de Vliegende Hollander

de Vliegende Hollander Jaargang 66 - nummer 7 / 8 - augustus/september 2010

Oranje alsnog in de wolken GGW BESCHERMT ROTTERDAMSE HAVEN • BAMBI-BUCKETS EN E-ONE’S STAAN BRANDWEER BIJ

4

Omslagfoto: Aanvoerder Giovanni van Bronckhorst geeft ‘thumbs up’ voor het VIP-vervoer van ‘zijn’ Nederlands elftal in een Chinook. Foto: Arnoud Schoor, AVDD

Foto: Joyce Stevens, AVDD

‘Wereldwijd inzetbaar op missie’

4 | LUCHTMACHTDAGEN 2010 Ondanks sombere weersvoorspellingen en een WK-wedstrijd bezocht een kwart miljoen mensen de Luchtmachtdagen op vliegbasis Gilze-Rijen.

8 | BRANDENDE KWESTIES

8

Helikopters en E-Ones werkten de afgelopen maanden meerdere malen samen met de civiele brandweer bij het bestrijden van duin-, bos- en heidebranden.

10 | HERDENKING NEDERLANDS-INDIË 65 jaar geleden capituleerde Japan. Een historische terugblik op de wapenfeiten van de ML-KNIL en de MLD.

13 | NATIONALE VETERANENDAG Foto: Jeroen Stuve

‘Niet: hoe lang moet ik nog werken, maar hoe lang mag ik nog?’

16

Voor zowel de veteranen ‘oude stijl’ als voor hun jongere collega’s was de binnenstad van Den Haag op 26 juni één grote erehaag.

16 | HARBOUR GUARDIAN De Groep Geleide Wapens klapte haar Patriotparaplu uit boven het Rotterdamse havengebied voor een civiel-militair oefenscenario.

18 | VLIEGENDE VOETBALLERS Als helden onthaalde Nederland de vice-wereldkampioenen voetbal. Een Chinook- en een Cougarcrew maakten deel uit van dat eerbetoon.

20 | SOLDAAT VAN ORANJE Met levensechte rekwisieten belooft de musical Soldaat van Oranje dit najaar een bijzondere belevenis te worden. Foto: Gerben van Es, AVDD

‘Als de nood aan de man is, moeten we hier stáán’

22 | NAVO BRUSSEL Luitenant-generaal Jo Godderij zegt zijn militaire carrière vaarwel. De laatste zes jaar diende hij op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel.

VASTE RUBRIEKEN

18

14 | EEN DAG OP STAP MET… Hangaarchef Bas van den Bergh en zijn collega’s houden de PC-7’s op vliegbasis Woensdrecht mechanisch en technisch tiptop.

25 | LEESWIJZER 27 | JOURNAAL Foto Arnoud Schoor, AVDD

‘Van Bronckhorst hield zich aan de loadmaster vast’

DE VLIEGENDE HOLLANDER 2

34 | MENSEN EN MUTATIES 35 | FOTOPAGINA

Column van de Commandant Luchtstrijdkrachten

Foto: Eva Kleijn, AVDD

Het is alweer enige tijd geleden dat de nationale voetbalploeg terugkeerde van het Wereldkampioenschap in Zuid-Afrika. F-16 jachtvliegtuigen hebben het toestel waarmee de ploeg terugkeerde tijdens de vlucht in het Nederlandse luchtruim geëscorteerd. Kapitein Tobias Schutte heeft de ploeg namens Defensie welkom thuis geheten en gefeliciteerd met het behaalde resultaat, nadat hij hen in juni al een saluut boven de Amsterdam Arena had gebracht tijdens de laatste oefenwedstrijd in Nederland. Verder hebben Chinook en Cougar transporthelikopters op verzoek van het ministerie van Buitenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de spelers en hun gevolg de tweede dag na aankomst in Nederland naar verschillende locaties vervoerd. Dit is in de media zeker niet ongemerkt voorbij gegaan. Prachtige beelden op tv, internet en in de kranten waren het resultaat. Civiele ondersteuning van heel andere aard was de assistentie die een Cougar en twee E-Ones verleenden bij het blussen van de brand op de Strabrechtse heide. De brandweer van vliegbasis Gilze-Rijen verrichtte ook bluswerkzaamheden bij een brand op het militair oefenterrein Kamp de Kiek in de gemeente Alphen-Chaam. Het nablussen van deze brand is voor rekening genomen van een Chinook. Ook bij een heidebrand in Oisterwijk kwamen een Chinook en een Cougar in actie. Door dit alles heeft de luchtmacht wederom laten zien waartoe zij in staat is. Ik ben hier blij mee, want het draagt ook bij aan het draagvlak voor onze organisatie in de samenleving. Ik dank ieder, die heeft meegewerkt aan deze bijzondere vluchten en bluswerkzaamheden voor zijn of haar inspanningen. Bijzondere inspanningen zijn ook geleverd bij de Vierdaagse marsen van Nijmegen. Een aantal van u was achter de schermen betrokken bij de organisatie, anderen liepen de tocht der tochten voor wandelaars. Tijdens de laatste dag was ik aanwezig bij het vertrek van de detachementen

en individuele lopers. Ik ben onder de indruk van de sportieve prestatie die de lopers hebben geleverd. Het vaantje voor het best lopende detachement ging dit jaar weer welverdiend naar de deelnemers van Luchtmachtbasis De Peel. Een eervolle vermelding verdienen ook de collega’s die in Afghanistan een alternatieve tocht liepen. De afgelopen periode is er niet alleen een van inspanningen geweest. Velen van u hebben net als ik van een aantal weken verlof genoten. Ik hoop dat u goed bent uitgerust en bijgekomen van de vele werkzaamheden en dat u weer vol goede moed aan het werk bent gegaan. In Afghanistan is de redeployment begonnen. Dat is vooral een grote logistieke operatie. Veel goederen en materialen komen terug naar Nederland. De komende maanden zal veel via de lucht worden vervoerd. Met name voor de planners in het luchttransport en voor de expeditie van vliegbasis Eindhoven breken er dus drukke tijden aan. En terwijl de redeployment in volle gang is, blijven de mannen en vrouwen van de Air Task Force actief om de eenheden op de grond bescherming vanuit de lucht te bieden. Naar verwachting is de redeployment begin volgend jaar afgerond. Laten we ondertussen niet vergeten dat een aantal collega’s uitgezonden is bij de kleinere missies. Zij zijn aan het werk in het Midden-Oosten, in een aantal Afrikaanse landen en aan boord van schepen. Ik roep de directe collega’s van deze uitgezonden militairen op om een kaartje of e-mail te sturen aan de uitgezondenen of aan hun familieleden, zodat bij hen niet de indruk ontstaat dat zij worden vergeten. Mail reacties of commentaar naar [email protected]

3 DE VLIEGENDE HOLLANDER

EVENEMENT

Grote opkomst ondanks WK-voetbal en weersverwachting

Luchtmachtdagen scoren Tekst: Arno marchand

Van Nederland tot Congo, en van Afghanistan tot Haïti. De KLu is ‘Wereldwijd inzetbaar op missie’. Dat vormt dan ook het thema van de Luchtmachtdagen 2010. Met vrijdag 18 juni zo’n honderdduizend bezoekers, en zaterdag nog eens vijftigduizend meer, nemen velen de moeite om te kijken hoe de luchtmacht invulling geeft aan haar taken: met mens en materieel, zowel op de grond, maar natuurlijk ook in de lucht.

Al een paar dagen voor de eigenlijke Luchtmachtdagen heeft de KLu het eerste succes binnen. Op woensdag 16 juni vliegt vanaf Gilze-Rijen de eerste helikopter ter wereld op biokerosine (zie de vorige uitgave van de Vliegende Hollander). Personeel het van het 301 Squadron toont dat een Apache heel goed op een mix van algen en afgewerkt frituurvet vliegt. Het weer is dan nog prachtig, maar de vooruitzichten voor het weekend lijken niet zo best. Gelukkig hebben de lokale weergoden boven het honderdjarige Gilze-Rijen het beste met het publiek en organisatie voor: overwegend droog, een mix van wolken maar ook veel zon en af en toe een bui. Met vooral op zaterdag een heel pittige, dat dan weer wel. Dat weerhoudt de honderdvijftigduizend bezoekers op 19 juni niet van de reis naar Rijen, net zo min als de tweede groepswedstrijd van het Nederlands elftal tegen Japan. Op een kwart van beide grote tv-schermen op het tentoonstellingsterrein is de wedstrijd te volgen. Zodoende kijken bezoekers tegelijkertijd naar beelden van de vliegshow en de uiteindelijke 1-0, die in de herhaling op het volledige scherm wordt getoond. Nationale inzet ‘Wereldwijd inzetbaar op missie’ is op diverse plekken op het luchtmachtdagenterrein terug te vinden. Overal staan foto’s opgesteld die het thema verbeelden. Tussen de vliegdemonstraties door zijn op de grote beeldschermen videoclips te zien van inzet van uitgezonden luchtmachtvrouwen en -mannen waar ook ter wereld. Buiten de inzet naar bijvoorbeeld Afghanistan en Afrika, is de KLu actief in en om ons eigen land. De AB-412SP’s van het 303 SAR-Squa-

Bijzondere formatie van het Apache en het F-16 Solo Display Team. Foto: Arno Marchand


EVENEMENT

dron starten in 2009 145 keer voor patiëntenvervoer vanaf de Waddeneilanden, en daarnaast nog 42 keer voor overige inzet. Samen met het AOCS Nieuw Milligen bewaken F-16’s in Nederland 24 uur per dag, zeven dagen per week het luchtruim middels de Quick Reaction Alert. Hulp- danwel transportvluchten worden uitgevoerd naar bijvoorbeeld Haïti. Apaches ondersteunen zoektochten van de politie en transporthelikopters assisteren bij het blussen van diverse grote branden. Ook de E-One crashtenders helpen lokale korpsen diverse keren uit de brand. Het feit dat Gilze-Rijen een helikopterbasis is, valt tijdens de vliegshow goed te merken. Tijdens een origineel uitgevoerde SAR-demonstratie tonen zowel de AB-412 als de Lynx en NH90 hun kunnen, daarbij aangevuld door een Sea King van het Belgisch Luchtcomponent. Ook tijdens de Air Power Demonstratie zijn het de helikopters die een bijzonder slot van de show in petto hebben. Geslaagde Luchtmachtdagen dus voor de 250.000 bezoekers op Gilze-Rijen. Vanuit de luie stoel of vanachter het bureau komen daar nog eens vele tienduizenden kijkers naar de live stream op de defensie-internetsite bij. Tijdens een piek kijken liefst tweeduizend mensen tegelijkertijd. Het is voor het tweede jaar dat dit evenement via internet te volgen is. Wilt u de Luchtmachtdagen van dit jaar nog eens terugzien, kijk dan op http://www.defensie.nl/luchtmacht/luchtmachtdagen/informatie/dvd en/of bestel een dvd voor €10,-. Volgend jaar vindt het evenementen plaats op de vliegbasis Leeuwarden op 17 en 18 juni.

Van de vliegers van La Patrouille de France zijn alleen de leader en het slot beroepsofficieren. De overige vliegers hebben een contract voor bepaalde tijd bij de Armee de l’Air. Slechts één persoon van iedere vliegerklas per jaar komt in aanmerking voor beroepsplaatsen. Slot is majoor Cédric Tranchon, de lead majoor Virginie Guyot, de eerste vrouwelijke leider van een demoteam ter wereld. Grote foto: Terwijl in strakke formatie een KDC-10 met negen F-16 voorbij vliegen, presenteren vier apaches, zes Cougars en een duo Chinooks zich in een lange lijn parallel aan de startbaan hoverend aan het publiek als een ware het een eregroet. Foto: Arno Marchand


EVENEMENT

Links: Op deze foto is het nog redelijk rustig bij ‘Hangar 3’. De wervingstent mocht zich op veel belangstelling verheugen. In de tent trok ook de World Rally Car veel bekijks. De rallyauto waar Defensie, onderwijs en een civiele partner bij zijn betrokken, fungeert binnen het Deltion College als onderwijsleermiddel. Foto: Arnoud Schoor, Fotovlucht AVDD Links onder: Dit jaar viert Nederland 65 jaar bevrijding van de Duitse en Japanse overheersing. Als eerbetoon aan die strijd houdt de RAF deze AVRO Lancaster bommenwerper vliegend. Foto: Arno Marchand Rechts: Indrukwekkende demonstratie van de C-17A Globemaster III van de USAF. Samen met een aantal bondgenoten neemt Nederland deel in de NAVO Heavy Airlift Wing die met drie van deze zware transportvliegtuigen opereert. Op Pápa Airbase in Hongarije werken daarvoor 25 KLu-medewerkers. Nederland mag jaarlijks vijfhonderd vlieguren van deze toestellen gebruiken. Foto: Gostar den Daas, www.aviamagazine.com Rechts onder: Liefst drie demonstraties met de F-16 dit jaar. Natuurlijk die van de KLu, maar ook F-16’s uit Denemarken en deze uit België. Foto: Arno Marchand Uiterst rechts: De Finse luchtmacht is al even operationeel met de NH90. Eén exemplaar gaf een demonstratie op Gilze-Rijen. Foto: Arno Marchand Uiterst rechts onder: Blik op het terrein van de Groep Geleide Wapens en het Commando Luchtdoelartillerie. Daarachter, maar niet zichtbaar op de foto, staat de tent van de Post Actieven. Net als voorgaande jaren zetten oud-luchtmachtmedewerkers zich belangeloos in voor kinderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking of met een ernstige ziekte. Dit jaar nodigden ze liefst 350 kinderen uit. Van hen mochten zestien een rondvlucht maken in een Alouette onder begeleiding van eigen verzorger en KLu-vliegerarts. Foto: Arnoud Schoor, Fotovlucht AVDD

Vuur, rook, ontploffingen, F-16’s, helikopters en infanteristen: de Air Power Demo. Foto: René Bouwhuis


EVENEMENT


REPORTAGE

Tekst: June Smit

Luchtmachtinzet bij brandende kwesties Een Chinook stort bijna 10.000 liter water uit boven het militair oefenterrein Alphen-Chaam. Foto: John Schouten

Popelen om te blussen Bluste de luchtmacht de laatste jaren vooral buiten landsgrenzen branden, de afgelopen maanden was het in Nederland verschillende keren raak. Van april tot half juli riep de civiele brandweer maar liefst vijf verschillende keren de assistentie in van blushelikopters en E-Ones voor het blussen van bos, duinen heidegebieden. En niet zonder resultaat. ‘Wij konden echt een verschil maken.’

Tijdens een brandblusactie heeft de helikoptercrew bij voorkeur een helikopterspecialist aan boord. Deze specialist, afkomstig van de brandweer Apeldoorn, geeft de aircrew aanwijzingen waar en wat ze het beste kan blussen. ‘We zijn wel opgeleid om te blussen, maar niet gespecialiseerd in branden’, licht kapitein Hemmelder toe. ‘Witte rook is bijvoorbeeld waterdamp. Als we daar ons water zouden storten, komt het misschien op de daaronder blussende brandweermensen terecht. In tegenstelling tot zwarte rook, wat weer brandende boomkruinen zijn. Maar soms laat de brandweer ook gecontroleerd stukken uitbranden, dus die moet je ook niet blussen.’


