Colofon jaargang 18 nummer 1 oktober 1999 Redactie Wendy Caan Nathalie van Hemert Onno Kaandorp Edwin van de Ketterij Eric-Wubbo Lameijer Brenda Terpstra Deze uitgave kwam tot stand m.b.v. MS Word 5.1/ MS Word 6.0 en Power Macintoshes alsmede een futuristisch doch eigenzinnig kopieerapparaat. Met dankzegging Scheikunde.
aan
de
Divisie
Redactieadres De Boelelaan 1083 kamer M-154 1081 HV Amsterdam tel. 020-4447510 E-mail:
[email protected] URL: http://www.chem.vu.nl/VCSVU/ PB/index.html Reproductie is toegestaan toestemming van de redactie.
mits
met
Financiële en/of artistieke bijdragen zijn bijzonder welkom.
Inhoudsopgave
Redactioneel
Redactioneel............................................. 1 Bestuurlijk................................................ 2 ACtueel .................................................... 2 Lijst afgestudeerden................................. 3 Interview met dhr. de Wolf...................... 3 ExCie goes InCie ..................................... 6 Faculteitsbestuur ...................................... 6 Vreemde voorwerpen teisteren Drenthe!. 7 Lustrumfeest .......................................... 13 De Wereldwinkel ................................... 14 ’Probleemvakken’ studeerbaarder! ......... 15 Ga naar Kopenhagen! (over Bohr en Heisenberg)............................................ 15 Waardering voor Scheikunde/Farmacochemie onderwijs VU ............................ 16 Open brief aan de werkgroep VCSVUlustrumalmanak...................................... 17 Een impressie van het chemieweekend . 17 AIO stukje - Synthese en reactiviteit van stabiele nucleofiele fosfinindenen ......... 18 Puzzel..................................................... 20 Oplossing puzzel PB-6........................... 21
Je bent nu begonnen met het lezen van het eerste nummer van de PB van dit collegejaar. Na de zomervakantie is iedereen inmiddels weer hard aan het werk en aan het leren voor tentamens. In dit nummer vind je het beruchte Chemisch Matras. Hierin staan alle lijntjes en kruisjes tussen de scheikunde studenten en ex-scheikunde studenten. Dus als je op de hoogte wilt zijn van de verschillende relaties tussen de studenten, blader dan snel door naar het midden van deze PB. Verder vind je een stukje over het Lustrumfeest wat een paar weken geleden plaats vond in Odeon en waarmee het Lustrum jaar werd afgesloten. We wensen je ook dit collegejaar weer veel leesplezier! De redactie
1
Bestuurlijk Het was toch een drukke periode voor het bestuur. Na de zomervakantie komen er weer nieuwe mensen binnen, die natuurlijk allemaal lid geworden zijn. Voor deze nieuwe mensen, maar ook voor de mensen uit het tweede jaar moesten er boeken worden geregeld. Natuurlijk horen daar ook de tentamenbundels en Stroomlijnen bij. Gelukkig wordt de Stroomlijn, beter bekend als Alternatieve Studiegids, gemaakt door de WAS (Werkgroep Alternatieve Studiegids). Toen kwam de KNCV langs met het verhaal dat het vorig jaar een succes is gebleken om eerstejaars studenten een gratis lidmaatschap aan te bieden. Ze wilden dus dit jaar weer een gratis lidmaatschap aanbieden via de VCSVU. Ik hoop voor de KNCV, en jezelf ook, dat je al lid bent geworden als eerstejaars. Ik vergeet bijna de eerstejaarsmaaltijd, waar verschillende bestuursleden hun culinaire uitspattingen in kwijt konden. Druk, druk en druk dus. Toen werd Daan ziek! (Ramp!!) Wie moest nou het vuile werk gaan doen?? Ingrid moest voor haar stage naar Leiden en bood wel hulp aan, maar het meeste wordt nou eenmaal besproken op de VU, en niet in Leiden. Het werd dus taken verdelen. Dat was nogal moeizaam. Edwin druk bezig met hoofdvakverslag en praatje, Joran druk met z’n hoofdvakstage (nog steeds), Niels sr. veelal niet op de VU (kater??), Niels jr. volgde colleges en leerde tentamens. Dus Nathalie mocht extra veel schrijfwerk doen en Niels jr. mocht het loopwerk verrichten. Toen iedereen z’n boeken had, lid was geworden en te eten had gehad zou het toch rustiger moeten worden. Niet dus. Een tweetal mensen had besloten af te studeren. Niet zomaar mensen, maar oudvoorzitters. Saskia Schoenmakers en Bart Martens zouden ons gaan verlaten. Maar dan natuurlijk weer niet tegelijk. Eind augustus ging Saskia, eind september ging Bart. Oja, er was nog een derde persoon, de vice-secretaris van 1992 en de
secretaris van 1993, Timo Kreike. Niet dat iemand van ons wist wie dat was, maar gelukkig was Bart er nog even. Drie mensen goed voor toespraken en geschenken. En dus moest de meest creatieve persoon van de VU aan de slag voor leuke toespraken en gepaste geschenken. Je begrijpt zo wel dat ook dit weer veel druk legde op het bestuur. Nog erger, er zou ook nog een erelid bij komen. Eigenlijk is dit niet zo erg, maar juist leuk. Maar het bestuur mocht weer creatief doen en een toespraak in elkaar zetten. Verder moesten de bijbehorende geschenken aanwezig zijn bij de uitreiking. De almanak kwam dus de dag van de uitreiking en het speldje de dag daarvoor. Tussen de bedrijven door is er ook nog een vitrinekast ingericht. Niet door het bestuur, die regelde slechts de vitrinekast zelf, maar door Chris, Kim en Kirstin die hun gedachten daar al over hadden laten gaan. En mocht je nog een idee hebben, dan kun je dit melden bij ons of bij Chris, Kim of Kirstin. Verder waren er wat kleine dingen zoals het SOCTeC (Studenten Overleg Chemische Technologie en Chemie) en het afhandelen van de statuten. Verder was het niet zo druk totdat ik dit stukje moest schrijven. Joran
ACtueel Binnen de AC zijn we het nieuwe collegejaar goed begonnen met het binnenhalen van maar liefst 6 nieuwe leden, waarvan 5 eerstejaars: Nicole Driessen, Gabriëlle Kramer, Casper Cusell, Tim Herben, Arno Vredenborg en Joran Beckman. Deze laatste naam is voor een aantal personen misschien verrassend, maar Joran is samen met Edwin van de Ketterij al enige tijd bezig om het schoonmaken na de borrels soepeler en
2
sneller te laten verlopen. Na Kerst zal ook Edwin zich definitief bij ons aansluiten. Het was voor ons gewenst extra mensen te krijgen om meer te kunnen rouleren bij het draaien van de borrels. Namens de commissie wil ik alle nieuwkomers van harte welkom heten en vooral veel plezier toewensen!! De AC is alweer druk bezig met de voorbereidingen van de aankomende activiteiten, met de Divisieborrels en het Kerstdiner als hoogtepunten. De volledige agenda voor de rest van dit millenium ziet er als volgt uit: wo 27 oktober (Onderwijsdag) di 9 november Beaujolais) wo 1 december Nicolaasborrel di 14 december (Kerstborrel) do 16 december
Divisieborrel III Borrel (evt. Sint
Stijn Druijts (vice-voorzitter/secretaris)
