Colofon jaargang 17 nummer 2 december 1998 Redactie Wendy Caan Roos Jahangir Edwin van de Ketterij Eric-Wubbo Lameijer Kars Oomkes Saskia Schoenmakers Brenda Terpstra Deze uitgave kwam tot stand m.b.v. MS Word 5.1/ MS Word 6.0 en Power Macintoshes alsmede een futuristisch doch eigenzinnig kopieerapparaat. Met dankzegging Scheikunde.
aan
de
Divisie
Redactieadres De Boelelaan 1083 kamer M-154 1081 HV Amsterdam tel. 020-4447510 E-mail:
[email protected] URL: http://www.chem.vu.nl/VCSVU/ PB/index.html Reproductie is toegestaan toestemming van de redactie.
mits
met
Financiële en/of artistieke bijdragen zijn bijzonder welkom.
Inhoudsopgave
Redactioneel
Redactioneel 1 Bestuurlijk 2 ACtueel 3 Excie 3 Het lustrumstukje 3 COSMOS 4 VVK/OC 4 Lezing Prof. Lammertsma: 7 Working on a Healthy Society 7 Interview met prof. Wessjohann 9 Lezing van Rob Leurs 11 Studiereis 1999 12 Dr. Saal van Zwanenberg-Organon Prijs 12 A Mathematical Proof 13 De Wisselaar 15 Afkortingenlijst 15 Organigram bestuursstructuur VU 18 Studiereis ‘98 naar Zwitserland 17 EPFL (5-10) 22 Citaten 23 Puzzel: De goedheilige oorlog 24 Uit de oude doos 25 Afgestudeerden sep ‘98 t/m dec ‘98 26 AIO-stukje Niet lineaire Optica 27 Kleurplaat 28 Verjaardagskalender 29
Het is weer Sinterklaastijd! Een tijd om cadeautjes te geven en voor ons een kans om dichtkunsten uit te leven.
onze
Voor je ligt de tweede PB. Uiteraard ben je daar erg blij mee. Wij hebben er echt ons best op gedaan en ervoor gezorgd dat er zoveel mogelijk stukjes in staan. De PB staat namelijk weer boordevol interessante zaken die het leesplezier hopelijk des te groter maken. In de volgende PB is er niet één column, maar zijn het er twee. Kwantes legt zijn taak nu neer en Vermeulen probeert het nu een keer. Er is natuurlijk ook nog ‘De wisselaar’. Dan rest ons nog te zeggen: “Alvast een prettige kerst en een gelukkig nieuw jaar.”
1
bestuursleden die je uit kunnen leggen wat een bestuurslid allemaal mee kan maken. Niet alleen het bestuur, is op zoek naar nieuwe leden, er zijn nog meer commissies die nieuwe leden kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld de Commissie Ontwikkelings-Samenwerking Met Onze Studenten en de Stichting Beta Bedrijvencontactdag Amster-dam. Voor alle commissies organiseren we op 20 januari een zogenaamde commissie-markt waarop de commissie zich naar de studenten presenteren, zodat iedereen kan zien waar de verschillende commissies nu eigenlijk mee bezig zijn. Wil je al eerder wat van een bepaalde commissie weten, dan kun je een bestuurslid aanspreken of je kunt naar het Studenten Overleg Scheikunde komen dat op 9 december in Van Eeghenstraat 90 gehouden wordt. Rest mij niets meer dan iedereen een geslaagde maand, gevolgd door prettige feestdagen toe te wensen.
Bestuurlijk Aan het begin van de drukke decembermaand wil ik me, waarschijnlijk voor de laatste keer, als voorzitter van de VCSVU tot de lezer richten. Een drukke maand is het zeker, met sinterklaasborrel, de afsluiting van de lustrumcompetitie, een lezing over de studiereis naar Zwitserland, de kerstborrel en het kerstdiner nog in het verschiet, moet dit jaar wel succesvol afgesloten kunnen worden. Ik hoop dat dit ook voor de tentamenperiode in deze maand mag gelden, zodat iedereen echt van een welverdiende vakantie kan genieten. Aan het eind van het jaar wordt ook vaak even teruggekeken naar het afgelopen jaar en vooruit gekeken naar het komende jaar. Terugkijkend kan ik zeggen dat de kerstvakantie echt welverdiend is. De VCSVU heeft het afgelopen jaar een uitzonderlijk groot aantal activiteiten georganiseerd, ik noem even het mini-symposium, het beleidsweekend, de familiedag en de open-ing van het lustrumjaar die nog eens bij de reguliere borrels, excursies en lezingen kwamen. Bovendien zijn we overgegaan naar een nieuwe faculteit en is de bezetting van verschillende commissies sterk verand-erd. Vooruitkijkend raad ik iedereen aan ook werkelijk uit te rusten in de vakantie. Tijdens het lustrumjaar zullen er regelmatig bijzondere activiteiten georganiseerd worden, met als eerste hoogtepunt de organisatie van de Open Nederlandse Chemie Sportdagen met Hemelvaart. Ik ben erg blij dat er iedere keer animo voor zowel de deelname als de organisatie van dergelijke evenementen blijkt te zijn. Zoals ik al even meldde is dit waarschijnlijk het laatste bestuurlijk dat ik zal schrijven. Eind januari zal naar alle waarschijnlijkheid een nieuw bestuur aangesteld worden tijdens de Algemene Leden Vergadering. Dit ALV zal, in tegenstelling tot eerdere berichten gehouden worden op woensdag 27 januari. Lijkt het je leuk om de bestuurszijde van de VCSVU ook een jaartje mee te maken, neem dan contact op met de huidige
Chris Oostenbrink
2
Ook naar Yakult ging er een redelijk aantal mensen mee: 16 mensen. Hopelijk blijft de interesse voor de excursies de komende tijd zo groot.
ACtueel Het academisch jaar is alweer een tijdje aan de gang en de AC draait op vol tempo. Een aantal enthousiaste eerstejaars heeft het ledenbestand van de AC aangevuld en er zijn ook nieuwe leden uit andere jaren bij gekomen met veel nieuwe ideeen. Een aantal ACtiviteiten heeft al plaatsgevonden maar de AC heeft nog veel meer ACtivi-teiten in petto, behalve borrels zijn dit de facultaire sportdag, de Belgisch Bier Borrel (BBB), drives (klaverjas, bridge en Magic) en we zijn natuurlijk druk bezig met de voorbereidingen voor het kerstdiner dat moet plaatsvinden op donderdag 17 december. Voor die tijd vinden er natuurlijk nog een aantal andere borrels plaats zoals de Sinterklaasborrel op 2 december en de Divisie Kerst Borrel op maandag 14 december, zorg dat je erbij bent!
Ook zijn er inmiddels twee lezingen geweest. Bij de lezing van Rob Leurs waren 23 mensen, bij de lezing van prof. Lammertsma waren 28 mensen aanwezig. Gelukkig mogen de lezingen zich tegenwoordig verheugen in een behoorlijk bezoekersaantal. Wat is de Excie verder nog van plan in de komende tijd ? Allereerst hopen we voor januari een lezing van iemand uit de natuur-kundedivisie te hebben. Verder staan er in februari nog een lezing door prof. Jolly (bij organici welbekend) en een excursie naar Solvay Pharmaceuticals op het programma. Ook zij we bezig met de voorbereidingen voor excursies naar TNOvoeding, DSM en Heineken. Tot ziens bij de volgende lezing of excursie.
Vind jij het ook leuk om borrels, drives of feesten te organiseren of lijkt het je gewoon erg leuk om eens achter de tap te staan dan ben je natuurlijk van harte welkom om onze enthousiaste ploeg te komen versterken!
Namens de Excie, Olaf
Namens de AC,
Het lustrumstukje
Roland Kind
Zoals jullie waarschijnlijk wel bekend wordt er vurig gestreden in de lustrumcompetitie, die op dit moment in volle gang is. We zijn begonnen met een babyfoto-wedstrijd, daarna was er de spelmiddag en onlangs is er ook gebierestafetterd. De tussenstand tot nu (woensdag 25 december, 14.17u.) toe is:
Excie Beste allemaal, De Excie is weer druk bezig de laatste tijd. De excursie naar Yakult in Almere is nog niet achter de rug of er is alweer een nieuwe excursie. Op 30 november gaan we naar de vuilverbranding in Alkmaar, maar bij het verschijnen van deze PB is deze excursie waarschijnlijk net geweest. Wat betreft het aantal inschrijvingen is deze excursie alvast een succes, hij is namelijk overtekend!
team Aike En De Oude Lullen Kees & Co Anonimuis De Harde Kern De Laatstejaars Huize Buitenrust Zonder Gezeik De Teletubbies Nameless Eel & Co 3
punten 215 215 160 150 150 140 140 115 55
De Mannuh
zal komen. Wat wij wel al weten is dat zij erg onder de indruk was. Dan komt nu helaas het nog altijd bestaande probleem. De Leden. De COSMOS bestaat nu nog steeds uit 5 vierdejaars studenten en 1 bijna afgestudeerde. De COSMOS staat dus op het punt om dood te bloeden. Per eind januari zullen een aantal leden gedwongen afscheid moeten nemen van de COSMOS. En hebben we dan de vriezer voor niks gekocht???
30
Er zullen nog een practicum (woensdag 2 december) en een volleybaltoernooi (vrijdag 18 december) volgen. Na afloop van het volleybaltoernooi zullen de winnaars bekend gemaakt worden en een fantastisch prijs in ontvangst nemen. Komt dit allen aanschouwen! De eerstvolgende activiteit na de competitie zal het moordspel zijn, dat gedurende de hele maand februari gehouden zal worden.
Namens de COSMOS, Overigens is het nog steeds mogelijk om je pasfoto en strookje in te leveren, mits je nog niet door de Sint mee naar Spanje bent genomen omdat je hiermee te laat was. De foto-en-strookjes-doos staat nu niet alleen in de VCSVU-kamer, maar ook in M154!!
Joran.
