Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag, 31 januari 2010 Start met verhalen uit het 2e bijbelboek Exodus (Uittocht) Allereerst een bevrijdend vrouwenverhaal Voorganger: ds. Tjitske Hiemstra Organist: Gerben Bergstra Ad hoc zanggroep o.l.v. Arjen Nauta Basgitaar: Jan Wijnia * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Woorden op melodie van lied 415 (Geroepen om te zingen, nr. 15) Vrede voor jou, hierheen gekomen, zoekend met ons om mens te zijn. Jij hier alleen, jij met je vrienden, jij met je last, verborgen pijn. Vrede, genade, God om je heen, vergeving, nieuwe moed voor jou en iedereen.
U die ons kent, U die ons aanvoelt, U die de hele wereld draagt. Kom naar ons toe, leer ons te leven, help ons te zien wat ieder vraagt, tijd om te leven, kans om te zijn; een plek om nu en ooit gezien, aanvaard te zijn.
* Gesprek met de kinderen * “Moeder God” 2e Iona-bundel “Opstaan” nr. 21 (zanggroep vers 1, gemeente vers 2 en 3) * Gebed * Bijbellezing: Exodus 1: 1 -14 “Dit zijn de namen van de zonen van Israël die ….naar Egypte waren gekomen….” * Dit lied is zowel protest als klacht: “O Heer, mijn God waarom blijft Gij zo ver van mij..” 1e Iona-bundel nr. 12 (refrein door gemeente)
1. Daaglijks bid ik en roep en schrei: geef ons vrede en sta ons bij; wachten en vragen, wachten en vragen: Waar is God? Hoort Hij mij? 2. Pine-en lijen, de dea yn’t bloed, minskelibben fol soarch en noed; altyd de twivel, altyd de twivel, Muoit it God? Muoit it God?
Refr. O Hear, myn God, o Hear, myn God, wêrom bliuw’ Jo fan fierren stean, O Hear, myn God?
3. Rijken komen hier ruim aan bod, armen hebben alleen hun lot; Refr. O Heer, mijn God, o Heer, mijn God, bidden en smeken, bidden en smeken: waarom blijft gij zo ver van mij, Zijt Gij daar, levende God? O Heer, mijn God?
4. Kear jo antlit, o Hear, nei my, stilje stoarmen en kear it tij; hielje myn libben, hielje myn libben, meitsje my frij, meitsje my frij.
Frysk Refrein..
* Bijbellezing: Exodus 1: 15-22 * “Der is in rige froulju” Fryske Ionabundel “Wylde Goes” nr. 6 (Refrein allegear) *Overdenking * Orgelspel * Lied van het wereldcongres van Straatsburg 1984: (1x zanggroep, 1x gemeente) U loof ik elke dag, met heel mijn hart Uw wond’ren verkondig ik aan iedereen, ik zing uw grote naam. U loof ik elke dag, met heel mijn hart, Mijn vreugde bent u - altijd en hier en nu: Halleluja. * Open Ruimte waarin zr. Hester Wouda vertelt van het Wereldcongres in Paraguay “Samen doorgaan in het spoor van Jezus” * Lied vanuit Zimbabwe, gezongen bij het Wereldcongres 2009: Hakuna akaita sa Jesu (Vrije vertaling: Er is niemand zoals Jezus, nee, niemand. We renden overal heen, we draaiden rond en rond, we zochten overal, maar we vonden niemand zoals Jezus.)
* Voorbeden afgewisseld met “Luister God, luister God” (Opstaan!, nr. 43). Luister God, luister God, naar het roepen achter de woorden, jij alleen, kent ons hart en weet wat daar leeft. Onze Vader (NBV) Onze Vader in de hemel laat uw naam geheiligd worden, laat uw koninkrijk komen en uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel. Geef ons vandaag het brood, dat wij nodig hebben. Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven, wie ons iets schuldig was. En breng ons niet in beproeving, maar red ons uit de greep van het kwaad. Want aan u behoort het koningschap, de macht en de majesteit tot in eeuwigheid. Amen
* Collecte voor de slachtofferhulp door MCC (Mennonite Central Committee) in Haïti MCC werkt sinds 1928 in Haïti en heeft momenteel 23 medewerkers in het land, waaronder 9 Amerikanen en Canadezen. Zij ondersteunen herbebossingsprogramma’s en duurzaamheids educatie. MCC zal nu eerst prioriteit geven aan noodhulpverlening door middel van hulppakketten en voedselhulp. Daarnaast zal er aandacht zijn voor traumaverwerking.