Lijst afgestudeerden Matthijs ten Cate L.M. Hendriks Sander Janse Timo Kreike Barbara van der Linde Bart Martens G. van Meurs Katelijne Oudhoff Saskia Schoenmakers Richard van der Sluis P.W. Toele Natasja Visser Sven Visser Willem-Jan de Wijs P.E.M. Willemse
Divisieborrel IV Kerstdiner
Vanzelfsprekend is de openingsborrel, die inmiddels achter de rug is, niet in de agenda opgenomen: het was een groot succes (ook gezien het aantal lege fusten na afloop), zonder vervelende voorvallen, dat veel deed denken aan de sfeer in een druk bezochte kroeg in het centrum. Hopelijk kunnen we dit zo houden en zelfs verbeteren, zodat ook in de toekomst elke borrel een feest wordt!! Maar daarvoor is ook jullie medewerking vereist, dus probeer de rotzooi tijdens borrels beperkt te houden: asbakken en vuilnisbakken staan er niet voor niets, een glas laten vallen kan altijd gebeuren en is geen probleem als de troep zelf wordt opgeruimd (zodat de AC-leden niet in de scherven hoeven te dansen) en aan het eind van borrels niet blijven hangen is ook erg handig als er schoongemaakt moet worden. Alvast bedankt!! Dan rest mij iedereen veel succes en vooral veel plezier en gezelligheid toe te wensen voor de komende tijd. En tenslotte…tot ziens op de volgende borrel dan maar! Met vriendelijke groet namens de AC,
Interview met dhr. de Wolf Iedereen, behalve misschien de eerstejaars, kent meneer de Wolf. Naast UHD organische chemie is hij op dit moment ook onze studieadviseur, waar iedereen heen gaat als hij vragen heeft over zijn of haar studie. Omdat meneer de Wolf per 1 april volgend jaar met pensioen gaat leek het ons een goed idee om hem te vragen voor dit interview. Op dit moment is dhr de Wolf 62 jaar oud. Hij is getrouwd en heeft geen kinderen, echter wel een neefje en nichtje, die hem tot zijn grote plezier wekelijks komen opzoeken. Op de vraag of hij altijd al scheikunde heeft willen studeren antwoordde hij dat hij op de middelbare school altijd vliegenier wilde worden, dat was zijn jongensdroom. Hij is namelijk opgegroeid in Badhoevedorp, vlakbij Schiphol. De vaders van enkele vriendjes waren ook vliegenier. Toen hij jong was maakte hij
3
vaak plattegronden van Schiphol. In de laatste klas van de middelbare school onderging hij een keuring die nodig was om een cursus zweefvliegen te kunnen volgen; hij legde het grootste deel goed af, totdat tijdens een oogtest duidelijk werd dat hij kleurenzwak was. Inmiddels woonde hij in Oostburg in Zeeland en hij besloot na deze tegenvaller scheikunde te gaan studeren in Delft, net als één van zijn vrienden. Professor Coops (de eerste hoogleraar scheikunde aan de VU) belde zijn vader om te vragen waarom hij, afkomstig van gereformeerde huize, niet aan de VU kwam studeren. Zodoende kwam hij op zeventienjarige leeftijd terecht in het hospitium in Amsterdam, waar hij direct een soort voorontgroening meemaakte , waardoor hij daarna de echte zware ontgroening van het corps goed doorstaan heeft. Al op de middelbare school was meneer de Wolf verzot op organische chemie. “Dat puzzelen van de syntheses vond ik erg leuk.” Daarnaast had hij een erg goede scheikunde leraar. Zijn hoofdvak, organische chemie, deed hij eerst bij professor Coops, daarna bij zijn opvolger, professor Bickelhaupt. Hij introduceerde de moderne organische chemie gebaseerd op reactiemechanismen; daardoor hoefde men niet meer reacties zonder meer uit het hoofd te leren, zoals hiervoor vaak het geval was. Zijn promotie-onderzoek betrof valentie-isomeren van benzeen. Hij probeerde hierbij prismaan te synthetiseren en ging daarbij van de beginstof bicyclopropenyl uit. Bij toeval werd hierbij ontdekt dat deze stof bij toevoeging van zilverionen Dewar benzeen gaf, wat de toegang is gebleken voor het ontwikkelen van cyclofanen. Hij is er uiteindelijk in geslaagd om een aantal gesubstitueerde isomeren van benzeen te maken, helaas nog geen prismaan. Het grappige is dat het 20 jaar na zijn promotie-onderzoek toch gelukt is om een gesubstitueerd prismaan molecuul te maken. Vlak na zijn promotie kreeg hij een vaste betrekking als wetenschappelijk medewerker aan de VU, waarin onderwijs een grote plaats innam.
Hij kwam toen nog wel toe aan laboratoriumwerk. Het nadeel was hierbij dat hij daarnaast ook veel andere functies kreeg en hierdoor bleef er weinig tijd over voor eigen onderzoek. Hij had dan bijvoorbeeld de ene week wel tijd om laboratoriumwerk te doen en de andere week niet. “Ik zou het wel dolgraag doen,” zegt hij zelf over laboratoriumwerk. Zoals waarschijnlijk bekend vindt meneer de Wolf onderwijs heel erg leuk en heeft hij aan het einde van zijn studie zelfs overwogen om het middelbaar onderwijs in te gaan. Hij kwam uit een gezin waarin onderwijs een grote rol speelde, zijn vader was leraar, zijn grootvader, zijn broer en zus hadden op de kweekschool gezeten en ook zijn vrouw was onderwijzeres. Als student had hij een bijzonder bijbaantje, als leraar aan een middelbare school. Hij gaf een of twee ochtenden in de week les in natuurkunde en scheikunde. In die tijd was er op zaterdagochtend ook nog school. Hij is echter toch ingegaan op het aanbod om als wetenschappelijk medewerker te komen werken. Dat was ideaal omdat hij binnen zijn functie onderzoek kon combineren met onderwijs. "Ik heb het ook altijd erg leuk gevonden om met jongelui om te gaan”. Dat is ook één van de redenen waarom hij onlangs is ingegaan op het verzoek om studieadviseur te worden. Zoals al eerder vermeld gaat meneer de Wolf per 1 april 2000 met pensioen. De reden hiervoor is onder andere dat het cyclofaanonderzoek in de afdeling ten einde loopt. Momenteel wordt het accent verlegd in de richting van computational chemistry. Als meneer de Wolf door zou willen gaan aan de VU zou hij zich eigenlijk in die richting moeten omscholen. Dit zou zeker anderhalf jaar kosten en hij heeft er voor gekozen om een nieuwe computational chemist de ruimte te geven. Die is pas geleden benoemd. Hij zal alles aan de VU missen, maar vooral het veelvuldige contact met jongelui. Gelukkig komen zijn neefje en nichtje regelmatig op bezoek en wat meneer de
4