De kwartfinale van de Wereldkampioenschappen Nederland tegen Brazilië is nog een half uur weg, als vrijdagmiddag 2 juli op het 300 Squadron de telefoon gaat. De Strabrechtse heide bij Eindhoven staat in de brand en de civiele brandweer heeft hulp nodig van een blushelikopter. Geen moment later komt iedereen op het squadron in actie. ‘We waren heel gemotiveerd om de voetbalwedstrijd te kijken’, geeft gezagvoerder kapitein Roy toe, ‘maar nog veel meer om die branden te blussen. Dit zijn opdrachten voor eigen land, waar je direct resultaat van ziet. Dan denk je niet “hoe lang moet ik nog werken”, maar “hoe lang mag ik nog?”’. Het is niet de eerste keer dat hij bij een blusactie aanwezig is. ‘We hebben in 2006 geblust in Portugal en in 2007 in Griekenland. Daar zie je aan de horizon al een rookkolom die tot aan de hemel reikt en een enorme muur van vuur. Dit was ook een grote brand, maar toch anders. Toch reikten de vlammen soms tot wel 20 meter hoog wanneer de kruinen van bomen in brand stonden. Bovendien was er veel rookontwikkeling, waardoor we weinig zicht hadden.’ Huilen van blijdschap De Cougar werd door de brandweer dankbaar onthaald. ‘We hebben een goed overzicht van boven, terwijl de brandweer toch tegen

REPORTAGE

Verhit overleg in de nacht. Bovenop de nauwe onderlinge samenwerking vindt tijdens een gecombineerde inzet ook veel overleg plaats tussen de brandweer van de KLu en de civiele brandweer. Foto: Jeroen Stuve

bomentoppen aankijkt’, gaat Roy verder. ‘We zagen dan ook meteen dat de brand zich snel verspreidde naar het oosten waar woningen stonden. Toen we om tien uur moesten stoppen vanwege crewrest en omdat het donker werd, leek de brand – afgezien van wat ondergrondse brandjes - onder controle.’ Ondanks soms dichte rook en veel warmte, was volgens Roy alles onder controle. ‘Je moet blussen waar het vuur heen gaat, maar omdat de rook daar ook hangt, is je zicht heel slecht. Bovendien is het daar het warmst. Dat heeft allebei effect op het vermogen van je helikopter, dat je volledig benut als je een volle bluszak onder het toestel hebt hangen. Ook weet je soms niet wat er in de zwarte wolken zit aan roetdeeltjes, die effect hebben op de motor. Je geeft dan ook zelf je grenzen aan, die je alleen opzoekt als er mensen of huizen op de grond worden bedreigd. In Portugal zagen we bewoners hun tuin blussen met emmertjes. Als wij die brand dan blusten, stonden ze soms te huilen van blijdschap.’ Effectief en efficiënt Precies twee weken na de brand op de Strabrechtse heide, ontvlamde ook een heide bij Oisterwijk. Door het grote aantal greppels en sloten, kon de civiele brandweer de kern van de brand niet met hun voertuigen bereiken, waardoor ze eveneens de hulp van de luchtmacht inriep. Een Chinook en een Cougar rukten hiervoor uit. ‘Wij zagen de rook al toen we nog aan het testvliegen waren’, herinnert loadmaster sergeant Erwin zich. ‘De brandweer pakte de buitenring en wij

de hotspots waar zij niet bij konden. Met de eerste drop hadden we al een groot deel van de vlammen geblust. Dat leverde elke keer weer blije reacties op vanuit het grondteam. Toen we later op de avond weggingen, waren alle branden uit en hadden we veel grond vochtig gemaakt.’ Hij vond het een mooi einde van de week. ‘Iedereen wilt toch zo’n brand blussen?’, zegt Erwin. ‘Ander dan tijdens een training, wil je het water zo effectief en efficiënt mogelijk gebruiken. Zo’n plons van 10.000 liter water moet ook niet op iemands hoofd terechtkomen. Daarnaast geeft tijdens een training de vlieger aanwijzingen, terwijl in de praktijk de loadmaster vaak meer overzicht heeft van waar de rook vandaan komt.’ Exploderende gasflessen Behalve helikopters zijn E-Ones van de luchtmacht de afgelopen maanden ook diverse malen uitgerukt. Een opmerkelijke blusactie was die bij een munitiecomplex bij het Brabantse Alphen. Een oplettende bewaker alarmeerde de brandweer nadat hij omstreeks half drie ’s nachts een oranje gloed zag in het bos. Omdat de civiele brandweer constateerde dat het om een zeer grote brand ging die een camping en een munitiecomplex bedreigde, werd assistentie van de E-Ones van vliegbasis Gilze-Rijen ingeroepen. Terwijl er in totaal al twaalf blusvoertuigen uit de regio en zestien ondersteuningsvoertuigen aanwezig waren, werd bevelvoerder sergeant 1 Tom Manse toch tijdens piketdienst gewekt. ‘Je maakt meteen een afweging of je erheen kunt’, zegt Manse. ‘Nadat we mensen hadden opgepiept om de basis waar te nemen, hebben we een inventarisatie gemaakt: waar ga je tegenaan lopen, wat is het voor gebied, wat zijn de risico’s? In dit geval een bosbrand van onbekende omvang met camping, dus kans op exploderende gasflessen, chaos van mensen en het munitiepark waar openge-

Inzet vanaf april 2010 15 t/m 17 april: Drie Cougars blussen een duinbrand in Bergen 16 april: Twee E-Ones van vliegbasis GilzeRijen assisteren bij een bosbrand nabij een camping en een munitiecomplex in Alpen 29 juni: Een Chinook en een E-One van vliegbasis Gilze-Rijen blussen op een militair oefenterrein in Alpen-Chaam 2 juli: Een Cougar en twee E-ones van vliegbasis Woensdrecht en Eindhoven blussen op de Strabrechtse heide 16 juli: Een Chinook en Cougar blussen een heidebrand in Oisterwijk

werkte munitie kan liggen. Gelukkig was er vrij snel assistentie in de vorm van ondersteunende diensten.’ Amicale sfeer Dat het vuur zich 600 meter in de breedte uitstrekte in een donker bos, maakte Manse niet nerveus. ‘We hadden van te voren goed overlegd met de brandweer hoe de brand in elkaar zat en waar we zouden gaan blussen, waardoor we niet ingesloten konden raken. Verder moet je heel goed nadenken als je een weg inslaat of je niet vast komt te zitten in de modder, want dat wil je niet in een brandend bos. Door het convenant met de civiele brandweer waarbij we elkaar uithelpen, was het voor mij de zesde keer dat ik bij zo’n grote brand was.’ Hoewel daardoor minder spannend voor Manse, hield hij er een goed gevoel aan over. ‘We hadden echt een meerwaarde bij de bestrijding van het incident. Doordat we drie keer per jaar met de civiele brandweer oefenen, liep de samenwerking ook perfect. We kennen elkaar en weten van elkaar wat we kunnen, dus de sfeer is heel amicaal. Dat werkt erg prettig’. •

Tijdens de blusactie in Alphen werd de nabijgelegen camping geëvacueerd. Foto: Jeroen Stuve


HERDENKING

Tekst: Willem Bogaard | Beeld: Collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Herdenking capitulatie Japan in NederlandsIndië Zondag 15 augustus was het 65 jaar geleden dat Japan capituleerde, waarmee een einde kwam aan de

Pamflet om militairen voor de luchtstrijdkrachten te werven

bezetting van Nederlands-Indië. Militairen van de Militaire Luchtvaart van het Koninklijk NederlandsIndisch Leger (ML-KNIL) en de Marine Luchtvaartdienst (MLD) lieten zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in Azië niet onbetuigd. Een overzicht van de belangrijkste wapenfeiten uit de periode voor en tijdens de oorlog. Voor veteranen en nabestaanden betekent de jaarlijkse Indiëherdenking nog altijd veel. Foto: Peter Wiezoreck, AVDD

De voorloper van de ML-KNIL de Proefvliegafdeeling (PVA) werd opgericht op 30 mei 1914. De eerste proeven met vliegtuigen lieten even op zich wachten, omdat er mensen van mening waren dat er zich ‘gaten’ in het Indische luchtruim bevonden, waardoor vliegen moeilijk en wellicht zelfs onmogelijk zou zijn. Op 6 november 1915 vond dan toch de eerste vlucht plaats in Indië. Uit doelmatigheidsoverwegingen werd de vlucht met een Glenn Martin watervliegtuig gemaakt, zodat geen vliegveld hoefde te worden aangelegd, dat bij het mislukken van de proef verder toch niet meer zou worden gebruikt. Vliegafdeeling De proef slaagde echter en de opbouw van de Vliegafdeeling werd voortvarend opgepakt. Bij Bandoeng werd het vliegveld Kalidjati ingericht, dat op 8 februari 1916 in gebruik werd genomen. Een van de Glenn Martins werd hiervoor omgebouwd tot landvliegtuig. Twee jaar later op 22 juli werd de Proefvliegafdeeling omgezet in de Tijdelijke Vliegafdeeling (TVA). De eerste toestellen voor de MLD arriveerden in november van dat jaar. De opbouw van de TVA en MLD werden voortvarend aangepakt. Vliegtuigen van verschillende typen stroomden in, onder andere 36 AVRO 504 K lesvliegtuigen en evenzoveel De Havilland DH-9 verkenners voor het ML-KNIL, 20 Van Berkel WA verkenners en 6 Van Berkel WB’s voor de MLD. Ook werd personeel geworven en werden de eerste vliegvelden op Java ingericht. Op 1 augustus 1921 werd de officiële Vliegafdeeling (VA) opgericht. Dreiging Eind jaren ’20 waren zoveel vliegtuigen ingestroomd dat ook op de eilanden buiten Java vliegtuigen konden worden gestationeerd.


HERDENKING

Foto links: De militaire top van Defensie betuigt zijn respect aan de slachtoffers van de strijd in Azië. Foto: Peter Wiezoreck, AVDD Foto midden: De bloemenpracht na de jaarlijkse herdenking bij het nationale Indië-monument in Den Haag. Foto: Peter Wiezoreck, AVDD

Glenn Martin bommenwerpers. In maart 1939 werd de Vliegafdeeling omgezet in het Wapen der Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (ML-KNIL). Afgesneden In mei 1940 ontstond een bijzondere situatie. Met de bezetting van Nederland was de kolonie afgesneden van het moederland. Er was grote behoefte aan meer vliegtuigen, die vanuit Noord-Amerika instroomden. Het betrof onder meer 72 Brewster jachttoestellen, 40 Curtiss Wright trainers en trainers/verkenners, 24 Curtiss P-40 jagers en 12 Hawker Hurricanes. De MLD beschikte in Indië verder over 36 Dornier Do K1 en 34 Consolidated PBY Catalina’s. Maar ook in Indië volgden in 1940 en 1941 de ontwikkelingen zich op politiek gebied snel op. In 1940 verboden de Verenigde Staten de uitvoer van olie en rubber naar Japan. Het land, dat in de jaren ’30 al grote stukken van China had ingelijfd, richtte daarom de blik op Frans Indo-China en Thailand.

Koningin Wilhelmina hechtte op 15 augustus 1942 te Jackson (Mississippi) de versierselen van de Willemsorde der 4de klasse aan het vaandel van de Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (Foto: Sectie Luchtmachthistorie).

Allereerst werden op Sumatra en de Kleine Soenda eilanden (Bali, Lombok, Soembawa, Flores, Soemba, Sawoe en Timor) mensen en materieel van de VA geplaatst. De vliegtuigen aan boord van de marineschepen konden over een groter gebied worden ingezet onder meer voor bestrijding van de piraterij. De economische crisis van de jaren ’30 noopte ertoe er toe om opgeleid en ervaren personeel te ontslaan. Hierdoor ging veel ervaring verloren. Na 1935 keerde echter het tij. Omdat de Japanse politiek als steeds dreigender werd ervaren, werden diverse toestellen aangeschaft, onder meer Fokker C-X en

Verbijstering In 1940 bracht een Japanse minister een bezoek aan Nederlands-Indië. Zijn gastheren kregen te horen dat de Japanners de olie kwamen halen als het niet geleverd wordt. De oorlogsdreiging werd dus zeer serieus genomen en de belangrijkste mogendheden sloten een overeenkomst. Zo ontstond het ABDA (American, British, Dutch and Australian)-gebied. De landen beloofden elkaar te helpen in de strijd tegen Japan. Uitgangspunt was de misvatting dat de Japanse strijdkrachten slechts in staat zouden zijn om op één plek een groot offensief te beginnen. De ABDA mogendheden zouden vervolgens hun strijdkrachten naar die plaats sturen. Een en ander was uitgewerkt in het Plan for the Employment of Naval and Air Forces (including Army Air Forces). De Japanse plannen hadden als belangrijkste doel het krijgen van luchtoverwicht en het zo ver mogelijk naar het zuiden oprukken van hun strijdkrachten. Om dit te bereiken zou tegelijkertijd op verschillende plaatsen de aanval worden ingezet. De verbijstering bij de ABDA strijdkrachten was dan ook groot toen in december 1941 Japan de aanval opende, niet alleen op Pearl Harbor, maar ook Zuid-Thailand, Kota Bahru op Brits Malakka, de Filippijnen en Hong Kong. Hierdoor waren de ABDA mogendheden gedwongen hun strijdkrachten op verschillende fronten in te zetten en de slagkracht daardoor te versnipperen. Aangezien Nederlands-Indië de eerste weken niet direct werd aangevallen, kon de ML-KNIL een aantal eenheden naar Singapore sturen. Capitulatie Nederlands-Indië De geallieerden werden aan alle kanten in het nauw gedreven. Na het opheffen van vliegbases in Malakka in 1941 en de capitulatie van Singapore op 15 februari 1942 bereikte de Japanse opmars op 28 februari het hart van de Indische archipel: Java. Daarvoor waren Borneo en Celebes al aangevallen. De strijd tegen de Japanners betekende zware verliezen voor de ML-KNIL en MLD. Op 7 maart werd de laatste operationele missie van de ML-KNIL gevlogen. 11 DE VLIEGENDE HOLLANDER

HERDENKING

Een Catalina van de Marine Luchtvaart Dienst

Alle vliegers (Van Helsdingen, Bruggink, Deibel en Scheffer) werden vanwege hun inzet onderscheiden met de Militaire Willemsorde. Deze vlucht staat ook wel bekend als “de riddervlucht”. Ontkomen Op 8 maart capituleerde Nederlands-Indië en was de Japanse bezetting een feit. Een aantal vliegers ML-KNIL wist met een toestel naar Australië te ontkomen. Van de MLD wisten tientallen vliegers te ontkomen naar Australië en Ceylon, vanuit waar de strijd werd voortgezet. Eind mei 1942 werden het 321 Squadron (uitgerust met Catalina’s) op Ceylon en het 18 Squadron van de Netherlands East Indies opgericht. De Amerikanen voorzagen het 18 Squadron van B-25 Mitchell bommenwerpers. Aanvankelijk was de standplaats in de buurt van Canberra, maar na een paar maanden werden de toestellen overgeplaatst naar het noorden van Australië, bij MacDonald Airfield bij Pine Creek. Eind 1943 werd het 120 Squadron NEI opgericht. Het werd uitgerust met 67 Curtiss P-40’s en in Canberra gestationeerd.

Een bom wordt onder een B-25 gehangen.

Twaalf B-25’s van het 18 Squadron vliegen op 19 april 1944 samen met 15 Beauforts van het Australische No.1 Squadron en 8 Beaufighters het dorp Soë op Timor aan, waar zich een Japans hoofdkwartier bevond. De Beauforts bombardeerden een kampencomplex en de Beaufighters beschoten het luchtdoelgeschut. Links op de foto een Beaufort bommenwerper van de RAAF.

Appèl van Nederlands en Australisch grondpersoneel, waarschijnlijk in Batchelor.

Eind vijandelijkheden De missies die werden gevlogen waren van uiteenlopende aard. Het 321 Squadron werd ingezet om verkennings- en onderzeebootpatrouilles uit te voeren. Het 18 en 120 Squadron voerden verkenningsvluchten, aanvallen op Japanse vliegvelden, aanvallen op Japanse schepen en het droppen van voorraden voor achtergebleven strijders uit. Om meer vluchten boven de Indische archipel te kunnen uitvoeren, werd het 18 Squadron naar het noordelijker gelegen Batchelor overgeplaatst. De B-25’s werden met extra brandstoftanks, die de plaats innamen van bommen, uitgerust en moesten de actieradius vergroten. Vanuit Batchelor werden Japanse schepen uit de wateren rond Timor verdreven, waarbij een aantal schepen tot zinken werd gebracht. Op 15 augustus 1945 kwam toch nog onverwacht een einde aan de Tweede Wereldoorlog in Azië. Hoewel de vijandelijkheden formeel gestaakt waren, zou het nog een tijd duren voordat de geïnterneerden in Indië daadwerkelijk vrij zouden zijn. • DE VLIEGENDE HOLLANDER 12

Luitenant-admiraal Helfrich en generaal-majoor Van Oyen vertrokken eind augustus met deze C-47 van het 19de Squadron naar Tokio om de Japanse overgave ceremonie bij te wonen. Op uitnodiging van de geallieerde opperbevelhebber

PERSONEEL

‘Bevolking niet altijd eens met missie, maar wel respect voor oud-strijders’

Vice-premier Andre Rouvoet reikt op het Binnenhof een Draaginsigne Gewonden uit aan luchtmachtadjudant Hendriks.

Nederlandse Veteranendag Tekst: Arno Marchand

Naar schatting zo’n zeventigduizend bezoekers maken op zaterdag 26 juni van de binnenstad van de Residentie een erehaag voor hen die streden in dienst van het vaderland; veteranen, jong en oud, die waar ook ter wereld zijn ingezet. De Nederlandse Veteranendag, editie zes, was wederom een succes. Dit jaarlijks eerbetoon heeft zijn wortels goed veran-

Tijdens de medailleparade ontving een groep luchtmachters een Herinneringsmedaille Vredesoperaties uit.

