Colofon jaargang 17 nummer 4 maart 1999 Redactie Wendy Caan Nathalie van Hemert Roos Jahangir Onno Kaandorp Edwin van de Ketterij Eric-Wubbo Lameijer Kars Oomkes Brenda Terpstra cartoonist Pepijn de Vries Deze uitgave kwam tot stand m.b.v. MS Word 5.1/ MS Word 6.0 en Power Macintoshes alsmede een futuristisch doch eigenzinnig kopieerapparaat. Met dankzegging Scheikunde.
aan
de
Divisie
Redactieadres De Boelelaan 1083 kamer M-154 1081 HV Amsterdam tel. 020-4447510 E-mail:
[email protected] URL: http://www.chem.vu.nl/VCSVU/ PB/index.html Reproductie is toegestaan toestemming van de redactie.
mits
met
Financiële en/of artistieke bijdragen zijn bijzonder welkom.
Inhoudsopgave Redactioneel Bestuurlijk Denemarken/Zweden Actueel 3 Moord! I’m hurting too ExCie Chinese wijsheden ONCS Filmnacht Nieuws v/d OC De Wisselaar COSMOS GM versus Microsoft Interview Citaten Lezing prof. Jolly He bah, nee! Afgestudeerden AIO-stukje Kleurplaat Daans kijk op de wereld Puzzel De oude doos Recept What’s in store Verjaardagskalender
Redactioneel 1 2 2
Jippie, het is weer lente. De bloemetjes bloeien en de bijtjes zoemen. De hormonen en feromonen spelen weer op. Het is een tijd voor wijzigingen. Veel mensen verwerven nieuwe levensinzichten. De creativiteit bloeit op. Dit is ook te merken in deze nieuwe PB. Het is lang geleden dat een chemicus de pen opnam om zich poëtisch te uiten om het daarna aan de PB-lezers toe te vertrouwen. Toch gebeurt het nu weer, en hopelijk niet voor de laatste keer. Een andere creatieve scheikundige is Pepijn de Vries. Hij heeft deze PB opgesierd met tekeningen, waaronder een kleurplaat voor de eenzame en donkere dagen van Pasen. Wij zijn erg blij dat hij ook aan de volgende PB’s zijn steentje wil bijdragen. Na deze blijde boodschappen is het nu tijd voor iets droever nieuws.Vanaf heden zal Kars Oomkes geen deel meer uitmaken van de redactie. Wij zullen hem erg missen. U heeft alle tijd voor uw condoleances, want Kars is voorlopig nog niet afgestudeerd. Na al deze berichten is het nu tijd om jullie veel leesplezier te wensen met deze nieuwe PB. Bij deze wensen we jullie dan ook veel leesplezier.
3 4 5 5 6 6 7 8 9 9 11 13 14 15 15 17 19 20 21 22 23 23 24
De redactie
1
Bestuurlijk
Joran Beckman
Het tweede bestuurlijk: stiekem toch nog niet zo vertrouwd. Ik moest toch even hard nadenken voordat ik het volgende kon schrijven. Het SOS was een leuke bijeenkomst, maar helaas waren er niet zoveel mensen. Er waren wat aanmerkingen op de aankondiging van het SOS. En hoewel uiteindelijk alle deadlines qua posters e.d. gehaald waren, moet ik toegeven dat er meer gedaan had kunnen worden om meer mensen op het SOS te zien. Bij deze meld ik dan dat het volgende SOS op 29 april in de VU plaats vindt, dan kan iedereen die avond alvast vrij houden. Er is nog een belangrijke mededeling. Er is namelijk een overleg gestart tussen de VCSVU en de onderwijs-directeur (OD), Pim Mager. Dit overleg zal eens per maand plaats vinden. Er gaan dan twee bestuursleden naar de OD om met hem te praten. Er zal dan gesproken worden over zaken waar de OD kan ingrijpen en de Opleidings Commisie (OC) dat niet kan of niet voldoende kan. Hierbij moet gedacht worden aan acute problemen met docenten, lesprogramma, enz., die gelden voor meer-dere studenten. Om dit soort zaken te kunnen doorgeven, willen wij, als bestuur, dus graag weten wat er aan de hand is. Het is daarom jullie taak om ons op de hoogte te houden van wat er gaande is. Een belangrijke opmerking bij dit alles is dat het bestuur zeker niet de OC-leden vervangt, zij houden zich nog altijd bezig met onderwijs gerelateerde problemen en zullen nog steeds het eerste aanspreekpunt zijn. Het overleg met de OD is er enkel om de eventuele gaten, ten gevolge van veranderingen in de structuur van de faculteit, te dichten. Tot slot, some final thoughts. Als we gezellige borrels willen kunnen houden op M1, moeten we er met z’n allen op toe zien dat alles soepeltjes verloopt. Er hoeft niets stuk en bier en as hoeven niet op de grond terecht te komen. En mensen, maak het de AC-leden makkelijk en voorkom dat zij een vriend of vriendin van je moeten aanspreken op wangedrag. Veel leesplezier,
Denemarken/Zweden: De (voor)laatste loodjes. Het is alweer een tijdje geleden dat er nieuws was vanuit SSC’99. Niet omdat we niks gedaan hebben, integendeel. We zijn zo druk bezig met organiseren dat we “vergeten” iets van ons te laten horen. Maar dat zal binnenkort waarschijnlijk anders worden. We zijn nu in de “wandelgangfase” (een fase waarbij we een beroep gaan doen op de deelnemers) beland. Het staat ondertussen helemaal vast aan welke bedrijven en universiteiten we een bezoek zullen brengen en wanneer. Ook is er besloten dat we in het weekend de dierentuin ingaan: even kijken of de apen in die koude landen er anders uitzien dan hier. Het verdere “culturele” programma moet nog ingevuld worden. Ondertussen worden de potentiële sponsors aangeschreven. Het is niet leuk om een afwijzing te krijgen maar we hebben er het volle vertrouwen in dat we de begroting ingevuld krijgen. De slaaplaatsen zijn nog niet bekend, maar ook daar wordt aan gewerkt. Het is dus niet zo dat we in de open lucht moeten slapen!!! Dit was dan een kort info stukje. Mochten er nog vragen en/of interesse zijn, dan kan je contact opnemen met de commissieleden. Namens SSC’99, Moira.
2
leden bij het schoonmaken tussendoor en na afloop van de borrel. Op borrels is het gebruikelijk dat als iemand een glas laat vallen of iets dergelijks dat hij dit dan zelf opruimt. De meesten doen dit en het geeft dan ook geen problemen en draagt bij tot een goede sfeer op de borrels. Ook wij doen het voor ons plezier en willen het graag blijven doen, maar wel met jullie medewerking. Als in de toekomst nog vaker zulke calamiteiten ontstaan zullen wij ons genoodzaakt voelen om sancties te treffen, hetgeen niet bijdraagt tot de sfeer, maar misschien wel helpt om de rotzooi na afloop van de borrels wat te beperken.
ACtueel De Belgisch Bier Borrel was een groot succes. De opkomst was groot en iedereen liet zich het bier goed smaken, aan het eind van de avond was het dan ook allemaal op. Om een indruk te geven van de aankomende evenementen volgt hieronder de agenda: 31 maart 6 april 20 mei 26 mei
Alumniborrel Klaverjasdrive ONCS-overlevingsborrel Sportdag
In het verleden gebeurde het vaak dat de AC drives organiseerde. Op een drive wordt onder het genot van enige drankjes een wedstrijd georganiseerd, vaak een klaverjaswedstrijd. Een drive vindt ’s avonds plaats en is meestal klein van opzet. Om de competitiegeest te verhogen wordt een prijs voor de winnaar uitgeloofd. Mensen die zich in willen schrijven kunnen te zijner tijd terecht bij Niels Jonker en Martijn Bijker, een nadere aankondiging volgt. Het is mogelijk dat er een drive georganiseerd wordt met andere thema’s, als jij een leuk idee hebt voor een drive, vraag eens om je heen of meer mensen het een leuk idee vinden en laat het ons weten, dan bekijken wij de mogelijkheden om zo’n drive te organiseren.