Wolf erg leuk vindt, is dat zijn neefje belangstelling ontwikkelt voor scheikunde. Zijn neefje stelt hem vaak op de proef, door dingen aan zijn oom te vragen, om erachter te komen of meneer de Wolf het ook wel echt weet. Voor na zijn pensioen heeft hij echter wel veel plannen. Zo is hij van plan zich wat meer te gaan verdiepen in de geschiedenis en hij heeft zelfs plannen om een studie in die richting te gaan volgen. Veel van zijn hobby’s hebben met scheikunde te maken. Zo heeft hij een heel bijzondere hobby, namelijk het verzamelen van scheikundepostzegels; bijvoorbeeld postzegels met Nobelprijswinnaars of met afbeeldingen van structuurformules. Op de vraag of hij zich ook 62 jaar oud voelde, antwoordde hij: “Ik voel me geen 62, noch lichamelijk, noch geestelijk.” Hij denkt zelf dat dit te maken heeft met het feit dat hij altijd met jonge mensen gewerkt heeft. “Je verstoft dan niet.” Wij merkten op dat hij er eigenlijk ook niet uit ziet als 62. Dat komt volgens hem doordat hij nog niet zoveel grijze haren heeft als veel van zijn leeftijdsgenoten. Hoewel hij Universitair Hoofddocent is, wat inhoudt dat hij ‘professorabel’ is, heeft hij het hoogleraarschap nooit geambieerd. “Ik ben bescheiden over mijn capaciteiten.” Hij heeft altijd veel voldoening in zijn werk gehad en de uitzonderlijk vele werkuren die met het hoogleraarschap gepaard gaan trokken hem niet aan, ook vanwege zijn gezin thuis. Zoals sommigen misschien wel weten, heeft dhr de Wolf vorig jaar de prijs voor best docent gewonnen. Hierover zegt hij zelf: “Natuurlijk leuk, een prijs waar ik trots op ben.” Wij vroegen meneer de Wolf tenslotte hoe hij de toekomst zag van de divisie scheikunde aan de VU. Hij hoopt dat de VU niet samen zal hoeven te gaan met de UvA; hij gelooft niet dat de aantrekkelijkheid van de studie hiermee bevorderd wordt. Maar hij realiseert zich ook dat, naarmate afdelingen en onderzoeksgroepen aan beide
universiteiten steeds kleiner worden en studenten al ‘uitgewisseld’ worden tussen de universiteiten, de stap naar het echte samengaan niet zo groot meer is. “Ik heb wel gelezen dat jongeren scheikunde niet ‘sexy’ genoeg vinden.” De oorzaak voor het teruglopende aantal chemiestudenten zoekt hij in de concurrentie van informatica en de bio-gerichte vakken. Hij betwijfelt ook of het nieuwe vijfjarige programma van scheikunde de aantrekkelijkheid van de studie zal bevorderen. Er zijn namelijk 42 studiepunten extra bijgekomen, het is dus niet zo dat studenten meer tijd krijgen voor verdieping in bestaande vakken; er komt gewoon echt een heel jaar extra bij. Het voordeel van het vijfjarig programma is wel, dat de concurrentiepositie ten opzichte van andere landen verbetert en dat het programma van het vijfde jaar de student beter voorbereidt op de functies na de studie. Als de instroom zo blijft als dit jaar voorziet hij een hele kleine divisie die steeds kleiner wordt, waarbij reorganiseren dan weer noodzakelijk wordt en banen voor hoogleraren en medewerkers zullen wegvallen. Hij gaat er echter van uit dat de lage instroom dit jaar een incident is. “Het onderwijs en onderzoek in onze divisie is van hoge kwaliteit. Met de verjonging van het docentencorps heb ik hoge verwachtingen voor de toekomst.” Over het samengaan van de exacte faculteiten tot de Faculteit der Exacte Wetenschappen zegt hij: “Het eerste jaar is niet helemaal lekker verlopen.” Veel zaken komen tussen de wal en het schip terecht. Om een klein voorbeeld te noemen; wie zorgt er nu voor de postvakjes? Wie is verantwoordelijk voor welke zaken? Een suggestie van dhr Mager om dit probleem op te lossen is het opzetten van een managementteam, dat na zal gaan wie welke verantwoordelijkheden heeft en de foutjes kunnen worden weggewerkt. Na ongeveer een gesprek van twee uur begon het einde toch in zicht te komen. Meneer de Wolf had nog een andere
5
afspraak en ook voor ons was het misschien wel nuttig om weer naar college te gaan. We willen hem bedanken voor het ontzettende leuke gesprek dat wij met hem hebben gehad. We willen hem hierbij ook alvast veel succes wensen na zijn pensioen en hopen hem hier nog steeds wel eens te mogen zien. Meneer de Wolf, hierbij willen we u ook persoonlijk bedanken voor uw enthousiasme in de les, voor uw betrokkenheid bij de studenten en voor uw adviezen als studie coördinator, die vaak ontaardden in leuke gesprekken.Wij zullen u in ieder geval heel erg missen. Brenda en Wendy
jaars vanwege de doelgroep van DSM en het niveau van de excursie. Mischien gaan er wel hogere jaars van het ACD (studievereniging van scheikunde van de UvA) mee. De derde ExCursie voor dit jaar wordt een In(House)Cursie. Dit speciaal voor de mensen die eigenlijk niet weten wat er zich nog meer in dit gebouw bevindt behalve M1, de bieb, de kantine, de afdelingen, S3 en natuurlijk de VCSVUkamer. Voor een lezing zijn we nog op zoek naar een datum en een leuk en interessant onderwerp. Meer informatie volgt per mail en op postertjes. We hopen er weer een gezellig ExCie jaar van te maken! Namens de ExCie,
ExCie goes InCie Arjen is weer in het land, dus ik neem afscheid als waarnemend voorzitter van de ExCie en word weer gewoon lid. Maar eerst ga ik nog even pronken met de veren van de ExCie. Voordat ik dat doe, eerst even mijn complimenten aan de roostermakers van dit college jaar. Gefeliciteerd! Waterdicht, er is echt amper een gaatje voor een lezing of een excursie te vinden. Dan ga ik nu vol trots over de excursies schrijven. 11 November komt de eerste. We gaan op bezoek bij HoekLoos in IJmuiden. Nooit van gehoord? Zoek een gasfles en 90% kans dat er een embleem van HoekLoos op staat. Maar HoekLoos doet meer dan flessen vullen. Ze destilleren en scheiden vloeibare lucht…. Ehh… Later meer. Wat betreft de tweede excursie van dit jaar: het is gelukt, Eva heeft lang moeten vissen. Er was zelfs al een afwijzingsbrief maar er is nu toch een datum met DSM afgesproken: Donderdag 9 december. Helaas, op verzoek van DSM, geen eerste
Kim Retra
Faculteitsbestuur Vanaf september dit jaar heeft niet alleen de divisie directie Scheikunde maar ook het bestuur van de faculteit der exacte wetenschappen een adviserend studentlid. Dit eerste jaar mag ik dit waarnemen. Voor zaken die specifiek voor de divisie van belang zijn, is Laurens de Leur het aanspreekpunt en voor divisieoverstijgende zaken ben ik beschikbaar. Overigens zullen Laurens en ik regelmatig contact hebben zodat alles wat je bij een van ons meldt wel op de goede plaats terecht zal komen. Nu ik de eerste maand in het facultitsbestuur heb meegemaakt wil ik twee dingen noemen die op dit moment spelen en die van belang kunnen zijn voor de studenten binnen de faculteit. Zo is onlangs een advies van de adviesraad voor het wetenschap en techniekbeleid verschenen waarin deze raad de minister adviseert de helft van de bèta-
6
opleidingsplaatsen te schrappen. Dit in het kader van de teruglopende studentenaantallen. In het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan 2000 (HOOP) reageert de minister hierop door de verantwoordelijkheid bij de universiteiten zelf te leggen. Zij moeten zelf gaan overleggen wat er aan samenwerking kan gebeuren. Het zal duidelijk zijn dat het faculteitsbestuur hier veel over nadenkt. Wat verder van belang is, is dat het college van Bestuur (de baas van de VU) van plan is het onderwijs in de vierjarige opleidingen, waar het jaar 1998 voor het laatst mee is begonnen, nog aan te bieden tot 2002 en de examenmogelijkheden tot 2004. Dit zou betekenen dat de jaarlichting 1998 niet meer dan zes jaar over zijn opleiding mag doen. Het faculteitsbestuur heeft hierover een brief geschreven aan het college van Bestuur waarin erop gewezen wordt dat de examentermijn beter opgerekt kan worden tot 2006. Dit komt namelijk beter overeen met de geldigheidsduur van de tentamens. Er wordt natuurlijk over nog veel meer zaken gesproken en ik zal dan ook proberen de belangrijkste zaken in de toekomst op SOS’en (Studenten Overleg Scheikunde) en in de PB te blijven noemen. Bovendien kan iedereen Laurens en mij natuurlijk opzoeken om specifieke zaken te vragen of op te merken. Chris Oostenbrink