VVK/OC Ben je in voor een andere vakantiebesteding? Ga mee met een werkkamp in Oost-Afrika! De stichting Vrienden van Kathonzweni/ Oeganda Comite (VVK/OC) organiseert in de zomer van 1999 opnieuw werkkampen in Kenia en Oeganda. Een bijzondere afsluiting van deze eeuw voor jou!? Wat maak een werkkamp nou zo bijzonder? Het is in de eerste plaats een ander manier om met het Afrikaans land, zijn bewoners, hun leefstijl, cultuur en gebruiken kennis te maken. Tijdens het werkkamp dat vier weken duurt werk je samen met en onder leiding van de lokale bevolking aan een concreet kleinschalig project. Dit is voor beide partijen vaak een nieuwe ervaring. Voor ons een andere positie dan die van de “alwetende ontwikkelingswerker” en voor de mensen daar vaak een enorme stimulans. Het werken is geen doel op zich, maar een middel om elkaar beter te leren kennen. Specifieke technische vaardigheden of spierkracht zijn daarom welkom maar geen vereiste. Het is ook niet de bedoeling dat er in de vier weken een compleet project gerealiseerd wordt, maar om een bijdrage te leveren aan iets wat vaak met grote moeite in jaren is opgebouwd. Voorwaarden voor deelname
Ingrid
COSMOS Beste lezers, Jullie willen natuurlijk op de hoogte blijven van wat de COSMOS doet. Nou, de COSMOS is nog steeds bezig met het verzamelen van geld voor projecten in achtergestelde landen. Zoals jullie hopelijk weten is er een lading chemisch glas naar Albanië gegaan. We hopen binnenkort daar een reactie van te krijgen. Verder hebben we nu genoeg geld binnen om een school op te bouwen in Bangladesh. We hopen dan ook op korte termijn de donatie te kunnen versturen zodat men daar kan beginnen. De VVK/OC heeft zelf een persbericht gestuurd dat elders in de PB staat. Hopelijk willen jullie ook dat lezen. De VVK/OC is immers een instantie waar we wel vaker mee gewerkt hebben. Prof. N.H. Velthorst is naar Botswana geweest en heeft daar “onze” school bezocht. Zij zal daar een verslag over schrijven dat in deze of de volgende PB uit
4
zijn: leeftijd vanaf 18 jaar, een groot aanpassingsvermogen en een goede gezondheid. De reis- en verblijfskosten zijn voor eigen rekening. Op 23 januari 1999 wordt een informatiemiddag gehouden in Cunera, in Utrecht. Verdere informatie over de werkkampen en/of de stichting VVK/OC kun je krijgen bij: Yvette Derks (030-2617334 of via email:
[email protected]).
5
6
Lezing Prof. Lammertsma:
Working on a Healthy Society
Met angst in mijn lichaam delete-te ik het regeltje “na de lezing is een Borrel” van de poster. Bang keek ik nog eens in de roosters. Eerste twee jaren al 3,5 uur geen colleges meer. De derde jaars wentelenden zich in hun basiscursussen. Weg doelgroep. Met één gedachte probeerde ik mezelf gerust te stellen, organisch heeft een traditie hoog te houden. Er komen vast wel wat AIO’s en afstuderenden. En ze kwamen... Even dacht ik, toen de lezing zo’n 15 minuten op gang was, dat alles onder controle was. Er was een zaal. Er was een zeer enthousiaste spreker aan het woord. Er was redelijk wat publiek, dat vol interesse zat te luisteren. Zelfs het dankcadeautje stond naast me. Maar één ding was ik vergeten en daarom zit ik nu met een probleem. Ik was vergeten om iemand te vragen om een stukje over de lezing te schrijven voor de pb. En achteraf nog aan iemand te vragen bleek niet zo goed te werken. Iedereen had het te druk. Ik moet nog verder in de leer voor het delegeren. De lezing was voor mij net iets te hoog gegrepen. Ik wilde graag “anders denken” over organische verbinding, maar ik heb al best wel moeite met normaal denken over organische verbindingen. Ik heb met verbazing gekeken naar de “wilde structuren”, maar kan helaas niet veel reproduceren. Ik weet nu eindelijk wat de overeenkomst is tussen de luchtmacht en de chemie, maar hoe het nu precies zat met die moleculen met vleugels die op en neer konden bewegen... Bovendien heb ik ze zien vliegen, want ik zag bindingen die geen bindingen waren. Kortom, ik heb me vermaakt tijdens deze ietwat vreemde lezing, maar voor dit stukje had er beter een andere auteur kunnen zijn. Prof. Lammertsma, bedankt voor de lezing.
Eenentwintig mensen hadden zich ingeschreven voor de excursie naar Yakult op 16 oktober. Door onvoorziene invloeden van buitenaf (tentamenweek, NS, etc.) waren er op het laatste moment enkele afzeggingen en kwamen we met z’n veertienen aan in Almere-Buiten. De chauffeur van bus 9 was wel wat Yakult-bezoekers gewend en stuurde ons bij de juiste halte de bus uit. (Dit in tegenstelling tot een zekere chauffeur op de bus van Meppel naar Havelte, maar dat is weer een ander verhaal.) Eenmaal bij Yakult werden we ontvangen in de ontvangstzaal, waar we een kopje koffie of thee ontvingen. Onze rondleidster, diëtiste Mary-Jane Tan, vertelde alles over Yakult: Dr. Minoru Shirota uit Japan ontdekte aan het begin van deze eeuw dat leden van een bepaalde nomadenstam een zeer hoge leeftijd bereikten en heel gezond waren. Volgens dr. Shirota was dit te danken aan de melk die ze in zakken aan hun lastdieren hadden hangen. Deze zakken hingen voort-durend in de zon, waardoor melkzuur-bacteriën de kans kregen om in de melk te groeien. Shirota meende dat deze bacteriën in de darmen terecht kwamen en van daaruit zorgden voor de goede gezondheid van de nomaden. ‘De goede man’ maakte echter een klein foutje: Deze melkzuurbacteriën werden door het maagzuur afgebroken en bereikten dus nooit levend de darmen. In 1930 cultiveerde Shirota een melkzuurbacterie die wel in staat was het maagzuur te overleven. Dit werd bij de presentatie geïllustreerd met plaatjes van stoere bacteriën met een letter ‘Y’ op hun buik, die al gewichtheffend het levensgevaarlijke maagzuur trotseerden. De bacterie werd Lactobacillus casei Shirota genoemd. Om de bacterie op een zo plezierig mogelijke wijze in te kunnen nemen, werd een drankje ontwikkeld dat in 1935 voor het eerst op de markt kwam. Shirota was toen al van plan de wereld te veroveren met de door hem ontwikkelde
Namens de ExCie, Kim Retra
7
bacterie en koos voor zijn produkt de naam Yakult, dat afgeleid is van het Esperanto woord voor yoghurt. Hij wist niet dat uiteindelijk Engels meer wereldtaal zou worden dan Esperanto. Het principe van Yakult is erop gebaseerd dat de goede melkzuurbacteriën de slechte bacteriën uit de darmen verdrijven. Dr. Shirota produceerde eerst alleen Yakult in zijn eigen kliniek, om zo veel mogelijk één op één contact met de mensen te onderhouden en goede voorlichting te kunnen geven. Later werden fabrieken gebouwd om meer mensen te bereiken, maar nog steeds wordt het produkt begeleid met veel voorlichting over gezondheid. In Japan produceert Yakult niet alleen het bekend drankje, maar ook koffie, thee, cosmetica en medicijnen. Yakult heeft wereldwijd zo’n 25 fabrieken staan, onder andere in Almere. In Japan staat ook een groot researchcentrum. De filosofie van Yakult is: ”Working on a Healthy Society” en vanuit dit oogpunt sponsort Yakult ook instanties die zorgen voor meer geestelijke gezondheid, zoals bijvoorbeeld het Nederlands Kamerorkest, de Yakultzaal in de Beurs van Berlage, een stichting die concerten voor patiënten in ziekenhuizen verzorgt en de Yakultpagina in de Volkskrant. (En heel, heel misschien ook het VCSVU Lustrum of de ONCS) Na het inleidende praatje kregen we een rondleiding door de fabriek. Hoewel ‘rond’-leiding hier misschien niet het juiste woord is: De fabriek is ingericht op het ontvangen van bezoekers en de ‘rond’leiding begint aan één kant van een lange gang en eindigt aan de andere kant. Ondertussen kun je het produktieproces volgen door grote ramen, waarachter medewerkers in witte jassen, witte broeken, witte kaplaarzen en met een soort witte douchemutsen op aan het werk zijn. Alle apparaten die achter de ramen te zien zijn hebben een bordje met daarop een nummer. Boven het raam kan je het nummer opzoeken en zien wat het apparaat voorstelt. Eerst worden speciaal uit Japan overgevlogen, ingevroren bacteriën doorgeënt
op een medium van magere melkpoeder, water en dextrose. Vervolgens wordt het gefermenteerd in grote tanks. Het produkt dat hierna overblijft is dik en zuur en dus niet geschikt voor consumptie, maar heeft wel al de karakteristieke ‘Yakultkleur’. Na verdunnen met gesteriliseerd water en toevoegen van siroop wordt de uiteindelijke Yakult via buizen naar de vulruimte afgevoerd. De Yakultflesjes worden ook in de fabriek gemaakt uit polystyreen en worden via een buis naar de vulruimte geblazen. In de vulruimte worden de flesjes gevuld met Yakult, er gaat direct een aluminium dopje op en de flesjes worden met rode inkt bedrukt. De fabriek in Almere produceert niet alleen voor Nederland, maar ook voor andere Europese landen. In de vulruimte lopen twee lopende banden parallel aan elkaar. Zo kan voor twee landen tegelijk geproduceerd worden. De tekst die op de flesjes gespoten wordt hangt natuurlijk af van het land waar het produkt heen gaat. In de volgende ruimte worden de flesjes per zeven verpakt (een flesje voor elke dag van de week) en worden de pallets gevuld die naar de winkels gaan. Omdat het om een produkt gaat met bacteriën dat bovendien zegt een waardevolle bijdrage aan de gezondheid te leveren, moet Yakult goed gecontroleerd worden. Dit gebeurt op verschillende punten in het produktieproces en van iedere batch worden monsters bewaard, zodat de Yakult bij klachten van consumenten altijd achteraf nog gecontroleerd kan worden. Ook wordt zo steriel mogelijk gewerkt: alle medewerkers dragen geschikte kleding, er wordt gewerkt bij een lichte onderdruk, direct na vullen van de flesjes gaat de dop erop. Bovendien wordt het produkt niet in de fabriek opgeslagen, maar direct in gekoelde busjes weggebracht. De produktie stopt al om drie uur, waarna alle medewerkers de fabriek schoonmaken. In het weekend wordt er niet geproduceerd. Na de rondleiding kwam de produktconfrontatie. Een beetje angstig trokken we het stukje aluminiumfolie van het kleine flesje. Veel mensen hadden bij ‘bacteriën’ de geur van de afdeling BMB
8
in hun hoofd, maar daar wordt op gist gekweekt en de Lactobacillus casei Shirota wordt op melk en suiker gekweekt. Toch was er nog lichte verbazing dat Yakult niet ‘gistig’ rook, maar zuur/zoetachtig. We namen voor-zichtig een slokje: hé, het smaakt gewoon naar Yokidrink! Met een volkomen evenwichtige en gezonde darmflora verlieten we, nog steeds met z’n veertienen, de Yakultfabriek. We kregen nog een sticker en een sleutelhanger en onze rondleidster kreeg een plant, maar toen was de middag toch echt om.