Met vriendelijke groet, Roland Kind
Moord! Het begon allemaal op een kille maandagmorgen met de moord in het kopieerhok. Nietsvermoedend werd Eva vermoord door Winita, die een week later zelf vermoord werd door Saskia van Hemert, dezelfde dag de hand slaand aan Kirstin. Kirstin had inmiddels Joran, Thomas, Corine en Mettine van kant gemaakt. Maar laten we even teruggaan naar die eerste maandag. De gekte sloeg meteen toe, Kars vermoordde Joost en vervolgens Pim en ging op zoek naar Ineke, die hij een week later vermoordde. Die dag nog vond ook Bob zijn einde door de hand van Kars, die de volgende dag door Gianne overvallen werd. Gianne werd nog een week later wreed vermoord door haar eigen man, Laurens, die de slag inmiddels goed te pakken had. Hij was begonnen met Ingrid die Roos vermoordde, toen de hand aan Kim sloeg, maar niet voordat zij Aike en Abhun had vermoord. Op de Belgisch Bier Borrel vervolgde Laurens zijn werkzaamheden door Martijn Bijker te vermoorden, verder te gaan met Danièle, die eerder Niels jr., drager van
De sportdag wordt wegens omstandigheden niet traditioneel op de eerste woensdag van juni maar op 26 mei georganiseerd. Niemand hoeft dit evenement echter te missen, Cita heeft de roosters aangepast zodat iedereen vrij heeft. De sportdag vindt plaats op het Olympiaplein. Ik wil bovendien reageren op enkele individuen die (het liefst op gratis borrels) helemaal dronken worden en er vervolgens een rotzooitje van maken. Voorbeelden hiervan zijn: expres glazen kapot gooien, papieren-handdoeken-kastjes van de muur trappen, ruiten van de klapdeuren kapot schoppen en het belemmeren van de AC-
3
zijn eigen noodlot, en Wim vermoordde, en tenslotte ook Hanneke aan haar eind te helpen. Hanneke had eerst Thijs, moordenaar van Mark, en daarna Eelco vermoord, die op zijn beurt de moordenaar is geweest van Perihan en Brenda na Anouschka, die Moira, de moordenares van Sahan, vermoordde, te hebben vermoord. Na Gianne vermoordde Laurens Wendy nog, die Jeroen en Niels sr., moordenaar van Onno, op haar naam had staan, en later zijn laatste slachtoffer bleek te zijn. De enige nog levende kandidaat voor Laurens was vervolgens Saskia, die het ook op hem had voorzien. Uiteindelijk bleek het duidelijk dat Laurens niet alleen de meeste kaartjes had verzameld, maar ook de meeste moorden op zijn naam had staan.Nadat alle slachtoffers weer levend zijn verklaard is hij hiervoor beloond op de divisieborrel van 9 maart, waarmee een einde is gekomen aan een maand van angst, oneerlijkheid, teleurstelling en spanning, kortom het moordspel, dat mede mogelijk werd gemaakt door Bayer.
I’m Hurting Too This night I’m feeling like a vandal The feeling’s more than I can handle I know how much I hurt you, your heart splintered by my hands I know just what the problem was I had to let you go because Asking you to change for me can’t be one of my demands So with arguments and worries living life was just a strain Only telling happy stories, can’t confess my anger and pain And I thought that free would be right for me, I know now that’s not true Tears escape from me because I’m hurting too I sit at home, my door is locked Friends and family, all are shocked I don’t want them to see me now, so broken, shamed and wrong I realise that what I did Was cowardice, I ran and hid I didn’t give you a single chance to prove that we belong
De spelleider
As the guilt slowly erodes me I can’t wake up from this curse I know the sting of failure must, for you, be ten times worse And I have to own that life alone is no better than with you I cry out loud because I’m hurting too Danièle Gibney
4
ExCie
Chinese Wijsheden
Er zijn mensen die als de voorverkoop van een popconcert begint, op een zaterdagochtend voor het postkantoor gaan liggen om maar een kaartje te kunnen bemachtigen. Zo’n concert is dan ook bijna net zo snel uitverkocht als de excursie naar TNOvoeding op 15 april. Binnen een paar uur was de inschrijflijst vol. Helaas kunnen er dus geen mensen meer met deze excursie mee. De inschrijflijst voor de excursie naar de Heineken brouwerijen in Zoeterwoude (in mei) zal binnekort op het VCSVU-bord komen te hangen. Dit zal waarschijnlijk de laatste excursie van dit college jaar zijn. Wees er dus op tijd bij.
In mijn vorige kolom heb ik aandacht besteed aan veranderingen in onze facultaire/divisie structuren en tradities, aan personele veranderingen, aan veranderingen in ons onderwijs, aan ons onderzoek en aan onze studenten. Hoog tijd voor iets anders: Chinese Wijsheden. Onlangs kwam ik in een boekhandel een boekje tegen met deze titel, met Chinese spreuken en gezegdes en prachtige Chinese illustraties (auteur Ingrid Sterk, uitgeverij Verba, 1997). Opmerkelijk hoe scherp, veelzeggend en tijdloos spreuken en gezegdes kunnen zijn. Ik citeer er een paar:
Ook organiseert de ExCie binnenkort nog een lezing. Op de Alumni-borrel (31 maart) zal een alumnus, te weten Arjan Mank, een lezing houden over zijn huidige werkzaam-heden. De titel van de lezing is “Materiaal analyse bij Philips”. Een duidelijk geval van een verdwaalde VUchemicus, die zijn laser niet in wilde leveren”. Zoals al uit de titel blijkt werkt Arjan Mank tegenwoordig bij het Philips NatLab en doet daar analyse aan de materialen die bijvoorbeeld gebruikt worden in nieuw te ontwikkelen lichtbronnen. De lezing begint om 16.15 uur. Houd voor de locatie de posters in de gaten.
* Als er een vlieg op het voorhoofd van uw vriend zit, verwijder die dan niet met een bijl. * De wijze heeft geen onwrikbare beginselen; hij past zich aan bij anderen (Lao-tse). * Stilte is ' n vriend die je nooit verraadt (Confucius). * Overwin één probleem en houdt er daarmee honderd op afstand (Confucius). * Als men het oude niet afbreekt, kan men niets nieuws opbouwen (Mao Zedong). Zo staan er nog vele andere "wijsheden" in dit boekje. Het moet trouwens boeiend zijn om deze "wijsheden" te vergelijken met wijsheden uit andere culturen en tradities. Ik moet toch maar eens de tijd vrijmaken om de andere boekjes in deze reeks, met Oosterse, Russische, Joodse en Boeddhistische wijsheden, naast dit boekje te bekijken. Wellicht ook iets voor anderen?
Namens de ExCie, Arjen
Nico Vermeulen Voorzitter Divisiedirectie
5
groot feestfestijn. Met lekkere muziek en flitsend licht. Voor de mensen die het liever wat rustiger houden, wordt de foyer sfeervol ingericht met zacht licht. De Griffioen heeft gelukkig een dubbele deur naar de grote zaal, en er staat waarschijnlijk ook een tap in de zaal, zodat het in de foyer makkelijk praten is onder het genot van een drankje. Uitgeput en wel kan men dan weer naar de sporthal om de hoek, want alles is op kruipafstand. De volgende dag moet men helaas (voor de meeste mensen) vroeg uit de veren om weer te gaan sporten. Hetzelfde probleem als op de heenweg geldt nu ook weer, dus kom maar op met je bus. Dan nog een dag sporten om te bepalen wie de sportiefste is. Wie de prijzen gaat uitreiken is nog niet bekend, dus mocht je interesse hebben: You’d better be nice. Dan mag iedereen weer naar huis om bij te komen van wat wij hopen een fantastische ONCS.