Vreemde voorwerpen teisteren Drenthe! Drenthe - De ochtend van vrijdag 10 september begon zoals zoveel ochtenden in Drenthe: De haan had al gekraaid en langzaam stond iedereen op om de koeien te melken of eieren te rapen. De familie Hansen uit Drouwen was ook al vroeg uit de veren en hun vierjarige zoontje Björn rende het weiland in. Plotseling werd zijn aandacht getrokken door een tros
gekleurde voorwerpen. Voorzichtig raakte hij ze aan. Het leek een soort rubber, maar wat had dat mysterieuze oog te betekenen, dat op alle voorwerpen prijkte en het jongetje dreigend aankeek? De ouders van Björn hebben direct maatregelen genomen en de plaatselijke politie gewaarschuwd. Het weiland van de familie werd afgezet, zodat de koeien deze zonnige dag op stal moesten doorbrengen. Een woordvoerder van de politie Drouwen: “We hebben onmiddelijk de opsporingsdienst ingeschakeld, want je weer maar nooit. Het kan wel een aanval uit de Randstad zijn. Het blijken echter geheel onschadelijke voorwerpen te zijn, maar de herkomst is nog onduidelijk.” Omdat gevreesd werd voor buitenaardse voorwerpen, werd de sterrenwacht benaderd. Hier zijn echter geen meldingen binnengekomen van voorwerpen uit de ruimte. De familie Hansen voelde zich bedreigd, omdat alleen in hun weiland de voorwerpen waren opgedoken. Was het misschien persoonlijk bedoeld? Maar het duurde niet lang voor ook uit andere plaatsen in Drenthe meldingen binnen kwamen. In Dwingeloo werd een nog grotere tros gevonden door een vrouw uit Rotterdam, die daar nietsvermoedend haar vrije dag doorbracht. Niet alle voorwerpen kwamen in trossen voor: In een natuurgebied bij Havelterberg werd een eenzaam “oog”, zoals de politie de voorwerpen aanduidt, gevonden. Het KNMI heeft de Drentse politie een windschema verstrekt, waaruit afgeleid kon worden dat de “ogen”, mits ze niet buitenaards zijn, via de wind zijn meegevoerd en medio augustus in Venezuela zijn opgelaten. De venezuelaanse autoriteiten ontkenden echter alles, wat het onderzoek danig heeft vertraagd. Gelukkig kwam er al snel hulp. Een hoogleraar materiaalkunde uit Delft heeft het materiaal van de “ogen” onderzocht en kwam tot de conclusie dat het bont gekleurde materiaal waar de “ogen” van vervaardigd zijn een rubbersoort is die
7
alleen gebruikt wordt door bepaalde ballonerieën in Amsterdam. Navraag bij de verkeersleiding van Schiphol, waar bij een eerste telefoontje niemand aanwezig was, bracht de verlossende verklaring: De gevonden voorwerpen zijn ballonnen, 9 september opgelaten op het terrein van de Vrije Universiteit Amsterdam door VCSVU-leden ter gelegenheid van het zevende lustrum van hun vereniging. Dit verhaal kwam ook geheel overeen met de gele kaartjes die alle vinders aan hun ballonnen aangetroffen bleken te hebben. In plaats van hiervan melding gedaan te hebben aan de politie, hebben zij de kaartjes terug gestuurd naar het adres wat erop stond. Alles leek opgelost, de zaak werd afgeschreven en opgeborgen in een diep en ondoordringbaar archief. Bijna iedereen was het voorval in Drenthe al vergeten, toen onlangs bij de politie in de Duitse plaats Nordholz in paniek Dhr. Heinrich Appiavius binnenrende. “Ich habe etwas gefunden!”, riep hij terwijl hij de deur van het politiebureau openzwaaide. Iedereen werd erbij gehaald, van de koffiejuffrouw tot de Kriminalpolizei, en een noodplan werd opgesteld. Het voorwerp dat Appiavuis op straat had aangetroffen was gekleurd en rubberachtig. Er zat een lintje aan met daaraan vastgebonden een geel kaartje. De tekst op het kaartje was onleesbaar voor Appiavius: “Met.....het...oog...op...de....toe...komst...” Hij kon er geen wijs uit worden. Wat voor taal was dit? Met handschoenen en tangen draaide een agent het kaartje om. Op het eerste gezicht stonden hier nog meer berichten in die rare taal, maar Appiavius zag ineens bekende woorden: “Finder wird gefragt dieses aus zu füllen. Bitte schicken Sie an:” gevolgd door een adres in Nederland. De politie maakte een proces verbaal op voor het onnodig storen van dienstdoende agenten tijdens de koffiepauze en Appiavius nam de enige juiste beslissing: evenals zijn voorgangers in Drenthe, stuurde ook hij het kaartje terug naar de VCSVU en creëerde daarmee een voorlopige winnaar van de
ballonnenactie van 9 september. Wie dat is, is te vinden in onderstaand lijstje. De Lustrum Commissie van de VCSVU heeft laten weten pas op 1 november definitief bekend te kunnen maken wie de ballonnenactie heeft gewonnen. Op de eerstvolgende borrel na 1 november zal de winnaar zijn prijs in ontvangst nemen en krijgen ook de andere gelukkigen van wie de ballon gevonden is een kleine attentie. Inmiddels hebben Björn Hansen, Heinrich Appiavius en alle andere eerlijke vinders ook een beloning ontvangen voor het terugsturen van de kaartjes. Deze beloning bestond uit een “chemiewaaier”, beschikbaar gesteld door de Stichting C3. Vanuit een regenachtig weiland in Drenthe wens ik u een goedenavond. Eva Amsen Vindplaatsen ballonnen: Bij de Rabobank in Gasselternijveen: Kiki Hohnen Ruscha Mulder Edith Gelens Tim Herben Een weiland in Drouwen: Hanneke van Veldhuizen Daan Geerke Ronald de Goeij Een weiland bij Geelbroek: “Wij allemaal” (kaartje ingevuld door Kim Retra, en aan drie ballonnen gebonden) Dwingeloo: Helen van Acquooij Wendy Caan Eva Amsen Chris Oostenbrink Nicole Driessen Gabrielle Kramer Een natuurgebied in Havelterberg: Edwin van de Ketterij Nordholz, Duitsland: Dennis Laan
8
“Als je boven zo’n dampende frituurpan hangt, heb je echt het gevoel dat je de wereld aan het verbeteren bent”
O S M O S
De COSMOS (Commissie Ontwikkelings Samenwerking Met Onze Studenten) zoekt nieuwe leden. Wij bakken tijdens borrels bitterballen en zamelen daarmee geld in voor o.a. Botswana, Kenia, Bangladesh en Albanie. Ook worden goede doelen gesteund met de opbrengst van de sponsorloop tijdens de AC-sportdag. Wil je meer informatie over de COSMOS? Mail dan naar
[email protected]. Ook kan je tijdens een borrel naar de eerste labzaal op de N-gang gaan waar de COSMOS bitterballen bakt. 9
11
12