geen plaats was bij Medicijnen is hij toen maar Scheikunde gaan studeren. Na een jaar kon hij wel aan Medicijnen beginnen, maar hij besloot toch in de chemie verder te gaan: bij Geneeskunde moest je heel veel uit je hoofd leren, en hij vond juist het denken en het oplossen van problemen leuk. Zoals de meeste scheikundestudenten in Hamburg studeerde hij af in de Organische Chemie, met Fysische Organische Chemie als specialisatie. Zijn ‘diploma thesis’ behandelde modelreacties voor de constructie van cyclopropaan-aminozuren van 1-chloor-1-trichloorvinyl-cyclopropanen. Omdat Wessjohann toen al erg van reizen hield, heeft hij tijdens zijn doctoraal ook nog een tijd in Southampton (GB) gestudeerd. Zijn promotieperiode bracht Wessjohann ook grotendeels aan de universiteit van Hamburg door. Hij ging toen de richting van de bio-organische chemie op, hoewel hij daar niet gericht voor gekozen had: hij had voor zijn promotor (prof. de Meijere) gekozen omdat die een goed team had en je naar het buitenland kon. Natuurlijk waren er ook professoren waarbij je wat meer ‘relaxed’ kon promoveren, maar dan liep je een grote kans dat je carrière wel erg ‘relaxed’ werd. Van die mogelijkheid naar het buitenland te gaan maakte Wessjohann graag gebruik: hij werkte een jaar onder prof. Skattebøl (aan de Universiteit van Oslo, bekend voor onderzoek van feromonen, de lokstoffen van insecten). Zijn proefschrift ging over ‘New small ring building blocks, Natural Products, and Bioactive Molecules from 2Cyclopropylidene-acetates’. Omdat Wessjohann niet direct na zijn promotie aan zijn postdoc-plaats in de Verenigde Staten kon beginnen (het duurde altijd een tijd voordat zo’n aanvraag werd gehonoreerd), deed hij iets ongebruikelijks: hij ging een paar maanden naar Brazilië. Daar hielp hij bij het opzetten van de afdeling Organische Chemie van de recentelijk opgerichte ‘Universidade Federal de Santa Maria’. Mede omdat er nog niet zulke goede faciliteiten waren (maar wel veel regenwoud in de buurt) concentreerde hij
Interview met prof. Wessjohann Sinds juni dit jaar heeft de N3-gang een nieuwe inwoner: de uit München afkomst-ige bioorganicus professor Wessjohann. In deze Papieren Binding een interview met deze verse hoogleraar. N348, de kamer van Wessjohann, is misschien wat stereotiep. Boekenkasten langs alle wanden, een schoolbord vol organische formules, een bordje “Trust me, I’m a doctor” op het bureau en stapels paperassen op de grond. Hoewel in dat laatste verandering komt: Wessjohann is zijn kamer nog aan het inruimen. Professor Ludger Wessjohann is (zoals zijn naam al doet vermoeden) in Duitsland geboren, in de buurt van Osnabrück. Dat was alweer 37 jaar geleden. Na zijn middel-bareschooltijd is hij Scheikunde gaan studeren in Hamburg. Zijn geheime liefde was eigenlijk de biologie, maar in die tijd was de moleculaire biologie nog niet opgekomen, en de studie Biologie leidde dus op tot werkeloosheid. Omdat er 9
zich toen op onderzoek naar natuurprodukten. Het leuke aan die periode vond hij dat je dingen kon opzetten, veel veranderen met weinig moeite. In grote, gevestigde instellingen moet je je veel meer inspannen om iets te bereiken. Daarna was het tijd voor zijn postdocplaats, die hij in Stanford heeft gehad bij professor Wender. Die was net begonnen aan een project voor de totaalsynthese van het antikankermiddel Taxol. Omdat dat molecuul erg groot en gespannen was, heeft dit meerdere jaren gekost, Wessjohann heeft dus alleen gewerkt aan het begin. Wessjohann vond het geweldig dat je daar in Stanford op een weekend vijf Nobelprijswinnaars zag voor een meeting. Naast Wender bewonderde hij Barry Trost, (volgens hem) een van de beste synthetisch chemici die hij ooit heeft ontmoet. Na de postdoc-positie is Wessjohann teruggegaan naar Duitsland. Hij kon universitair docent worden aan de universiteit van München. Toen hij daar in 1992 kwam heeft hij zijn eigen onderzoeksgroep opgezet. Hoewel de groep klein begon (1 medewerker--hijzelf) had hij uiteindelijk zes promovendi. In die groep werd voornamelijk gewerkt aan het ontwikkelen van methoden voor organische synthese, maar ook aan de synthese van en onderzoek aan natuurstoffen. Het grootste gedeelte van het onderzoek was het onderzoek naar methoden om chemoselectief te werken. Zeker bij natuurstoffen, die vaak grote en ingewikkelde moleculen zijn, wil je graag dat je reacties alleen plaatsvinden op een specifieke groep, zonder allerhande bijprodukten van nevenreacties. Een van de middelen (die in zijn groep onderzocht zijn) om dat te bereiken is het gebruik van enzymen. Enzymen zijn bijna ideale katalysatoren: zonder dat extreme omstandigheden in temperatuur of zuurgraad nodig zijn wordt er schoon en selectief een produkt gemaakt. De Münchense groep van Wessjohann doet, in samenwerking met een bio-ingenieur en een moleculair bioloog, onderzoek aan de
reactie die door een bepaald enzym wordt gekatalyseerd. Dit is een soort FriedelCrafts reactie, die met normale chemische methodes een half jaar zou kosten. Maar met het enzym kan het in een week worden gedaan. Ondanks de opkomst van de biotechnologie meent Wessjohann dat chemici nog wel nodig blijven. Niet alle reacties kunnen gekatalyseerd worden door enzymen. Bovendien zijn veel natuurprodukten die voor b.v. medicijnen worden gebruikt helemaal niet daarvoor ‘bedoeld’: veel van die stoffen zijn toxinen om planteneters af te schrikken en hebben daarom veel bijwerkingen. Chemische modificatie is dan nodig om een beter geneesmiddel te krijgen. Dit jaar begon Wessjohann naar hoogleraar-schappen te solliciteren. De VU maakte een gunstige indruk op hem, de mensen wilden graag vertellen waar ze mee bezig waren. Ook vond hij het leuk dat er ook studenten betrokken waren bij de selectieprocedure. Tenslotte vond hij het een hele eer en uitdaging om in de voetsporen van de ook in het buitenland bekende Klumpp en Bickelhaupt te mogen treden. Of de Duitsers een bijzonder goede naam hebben in de Organische Chemie? Dat de hoogleraren Bickelhaupt en Klumpp ook uit Duitsland kwamen kan volgens Wessjohann toeval zijn. Wel is het zo dat in Engeland, Nederland, Scandinavië en de Duitssprekende landen scheikunde traditio-neel erg praktisch georiënteerd is. Elders ligt de nadruk meer op de theorie. Wessjohann is nog druk bezig zich op de VU te installeren. Zijn kamer moet nog deels ingeruimd worden, hij is nog in de weer een onderzoeksgroep op te zetten (waar hij binnenkort ook Nederlanders in hoopt te hebben), en hij reist veel om zijn Nederlandse collega’s te ontmoeten. Hij heeft wel al contact gelegd met de botanische tuin van de VU. Weinig mensen lijken te weten hoe mooi het daar is. Bovendien mag hij weleens planten eruit meenemen: altijd leuk voor natuurstoffen-onderzoek. Wessjohann vindt het moeilijk verschillen tussen de VU en de Duitse universiteiten
10
aan te geven. Ook in Duitsland verschillen de universiteiten erg veel van elkaar. De VU is vergeleken met de universiteit van München natuurlijk erg klein: 14.000 vs. 50.000 studenten. In München gaf hij soms college aan 300 studenten (hoewel ook wel eens aan kleinere groepjes van zo’n 20). Er zijn wel een paar kleine voordelen en nadelen. Zo zijn hier meer commissies, hij moet dus nog veel politieke kanalen vinden, aan de andere kant hoeft niet meer de aanschaf van elk reageerbuisje over zijn bureau te gaan, wat natuurlijk wel gemakkelijk is, maar aan de andere kant hem wel dwingt het budget beter in de gaten te houden. Hij hoopt goed samen te kunnen werken met de studenten, maar hij heeft nu nog niet zoveel contact. Hij hoopt dat dat beter wordt als hij ook colleges gaat geven. Hij wil graag aan iedere geïnteresseerde uitleggen wat er gaande is in zijn vakgroep. De groep is geen gesloten gemeenschap die geheime dingen doet of zo. Het is niet verwonderlijk dat Wessjohann met die volle agenda eigenlijk te weinig tijd heeft voor zijn vrouw en zijn hobbies: planten, fotograferen en duiken. Maar aan verre reizen maken komt hij nog wel toe; na dit interview gaat hij een paar weken op bezoek bij zijn oude universiteit in Brazilië.