ONCS Beste lezers, Iedereen heeft zich natuurlijk al opgegeven voor deelname aan de Open Nederlandse Chemie Sportdagen (ONCS) met Hemelvaart dit jaar. De inschrijving is namelijk alweer gesloten. Mocht je van dit alles nou helemaal nooit op de hoogte geweest zijn en wil je toch nog proberen mee te gaan doen, dan moet je dat maar via Astrid Volmer proberen te regelen. Waar iedereen zich nog wel voor op kan geven, is het vrijwilliger zijn. Er zijn al aardig wat mensen die actief mee willen helpen op de sportdagen zelf. Maar helaas sporten veel van deze mensen ook op de sportdagen. Ze kunnen dus niet altijd ingezet worden. Er zijn dus nog steeds mensen nodig die wel willen helpen, maar niet gaan sporten. Hoe het er nu mee staat zal nu komen. De eerste overnachting, voor velen van ons niet van belang, zal plaatsvinden in de derde Schinkelstraat 9 in de buurt van het Haarlemmermeerstation. Dit is zo’n 20 minuten lopen vanaf Sporthallen Zuid, maar gelukkig is het maar 5 minuten met de bus die nagenoeg voor de deuren stopt. Er wordt dus gesport in Sporthallen Zuid en op de omliggende velden. Dit was al een tijdje bekend en vooralsnog zijn daar geen problemen ontstaan. Als er gesport is, moet iedereen naar Uilenstede. Er moet nog een elegante manier gevonden worden om iedereen goedkoop te transporteren. Dus als er nog iemand een bus voor 350 man heeft, houden wij ons aanbevolen. Op Uilenstede gaat er gegeten worden, maar eerst even de tassen in de sporthal ter plaatse zetten. Café Uilenstede serveert ons een maaltijd in een zaal van de Griffioen, waar dan tevens ook een tap aanwezig is voor het drinken tijdens het eten. Wel zal de totale groep mensen even verdeeld moeten worden in hanteerbare porties. Na het eten kunnen de mensen hun luchtbedden oppompen en dan naar het feest. Het is de bedoeling dat de grote zaal van de Griffioen omgetoverd wordt in een
Namens de commissie ONCS’99, Joran
Filmnacht Vrijdagmiddag twaalf uur! Goed uitgeslapen verschijn ik op M1. Eerst moet ik nog even een verslag maken en om een uur of half zes eten in Café Uilenstede. Om zeven uur is het dan eindelijk zo ver, de filmnacht gaat beginnen. Er zijn in totaal ongeveer acht scheikunde studenten aanwezig en de rest is biologie. Ik ga naar Starship Troopers en met mij nog twee andere scheikunde studenten. De rest gaat naar Jacky Brown. Na ruim twee uur in KC 137 te hebben doorgebracht komen we in de VCSVU-kamer weer bij elkaar om ons vol met koffie te gieten, wat later ook wel nodig blijkt te zijn. De film was erg leuk, wel een beetje smerig maar dat wist ik al want ik had hem al een keer gezien. Het scherm was redelijk groot, de beeldkwaliteit was erg goed en ook op het geluid was niets aan te merken.
6
De volgende film volgde spoedig, dit keer gingen we met zijn allen naar Good Will Hunting. Dit vond ik zonder twijfel de beste film van de hele avond en met mij volgens mij veel meer mensen want de KC zaal was erg goed gevuld. De tijd was zo voorbij. Hierna volgde weer een bijeenkomst om het caffeïne peil in ons bloed weer wat op te krikken: ik begon me al wat sloompjes te voelen. Het was inmiddels al twaalf uur geweest. De volgende film waar ik heen ging heette Fierce Creatures en deze film had ik nog nooit gezien. Nu dus nog steeds niet want ik was in slaap gesukkeld onder de film. Om een uur of drie was het tijd voor de Devil’s Advocate. Deze film was een beetje oppervlakkig maar zeker niet slecht. Na nog wat gedronken te hebben in de VCSVU-kamer gingen we naar de laatste film. Op het programma stond video, we wisten dus bij god niet wat voor een film het zou zijn. Het bleek het Magische Zwaard te zijn. Ik geloof dat ik alleen de eerste minuut en de laatste heb gezien de rest van de film heb ik dus weer onder zeil gelegen. Het was inmiddels zeven uur ‘s ochtends en dus tijd voor het ontbijt. Tot mijn grootste verbazing bleek ik een van de enigen te zijn die tijdens de films had liggen slapen, de rest had het gepresteerd om gewoon twaalf uur films achter elkaar te kijken zonder een oog dicht te doen. Het ontbijt stelde niet zoveel voor: er was brood en wat gebakken eieren en nog wat ander beleg. Al met al vond ik de filmnacht uitermate geslaagd en als ik kan zal ik er volgend jaar zeker weer heen gaan. Ik zou willen zeggen: voor de echte film liefheb-bers onder jullie is dit zeker een aanrader.
Nieuws van de OC Voor degenen die op het vorige SOS waren is er niet veel nieuws. Voor degenen die er niet waren het volgende: Het zelfstudie-rapport van de divisie Scheikunde is klaar. Deze zelfstudie moest geschreven worden voor de visitatiecommissie die in september langskomt om de opleidingen Scheikunde en Farmacochemie te beoordelen. De zelfstudie is geschreven door een commissie van de divisie, en er staan zaken in als hoe onze opleidingen zijn opgebouwd, hoe geëvalueerd wordt, hoe studenten begeleid worden, wat we doen aan academische vaardigheden en internationalisering, en plannen voor onderwijsvernieuwing: kort-om, alles wat met de opleiding te maken heeft. De visitatiecommissie gebruikt dit rapport als voorbereiding op het bezoek aan de divisie. Verder willen we iedereen nog bedanken voor de reacties die we kregen op onze mail-enquête over de judicia. Over het algemeen vonden jullie dat de judicia misschien niet heel belangrijk zijn, maar dat het voor jezelf wel leuk zou zijn als ze bleven bestaan. We hebben dit gemeld aan de examencommissie, en die gaat er verder over beslissen. Wat betreft het nieuwe studieprogramma: het programma voor de propedeuse is zo goed als af, de precieze inhoud van de vakken wordt nog bekeken. Voor studenten die volgend studiejaar nog propedeuse-tentamens moeten doen, blijft nog ongeveer een jaar de mogelijkheid om die tentamens te doen. Hierover horen jullie binnenkort meer. Aan de rest van het studieprogramma wordt door de Opleidingscommissie nog gewerkt. Mochten jullie nog vragen of opmerkingen hebben over iets dat met onderwijs te maken heeft, laat het ons weten, dan kan er iets aan gedaan worden. Groeten van de studenten in de Opleidingscommissie,
Brenda
Aike Stortelder, Martijn Aarts Stijn Druijts, Ramon van Handel, Saskia van Hemert
7
onze divisie een lange traditie. Aanvankelijk was die begeleiding een volgen op afstand: één der hoogleraren hield de prestaties in de gaten en wanneer die reden tot zorg gaven dan kon dat resulteren in een brief aan de ouders(!) “de deelname van uw zoon aan het practicum is zo onregelmatig dat zijn prestaties niet alleen lijden in kwantiteit, maar ook in kwaliteit”. Thans is de organisatie en de kwaliteit van onze begeleiding zodanig dat hij nogal eens ten voorbeeld wordt gesteld. Opmerkelijk was dat de waardering binnen onze divisie voor de begeleiding volgens een vorig jaar verschenen rapport van een onderwijsreview onder de studenten minder hoog was dan onder de staf. De conclusie is dat daar nog wel wat aan gedaan kan worden. Ik heb daarvoor een jaar. Zit ik over ruim een jaar met een postpartum-depressie? Ik verwacht het niet, er komen weer nieuwe uitdagingen.
De Wisselaar Mijn vrije mandaat voor deze rubriek was toch wat lastiger dan ik gedacht had, toen ik kort geleden geen nee kon zeggen op de uitnodiging van de redactie. Een artikel schrijven, een verslag of een beleidsstuk, daar ben je wel aan gewend, maar zo maar een verhaal of een column, dat is anders. Laat ik over mezelf beginnen en mijn vertrek van de VU aankondigen. Ik treed vervroegd uit op 1 april 2000. Is er een mooiere datum denkbaar? Om die datum bespeur ik in mijn omgeving enig ongeloof, te meer daar ik tot voor kort steeds beweerd heb te blijven doorwerken tot mijn vijfenzestigste in de functie die mij nog steeds plezier en voldoening verschaft. Per 1 april dit jaar is dr. Andreas Ehlers benoemd tot UD computational chemistry en hij is in feite mijn opvolger als vastestaflid binnen OAC. Dat wil niet zeggen dat hij nu mijn taken gaat overnemen. Zijn vroegtijdige benoeming betekent dat het quantum-chemische onderzoek van de afdeling, dat bij de komst van prof. Lammertsma is uitgestippeld, op korte termijn een extra impuls kan krijgen; wat betreft het onderwijs is er ook winst omdat hij geruime tijd ‘kan meelopen’. Middelbareschoolleraren krijgen immers na hun studie ook een zeer langdurige voorbereiding op hun beroep. Ga je nu afbouwen, zo wordt nog wel eens gevraagd. Wel in de betekenis dat zaken aflopen: de eersteen tweedejaarscursussen organische chemie, de Belgische Bierfeesten van de VCSVU, de wetenschappelijke bijeenkomsten; dit jaar promoveert de laatste promovendus uit mijn werkgroep en eindigt het cyclofanenonderzoek. Dat stemt tot weemoed. Maar het is geen afbouwen in de zin van minder werk. Enerzijds raak ik betrokken bij het onderzoek van promovendi in de zich snel uitbreidende fosforgroep, anderzijds zal ik me concentreren op onderwijsvernieuwingen binnen de organische chemie en zoals reeds bekend een deel van mijn tijd wijden aan het studieadviseurschap. Wat de studiebegeleiding betreft heeft
W.H. de Wolf Dr. de Wolf geeft de pen door aan dr. M.W.G. de Bolster
8
COSMOS
GM versus Microsoft
Wat de COSMOS betreft is het de laatste tijd “geen nieuws is goed nieuws”. Na een lange tijd van ledengebrek zijn nu de betere tijden waarschijnlijk wel weer aange-broken. Het bakken op de borrels verloopt goed en we gaan de komende tijd weer uitkijken naar nieuwe (en oude) doelen om te steunen. Verder is er eigenlijk weinig te vertellen, dus ik zal deze ruimte maar aangrijpen om alvast reclame te maken voor de sponsorloop van dit jaar, zoals gebruikelijk op de ACsportdag. Ik weet het, het duurt nog wel even en we zullen jullie er ook nog wel een paar keer mee lastig vallen, maar ik zou jullie allemaal willen vragen om dit jaar deel te nemen. Het is eigenlijk helemaal niet zo veel moeite en je doet er echt veel mee. Je zult verbaasd zijn hoeveel je ophaalt. Als een leuk aantal gemotiveerde mensen meedoet, kunnen we een fantastisch bedrag bijeenbrengen. Denk er eens over na en let op de deelname-formulieren die in de (niet al te nabije) toekomst op het VCSVU-prikbord zullen verschijnen. Hoort, zegt ‘t voort! Tot die tijd raden we jullie aan met een lekkere portie bitterballen je energie op peil te houden!