Lustrumfeest Het is volbracht! Geheel in stijl met de voorgaande vijfendertig jaar heeft de VCSVU donderdag 30 september haar 35e verjaardag gevierd. Alles is weer prima verlopen, maar nog tijdens het feest dreigden er zaken mis te gaan. Laten we bij het begin beginnen. Het was een mooie herfstdag in 1964 toen de Vereniging van Chemie Studenten aan de Vrije Universiteit opgericht werd. We maken nu even een sprong van 34 jaar, toen op 1 oktober 1998 de lustrumcommissie begon met de zogenaamde lustrumactiviteiten, waarover in eerdere PB’s geschreven is. Nog een sprong, september 1999. Nadat de ballonnenactie gehouden is, waarover ook een stukje in deze PB staat, moest helaas het middag-symposium verzet worden in verband met de afwezigheid van de sprekers (toch wel cruciaal). En dan, tijdens de laatste weken voor het eindfeest, blijkt dat de drukker een fout heeft gemaakt en de almanakken wellicht pas op de dag van het feest klaar kan hebben. Ook het speldje dat ontworpen is voor het erelid dat tijdens het feest benoemd zal worden is nog onderweg. Dit speldje komt woensdagmiddag binnen, ruim op tijd. De almanakken laten iets langer op zich wachten. Dankzij de inzet van Floris van Hoek, die ze uit Zutphen is gaan halen, waren ze er om 19.00 uur, twee uur voor het feest zou beginnen. En toen kwamen rond 21.00 uur de eerste gasten binnen. Iedereen had er echt werk van gemaakt om verkleed te komen. Er was zelfs al iemand die als fotograaf van Ad Valvas kwam. Na de monnik en de vampier kwamen ook Pippi Langkous, Suske en Wiske, prof. Prlwytzkofsky, Jip en Janneke, een pastoor en een duivel, twee erlenmeyers en een zeemeermin met haar kapitein. Rond 23.30 was bijna iedereen er. Bijna, want het erelid dat om middernacht gehuldigd zou worden ontbrak nog. Mevrouw Velthorst had taxiproblemen gehad. Maar gelukkig, net als het speldje
en de almanakken kwam ook het erelid mooi op tijd, zodat alles door kon gaan zoals gepland. Even voor twaalf telde Edwin van de Ketterij als voorzitter van de lustrumcommissie af tot het 1 oktober was en de VCSVU officieel jarig was. ’Spontaan’ werd vervolgens het lang zal die leven ingezet waarna Edwin verder ging door even kort een aantal lustrumactiviteiten in de herinnering te roepen. Vervolgens bedankte hij de almanak werkgroep nog (Astrid, Eva, Gianne, Ingrid en Pim) en riep hij mevrouw prof. dr. N.H. Velthorst naar voren. Vanwege haar inzet voor en betrokkenheid bij de VCSVU en studenten in het algemeen, vond de VCSVU haar de ideale persoon om als eerste erelid van de vereniging benoemd te worden. Ze werd hiervoor overspoeld met felicitaties, een bos bloemen, een oorkonde, het eerste exemplaar van de almanak en het bewuste speldje. Uiteraard kreeg mevrouw Velthorst vervolgens zelf de mogelijkheid een en ander te zeggen. Ze bedankte het bestuur voor de benoeming en de leden omdat die het voorstel duidelijk gesteund hadden. Vervolgens haalde ze nog enkele herinneringen op uit haar eigen studententijd, toen ze zelf in het bestuur van de Natuurphilosophische vereniging van de VU zat (de voorloper van de VCSVU). Het bleek duidelijk dat er grote veranderingen plaatsgevonden hebben en dat we daar in bepaalde opzichten erg blij mee mogen zijn. Na deze formele zaken ging het feest weer in volle gang verder, waarbij de verschillende figuren zich tot na drieën prima vermaakt hebben. Uit de verscheidenheid van aanwezige personages bleek toch maar weer dat scheikundigen helemaal niet vast zitten in hun eigen wereldje en dat ze heel goed weten hoe ze een feestje moeten vieren. Het is volbracht. De almanak is afgekomen, het lustrumjaar is met dit feest afgesloten, de activiteiten zijn bijna allemaal afgerond, maar laten we niet vergeten dat het thema van het lustrum 'Toekomst' was. Na een jaar van
13
uitgebreide en nieuwe activiteiten en met een erelid dat zich ongetwijfeld in zal blijven zetten voor de vereniging, is de vereniging genoeg gegroeid om de volgende eeuw in te gaan en gebruik te maken van de ervaringen en mogelijkheden die dit jaar opgedaan zijn. Namens de lustrumcommissie, Chris Oostenbrink
De Wereldwinkel Begonnen in 1972 met een tafeltje met eerlijke koffie in de kelder, is de wereldwinkel VU uitgegroeid tot een middelgrote Wereldwinkel. De Wereldwinkel verkoopt produkten waar de (kleine) boeren en ambachtslieden een eerlijke prijs voor hebben gekregen. Bovendien wordt een gedeelte vooruit betaald, zodat de boeren geen geld hoeven te lenen bij geldwoekeraars. Daarnaast krijgen de producenten indien nodig ondersteuning bij produktontwikkeling en produktie. Een bij een coöperatie aangesloten boer vertelt:"Jullie zijn sacada's, plantagewerkers, jullie kunnen alleen een machete, hakmes, vasthouden, zeiden onze bazen toen we zelf suikerplantages wilden gaan beheren. Maar toen we onder hen werkten verdienden we nauwelijks genoeg om van te leven. Nu delen we al onze inkomsten en hebben we speelruimte om te beslissen wat we met het geld doen. Daarnaast hebben we geld voor "extra's" zoals onze kinderen naar school sturen". De Wereldwinkel verkoopt heel diverse levensmiddelen en andere (cadeau)artikelen. Het assortiment wisselt steeds. Ook wordt ingespeeld op de actualiteit. Zo verkopen we sinds kort sterrenmix-thee en rooibosthee. Veel produkten worden in het land van herkomst
verpakt, wat extra werkgelegenheid oplevert. Dit levert soms grappige situaties op. Zo snappen de arbeiders niet wat wij met zoiets als pindakaas doen. Naast de winkelverkoop, verkopen we ook levensmiddelen aan de CGV-winkel (die de produkten dan weer voor ons verkoopt). Verder leveren we koffie en thee aan verschillende faculteiten. De grootste omzet is elk jaar weer die van de kerstpakketten. Een paar weken geleden zijn we hier weer mee begonnen. Naast de normale winkelverkoop, hebben we een paar keer per jaar een grote actie. Zo hebben we het afgelopen jaar bijvoorbeeld de tiende verjaardag van Max Havelaar gevierd met taart voor alle klanten. De winkel is open van maandag t/m donderdag van 12.30 tot 13.30 en maandagavond van 17.30 tot 19.00. We staan meestal voor de Mensa en anders in de kelder (bij de Vissenkom collegezaal naar beneden). Kom gerust eens kijken, we zijn echt niet duur. Het is je toch ook wat waard dat er voor je kopje koffie of thee geen mensen worden uitgebuit. Om met de slogan van Loesje te zeggen: "Voor de koffie van de Wereldwinkel zijn alleen de bonen geplukt, niet de plukkers". De winkel wordt gerund door een groep enthousiaste studenten. We kunnen best nog wat hulp gebruiken. Dus lijkt het je wat, kom eens langs voor informatie of bel me. Als vrijwilliger kun je net zoveel en net zo weinig doen als je zelf wilt. Maar het belangrijkste is dat het heel leuk is. En belangrijker alle produkten die jij verkoopt leveren bij aan een wereld waar mensen eerlijk met elkaar omgaan. Tot ziens in de winkel, namens de Wereldwinkel VU, Petra de Waard 020-6708378
