ANFITEATRO NOTIZIE 84. SLAGERIJ MAES VLEESHOUWERSSTRAAT SINAAI Tel: TWEEDE KWARTAAL 2014

België-Belgique P.B. 9100 Sint Niklaas 3/5345

WWW.KOPIE-EXPRESSE.BE

NOTIZIE 84 TWEEDE KWARTAAL 2014

ANFITEATRO AMICI DELLA CULTURA ITALIANA

SLAGERIJ MAES VLEESHOUWERSSTRAAT 36 9112 SINAAI Tel: 03 772 33 39 SLAGERIJ MET ITALIAANSE SPECIALITEITEN

VERSLAG ACTIVITEITEN ACTIVITEITENKALENDER CULTUURKALENDER ALGEMENE INFORMATIE VERANTWOORDELIJKE UITGEVER & AFZENDER: KARIN TAVERNIER PRINS KARELSTRAAT 14 B 9100 SINT-NIKLAAS TEL. 03.777.96.43 [email protected]

JUNI 2014 DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT AFGIFTEKANTOOR SINT NIKLAAS 1 ERKENNING: P303621

ANFITEATRO www.anfiteatro.be Voorzitter Romain Van Hautekerke 03 7710021 [email protected] Secretariaat Karin Tavernier 03 7779643 [email protected] Penningmeester Karel Van Landeghem 03 7768642 [email protected] Bestuursleden [email protected] Lode Corveleyn [email protected] André en Betsy De Haeck-Neckers 03 7768514 [email protected] Willy De Lange 03 7771941 [email protected] Toon De Meyer 03 7770296 [email protected] Gijs den Dubbelden 09/348.39.70 [email protected] Geert en Marc Lehembre-Jottier 03 7765793 [email protected] [email protected] Brigitte Van Kogelenberg 03 7778345 [email protected] Chris en Marc Van Meerssche-Jonkers 03 776 59 68 [email protected] Kris Werts 0475 233 280 [email protected] Danielle en Achille Ziccardi-Van Gael 03 440 61 61 [email protected]

DE CASTRO

Hendrik Heymanplein, 156 9100 Sint-Niklaas Tel.03/777.64.64

Ruime keuze Italiaanse vleeswaren

boekhandel

NOTIZIE

Gratis toegestuurd aan de leden Lid worden kost slechts 10 EUR voor één jaar. Een volgend lid uit hetzelfde gezin betaalt 4 EUR Nieuwe leden kunnen hun lidgeld storten op rekening van Anfiteatro :

conto 413-9188521-59

IBAN : BE84 4139 1885 2159 BIC : KREDBEBB

REDACTIE Anne-Marie Neckebroeck Karin Tavernier Romain Van Hautekerke Brigitte Van Kogelenberg Achille Ziccardi Linda Crivits Opmaak: B. Van Kogelenberg

Stationsstraat 68, 9100 Sint-Niklaas Tel.03.776.52.25 oneindigeverhaal@skynet

W I N E T RAD I N G

FACTORY

de meest verrassende en intense ontmoeting met een fijne selectie betaalbare wijnen

magazijn Sint-Amands open vrijdag van 9 tot 21 uur zaterdag van 10 tot 17 uur Hekkestraat 44a 2890 Sint-Amands tel.0472/73.89.69 fax.052/34.02.86 www.winetradingfactory.be

BRICIOLE

IN PRIMO PIANO

“Metropolis Produzioni si propone nuovamente come motore propulsivo dell'immagine di Lucca e delle sue bellezze sia sul territorio nazionale che internazionale - concludono i ragazzi di Metropolis -, e come importante punto di riferimento per produzioni video sul territorio. Il risultato ottenuto con questo contest, offre alla casa di produzione la possibilità di mostrare, e dimostrare, come anche in una realtà di medie dimensioni sia possibile far nascere e crescere delle eccellenze professionali e della valide realtà in campo culturale”.