At a computer expo (COMDEX), Bill Gates reportedly compared the computer industry with the auto industry and stated: "If GM had kept up with technology like the computer industry has, we would all be driving twentyfive dollar cars that got 1,000 miles/gallon." Recently General Motors addressed this comment by releasing the statement: "Yes, but would you want your car to crash twice a day?" Every time they repainted the lines on the road you would have to buy a new car. Occasionally your car would die on the freeway for no reason, and you would just accept this, restart and drive on. Occasionally, executing a manoeuvre would cause your car to stop and fail and you would have to stop and re-install the engine. For some strange reason you would accept this too. You could only have one person in the car at the time, unless you bought "Car98" or "CarNT". But then you would have to buy new seats. Macintosh would make a car that was powered by the sun, was reliable, five times as fast, twice as easy to drive, but would only run on five percent of the roads. The Macintosh car owners would get expensive Microsoft upgrades to their cars, which would make them run much slower. The oil, alternator, temperature, seat belt, door ajar and every other warning light and gauge would be replaced by a single "General Car Default" warning light. New seats would force everyone to have the same size butt. The airbag system would say "Are you sure?" before going off. If you were involved in a crash, you would have no idea what happened
Namens de COSMOS, Eelco.
9
Advertentie
10
synthetiseren, omdat de subeenheden van rubisco niet goed opgevouwen werden. Ze is er echter wel in geslaagd om te laten zien dat het rubisco uit een cyanobacterie wel in een actieve vorm tot expressie te brengen was in E. coli. Dit leidde uiteindelijk tot een publicatie in Nature. Na deze 7 maanden moest ze terug naar Wageningen, omdat ze daar ook een onderwijstaak had. Men vroeg wel of ze nog terug zou willen komen. Ze wilde graag terug naar Cambridge, maar voor analisten waren er geen beurzen te krijgen, omdat analisten eigenlijk nooit uitgezonden werden. Uiteindelijk kreeg ze toch een beurs van het Landbouw Fonds, waardoor ze, in 1985 voor 6 maanden terug kon naar Cambridge. Daar vroeg men zich af waarom ze niet gepromoveerd was. Ze is de mogelijkheid om te promoveren serieus gaan overwegen, maar dit bleek in Nederland niet te kunnen. Je kan in Nederland alleen promoveren, als je afgestudeerd bent aan een universiteit. Ze wou niet gaan studeren, omdat ze al onderwijs had gegeven aan derde- en vierdejaars studenten. In Engeland echter, kijken ze naar je opleiding en onderzoekservaring. Aangezien ze al relevante onderzoekservaring had, heeft de universiteit van Warwick haar een promotieplaats aangeboden. Daar heeft ze gewerkt bij prof. Ellis aan de biogenese van chloroplasten, met name aan het meest voorkomende eiwit in chloroplasten: rubisco. De werkhypothese die gebruikt werd was dat er een ander eiwit nodig was om het rubisco enzym in elkaar te zetten. Dit werd het rubisco-subeenheid-bindingseiwit (RSBP) genoemd. Het isoleren van dit eiwit was het eerste doel. Vervolgens werd geprobeerd dit RSBP samen met de rubisco-subeenheden door E. coli te laten synthetiseren en zo actief rubisco te verkrijgen. Dit was niet succesvol, maar dit RSBP vertoonde veel gelijkenins met een ander eiwit wat van nature in E. coli aanwezig is, het zogenaamde GroEL-eiwit.
Interview Sinds september 1998 heeft de Afdeling Biochemie en Moleculaire Biologie een nieuwe hoogleraar, namelijk prof. dr. Saskia M. van der Vies. Omdat prof. van der Vies nu zo’n half jaar hier werkzaam is, leek het ons een goed idee om haar te interviewen. Opleiding Prof. van der Vies is geboren in 1955 in Oss. Ze is haar opleiding begonnen op de MAVO en is via een brugjaar voor de exacte vakken naar de HLO gegaan. Op de HLO heeft ze eerst twee jaar analytische chemie en daarna twee jaar biochemie gedaan. In 1977 kreeg ze een baan als analiste aan de Landbouwuniversiteit Wageningen bij de afdeling biochemie. Hier werd onderzoek gedaan aan de assemblage van eiwitten. Ze werkte hier aan twee enzymen, namelijk bacterieel transhydrogenase (wat werkt op NADPH en NAD) en rubisco (wat in chloroplasten CO2 fixeert). Dit rubisco-enzym bestaat uit 16 subeenheden, 8 grote en 8 kleine. Het gen voor de S(mall)-eenheid ligt in de kern, terwijl het gen voor de L(arge)-eenheid zich in de chloroplast bevindt. Prof. van der Vies heeft aangetoond dat de basisstructuur waaraan de S-subeenheden zich binden en het enzym actief maken L8 is. Aangezien prof. van der Vies graag naar het buitenland wilde gaan, om wat meer ervaring op te doen en wat nieuwe moleculair biologische technieken onder de knie te krijgen, heeft ze in 1982 daarvoor toestemming gevraagd aan het hoofd van de afdeling, prof. Veeger. In 1983 vertrok ze voor 7 maanden naar het Plant Breeding Institute in Cambridge, Engeland. Hier heeft ze onderzoek gedaan naar het tot expressie brengen van plantegenen in E. coli, met name rubisco. Het bleek echter niet mogelijk om het planterubisco in actieve vorm in E. coli te
11
Dit eiwit zorgt ervoor dat eiwitten zich goed opvouwen, in afwezigheid van GroEL vindt namelijk eiwit-aggregatie plaats. Dit eiwit deed dus wat gehypothetiseerd werd voor RSBP. Het proefschrift van Van der Vies beschrijft de ontdekking van dit soort eiwitten, de zogenaamde chaperonines.
VU het beleid heeft dat een nieuwe hoogleraar het eerste jaar nog geen/weinig onderwijs hoeft te geven, omdat eerst de onderzoeksgroep opgezet moet worden. Een hoogleraar heeft namelijk drie taken: onderwijs, onderzoek en management. De eerste prioriteit is het opzetten van de onderzoeksgroep, mede omdat dit later ook goed onderwijs oplevert in bijvoorbeeld de vorm van stages. Omdat ze zich toch al met het onderwijs wilde bezighouden is ze in de Werkgroep Herprogrammering, en dus ook in de OpleidingsCommissie gegaan. Verder zit ze ook in de commissie beta-complexiteit. Ook is ze begonnen om het derdejaars biochemie-practicum, wat eiwitchemie als thema heeft, te veranderen, omdat het college wel over eiwitchemie gaat, maar het practicum niet echt aansluit.