14
’Probleemvakken’ studeerbaarder! In februari 1998 zijn bij de divisie Scheikunde twee Studeerbaarheidsfondsprojecten van start gegaan. Deze projecten hebben als doel het onderwijs studeerbaarder te maken. Het eerste project "Simulatie en visualisatie van complexe chemische modellen" richt zich vooral op de vakken Natuurkunde en Chemische Binding I en II. Het tweede project draagt de titel het "Ontwerp van een geautomatiseerd zelfoefenprogramma". Met zo’n programma kunnen studenten testen of ze de stof hebben begrepen en voor een tentamen oefenen. Docenten krijgen door deze testen sneller inzicht waar de problemen zitten. Veel studenten vinden de vakken Natuurkunde en Chemische Binding I en II lastig. De animaties en extra oefeningen die nu zijn ontwikkeld, maken moeilijke concepten meer inzichtelijk. Voor Chemische Binding I zijn simulaties ontwikkeld van het quantisatie-principe en het variatieprincipe. Je kunt deze simulaties ook zelf beïnvloeden door 'aan de knoppen te draaien'. Voor Chemische Binding II kun je van alle symmetrieoperaties ruimtelijke animaties via het web bekijken. Ook kun je de Hückel-methode oefenen. Voor Natuurkunde zijn er webpagina's met vragensets voor Mechanica en Elektriciteit & Magnetisme die je helpen bij de keuze van juiste wetten en variabelen. De toetsen zijn een onderdeel van het programma WebCT. Om met dit pakket te werken, heb je alleen een browser (Netscape, MSIE) nodig. Het maakt dus niet uit of je achter een Mac of pc zit, thuis of op de VU. Docenten kunnen met een aantal vragen een test aanmaken die studenten kunnen gebruiken om zichzelf te toetsen. De test wordt automatisch nagekeken en door de feedback weet je waarom je iets goed of fout doet. Je kunt oefenen met toetsen voor Biochemie / Celbiologie,
Anorganische Chemie I en het NMRgedeelte van Spectroscopische technieken. Studenten die de Biochemie/Celbiologie toetsen hadden gemaakt gaven aan dat dit een gunstige invloed op hun eindcijfer had. Op dit moment wordt het extra ontwikkelde lesmateriaal alleen ingezet als ondersteuning van de lopende collegeserie. Maar ook studenten die één van de bovengenoemde vakken niet gehaald hebben, kunnen de modules als extra oefenmateriaal voor een herkansing gebruiken. De opdrachten en toetsen zijn te vinden door naar http://www.chem.vu.nl/onderwijs/ te gaan en vervolgens te kiezen voor een van de genoemde vakken. Voor de WebCTtoetsen moet je eerst een inlognaam/wachtwoord combinatie aanvragen bij
[email protected]. Bij andere vragen zijn wij ook graag bereid om te helpen. Email ons of kom langs op P146. Studeer ze, Andries de Man Tinka Spronk
Ga naar Kopenhagen! (over Bohr en Heisenberg) Ga je niet mee op studiereis, maar heb je wel zin om naar Kopenhagen te gaan? Dat kan, in het theater! (Ook als je wel op studiereis gaat kan je naar deze voorstelling, alleen helaas niet in Amsterdam, zie de speellijst.) Kopenhagen is een toneelstuk van auteur Michael Frayn, en gaat over de ontmoeting tussen Heisenberg en Niels Bohr en zijn vrouw, die plaatsvond in 1941 in het door de nazi's bezette Kopenhagen. Heisenberg werkte op dat moment voor de Duitsers aan de atoombom, terwijl Bohr hetzelfde deed voor de Verenigde Staten. In deze toneelthriller wordt gereconstrueerd wat er
15
tijdens die ontmoeting gebeurd had kunnen zijn. Heeft Heisenberg het Duitse atoomproject expres laten mislukken? Kopenhagen; Michael Frayn; Noord Nederlands Toneel; regie: Peter Tuinman; Acteurs: Bram van der Vlugt, Rudolf Lucieer, Liz Snoyink Speeldata: 20, 21, 22, 23, 24 oktober Bellevue Amsterdam (020 5305301) 28, 29, 31, 31 oktober Theater aan het Spui, Den Haag (070 3465272) 3, 4, 5, 6 november in De Harmonie in Alkmaar (072 5113641) 10, 11, 12, 13 november Toneelschuur Haarlem (023 5312439) Kaarten (rond de f 20) zijn te bestellen bij de kassa’s van de theaters (dit is aan te raden) of via de uitlijn (0900-0191 75 cpm / www.uitlijn.nl ; f 2,50 reserveerkosten) Pim Schravendijk
Waardering voor Scheikunde/Farmacochemie onderwijs VU Zoals velen van jullie gemerkt zullen hebben, heeft een VSNU-visitatie commissie op 7 en 8 October een bezoek gebracht aan onze Divisie Scheikunde. De commissie heeft als basis ons Zelfstudierapport gebruikt en voorts veel gesprekken gevoerd met studenten, docenten en andere onderwijsmedewerkers. Aan het eind, op Vrijdagmiddag gaf Prof. Stouthamer, voorzitter van de commissie, een korte mondelinge rappor-tage van hun bevindingen. Hieronder volgen enkele passages: De commissie noemde onze nieuwe 5jarige opleidingen Scheikunde en Farmacochemie een wezenlijke verbetering. Er was grote waardering voor het recent ingevoerde leertraject academische vaardigheden. Het relatief grote aantal nieuwbenoemde hoogleraren en overige docenten werd gezien als een mogelijk
belangrijke impuls bij de invoering van de onderwijsvernieuwingen. De commissie was verheugd over de warme belangstelling voor het onderwijs bij deze nieuwe docenten. De commissie was zeer te spreken over het vernieuwde HLO-WO instroomprogramma. De commissie was eveneens zeer positief over de opleiding Farmacochemie, de aansluiting ervan op de Scheikundeopleiding en de mogelijkheid voor studenten om makkelijk te kunnen switchen. Uiteraard waren er ook enkele kritische opmerkingen van de commissie: ten aanzien van het aantal tijdschriften in de bibliotheek, de computervoorzieningen (liever meer kleine ruimtes dan een grote) en het doctoraalrendement van de jaren ’91 en ’92. Na afloop van de mondelinge rapportage, tijdens de door de AC verzorgde divisieborrel, heb ik van enkele commissieleden expliciet te horen gekregen dat men zeer te spreken was over ’de grote betrokkenheid van de studenten bij het reilen en zeilen van de Divisie Scheikunde, niet alleen bij het onderwijs maar ook in commissies en besturen’. Waarvan acte! Al met al zeer positief, dacht ik. Natuurlijk hadden we vooraf al wel enig vertrouwen in de wijze waarop we in onze Divisie bezig zijn met ons onderwijs. Dit vertrouwen werd nog eens bevestigd door het oordeel van studenten in de afgelopen week verschenen Keuzegids (de consumenten gids voor aankomende studenten): onze Scheikundeopleiding op plaats 4 (van de 10; direct na de 3 TU’s) en onze Farmacochemieopleiding op plaats 1 (van de 4, incl. Farmacie). Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om mijn grote waardering uit te spreken voor de wijze waarop velen hebben bijgedragen aan deze onderwijsvisitatie. Zonder anderen te kort te willen doen, wil ik hierbij met name Dr. Pim Mager, onze onderwijsdirecteur en de betrokken studenten noemen. Prof. dr. N.P.E. Vermeulen Voorzitter Divisie Scheikunde.
