Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag, 14 februari 2010
“Mens van twee culturen, of zelfs drie?”
Voorganger: ds. Tjitske Hiemstra Organist: Gerben Bergstra Bijbellezing: Marie Louise de Jong * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Lied “Goedemorgen, welkom allemaal” Goedemorgen, welkom allemaal. Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Alles mag er zijn.
God, ik vraag je, kom in onze kring. Wees er bij, wanneer ik bid en zing. Ik met mijn en jij met jouw verhaal, verteld in mensentaal.
* Gesprek met de kinderen * Lied “Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft” * In memoriam Jan Philippus Wassenaar * Gebed * Lied 444: 3 Bring ús ienkear by Jo thús, doch jo doarren foar ús iepen, Kom en lis jo hân op ús, rop ús wekker as wy sliepe. Wachter oer ús wiffe hert, yn ‘e dea ferlit ús net. * Bijbellezing uit de Naardense vertaling: Exodus 2: 11-25 * Tussentijds 205: 1 en 3 “Ik sta voor u in leegte en gemis…” 3.Spreek Gij het woord dat mij vertroosting geeft, dat mij bevrijdt en opneemt in uw vrede. Open die wereld die geen einde heeft, wil alle liefde aan uw mens besteden. Wees Gij vandaag mijn brood, zowaar Gij leeft – Gij zijt toch zelf de ziel van mijn gebeden. * Overdenking * Orgelspel
* Open Ruimte, waarbij we afscheid nemen van onze stagiair Wieke Postma * Lied “Vrede wens ik je toe” * Voorbeden - stil gebed Onze Vader (NBV) Onze Vader in de hemel laat uw naam geheiligd worden, laat uw koninkrijk komen en uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel. Geef ons vandaag het brood, dat wij nodig hebben. Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven, wie ons iets schuldig was. En breng ons niet in beproeving, maar red ons uit de greep van het kwaad. Want aan u behoort het koningschap, de macht en de majesteit tot in eeuwigheid. Amen
* Collecte voor Tanzania, Doopsgezind zendingsproject * Slotlied 115 Tussentijds: “Wonen overal nergens thuis” 2.Wonen overal even thuis handel en wandel en huis na huis loven en bieden op waarheid en waan wagen en winnen en verder gaan – mensen veel geluk.
3. Oeral wenje en omtrint teplak, ierde myn himel, myn ûnderdak. Rizende stjerren, de moanne sa klear, minsken op reis mei de rop fan har Hear. Minsken, lok der mei!
* Zegenbede ..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei …Amen * Na afloop van de dienst verkopen jongeren van de jeugdgroep producten van de Wereldwinkel * Mee met het kloosterweekend van 19-21 februari in Uithuizen? Een meditatief programma rond onze eigen naam, onze roeping in Gods Naam en de roeping van Mozes. Doordat anderen afvielen, kunt u nog mee. Graag opgeven bij Tjitske Hiemstra
[email protected]
Gemeente van Christus, Mens van twee culturen of zijn het er drie? Hoevelen van ons zijn tegenwoordig mens van 2 culturen? Aan de adoptiefkinderen uit Haïti of andere zuidelijke landen is dat duidelijk te zien; maar daarnaast zijn er ook de adopties vanuit het westen naar het noorden binnen eigen land of andersom. Hoeveel kinderen van gescheiden ouders leven tegenwoordig in twee culturen; bij de een gelden deze regels en bij de andere gelden die regels; en kinderen voelen vaak haarfijn aan wat wel en niet kan bij de verschillende ouders. We gaan relaties aan met partners met een andere huidskleur en vaak ook andere religie. Wat zal er goed geluisterd moeten worden om elkaar te kunnen begrijpen en een veilige basis te scheppen voor het opvoeden van kinderen met twee culturen. Mozes stelt vanuit een lang vervlogen verleden deze actuele items bij ons aan de orde. Mozes kreeg letterlijk via de moedermelk