Van de Koninklijke Luchtmacht participeerden in het defilé onder andere de volgende detachementen: • Stichting Federatie van Organisaties van Veteranen en Oudgedienden Militaire Luchtvaart • Veteranen (niet aangesloten bij veteranenorganisaties) • AOCS Nieuw Milligen/vliegbasis Eindhoven • Groep Geleide Wapens • Vliegbasis Leeuwarden/vliegbasis Volkel • Defensie Helikopter Commando • Kapel van de Koninklijke Luchtmacht

kerd in de Nederlandse samenleving.

Nederland telt zo’n honderdduizend veteranen, geeft demissionair minister van Defensie Eimert van Middelkoop tijdens zijn toespraak in de Ridderzaal aan, waar onder andere ook de mei-vliegers aanwezig zijn. ‘En hoewel niet iedereen het eens is met de missies, koestert meer dan driekwart van de Nederlandse bevolking respect voor de veteranen, en meer dan zestig procent geeft aan trots op hen te zijn.’ Die trots komt onder andere van de Prins van Oranje, die sinds een paar jaar het defilé afneemt. ‘We hebben niet meer het beeld van de oude man die zich heeft ingezet voor de vrijheid’, geeft kroonprins Willem-Alexander aan in een televisie-interview. Het aantal jonge veteranen is dan ook ondertussen net zo groot als het aantal ‘oude’. Respect is er van beide groepen voor elkaar. En ze delen hun uitzendervaringen. Of zoals het op het Malieveld wordt verwoord: ‘Je praat er thuis nooit over. ` Wél op de veteranendag.’ 13 DE VLIEGENDE HOLLANDER

RUBRIEK

Een dag op stap met… hangaarchef Bas van den Bergh De Koninklijke Luchtmacht kent vele beroepsgroepen. Sommige zijn bekend, andere liggen veel minder voor de hand. Bas van den Bergh is hangaarchef bij de afdeling Gereedstelling en Onderhoud van het 131 Elementaire Militaire Vlieger Opleiding Squadron op vliegbasis Woensdrecht. Deze ‘dokter PC-7’ stuurt het onderhoudsteam van de Pilatus PC-7’s aan.

Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: Gerben van Es, AVDD

Puzzelen met de PC-7 Geen smeerplek, rondslingerend boutje of moertje, zelfs de geur van kerosine ontbreekt. De onderhoudshangaar op vliegbasis Woensdrecht is bijna klinisch, zo schoon. Het oogt als een ziekenboeg. En dat is het feitelijk ook, een ziekenboeg voor vliegtuigen. Vier Pilatus PC-7’s staan zij aan zij opgesteld, iedere ‘patiënt’ afgescheiden door een scherm. Het ene lesvliegtuig van het 131 Elementaire Militaire Vlieger Opleiding (EMVO) Squadron staat klaar voor een routine-inspectie of een wasbeurt, een andere staat binnen vanwege technische problemen. Na het dagelijkse ochtendoverleg maakt hangaarchef Bas van den Bergh steevast een ronde over de ‘ziekenzaal’. De onderhoudshangaar, of in de woorden van Van den Bergh, “de schuur” is zijn domein. Daar geven ‘dokter PC-7’ Van den Bergh en zijn onderhoudsteam elk toestel de zorg die het nodig heeft om weer volledig luchtwaardig te worden. Kleine beurt Als hangaarchef houdt Van den Bergh toezicht op de lopende en komende werkzaamheden aan de opleidingsvloot. ‘We verrichten hier in de schuur zowel preventief als correctief onderhoud’, vertelt de oudFokkermonteur. ‘Preventief onderhoud wil zeggen dat we periodiek, dus op van tevoren vastgestelde data, inspecties doen. Zeg maar de APK. Neem bijvoorbeeld zoiets als het wassen van de kisten, dat doen we om de 30 dagen. Ander onderhoud gebeurt op basis van het aantal vlieguren. Zo krijgt elke PC-7 motor na een zeker aantal draaiuren een “kleine beurt.” Op het echt grote onderhoud en de modificaties na doen we hier eigenlijk alles, van een moertje of een hoogtemeter vervangen tot een motor- of propellerwissel.’ Behalve de geplande inspecties dragen Van den Bergh en zijn collega’s ook zorg voor het verhelpen van klachten aan individuele toestellen. ‘Dergelijke mankementen komen aan het licht wanneer collega’s van de lijn tijdens de zogenoemde pre-, thru- of postflight (inspecties respectievelijk voorafgaand aan een vlucht, tussen twee vluchten in, of aan het eind van het vliegprogramma –red.) aan de kist nalopen. Soms ook wijst een leerling of instructeur je op een mankement. Een van de monteurs bekijkt dan wat er mis is. Kleine reparaties of technische storingen zijn vaak snel te verhelpen, maar soms is het ingewikkelder en staat een kist ook wel eens drie weken in de schuur.’ Vlieggereed Voor de hangaarchef is het zaak om de incidentele reparaties en het structurele onderhoud goed op elkaar af


RUBRIEK

Hoewel Van den Berghs functie meer bureauwerk inhoudt, is het sleutelwerk nooit ver verwijderd.

Crewchief sergeant-majoor Martijn Hersleven en hangaarchef Bas van den Bergh buigen zich over een meer uitdagend technisch mankement van de L-09.

te stemmen. Van den Bergh: ‘De PC-7’s vliegen drie waves per dag, soms met wel negen kisten per wave. Dat betekent niet alleen dat de toestellen beschikbaar moeten zijn, maar ook dat de onderhoudsmensen buiten, op de flight line, moeten staan. Die collega’s zijn dan niet beschikbaar voor het onderhoud binnen. Daar moet je met de planning van je werkzaamheden wel rekening mee houden.’ Van den Bergh stuurt de zogenoemde B1-monteurs en competente medewerkers aan, verantwoordelijk voor de mechanische systemen, het casco en de avionica. In samenspraak met de flight chief en het bedrijfsbureau streeft ‘131’ naar een optimale mix van inzet en onderhoud, legt Van den Bergh uit. ‘Elke dag opnieuw is het een afweging: wil het squadron meer vluchten maken, dan gaat dat ten koste van het reguliere onderhoud. Meer vlieguren, dat betekent uiteindelijk ook meer inspecties. Hoe belangrijk het vliegprogramma ook is, de vliegveiligheid staat uiteraard voorop.’ ‘Voor mij is het de kunst om ervoor te zorgen dat we de voor het vliegprogramma noodzakelijke onderhoudsuren maken én dat we binnen de normale werktijden blijven. Dat kan betekenen dat ik met mensen van bepaalde periodieke inspecties af moet halen om een kist tijdig vlieggereed te krijgen.’

kist om de oorzaak van een storing te achterhalen. Het blijft puzzelen met vliegtuigen. Daardoor heb ik ook nog wel mijn leermomenten. Want daar is het toch ooit mee begonnen: die drang om te willen weten hoe iets werkt. Alleen nu is het radiografisch bestuurbaar autootje of de brommer die ik in mijn jeugd uit elkaar haalde een PC-7.’ •

Element Van den Bergh ziet er dus vooral op toe hoe anderen sleutelen. ‘Ik ben meer met managementtaken dan met onderhoud bezig. Zaken als de onderdelenplanning bijwerken, personele- en onderhoudsplanningen maken en allerhande ander papierwerk vormen ook een belangrijk onderdeel van mijn takenpakket. Soms zit ik gewoon de hele dag achter de computer.’ Toch is hij op ‘de vloer’ nog altijd het meest in zijn element. ‘Ik werk al zo’n 13 jaar met de PC-7, dus ik ken de kist van binnen en van buiten. Onze club is klein en telt veel jonge mensen, die hun kennis nog aan het opbouwen zijn. Vanuit mijn eigen ervaring probeer ik die minder ervaren collega’s ook iets mee te geven. Om een onderhoudsklus snel af te krijgen kun je zeggen “als je dit, dit en dat doet, ben je klaar”, maar daar leer je niets van. Laat iemand maar een beetje zoeken. Soms duurt een inspectie misschien wat langer, maar doet iemand wel de ervaring op die hij de rest van zijn sleutelcarrière meeneemt. Zo draag je pas echt iets bij aan het bedrijf.’ In de planning calculeert de hangaarchef deze ‘leermomenten’ in. ‘Tegelijkertijd houd ik een vinger aan de pols’, geeft Van den Bergh aan. ‘Want wanneer we een vliegende kist moeten leveren, dan gaat dat natuurlijk voor. Dan sta ik opeens in mijn overall een bandje in elkaar te zetten. Of tuur ik samen met een collega naar het technische schema van een

‘Leerlingen willen de kist nog wel eens raar op de baan zetten, dus dan verslijt je nog wel eens wat bandjes.’

Voor elke klus is het juiste gereedschap voorradig.

‘Het leuke van de PC-7 is dat als je het kistje kent, je nagenoeg alles ook zelf kunt en mag doen.’


REPORTAGE

Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: Gerben van Es, AVDD

Harbour Guardian: Patriot-paraplu voor Rotterdamse haven Logistieke uitdagingen, tactische hoofdbrekens en een bonte waaier aan civiele spelers om je militaire taken mee af te stemmen. Op allerlei niveau’s kon de Groep Geleide Wapens zijn tanden zetten in de oefening Harbour Guardian. Van 7 tot en met 11 juni nam een 190 man tellend detachement van luchtmachtbasis De Peel tijdelijk zijn intrek op de Maasvlakte bij Rotterdam.

Huizenhoog opgestapelde containers, imposante overslagkranen en grote petrochemische complexen, dit is duidelijk iets heel anders dan het militair oefenterrein Marnewaard. Een geheel nieuwe oefenomgeving voor de twee Patriotbatterijen van de Groep Geleide Wapens. Maar tegelijkertijd is de industriele setting ook weer niet helemaal onlogisch, verklaart kapitein Alfons van Wuytswinkel. ‘Het Rotterdamse havengebied is een van de belangrijkste nationale doelwitten. Als de nood aan de man is, moeten we hier stáán.’ Het Rotterdamse havengebied is tactisch bovendien een bijzonder complex doel, legt de commandant van battery 4 uit. ‘Hier heb je te maken met een optelsom van vitale functies. De haveninfrastructuur zelf, maar ook bijvoorbeeld de olie-opslag, de elektriciteitscentrales en uiteraard de bevolkingscentra. Hoe verdedig je zoiets? Dat is voor ons de uitdaging.’ Dreigingsplaatje ‘Luchtalarm! Luchtalarm! Luchtalarm!’ galmt het over het braakliggende terreintje op de Maasvlakte. Alleen een ploeterende crossmotorrijder op een naburig zandparcours onttrekt zich aan het sein om

‘Dit brengt het wel heel dichtbij’ Vergeleken met het jaarlijkse virtuele slagveld tijdens de GGW-oefening JPOW of de live firing range op Kreta brengt Harbour Guardian het werk van de GGW opeens ‘bij de mensen thuis.’


REPORTAGE

In de Engagement Control Station is het ouderwets aanpoten wanneer het havengebied aanval na aanval te verduren krijgt.

dekking te zoeken. Alle GGW’ers zitten veilig en wel in hun gepantserde containers. Daarbinnen gaat de slag om Rotterdam voort, in gaspak en al. ‘Dat we nu bij de Europoort zitten is inderdaad nieuw en interessant’, zegt adjudant Ferry Scheffer. ‘Maar de locatie verandert niets aan de basics van ons werk, dat blijft hetzelfde.’ Het dreigingsplaatje is de geleidewapenspecialisten namelijk niet vreemd. Vliegtuigen, kruisvluchtwapens, tactische ballistische raketten, chemische en biologische aanvallen, alle virtuele ellende die ze te verduren krijgen, is voor de GGW’ers bijna vertrouwd. Toch is de keuze voor deze locatie wel degelijk van grote invloed op het optreden van de grondgebonden luchtverdediging, vertelt detachementscommandant luitenant-kolonel Ben Kamstra. ‘Denk maar eens aan doelonderschepping. Wanneer je een doelwit raakt boven Vlaardingen, dan kunnen de brokstukken 10 kilometer verder neerkomen. Breng je daarmee een bevolkingscentrum in gevaar, of een energiecentrale? Daarmee is het bepalen van de optimale trefkans voor onze operators soms echt puzzelen.’ Nationale inzet Harbour Guardian is voor de GGW dan ook meer dan een standaard oefening op een nieuwe locatie. Door het ‘civiele sausje’ waarmee de oefening overgoten is, moeten de geleidewapenspecialisten aardig pionieren. De afstemming met de civiele autoriteiten is een wezenlijk onderdeel van de oefening, maakt Kamstra duidelijk. ‘In de Rotterdamse haven doe je zaken met een hele waaier aan civiele partijen. De gemeente Rotterdam, het havenbedrijf, de politie, de brandweer, al met al heb je binnen de zogenoemde veiligheidsketen te maken met zo’n 7 à 8 direct relevante spelers. De grote vraag is: wie heeft waar en op welk gebied zeggenschap?’ Zowel in de planning en uitvoering van deze oefening als bij een onverhoopte daadwerkelijke nationale inzet van de GGW hebben civiele en militaire partners heel wat met elkaar kort te sluiten, stelt de detco. ‘Omgekeerd is het daarom ook van belang dat de veiligheidsketen weet wat de GGW hen kan bieden. Dat is: 24 uur per dag permanente bescherming van een specifiek gebied, zoals de “mainport van Europa”. Voor wat betreft het in kaart brengen van de luchtdreiging hebben we duidelijk een toegevoegde waarde.’ Driehoekjes De verplaatsing van de werkvloer naar de Maasvlakte vereist van de GGW’ers ook de nodige flexibiliteit, merkt Van Wuytswinkel op. ‘Alle elektriciteitskabels en windmolens hier maken het lastig om je radarbeeld op orde te krijgen. Daarnaast heb je ook te maken met

die grote containerschepen op de Nieuwe Waterweg. Soms komen schepen voorbij met ladingen zo hoog als een flatgebouw. Dat zie je dan ook letterlijk voorbijschuiven op je radarscherm. Daarop moet je anticiperen. Wij moeten natuurlijk wel onze “driehoekjes”, de verbindingen tussen alle verschillende eenheden, blijven maken.’ Kamstra laat zich tevreden uit over de inspanningen die het gehele detachement onder deze – in zijn woorden – ‘dynamische omgevingsfactoren’ levert. ‘Het is voor onze CIS-mensen (communicatieen informatiesystemen –red.) echt plussen en minnen geweest om ons vermaasde netwerk goed te laten werken en om alle radars van een goed straalpad te voorzien. Daarnaast moeten ook onze jonge operators maximaal aan de bak om de onechte doelen van hun radarbeeld te filteren.’

Gaspak aan en gaan. Ook bij verhoogde dreiging moeten de Patriots namelijk van nieuwe cannisters voorzien worden.

Heideveld Drie dagen lang ligt ‘Rotterdam’ onder vuur. In verschillende nationale en internationale civiel-militaire scenario’s biedt de GGWparaplu bescherming aan (haven)infrastructuur, burgerbevolking en industrie. ‘Zo bezien we de taken van de GGW ook eens in de bredere context, die van terrorismebestrijding’, merkt Kamstra op. Een nationale taak van de geleide wapens die volgens de overste vaak over het hoofd wordt gezien. En waar zelfs het eigen personeel niet altijd bij stil staat. ‘In een heideveld kun je jezelf mooi camoufleren, maar zo’n stedelijke omgeving brengt het grondgebondenluchtverdedigingswerk ineens zeer nabij. Opeens gaat het ergens over. Daar is iedereen zich duidelijk van doordrongen.’ •


REPORTAGE

Foto: AOO Eric Vorstenbosch, AVDD

Luchtmacht houdt voetballers hoog

Heitinga:‘Jullie hebben Tekst: June Smit

De vlucht op 12 en 13 juli 2010 zal de bemanning van twee F-16’s, een Chinook en een Cougar niet snel vergeten. Op die datum onthaalden ze het voetbalteam van Oranje, dat zojuist in Zuid-Afrika de tweede plaats tijdens de Wereldkampioenschappen hadden behaald. Behalve een eerbetoon aan de finalisten boden de helikopters een snelle doorgang door het drukke Nederlandse verkeer. Voor de betrokken bemanning absoluut geen straf.