Cari soci,

Nazareno Giusti

op de vooravond van ons jubileumjaar mogen we wel even nostalgisch en sentimenteel zijn. Beide gevoelens zal ik kort toelichten. Het nostalgische gevoel komt boven wanneer ik (gelukkig) mijn allereerste bewaarmap – groen, grijs verschenen met daarop in rode stift “ANFITHEATRO” (sic) terug vind. Zoals in de 19de eeuws archiefstuk tref ik er een veelheid van papiertjes, notities, (nu vergeelde) krantenknipsels, omzendbrieven, telefoongesprekken, faxen ( met perforaties aan de zijkanten en op thermisch papier), restaurantkaartjes - nog bestaande maar ook verdwenen -, inschrijvingslijsten, ledenlijsten, prijslijsten enz. De eerste omzendbrief (30 april 1990) met als aanhef: “ Wat al lang had moeten zijn, is er nu: ANFITEATRO ! Met de oproep om op vrijdag 8 juni samen te komen in de zaal Nectar voor de aller-eerste vergadering van Anfiteatro. Op 15/6/1990 werd er opnieuw een brief verzonden naar de aanwezigen van 8/6/90 om hen op te roepen aan een eerste werkvergadering deel te nemen. En ....de wagen was aan het bollen en hij bolt bijna 25 jaar. Maar ik ging kort zijn en nog iets zeggen over het sentimenteel aspect van deze mijlpaal. Uiteraard bladert men door een dergelijke map met een glimlach, met een herinnering aan zoveel naieve en idealistische inzet die zoals de geschiedenis bewijst wel degelijk loont. Maar tegelijk denkt men aan mensen die lang of korter meereden op onze trein en die we ondertussen verloren zijn. Ja, een vereniging is dynamisch: leden komen erbij, leden haken af maar zolang onze kritische massa groot genoeg blijft, kunnen wij de toekomst hoopvol tegemoed zien. Cari soci, cari amici, uw bestuur heeft zich reeds gedurende maanden de naad uit het lijf gewerkt en vergaderd om ons 25-jarig jubileum stijlvol en gevarieerd voor te bereiden. Het feestprogramma is zo goed als klaar. In de loop van de komende maanden zullen jullie daarover meer vernemen via Notizie en mail. Wij rekenen op jullie massaal op onze activiteiten aanwezig te zijn.

11 dingen die je in Italië moet doen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Een villa huren in Toscane Leren om een gondel te besturen in Venetië Overnachten in een van de grotten in Matera. Van kunst genieten in Firenze. Rondtrekken door de Cinque Terre. Leer om een pizza te maken in Sorrento. Maak een fietstocht door Lucca. Leef zoals George Clooney bij het Comomeer. Rijd langs de Amalfikust in een cabriolet. Verwen jezelf met chocolade in Perugia. Train als een gladiator in Rome.

48

Buona lettura, buone vacance e buon inizio del nostro anno giubileo 2014-2015.... Romain Van Hautekerke Presidente (een kort woordje van de voorzitter)

Werkten verder mee

Lode Corveleyn, Linda Crivits, Tom De Keyzer, Herman Cole, Karina Imschoot, Romain Van Hautekerke, Monique Jacqmain, Anne-Marie Neckebroeck, Magda Van den Bosch,

1

BRICIOLE Un portale di arte e cultura contemporanea www.artwireless.it. Si tratta di un progetto online di informazione per l’arte, un’idea di cultura che viaggia senza fili utile al sistema museale pubblico e privato, agli studiosi, ai collezionisti, agli artisti, ai galleristi e a tutti gli amanti della cultura desiderosi di conoscere ciò che accade nel mondo dell’arte. Attraverso dossier e approfondimenti si cercherà di fornire un’aggiornata rappresentazione del mondo dell’arte nazionale e internazionale al fine di fornire una visione “non-conforme” dei fatti culturali. I contenuti di ArtWireless sono inoltre ricchi di notizie e servizi riservati a musei, agli artisti, alle gallerie e agli studenti universitari interessati al nostro patrimonio artistico. Innovativo nella veste grafica e nei contenuti il progetto intende sfruttare al massimo le potenzialità del web al fine di - come direbbe Paul Klee - «rendere visibile l'invisibile». Focus sul contemporaneo, notizie dell'ultim'ora, dialoghi con giovani artisti per divulgarne le opere e lo stile, uno sguardo periodico su musei e gallerie private per valorizzarne la storia e l'attività: ArtWireless ha dunque scelto di utilizzare "intelligentemente" la Rete puntando su un "turismo culturale".