Loopbaan Nadat ze gepromoveerd was is ze naar Amerika gegaan, waar ze 2 jaar heeft gewerkt als post-doc bij DuPont. Bij DuPont waren ze de eersten die aantoonden dat voor de juiste vouwing van rubisco in E. coli twee eiwitten nodig waren, GroEL en GroES. Prof. van der Vies heeft deze vouwing bestudeerd. Ze vond het leuk om met het bedrijfsleven in aanraking te komen en heeft geconstateerd dat de Amerikaanse mentaliteit radicaler is dan de Europeese. ‘Beter een vinger afhakken dan stukje bij beetje wegschaven’, met betrekking tot reorganisaties. Nadat haar contract bij DuPont was afgelopen is ze naar de universiteit van Geneve gegaan, naar een lab wat onderzoek deed aan bacteriele genetica. Hier werkte ze aan bacteriofaag T4, waarbij E. coli als gastheercel werd gebruikt, en gebruikte dit experimentele systeem voor het onderzoek naar het vouwen van eiwitten door chaperonines. Het manteleiwit van deze bacteriofaag bleek alleen maar juist te worden opgevouwen in aanwezigheid van het GroEL-eiwit van E. coli en een andere moleculaire chaperonne waarvoor het virus zelf codeert, namelijk Gp31. Het doel van het onderzoek was om te bepalen hoe dit Gp31-eiwit de activiteit van de moleculaire chaperonnes in E. coli beïnvloedde. Zo’n drie jaar geleden begon ze na te denken over een andere baan. Ondanks dat het moeilijk was om achter de vacatures buiten Zwitserland te komen, heeft ze voor verschillende functies, zowel binnen als buiten Nederland, gesolliciteerd en uiteindelijk is het de VU geworden. Nu ze hier zit bevalt het haar goed. Ze heeft nog geen onderwijstaak, omdat de
Met de komst van prof. van der Vies zal de nadruk van het onderzoek, meer dan in het verleden, op het functioneren van eiwitten komen te liggen. Overigens wel gebruik makend van moleculair biologische en genetische technieken. Het onderzoek van de groep richt zich op de bestudering van de activiteit van moleculaire chaperonnes onder andere in de gistcel en met name welke rol zij spelen bij de juiste vouwing van nieuw gesynthetiseerde eiwitten maar ook hoe de struktuur van gevouwen eiwitten gehandhaafd wordt. Gevouwen eiwitten, zoals sommige kinases, binden aan moleculaire chaperonnes. Hierdoor wordt de conformatie van het eiwit gestabiliseerd. Dit is van belang voor het functioneren van deze kinases die een belangrijk onderdeel zijn van de stress geïnduceerde signaaltransductie routes. Op 1 februari zijn er twee promivendi met hun werk aan eiwitvouwing begonnen. Een van de projecten richt zich op de Hsp70 moleculaire chaperonne en wel op de identificatie van eiwitten in de gistcel die Hsp70 nodig hebben. Er is al bekend van 3 eiwitten dat ze getransporteerd worden naar het endoplasmatisch reticulum m.b.v Hsp70 in het cytosol.
12
Een ander deel van dit project richt zich op het feit dat moleculaire chaperonnes vaak in de cel in een complex zitten met andere eiwitten. Het complex heeft eiwitvouwings- en bindingscapaciteit doordat het aan de hydrofobe gedeeltes van eiwitten kan binden, zodat verkeerde interacties voorkomen worden. Net zoals “humane chaperonnes” voorkomen moleculaire chaperonnes dus dat het verkeerd gaat. Als een eiwit verkeerd wordt opgevouwen, wat aggreggatie genoemd wordt, is het voor de cel onbruikbaar en wordt het weggestopt in een “hoekje” (inclusion body) van de cel. Een voorbeeld van eiwitaggregatie is een hardgekookt ei. Zo blijkt dat bijvoorbeeld bij de ziekte van Alzheimer er eiwit-aggregaten aanwezig zijn in de hersencellen, net als bij prionenziekten zoals Creuzfeldt-Jacob. Er is echter nog niet bekend of deze ziekten een oorzaak of een gevolg zijn van de verkeerde eiwitvouwing. Hiervoor moet dus eerst het fundamentele proces van eiwitvouwing begrepen worden. Verkeerde eiwitvouwing komt ook vaak voor in de biotechnologie. Dit kan komen door het feit dat er zoveel eiwit wordt aangemaakt, dat de chaperonnes het niet aankunnen en het rendement dus verlaagd wordt. Als je die zou kunnen ontvouwen en dan weer hervouwen, dan gaat je rendement omhoog. Wanneer je begrijpt hoe het proces werkt, dan kan je het gaan beïnvloeden.
mensen van een andere nationaliteit wanneer het wetenschap betreft. Het gaat er niet zo zeer om waar mensen vandaan komen maar veel belangrijker is wat voor ideeën ze hebben en wat ze wetenschappelijk gedaan hebben. Ze heeft niet het gevoel zelf positief of negatief gediscrimineerd te zijn op grond van het feit dat ze een vrouw is. Wel is ze ooit gediscrimineerd vanwege haar leeftijd en werd toen uitgesloten van het aanvragen van een beurs. Wie nieuwsgierig geworden is naar prof. van der Vies kan deze zomer eens langslopen bij de labzalen. Ze is namelijk van plan om, als het wat minder druk is met colleges en practica het lab op te gaan. Edwin en Roos
Citaten Arjen: "Hoeveel mensen kunnen er nu slapen bij de ONCS?" Joran: "Er kunnen 350 mensen in die zaal zitten." Niels sr.:"Het zal wel net zoiets zijn, maar dan misschien iets anders." Kars: "Maar ik ben al veertien." Bas: "Ik ben geen televisie." Pim en Kars (i.v.m. homepage ONCS): "We willen een student maken die ONCS heet."
Vrouw Zijn In het binnen- en buitenland zijn er best veel vrouwelijke promovendi, maar daarna valt de grote klap. Onder de UD’s en UHD’s zijn bijna geen vrouwen te vinden, al zijn er in Amerika en Frankrijk wel meer vrouwelijke professoren dan hier. Ze denkt dat dit vooral door sociaaleconomische redenen komt. Ook hebben jonge vrouwen weinig voorbeelden van vrouwen in hoge wetenschappelijke functies en prof. van der Vies beseft wel degelijk dat ze zo’n voorbeeldfunctie vervult. Prof. van der Vies maakt geen onderscheid tussen mannen en vrouwen of bijvoorbeeld
Helen: "Leggen schildpadden zoveel eieren?" Chris: "Ik ben heel productief." Eva: "Chris, heb je al eens een schildpad uitgebroed?" Emma: "Dat is een contradictio in terminis, net als ' witte sneeuw' ." Daan (vertellend over een maand geleden): "En toen zat ik hier met tien andere eerstejaars."
13
Niels sr. : “Drie lampen zijn niet altijd een trein.”
Lezing prof. Jolly 8 februari 1999
Niels jr. : “Voor een bèta ben ik een enorme alfa.”
Maandagmiddag: er is enige onrust ontstaan onder de ExCie-leden. Er blijkt naast de lezing van prof. Jolly nog een lezing te zijn, in dezelfde collegezaal ook nog. 15.55 u: een andere zaal is geregeld, de opkomst lijkt vrij hoog te zijn en zelfs onder de lezing komen nog mensen binnendruppelen. Enkele ExCie-leden halen opgelucht adem. Deze tweede lezing van het jaar zal een succes worden. Dan begint prof. Jolly te vertellen. Hij houdt zijn verhaal volledig in het Engels, is goed verstaanbaar en ook nog te begrijpen. De lezing gaat over polyethyleen, een saai molecuul waar veel over te vertellen valt. Polyethyleen (PE) zie je overal om je heen, enkele voorbeelden zijn plastic zakken, electriciteitskabels en regenpijpen. Per jaar verbruik je zo’n 4 kg PE. Jolly vertelt eerst wat over afvalverwerking (verbranden is het beste) en begint dan aan de geschiedenis van PE. PE zag 100 jaar geleden het eerste levenslicht bij toeval. Het was de volgende reactie:
Voor chemische liedjes ga naar: http://www.facstaff.bucknell.edu/casteel/c hem212/songs/
+CH2=CH2
-[CH2CH2]-
Na 40 jaar was PE commercieel verkrijgbaar. PE moest worden gemaakt onder hoge druk, later bleek dit niet meer nodig door verandering van omstandigheden. Door toevoeging van overgangsmetalen (Zieglerkatalysatoren) kon PE snel worden gemaakt onder normale druk. In de jaren ‘80 kwamen er nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot PE. Met nieuwe katalysatoren die soms wel 40 x zo actief waren, kon er nog veel sneller 14
PE worden gemaakt. Door aan de katalysator MethylAlumOxane (MAO) toe te voegen gaat de reactie nog sneller. MAO wordt ook wel heldensap genoemd, vanwege het zeer reactieve karakter met water. Prof. Jolly laat dan ook zien hoe MAO reageert met water: een steekvlam en een gigantische knal volgen. De reactie die dit veroorzaakt is: Me AlMe3 + H2O
"He bah, nee!" "He bah, nee, dat is niets voor mij!" denken de meesten over moderne dans. Maar waarom? Is het zo ingewikkeld? Is het onbegrijpelijk? Is het saai? Niets van dat al! Moderne dans kan vaak juist heel grappig zijn en veel meer vertellen dan een klassiek ballet. Of soms kan het helemaal niets vertellen; moet je het gewoon over je heen laten komen en je laten overweldigen door de ongelofelijke kracht die de dansers kunnen uitstralen. Het Scapino-ballet speelt in april bijvoorbeeld "Le Sacre du Printemps", een dans bij het ongelofelijk krachtige muziekstuk van Igor Stravinsky. In dit geval wordt de muziek gespeeld door vier pianisten en zeker is dat na de voorstelling de dansers, de pianisten en het publiek volledig uitgeput zullen zijn. Het ballet is voor het eerst opgevoerd in 1913 en bracht een grote schok teweeg. Zoiets was nog nooit vertoond. Ik zou zeggen: ga zelf maar kijken, zondag 25 april in de Stadsschouwburg (020-6242311). Tevens zal dan worden opgevoerd de voorstelling "Epoxy", de wereldpremière, een combinatie van video, muziek en dans. Het stuk is ingedeeld in verleden, heden en toekomst, hetgeen wordt weergegeven door muziek van Bach, live opnames en video-bewerkingen te tonen.