* Slotlied “Een land om van te dromen” (Geroepen om te zingen, nr. 112)
Refrein: Want een land, een land om van te dromen stuwt de mensen uit hun slavernij tot zij juichen, met tranen in hun ogen: “Lieve God, we zijn er, eind’lijk vrij!” 3. Zeg nooit: “God is zijn verbond vergeten, Er is niemand hier, die ons bevrijdt.” Zeg nooit: “Van een droom kan ik niet eten.” Zeg nooit: “Wie niet werkt verknoeit zijn tijd.” + Refrein 4. Zeg nooit dat het godvergeten lijden toch het noodlot is van ons bestaan. Zeg nooit: “stil maar, wacht op beet’re tijden” Zeg nooit: “Niemand kan de dood weerstaan” + Refrein * Zegenbede ..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei …Amen
Maandagavond 8 februari a.s. in Waalse kerk opvoering van het toneelstuk Arminius! Rekkelijk! Aanvang is 19.30 uur. Kees Posthumus schreef de tekst en speelt de voorstelling samen met accordeonist Juul Beerda, de regie is in handen van Heleen Hennink. Het wordt een muzikale voorstelling met liederen uit de zeventiende eeuw waarin Arminianen (bavianen) en steile calvinisten (slijkgeuzen) hun gelijk opeisen. Soms in originele tekst, soms in geactualiseerde nieuwe teksten. Na afloop bent u in de gelegenheid om een bijdrage in de kosten te geven.
Lezing Stephan de Jong (predikant, kunstenaar, verhalenverteller) rond het boek “Christelijke spiritualiteit; zeven wegen van wijsheid” op donderdag 11 februari. De lezing begint om 20.00 uur en zal afhankelijk van het aantal deelnemers plaatsvinden in de gemeentezaal of in de kerk. Kosten: € 5,-. Graag opgeven bij:
[email protected]
FDS Lieddag op zaterdag 13 februari 2010: Vermaning van Drachten om 10.00 uur. Dit is een uitnodiging voor alle liefhebbers van zingen uit het hele FDS gebied van Wolvega tot Harlingen en van Holwerd tot Warns. We zullen onder leiding van de cantor/organist van Drachten Rein Ferwerda liederen zingen uit diverse zangbundels zoals Tussentijds, Iona, en/of uit andere bronnen. Misschien komen we tot 4-stemmig zingen! U mag met uw opgave wensen opgeven voor een te zingen/oefenen lied. De dag begint om 10 uur, dan is er ontvangst met koffie en om 10.30 u wordt er begonnen met zingen. s’Middags wordt er een eenvoudige lunch aangeboden en om 13.30 u gaan we verder met zingen. De dag eindigt tussen 15 u en 15.30 u. Graag van te voren opgeven bij: Sieb Kiestra tel. 0512 – 341337;
[email protected]; of bij Tineke Weidema 0512 – 385092;
[email protected];
Vooraf aan de lezing uit Exodus 1:
Vandaag beginnen we met de lezing van het tweede bijbelboek Exodus. In het Hebreeuws heet het boek ‘Sjemot’ naar de eerste woorden: Dit zijn de namen.. Allereerst worden de Namen van de 12 zonen van Jacob/Israël genoemd… Tussen hun gaan naar Egypte en de onderdrukking van de Farao, waarvan nu verteld wordt is 430 jaar stilzwijgend voorbij gegaan…zo’n 6 of 7 generaties. De naam Jozef kent men niet meer. Het gaat wel om de namen… In hoofdstuk 2 komt de naam Mozes