de Hebreeuwse cultuur mee. Of hij later wist wie zijn voedster was en contact hield met de familie? Ik vraag het me af… Het kan ook zijn dat de dochter van de farao sympathiseerde met het Joodse volk en hem eenmaal volwassen geworden, vertelt heeft van zijn afkomst en redding uit het water. In elk geval geniet Mozes bij de farao de allerbeste opleiding als koningskind! In het 10e vers stond: hij wordt groot… zijn moeder brengt hem naar de dochter van farao In het 11e vers staan precies dezelfde woorden: hij wordt groot, … hij trekt uit naar zijn broeders en ziet waarmee zij worden belast; hij ziet een Egyptenaar een broeder van hem slaan! Mozes wordt dus tweemaal groot en wisselt tegelijk van cultuur. De eerste maal …opgaande in de Egyptische cultuur.. De tweede maal ...uittrekkend naar zijn broeders.. en daar ZIET Mozes… Dat woord ZIEN is van cruciaal belang ..juist zijn anders gaan zien; nl. het besef dat deze slaven zijn échte broeders zijn; maakt hem bewust van hun dwangarbeid. Ineens gaan zijn ogen open voor hun mishandeld en uitgebuit worden en dat raakt hem diep en verandert hem op slag… (vgl. Boeddha die op bepaalde leeftijd ineens het leed zag) Was Mozes eerder niet met hen in aanraking geweest, of was de ernst niet tot hem doorgedrongen? …Vanaf dit moment ziet hij met zijn ogen en zijn hart en hij voelt de spanning tussen dader en slachtoffer. En hij wendt zich om en om en ziet: géén man..er is niemand die voor het slachtoffer opkomt, er is niemand die enige hulp biedt. En wat gebeurt er dan met Mozes? Is het woede, die hij niet in de hand heeft, is het onmacht, die hem zo hard doet slaan? Hij slaat de Egyptenaar neer, dood, begraven. Het slaan, zegt men, is al een vooruitwijzing naar de letterlijke slagen van de 10 plagen in de toekomst. Kan hij de consequenties van zijn handelen overzien; dit koningskind? Op de tweede dag trekt hij weer uit en opnieuw ZIET hij…..twee mannen van zijn eigen volk vliegen elkaar in de haren…maar hier spreekt hij niet meer over broeders Hij ziet en vraagt: “waarom sla jij je naaste?” De ander reageert ad rem met twijfel aan zijn positie als vorst en rechter Zijn eigen broeders zien hem dus nu als vreemde en in het paleis weet farao van de moord en Mozes is zijn leven niet meer zeker. Hij wordt een politieke vluchteling vanuit beide culturen; maar zie er komt een derde… Mozes vindt verblijf in het land van Midjan. Hij verblijft bij de bron.
Als je de geschiedenis van de aartsvaders een beetje kent…dan hoor je hierin de hóóp doorklinken…nu er sprake is van een bron… Jacob vond zijn Rachel bij de bron, voor Izaak werd Rebekka gevonden bij de bron… Jezus had een intens gesprek met de Samaritaanse vrouw bij de bron… Bij de bron leef je op, kom je tot leven én tot ware ontmoetingen.. (Valentijnsdag) Wat of wie ziet Mozes aankomen bij deze bron in dit wildvreemde woestijnland? De zeven dochters van de priester van Midjan, Reoeël - vriend van God – (later Jethro) De zussen komen met hun schapen en geiten bij de bron, putten water en willen hun vee laten drinken; ware het niet dat er ook andere herders komen en hen wegjagen… Voor de derde keer ZIET Mozes onrecht en opnieuw sluit hij zijn ogen niet, maar komt in aktie. Mozes STAAT OP EN BEVRIJDT HEN…. Het NBG vertaalt: Mozes schoot te hulp…en dat is ook wat hij doet…. Maar hoort u ook, wat er meeklinkt in het opstaan van Mozes en zijn bevrijdend handelen? Alsof de hele uittocht en bevrijding uit de slavernij in dit korte zinnetje al meeklinkt… Woensdag begint de lijdenstijd en richten we ons - gaande de weg met Mozes - op Pasen… Naar het ultieme