INHOUD In primo piano Che cosa faremo? Italiaanse immigratie Fotowedstrijd Che cos’abbiamo fatto? Triëst Wie is wie? Viaggiare: Ape Calessino & Slowfood – Piemonte Storia : De oudste Italiaanse teksten Stampa : Vita di Shekhar Stad Lucca geeft Herman Cole carrièreprijs Stampa : Historische koffiebar Viaggiare : MiaGola Caffè Stampa : Venetië Decalogo per il buon vivere in spiaggia Il decalogo dei gastroenterologi Turismo Poesia: Alphonse de Lamartine en Italië Storia: I Tedeschi… Da leggere: De Mijnramp van Marcinelle in strips Familiegids Fosca Da vedere: La grande bellezza Locali storici Briciole 11 dingen die je in Italië moet doen

2

Het lobby-werk van het Anfiteatro-bestuur leidt naar een mooi resultaat ! ;-) http://www.loschermo.it/articoli/view/62281

Lucca ai Mondiali del Brasile: sarà girato in Anfiteatro lo

spot ufficiale di "Rio 2014" 02-04-2014 / EVENTI / NAZARENO GIUSTI LUCCA, 2 aprile - Lucca ai mondiali di calcio in Brasile. Sì, proprio così. Vi riveliamo infatti in anteprima che la nostra città parteciperà al più grande grande evento sportivo sfoderando le sue bellezze. Sarà infatti al centro di uno spot televisivo che diverrà la sigla dei campionati del mondo di Rio De Janeiro, ossia un video realizzato e girato in varie nazioni promuovendo le realtà locali, mostrando una palla che attraversa tutti i continenti e tutte le nazioni coinvolte. E in Italia la scelta è caduta proprio su Lucca, dove la Circus Ads, l'agenzia pubblicitaria internazionale che cura l'iniziativa, ha deciso di girare lo spot in piazza Anfiteatro, contattando direttamente la Metropolis Produzioni, che già si era fatta notare in varie iniziative, tra cui il progetto presentato all'ultima Berlinale "The Imago". “Siamo stati selezionati in seguito ad un contest a livello mondiale che ha scelto cinquanta videomakers, ognuno dei quali proveniente da una diversa nazione, per realizzare uno spot promozionale per i mondiali di calcio che si terranno a Rio de Janeiro. Appena abbiamo saputo la notizia ci siamo messi al lavoro...”, spiega lo staff di Metropolis. Tutto è pronto per le riprese, che saranno effettuate sabato mattina (5 aprile) dalle 9,30 all'interno della meravigliosa cornice di piazza Anfiteatro. L'obiettivo della produzione è anche quello di coinvolgere

la cittadinanza, che potrà assistere al making of di "Road to Rio 2014". Protagonisti del video saranno dieci calciatori, cinque ragazzi e cinque ragazze, scelti sul territorio lucchese, e tutti coloro, cittadini e turisti, che si troveranno a passare da piazza Anfiteatro in quel momento.

47

BRICIOLE

CHE COSA FAREMO ?