ter sprake “uit het water gehaald” In hoofdstuk 3 gaat het om de Naam van God – JHWH – Ik zal er zijn.. En als je beseft dat de Naamgeving hier een grote rol speelt; valt je ook op, dat de grote koning van Egypte, de Farao nergens met een naam genoemd wordt. Alsof ze in dit eerste hoofdstuk ál willen zeggen “deze godenzoon gaat naamloos ten onder” Maar de Hebreeuwse vroedvrouwen krijgen prachtige namen!! Gemeente van Christus, Nu we beginnen met het lezen van het boek Exodus geef ik daar meteen als leeswijzer bij: Lees dit boek als geloofsverhaal en niet als krantenjournalistiek. Een krantenbericht moet waar gebeurd zijn en verifieerbaar. Bijbelboeken zijn geen verslagen van ooggetuigen, maar het zijn verhalen die getuigen van het gelovig interpreteren van een gebeuren, vaak anders dan een niet-gelovige zou doen. Je kunt ook spreken van een ‘religieus geïnterpreteerde werkelijkheid’. Het boek Exodus is het resultaat van een lang en ingewikkeld groeiproces tijdens of kort na de Babylonische ballingschap. Het is in de 6e eeuw voor Chr. definitief opgeschreven, terwijl het verhaal zelf zich in Egypte afspeelt in een tijd van 6 eeuwen terug. Het bijzonder van deze verhalen over mensen in verdrukking in Egypte is, dat ze geschreven zijn door mensen in verdrukking tijdens de Ballingschap in Babel; dat maakt dat dit hoopgevende verhalen zijn geworden voor allen die leven in tijden van ‘ballingschap’. Deze week werden alle namen voorgelezen van de mensen die omgekomen zijn in Auschwitz en een overlevende vertelde daarbij, dat het ergste was, dat ze niet als mens erkend of behandeld werden.. die zin is me bijgebleven. Het ergste is: dat je niet als mens erkend, gezien, behandeld wordt… Deze Auschwitz-tijd zou je het Egypte van de 20e eeuw kunnen noemen; waarbij de dagboeken van Anne Frank en vooral Etty Hillesum, die wat ouder was, als parels tot ons gekomen zijn om te getuigen van kwetsbaar leven in tijden van onderdrukking. Tijden, die blijkbaar altijd weer opnieuw ontstaan, altijd weer herkenbaar zijn Dat is de kracht van Exodus; de kracht van geloven in uittocht uit onderdrukking Vandaar dat de machtige koning, de farao geen naam krijgt in dit verhaal, maar die eenvoudige vroedvrouwen wel bij name genoemd worden; en wát voor namen: Sifra (schoonheid) en Pua (pracht) Twee vrouwen, die op bevel van de farao, alle pasgeboren jongetjes moeten doden. Wat een rotstreek om deze vroedvrouwen zo’n opdracht in het geniep te geven. Je ziet hen rondgaan en bij bijna alle families over de vloer komen. Zij kenden alle kinderen, vaders en moeders bij name. Ze kenden hun armoede, hun barre werkomstandigheden, de wreedheden van slavernij, waaraan ze soms bijna kapot gingen. Maar tegelijk kenden Sifra en Pua (schoonheid en pracht) ook de andere kant. Zij waren getuige van de tranen van vreugde en blijdschap, elke keer als er weer een kind geboren werd, een nieuw leven tégen de verdrukking in!