opstaan uit de dood en bevrijding. Thuis vertellen de dochters het gebeuren aan hun vader; die meteen zegt: “Roep hem…dan kan hij het brood mee-eten”. En Mozes wordt geroepen en komt … Ziet u het al gebeuren, daar met zijn allen aan tafel…7 vrouwen en een vader… Ze vragen deze vreemde Egyptenaar “waar hij vandaan komt”, “waar hij heengaat…” En hij kan zijn hele verhaal doen van geboorte bij het slavenvolk, van opgroeien aan het hof, van de moord op de Egyptenaar, van de vlucht uit het paleis…van zijn zitten bij de bron van belofte…want waar moet hij verder heen??? Geen idee Vader verlangt met zijn 7 dochters wel naar een schoonzoon… Mozes krijgt Zippora tot vrouw ..de naam betekent ‘vogel-tje’ De vogel op de vlucht, vindt zijn vogeltje en ze krijgen een zoon: Gersjom, maar temidden van al dit prille geluk zie en hoor je in die naam… dat Mozes hier bij Zippora en haar gastvrije familie nooit écht thuis zal komen. Hij noemt zijn zoon “vreemdeling” …want ik ben een vreemde in een vreemd land. Deze man van twee culturen leert de komende lange jaren een derde cultuur kennen… Het leven en overleven in de woestijn; het zorgdragen voor de kudde EN het priesterschap van zijn schoonvader Reoeeël “vriend van God”…ook daarvan zal hij veel kunnen leren. Mozes die later sprak met God, als met een vriend…zo wordt verteld. Deze zo uitvoerig vertelde ontwikkeling van Mozes is de ouverture op volgende week: zijn roeping bij de brandende braamstruik, als de drie culturen in de stilte van de woestijn in hem zo uitgekristalliseerd zijn, dat hij ontvankelijk wordt voor de taak die hem wacht: “de bevrijding van zijn eigen volk”. Maar daar tussenin staan nog 3 bijzondere verzen rondom God, alsof de schrijver wil zeggen.. God speelt hierin een cruciale rol. De eerste zin is vergelijkbaar aan het kerstgebeuren… En het geschiedde in die dagen... Hier sterft de Egyptische koning …maar de dwangarbeid gaat door... Het zuchten en schreeuwen van de zonen Israëls om hulp, klimt vanuit de slavernij op tot God… zoals wij zongen “Zijt Gij de God bij wie mijn toekomst is, of is dood ons lot??” En meteen lezen we dan van de omkeer “in de hoge” zal ik maar zeggen… en het ene werkwoord volgt het andere op…
God hoort hun kermen, God gedenkt zijn verbond God ziet hen aan God heeft er weet van/ trekt hun lot zich aan/ heeft bemoeienis met hen/ naam it Him nei. Dit is het open einde van het 2e hoofdstuk… Het belooft een kentering in de tijd; maar wat en hoe? Zelfs in deze verre oudheid schildert men God niet als iemand die mens en wereld aan touwtjes heeft…dat alles is vastgelegd. Maar wel een bewogen God, die hoort, gedenkt, ziet en er weet van heeft….en als dit zo uitgebreid beschreven wordt…zal daar iets goeds uitkomen. Al die gebeden vanuit leegte en gemis vinden uiteindelijk gehoor… En dat is in deze tijd niet anders rond Haïti, in Afghanistan en wat voor ellende dan ook. Maar het gaat niet zonder ons…al dat bid, werk, huil en bewonder, het gaat niet zonder ons.. Mozes, mens van inmiddels 3 culturen, zal hij Gods roep horen en erop ingaan? Wat onszelf betreft; wonen we in een wereld met zoveel culturen, die zich gaan mengen… Wat is of wordt daarin onze doperse roeping, onze persoonlijke roeping? Stephan de Jong vatte donderdag in zijn lezing het woord spiritualiteit samen in de zin: “Houdt de vlam die je ooit gekregen hebt, brandend” Zorg met inzet van al je krachten dat je kostbare en kwetsbare innerlijke roeping niet verloren gaat in de vele culturen, maar juist een bevrijdende kracht wordt tot nieuwe harmonie. Op hoop van Gods zegen. Dat dat zo mag zijn, Amen