Lezing van Rob Leurs In zijn lezing op 12 oktober heeft Dr. Rob Leurs op zeer interessante wijze uiteen gezet wat het onderzoek van een farmacochemicus inhoudt. De farmacochemie groep op de VU houdt zich vooral bezig met G-eiwit gekoppelde receptoren. G-eiwitten vormen een zeer grote groep eiwitten welke vooral verantwoordelijk zijn voor communicatie. Dr. Leurs toonde een dia, waarop te zien was hoe een receptor in het celmembraan van een cel een G-eiwit los kon maken, welke dan weer een effector-eiwit in werking kan stellen. G-eiwitten zijn ook onder andere betrokken bij verschillende (virus-) infecties. Het onderzoek van een farmacochemicus is vooral gericht op hoe kleine moleculen grote macromoleculen, zoals eiwitten, beïnvloeden. Het gereedschap van de farmacochemicus is in de loop van de jaren sterk veranderd. In de jaren ‘70 was het gereedschap vooral de organische chemie, welke experimenteel de vorm en eigen-schappen van moleculen kan bepalen. In de jaren ‘80 is dit voor een groot gedeelte vervangen door computational chemistry: de ontwikkeling van goedkope computers in de jaren ‘80 heeft hierbij een grote rol gespeeld. Uiteindelijk is in de jaren ‘90 ook de biochemie ingevoerd als gereedschap voor de farmacochemicus: nauwkeurige modellen van de structuur van de eiwitten zelf maakt het mogelijk doelgericht de interactie tussen een eiwit en een klein molecule te onderzoeken.
Meer informatie over Wessjohanns onderzoek is te vinden op http://www.chemie.unimuenchen.de/oc/wessjohann/ Eric-Wubbo Lameijer en Kars Oomkes
Uiteindelijk werpte Dr. Leurs een blik op de toekomst: hij vertelde over de ontwikkeling van chips, waarop synthetisch DNA is bevestigd. Hierdoor zou het in de toekomst mogelijk worden om farmacochemische systemen in vivo goed te onderzoeken. Ook zou het dan mogelijk worden voor bepaalde afwijkingen een ‘persoonlijke’ therapie te ontwikkelen: op basis van de gegevens van de patient kan
11
voor elke patient een unieke chip worden gefabriceerd.
wordt een voorlopig programma vastgesteld waarbij ook dagdelen gereserveerd worden voor culturele invulling of als vrije tijd. Studenten uit ‘96 en HLO-instromers ‘98 kunnen zich nog steeds inschrijven op het formulier op het prikbord op M1.
De opkomst op de lezing van Dr. Leurs was zeer hoog; Dr. Leurs heeft een bekende naam in de faculteit scheikunde. Dr. Leurs kan boeiend vertellen, en is zeker voor herhaling vatbaar.
Namens de SSC ‘99, Ramon Sander en Moira.
Studiereis 1999
Dr. Saal van ZwanenbergOrganon Prijs voor prof. dr. Henk Timmerman.
Half oktober 99 staat er weer een studiereis gepland. Dit keer naar Denemarken en Zweden en onderhand is voor een deel vastgesteld welke bedrijven en universi-teiten zich mogen verheugen op ons bezoek. In Zweden staan twee universiteiten op het programma. Bij de Universiteit van Götenborg zijn we welkom bij de vakgroep Organische Chemie. Bij de Universiteit van Lund wordt de vakgroep Fysische Chemie bezocht. Van Akzo Nobel worden bij de afdelingen coatings en polymeertechnologie een kijkje genomen. Andere bedrijven in Zweden zijn aangeschreven. In Denemarken zijn we welkom bij de bedrijven BASF Health and Nutrition, Cheminova Argo, Danisco en het Carlsberg Lab. - BASF Health and Nutrition is gevestigd op twee lokaties. Voor ons is research and development het meest interessante maar de uiteindelijke keus zal afhangen van de route. - Cheminova Argo: in dit bedrijf vindt produktie van insecticiden plaats. - Danisco is een biotechnologisch bedrijf. - Hopelijk kunnen we ook de Carlsberg bierbrouwerij bezoeken maar dat wordt pas in de lente duidelijk. Op het moment is SSC ‘99 nog bezig met het aanschrijven van bedrijven en zodra bekend is waar we welkom zijn, kan de route vastgesteld worden. Binnenkort zal een begroting gemaakt worden zodat begonnen kan worden met het aanschrijven van sponsors. Eveneens
Donderdag 22 oktober jongstleden ontving prof. dr. Henk Timmerman, van de vakgroep Farmacochemie van de Vrije Universiteit Amsterdam, de Dr. Saal van Zwanenburg-Organon Prijs 1998. Aan deze prijs, die elke drie jaar wordt uitgereikt aan een of meerdere onderzoekers, is een bedrag van f 60.000,verbonden. Timmer-man ontving deze prijs voor zijn baan-brekend wetenschappelijk onderzoek op het gebied van histamine receptoren. De prijs werd uitgereikt door de voorzitter van de Dr. Saal van Zwanenberg Stichting, dhr. A. G. Vermeeren. Deze Stichting, die in 1964 is opgericht ter ere van de 75e verjaardag van Dr. Saal van Zwanenberg, geeft financiële bijdragen aan wetenschappelijke projecten, zoals het bijwonen van congressen, het maken van studiereizen en het drukken van proefschriften. Ze kent ook beurzen toe. Over de toekenning van alle subsidies en prijzen wordt besloten door een jury. Van deze jury moeten tenminste drie leden hoogleraar zijn aan een Nederlandse universiteit. In zijn dankwoord, getiteld: “Werken op de universiteit. Een driewerf bijzonder.” Ging Timmerman dieper in op de drie taken die de universiteit heeft, namelijk onderwijs, onderzoek en aanwezigheid in de samen-leving.
12
Hoewel Timmerman van mening is dat een wetenschapper pas tijdens het promotie-onderzoek gevormd wordt, wordt de kiel voor een wetenschapper al tijdens opleiding tot doctorandus gelegd. In tegenstelling tot een HBO’er, die vooral geleerd zou hebben zijn vak uit te oefenen. Dat promoties nu vooral zijn ondergebracht bij onderzoeks-scholen vindt Timmerman een goede zaak. Zo worden originaliteit, zelfstandigheid, wetenschappelijke integriteit en orientatie op de toepassing van de wetenschap bevorderd. Bovendien raakt de nieuwe wetenschapper bekend met het internationale karakter van de wetenschap.
producent van zeven verschillende verdunningen van keukenzout, die zich niet geroepen voelt aan te tonen dat deze middelen werken. Hij hoopt dat de homeopathie zich in de toekomst zal blijven verdunnen. Ter afsluiting bedankte Timmerman de jonge wetenschappers die voor hem gewerkt hebben en wees hij erop dat hij voornamelijk initieerde, coordineerde en enthousiasmeerde. Hij realiseerde zich dat hij zich in een bevoorrechte positie bevond en hoopte zijn carrière nog lang voort te kunnen zetten. Edwin van de Ketterij Chris Oostenbrink
Timmermans overgang van Brocades naar de Vrije Universiteit in 1979 was een bewuste sprong in het diepe. Zijn histamine-project kwam niet zonder slag of stoot op gang, maar inmiddels is duidelijk dat de zuiver wetenschappelijke vraagstelling van Timmerman belangrijke resultaten heeft opgeleverd. Deze vraagstelling zou volgens Timmerman in het bedrijfsleven niet mogelijk geweest zijn. Dit is een van de redenen waarom hij vindt dat academisch onderzoek naast industrieel onderzoek plaats moet blijven vinden.
A Mathematical Proof of CTA Bus Times and Destinations by Hanse Coloursmay First, we begin with what we are given. At any given bus stop, x, we know that a bus, y, will eventually appear. We will now use Heisenberg' s Uncertainty Principle, which states that for a given particle, p, the closer our approximate of its location, l, gets to its actual location l1; its velocity moves toward undefined. The inverse is also true, as is the corollary involving its momentum and mass. So, we can then substitute the bus y for the particle p and state that any accurate evaluation of the bus' s velocity will undoubtably return an inaccurate evaluation of the bus' s position. Now, as we extrapolate these evaluations across any time interval, delta t, we can constrain the location estimate, l, to an upper bound of delta t times the constant c (speed of light) plus or minus the initial location, which is the constant BB (Bus Barn). Now, we can constrain the location again with knowledge that the velocity can never drop below 0 (stopped -- a negative
Op maatschappelijk gebied dient een universiteit objectief stelling te nemen. Universiteiten hebben deze plicht verzaakt, aldus Timmerman. Hij geeft toe dat het niet altijd makkelijk kan, maar het kan wel vaker dan nu het geval is. Als voorbeeld noemde citeerde hij Oshawa en Kushi, de grondleggers van de macrobiotiek: “Ik ben ervan overtuigd dat een ziek mens een misdadiger is, een ziekte zijn straf.” Volgens Timmerman hadden de universi-teiten zich veel eerder tegen de wet Beoefening Individuele Gezondheidszorg moeten verzetten, en niet pas nadat er doden gevallen waren. Ook op het gebied van de homeopathie mogen universiteiten zich duidelijker uitspreken. Timmerman veroordeelt niet de gebruikers van homeopathische middelen, maar de producenten die om vertrouwen vragen. Zoals bijvoorbeeld de
13
number would reflect time travel backwards, a feat which the CTA has been working on but is still unable to solve). Thus, for the lower bound, we make two approximations of the location with the same margin of uncertainty. As velocity in this case is 0, the locations are identical and by using a Lagrangian transformation on the difference between approximations, we can reduce our inaccuracy by at least a factor of two. However, because we know from the given that the bus will eventually appear, its velocity cannot be 0 if we choose a sufficiently large delta t. Thus we now have the contridiction which allows for The Smoker’s Bus-Summoning Axiom, which states that upon lighting a cigarette, the odds that the mass transit device will arrive before the cigarette is complete increases by no less than factor of two. Thus if we let the rider, r, be a smoker, and light a cigarette during the time interval, delta t, the probability of bus arrival can be mapped as a waveform, with the lower bound a non-dampening sinusoidal function of the fourth power and the upper bound a linear function. If we solve for the intersecting points, we can know that the bus will arrive at a given actual location l1 (that is to say the absolute value of l minus l1 will move to zero as delta t moves to zero) at delta t equal to m/(n * pi) for all n in the set of natural numbers (where m is equal to the mass of the bus in moles and then delta t equal to seconds). As the bus’s mass can accurately be evaluated upon entering the bus and counting the number of people, this evaluation can be empirically checked after the fact and thus substantiated by experience rather than just by logic. We solve for destination with a similar argument, only we constrain velocity rather than location. QED.
N.B. Voor CTA kan ook GVB of NS worden gelezen; voor bus zijn zowel tram als trein toepasselijke alternatieven.
Thus, we have successfully proven that 1) riding a bus sucks. 2) smoking is good for you. 3) math is best used to prove things we already know.