Paus Franciscus stelt de tuinen van de pauselijke zomerresidentie in Castel Gandolfo open voor het publiek. Geïnteresseerden kunnen vanaf nu het 55 hectare grote park bezichtigen. Dat meldt Radio Vaticaan. Bezoeken voor de tuin zijn rechtstreeks te boeken via de website van de Vaticaanse musea: http://mv.vatican.va/3_EN/pages/MV_Home. html Een toegangskaartje kost 26 euro. Het bezoek gebeurt steeds met een gids. Tot nader order zijn er alleen gidsen op zaterdag beschikbaar en gebeuren de gidsbeurten in het Italiaans. De eerste tuin die wordt opengesteld is de zogenaamde Barberini tuin. Bezoekers kunnen er onder andere de ruïnes van een Romeins amfitheater bewonderen. Paus Franciscus zelf maakt geen gebruik van het zomerverblijf in Castel Gandolfo. Zijn voorgangers brachten er zo'n drie maanden per jaar door. Spécial Italie - Lonely Planet - SCHERP JE FRANS AAN: Lonely Planet se renforce sur la 2e destination des Français, l’Italie 7 nouveaux guides consacrés à l’Italie arrivent en librairie, 2 premières éditions et 5 nouvelles éditions. Lonely Planet complète ainsi son catalogue qui comprend désormais 14 titres. Sur la totalité du marché français de guides de voyage, l’Italie représente 26 % des ventes. Liste complète : Italie, Sardaigne, Lacs italiens, Italie du Sud, Pouilles, Sicile, Toscane, Florence en quelques jours, Turin en quelques jours, Naples, Rome et Rome en quelques jours, Guide de conversation italienne et Petite conversation italienne. Eind april verscheen het jongste boek van ons medelid Hedwig Van de Velde: “Het Mysterie van de smokkelaar.” De veertienjarige Sel verdient een centje bij als bagagedrager voor de passagiers van de drukke veerboot tussen Sint-Anneke en Antwerpen. Daar ontmoet hij Katrien, de knappe dienstmeid van een rijke advocaat. Hij valt voor haar en kan alleen nog maar aan haar denken. Maar dan duikt na jaren afwezigheid plots zijn vader op. Niet veel later wordt Mon, de beste vriend van Sel, zieltogend teruggevonden en Sel is verdachte nummer één… Een spannende plot, een liefdesverhaal en een vleugje geschiedenis: dat is het succesrecept van de jeugdromans van Hedwig Van de Velde. In Het mysterie van de smokkelaar brengt hij het bruisende Sint-Anneke van de periode vlak voor WO I tot leven.

46

In juni hebben we nog één activiteit… Daarover lees je meer op pagina 5 - Italiaans Immigratie. Want de periode mei-juni is voor sommige bestuursleden al volop vakantietijd… Ook juli en augustus houden we gewoon “vrij” zodat jullie zelf “la bella Italia” kunnen gaan verkennen. Als er interessante zaken in Vlaanderen zijn om te doen, dan verneem je dat via mail of via onze website! Dit betekent NIET dat het bestuur heeft stilgezeten… We zijn volop bezig aan de voorbereiding van ons 25e werkjaar, ja , je leest het goed… In juni 1990 werd Anfiteatro, amici della cultura italiana, opgestart… en wie van de stichtende leden had durven dromen dat we in september 2014 aan ons 25e werkjaar zouden beginnen…met ruim 300 leden (329 om precies te zijn) en 194 volgers op Facebook… want dat telt tegenwoordig! Neem er alvast je agenda bij en noteer volgende data met stip: Zondag 14 september: Anfiteatro geeft een lichte Italiaanse toets aan Open Monumentendag…’ Vrijdagavond 26 september: Buttachicchi, een jaarlijks etentje met een kok uit de Garfagnana. Maandagavond 10 november, op de vooravond van 11 november, … een avond rond de Groote Oorlog, niet in de Westhoek, maar La Grande Guerra in Italië… Zaterdagavond 29 november, de officiële kick-off van ons jubileumjaar, met een klassiek concert in de ontvangstzaal van het stadhuis van Sint-Niklaas. Zondagnamiddag 30 november Banditaliana met Ricardo Tesi in samenwerking met ’t Ey. Zondagmiddag 14 december: tento bezoek in Bozar Brussel Uiteraard zorgen we tussen 13 en 23 november ook voor een Italiaans accent in de Week van de Smaak. We ontvangen begin december de Sint (vanuit Bari !). Er komt een speciale Nieuwjaarsreceptie, en begin maart 2015 is er onze reismarkt in de bib “Piccione Viaggiatore”… Alle details vind je – zodra ze volledig gekend zijn – op www.anfiteatro.be, uiteraard ook in de Notizie van september, via onze Notizie via mail… Zorg er dus zeker voor dat we je goede (mail)adres hebben! Wil je dit werkjaar dansend afronden, dan ben je op 21 JUNI in 'T EY welkom omtrent 21u om o.a. op Italiaanse klanken de zomer in te dansen met Ether Noir & Raffaele Antoniotti Het viertal van Ether Noir zijn rasechte muzikanten met stevige vergroeiingen in de traditionele muziek. Hoewel ze allemaal een stevige aantal folkkilometers op de tellers hebben staan hadden ze elkaar nog nooit echt muzikaal ontmoet. Op een rustige zondag-

3

CHE COSA FAREMO ?