Een Chinook en een Cougar brachten het elftal en de staf naar het Museumplein, waar ze werden onthaald door een half miljoen Oranjefans. Foto: Erik Vorstenbosch DE VLIEGENDE HOLLANDER 18

De voetballers van het Nederlands elftal moeten even twee keer met hun ogen geknipperd hebben toen ze door het vliegtuigraampje van hun Boeing 777 keken. Vanaf het passeren van de Nederlandse grens hing aan beide zijden van het toestel een F-16, waaronder de knaloranje demo F-16 van het Solo Display Team, die het escorteerden tot de landing. Kater van het nipt verloren wereldkampioenschap of niet; het moet een glimlach ontlokt hebben. De actie was door Defensie op touw gezet om de finalisten eervol te onthalen. Het is overigens een luchtmachtinzet die verre van alledaags is. Defensiejudoka Mark Huizinga werd als laatste op deze manier onthaald, toen hij tien jaar geleden van de Olympische Spelen in Sydney terugkeerde met een gouden medaille. Een andere opvallende luchtmachtinzet was 5 juni de fly by van de demo F-16 over de Amsterdam ArenA, vlak voor de aftrap van Oranjes laatste oefenwedstrijd, tegen Hongarije. Het Orkest van de KLu speelde het Wilhelmus nadat het Nederlands elftal deze laatste oefeninterland had gewonnen. Per helikopter Na de landing van het KLM-toestel op Schiphol stonden op verzoek van het ministerie van Buitenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties twee Chinooks gereed die de voetballers wegens de verwachte verkeerschaos naar hun hotel in Noordwijk zouden brengen. Omdat de drukte meeviel, werd alsnog besloten de bus te nemen. Een Chinook en een Cougar vervoerden de mannen de volgende dag wel vanaf

REPORTAGE

Foto: Peter Wiezoreck, AVDD

Foto: Peter Wiezoreck, AVDD

Een ererondje door de hoofdstad na hun helikoptervlucht. Foto: Geert Bremer

ook een leuke baan’ hun hotel naar Den Haag, waar ze felicitaties ontvingen van de koningin en de minister-president. Het voltallige elftal en de staf vloog daarna per helikopter naar het Museumplein in Amsterdam, waar het voor hun prestaties werd gehuldigd. Weinig voetbalpraat ‘Het was een memorabele vlucht’, vertelt eerste luitenant Roël, toen nog tweede vlieger van de Chinook. ‘Naar Den Haag zat Giovanni van Bronckhorst bij ons in de cockpit op de jumpseat en naar Amsterdam was dat Heitinga. Met Van Bronckhorst konden weinig praten omdat het maar een kleine tien minuten vliegen is van Noordwijk naar Den Haag. Met Johnny Heitinga hadden we langer de tijd. Hij vond het ontzettend stoer dat hij vanuit de lucht zag waar hij woonde. Iedereen had het overigens erg naar hun zin. Er is eigenlijk opvallend weinig over voetbal gesproken. Wel kregen we te horen dat we een mooie baan hadden, waarop wij grapten: jullie ook, zeker voor dat geld!’ Kippenvelmoment Hoewel Dirk Kuijt stond te trappelen, kreeg Van Bronckhorst als enige de eer op de ramp van de Chinook te zitten omdat hij in Johannesburg zijn laatste wedstrijd voor Oranje speelde speelde. ‘Hij mocht zijn benen over de ramp hangen’, vertelt Roël, ‘maar hij hield zich liever aan de loadmaster vast, on-

danks dat hij gezekerd was. Soort gezonde spanning zeg maar.’ Boven het Museumplein werd het stil in de helikopters. ‘Dat was echt een kippevelmoment’, herinnert Roël zich. ‘Een enorme oranje mensenmassa die de mannen toejuichten. Dat deed zelfs iets met ons. De sfeer in de helikopter trok ook steeds meer aan toen ze merkten hoeveel aandacht en enthousiasme er was vanuit de Nederlandse bevolking.’ Dubbele uitdaging Omdat er vanaf Den Haag naar Amsterdam continu een helikopter van de NOS meevloog, was de bemanning uiterst geconcentreerd. ‘Je wilt het goed doen voor het oog van Nederland’, zegt Roël, die een dubbele uitdaging had die dag. Naast het veilig overbrengen van het Oranjeteam, legde hij tijdens de vlucht namelijk ook zijn examen tot gezagvoerder af. ‘Eigenlijk zou ik dat de week ervoor tijdens een oefening doen, maar de kist werkte niet mee. Ops besloot het nu alsnog te doen. Het examen zelf zat meer in een volledige vluchtvoorbereiding. Dat heb ik allemaal netjes gehaald en de spanning die ik de week ervoor had, had nu plaatsgemaakt voor enthousiasme en vreugde. En dat is niet vervelend!’ •

Op onder meer de website van de NOS en YouTube staan beelden van de Chinook en de Cougar, die het elftal en de staf vervoeren. 19 DE VLIEGENDE HOLLANDER

EVENEMENT

De muzikale ‘Soldaten van Oranje’, met in het midden, met de bruine leren jas, Matteo van der Grijn als Erik Hazelhoff Roelfzema. Foto: Patricia Steur

Musical Soldaat van Oranje in première

Verbindt helden uit met helden van nu Met een oplage van meer dan één miljoen exemplaren is het één van de beroemdste boeken over de Tweede Wereldoorlog: Soldaat van Oranje. Ook de verfilming met Rutger Hauer is een klassieker die in 2006 is uitgeroepen tot de beste Nederlandse film aller tijden. Een musical van het waargebeurde verhaal kon daarom niet uitblijven. Op 30 oktober beleeft deze zijn wereldpremière. De ‘echte’ Hazelhoff Roelfzema in gesprek met koningin Wilhelmina. Foto via Productie Soldaat van Oranje

Voordat de Duitsers in 1940 Nederland binnenvallen, leeft de student Erik Hazelhoff Roelfzema met zijn Leidse vrienden een onbezorgd studentenleven. Na de inval realiseren de twintigers zich als donderslag bij heldere hemel dat hun leven vanaf dat moment nooit meer hetzelfde zal zijn. Vriendschap, veiligheid en liefde zijn niet langer vanzelfsprekend wanneer de oorlog hun bestaan op de kop zet. Iedereen krijgt te maken met lastige keuzes. Ga je vechten voor vrijheid, volk en vaderland? Studeer je door met je kop in het zand? Of kies je bewust of onbewust voor de vijand? Soldaat van Oranje gaat over het waargebeurde verhaal van een van grootste verzetshelden uit de Nederlandse geschiedenis: Erik Hazelhoff Roelfzema. Zijn heldendaden tijdens de oorlog leveren hem de Militaire Willemsorde op, de hoogste Koninklijke Onderscheiding in Nederland voor moed, beleid en trouw. Helden van vandaag Het lijkt een verhaal uit het verleden, maar voor de link naar de hedendaagse actualiteit hoef je niet ver te zoeken. Op 29 mei 2009 werd kapitein Marco Kroon van het Korps Commandotroepen de Militaire Willemsorde der Vierde Klasse toegekend door koningin Beatrix. Hij kreeg hem als eerbewijs voor zes acties in Uruzgan. Het was meer dan vijftig jaar geleden dat dit voor het laatst gebeurde. Misschien is dat wel de reden waarom Soldaat van Oranje opnieuw in een ander jasje verschijnt en de aandacht voor de musical zo groot is.


EVENEMENT

Soldaat van Oranje heeft een speciale kortingsactie voor defensiepersoneel Defensiepersoneel krijgt €15,- korting voor de voorstellingen op dinsdag, woensdag en donderdag van 10 t/m 26 oktober. De actieprijzen inclusief korting en exclusief reserverings- en verzendkosten betreffen dan: Categorie 1 kaarten € 40,Categorie 2 kaarten € 30,Categorie 3 kaarten € 10,Kaarten zijn verkrijgbaar via de telefonische reserveringslijn. Bel 0900-1353 (45 cent per minuut) en ontvang onder vermelding van ‘Defensie’ € 15,- korting. Voor meer informatie over de show: www.soldaatvanoranje.nl

het verleden Door de missie in Afghanistan is het soms zware werk van militairen zichtbaarder dan ooit. De helden van toen verschillen mogelijk niet zo veel van de mannen en vrouwen die vandaag de dag hun missies wereldwijd uitvoeren. Misschien dat zij gebeurtenissen uit het verhaal herkennen. Dat is ook één van de redenen dat het ministerie van Defensie de musical Soldaat van Oranje ondersteunt met onder andere originele rekwisieten en kennis. Volgens de producent van de musical ontstond het idee om van het boek een musical te maken zo’n tien jaar geleden, maar is het pas de afgelopen jaren serieus ter hand genomen. Het contact met de soldaat van Oranje uit het boek, Hazelhoff Roelfzema, kwam eind 2003 tot stand. Een half jaar na deze eerste ontmoeting tussen de, inmiddels overleden, auteur en de producent, werd besloten het idee werkelijk om te zetten in een overeenkomst. Erik vertelde destijds: ‘Ik vind het een briljant idee om een musical te maken gebaseerd op mijn boek en ik verheug me om met de jongens te filosoferen over de theaterversie. Muziek kan een onverwachte, emotionele dimensie geven aan een keihard verhaal dat een plaats in ons nationale bewustzijn heeft verworven.’ Zijn karakter wordt in de musical gespeeld door de Amsterdamse Matteo van der Grijn die dit najaar ook speelt in de tweedelige serie ‘Retour Uruzgan’ van de Evangelische Omroep. Bijzondere locatie Vanaf oktober is de musical Soldaat van Oranje te zien in de TheaterHangaar op voormalig Marine Vliegkamp Valkenburg tussen Wassenaar, Katwijk en Leiden. Het theater is opge-

Tekst: Lobke Degenaar

bouwd in ex-vliegtuighangaar. Er is een uniek creatief concept gecreëerd. De tribune waarop het publiek in comfortabele theaterstoelen zit, draait van decor naar decor, begeleid door enorme projecties. Alle scènes hebben zo hun eigen set: de studentensociëteit Minerva, het Kurhaus, Paleis Noordeinde en zelfs een levensechte zee, waar de Engelandvaarders via het strand ontsnappen en waar ze hun beroemde landingen maken. Ook de landingsbaan van het vliegveld is onderdeel van het decor. Hier komt een originele Dakota voorbij waarmee de scène van koningin Wilhelmina, die voor het eerst voet op bevrijde bodem zet, levensecht wordt nagebootst. Het nieuwe theater is ook voorzien van een ruime foyer, een bar en een brasserie. • 21 DE VLIEGENDE HOLLANDER

INTERVIEW

Afscheid Godderij van NAVO en militaire carrière

Werken op politiek en Tekst: Willem Bogaard | Foto´s: Archief Godderij en AVDD.

Luitenant-generaal Jo Godderij neemt eind augustus na zes jaar afscheid van de NAVO, waar hij de laatste drie jaar Directeur Internationale Militaire Samenwerking was op het NAVO-hoofdkwartier. Met zijn afscheid zet hij ook een punt achter zijn imposante militaire carrière bij Defensie. ‘De Internationale Militaire Staf staat ten dienste van het Militair Comité, het hoogste militaire orgaan van de NAVO’, zo steekt Godderij van wal over zijn laatste functie. ‘Het Militaire Comité adviseert de Noord-Atlantische Raad (NAR), het hoogste politieke orgaan en voert de besluiten van de NAR uit’. De functie Directeur van de Internationale Militaire Staf (IMS) is te vergelijken met het secretariaat van het Militair Comité, waar Godderij in zijn vorige functie werkte. Hier was hij Hoofd Permanente Militaire Vertegenwoordiger bij de Militaire Comitees van NAVO en EU in Brussel. De staf van het NAVO-hoofdkwartier omvat de gebruikelijke divisies, namelijk plannen en beleid, inlichtingen, operaties, logistiek, personeel, C4I en coöperatie en regionale veiligheid. Consensus ‘Deze divisies doen onder meer aanbevelingen op het gebied van beleid, concepten, wijze van opereren, toewijzing van middelen, mogelijkheden tot uitvoering van plannen van de strategische operationele commando’s en standaardisatie van procedures’, gaat Godderij verder. ‘Aangezien er 28 landen bij dit proces betrokken zijn, vergt dit veel overleg, want alles draait om consensus. Soms wordt er vergaderd over ogenschijnlijk kleine details, maar soms staan grotere nationale belangen op het spel. Maar het wordt altijd uitgevoerd, wanneer er eenmaal overeenstemming is bereikt.’ Behalve aanbevelingen op bovengenoemde gebieden, adviseert de IMS het Militair Comitee ook over de uitvoerbaarheid van operaties en de wijze van optreden. Wanneer eenmaal tot een missie is besloten, wordt de coördinatie van de verdere uitvoering aan de operationele NAVO-hoofdkwartieren overgelaten. Zo vinden op SHAPE bijvoorbeeld de vergaderingen plaats waar landen, eenheden of individuele militairen aan NAVO missies aanbieden.

In juli van dit jaar vloog de generaal voor het laatst in een F-16. DE VLIEGENDE HOLLANDER 22

Geduld Binnen de Internationale Militaire Staf werkt een bonte verzameling aan mensen: ‘Burgers die direct in dienst zijn van de NAVO en militairen in dienst van een van de lidstaten, maar allen ten dienste van het Militaire Comité’, zegt Godderij. ‘Het is een bijzondere werkplek, op het snijvlak van de politieke en de militaire wereld. Binnen de staf zijn alle disciplines vertegenwoordigd en is ook veel kennis aanwezig’, zegt hij. ‘Ik stel hier beleid voor, ontwikkel concepten, doe bezuini-

INTERVIEW

militair snijvlak gingsvoorstellen, die erg ‘in’ zijn op dit moment, geef aan hoe we tegen bepaalde zaken moeten aankijken, waaronder operaties. Dat vergt veel overleg en praten, aangezien ik ervoor moet zorgen dat er consensus komt. Als Directeur van de Internationale Militaire Staf spreek ik natuurlijk niet alleen over luchtstrijdkrachten, maar net zo goed over maritiem- of landoptreden, alles wat daarmee samenhangt en politiek getinte onderwerpen. Overleggen met 28 verschillende partijen vergt soms veel geduld, vergaderingen achter gesloten deuren of bilateraal overleg. Maar het is zeker mogelijk om tot overeen-

stemming en besluitvorming te komen. Het geeft in die gevallen veel voldoening als uiteindelijk de landen op één lijn zitten.’ Internationaal gezelschap Godderij maakt bij de NAVO lange werkdagen en werkweken. ‘Dat hoort er nu eenmaal bij’, reageert hij luchtig. ‘Het gaat hier niet van acht tot vijf, we kennen ook regelmatig na werktijd werkdiners en dergelijke. Het werk in een internationale omgeving is generaal Godderij goed bevallen. ‘Mijn kijk op het politieke en mili-

Foto links boven: Leerling vlieger in Canada. Foto rechts boven: Godderij ontvangt zijn Canadese vliegerwing. Foto boven: Afscheid als Deputy Commander Combined Air Operations Centre te Kalkar (Duitsland). Foto rechts: Als leerling vlieger in de cockpit. 23 DE VLIEGENDE HOLLANDER

INTERVIEW

Foto links boven: Met echtgenote Conny en de hond Gordon thuis. Foto boven: Godderij in een voor hem karakteristieke poze. Foto links: Eén van de vele internationale ontmoetingen

taire vlak is absoluut verbreed. Ik heb natuurlijk lang in een luchtmachtomgeving gewerkt, later als PCDS in een paarse defensieomgeving. Bij de NAVO kwam ik in een internationaal gezelschap terecht. Zo heb ik mij steeds verder kunnen verbreden en ik ben Defensie daar erg dankbaar voor.’ Hoewel hij eind augustus afscheid neemt, komt er wat hem betreft nog geen einde aan zijn actieve loopbaan. ‘Ik ben niet van plan nu al te stoppen. Ik ben zestig jaar en vind werken hartstikke leuk: het geeft mij veel voldoening. Ik weet nog niet wat ik ga doen na augustus, maar ik ben ervan overtuigd dat ik ergens iets nuttigs ga doen’, zegt Godderij. Eén ding is zeker: na 41 jaar trekt hij zijn uniform voorgoed uit en dat vindt hij jammer. ‘Mijn hart ligt nu eenmaal bij de KLu, bij Defensie en alles wat daarmee samen hangt. De Nederlandse krijgsmacht, waaronder de KLu, staat internationaal in hoog aanzien. Wij staan ons ‘mannetje’, met goed materieel en goed getraind en gemotiveerd personeel. Daardoor worden onze operaties gewoon hartstikke goed uitgevoerd.’ Geweldige mensen ‘In Afghanistan speelt Nederland een moeilijke rol’, gaat DE VLIEGENDE HOLLANDER 24

Godderij verder, ‘en laten we duidelijk zijn: die rol voeren we goed uit door de geweldige mensen die er zitten en hebben gezeten, van hoog tot laag en van alle krijgsmachtdelen. Tijdens mijn lange carrière heb ik geleerd dat de mens in het bedrijf het belangrijkste is en dat je die als ‘leider’ - ik heb een hekel aan het woord manager - moet koesteren.’ Hij gaat verder: ‘Dat ik zo’n geweldige carrière heb mogen maken, komt mede doordat mijn echtgenote en kinderen me die kans hebben gegeven. Daarnaast heb ik altijd goede mensen om me heen gehad. Mensen die me leiding gaven, me adviseerden, naast me stonden of mijn leiding aanvaarden en zich voor me uitsloofden. Samen hebben we altijd geprobeerd er teamwerk van te maken, iets dat de KLu eigen is’. Hij sluit af: ‘Ik dank oprecht al diegenen die op wat voor manier dan ook in mijn carrière boven en met me hebben willen werken. Diegenen die mijn leiderschap hebben aanvaard, dank ik daarbij het meest. Het gaat jullie allemaal goed en ik ben ervan overtuigd dat de KLu in de toekomst een belangrijke peiler blijft van de Nederlandse Defensie, met enerzijds goed materieel en anderzijds geweldig personeel.’ •

LEESWIJZER 100 jaar luchtvaart tussen Gilze en Rijen Een vliegbasis in woord en beeld

‘100 jaar luchtvaart tussen Gilze en Rijen. Een vliegbasis in woord en beeld’ (ISBN 9789051943856) telt 236 pagina’s op formaat 21 x 22,5 cm. Deze € 22,50 kostende paperback bevat vele foto’s in zwart-wit en kleur en is uitgegeven door uitgeverij Van Wijnen, postbus 172, 8800 AD Franeker, www.uitgeverijvanwijnen.nl.