14
j.l.), de overgang van zelfstandige Faculteit Scheikunde naar de Divisie Scheikunde van de Faculteit der Exacte Wetenschappen (per 1 september j.l.), het officiële vertrek van 5 ervaren hoogleraren sedert 1 januari 1997 (achter-eenvolgens Profs. Somsen, Bickelhaupt, Planta, Mw. Velthorst en Klumpp), de komst van 5 nieuwe hoogleraren (Profs Lammertsma, Gooijer, Wessjohan, Mw van der Vies en, binnenkort, een nieuwe analyticus), de inrichting van een nieuwe moderne onderwijsorganisatie (per 1 september j.l.), met onderwijsdirecteur Dr. Mager aan het hoofd, en het onlangs afgesloten β−convenant (o.a. voor onze drie opleidingen Scheikunde, Farmaco-chemie en Chemische Milieuwetenschap-pen, een 5-jarig curriculum inhoudend, dat inhoudelijk verbreed en meer maatschappelijk georiënteerd zal zijn. Het zijn elk op zich veranderingen die een enorme extra inspanning vereisen en die tesamen het gezicht van onze Divisie naar buiten toe, de kwaliteit van ons wetenschappelijk onder-zoek, en de aantrekkingskracht en de kwaliteit van onze opleidingen zeker moeten kunnen verbeteren. Hoewel de kwaliteit van onze opleidingen in onlangs gepresenteerde enquêtes onder (oud-) studenten als heel goed is beoordeeld (Elsevier/NIPO: gedeelde 1ste plaats; Keuzegids: Scheikunde 4de plaats, Farmacochemie 1ste plaats; Milieuwetenschappen middenmoot) moeten we het in de vernieuwde context als een uitdaging zien om het goede te behouden en het minder goede te verbeteren, onder het motto: Op naar de top in de 21ste eeuw!
De Wisselaar In de laatste Kolom van Kwantes in de vorige Papieren Binding, kreeg ik de pen voor deze kolom overgedragen van Peter Kwantes. Wat mij betreft met een tweeslachtig gevoel: enerzijds met een "unheimisch" gevoel vanwege het afscheid van de Kolom van Kwantes, die gedurende ruim 8 jaar het meest stabiele element was van Papieren Binding, en anderzijds met een gevoel van waardering en dankbaarheid over zijn kwalificatie van de wijze "uiter-mate instructief en bovenal plezierig" waarop wij hebben mogen samenwerken sedert januari 1997. Peter Kwantes was niet alleen een stabiele factor in Papieren Binding, maar ook in de afgelopen jaren een kristallisatie-kern (of een ent-kristal) in de Faculteit Scheikunde, die voortdurend, zij het geleidelijk, onderhevig was aan wijzigingen: wisselende populaties van studenten, AIO/OIO’s, andere (veelal tijdelijke) medewerkers en wisselende besturen. Het zal ongetwijfeld een tijd duren eer wij, in de nieuwe Faculteit der Exacte Wetenschappen (FEW), waarvan onze Divisie Scheikunde sedert 1 september j.l. deel uitmaakt, een nieuwe kristallisatie-kern of -kernen hebben gevonden die de huidige, enigszins ’metastabiele toestand’ laat overgaan in een goed gestructureerd lager energetisch systeem. Nu is niet iedere wijziging per definitie een achteruitgang. Integendeel, verandering kan leiden tot versterking, zeker wanneer veran-dering plaats vindt in een helder en gecontrolleerd gepland veranderingsproces met ee ambitieus doel voor ogen. Het begeleiden van dit veranderingsproces is op dit moment onze grootste uitdaging: de overgang van het WUB-se naar het MUB-se regime aan de universiteiten (aan de VU per 1 september
Nico P.E. Vermeulen Voorzitter Divisiedirectie Scheikunde De volgende Wisselaar zal geschreven door Sahan Abeln.
Afkortingenlijst
15
worden
AC AAC ACD ACTS AIK AIO ALV AS BBB BMB C3 CCS CGV COSMOS DD ECOS ExCie FAR FB FEW FC FR fSR de GV HBS project IDEE InVUtasie IFO IK KNCV LustCie MWS OAC OC OIO OP ONCS’99 PB SBBA SBC SOS SpoC SSC Storm TC UD UHD
Activiteiten Commissie Voormalige vakgroep algemene en analytische chemie Amsterdams Chemisch Dispuut (zustervereniging UvA) Analytische Chemie en Toegepaste Spectroscopie (afdeling) Studievereniging Natuur- en Sterrenkunde Assistent in opleiding Algemene LedenVergadering Alternatieve studiegids (Stroomlijn) Belgisch Bierborrel Biochemie en Moleculaire Biologie (afdeling) Communicatie Centrum Chemie Commissie Computerbeleid Scheikunde Centrale goederen voorziening (winkel in de kelder) Commissie OntwikkelingsSamenwerking met Onze Studenten DivisieDirectie Electronica en ComputerOndersteuning Scheikunde Excursie Commissie Farmacochemie (afdeling en opleiding) Faculteitsbestuur Faculteit der Exacte Wetenschappen Fysische Chemie (afdeling) voormalige FaculteitsRaad facultaire StudentenRaad, het medezeggenschapsorgaan van de studenten in Faculteit der Exacte Wetenschappen. Gezamenlijke Vergadering (OC en de fSR) Hulp Bij Schoolonderzoek project Introductie Dagen Eerstejaars De commissie die zich bezig houdt met het deel van de IDEE week dat alleen voor eerstejaars van de divisie Scheikunde bestemd is. Inter-Facultair Overleg, een regelmatig overleg tussen student-afgevaardigden van alle faculteiten. werkgroep Interne Kwaliteitszorg (een werkgroep van de OC) Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging LustrumCommissie MilieuWetenschappen Scheikunde (opleiding) Organische en Anorganische Chemie 1. OpleidingsCommissie 2. OnderdeelCommissies van de Ondernemingsraad, het medezeggenschapsorgaan voor de medewerkers van de faculteit. Onderzoeker in opleiding Ondersteunend Personeel Commissie die zich bezig houdt met de organisatie van de Open Nederlandse Chemie Sportdagen (ONCS) in 1999 Papieren Binding Stichting Bèta-Bedrijvencontactdag Amsterdam Studenten Begeleidings Commissie Studenten Overleg Scheikunde Sponsor Commissie Stichting Studiereizen Chemiestudenten studievereniging Wiskunde en Informatica Theoretische Chemie (afdeling) Universitair Docent Universitair HoofdDocent
16
VCSVU VMCS VNCI VPR VU WAS WebCie WVTTK
Vereniging van Chemie Studenten aan de Vrije Universiteit Veiligheids- en MilieuCommissie Scheikunde Vereniging van Nederlandse Chemische Industrie Voorlichtins- en Public Relations commissie Vrije Universiteit Werkgroep Alternatieve Studiegidsen Web-commissie Wat Verder Ter Tafel Komt
'HDGOLQH3%
GRQGHUGDJ
MDQXDUL
17
Organigram bestuursstructuur VU Vereniging voor Christelijk Wetenschappelijk Onderwijs
College van decanen
College van Bestuur
Ondernemingsraad universitaire Studentenraad
Onderdeelcommissie OR Faculteitsbestuur FEW
facultaire Studentenraad
Divisiedirectie Scheikunde
Onderwijsdirecteur
Afdelingen -Analytische Chemie en Toegepaste Spectroscopie -Biochemie en Moleculaire Biologie -Farmacochemie -Fysische Chemie -Organische en Anorganische Chemie -Theoretische Chemie
18
Novartis met DNA-technologie iedereen op “natuur-lijke” wijze gezond wilde maken, en de laatste toer ging langs een tablettenperserij. Nadat er VUpromotietasjes (bloembollen, scheikundevoorlichtingsmateriaal, drop, een VUfrisbeetje e.d.) waren uitgedeeld aan de gidsen, vertrokken we naar de tweede jeugdherberg, in Baden. De herbergvader, een vriendelijke man, deed me een beetje denken aan een oudere Zwitserse hippie: sandalen, en lang haar in een staart. Maar hij was erg vriendelijk en de kamers waren goed: weer dekens met hetzelfde ruitjespatroon. Tot onze vreugde was de jeugdherberg voorzien van een reuzeschaakbord en een tafelvoetbaltafel, waar de komende dagen druk gebruik van werd gemaakt. Toen we naar het centrum van Baden liepen kwamen we al snel een café tegen, de Pickwick pub, waar we meteen zijn neergestreken. Hoewel sommigen nog een maaltijd bestelden beperkten de meesten zich tot het drinken van grote glazen bier, zodat het reisgezelschap al spoedig in een vrolijke stemming raakte. Opvallend was wel dat de drank verschillende effecten had. Zo werd er aan de hoektafel zeer veel gelachen, zocht Willem-Jan opvallend lang het toilet op, werden ook door de niet-rokers sigaretten ontstoken, en begonnen Lammertsma en Sahan een discussie over studenteninspraak.