Me-[Al-O]n-AlMe2
Het product is een lineair molecuul en versnelt de reactie van PE. Jolly sluit zijn verhaal met te vertellen dat een goede katalysator een reactie zo kan versnellen dat als je een reactie inzet met een mol katalysator in M129, een weekend weg gaat en vervolgens terugkomt, er zoveel PE wordt omgezet dat je een collegezaal vol PE hebt. Het was een leuke lezing, leerzaam en spectaculair. Astrid Volmer
Eerder al zal Het Nationale Ballet in het Muziektheater werk opvoeren van George Balanchine, Kryzstof Pastor en, zo'n beetje de pionier van de moderne dans, Martha Graham. Deze voorstelling geeft zo een beeld van de ontwikkeling van dans in deze en de volgende eeuw. Bij uitvoeringen van Het Nationale Ballet in het Muziektheater kun je vanaf anderhalf uur voor de voorstelling op vertoon van je collegekaart voor f 15,naar binnen. Ongeacht de rang, met alleen de voorwaarde dat het niet uitverkocht is natuurlijk. (Bij uitvoeringen van moderne dans is de kans dus vrij groot dat het lukt.) Speeldata: wo 24, vr 26, za 27, di 30, wo
15
31 maart en daarna nog op vr 2, za 3, zo 4 (matinee), zo 4, di 6, do 8 en vr 9 april in het Muziektheater (020-6255455).
deadlineposter
Wil je eens weten wat een mens kan zeggen zonder woorden, neem dan eens een kijkje bij een van deze voorstellingen en misschien kom je er wel achter dat je het eigenlijk fantastisch vindt, of in ieder geval erg grappig. Dans is een grenzeloze taal! Veel plezier, Pim
Afgestudeerden okt 1998 t/m feb 1999 Anand Bihari 29-10-98 Moleculaire toxicologie Martijn Moransard 29-10-98 Biochemie Murat Unal 26-11-98 Organische chemie Lyndy Verboom 26-11-98 Milieuanalyse Astrid Reimers 26-11-98 Milieuanalyse Rosa Bulo 18-12-98 Theoretische chemie Marcel Kotte 18-12-98 Milieuanalyse Eva de Rijke 18-12-98 Milieuanalyse Jeroen v/d Wijngaard 18-12-98 Farmacochemie synthese Lloyd Ghauharali 25-2-99 Biochemie Miranda Stringer 25-2-99 Moleculaire farmacologie
16
kunnen hebben. Een belangrijke bron van verontreinigingen in het oppervlaktewater is de lozing van (gezuiverd) rioolwater. In mijn eerste project heb ik de samenstelling van zowel het ongezuiverde (influent) als het gezuiverde rioolwater (effluent) onderzocht. Hiervoor heb ik gebruik gemaakt van gaschromatografie met vaste fase extractie als monstervoorbewerking. Detectie vindt niet zoals gebruikelijk met één, maar door splitsing van het kolom eluent, met twee parallel geschakelde detectors plaats. Een van de detectors is de algemeen bekende Massa Spectrometer (MS), de andere detector is de Atoom Emissie Detector (AED). In de AED wordt in een zeer heet helium plasma (duizenden graden) elke verbinding uiteen gerukt in losse atomen, die door de extreme omstandigheden tevens elektronisch worden aangeslagen. Het licht dat bij terugval wordt uitgezonden is specifiek voor elk element waardoor elk element selectief gedetecteerd kan worden. Met deze opstelling is het nu mogelijk te screenen op verbindingen die specifieke elementen als fosfor, kwik of halogenen bevatten en tegelijkertijd de verbinding te identificeren met behulp van massa-spectrometrie. In eerste instantie is gekeken naar chloorhoudende verbindingen. In het MS chromatogram van het influent (figuur 1) zijn ongeveer 150 pieken waar te nemen. Bij de eerder genoemde target analyses wordt een dergelijk chromatogram – meestal automatisch – gecontroleerd op pieken van de bekende stoffen; aangezien
AIO-stukje Screening en identificatie van verontreinigingen in water Waterverontreiniging heeft een grote invloed op het leven van de mens en andere organismen. Voor de mensheid ligt een van de grootste belangen in het verkrijgen van schoon drinkwater uit oppervlaktewater. Daarom wordt op verschillende punten in Nederland de waterkwaliteit van rivieren voortdurend gecontroleerd; de belangrijkste instantie op dit gebied is in Nederland het RIZA (Rijksinsituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling). Parameters die gecontroleerd worden zijn onder andere gehaltes aan zware metalen, zuurstof verbruikende verbindingen, voedingsstoffen (fosfaten, nitraten) en organische verontreinigingen zoals PCB’s, PAH’s en pesticiden. Mijn onderzoek richt zich op de laatste categorie verbindingen. Bij de regelmatige controles is in het algemeen sprake van zogenaamde ' target analyses' ; dit betekent dat gecontroleerd wordt op de aanwezigheid van ongeveer 80 ‘bekende’ verontreinigingen. Aangezien de hoeveelheid verschillende organische verbindingen gebruikt in huishoudens, landbouw en industrie en tevens de afbraakprodukten daarvan vele malen groter is, is het echter ook van belang te controleren op verbindingen die niet op de lijst van target verbindingen voorkomen, maar mogelijk wel schadelijke gevolgen
Figuur 1: Simultaan opgenomen chromatogrammen van ongezuiverd rioolwater. MS-TIC: massa spectrometer totaal ion chromatogram, Cl: chloorkanaal van de AED
17
de retentietijd van de targets bekend is werkt dit redelijk goed. De identificatie van de non-target verbindingen vereist echter vaak veel ‘handmatig’ werk, zeker wanneer de verbindingen slecht gescheiden zijn. Het voordeel van het gebruik van de AED wordt nu duidelijk: de retentietijd van de chloorhoudende verbindingen is nu bekend en alleen die pieken in het MS chromatogram dienen te worden geïdentificeerd. Een duidelijk voorbeeld is gegeven in figuur 2. Op de retentietijd van de chloorpiek 5 is geen duidelijke piek te zien in het MS chromatogram, met GC-AED/MS kan echter toch de verbinding Fyrol CEF worden geïdentificeerd, een vlamvertrager met een molgewicht van 249. Merk op dat zonder gebruik van de AED de aanwezigheid van deze verbinding zeer waarschijnlijk over het hoofd zou zijn gezien. Een andere relevante klasse verbindingen die bestudeerd dienen te worden zijn de bioaccumuleerbare verbindingen. Deze kunnen in zeer lage concentraties in het water aanwezig zijn, maar door concentratie in de voedselketen tot gevaarlijke concentraties stijgen. Een bekend voorbeeld zijn de polychloorbifenylen (PCB’s). De aanwezigheid van deze verbindingen is onderzocht door middel van ‘simulatie’ van een organisme. Dit is gedaan door het in water uithangen van poreuze slangen van dun polyethyleen waarin zich het vet trioleïne bevond. Na vier weken zijn de slangen opgehaald en is het monster opgewerkt door middel van gel permeatie chromatografie (GPC) waarbij het grote trioleïne (molgewicht 885) gescheiden wordt van de kleinere verbindingen, welke vervolgens met GC-MS/AED zijn geanalyseerd. Eén van de chloorhoudende verbindingen die met deze methode is geïdentificeerd is het pesticide chlorpyrifos; met de eerder besproken vaste fase extractie methode kon dit middel niet worden aangetoond aangezien de concentratie veel te laag was. Met deze sterk concentrerende biomimetische methode is het dus mogelijk potentieel gevaarlijke bioaccumuleerbare
O ClH2C
H2C
O
P O CH2
CH2Cl
O CH2 CH2Cl
5
P
Cl m/z=249
MS-TIC 11.4
(min)
12.4
Figuur 2: Detail van figuur 1 waarin de positie van Fyrol piek zichtbaar is. m/z=249: het extracted ion chromatogram van het ion met m/z 249. In het MS-TIC chromatogram is de piek verhuld door andere verbindingen.