Waar nu de rotorbladen van Chinooks, Cougars en Apaches klappen, pruttelden een eeuw terug de motoren van de allereerste Nederlandse aviateurs. Een overzicht van die honderd jaar van vliegeniers, vliegers, luchtazen en loadmasters is terug te lezen in ‘100 jaar luchtvaart tussen Gilze en Rijen. Een vliegbasis in woord en beeld’, een publicatie verzorgd door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Het boek hanteert zowel een chronologische als een thematische indeling waardoor aandacht is voor zoveel mogelijk verschillende aspecten van die geschiedenis. Dat begint met de vliegpioniers van de Eerste Nederlandsche Vliegvereeniging. Zij nemen in 1910 een heideveldje, de Molenheide, bij de Brabantse plaatsjes Rijen en Gilze in gebruik om hun aerobatische kunsten te beoefenen. De piepjonge Luchtvaartafdeeling bestempelt het terrein in de Eerste Wereldoorlog als militair hulpvliegveld. Onder de vleugels van de Luftwaffe smelten de Molenheide en het naastgelegen civiele vliegveldje Nerhoven na de Duitse inval samen tot een moderne Fliegerhorst. Met zijn bommenwerpers en nachtjagers vertolkt Gilze-Rijen een hoofdrol in de luchtoorlog boven Noordwest-Europa. Op hun beurt kennen ook de Geallieerden het vliegveld een belangrijke rol toe. Wanneer de laatste Britten in 1946 hun hielen lichten, ontwikkelen logistiek en opleidingen zich tot belangrijke nieuwe pijlers van Gilze-Rijen. De evolutie van dergelijke pijlers komen aan bod in de meer thematische hoofdstukken. De jachtvliegtuigen en de helikopters krijgen een geheel eigen hoofdstuk toebedeeld. Deze brede hoofdstukken plaatsen onderwerpen als de komst van de eerste F-16, het einde van de rol van Gilze-Rijen als zogenoemde ‘main operating base’, het vertrek van de laatste Bölkows en de oprichting van het Defensie Helikopter Commando in breder perspectief. Maar ook de kleurrijke anekdotes over bijvoorbeeld de landingsprocedure op de Molenheide (eerst een keer laag over het café vliegen) en het grote aantal sfeervolle foto’s nodigen uit om dit boekwerk keer op keer weer door te bladeren en te lezen. (I.K.) •

Voor vriend en vijand paraat De geschiedenis van Vliegbasis Leeuwarden Een retourtje Amsterdam-Leeuwarden, in 35 minuten. In 1938 kan dat. Althans, voor het selecte en draagkrachtige gezelschap dat zich de Fl. 8,30 voor een KLM-kaartje kan veroorloven, zo valt te lezen in ‘Voor vriend en vijand paraat. De geschiedenis van Vliegbasis Leeuwarden’, een publicatie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). De feestelijke stemming rondom de opening van vliegveld Leeuwarden in 1938 vervliegt al snel met de economische crisis en de toenemende internationale spanningen. Na de Duitse inval ondergaat het Leeuwarder “Fußballfeldchen” een metamorfose. Puin van het platgebombardeerde Rotterdam krijgt een tweede leven als fundering van een verhard banenstelsel. Als Fliegerhorst is Leeuwarden uitvalsbasis voor Duitse bommenwerpers, jachtkruisers en jachtvliegtuigen. Na de oorlog maakt het teruggekeerde civiele vliegverkeer op Leeuwarden al vrij snel plaats voor de militaire medegebruikers. Nederland krijgt een plek in 25 DE VLIEGENDE HOLLANDER

LEESWIJZER ‘Voor vriend en vijand paraat. De geschiedenis van Vliegbasis Leeuwarden’ (ISBN 9789051943849) van Tjebbe T. de Jong, Ben Schoenmaker en Quirijn van der Vegt telt 216 pagina’s op formaat 21 x 22,5 cm. Deze € 22,50 kostende paperback bevat vele foto’s in zwart-wit en kleur en is uitgegeven door uitgeverij Van Wijnen, postbus 172, 8800 AD Franeker, www.uitgeverijvanwijnen.nl.

de internationale luchtverdedigingsplannen van de NAVO. Aanvankelijk speelt Leeuwarden hierin nog een erg bescheiden rol. Dat verandert met de komst van de straalaangedreven Gloster Meteor, de eerste van een reeks ‘jets’ waarvoor de Friese vliegbasis een thuis zal zijn. Later volgen nog de Hawker Hunter, de F-84F Thunderstreak, F-104 Starfighter en F-16 Fighting Falcon. Deze NIMH-publicatie staat niet alleen stil bij de geopolitieke en vliegtechnische ontwikkelingen op ‘Leeuwarden’. Het boek brengt vooral de basis zelf in kaart: infrastructureel, logistiek en vanuit het perspectief van het personeel. Ook de maatschappelijke rol van de vliegbasis krijgt aandacht in een apart hoofdstuk dat is gewijd aan geluidshinder. Het maakt dit boek nog niet tot ‘dé’ geschiedenis van vliegbasis Leeuwarden, maar geeft wel een dieper inzicht in de samenhang van mens en (vlieg)machine in het Friese land. (I.K.) •

KIJKWIJZER Memories in Mud

Memories in Mud, uitgegeven door ByTheWay Independent Productions in Zegge en Inbetween Video Productions in Breda, duurt 52 minuten. De prijs van de dvd danwel blueray bedraagt € 14,95. Bestellen kan via www.inbetween.nl. Een deel van de verkoopopbrengst komt ten goede aan de Oorlogsgravenstichting.


‘Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er ruim zesduizend vliegtuigen boven Nederlands grondgebied neergestort, Duits en Geallieerd. Tachtig procent is geruimd, maar met die twintig procent zijn wij nu aan het stoeien.’ Zo omschrijft voormalig bergingsofficier van de KLu kapitein buiten dienst Hans Spierings het werk van de Bergingsdienst. De documentaire ‘Memories in Mud’ toont één van de bergingsprojecten in het Noord-Hollandse dorpje Berkhout. Daar stort op 8 november 1941 een Britse Handley Page Hampden neer. De vierkoppige bemanning van de middelzware bommenwerper overleeft de crash niet. De piloot en de navigator vinden hun graf op het oorlogskerkhof van Bergen, maar slechts een gedenksteen bij een kerk herinnert aan de twee boordschutters. De verhaallijn – die in het begin niet helemaal duidelijk is zonder het lezen van de dvd-hoes – gaat over de zoektocht van twee families in Ierland en Groot-Brittannië naar één van hen: John Edward Kehoe. De dvd toont wat er allemaal gebeurt om uiteindelijk tot de berging over te gaan. Volgens bergingsofficier majoor Paul Petersen is het niet ‘even’ een vliegtuigwrak uit de grond halen. ‘Je bent bezig een proces af te ronden voor de nabestaanden.’ Bovendien weet je niet wat er letterlijk en figuurlijk naar boven komt tijdens een vliegtuigberging. ‘Je graaft een meter, en je zit in 1940-45’, zegt Spierings. Raoul de Zwart (regie, script en montage) en Arthur van der Starre (camera en regie) financierden de film zelfstandig. Ze tonen de Defensiemedewerkers van hun meest betrokken kant en laten familie en zelfs een Hampden-veteraan vanuit het hart vertellen. Dat maakt het kijken zeer interessant. Op 25 maart 2010 ging de film in première tijdens het Internationale Film Festival in Breda. (A.M.) •

JO U R NAA L

Drukke periode Search and Rescue Grasshopper terug van weg geweest De zomerperiode is voor de AB-412 op vliegbasis Leeuwarden en de Lynx helikopters op Maritiem Vliegkamp De Kooy in Den Helder steevast een drukke tijd. Met alle vakantievierders op de Waddeneilanden voeren de SAR-crews bijna dagelijks patiëntenvluchten uit om zieken of gewonden naar de wal te brengen. Ook verlenen de defensiehelikopters assistentie aan de kustwacht bij reddingen vanaf schepen en hulp bij rampen en calamiteiten. Zo vloog een AB-412 tijdens haar honderdste SAR-vlucht dit jaar een vrouw die moest bevallen van Ameland naar het ziekenhuis in Leeuwarden. Andere opmerkelijke acties in augustus waren drie reddingen op zee. Op 9 augustus moest een AB-412 uitrukken voor een plezierjacht dat in de buurt van Vlieland water maakte. De heli bracht de schipper veilig en wel naar Vlieland. Een dag later steeg de op Vlieland stand by staande AB-412 op om een te water geraakte parachutist uit zee te vissen. De valschermrecreant was ten noorden van het Waddeneiland uit koers geraakt en in het water terecht gekomen. Op 12 augustus voerde de Lynx een medische evacuatie uit vanaf het schip Saturnus. Een opvarende van het schip had bij een val een open beenwond opgelopen. Foto: Haiko Kroese

Een toestel van het Grasshopper demonstratieteam schittert weer op vliegbasis Gilze-Rijen. De commandant Defensie Helikopter Commando en oud-Grasshoppervlieger, commodore Theo ten Haaf, onthulde op 6 augustus een Alouette III in de originele kleuren van het roemruchte demoteam. De Alouette fungeerde vroeger als poortwachter op voormalig vliegbasis Soesterberg. Met de verhuizing naar vliegbasis Gilze-Rijen is besloten om hem over te spuiten in de oude Grasshopperkleuren. De sergeanten Menno Rienks, Mark Frijlink en Jean-Paul Haast voerden het restauratieproject uit in hun zogenoemde Opleiding Tijdens Tewerkstelling. Uiteindelijk krijgt de Grasshopper een plekje als poortwachter bij de hoofdpoort van Gilze-Rijen. Foto: Jason Daniëls

Hercules vliegt 250ste missie vanaf Mirage C-130 vloot compleet

Het Nederlandse detachement op Forward Support Element (FSE) Mirage in de Verenigde Arabische Emiraten voerde op 19 juli haar 250ste missie uit. Vanaf de vooruitgeschoven basis opereert de eenheid sinds 1 januari 2009 met een C-130H30 Hercules transportvliegtuig, waarmee het goederen en personeel naar Afghanistan transporteert. Vanaf de oprichting van het detachement vloog de Hercules ruim 1600 uur en transporteerde daarbij bijna 21.000 passagiers en ruim 1,6 miljoen kilo vracht. Het 1(NLD) FSE Mirage detachement bestaat uit circa 60 militairen. De zelfstandige eenheid beschikt over alle faciliteiten om tactische luchttransportoperaties langdurig vol te houden. Foto: Ed Wijninga

Het vierde C-130 Hercules transportvliegtuig is op 16 juli geland op vliegbasis Eindhoven, wat tevens zijn thuisbasis wordt. Hiermee is de Herculesvloot compleet. Het toestel met tailnummer G-781 is begonnen aan de zogenoemde Operationele Test en Evaluatie-fase (OT&E). De andere nieuwe Hercules met tailnummer G-988, die onlangs binnenkwam, VRAGEN AAN – BEHALVE OVER is voor technische aanvullingen teruggevlogen naar de firma ADRESWIJZIGINGEN – OF BIJDRAGEN Marshall in het Britse Cambridge. De C-130 Hercules is in staat VOOR DE VLIEGENDE HOLLANDER? om op primitieve vliegvelden met onverharde startbanen te Mail naar vliegendehollander@ landen en op te stijgen. De toestellen spelen een belangrijke mindef.nl. rol in het transport van personeel en goederen van en naar AfDeadline: iedere eerste maandag ghanistan. Door regelmatige deelname aan vredesmissies en van de maand. bijdragen aan noodhulp heeft de Nederlandse krijgsmacht een toenemende behoefte aan tactische luchttransportcapaciteit. ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON Het in gebruik nemen van een derde en vierde C-130 geeft hier OP PAGINA 33 invulling aan. Foto: Joris van Boven

Betaaldata salarissen 2010 De betaaldata voor 2010 zijn: 24 september, 22 oktober, 24 november en 22 december. Meer informatie is verkrijgbaar bij het Dienstencentrum Human Resources (DCHR) op *06-733 of 0800–2255733, bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot 12.00 uur.


JOURNAAL

Vierdaagse in Nederland en Afghanistan Voor de vierde keer op rij ontving het Vierdaagse detachement van de Groep Geleide Wapens van luchtmachtbasis De Peel een vaantje. Tijdens de wandeltocht werden de deelnemende Nederlandse detachementen per krijgsmachtdeel beoordeeld op geoefendheid, tenue en uiterlijk voorkomen. Bij de luchtmacht toonde de GGW volgens deze commissie aan een breed internationaal publiek wat de krijgsmacht anno 2010 verstaat onder teamgeest, discipline, collegialiteit en vakmanschap. Tijdens de Vierdaagse was de luchtmacht vertegenwoordigd door individuele lopers en enkele detachementen. Behalve het GGW-detachement liepen ook detachementen van de vliegbases Eindhoven, Gilze-Rijen, Leeuwarden, Volkel en de Groep Luchtmacht Reserve mee. Foto: Rob Morsinkhof

CIS middelen opgeleverd De operationele commando’s ontvingen onlangs in het mobilisatiecomplex de Driesprong in Ede nieuwe CIS-middelen. Het betreft onder meer middelen van het TITAAN communicatiesysteem, die worden gebruikt om mobiele netwerken in te richten. Militairen op oefening of uitzending kunnen daardoor op een veilige manier onderling informatie uitwisselen, zowel voor telefonie als mailverkeer. Voor elk onderdeel van het CLSK is een basisset beschikbaar. Daarnaast beheert AIV een pool, waarop onderdelen een beroep kunnen doen. Foto: Bart Nijs Fotografie, AVDD

Ook op Kandahar Airfield (KAF) liepen bijna vijftig Nederlandse militairen van 17 tot en met 20 augustus een alternatieve Vierdaagse, waarbij ze zich lieten sponsoren door het thuisfront en collega’s. De Nederlanders zijn afkomstig van de Air Task Force (ATF), het National Support Element (NSE), de Redeployment Task Force (RDTF), het Contingentscommando (ContCo) en Regional Command South (RC(S)). Ze liepen de route binnen de hekwerken van de multinationale vliegbasis in alle vroegte vanwege de warmte. Vrijwilligers waren actief in de controle-, verzorgings- en waterposten. Buiten hun reguliere werkzaamheden om liepen de deelnemers individueel of in detachementsvorm 12,5 kilometer per dag. De opbrengst van de inzamelingsactie is bestemd voor de aanschaf van twee stenen tafeltennistafels voor het revalidatiecentrum in Doorn ter bevordering van het herstel en welzijn van de van de militairen die gewond zijn geraakt tijdens de missie in Afghanistan. Foto: Ed Letzel

Wings in the air Jongens en meiden die belangstelling hebben voor de wereld van de luchtmacht kunnen nu terecht bij het nieuwe digitaal magazine Wings. Dit interactieve e-zine belicht op een leuke manier het materieel en de vele functies binnen de luchtmacht. Ook staat het boordevol met weetjes, feiten, filmpjes, foto’s, prijsvragen en nog veel meer. Daarnaast kunnen Wings leden en hun ouders een aantal keer per jaar deelnemen aan evenementen in het Militaire Luchtvaart Museum of een bezoek brengen aan een luchtmachtonderdeel. Jongeren die zich willen aanmelden voor Wings kunnen terecht op: www.luchtmachtwings.nl. Ze ontvangen dan vanzelf alle informatie en het magazine via de mail.