Studiereis ‘98 naar Zwitserland Zo 27-9: Zondagmorgen 27 september verzamelden de vierde- en vijfdejaars (23 in totaal) en de twee begeleiders (prof. Lammertsma en dr. Mager) zich bij de busjes aan de zuidkant van de VU. Via Maastricht, waar we stopten om Anouschka in te laten stappen, België, Luxemburg, Frankrijk en Duitsland kwamen we in Zwitserland bij ons overnachtingsadres: Jugendherberg Rotenberg, die op de top van een uit de kluiten gewassen heuvel stond. Het bijbehorende parkeerterrein was echter zo’n 20 meter lager, zodat we puffend en steunend onder het gewicht van onze bepakking bij de herberg (een klein kasteeltje) aankwamen, waar we nog een paar trappen op moesten om bij de slaapzalen te komen. De vertrekken waren weliswaar spaarzaam gemeubileerd (er stonden alleen houten stapelbedden, en er waren versleten wandkasten om je spullen in op te bergen), maar toch frivool gesierd met geruite dekens en kussens. Ma 28-9: Na een eenvoudig, doch voedzaam ontbijt (Zwitsers wit- en bruinbrood met jam, muesli en thee) naar Novartis gegaan. Omdat degene die ons over het bedrijf moest voorlichten niet kon komen, begonnen we gelijk met een lezing van de van origine Nederlandse immunoloog dr. Schuurman. Hij werkte nu bij de transplantatie-afdeling, die onderzocht hoe afstotingsreacties van getransplanteerde organen konden worden voorkomen. Om nieuwe medicijnen te testen werden ratten en aapjes gebruikt, die door ervaren chirurgen geopereerd werden. Na de koffiepauze werden we gesplitst in groepjes en startten de rondleidingen. Toen was het tijd voor lunch: maiscrèmesoep, aardappelen met kaassaus, vlees met groenten aan een satéstok en als toetje de keuze uit kaasjes, gebak en chocolade-mousse. Het middagprogramma bestond uit rondleidingen langs de produktie van ampullen, het bekijken van een filmpje waarin getoond werd dat
Di 29-9: Weer ontbijt met muesli, brood, jam en thee (waarschijnlijk is daar ook een reglement voor). Dit keer kon je wel kiezen uit gewone thee, perpermuntthee en een thee die ik niet goed kon thuisbrengen, en een beetje naar huisstof smaakte. We kwamen keurig op tijd bij de ETH van Zürich aan, waar ons eerst iets werd verteld over de ETH zelf, en toen over de afdeling Scheikunde. Opvallend was dat Scheikunde daar meer promovendi dan studenten had. De afdeling van professor Prins werkte aan katalysatoren voor denitrificeringen van olie (molybdeensulfiden e.d.), testte de katalysemogelijkheden van zeolieten, en probeerde katalysatoren voor de produktie van isotactisch coploymeer van CO en propeen. Na de
19
lunch in de mensa van de ETH bezochten we Zürich.
suikerresten te kunnen bekleden, zodat lichaamscellen zich eraan vast zouden maken en het transplantaat niet zou worden afgestoten. Ook mochten we een kijkje nemen in de bibliotheek van Scheikunde, die minstens even groot was als de gehele β-bibliotheek op de VU! Na de lunch in de Chemiebar gingen we naar prof. van Gunsteren toe. Die had in Nederland gestudeerd en was in Groningen hoogleraar geworden, maar de ETH had hem een erg mooi salaris en een flinke pot geld voor de aanschaf van apparatuur aangeboden, en zo was hij in Zwitserland terecht gekomen. Opvallend was dat alles tot het jaar 2010 gepland was, hij wist dus al precies op welke dagen hij college moest geven (en dus niet naar congressen kon), of in welke jaren hij voorzitter van de vak-groep zou zijn. Hij werkte voornamelijk aan het simuleren van biologische moleculen met behulp van zijn force field-programma, GROMOS. ‘s Avonds hadden de organisatoren een verrassing voor ons in petto. Na het beklimmen van een steile berg via een onregelmatige trap en een slecht bospad wachtte ons een luxe restaurant, waar we mochten dineren omdat de VCSVU die dag haar 34-jarig julileum vierde. Na enige woorden van de voorzitter vielen wij met veel plezier aan op de cantarellensoep, hertenbout of kalfsvlees en de ‘Coupe Nesselrode’, een Zwitserse specialiteit van gepureerde en gezoete tamme kastanje met slagroom.
Wo 30-9: We kwamen aan bij EAWAG, het federale milieuinstituut. Er werd ons het een en ander verteld over de projecten: onderzoek naar antibiotica in het afvalwater van ziekenhuizen, reductie van de giftige Cr6+-ionen met ijzerzouten en hydroxyl-radicalen als katalysator, e.d. Voor waterzuivering in de tropen had het instituut namelijk een Coca-Cola-fles voor de helft zwart geverfd. Als je die vulde met water en in de zon legde, werden de bacteriën gedood door de combinatie van UV-licht en de hitte die in de fles ontwikkeld werd. Na de lezingen was er een rondleiding door de laboratoria. Na een smakelijke broodlunch met stukjes chocolade als toetje namen we afscheid van het EAWAG en gingen we naar de Rhein-fallen: pictureske rotsen midden in de waterval. In Baden aten we dit keer Chinees. Jan-Willem kwam iets na middernacht thuis, licht aangeschoten. Hij begon onze kamer te stofzuigen, maar omwille van onze nachtrust wisten we hem over te halen dat voorlopig niet te doen. Helaas zou later blijken dat hij in nuchtere toestand niet meer wilde stofzuigen. Do 1-10: Weer naar de ETH, maar nu voor een uitgebreider programma. ‘s Ochtends werden we onthaald door de van origine Amerikaanse organicus prof. Chen, die ons een kort overzicht gaf van het onderzoek in de ±400 man tellende groep Organische Chemie van de ETH. Het onderzoek bestreek dan ook een breed gebied: van de analytische organische chemie via de fysische en synthetische organische chemie naar de biochemische organische chemie. Bij de synthetische rondleiding, die ik nam, waren de gidsende promovendi nogal van streek. Ze hadden er helemaal niet op gerekend een rondleiding te moeten geven. Gelukkig konden we hen wat sturen om wat te vertellen over hun onderzoek en ons de laboratoria te laten zien. Hun groep werkte aan glycosiden, en men hoopte bijvoorbeeld metalen tranplantaten met
Vr 2-10: We zouden vandaag pas ‘s middags op visite gaan, dus we konden lekker uitslapen, dachten velen... Helaas voor hen bleek vanaf acht uur ‘s morgens een soort Afrikaanse volksmuziek uit de luidsprekers (het bleek toen dus dat de jeugdherberg luidsprekers had) te schallen. ‘s Middags arriveerden we een half uur te laat bij onze bestemming, de fabrikant van TLC-apparatuur CAMAG. Gelukkig wilden ze ons nog wel ontvangen, al werd alles wel extra gehaast om op de oorspronkelijk geplande tijd klaar te zijn. We werden verwelkomd door een Nederlandse HTS’er die nu verkoper voor Oost-Azië was geworden. Vervolgens hield het
20
Hoofd Onderzoek, Dr. Reich een voorlichting over TLC, die ze bij CAMAG liever Planar Chromatography noemden, wegens de slechte naam van TLC. Nadat een paar voordelen van PC opgesomd waren, kregen we een rondleiding door het bedrijf, en een paar demonstraties van hoe je nu de stippen op een TLC-tje kunt identificeren en kwantificeren. Maar het leukst was de demonstratie door dr. Reich zelf: potlood-strepen zijn uit bij CAMAG, ze verstoren de fijne verdeling van de silica. Daarom verkocht CAMAG instrumenten waarmee je op een nauwkeurig bepaalde positie een nauwkeurig bepaalde hoeveelheid vloeistof kon opbrengen.
tijdstippen van de rondleiding namen we eerst maar een gondeltje naar de bovenkant van de dam, waar we midden in een sneeuwwolk bleken te zitten. Behalve dat we werden besproeid met de ijskoude vlokjes konden we ook niet echt van het uitzicht genieten: dat was er namelijk niet in die mist. We namen de gondeltjes naar beneden en volgden de rondleiding. De terugreis verliep, op de lotgevallen van één auto na, waar wat rook uit kwam, voorspoedig en we kwamen dan ook al snel aan in het Jeunotel in Lausanne. Hoewel de slaapzalen (althans die waarin de meeste jongens zaten) op een kruising tussen een ziekenhuis en een legerbarak leken, en er toen we er arriveerden een half uur lang ongeveer iedere minuut een soort alarm afging, konden we er uitstekend slapen.
Za 3-10: We hebben afscheid genomen van de jeugdherberg (en Lammertsma, die op het station werd ingewisseld voor Jaap Overbeek) en zijn naar Kriens gegaan, naar de Pilatus, de ‘Drakenberg’. Omdat de prijs voor de gondeltjes die naar de top gingen wat aan de hoge kant was, zijn we maar naar een punt halverwege gelopen. Het was een redelijk zware tocht door bossen en weiden. Na een bezoek aan een café gingen de meeste met het gondeltje naar beneden. Slechts een handvol onvermoeibaren liep ook de terugweg. Na een warme lunch bij de plaatselijke McDonalds-kloon hadden we een vrije middag. We gingen daarvoor met de bus naar Lüzern. Klokslag zes waren we allemaal weer terug. In het bergplaatsje Böningen betrokken we de plaatselijke jeugdherberg. Hierbij zaten de jongens allemaal op een grote slaapzaal met 22 bedden, de meisjes en staf hadden wat kleinere kamertjes.
Ma 5-10: Na een uitstekend ontbijt zijn we naar de EPFL, de École Politechnique Federalé de Lausanne, gelopen, de Franstalige technische universiteit. Daar werden we verwelkomd door prof. Tarradellas, die ons iets vertelde over zijn onderzoek (ecotoxicologie), waarna we rondleidingen kregen door een paar laboratoria van de vakgroep. Daarna was er nog een praatje over Geographical Infor-mation Systems (databases voor opslaan van informatie over stukken grond), en een praatje over LIDAR. LIDAR is een apparaat dat laserpulsen de atmosfeer in schiet. Het laserlicht kan worden geabsor-beerd en weer teruggezonden door ozon-moleculen, en door de tijd te meten tussen de uitgezonden en teruggekaatste licht-pulsen kan men de ozonconcentratie op verschillende hoogtes meten. Na de lunch werden we door ex-VUstudente Georgette Plemper van Balen naar de universiteit van Lausanne (UNIL) gebracht. Daar bezochten we de farmacieafdeling. Daarna gingen we naar het CERN. Het is een van de buitenwereld afgesloten complex, maar we mochten er in dankzij een VU-fysicus, dr. Ketel, die ons CERNuitstapje had geregeld. We konden overnachten in het CERN-hotel. Dat was
Zo 4-10: We gingen eerst met de autotrein door een spoortunnel door een stuk gebergte heen, en belandden toen in de Rhônevallei. In franstalig gebied zijn we eerst naar het dorpje St. Leonard gegaan, waar zich een ondergronds meer bevond. Na wat Italiaans eten in “restaurant du soleil” gingen we verder naar een enorme stuwdam, de ‘Grande Dixence”, de grootste stuwdam van Europa, 285 m hoog. Wegens een misverstand over de
21
erg luxe, iedereen zat in een tweepersoonskamer met echte kasten, een eigen wastafel en bureaus!