LOCALI STORICI

namiddag kwam het er dan toch van om samen te musiceren en kwamen ze tot de verbazingwekkende ontdekking dat ze vanaf de eerste noot volledig op elkaar afgestemd waren. Op dat moment is ‘Ether Noir’ bij Christian thuis in de Rue des Terres Noires. In hun muziek vind je de wortels terug van traditionele Canadese, Centraal Franse, Belgische en zelfs Zweedse muziek. Hun repertoire bestaat uit zowel traditionele als nieuw gecomponeerde muziek en hedendaagse balfolkmelodieën. De muzikanten van Ether Noir zijn ons helemaal niet onbekend : Chantal Boulanger (viool en voetenwerk), Wim Poesen (dwarsfluit en doedelzak), Michel Jacqmain ( citer-gitaar-bus) en Christian D’Huyvetter (diatonische accordeon, zang). Raffaele Antoniotti is multi - instrumentalist, componist, arrangeur en studeerde saxofoon aan het Conservatorium van Genua. Na vele omwentelingen kwam hij terecht bij de ‘Keltische’ muziek en leerde hij zichzelf eerst tinwhistle, vervolgens draailier en diatonisch accordeon aan. Inkom leden EUR 7 / niet-leden EUR 9. Ledenprijs ook voor leden van Anfiteatro. Ook alleen luisteren is toegelaten! www.raffaeleantoniotti.com/index1.html

Op zondag 22 juni breien wij een officieel einde aan ons Anfiteatro-werkjaar en we trekken richting Gent, waar we ons op sleeptouw laten nemen naar de Italiaanse sporen in Gent onder leiding van een gids. We verzamelen tegen 14.30 u aan het Huis van Alijn. De wandeling duurt 90 min en zou toegankelijk zijn. Bijdrage: 5 euro. Vermits het aantal deelnemers beperkt is, vooraf aanmelden via [email protected] Je vindt alvast een inleiding hierrond op de volgende pagina’s

Achteraf is hopelijk de zon van de partij voor we de dag afronden in één van de vele lekkere Italiaanse restaurantjes. .

4

45

DA VEDERE LA GRANDE BELLEZZA La Grande Bellezza/The great beauty van de Italiaanse regisseur Paolo Sorrentino (Il Divo, This Must Be the Place) is mijn nummer één op de toptienlijst van vorig jaar. Alleen al voor Toni Servillo die acteren

in grote kunst transformeert in een Fellini-achtige wereld. Hij speelt de charismatische Jep Gambardella, een journalist/schrijver, gekleed in prachtige Italiaanse designkostuums, die graag vertoeft op decadente feestjes, zich laat omringen door mooie vrouwen, kunstwerken. Kortom met volle teugen geniet hij van de glamour en glitter die het leven te bieden heeft. Op zijn 65ste verjaardagsfeestje overschouwt hij de leegheid van het bestaan. Ambitieus,

fascinerend, flamboyant en meditatief is La Grande Bellezza, Sorrentino’s eigenzinnige ode aan de eeuwige stad Rome! Bekroond met vele prijzen waaronder de Golden Globe voor beste niet-Engelstalige film. Oscar voor beste niet-Engelstalige film. Verdeler: ABC Nu ook te koop. Linda Crivits