verbindingen te identificeren. Het is echter niet zo dat alle met deze methode gedetecteerde stoffen uiteindelijk in de vis op je bord belanden, want in tegenstelling tot organismen beschikt de polyethyleen slang niet over mechanismen tot afbraak van lichaamsvreemde stoffen. Dit stukje heeft een aantal punten van mijn onderzoek belicht. Iedereen die meer wil weten, het allemaal eens wil zien of informatie wil hebben over de andere onderzoeken die we in onze afdeling doen kan uiteraard altijd langs te komen. Leo van Stee Analytical Chemistry and Applied Spectroscopy (ACAS) M327
18
Paaskleurplaat
19
badkamer een toilet, en KC159 heeft veel weg van M143. Een volle tram is geen probleem voor lange mensen: die kunnen altijd bij de lussen. Terwijl ieder ander wankelt als de trein een wissel passeert, sta jij klem met je hoofd. Je hebt geen trapje nodig om bij de bovenste plank te kunnen. Bij elke voorstelling, rondleiding of uitleg moet je weliswaar achteraan staan, maar je ziet alles, want je kijkt over iedereen heen. Je ziet de metro al ver vantevoren aankomen. Met volleybal hoef je niet te springen om te blokken. Lang zijn heeft echt ongekende voordelen! En weet je wat het leuke is? Je kan je makkelijk kleiner maken door te bukken, maar als kleine mensen zich proberen groot te maken door op hun tenen te staan, krijgen ze kramp en houden ze dat niet lang vol.
Daans kijk op de wereld Heb je dat ook wel eens? Dat je continu op je hoede moet zijn voor deurposten, hanglampen en de klok in de N-gang; dat je ONCS T-shirt zelfs na wassen op - 90 graden nog te klein is; dat mensen tussen je benen doorlopen; dat je je dubbel moet vouwen om een erlenmeyer uit je synthesekastje te pakken; dat de mouwen van je labjas net je ellebogen bereiken; dat je postvakje zich op kniehoogte bevindt; dat Eva tot je middel komt; dat je ook op alle andere mensen neerkijkt; dat, als je zit, je twee keer zoveel beenruimte nodig hebt als een normaal mens; dat in de trein of tram de persoon tegenover jou daar niet blij mee is; dat als je in de trein of tram staat, je je krom moet buigen en je hoofd evengoed nog het plafond raakt; dat kinderen geregeld naar je opkijken en vragen hoe lang je wel niet bent; dat je niet weet wat er onder je kast ligt en het ook niet wilt weten, want daar kun je niet bij met schoonmaken; dat het in winkels heel kort duurt voordat je aan de beurt bent; dat weinig winkels schoenen in jouw maat hebben en je daarom genood-zaakt bent sportschoenen te dragen; dat bij de kapper je stoel heel ver omlaag moet?
Dus kleine kaboutermensen, heb niet langer medelijden met die arme lange stelten en maak geen flauwe grappen meer over hun overschot aan lengte, want terwijl jullie later krimpen tot dwergen in dat gekke kleine lijf, houden de grote mensen de juiste lengte. Het bewijs? De gemiddelde lengte van de Nederlanders neemt nog steeds toe. Wim Feijen (ergens tussen de 1.63 en 2.07 m.), namens Daan Geerke (niet minder dan 2.07 m.)
Waarschijnlijk word je dan net als Daan geplaagd door een zeer ernstig overschot. Een overschot van minstens tien centimeter. Zo’n paar keer per dag word je ermee geconfronteerd: je bent een lange slungel. Mensen kijken verbaasd naar je op, iedereen is klein en loopt voor je voeten.
Naschrift: Voor een goed begrip is het noodzakelijk dat je het stukje van Eva uit de vorige PB hebt gelezen. Ik vond haar stukje hartstikke leuk en dacht: “Ik schrijf daar een leuke parodie op” met Daan als onderwerp. Daan kampt namelijk ook met een nogal van het gemiddelde afwijkende lichaamslengte. Ik ken Daan en zijn lengte-perikelen goed en ik hoop dat ik er geen ben vergeten.
Zielig, hè? Maar, korte mensen, bekijk het eens van de andere kant: ga allemaal eens op een krukje staan. Strek je iets verder uit, stijve hark! Zie je wat een ander perspectief dat geeft? Zo ziet mijn wereld er nu uit. Het plafond is ineens gevaarlijk dichtbij, maar de wereld ligt aan je voeten. Wat een overzicht. Een balzaal wordt M1, een luxe
20
aanwijzing). 1) Degene die onderzoek deed naar het snijden van kaas met behulp van laserstralen is fotograaf geworden. 2) De piloot is later afgestudeerd dan de bibliothecaris. 3) In 1983 is iemand afgestudeerd op vergelijkend onderzoek naar 25 syntheseroutes van water. 4) De heer Finkerveen is niet afgestudeerd op onderzoek naar de invloed van Prozac op het kruipgedrag van slakken. 5) Een der dames ontwierp een hypergevoelige methode voor het aantonen van vitaminen in hamburgers. 6) Degene die het vetzuurgehalte in bos-, wei- en tuinregenwormen vergeleek is niet afgestudeerd in ‘89. 7) Gerard is eerder en Adriaan is later afgestudeerd dan de leeuwentemmer. 8) De naam van de politicus komt na die van de hamburger-afstuderende in het alfabet, terwijl die van de afstudeerder in 1978 voor de naam van die uit 1983 komt. 9) Celia is bibliothecaresse of fotografe geworden. Zij was niet de eerste die afstudeerde, maar deed dat wel vóór 1989. 10) Adriaan heeft zich in zijn afstudeeronderzoek niet bezig gehouden met dieren en is ook niet afgestudeerd in 1994, Gerard onderzocht geen etenswaar
En wat word je dan? Begin april is de bèta-bedrijvencontactdag er weer. Voorlichtings-ronden, folders en pepermuntjes strijden met elkaar om de aandacht van de oude(re)jaars; net als de bedrijven zelf trouwens, die elkaar de loef proberen af te steken door de analytisch vaardige, klantgerichte en verantwoor-delijke topstudenten met dertiende maanden, auto’s van de zaak of glanzende carrièrepaden te lokken. Uitzendbureaus en cursuscentra staan handenwringend klaar om de student zo snel mogelijk aan een baan of een geliefder profiel te helpen. Na de bedrijvigheid van de arbeids-markt aanschouwd te hebben, was het voor uw geliefde redacteur een hele verademing naar een paar alumni te luisteren, die zich voor een reünie aan de VU verzameld hadden. Het bleek dat je ook buiten laboratoria, middelbare scholen en ITbedrijven chemici aantreft. De volgende aanwijzingen moeten genoeg zijn om uit te vinden welke alumnus/alumna wanneer is afgestudeerd, met welk afstudeeronderzoek, en wat voor beroep ze nu hebben. (let op dat ik in het algemeen voor de beroepen de mannelijke namen heb gebruikt, dat is dus verder geen
21
(=kaas en hamburgers), en werd geen piloot.