Een nieuwe Adam, een nieuwe Eva kraaide in de wieg als de buurt voor hen zong “God moge je zegenen en beschermen”. Moesten zij die nieuwe Adams ombrengen?? De instructies van de farao volgden zij niet op. Zij lieten de jongetjes in leven en verzonnen met durf en moed een list vanuit creatieve ongehoorzaamheid. Vol trots komen ze met het ontwapenende antwoord: “Bij onze sterke Hebreeuwse vrouwen is nauwelijks geboortebijstand nodig…het kind is er al, voor wij aankomen.” Doortastende vrouwen, die opstaan en grote risico’s nemen in hun keuze voor het leven. Het is de ironie van dit geloofsverhaal. Farao wil de jongetjes laten doden in zijn angst voor toekomstige soldaten, die zich tegen zijn eigen land zullen keren. Hij denkt dat het gevaar van de mannen komt. Maar via de inzet van deze moedige vroedvrouwen breekt op heel andere wijze een bevrijdend handelen door… Zo ook in het tweede hoofdstuk, waar zijn eigen dochter creatief ongehoorzaam is. Met haar logisch denkende geest wist zij dat volgens de wet alle Hebreeuwse jongetjes in de Nijl geworpen moesten worden , maar dat in die wet niets stond over het uit het water halen van zulke baby’s. Mozes noemt ze hem “uit het water gehaald”. Vrouwen die hun eigen hart volgen en keuzes maken, die perspectieven openen op een nieuwe, hoopvolle toekomst. Vrouwen die het pasgeboren leven in alle kwetsbaarheid behoeden en beschermen. Het nieuwe leven blijft veilig in hun handen! Deze vrouwen zijn als een veilige tent van afweer rondom het kwetsbare bestaan… een beeld dat me bijblijft. Hja ha Gods leafde hannen jûn, zo zongen we. Een beeld om ons als vrouwen en mannen aan te spiegelen. Staan wij ook op deze manier borg voor de kwetsbaren in onze samenleving. Zijn wij zoals Jezus het in de bergrede zegt, als zout en licht in deze wereld? Zout dat zuivert en smaak geeft en overal in doordringt, of zoals nu, ons allen voor uitglijden behoedt. Licht dat donkerte en duisternis verdrijft en mensen weer zicht geeft op wat werkelijk van waarde is in dit leven; nl. vrijheid en dat je gezien en behandeld wordt als écht mens! Niemand is hier vroedvrouw of verloskundige denk ik, ook bevinden we ons niet in de slavernij van Egypte, die ons leven ondraaglijk maakt. Wat zegt dit verhaal van zo’n 3000 jaar geleden ons in deze tijd? Waar is nu onze creatieve ongehoorzaamheid nodig voor bevrijding? Is dat de opwarming van de aarde, ons milieu en haar duurzaamheid? Afgelopen woensdag was er een conferentie met als thema “Doopsgezind en duurzaam”. Bauke Visser is daar vanuit onze gemeente naar toe gegaan.. We gaan daarover in gesprek. Worden wij een duurzame gemeente? Hoe verantwoordelijk zijn wij zélf om kwetsbaar leven te behoeden en te bewaren? Heel concreet dagelijks…kiezen we voor de fiets of trein of pakken we de auto? Kiezen we voor biologische groentes en fruit, van het Friese land uit dit seizoen? Zoveel duurder is dat niet altijd meer. Hoe bankieren we… etc. Je zult je afvragen – wie ben ik – maak ik het verschil? Ja, zegt ons bijbelse verhaal, van die 2 vroedvrouwen die het verschil maakten en de hoop levend hielden; daarna gingen alle jongetjes de Nijl in, maar ééntje – Mozes – overleefde.. En het duurde nog jaren voor hij zover was om het volk te leiden en te bevrijden..
Religieus geïnterpreteerde werkelijkheid, zei ik…vandaar de 2 vroedvrouwen vandaag in de schijnwerpers; schoonheid en pracht. Het doet er werkelijk toe! Tenslotte: De laatste 10 – 20 jaar komen van God meer de moederlijke kanten naar voren.. God die mij het leven schonk, scheppende God mijn adembron… Moeder de Geest, die zorgt en zoogt, zodat ik in vertrouwen groei, totdat ik weet en bloei Beelden, die ons helpen in het zorgende en behoedende leven.. Beelden, die ons creatief maken om eigen bevrijdende paden te ontdekken Om te staan in een rij van vrouwen én van mannen, die Gods liefde handen en voeten geven. Zo willen we gaan in het spoor van Jezus; het spoor van opstanding en leven gaan! Hester zal ons in de open ruimte vertellen van het Doopsgezinde Wereldcongres in Paraguay…uit het werelddeel, waar ooit de bevrijdingstheologie is ontstaan. Door alle eeuwen heen zijn er mensen, die opkomen voor vrijheid en bevrijding.. Daar spiegelen wij ons aan in deze tijd, om zout en licht te zijn in onze eigen dagen Amen