16
Open brief aan de werkgroep VCSVUlustrumalmanak Zaterdag jl. plofte er een dikke enveloppe op de deurmat. In een vloeiend handschrift stond mijn naam vermeld. Spoedig herkende ik dit handschrift als dat van een van de leden van de werkgroep VCSVUlustrumalmanak. Vreugde viel mij ten deel: ik, die als VCSVU’er in hart en nieren en met een vervelend virus in klieren helaas niet aanwezig kon zijn tijdens de almanakuitreiking, was niet vergeten door eerdergenoemde werkgroep. Wat een prachtig boekwerk lag er weldra in mijn handen! Werkelijkwaar een fantastisch kunststukje, een mening over deze slapkaftheid die velen met mij zullen moeten delen. Snel bladerde ik door de perfect gelay-oute teksten heen, linea recta naar mijn eigen pasfoto en het (enige) door mij geschreven stukje in de almanak over de SpoC. (Kent u dat gevoel, dat u in clubbladen e.d. als eerste uw eigen stukje gaat lezen?) Maar toen zakte mijn broek af. Nadat ik mijn broek weer aangedaan had werd ik boos, heel boos. Ten eerste bleek mijn pasfoto-tekst gecensureerd te zijn, Drs. J. is er niets bij. En dat terwijl het mijn eerste levensovertuiging is dat ik nooit, maar dan ook nooit 17 wil zijn, en wel helemaal niet al over tien jaar. Kijk, als ik op mijn vijfennegentigste licht-dementerend in Huize Buitenrust zonder Gezeik wordt opgenomen en ik word dan, op een moment dat ik compleet geen enkele realiteitszin meer heb, 17, dan kan ik daar nog wel vrede mee hebben: wat niet weet, wat niet deert. Echter, mij de unieke mogelijkheid te ontnemen om aan een grote groep naasten duidelijk te maken dat ik nimmer 17 wil zijn, vind ik een grote schande! En dat terwijl de VCSVU op geen enkele wijze politiek gelieerd zegt te zijn...
Het kan nog erger. Aan mijn SpoC-stukje, dat in opbouw -naar mijn bescheiden mening- grandioos was en een nog briljantere woordkeus bezat, is ZONDER mijn toestemming door de werkgroep almanak gesleuteld, op een zodanige wijze, dat de hele strekking van mijn verhaal verlorenis gegaan. Wat is er gebeurd? Het is haast niet te geloven, maar mijn "Bijlage 16: ..." is door de onverlaten veranderd in "Bijlage 17: ..."! Ongehoord!! Bij deze eis ik van genoemde werkgroep een rectificatie in de eerstkomende PB en in alle landelijke dagbladen. Indien dit niet geschiedt, zal ik, als speciaal lid van het 35e bestuur van de VCSVU, alles in het werk stellen (tenminste, als ik weer beter ben) om de werkgroep almanak van haar functies te ontheffen. Was getekend, Daan Geerke
Een impressie van het chemieweekend Vrijdagochtend kon je alle vakantiegangers al herkennen aan de enorme weekendtassen. Het viel wel op dat er maar heel weinig eerstejaars mee zouden gaan, maar dat hoefde de pret niet te drukken. Vrijdagmiddag nog even wat huiswerk maken en daarna met z’n allen naar het VU-ziekenhuis om op de bus te stappen. In Noorden zijn we nog even bij de snack langsgegaan en net toen we besloten hadden toch maar te gaan lopen naar de kampeerboerderij werden we opgehaald door het VCSVU-busje met een paar bezorgde ouderejaars. Na het eten werd het wereldhandelspel gespeeld. Niet iedereen had er evenveel zin in, maar het was wel een leuke manier om eens een totaal andere kant van je medestudenten te leren kennen. Niet veel later stapten we vol goede moed in een geblindeerd busje om gedropt te worden. Helaas voor de leiding bleken
17
gedetailleerde kaartjes, GSM’s, een kompas en een passerende fietser heel handig bij het vinden van de juiste weg en waren we tegen drieën 's nachts weer terug. Een aantal gingen meteen slapen, maar een kleine minderheid bleef tot zes uur beneden zitten. Het was dan ook niet verrassend dat ongeveer de helft zaterdagochtend slapend aan het ontbijt zat, slapend bij de (overigens erg interessante) lezing over criminalistiek zat en slapend op weg ging naar de haven in Noorden waar tien kano's op ons lagen te wachten. Het kanoen was een onwijs succes. Een kleine groep kwam helemaal besmeurd met modder terug vanwege een waterplant-gevecht, een paar anderen vonden zichzelf bij terugkomst te droog en besloten nog even te gaan zwemmen, een enkeling kwam op tijd en redelijk droog doch uitgeput terug en de rest te laat maar redelijk uitgerust. Zelf hoorde ik bij de laatste groep echter alleen mijn medepassagier was uitgerust omdat ik doorgaans geroeid had en bovendien veel meer dan de uitgestippelde route gezien heb. Nadat iedereen binnengekomen was en nadat eindelijk iedereen gedouched had, werd er gebarbecued. Omdat het nog steeds heerlijk weer was zat iedereen gezellig buiten. Onder het genot van te veel hapjes (er bleef veel vlees over) en te weinig drankjes (om tien uur waren we al door het bier heen) ging de tijd redelijk snel en vertrokken we naar de kroeg vlak bij de boerderij. Het was erg gezellig daar. Vooral omdat we met z'n allen de hele kroeg in een keer vulden en er genoeg bier was om zelf de meest getrainde drinkers onder ons te voorzien. Midden in de nacht kreeg een groep honger en besloot in de keuken van de boerderij de resten van het vlees op te maken. Erg ongezond klaargemaakt, maar wel voedzaam. Het was ook niet verwonderlijk dat (enkele uitzonderingen daargelaten) iedereen zondagochtend erg brak aan de ontbijttafel zat. Helaas, het weekend zat er alweer op. Na het schoonmaken en inpakken werd deze keer het stuk naar de bushalte wel te voet afgelegd waardoor we op twee minuten na de bus misten en nog een uur
in het zonnetje konden nagenieten van het zeer geslaagde weekend voordat ieder zijn eigen weg ging om bij te slapen voordat de colleges weer zouden beginnen.... Door Jitske (eerstejaars)
AIO stukje - Synthese en reactiviteit van stabiele nucleofiele fosfinindenen Na jarenlang zelf als PB-redacteur actief bezig te zijn geweest, kreeg ik nu als AIO bij Organische Chemie eindelijk de kans weer eens voor de PB te kunnen schrijven. In dit stukje zal ik dan ook proberen wat meer te vertellen over het onderzoek waar ik mee bezig ben bij de afdeling Anorganische en Organische Chemie. Ik werk in de onderzoeksgroep van professor Lammertsma waar eigenlijk 2 aspecten van de organo-fosfor chemie centraal staan. Enerzijds de synthese en reactiviteit van (nieuwe) organo-fosfor verbindingen en anderzijds de Computational Chemistry. Mijn onderzoek omvat dan ook een goede mix van beide aspecten, wat ik zelf erg leuk vind. Een interessant veld binnen de organische chemie wordt gevormd door reactieve deeltjes met slechts 6 electronen, zoals de welbekende carbenen (R2C:), de nitrenen (R-N:) en de veel minder goed bekende fosfinidenen (R-P:). En juist de laatste groep, de fosfinidenen, staat centraal binnen het onderzoek. Zoals al werd gezegd zijn fosfinidenen zeer reactieve en instabiele deeltjes die alleen onder extreme condities kunnen worden waargenomen. Het eerste en enige voorbeeld van een vrij fosfinideen dat spectroscopisch werd aangetoond was het mesitylfosfinideen (MesP:), en wel bij een temperatuur van 4K. Een goede manier om fosfinidenen te stabiliseren is, analoog aan carbenen en nitrenen, complexatie aan een
18
overgangsmetaalcomplex. Afhankelijk van het metaal, zijn liganden en de substituent op fosfor, kan de stabiliteit en reactiviteit van het fosfinideen worden bepaald. In mijn onderzoek gaat het om de stabiele fosfinideen-complexen die zich als nucleofiel gedragen. Slechts enkele voorbeelden zijn in de literatuur bekend
(figuur 1), en een van de hoofddoelen van het onderzoek is dan ook het synthetiseren en karakteriseren van nieuwe, stabiele fosfinideen-complexen.