Heeft u een mening over de dienstverlening van CDC? Word dan lid van het (digitale) klantpanel CDC en denk mee! Uw ideeën en mening helpen ons de dienstverlening van het CDC verder te verbeteren. Meld u aan via op (intranet)

Veiligheid & Milieudagen Defensie 2010 Georganiseerd door CZSK Witte Raaf, Den Helder, 6 en 7 Oktober

Zie voor verdere details activiteitenkalender CZSK

Tweede NH90 op De Kooy De tweede NH90 kwam midden juli aan op Maritiem Vliegkamp De Kooy in Den Helder. Het Operationele Test & Evaluatie (OT&E)-team vloog het toestel vanuit Italië naar Nederland. Voordat beide toestellen operationeel ingezet worden ingezet, onderwerpt het team ze eerst aan een serie uitgebreide tests tijdens het OT&E-traject. Ook dragen ze bij aan de onderwijsontwikkeling. De NATO Frigate Helikopter vervangt op termijn de Lynx maritieme helikopter en de AB-412 reddingshelikopter. In totaal worden er twintig NH90 helikopters geleverd, waarvan de eerste twaalf De Kooy als thuisbasis krijgen. Deze toestellen worden ingezet voor maritieme taken, zoals het opereren vanaf schepen en search and rescue operaties. De acht overige NH90’s gaan straks vanuit vliegbasis Gilze-Rijen transporttaken vervullen. DE VLIEGENDE HOLLANDER 28

JOURNAAL

Ziekenhuisbedden voor Afghanistan Nederlandse militairen van het National Support Element (NSE) op Kabul International Airport (KAIA) hebben op 8 augustus samen met medewerkers van de Stichting BARAN twee containers vol met ziekenhuisbedden en andere medische middelen op een vrachtwagen geladen voor verdere verspreiding over verschillende klinieken in Afghanistan. BARAN is een partner van de Nederlandse Stichting KEIHAN (Kennis, Educatie, Integratie, Hulpverlening Afghanen). De stichting wordt geleid door Afghaanse studenten van verschillende Nederlandse universiteiten en hogescholen. Ze hebben deze medische spullen verzameld en met behulp van Defensie het gebied in gekregen. Foto: Remco Neervoort

Ridder Militaire WillemsOrde overleden Op 17 juni overleed Ridder Militaire Willems-Orde luitenant-kolonel b.d. Tivadar Emile Spier op 93-jarige leeftijd. Spier werd op 12 juli 1955 benoemd tot ridder vierde klasse in de Militaire Willems-Orde vanwege zijn optreden als commandant tijdens de Politionele Acties in Nederlands-Indië. Spier zat tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet en werd na de oorlog als militair ingezet in het voormalige Nederlands-Indië. Zijn 250 man tellende ‘Speciale Troepen Groep Spier’ bond op West-Java de strijd aan met groepen onafhankelijkheidsstrijders. Zo bestormde het peloton, met Spier persoonlijk aan het hoofd, op 24 augustus 1948 de top van een berg waar een leider zich in zijn versterkte hoofdkwartier had verschanst. De dragers van de Militaire Willems-Orde en hun onderscheiden daden zijn voor militairen en veteranen een voorbeeld. Op dit moment leven er nog negen Ridders Militaire Willems-Orde, waaronder een luchtmachter, Frits Jan Willem den Ouden. Foto uit collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie

GGW ondersteunt zomerkamp Diabetesvereniging Militairen van de Groep Geleide Wapens ondersteunden van 31 juli tot en met 13 augustus het jeugdzomerkamp van de Diabetesvereniging Nederland. Heumensoord bij Nijmegen was voor zo’n honderd kinderen en jongeren in de leeftijd van 6 tot en met 16 jaar met diabetes de uitvalsbasis voor tal van activiteiten. De GGW levert sinds 1995 een bijdrage aan de zomerkampweken. De kinderen slapen in boogtenten en worden deels begeleid door militairen. Een dag van het zomerkamp vond plaats op luchtmachtbasis De Peel, waar de oudere jongeren zich konden uitleven met allerlei militair getinte activiteiten. Foto: Peter Laarakker, AVDD

Kaartlees 18-uursrit De Militaire Commissie voor Automobiel- en Motorwedstrijden (MCAM) verzorgt op 1 en 2 oktober een kaartlees 18-uursrit. Deze rit telt mee voor het Defensie Kampioenschap Kaartlezen 2010 en is zowel voor beginners als gevorderden. Start en finish is de Johannes Postkazerne in Havelte. Informatie en inschrijving via de website www.mcam.info of telefonisch via 0346-338661 (alleen op maandag en dinsdag).

Uitreiking NAVO-medaille Negenenvijftig Nederlandse militairen ontvingen op 12 augustus op Kandahar Airfield de NAVO-medaille. Deze onderscheiding voor deelname aan de ISAF-operatie voor een aangesloten periode van minimaal 30 dagen is een blijvende herinnering voor de geleverde prestaties van de militairen op uitzending. De onderscheiden militairen maken deel uit van het Contingentscommando (ContCo), het National Support Element (NSE), de Air Task Force (ATF), de Redeployment Task Force (RDTF) en het Rotatie Ondersteunings Team (ROOT). De Commandant Landstrijdkrachten, luitenant-generaal Rob Bertholee reikte samen met de Directeur Operaties van het Commando Luchtstrijdkrachten, commodore Paul Mulder en de Commandant Contingentscommando, brigade-generaal Hans Leijtens, de NAVO-medaille uit. Foto: 1(NLD) ATF

Dezelfde onderscheiding werd op 17 juli al uitgereikt aan bijna zeventig Nederlandse militairen op Kandahar Airfield van de Air Task Force-14. Zij kregen de medaille uit handen van brigadegeneraal Hans Leijtens en commandant ATF-14, kolonel Wido van de Mast. Foto: Ed Letzel

Eerder kregen op 14 juli 27 Nederlanders van Regional Command South deze onderscheiding van het bondgenootschap. De medailles werden uitgereikt door generaal-majoor Nick Carter en zijn staf. Foto: RC(S)


JOURNAAL

Overdrachten Majoor Elanor Boekholt-O’Sullivan droeg op 11 juni het commando over het 132 Didactiek Militair Leiderschap en Opleidingensquadron (DMLO) over aan majoor Tim Bentvelzen. De nieuwe commandant DMLO komt van de directie Planning en Control en was werkzaam als medewerker van de Sectie Management Control op de luchtmachtstaf in Breda. BoekholtO’Sullivan volgt inmiddels de Hogere Defensie Vorming. Foto: Jan Schram, AVDD

RDTF neemt innamestraat Kandahar over

Kolonel Freek van der Vaart droeg op 30 juni het directeurschap over het Movement Coordination Centre Europe (MCCE) over aan de Deense landmachtkolonel Christian Schmidt. Het MCCE coördineert internationaal strategisch transport. Van der Vaart is met ingang van 1 juli met functioneel leeftijdsontslag. Foto: Peter Laarakker, AVDD

Commandeur Henk Itzig Heine droeg op 4 juli het commando van het Nederlandse Contingentscommando (ContCo) over aan brigade-generaal Hans Leijtens. Bij de plechtigheid op Kandahar Airfield (KAF) was ook demissionair minister van Defensie Eimert van Middelkoop aanwezig. Foto: Ed Letzel Het twaalfde Joint Support Detachement (JSD) op Kandahar Airfield (KAF) droeg op 4 juli haar werkzaamheden over aan de collega’s van het National Support Element (NSE). Majoor Haico Stumpf gaf het commando over aan zijn ranggenoot Mark van der Wielen. Met deze overdracht kwam na ruim vijf jaar een einde aan het JSD en zal de logistieke ondersteuning van al het Nederlandse personeel en materieel in Afghanistan voortaan worden uitgevoerd door het NSE. Deze eenheid zal daarnaast vanuit standplaats Kandahar de Redeployment Task Force gaan ondersteunen. Foto: Ed Letzel Majoor Sean Lau nam op 9 juli het commando over het 951 Logistiek & Onderhoud Squadron op luchtmachtbasis De Peel over van luitenant-kolonel Paul Lassauw. De nieuwe commandant bekleedde bij de Defensie Materieel Organisatie de functie van senior medewerker typemanagement PATRIOT. Lassauw is inmiddels werkzaam als senior accountmanager Geleide Wapens bij het Logistiek Centrum Woensdrecht. Foto: Rob Gieling, AVDD Luitenant-kolonel Willy van Kampen droeg op 7 juli zijn functie als Hoofd Stafafdeling Operatiën Ondersteunende Diensten (HSOOD) van de Groep Geleide Wapens over aan luitenant-kolonel Henk Sonius. Sonius was voorheen accountmanger KLu bij de Directie Aansturen Operationele Gereedstelling op de Bestuurstaf in Den Haag. Van Kampen is inmiddels detachementscommandant op Forward Support Element Mirage. Foto: Leonie Voets-van Helmond, AVDD


De Redeployment Task Force (RDTF) nam op 1 juli de innamestraat op Kandahar Airfield (KAF) over van het Material Inventory, Diagnostic and Quartermaster Team (MIDQT). Dit gebeurde symbolisch door het overdragen van de sleutel van majoor Jan Nijmeijers, commandant van het kwartiermakersteam aan sergeant 1 Dennis Isselt, detachementscommandant van het innamepeloton. De kwartiermakers troffen sinds april op verschillende plaatsen in Afghanistan voorbereidingen voor de terugverplaatsing van de Task Force Uruzgan (TFU). Daarnaast keken ze naar de onderhoudsinspanning die nodig is om het materieel weer inzetbaar te maken voor de Nederlandse krijgsmacht. Ook de overdracht van contracten en de verkoop van de kampen Holland (Tarin Kowt) en Hadrian (Deh Rawod) behoorde tot de taken van het MIDQT. Foto: 1(NLD)ATF

Herdenkingen 4 mei In het artikel over de inzet van (oud-) luchtmachters bij de diverse herdenkingen en ceremonies rondom 4 en 5 mei is de Groep Luchtmacht Reserve (GLR) onbedoeld onvermeld gebleven. De GLR leverde een belangrijke bijdrage aan ondermeer de herdenkingsceremonie op Soesterberg en de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam. Ook lokale herdenkingen zijn ondersteund door (luchtmacht)reservisten. De fly by door vier PC-7’s boven het Zeeuwse Kapelle is uiteraard niet door het 133, maar door het 131 EMVO Squadron verzorgd.

JOURNAAL

Afghaanse politie blust brandjes

Donatie FSE Mirage voor ‘Stalvrienden’ Luchtmachters van de Tarin Kowt Fire Rescue van het Apache Helikopter detachement startten in juni met het opleiden van de Afghaanse nationale politie (ANP) tot brandweerman. Brandweertaken zijn een nevenfunctie van de ANP. Het is voor het eerste dat agenten deze bijscholing krijgen. De ANP beschikte weliswaar over modern brandweermateriaal geschonken door de Amerikanen, maar niemand was opgeleid om een brand te blussen. Brandweerinstructeur sergeant-majoor Sven leidde in het verleden al meerdere brandweermannen op, waaronder brandweerlieden uit het Afghaanse Kabul. ‘We hebben ze stapsgewijs alles uitgelegd. Hoewel ze in het begin afwachtend waren, waren ze hartstikke enthousiast. Wegens tijdgebrek konden we ze alleen de basisvaardigheden bijbrengen: het water in en uit het voertuig krijgen. En dat kunnen ze nu.’ In de ideale situatie moet de brandweer te bereiken zijn via het Operational Coordination Centre Provincial (OCC-P). Via deze provinciale alarmlijm werken Afghaanse politie, het Afghaanse leger en de Afghaanse inlichtingendienst samen. Foto: Dave de Vaal, AVDD

Deelname OGG aan Noorse Volcanex De Operationele Groep Gezondheidszorg nam van 4 tot en met 10 juni deel aan de oefening Volcanex, die plaatsvond op de vliegbasis Orland te Noorwegen. De van oorsprong internationale Force Protection oefening, geleid vanuit de European Air Group (EAG), is afgelopen jaren uitgebreid met een medevactaak. Behalve Nederland namen ook Spanje, België, Duitsland en Italië deel. ‘Gewonden’ kregen een eerste behandeling op de Role 1 om vervolgens klaar gemaakt te worden voor (lucht)transport naar eigen land. Een Belgische C-130 en een Duitse C-160 voerden hiervoor in totaal vijf vluchten uit. De Case Manager, die gewonden begeleidde, gaf het medisch personeel informatie over de toestand en behandeling van de patiënt. Tijdens de oefening constateerden de deelnemers diverse verbeterpunten. Zo bleek dat de brancards van alle naties – ondanks de NAVO-standaard – anders waren, waardoor ze niet altijd goed pasten op de verrijdbare onderstellen. Ook het vastzetten van de brancards gaf problemen. Foto: OGG

Het derde detachement op Forward Support Element Mirage zette zich gedurende haar uitzending van half augustus tot eind december vorig jaar in voor de stichting De Stalvrienden. Deze organisatie biedt wekelijks zo’n tachtig mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking de mogelijkheid om te kunnen paardrijden. Voormalig commandant FSE Mirage, luitenant-kolonel Fons Zwenger, overhandigde op 21 juli de 780 euro die de militairen met spelavonden en andere activiteiten inzamelden. Vertegenwoordigers van De Stalvrienden waren verguld met de spontane actie van de militairen. Foto: 1(NLD) FSE Mirage 3

Reünies Reünie KMA opkomst 1979 (promotie 1983/1984) Waar: Kasteel van Breda Wanneer: donderdag 7 oktober Opgave: [email protected] of [email protected]. Meer informatie op: www.kilacadmon.nl Reünie 313 Tiger Squadron Wie: (oud) 313 Squadron vliegers die werkzaam zijn geweest vanaf 1990 Waar: vliegbasis Volkel Wanneer: 14 oktober Programma: bijwonen aircraft launch/recovery van de (internationale) deelnemers aan de Tiger Meet 2010 en een briefing over systemen en inzet van de F-16 MLU. Aansluitend maaltijd en het Tiger Meet 2010 eindfeest. Kosten: € 13,13 per persoon Aanmelden: door middel van overmaken van € 13,13 per persoon op rekeningnummer 3441031 ten name van ‘financiën 313 sq’ te Volkel, onder vermelding van naam en adres. Meer informatie: [email protected] Tweede Grote Fighter Pilots Call Wie: Nederlandse ouden (post-)actieve jachtvliegers, zowel KLu als oud-MLD’ers Waar: vliegbasis Volkel Wanneer: 22 oktober Aanmelding: [email protected] Raadpleeg voor aanmelding eerst de website www.jachtvliegers.com voor nadere informatie. Reünie KMA Promotie 1975 Wie: KMA Promotie 1975 en partners Waar: Kasteel van Breda Wanneer: zaterdag 13 november van 13.30 uur tot 20.00 uur Uitnodiging per e-mail. Gelieve mailadressen door te geven aan commodore b.d. Peter Berlijn: [email protected] 31 DE VLIEGENDE HOLLANDER

JOURNAAL

Nederlandse Parachutisten op koers De Nationale Militaire Equipe Parachutespringen behaalde op het Militair Wereldkampioenschap Parachutespringen in het Zwitserse Buochs een 23ste plaats op het onderdeel precisiespringen. In het 35 landen tellend klassement voldeed de ploeg van 15 tot en met 25 juli aan de eerste kwalificatieeis voor de Military World Games 2011 in Brazilië. Het Nederlands team bestond uit voorman en Nederlands kampioen sergeant Paul Gommers, korporaal 1 Raoul Norte, eerste luitenant Koen en sergeant Durk de Vries (allen CLAS), luitenantkolonel Hans Goedings en sergeant-majoor Hans Vos (CLSK). Duitsland won het MWK, gevolgd door Tsjechië en Frankrijk. Het team scoorde gemiddeld 14 cm per ronde waarmee het onder andere gastland Zwitserland maar ook Denemarken, Turkije en USA voorbij streefde. Sergeant Gommers eindigde als beste Nederlander op een veertiende plaats. Foto: Danny Jacobs

Boek vol vliegerverhalen De verhalen over de avontuurlijke wereld van de jachtvliegers van de Koninklijke Luchtmacht en bij de Marine Luchtvaartdienst staan centraal in ‘Jachtvliegers in de Koude Oorlog. Flirten met de dood?’ Vooral in de beginperiode was jachtvliegen een uiterst gevaarlijk beroep. Vele jachtvliegers deelden hun ervaringen voor dit boek. In ruim 160 verhalen is te lezen over deklandingen op het vliegkampschip Hr.Ms. Karel Doorman, ontsnappingen aan de dood, nucleaire operaties tijdens de Cubacrisis, maar ook over de vaak bizarre en humoristische belevenissen van de vliegergemeenschap. ‘Jachtvliegers in de Koude Oorlog. Flirten met de dood?’, samengesteld door commodore b.d. Steve Netto telt ongeveer 300 pagina’s. Deze hardcover is vanaf 1 november in de boekhandel en via de website www.jachtvliegersboek.nl te verkrijgen voor € 19,95. Via de website kunnen belangstellenden alvast intekenen voor een aantrekkelijke korting.