Europees onderzoekslaboratorium op te richten. De machines werden steeds groter, zodat voor de laatste (een 27 km lange ring om electronen en positronen op elkaar te laten botsen) geen plaats meer was in Zwitser-land, en dus grotendeels in Frankrijk lag. We werden in een busje naar het Delphi-project gereden, waar men de produkten van zo’n e+/e- botsing bestudeerde. We zijn met de lift naar de detector afgedaald, die zo groot was als een groot huis. Hoewel we ons zo’n 100 meter onder de grond bevonden bleek dat de meetresultaten nog steeds beïnvloed werden door de stand van de maan, het waterpeil in het meer van Genève, en door het langskomen van de TGV. Na een warme lunch in de CERN-kantine bezochten we het Isolde-project, waar men materialen met protonen bom-bardeerde. De visite aan het CERN werd afgesloten met een bezoekje aan de Micro-cosmostentoonstelling, waar men op polulairwetenschappelijke manier pro-beerde uit te leggen wat het CERN nu eigenlijk deed, en waarom. Veel deelnemers hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om een CERN-T-shirt te kopen. We namen afscheid van dr. Ketel, maakten een tussenstop bij Novartis om Kars’ jas op te halen en reisden af naar Langenbruck. Na schnitzel met patat in een lokaal restaurantje hebben de meesten zich teruggetrokken in de jeugdherberg en TV gekeken, gespeeld met de jonge rode kater die langskwam (en al snel liefkozend “Monster” werd genoemd), kaartspelletjes beoefend of op de piano gespeeld.
Di 6-10: Een nogal volle dag. ‘s Ochtends gingen we naar Novartis Consumer Health, waar men de productie en verkoop van gezondheidsprodukten coördineert. Dat zijn geen medicijnen, maar gewone, in de winkel verkrijgbare produkten die gezonde mensen nog gezonder moeten maken, zoals het sportdrankje Isostar, dat sportieve prestaties verhoogt. Novartis wilde ook meer medicijnen als Over The Counter (OTC)-produkten verkopen, zodat mensen ze zonder recept konden kopen om eenvoudige kwaaltjes op te lossen. We mochten nog een winkeltje bekijken dat apothekers een beeld moest geven hoe ze (Novartis)produkten moesten uitstallen voor een optimale verkoop. Tenslotte kregen we nog een rondleiding door een paar laboratoria, waar huidirritatietesten op haarloze cavia’s en toxiciteitstesten op bindweefselcellen werden uitgevoerd. Na de lunch vertrokken we naar de Universiteit van Genève (UNIGE). We werden in vijf groepjes gesplitst, en op een rondleiding gestuurd die ons langs verschillende onderzoekers leidde. Zo hebben we een man gezien die een programma had geschreven voor de interpretatie van 2D-NMR spectra en een onderzoeker die bezig was met de synthese van chirale kobalt-complexen die als katalysator konden dienen. Na een posterpresentatie met bijbehorende borrel zijn we met een Nederlandse die binnenkort aan de UNIGE zou promoveren naar een restaurant gegaan waar we hebben gekaasfondued, en na een korte wandeling door Genève gingen we weer naar het CERN-hotel terug.
Do 8-10: Omdat we pas om kwart voor elf bij Roche verwacht werden, konden we lekker uitslapen, terwijl een groepje vrijwilligers het ontbijt klaarmaakte. Na de croissants, het brood, de cornflakes, de melk, etc. hadden we nog wat vrije tijd, daarna vertrokken we naar Roche. We werden ontvangen door een PR-man, die ons breed glimlachend een videofilmpje liet zien, waarin op vrolijke muziek sportende en spelende mensen te zien waren en waarin ook nog wat werd gezegd over de structuur van Roche. Na een kort bezoek aan een tentoonstelling over de
Wo 7-10: Vandaag bezochten we het CERN, dus konden we uitslapen. Na een smakelijk ontbijt liepen we naar een naburig gebouw waar ons iets verteld werd over de geschiedenis van het CERN. Na de tweede wereldoorlog liep Europa weten-schappelijk gezien achter, en om de brain drain naar de VS te voorkomen besloot men toen in Zwitserland een
22
geschie-denis van Roche werd ons een luxueuze lunch aangeboden: soep, groenten met noedels en een chippolatapuddinkje toe. Het geheel werd geserveerd onder dure Franse namen en ging vergezeld van wijn. Tenslotte werden we naar het Jean Tinguely-museum geleid, waar allerlei bewegende, uit afval vervaardigde machines waren tentoongesteld. In de jeugdherberg hadden Kars, Corine, Mettine en Nicoline (en misschien nog een paar anderen, waarvan ik de namen niet onthouden heb) de maaltijd bereid: als metselspecie te gebruiken rijst overgoten met kerrie of mysterieuze rode saus. Na de afwas zijn de meesten weer TV gaan kijken, kaart spelletjes gaan doen of de kat met allerhande zoutjes gaan voeren.
resse de vuilnis-belasting had laten betalen, konden we vertrekken. In het begin haalde Dennis het bloed onder Laurens’ nagels vandaan door elk uur naar het toilet te moeten, zodat we twee hogenoodstoppen moesten maken. Rond zes uur kwamen we bij hotel “De Witte Bergen” aan, waar Lammertsma en zijn vrouw al zaten. Na een uitstekend diner (als je het goede eten van de kelners kreeg) namen Dennis en ik afscheid van de rest (we woonden in de buurt). De rest van de groep werd in Amsterdam afgezet.
Vr 9-10: Alweer de laatste excursie-dag. Na een ontbijt met warme croissants en hardgekookte eieren zijn we naar het Paul Scherrer Instituut in Villigen gegaan. Na wat voorlichting over de geschiedenis en grootte van het PSI (oorspronkelijk groot centrum voor onderzoek naar kernenergie) hebben we een bezoek gebracht aan het laboratorium waar brandstofcellen werden ontwikkeld. De tweede rondleiding was door het radiopharmaceutisch laboratorium. Nadat we labjassen hadden aangetrokken en ons schoeisel met veel moeite in de te kleine overschoenen hadden gewrongen, hebben we een der laboratoria bezocht. Daar stonden grote loden kasten, waar grijparmen in zaten die van buitenaf met hendels konden worden bediend. Na de lunch kregen we een korte videofilm te zien over het onderzoek in een groep die werkte aan de onwikkeling van brandstoffen voor kernreactoren. ‘s Avonds aten we in een Langenbrucks eethuisje, waar de bejaarde restauratrice menig tafelgenoot berispte voor het niet leegeten van het bord, en Mettine zichzelf een verzameling melkkuipdopjes bezorgde door de arme oude vrouw wijs te maken dat ze die erg interessant vond.
Having spent the night in the excellent (by far the best of the entire studytour) beds of our Lausanne hostel, we got up with a smile on our faces and joy in our hearts. The mere thought of visiting the EPFL filled our souls with joy. In this atmosphere of happiness and laughter we started our walk to our host. Songs were being sung and the sun shone upon us as we approached the beautiful architecture of the Ecole Polytechnique Federale Lausanne. We tremendously enjoyed the beautiful scenery of the great city of Lausanne during this refreshing walk. Once we had arrived at the EPFL we received a warm welcome by prof. Joseph Tarradellas. Vividly he told about the important and ground breaking research that is being done at the department of Rural Engineering. His great lecturing technique made us absorb this info as if we were sponges that had been left behind in the Sahara and then after years finally were blown into the sea. (Toch blijft dit volgens mij een grammaticaal incorrecte zin) After that the wonderful dr. Golay and his lovely assistants told us about the fascinating world of Spatial Information Systems. The wealth of information that can be stored in such systems! The ease of use of tremendously user-friendly
Eric-Wubbo Lameijer
EPFL (5-10)
Za 10-10: Met grote snelheid werd de jeugdherberg ontruimd. Nadat de eigena-
23
interface! The amount of high-level research needed to obtain such a thorough database! At lunch we still talk about the amazing sophistication acquiered here. A truly live changing experience. Last, but certainly not least, we visited the LIDAR group of the air pollution laboratory. We were so anxious to see more of the great work done at the EPFL the staff had to ask us not to run through the building. The ingenious LIDAR mobile is a device to check for air pollution, a task of which the importance can not be emphasized enough. This all works with high tech, state of the art lasers. The Department of Rural Enginering is a true centre of excellence in this field. With a video of their field research the people of the LIDAR group made clear they are not only great scientist but brilliant comedians to boot. The video was absolutely hilarious and had us rolling on the floor with laughter. Concluding I think it is safe to say our visit to the EPFL was not only by far our best experience in Switzerland, it qualifies easily as one of the best days in our lives. Tired but satisfied we arrived at our hostels where we went to bed early to converse our wonderful experiences of the day in the sweetest of dreams. Martijn.
24
Citaten Docenten Stolte: “Ik word nu echt superkritisch.” “Fietsen op grote hoogte heeft niet zoveel zin.” “Toen dat bewezen was, draaide Boltzman zich om in zijn graf. Ook al was hij nog niet dood.” Van ‘t Riet: “Er zijn 20 eiwitten, genummerd 1 tot en met 2.” Van der Zwan: "Bewijs dit" Student: "Op papier?" Van der Zwan: "Nee op een kleitablet dan weten ze het tenminste over 3000 jaar ook nog." "Bij een gedachte-experiment moet je nooit te diep nadenken." "Mocht je je op een bepaald moment opeens even in een zwart gat bevinden en je denkt aan thermodynamica, dan is deze formule nog steeds waar, hoe langgerekt je er ook uitmag zien."
Kars: “Ik was laatst in Rotterdam, dat was ENG, joh!” Joran: “Dus jij gaat niet mee, Chris? Dan heb ik Anne-Marie* helemaal voor mij alleen!” (antwoord:) Chris: “Ik heb haar al gemaild over het washandje van Sahan.” (* Betreffende persoon is geenVUstudent)
"Dingdong....Door een sterische hindernis in labzaal KA173 heeft transstilbeen van 35 graden celcius uit Ether richting V. Beverwijk een kookvertraging van ruim 5 minuten.....Dingdong"
Citaten Studiereis Nicoline: “Ik miste het vrouwelijk geslacht.” Eric-Wubbo: “Ik dacht dat je dat toch altijd bij je had.” Mettine: “Ik ben blond ... donker blond.” Martijn: “Dat lopen is ook nog ergens goed voor. Mijn riem kan al een gaatje strakker.” Nicoline: “Er is hier een winkel voor zwangerschapstraining ......euh, kleding.” Joran: “Toen ik naar het meisje keek, dacht ik: 'dat is maar ...... HBO'.” Nicoline tegen Eric-Wubbo: “Waar wil je dat ik mijn hand laat.” Eric-Wubbo: “CERN Explosie”. WillemJan (serieus): “Dat doen ze hier toch niet??!!”