44

STORIA ITALIAANSE IMMIGRATIE

Hoewel de Italiaanse immigratie in België pas vanaf het interbellum numeriek belangrijk werd, kan het begin van die migratiebeweging getraceerd worden tot de 19e eeuw, toen individuele immigranten maar ook groepen arbeiders, ambachtslui en entertainers naar België kwamen om er hun brood te verdienen. Het stereotiepe beeld van de Italiaan in de 19e eeuw is dat van de orgeldraaiers, rondtrekkende muzikanten die de menigte vermaakten met hun kunsten. Tegelijk kwamen in die periode ook Italiaanse migranten naar België om politieke redenen, maar hun aantallen bleven beperkt. In 1910 woonden er in België nog maar 4490 Italianen. Het was pas met de heropbouw na WOI dat hun aantallen belangrijker zouden worden. Vanaf 1922 gingen de Belgische mijnen officieel arbeiders rekruteren in Italië; anderen kwamen spontaan werk zoeken in ons land. In het interbellum groeide de Italiaanse bevolking aan tot zo’n 30 000 personen. Tegelijk met de economische migranten waren er ook politieke vluchtelingen, en dan vooral antifascisten, die na de machtsgreep van Mussolini niet langer welkom waren in eigen land. Deze linkse activisten kwamen ook in België in botsing met de Italiaanse fascistische overheid, die de Italiaanse diaspora via verschillende kanalen probeerde te controleren. Met het uitbreken

5

STORIA

DA LEGGERE

van WOII gingen velen van hen in het verzet tegen de Duitse bezetter. Na de oorlog kende de Italiaanse bevolking in België een spectaculaire groei. Op 20 juni 1946 sloten de Belgische en Italiaanse overheden een akkoord dat de rekrutering van Italiaanse arbeiders moest omkaderen. De resultaten hiervan lieten niet lang op zich wachten: van 84134 in 1947 groeide de Italiaanse bevolking aan tot 200 086 in 1961 – toen maakten ze 44% van de niet-Belgische bevolking in ons land uit. Bij de mijnramp in Marcinelle in 1956 kwamen 262 mensen om het leven, waaronder 136 Italianen. Dit zou de rekrutering van Italianen via officiële kanalen stopzetten, maar doorheen de jaren 1950 en 1960 bleef de migratie, onder de vorm van spontane arbeidsmigratie en gezinshereniging, onophoudelijk doorgaan. Zo kwam het dat in 1970 de Italiaanse bevolking in België een recordaantal van bijna 250 000 bereikte – de grootste groep niet-Belgen die ons land ooit huisvestte. Vanaf 1968 kregen Italianen, als EEG-burgers, het recht om zich vrij doorheen de EEG te bewegen en er werk te zoeken. De economische ontwikkeling van Italië vertraagde echter de uitstroom, en vele Italianen keerden bovendien terug naar hun land van herkomst. Vandaag, met de crisis, is een nieuwe uitstroom op gang gekomen van vooral jonge, vaak hoogopgeleide, migranten die in ons land werk komen zoeken. Jozefien De Bock

Fosca Auteur: Iginio Ugo Tarchetti

Bronnen: - Morelli A., L’immigration italienne en Belgique au XIXe et XXe siècles, in: Morelli, A. (red.) (2004), Histoire des étrangers et de l’immigration en Belgique, de la préhistoire à nos jours, Bruxelles : Couleur livres

‘Een bepaald idee van de wereld’ (Una certa idea di mondo) Auteur: Alessandro Baricco

- Eggerickx T. e.a. (1999), Algemene volks- en woningtelling op 1 maart 1991. De allochtone bevolking in België, Brussel: Nationaal Instituut voor de Statistiek

6

Giorgio, een jonge legerofficier, wordt verscheurd door twee onmogelijke liefdes: die voor de beeldschone, maar getrouwde Clara, met wie hij een gepassioneerde relatie beleeft, en die voor de foeilelijke Fosca, die zich wanhopig aan hem vastklampt. Al zijn hoop, twijfels en verrukking over deze fatale ménage à trois smijt hij op papier, en wat we zien is een eenzaam mens in een lege wereld. Iginio Ugo Tarchetti (1839-1869) maakte carrière als legerofficier en wordt beschouwd als een van de belangrijkste schrijvers van de Scapigliatura, de beweging die in Italië het modernisme aankondigde. Zijn relatie met de ziekelijke Carolina, een dochter van een van zijn superieuren, vormde een belangrijke inspiratiebron voor Fosca. Fosca verschijnt in september 2014 bij Athenaeum-Polak & Van Gennep.