In memoriam Op 5 juli overleed soldaat 1 Rients Sander, in opleiding als reservist bewaking bij 600 Squadron van de Groep Luchtmacht Reserve. Sander was gehuwd en laat een echtgenote, een dochter en twee zonen na. Hij is 39 jaar geworden. Op 22 juli overleed kolonel Henk van der Vlies, werkzaam bij het European Air Transport Command in Beauveachain. Van der Vlies was oud-commandant van vliegbasis Eindhoven. Hij was gehuwd en laat een echtgenote, een dochter en een zoon na. Hij is 53 jaar geworden. Op 27 juli overleed adjudant John Cornel, werkzaam als Bedrijfskundig analist bij het Bureau Bedrijfsvoering en Informatievoorziening op vliegbasis Leeuwarden. Cornel was gehuwd en laat een echtgenote en twee zonen na. Hij is 51 jaar geworden. Op 11 augustus overleed adjudant Piet Grimbergen, werkzaam als hoofdopzichter CIS maintenance van 940 Squadron op vliegbasis Eindhoven. Grimbergen was gehuwd en laat een echtgenote en een dochter na. Hij is 52 jaar geworden.

Nieuwe verkeerstoren Volkel geopend

Luchtmachters schieten met BSB Het Luchtmacht Schietteam had op 16 juli een uitwisselingsdag met het arrestatieteam van de Brigade Speciale Beveiliging. Op Heumensoord kregen de luchtmachters een training voorgeschoteld waarin de nadruk lag op het dynamisch schieten. Dit houdt in snelle wapenhandelingen en het beschieten van meerdere doelen op korte afstand, met Glock en Diemaco. Daarnaast kwamen ook het vuren onder en boven barricades en de talloze dynamische wapenhandelingen aan bod, zoals snelle magazijnwisselingen en het verhelpen en voorkomen van storingen. Het KLu-team verzorgde op zijn beurt op de 100 meter schietbaan een programma langeafstandsschieten. Foto: Dennis Bals

Spottersdag steunt goed doel Inmiddels traditiegetrouw opent een vliegbasis de dag voor de Luchtmachtdagen haar poorten voor vliegtuigspotters. Op 17 juni konden zo’n vierhonderd luchtvaartenthousiastelingen vanaf een speciale locatie op Gilze-Rijen binnenkomende en oefenende vliegtuigen naar hartenlust fotograferen. Net als vorig jaar meenden de spotters iets te moeten terugdoen, en zamelden € 2000,- in dat dit jaar ten goede komt aan de Nederlandse Hartstichting. Twee leden van de Gilze-Rijen Aviation Society overhandigden het bedrag symbolisch aan de commandant DHC, commodore Theo ten Haaf. DE VLIEGENDE HOLLANDER 32

De nieuwe verkeerstoren van vliegbasis Volkel is op 16 juli spectaculair geopend. Na ruim veertig meter abseilen vanaf het nieuwe gebouw overhandigde luchtverkeersleider sergeant 1 Ton Smolders de sleutel aan commodore Ton Tieland die daarmee de toren officieel opende. Een flyby van zes F-16’s, een politiehelikopter met gillende sirenes en een rookgordijn zorgden voor een waardig afscheid van de oude verkeerstoren die 57 jaar dienst deed. Met 42 meter is het nieuwe gebouw 20 meter hoger dan het bestaande, waardoor minder hinder van bomen is bij het zicht. Ook het werkoppervlak voor zowel de verkeersleiding als de meteo is sterk verbeterd. Foto: Leonie Voets-van Helmond, AVDD

JPOW ontvangt defensietop

De Nederlandse defensietop bracht op 14 juli een bezoek aan de internationale luchtverdedigingsoefening Joint Project Optic Windmill (JPOW) op luchtmachtbasis De Peel. Secretaris-generaal van Defensie Ton Annink, Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm, Commandant Landstrijdkrachten luitenant-generaal Rob Bertholee en Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Jac Jansen lieten zich bijpraten over de oefening en spraken met enkele van de circa duizend defensiemedewerkers uit Duitsland, Frankrijk, Spanje, Noorwegen, Nederland en de Verenigde Staten. JPOW is binnen Europa de meest toonaangevende oefening op het gebied van geïntegreerde raket- en luchtverdediging. Het doel van de oefening is om diverse luchtverdedigingssystemen binnen de NAVO optimaal te integreren om de dreiging van vijandelijke ballistische raketten, kruisvluchtwapens, vliegtuigen en helikopters te neutraliseren. Foto: Liepke Plancke, AVDD

MLA bezoekt eenheid onbemande vliegtuigjes De nieuwe directeur van de Militaire Luchtvaart Autoriteit (MLA), commodore Chris Lorraine, bezocht op 16 juni in Duitsland de 101 Remote Piloted Vehicle batterij (RPVbt) tijdens een oefening. Deze eenheid werkt met onbemande verkenningsvliegtuigjes, de zogenoemde Unmanned Aerial Vehicles (UAV), zoals de Sperwer en Raven. De 101 RPVbt oefende in het Duitse Bergen om personeel op te leiden en te trainen op het Sperwersysteem. De eenheid maakt deel uit van 103 ISTAR-bataljon van de Koninklijke Landmacht, dat inlichtingen verzamelt, analyseert en verspreidt. De commodore is uitgebreid geïnformeerd over hoe de eenheid haar taken en oefeningen uitvoert binnen de regels waarin zij moet opereren, de zogenoemde militaire luchtvaarteisen. Naast inzet voor militaire doeleinden kunnen de middelen ook worden ingezet voor nationale taken. Recente voorbeelden zijn het gebruik van de Raven tijdens oudejaarsnacht in Aalburg en bij de duinbrand in Bergen.

Stormschade Volkel Ontwortelde bomen, afgerukte takken en een aanzienlijke materiële schade, de zware storm die op 14 juli over een deel van Nederland raasde, liet ook zijn sporen na op vliegbasis Volkel. Een groot aantal bomen op het terrein bleek niet bestand tegen de krachtige wind. Ondermeer het Geneeskundig Centrum en het Transportgebouw liepen averij op door vallende bomen. Rondvliegende takken beschadigden ook enkele auto’s van inwonenden. De basisbrandweer van de vliegbasis en vooral de mannen van de groenvoorziening op Volkel waren nog geruime tijd bezig om de ravage op te ruimen.

Agenda Militaire Luchtvaart Museum EVENEMENTEN Nationale Modelbouw Manifestatie 17 tot en met 24 oktober 2010 (m.u.v. maandag 18 en zaterdag 23 oktober) Ontdek de kunst van het modelbouwen. Een groot aantal modelbouwverenigingen toont hun mooiste schaalmodellen en geven demonstraties met radiografisch bestuurbare schaalmodellen van tanks en schepen. Workshops modelbouwen voor kinderen en activiteiten op het buitenterrein. Filmzondag: 3 oktober 2010 Film: Pearl Harbor Documentaire: De droom van Fokker MUSEUMTOUR Meer informatie en aanmeldingen op www.militaireluchtvaartmuseum.nl. OPENINGSTIJDEN Dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.30 uur, zondag van 12.00 tot 16.30 uur. Gesloten op maandag, zaterdag, Nieuwjaarsdag, Eerste Paasdag, Koninginnedag, Eerste Pinksterdag en beide Kerstdagen. Het museum is gratis toegankelijk. Bezoekadres: Kampweg 120, 3769 DJ (let op: niet DG) Soesterberg, telefoon 0346-356000. E-mail: [email protected].

COLOFON Periodiek van de Koninklijke Luchtmacht uitgegeven door Bureau Luchtmachtcommunicatie HOOFDREDACTEUR Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTEUR Arno Marchand REDACTEUR / ARTDIRECTOR June Smit REDACTEUR Ingmar Kooman VORMGEVING EN LITHOGRAFIE TDS printmaildata, Schiedam DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag - 28.500 ex. REDACTIE Telefoon 076-544 71 30 Fax 076-544 71 31 INTERNET www.defensie.nl/luchtmacht E-MAIL [email protected] BEZOEKADRES Luchtmachttoren, Luchtmachtplein 1 4822 ZB Breda POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adreswijziging te laten muteren in PeopleSoft. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie de Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon 076-544 7133 of 544 7136 BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost €17,02 per jaar (buitenland €21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland - Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: 0900-22 65 263 (10 ct per min.) Fax: 0251-31 04 05 www.aboland.nl Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN 0024-0389


Mensen & Mutaties Bevorderingen militairen Luitenant-kolonel B k WTP - DCIOD: SHAPE; Rijvers WEG - RESBeckers SORT PROJN POOL PROJN; Wolf GPM de - DGV: Bur Krijgsmachtaalmoezen Majoor Bekker kk F - DCIOD: CAOC2 Uedem; Campenhout T van - KD:Bureau secretaris-generaal; Hees AP van LSK:SIE EVALUATIE (A-7); Hendrickx HAJ - AOCS:PVE TRAINING; Janzen BJH - EHV:BUREAU CURRENT OPS; Malmberg LF - BS/AL; Oosterbaan A - LW:STAF VKAM; Remmen AJ van - DHC:PH OPS Kapitein A k l JJ Arkel JJAM van - BS/AL; Dijk J - PERSCO/PLM/LBBGL/ CL1/MAN I&V; Fokkens MJ - AOCS:OPERATIEN LVL SIE E; Greeven D - GGW:BUR INFRASTRUCTUURBEHEERSING; Hoek AD van den - DHC:STAF P&O ADVISEURS; Post TCM - LCW ACCTMGMT PLFMGEB&OV SYSN; Riggelink RP - VKL:STAF VKAM; Roestenberg JMAM - LW:KANT DEPLOYM & CONT. PLAN; Saitova AR - DCIOD: EATC; Snepvangers RV - BS/AL; Tongeren VJ van - DHC:300 OPS VLUCHT 3; Verbraak JPM AOCS:PVE STANDAARDISATIE Eerste luitenant Cath h A - VKL:KANTOOR OPERATIONELE INL; Ginneken WJJ van - LMG:AFD LUMA METEO CENTR; Hoving A - LW:PVE VLIEGDIENST; Kegge E - EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL.; Kolkman N - DHC:298 OPS COGP; Lammerts van Bueren JE - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING; Maurer AJ - DHC:300 OPS COGP; Oerlemans JCNM - DHC:931 PVE LVL; Vliet GH van - DHC:931 PVE LVL Tweede luitenant Broekhoven F van - DHC:PH O&E BUR CERT&OPL; Coenen JMAP - LCW LOGMGMT J&LVTGN; Harten HA van - LW:PVE OGRV; Hoek MC van den - LCW LOGMGMT HELIKOPTERS; Oerlemans D - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER; Pals AEM - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Rudenko PA - DHC:300 G&O COGP; Spek TC van der VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640 Adjudant-onderofficier Daemen PNGM - LSKBOE:ORKEST; Dijk JN van - DHC:931 CIS COORDINATIE CENTRE; Jonker CR LW:PLANNINGSCELL OPS; Maree R de - DHC:932 MVZ PRIO SECTIE; Meijier PJ de - DHC:932 MAT VERWERVING HOME; Mink D - VKL:BUR TECHN. ONDERSTEUNING; Nederhof HJ - VKL:SQN STAFBUREAU LOGISTIEK; Rill M - OKLU:STAF OPLEIDINGEN; Romeijn WS - LSKBOE:ORKEST Sergeant-majoor Alderen DM van - OKLU:AG NIVEAU-OPLEIDING; Ald Belt P van de - AOCS:WERKCENTRUM RADAR; Buma ME - LW:VLUCHT AIRCRAFT MAINT 322; Cuppen JPH - AOCS:OPERATIEN LVL SIE A; Klarenbeek GJTM - GGW: BEWAKINGSPELOTON 3 650; Kleefman PJ - LSKBOE:ORKEST; Kox JM - VKL:SIE MUN ASSEMBLAGE&TRANSP; Nauta DH - OKLU:VG VREDESBEWAKING; Ozdemir Y - DCIOD: NAEW; Sijssens EM - LSKBOE:ORKEST; Stoter RC - GGW:ONDERDEELS COORD CENTR LOG; Winkel PC - DHC:298 G&O VLUCHT 1 Sergeant 1 Beumer S - VKL:WE AVIONICATECHNIEK; Bruyn G DHC:300 G&O VLUCHT 3; Geel JP van - OKLU:BUR INL. & VEILIGHEID; Hagens MHC - DHC:301 G&O VLUCHT 2; Janson PJ - DCIOD: NAEW; Keuvelaar JP - AOCS:OPS GL SIE C VLUCHT B; Kuijpers EAF - EHV:SMV OPS; Meeter HJ - DHC:303 VLUCHT 1; Pelster M - OKLU:AFD OPSLAG; Schellekens HMHJ - VKL:SIE EXPEDITIE; Sebregts PJM - VKL:WE AVIONICATECHNIEK; Stolk ER - LW:VLUCHT AIRCRAFT MAINT 322; Topaloglu AÇ DE VLIEGENDE HOLLANDER 34