Mes* P MePh2P
M P Mes* 1a M=Mo 1b M=W Lappert, 1987
Cl
PMes*
Zr
CO W Cl
PMe3
PPh2Me 3
2 Cowley, 1990
Stephan, 1992
R Me3Si
P
N Me3Si
SiMe3
Ta N
Cp* (silox) 3Ta
N
P Mes*
*
Mes U
N
5
4 Schrock, 1993
P
*
Cp
OPMe3
6 Arney, 1996
Wolczanski, 1994
Fig. 1 Bekende fosfinideen-complexen. Het fosfinideencomplex 1 werd al in 1987 ontdekt in de groep van Lappert, en de synthese is een lastige omzetting die hieronder staat afgebeeld:
W
H H
excess n-BuLi toluene, 25ÞC
1 4
7
W
8
H
Mes*PCl2
Li
toluene, 25ÞC - LiCl, - HCl
4
W P Mes* 1b
Fig. 2 Synthese van 1 volgens Lappert. De uitgangsverbinding (7) is een zeer luchtgevoelige en lastig te maken hydridecomplex, zodat de synthese erg gevoelig is. Bovendien reageert de andere uitgangsverbinding (Mes*PCl2) met het gevormde fosfinideen. Een van de projecten die daarom momenteel loopt is het ontwerpen van een meer gemakkelijke synthese-route naar het fosfinideencomplex, uitgaande van het metalloceendichloride dat een luchtstabiele verbinding is. Daarna moet de reactiviteit van het fosfinideencomplex nog worden
onderzocht, wat in het verleden nog niet is gedaan. De reactiviteit van deze stabiele fosfinideen-complexen is overigens erg interessant voor de fosfor-chemie. Zoals al eerder werd gezegd kan de reactiviteit gemakkelijk worden gestuurd door het veranderen van het metaal, de liganden en substituenten. Het fosfor-atoom in de stabiele fosfinidenen uit fig. 1 gedraagt zich nucleofiel, en reageert bijvoorbeeld goed met carbonylverbindingen en
19
dichlorides, wat kan leiden tot syntheseroutes naar (nieuwe) fosforverbindingen. Enkele bekende voorbeelden die de reactiviteit demonstreren staan vermeld in
fig. 3.
Cp Cp + R’ 2C=O
M P R
R M
P
O
C
R’
R P
R’
C
+
Cp 2M=O
R’
R’
Fig. 3 Reactiviteit van een nucleofiel fosfinideen-complex. electronische en spectroscopische eigenHet practische werk vormt een heel leuk en schappen van verbindingen. Ook het uitdagend onderdeel van het onderzoek. Zo mechanistisch onderzoek naar het verloop komen er veel aspecten van de organische, van reacties en het zoeken naar de anorganische en organometaalchemie intermediairen of overgangstoestanden samen in een letterlijk kleurrijke mix van wordt zo veel beter toegankelijk. rigoreus ‘beuken’ en op kleine schaal onder argon-atmosfeer priegelen in kleine Ik hoop dat ik zo een klein beetje heb Schlenk-vaatjes. kunnen laten zien wat mijn onderzoek Een ander deel van het onderzoek wordt inhoudt, en ik denk dat studenten die gevormd door de Computational geïnteresseerd zijn in organische / Chemistry die nieuw is binnen de afdeling. organometaal synthese, toegepaste compuMet de komst van prof. Lammertsma is er tational chemistry of beide, heel goed een uitgebreid park aan moderne Silicon terecht kunnen voor een hoofd- of bijvakGraphics computerapparatuur gekomen en stage bij mij of één van de andere AIO’s is een grote variatie aan rekenprogramma’s (Rosa, Mark en Jan). beschikbaar (bijv. Gaussian 98, ADF, ACESII enz.). Met behulp van deze faciliteiten is het mogelijk om op hoog Arjan Termaten niveau toegepast theoretisch onderzoek te doen naar bijvoorbeeld structurele,
Puzzel Vijf vriendinnen hebben het VWO-diploma op zak en gaan nu studeren. Hoe luidt ieders volledige naam en aan welke universiteit gaan zij welke studie doen? Aanwijzingen: Een van de meisjes gaat medicijnen studeren in Groningen. Haar achternaam is niet Bulterman. Dat is ook niet de achternaam van Renate, die niet naar Amsterdam gaat. Studente Trip gaat naar Leiden, maar niet om Spaans te studeren. Een van de vijf heet Paula Coenradi. Het meisje Goudsmit gaat geologie studeren, terwijl Jenny heeft gekozen voor de Engelse taal en letterkunde. De stad waar Gonda naar toe gaat, staat in het alfabetische lijstje direct onder de stad waar iemand wiskunde gaat studeren. Wiskunde is niets voor Cynthia, die naar Nijmegen vertrekt.
20
PUZZEL VERKLEINEN EN INPLAKKEN
Oplossing puzzel PB-6 Student
Bijbaan
Vakantiebestemming Anna Felte Cola-proeven Pyramide bouwen Diana Loeth applaudiseren Spitsbergen Nora Nogtol neptelefoons Waterfietsen Maarten Thalysilte kamerplantencoach Pelgrimstocht Ko Xindize kippen uitlaten Punnik-Olympiade Paul Zuterres speelgoedrijbewijzen Klingon-kamp
Vakantieperiode 30 juni - 17 juli 4 aug. - 13 aug. 8 juni - 5 aug. 18 juli - 3 aug. 5 juli - 15 juli 7 juli - 28 juli
Degenen die erg goed opgelet hebben zullen ook gevonden hebben dat de studentennamen anagrammen waren voor resp. naftaleen, ethaandiol, natronloog, tetramethylsilaan, zinkoxide ensalpeterzuur.
21
Wist u dat u voor minimaal fl. 10,- per jaar al donateur kunt zijn van de VCSVU? En dat u als donateur op de hoogte wordt gehouden van alle activiteiten? En dat u ook automatisch elke editie van de Papieren Binding ontvangt? Nee? Nu wel. Donateur worden? Stuur een e-mail naar
[email protected]
OKTOBER 1 2 3 4 5
Floris van Hoek Saskia Duineveld
NOVEMBER Ingrid van der Wiel Jamilja van der Meulen Mariska Rondaij Gianne Meijer
DECEMBER Chris Pouw
Patrick Schmitz
Astrid Reimers
22
Stefan Harmsen 6 7
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Gert-Jan Beernink Bianca Spel Martijn van Overbeek Sandra Oosthoek Thomas Kuilman Koen Blanken Mirjam Wamelink Kirstin van Rhenen Jeroen Bos Wouter van Brussel Josien van Wijk
Mireille van Stijn
Astrid Sitters Laurens de Leur Bas de Reus Pim Schravendijk Mark Heersink Jane van Heteren
Richard Groen
Linda van Ooi Gerold Bongers Stefan Schoonus Arman Makansi Olaf Koster Jantse Leeflang
Evelien Visser
Jennifer Heuvel Martijn Moransard Dennis Teijsen
Evelina Maat Leonie Hendriks
Pieter Out
Florian Allaart Nicoline Verweij Anushka Samson
23