22
De Oude Doos: Bèta humor De studenten en wetenschappers die deze zijde van de campus bevolken, de bèta's dus, vormen een apart volkje. Althans, in de ogen van de 'bewoners' van gene zijde van de campus. Deze door het èchte leven gestaalde, door de wol geverfde alfa's en gamma's hebben met name geen hoge pet op van de sociale vaardigheden van de exactelingen. Als ras-bèta (?) kan ik natuur-lijk niet anders beweren dan dat dit voortkomt uit pure frustratie hunnerzijds. Wíj doen immers een studie met toekomstperspectief..... Toch hebben ze en beetje gelijk, die pseudiaans wetenschappelijke psycholoogjes in den dop: we zijn een beetje vreemd, of op z'n minst apart. In ieder geval de humor die in het schilderachtige W & N - gebouw gebezigd wordt, is volkomen uniek. Hierbij pretendeer ik absoluut geen waarde-oordeel over het niveau te geven; dat mag iedereen uiteraard voor zich zelf bepalen. Hoofdkenmerk van deze humor is dat het hoe dan ook heftig moet zijn. Met name de scheikunde-humor (jawel, er zijn subsoorten) is doorspekt met explosies, uitermate sterk reactieve verbindingen en kwalijke geuren. Hoe harder het knalt, hoe sneller het beton of staal oplost en hoe erger het stinkt, des te leuker het is. Meestal probeert men elkaar hierin ook te overtreffen. Eén iemand maakt een opmerking waarin voorgesteld wordt een stinkend goedje in de ventilatie van het Hoofdgebouw los te laten. Een dergelijke opmerking wordt steevast gevolgd door een zenuwachtig gegniffel en gesnuif van de toehoorders alsmede de grappenmaker zelf; een gegniffel dat enigzins doet denken aan de geluiden die de heren Beavis en Butthead 99% van de tijd produceren. Vervolgens gaat iemand een bruggetje verder door terstond met een of ander sadistisch zenuwgas aan te komen zetten (wederom gevolgd door het
zenuwachtige geginnegap), waarop een ander alles weer meent te moeten overtreffen door de suggestie de fundamenten van de 'Overkant' met een sterk zuur te bewerken, waardoor de geliefde betonrots voorgoed in de Buitenveldertse bodem zal oplossen. En voor je het weet escaleert dit alles in gegooi met 'smart' bombs en geschiet met enorme lasers. Een toehorende leek begint zich dan terecht af te vragen of dit soort lieden wel op de maatschappij moet worden losgelaten. Hij beseft echter niet dat dit alles slechts hersenspinsels zijn; produkten van de rijke fantasie van de gemiddelde bèta-wetenschapper. Niet voor niets dat fantasy novels en spelen als Dungeons en Dragons juist onder exactelingen zo populair zijn. Hun studie impliceert het al: de hang naar een onbekende wereld, het extreme (pardon?). Dit zoeken naar uitersten is ook terug te vinden in de computerhumor, een andere subsoort. Waar het om gaat is de file die het meeste geheugen in beslag neemt, de applicatie die de cpu zoveel mogelijk op hol doet slaan etc. Daarbij heeft de computerhumor nog een ander belangrijk kenmerk: hij is volkomen, maar dan ook volkomen onbegrijpelijk voor de leek. Ingewijden hebben een jargon wat voor heidenen niet te volgen is. Bovendien bestaat de neiging om dit jargon ook te pas en te onpas in meer alledaagse situaties te gebruiken. Ik zou je kunnen vermoeien met allerlei voorbeelden, maar het is beter gewoon in te loggen in een gesprek als het werk down is. Mijns inziens blijkt uit onze fantasierijke humor dat wij bèta's eigenlijk grote kinderen zijn, de Lego en de Meccano nooit helemaal ontgroeid. Het is echter oppassen geblazen als we de fantasie en de werkelijkheid wèl gaan verwarren. Een aantal van de b(r)ouwsels die we nu maken is immers iets minder onschuldig dan die in onze kinderjaren.................. Fløris
Nee, geweldig he, er zitten zelfs geen batterijen of accu in. Nou, nou, nou zeg. Onvoorstelbaar. Ha, Mike, je klapt het dicht. Dat kan mijn notebook ook. Nee, dit is anders, je kan het zovaak vouwen als je wilt tot het de door jouw gewenste afmeting heeft. Oooh, Mike je gaat maar door en het wordt kleiner en kleiner. Ja, nu past het zelfs in mijn portefeuille. Ongelooflijk, dus ik kan het altijd bij me dragen. Kom eens Mike, mag ik het eens vasthouden. Maar natuurlijk, ga je gang. Maar dit is ongelooflijk, het weegt bijna niets. Dat klopt, het weegt 100 maal lichter dan het kleinst verkrijgbare notebook. Dat komt natuurlijk omdat er geen accu in zit. Nee, nee, je droomt niet, knijp maar flink in je arm. Kijk, ik vouw het weer uit en.... Maar Mike, wat doe je nu?? Nee, dat kan niet, je scheurt het papier doormidden. Dit materiaal is zo geweldig. Kijk, ik houd de helften gewoon tegen elkaar aan en je kan het gewoon weer lezen. Ongelooflijk, dat moet je met een diskette niet proberen, ha ha ha. Maar wat doe je nu? Nee, niet doen, niet doen!! Je gaat er zomaar op staan springen. Ongelooflijk, en je kan het nog steeds lezen!! Stel je voor zeg, als je zo op je monitor zou gaan springen. Ongelooflijk, wat een discovery! Zeg Mike, hoe lang kan je papier eigenlijk bewaren? Nou, veel langer dan een diskette of harddisk waarvan de magnetische gevoeligheid op den duur verdwijnt. Ongelooflijk, wat een amazing discovery. Maar dat is nog niet alles! Nee ??? Je kan het overal mee naar toe nemen, je kan het gebruiken bij hoge en lage temperaturen. En als je het niet meer nodig hebt, kan je altijd nog je neus erin snuiten en...
Paaskoekjes Nog een extra verwennerij. Paaskoekjes! 200 g Boter 200 g Basterdsuiker 1 Ei 20 ml Citroenrasp 220 g Tarwebloem Werkwijze: *Meng alle grondstoffen, behalve de bloem, door elkaar. *Meng de tarwebloem er door heen. *Koel het deeg een tijdje. *Rol het deeg uit tot een dunne plak. *Snij of steek de koekjes uit in de vorm van een kuiken of haasje. *Decoreer de koekjes met krenten of rozijnen *Bak de koekjes in een oven van ca. 190 C Even wachten tot ze afgekoeld zijn ...Eetsmakelijk!!
What’s in Store? Hee Mike, wat heb je daar nou? Ik heb iets heel bijzonders. Iets waar de wereld al lang op zit te wachten. Ongelooflijk, vertel ons snel wat het is... Ik heb een wit vierkant materiaal en een stokje. U zult zich wel afvragen, wat is dit nu weer. Ja Mike, laat ons niet in spanning Als ik met dit stokje over het witte materiaal beweeg, dan verkleurt het op de plek waar ik met het stokje over heen ben gegaan. Ongelooflijk... Ja, maar dat is nog niet alles. Als ik met het stokje, wat overigens een Pen heet, een letter, zoals je die normaal op het scherm ziet, op het materiaal teken... Ongelooflijk, ik begin het te snappen... dus als je meerdere letters neerzet kan je gewoon lezen *zonder* dat je een beeldscherm nodig hebt. Inderdaad, jij snapt het. Als dat geen amazing discovery is; het materiaal heet trouwens Papier. Ongelooflijk, en je hebt helemaal geen stroom nodig Mike?
1
Ja Mike, ongelooflijk... Zeg Mike, maar dat zou betekenen dat we op een dag helemaal geen beeldschermen,
computers en notebooks meer nodig hebben.
Verjaardagskalender APRIL 1 2 3 4 5 6
MEI
JUNI Martijn Aarts
Dennis Verzijl
Robbert Vrijenhoek
Willem-Jan de Wijs Mark Hunting Wendy Caan
7 8 9
Stijn Druijts
10
Peter Bier Chris Oostenbrink Anne Marie Trip Astrid Volmer
Niels Haak Geesje Boon
Lindsay Ongering
11
Rico Derks Joran Beckman
12 13 14 15 16 17 18
Ramon van Handel, Pim Lagas
René Pool
Susanne Blok Kars Oomkes Martijn ter Haar
19 20 21 22 23
Corine de Rijke Martijn Kuiper
24
Thijs Beuming
Helen van Acquooij Moira Meijer Eveline Vriese Ronald de Goeij Harold van den Os Jan-Willem Handgraaf Ruscha Mulder Geco Floor Pascal de Haan Brenda Terpstra Caroline Coucke
25 26 27 28 29 30
Jelle Reinen Perihan Dönerler Wouter Pos Koen van der Sluijs Winita Merhai
Ronald Korthouwer Wim Feijen Marco Wisse Sven Visser Abdon Pijpelink Sylvia Lemstra Roland Kind
Nazha Hamdani Marjolein Wal Maarten Gorseling
Sander Jansen Aike Stortelder
2
Miranda Stringer Simon Vellinga
Thijs v. d. Laar Olga Schouten Tim Heijnen
31
Emma Petersen Pepijn de Vries
In deze kalender staan alleen de verjaardagen van studenten vermeld; zoeken naar je favoriete docent is nutteloos!!
1