In 2001 verhuisde Alessandro Baricco van Turijn naar Rome, waarbij hij zijn volledige bibliotheek achterliet. Over de vijftig meest memorabele boeken die hij nadien verzamelde, schreef hij columns in La Repubblica, die in september worden gebundeld in een uitgave van De Bezige Bij: Een bepaald idee van de wereld. Van alles komt aan bod: Italiaanse en buitenlandse boeken, fictie en nonfictie, klassiekers en debuten. "Een inspirerende ode aan de literatuur, en een persoonlijke inkijk in de passie voor boeken van één van Italië's grootste hedendaagse auteurs", aldus de uitgever. Alessandro Baricco werd in 1958 geboren in Turijn. Hij studeerde af in de filosofie en werd schrijver, tv-presentator en regisseur. Hij debuteerde in 1991 met Castelli di rabbia. In 1994 richtte hij een school op voor creatief schrijven en storytelling, de Scuola Holden. Hij kreeg verschillende prijzen voor zijn boeken, en twee ervan werden verfilmd. Baricco woont in Rome met zijn vrouw en twee zonen. Dit boek wordt verwacht in de zomer van 2014. (Bron: Italibro)

43

DA LEGGERE De mijnramp van Marcinelle in strips

FOTOWEDSTRIJD 2014 Ook dit jaar organiseert Anfiteatro opnieuw een fotowedstrijd. De ideale gelegenheid om Italië in al zijn facetten in beeld te brengen. Hiervoor rekenen we op jullie! Trek je in 2014 naar Italië, leg dan aan de hand van foto’s je indrukken vast, doe mee aan onze fotowedstrijd en stuur je foto's naar [email protected] Er zijn 3 categorieën; • natuur • cultuur • mensen

In de film Marina zien we de familie van de nog jonge mijnwerkerszoon Rocco Granata verschrikt luisteren naar de radio als de eerste berichten binnenkomen over een vreselijke mijnramp. Sinds 8 augustus 1956 is Marcinelle onder Italianen misschien wel de meest bekende plek van België, want 136 van de 262 mijnwerkers die toen omkwamen waren Italianen. Elk jaar komen Italiaanse delegaties de herdenking van de ramp bijwonen. De ramp, veroorzaakt door een gebrek aan aandacht voor veilige werkomstandigheden, is in het Italiaanse collectieve geheugen gegrift en komt regelmatig ter sprake in debatten over migratie en rechten van arme migranten. Ook in strips duikt het thema regelmatig op. In de herfst van 2013 liep in Milaan een tentoonstelling van vijf vrouwelijke striptekenaars over Marcinelle en de situatie van de naoorlogse Italiaanse mijnwerkersfamilie in België. Persoonlijke tekeningen, persoonlijke anekdotes – het resultaat van gesprekken met kinderen en kleinkinderen van mijnwerkers, die net als Rocco Granata blijvende herinneringen hebben aan armoede en uitsluiting. In Marcinelle zelf loopt van 16 januari tot 20 april 2014 een tentoonstelling over het kinderboek Mon papa pirate van de Italiaanse schrijver Davide Cali. De titel verraadt het niet, maar ook dat boek gaat over het leven van de mijnwerkers in Marcinelle, op dezelfde manier als de film La vita è bella over de concentratiekampen gaat: een vader verbloemt voor zijn kind de werkelijkheid van zijn mijnwerkersbestaan door te vertellen dat hij piraat is. Misschien is deze tentoonstelling van de originele illustraties van Maurizio Quarello een reden voor boekliefhebbers

42

Bezorg ons je foto’s voor 31 oktober 2014. Alle ingezonden foto’s die voldoen aan de spelregels komen op de website (www.anfiteatro.be), de naamvermelding blijft verborgen tot de jury de winnaars bekend maakt. Per categorie wordt telkens één winnaar gekozen. De winnaars ontvangen een vergroting van de bekroonde foto. Deze prijzen worden in januari 2015 uitgereikt tijdens de nieuwjaarsactiviteit.