EHV:CIS OPERATIONS; Vlijm B - DHC:301 G&O VLUCHT 3; Wal GJ van der - LW:WE AVIONICATECHNIEK (AVT) Sergeant Blankvoort l k M - VKL:WE WAPENTECHNIEK; Bosscha JW - VKL: WE METAALBEWERKING; Brand RF DHC:300 OPS COGP; Brandsma R - LW:SIE VLIEGTUIGPLAATWERK; Broeren NCM - VKL:TANDHEELKUNDIG CENTRUM; Dijk DLS van - VKL:CIS MAINTENANCE; Dix KN - LW:WE LOKALE VERWERVING; Geluk JA DHC:298 OPS VLUCHT 1; Kaljouw D - LCW ON EQMT CL HELIKOPTERS; Meijer R - DHC:298 OPS VLUCHT 2; Meinsma DJ - LW:REGIO MATERIEEL VOORZ TNOO; Nieuwenhuis J - LW:REGIO MAT. VOORZ. MIDDEN; Pruijser T - LCW COMPO MET&OPPBHD; Redding NV - LW:SIE VLIEGTUIGPLAATWERK; Rüpp MD - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Satijn R - DHC:298 OPS VLUCHT 4; Sieben J - VKL:641 OGRV PELOTON; Sjoers J - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Stenger JB - GGW:CIS MAINTENANCE 800; Tomicevic P - LW:631 OGRV PEL Korporaal 1 Banse WJR - DHC:930 WE VLIEGTUIGMECHANICA; Bellinga E - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Blokzijl G - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD; Boelee JF - VKL:PVE LINEMAINTENANCE 311; Dekker RJM - DHC:930 WE BASE COUGAR; Flipse K - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Meppelink HJ - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD; Witkamp S EHV:AFDELING BRANDSTOFFEN Korporaal Al h MJPA van - VKL:WE BASE MAINTENANCE Alphen F16; Ansems DAN - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16; Dekker R - EHV:SHIFT A VRACHTAFHANDELING; Enk L van den - VKL:SIE BRANDSTOFFEN; Graaf YYAR de - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA; Huissteden MA van - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD; Kempers J - VKL:SIE VLIEGVEIL. UITRUSTING; Manders HJ - GGW:CIS MAINTENANCE 800; Naaijkens FHM DHC:932 WE LOG TRANSPORT; Naethuijs N - VKL:SIE WAPENTECHNIEK; Pastoor VO - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA; Posthumus A - LW:SIE BEDRIJFSST. EN AFVAL; Roode P van - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16; Schoonhagen Y - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16; Verstraeten DFCA - VKL:SIE DEELSYSTEMEN Soldaat 2 Arntz BWJ - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Schulz CQS - VKL:641 OGRV PELOTON

juni

Adjudant-onderofficier B W Berg WD van den - BG IVENT: JCG Sie OST IBC BCD; Delhez FACM - VKL:KANTOOR OPERATIONELE INL; Horn K van der - DHC:PH O&L BUR LUWA&TECH ASS; Janssen AMJM - LSKBOE:ORKEST; Krijgsheld K AOCS:WERKCENTRUM C2-SYSTEMEN; Merkx AWM - VKL:BUR TECHN. ONDERSTEUNING; Meurs SD LSKBOE:ORKEST; Stal SJ - LCW MD MAT VOORZ Sergeant-majoor Braak J - GGW:ONDERDEELS COORD CENTR LOG; Dijk LHM van - VKL:SQN STAFBUREAU ONDERHOUD; Gorissen L - DHC:931 FAC COGP; Wit RGAPJ de - VKL:SIE MUN ASSEMBLAGE&TRANSP Sergeant 1 Lesquillier J - DHC:931 SIE BEWAKING; Oude Nijhuis AM - AOCS:STAFBUR PERSONEEL & ORG; Sibbald K - LSK:BUR FACILITAIR MANAGEMENT; Vries T de LW:WE POO F-16 Sergeant Mooijman ij DM - DHC:931 PVE BRANDWEER; Visscher A - LW:VLUCHT AIRCRAFT MAINT 323 Korporaal 1 Akkerman kk HH - LW:PVE BEWAKING; Angenent PSJ - GGW:AKTIEVE VLUCHT 650; Bongartz S LW:621 OGRV PEL; Doldersum R - LW:621 OGRV PEL; Hertom RWCJ van - EHV:HONDENSECTIE; Looff M de - EHV:SHIFT B VRACHTAFHANDELING; Philipsen RG EHV:PVE BEWAKING; Switters FD - LW:HONDEN SIE; Tuip TMC - DHC:931 PVE GZHC DHC GILZE; Verschoor JPW - VKL:SIE BRANDSTOFFEN Korporaal Di k Diekman SA - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Drent D - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Groot SM de - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Soldaat 1 Vossen JCM - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Soldaat 2 Gallll D - OKLU:RESSORT LEERLINGEN G Soldaat 3 Gessel SMN van - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Thönissen R - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Tissen D - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Dienst verlaten burgers

Bevorderingen burgers Schaal 03 Ploeg TW van der - IBBAD LW:SIE VOERTUIGONDERHOUD Dienst verlaten militairen Luitenant-kolonel J Jansen CG - KD:Stafgroep; Roodzant JD - KD:Dir erfgoed hotel de wereld; Parthesius CHA - Defensiestaf/IMS Majoor Bosman A - LSK:SIE LUCHTVARENDEN; Vries A de B VKL:OPERATIECENTRUM OPERATIEN; Woertman PT - DVD: N Dkr Schaarsbergen Kapitein Flipse li E - AOCS:BUR BEDRIJFSVOERING &INFOR; Heijkens P - BS/AL Eerste luitenant Engelen l WM van - AOCS:SQUADRON STAFBUREAU; Verdonk RLM - LSK:SIE LUTRA&TANKEROPERATIES

Schaal 10 Huizinga JF - IBBAD DHC:STAF P&O ADVISEURS Schaal 09 Sletering R - IBBAD AOCS:KNT SOFTWARE ENGINEERING; Sorel A - IBBAD AOCS:WERKCENTRUM EMGS; Udo JJGM - IBBAD EHV:PVE BEWAKING; Vaarwerk LGAC te - IBBAD EHV:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O Schaal 06 Tedjai S - IBBAD LSK:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O Schaal 03 Ruiter S de - IBBAD LW:CIS COORDINATION CENTRE Overplaatsing militairen Korporaal 1 Y van Schoote - van Koninklijke Luchtmacht naar Koninklijke Landmacht Militair naar burger

Vaandrig Elzen l JW van den - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Martens J - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO

Schaal 12 Parthesius CHA, CDC/SPEER

juli Bevorderingen militairen Luitenant-kolonel Deering i JC - VKL:311 SQN (RF); Iddekinge MF van Afdeling J3 (Operatiën); Schoemaker SS - EHV:334 SQN; Roovers RAAWJM - DCIOD: AIR CC-HQ Ramstein; Schonk MWA - DCIOD: Opl. Springfield; Sluiter OTH NLDA: Sector Onderwijs; Stals H - LSK:SIE HELI. & GEL. WAPENS; Steur A - VKL:312 SQN (MDF); Wijngaard M van den - BG IVENT: CL Mat & Fin IV Majoor Bos HF - LW:STAF VKAM; Gestel MAPT van - OKLU:BUR OPLEIDINGSZAKEN; Groen M - LSK:BUR ANALYSE & INFORMATIE; Isarin E - Afd. Luchthavens en Luchtruim; Isarin E - Afd. Luchthavens en Luchtruim; Kremers RJ - VKL:PVE LINE MAINTENANCE; Mittendorff IB EHV:GEREEDST.&ONDERH; Molen B van der - DHC:299 BUR OPLN&LUCHTV; Oude Nijeweme R - DCIOD: Opl. Springfield; Peerlings MJJE - Afdeling; Routs EJ - DMO TMO ERP TEAM DATA Kapitein Bergh B hB BJP van de - LW:VLUCHT 1 322; Cats LH LCW ON EQMT CL J&LVTGN; Jansen S - VKL:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O; Norden M van - EHV:PVE LOGISTIEK; Rutten TGM - VKL:BUR OPERATIONELE ONDERST.; Sam-Tjoe CM - DHC:301 OPS VLUCHT 5; Schaijk E van - VKL:STAF VKAM; Schreinemachers DAP - DHC:300 OPS VLUCHT 2; Schrijvers F - LSK:SIE IV-BESTURING; Tempelaars TGPM - MABE SW MAINT ENGINEERING; Velthuis GGWJ - DHC:303 VLUCHT 1 Eerste luitenant Bom MPG - DHC:PH OPS KNT MISSION SUPP; Elferen GJ van - AOCS:AFMU; Elferen GJ van - AOCS:AFMU; Keissen K - DHC:STAF P&O COGP; Lankveld E van - DHC:298 OPS VLUCHT 3; Muscus B - DHC:298 OPS VLUCHT 2; Ossenblok RGCM - LCW FACZKN NETWERKBEH; Peters RJH - DHC:301 G&O COGP; Vemde P van - AOCS:OPERATIEN LVL SIE D; Vemde P van - AOCS:OPERATIEN LVL SIE D; Yperen JAN van AOCS:OPS GL SIE B VLUCHT B Tweede luitenant Couwenberg TJF - GGW:GW PATRIOT CREW 2 FP 2 802; C Lam KM - LSK:SIE FINAN. ONDERSTEUNING; Termeer B - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Vledder P GGW:STAF VOORLICHTING; Weenk EAH - LW:STAF VOORLICHTING Adjudant-onderofficier Bakkenes kk PHJ - DCIOD: NSE Washington; Breukel AJ - DHC:303 VLUCHT 2; Elsinga H LSK:WC GENEESK LOGISTIEK (WGL); Eversteijn GAM - LW:KANTOOR TRAINING; Heskamp HJ - EHV:NATUURLIJK&ECOL. BEHR; Hoekstra L - LSKBOE:ORKEST; Jansen M - LW:SQN STAFBUR 322; Meester JC de - LSK:BUR LUCHTM. COMMUNICATIE; Scholten in ‘t Hof HM - C2SC BUR FACL DNST; Slot R - DCIOD: NAEW; Vliert J van de - AOCS:SQUADRON STAFBUREAU; Wit M de AOCS:BUR SAFETYMAN & EVALUATIE Sergeant-majoor Amersfoort f AK - EHV:DOCK 1 C-130; Banis SA - VKL:WE AVIONICATECHNIEK; Bebelaar O - DCIOD: Regiegroep; Bruijn A - VKL:SQN STAFBUREAU ONDERHOUD; Buma ME - LW:VLUCHT AIRCRAFT MAINT 322; Hartog CB den - OTCRIJ/B-CIE/1PEL KLU/B-GP; Hoekzema F - LW:SIE VLIEGVEILIGHEIDSUITR.; Jongbloed RJL - DCIOD: NSE Brunssum; Knobbout AG - AOCS:WERKCENTRUM RADAR; Köse S - VKL:CIS COORDINATION CENTRE; Lammers CJL - BG IVENT: JCG Sie OST IBC SEVO; Menning RE DHC:932 MVZ OPS; Ouali M - EHV:BEVO LUTRA; Reep VCH - OKLU:VG VLIEGTUIGEN; Stegeman WFT - VKL:WE MOTOREN; Verboord SJA - EHV:SMV 940/941 Sergeant 1 C ik M - DHC:301 OPS VLUCHT 2; Damen LHCA Cevik - DHC:930 WE BASE APACHE; Dikmans J - DCIOD:

Heavy Airlift Wing; Dikmans J - DCIOD: Heavy Airlift Wing; Duinen H van - FDC: Sectie W V&B; Huizing SR - VKL:MISSION SUPPORT 313; Klaassen WF - VKL:GROUND SUPPORT EQUIPMENT; Quist W - AOCS:OPS GL SIE A VLUCHT A; Smeenk R DHC:932 MVZ OPS; Sturkenboom PCJ - AOCS:OPS GL SIE B VLUCHT B; Weg JT van der - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER Sergeant B Boeren AJ - DHC:930 WE VOERTUIGONDERHOUD; Bot C - DHC:930 WE VVU; Braat CAM - DHC:931 HONDENSECTIE; Geluk JA - DHC:298 OPS VLUCHT 1; Habraken WJ - VKL:SIE MAGAZIJNEN; Hekker EW VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Karimi Baghrabad O - DHC:300 OPS COGP; Mattheeuwse JJM - VKL:BUR MILITAIRE SPORT; Satijn R - DHC:298 OPS VLUCHT 4; Secci R - DHC:930 WE VOERTUIGONDERHOUD; Smulders RAM - DHC:931 HONDENSECTIE; Wilde M de - FDC: Sectie W V&B Korporaal 1 Arnhem h JC van - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Beek DJA van der - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Beusekom N van - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Demmers JJ - DHC:931 SIE BEWAKING; Dijkshoorn LS - DHC:931 PVE BRANDWEER; Espinoza Espinosa RA - VKL:PVE BRANDWEER; Fernandes Nazaré RF - DHC:298 G&O VLUCHT 1; Gelderen PS van - OKLU:BEWAKINGSPELOTON 2; Herk AM van - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 3 803; Lebbing A - LW:SIE WEGTRANSPORT; Linden CJ van der VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Ram M - DHC:300 COGP; Reichert VT - VKL:CIS MAINTENANCE; Winters A - GGW:GW PATRIOT CREW 2 FP 3 803 Korporaal Amerongen M van - DHC:932 MVZ ONDERSTEUNING; Arkenbout D - DHC:932 MAT OPSLAGMAGAZIJN ALG; Bloeme A de - DHC:932 MAT OPSLAGMAGAZIJN ALG; Boellaard Van Tuyl CCE - OKLU:PVE TRANSPORT; Burgers D - GGW:SQN STAFBUREAU 650 SQN; Dijkstra S - LW:PVE BEWAKING; Harmelen RAJ van - LW:621 OGRV PEL; Heukels KJJ - LW:621 OGRV PEL; Hulst HM van - GGW:MOTORTRANSPORT VLUCHT 951; Remerie J - LW:SIE WEGTRANSPORT; Schaeffer RAJ LW:631 OGRV PEL; Schot ACM - OKLU:SIE OPSLAG & DISTRIBUTIE; Vruggink B - VKL:SIE WEGTRANSPORT Soldaat 1 Jansen SAJP - DHC:931 SIE BEWAKING; Weijs D AOCS:BEWAKING SIE Soldaat 2 Zwart MR - LW:631 OGRV PEL Dienst verlaten militairen Kolonel R t HMGM de - ACO:AOCC TBV GE/NL Ruyter LEGERKORPS; Vaart F van der - DCIOD: MCCE Majoor Berg JCM van den - LMG:AFD METEO ONDERST. TBV KL; Koenen JTCM - OKLU:STAF VKAM; Pasveer H - EHV:BUREAU OPL & TRAINING; Zuidam LJW van EHV:VLUCHT G-IV Kapitein Bill k Billenkamp BF - DCIOD: NSU Ramstein BO; Heerings MHGM - AOCS:STAFBUR PERSONEEL & ORG; Leest TJG van - AFD GWPNS SIE TYPEMGMT BWPN Eerste luitenant Kroes K E - GGW:KANTOOR KLT; Vreugdewater JM DHC:301 G&O COGP

E - DCIOD: NAKSHAPE BO; Drop AD - BG IVENT: JCG Sie OST IBC BCA; Heer AW de - DCIOD: NSU Rheindahlen BO; Vos N de - DCIOD: TLP; Zohlandt CJBA - DCIOD: AIR CC-HQ Ramstein Sergeant-majoor B kk GJ - LSK:AFD PERSONEELSZAKEN; Nouwen Bakker H - EHV:DOCK 1 C-130; Visserman D - LW:SIE VLIEGVEILIGHEIDSUITR.; Vleeming MJGJ - DCIOD: NSU Ramstein BO Sergeant 1 B DJ Berg DJN van den - LSK:AFD PERSONEELSZAKEN; Hinds RD - DCIOD: NAK VS BO; Rutting ISG - DHC:298 OPS VLUCHT 5 Sergeant Quist Q i M - DHC:298 G&O VLUCHT 1 Korporaal 1 Boll S den d - GGW:ONTVANGST & VERZENDING 951; Duijkers DJM - GGW:SQN STAFBUREAU 650 SQN; Egtelen DH van - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Ham SWS van den - LW:631 OGRV PEL; Hoof T van - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Kuiper P - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 1 802; Tanahatoe JM - LW:VLUCHT AIRCRAFT MAINT 323; Wijk ACG van AOCS:STAFBUR PERSONEEL & ORG Korporaal Ak b Akerboom DF - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Grimmelt SJH - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Nelemans S - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Staarman RJW - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Soldaat 3 Altun F - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Ruijsendaal SJ OKLU:RESSORT LEERLINGEN Dienst verlaten burgers Schaal 11 Brosens LAF - OKLU:132 DMLO SQN; Carlier T - DHC:931 PVE CIS; Minis EMH - DHC:PH O&L BUR CERT&OPL Schaal 09 Custers JJPG - OKLU:STAFBUR ADJUDANT; Roelofs JWG - DHC:299 LEERDOCK; Smorenberg WJM EHV:P&O ADVISEURS SPECIALISTEN Schaal 08 Tijssen E - VKL:CIS COORDINATION CENTRE Schaal 07 Eertwegh PAC van den - EHV:CIS COORDINATION CENTRE; Kramers J - VKL:CIS MAINTENANCE; Otterspeer NP - DHC:932 MAT VERWERVINGSTEAM2; Weerdt F de - AOCS:BUR PERSONEELSONTWIKKELI Schaal 06 Heijden AAH van der - EHV:BEVO LUTRA Schaal 05 Eshghi A - DHCBOE:990SQ OPPERVLAKTE BEHA; Schaminée MMAC - LSK:SECRETARIAAT DIR P&O Schaal 04 Beker MJ - GGW:BUR FACILITAIR MNGMENT 650; Delhez C - AOCS:BUR MILITAIRE SPORT; MacDonald ML - DHC:931 CIS OPERATIONS; Scholtz RBL - GGW:MOTORTRANSPORT VLUCHT 951; Yoo Y AOCS:WERKCENTRUM RADAR Schaal 03 Westerman C - LW:BUR FACILITAIR MANAGEMENT Overplaatsing militairen

Vaandrig K Kamp J - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Adjudant-onderofficier Ak P Acker PWT van den - DCIOD: NSU Rheindahlen BO; Coelen AHM - EHV:NATUURLIJK&ECOL. BEHR; Daniëls

Korporaal 1 L Lewandowski d DA van KLu naar KL Yilmaz S van KLu naar KL


de Vliegende Hollander

Recommend Documents