Overige citaten Ingrid (op een woensdag):”Ik bedoel niet morgen, maar donderdag.” Joran: “ Ik hoop dat Ingrid in het bestuur komt. Dat is leuk, dat is een meisje!”
25
en/of gebrekkige leveranties. De laagste listen, van het verstoppen van de schoorsteen van de stoomboot met plumpudding tot het geven van het boek “Je man slank en fit met het wonderoliedieet” aan de Kerstvrouw worden hierbij niet geschuwd. Hieronder een lijstje met streken die de wedijverende weldoeners elkaar de afgelopen jaren geleverd hebben. Kun jij erachter komen wanneer de Kerstman welke streek heeft uitgehaald, wat de revanche van de Sint was, en of het verschil uitmaakte in populariteit? (De cijfers van de tweede kolom en derde rij geven de statistieken aan: bij +2 wordt de Sint 2% populairder ten koste van de Kerstman, etc.)
Puzzel: De goedheilige oorlog Hoewel het niet algemeen bekend is, woedt er al enige jaren een hevige strijd in de decembermaand. Een Amerikaanse en een Spaanse filantroop, beter bekend als de Kerstman en Sinterklaas, strijden om het bezit van de Nederlandse kinderharten en middenstandsbeurzen. Want populariteit betekent marktaandeel, en marktaandeel betekent inkomsten van vergunningen om je beeltenis op chocoladepoppetjes of kookwekkers te mogen zetten. En het is dus essentieel de concurrent een loer te draaien, zodat die hopelijk in ongenade raakt door trage
3. De aanval met bloeddorstige kerstkalkoenen werd niet vergolden met het laten smelten van de Noordpool. Toch was er dat jaar winst voor de Sint.
Aanwijzingen: 1. In 1996 werd het SInternet door de Kerstman met een computervirus geïnfecteerd, dat alle gedichten vertaalde in Farsi.
4. In het jaar dat de Kerstman bleekwater in het Zwarte Pieten Zwembad liet gooien, eindigde de strijd onbeslist. De keer daarvoor was hij gelukkiger.
2. Sinterklaas had minder succes met het verkleven van het Kerstman-magazijn met snelklevend taaitaai-deeg dan met zijn truc in 1991.
5. De elfjes staakten behoorlijk lang toen ze zagen dat ze uitbetaald werden in chocolademunten i.p.v. met echt geld. Met deze wisseltruc had de Sint meer succes 26
dan in 1993, hoewel hij wel marktaandeel verloor
Uit de oude doos
6. Er zat een jaar tussen het taaitaaideeg-offensief en de anonieme tip aan de Franse Kustwacht om die verdachte, naar Nederland gaande stoomboot eens goed te doorzoeken.
Een stukje uit PB 2 van december 1990, bekende perikelen van het GVB! Eén week sneltram Al maanden keken we er naar uit! Vanaf maandag 3 december met de sneltram naar de VU. Veelbelovend stond er op het C.S. dat de tram in 16 minuten naar de VU reed. Stel je voor fat is zo’n 10 minuten sneller dan de 67! Een eenvoudig rekensommetje leert dat je dan per dag 20 minuten meer hebt voor jezelf. Maandag morgen 8.35 uur op het metroperron. Ontzettend wakker, want ik had mooi 10 minuten langer geslapen. Lang hoefde ik niet te wachten of daar kwam de tram. Dat deze er zo’n 20 minuten over deed mocht de pret niet drukken. Het was nog steeds snel. ‘s Middags werd het al iets minder. Na ruim een kwartier te hebben gewacht kwam dan eindelijk de tram. Na bijna een half uur waren we op het C.S. Mijn jubelstemming was inmiddels wat bekoeld. Desalniettemin stapte ik de volgende morgen vol goede moed het metro-station binnen. De hoeveelheid mensen op het perron was overweldigend groot. Zelfs nadat er opnieuw een metro was vertrokken bleef het perron overvol. Mijn bange vermoedens werden bevestigd. Al die mensen wilden in de tram. Na verloop van tijd (er was nog steeds geen tram!) werd er omgeroepen dat reizigers naar Amstelveen zich eerst met de metro naar Spaklerweg diende te begeven en daar op de sneltram te stappen, omdat de tram wegens het grote passagiers-aanbod niet tot het C.S. kon rijden. Volle ‘snel’trams zijn niet snel genoeg om tussen twee metro’s te passen. Op Spaklerweg gekomen, was de tram zo vol dat ik mijn benen in had kunnen trekken zonder om te zijn gevallen. ‘s Avonds naar huis kondigde de machinist aan dat wij op station W.T.C. uit diende te stappen, omdat de tram buiten dienst ging.
7. De bleekwater-streek was een vroeger jaar dan de keer dat de Sint de rendieren zo volstopte met marsepein dat ze niet meer van de grond konden komen, maar later dan het jaar waarin de Sint zijn grootste succes had.
27
Daar stond ik dan in de regen en ik wist niet eens of er nog wel een tram zou komen. Gelukkig was dit wel het geval. De volgende morgen stond ik weer 10 minuten eerder op het perron en nam heel wijs (dacht ik) alvast de metro naar Spaklerweg. Om 8.30 uur vertrok de metro en om 9.00 uur was ik weer terug op het C.S. zonder de eerste halte ook maar bereikt te hebben. We hebben bijna een half uur stilgestaan in de tunnel, wegens een storing op de Nieuwmarkt en zijn toen teruggekeerd naar het C.S. Totaal ontreddert, want de oude vertrouwde 67 reed niet meer, ben ik toen in tram 5 gestapt. De rest van de week verliep vrij rustig. Op wat kleine onaangenaamheden na zoals: lange wachttijden, overvolle trams en op de meest vreemde stations gedropt worden. Na één week tram wensen een hoop mensen hun oude buslijnen weer terug. Nog even wat ‘inside information’ over lijn 51: Er zijn bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat 24 treinstellen besteld, waarvan er maar 12 geleverd zijn. Hierdoor kan er niet met dubbele treinstellen gereden worden. En door enkele ongelukjes zijn er nu ook niet treinstellen om om de 7 minuten te rijden. Dat is nu het openbaarvervoer-beleid van onze regering. Het openbaarvervoer dient gestimuleerd te worden, maar dan wel zodanig dat niemand er nog gebruik van wil maken.
Afgestudeerden sep ‘98 t/m dec ‘98 Anand Bihari farmacochemie, moleculaire toxicologie Jos Hageman Farmacochemie, synthese Martijn Moransard biochemie Astrid Reimers milieuanalyse Vivian Somekh organische chemie Murat Unal organische chemie Lindy Verboom milieuanalyse
Petra
28
In 1960 is de LASER (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) ontwikkeld. Een laser is een lichtbron dat licht, wat normaal gesproken in alle richtingen uitgezonden wordt zoals van een lamp, in een nauwe bundel concentreert. Echter lampen lasers bestaan niet omdat lampen geen licht versterken. Uitgangs-vermogens van 1012 W zijn tegenwoordig eenvoudig te verkrijgen met. gepluste lasers. Bij een bundeldiameter van 0,2 mm correspondeert dit met elektrische velden in de ordegrootte van 1012V/m. Een niet lineair fenomeen dat goed in de spectroscopie gebruikt kan worden is four wave mixing (zie fig. 2a). Hierbij zijn er drie bundels (1, 2 en 3) die elkaar beïnvloe-den en een vierde bundel opwekken! De intensiteit van de vierde bundel wordt bepaald door o.a. de energienivo's van de moleculen in het monster. Door verandering van de frequenties van de bundels (1, 2 en 3) en het meten van de intensiteit van de vierde bundel, kan spectroscopische eigenschappen van de moleculen gemeten worden.Het voordeel van deze techniek, in vergelijking met normale absorptie spectroscopie, (zie fig. 2b) is dat de four wave mixing achtergrondvrij is. De vierde bundel kan ruimtelijk gescheiden worden van bundel 1, 2 en 3. Deze techniek kan ook gebruikt worden om moleculen en atomen te detectors in verbrandingsprocessen. Ook kan het toegepast worden in Optical Computing.
AIO-stukje Niet lineaire Optica in ons dagelijks leven verwachten wij niet dat licht door ander licht wordt beïnvloed. Als we kijken naat het licht dat door een lamp A wordt uitgezonden (zie fig. 1) zien we dat de karakteristieken niet worden beïnvloed door aan- en uitschakelen van een andere lamp B; afgezien natuurlijk van het feit dat er meer of minder licht is.
Niet-lineaire optica dus situaties waar licht wel ander licht kan beïnvloeden gaan een rol spelen wanneer het elektrische veld van het uitgezonden licht vergelijkbaar wordt met het elektrische veld tussen een proton en een elektron van een H-atoom (dus in de orde van Ebind=1012 V/m). In het geval van een 60 Watt lamp is het elektrische veld op een afstand 1 meter van de lamp ongeveer 10 V/m. Door gebrek aan krachtige lichtbronnen is het gebied van de niet-lineaire optica tot 1960 onbekend gebleven.
Ole Andersen Vertaling: Joop Mes
29
Verjaardagskalender DECEMBER 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Stefan Harmsen Astrid Reimers Erik Volkers Sandra Oosthoek Martijn van Overbeek Bianca Spel
31
Renze Roessingh
Niels Grent Eva Amsen
Kirstin van Rhenen
Mariëlle Balk Marije Klein Paula Bohlander
Joost van Stralen
Marion Koppen
Saskia van Hemert
Jasper Komen Sander Broekman Peter Gisberts Saskia Lambrechts
Stefanie Bult Martin Fousert Leo Kloth Erik Zentveld Martin Berkhey Gerno van Eijkel
Mireille van Stijn Laurens de Leur Astrid Sitters Evelien Visser
Jennifer Heuvel Martijn Moransard Dennis Teijsen
Mariska Edelbroek Guido van Beke
27 28 29 30
FEBRUARI Marjolein Groot
Chris Pouw
19 20 21 22 23 24 25 26
JANUARI
Erik Hooijschuur Karen van de Vlugt Anouschka Zwart
Rosa Bulo Jesse Helder Ineke van de Wetering
Edwin van Kalkeren Nicoline Verweij Bart Martens Anushka Samson
In deze kalender staan alleen de verjaardagen van studenten vermeld; zoeken naar je favoriete docent is nutteloos!!
29
Kleurplaat
30