Spelregels:

Iedereen mag per categorie maximum 3 foto’s inzenden. De minimale grootte van de foto’s die ingezonden worden is 2 MB. De foto’s moeten een verhouding 2:3 of 3:2 hebben. Teksten (en dus ook geen namen) in foto’s, en passepartouts of kaders zijn niet toegestaan. Bij het doorsturen van de foto moet elke inzender volgende gegevens vermelden 1. Naam en voornaam van de fotograaf 2. Datum en plaats waar de foto genomen is 3. De categorie waartoe de foto behoort De foto’s moeten genomen zijn in 2014. De winnaars krijgen persoonlijk bericht. Anfiteatro krijgt toestemming de foto’s te gebruiken in publicaties, mits vermelding van de naam van de fotograaf.

7

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

DA LEGGERE om eens het museum van Marcinelle (Le Bois du Cazier) te gaan bezoeken.

TRIËST Tom De Keyser liet ons Triëst bekijken door de ogen van Svevo, maar hij gaf ons ook nog 2 keer 10 en één keer negen tips door!

TIEN OM TE ETEN IN TRIËST 1. Da Pepi, Via della Cassa di Risparmio 3 In Triëst is ‘Pepi S’ciavo’ – Triëstijns voor ‘Pepi lo slavo’ – een instituut: je kan er terecht voor heerlijke broodjes, maar vooral voor de bollito misto, geserveerd met geraspte mierikswortel (‘kren’) en mosterd. 2. Ook Siora Rosa, Piazza Attilio Hortis 3, en Da Rudy, Via Valdirivo 32, zijn twee gerenommeerde buffets: ze behoren tot de Oostenrijks-Hongaarse eethuizen waar een eenvoudige, op varken gebaseerde keuken wordt geserveerd. Verwacht houten tafels en lekkere, eerlijke keuken voor een schappelijke prijs. 3. Osmiza, volg de ‘frasca’. 4. Gran Malabar, P.zza San Giovanni, 6 Triëstijnen nemen het aperitivo serieus: vanaf zeven uur kan je je in elke bar tegoed doen aan allerlei hapjes. Voor lokale wijn ga je naar de Gran Malabar. ’s Avonds nog een glas? Ga dan naar de sfeervolle gewelven van Nettare divino, Via Armando Diaz, 6/b 5. Gelateria da Zampolli in de Via Carlo Ghega 10 heeft overheerlijk ambachtelijk ijs, net als Gelato Marco in de Via Malcanton, 16. Hou je van chocoladeijs? Ga dan zeker bij Chocolat in de Via di Cavana. 6. Osteria Da Marino, Via del Ponte 5 Je kan er lekker eten, maar bij Marino ga je vooral wat drinken. In de late uurtjes komen alle leeftijden hier samen, in een steegje achter de Piazza della Borsa. De forsgebouwde Marino zelf is een bekend figuur in de stad en bezieler van het lokale rugbyteam. 7. Eppinger Caffè, Via Dante Alighieri, 2 Je kan er ook terecht voor een lekkere pasta, maar naar het Eppinger Caffè ga je toch vooral als je van zoet houdt. Hier vind je alle klassieke Triëstijnse zoetigheden: presnitz, fave, putiza, pinza, chocola, … 8. Antica Trattoria Suban, Emilio Comici 2/d Suban ligt wat buiten de stad, maar heeft een prachtige pergola. Hier kom je voor de – nogal prijzige – klassieke lokale en Oostenrijks-Hongaarse keuken. Jota, goulash, palacinke, strüdel… 9. Voor lekkere vis kan je terecht bij Trattoria Nerodiseppia, Via Cadorna 23, Trattoria al Pescatore, Viale Miramare 211. Wil je iets meer uitgeven? Dan kan je ook terecht bij Al Bagatto in de Via Cadorna

8

En anders lees je de strips Marcinelle van Igor Mavric en Davide Pacutti of Marcinelle 1956 van Sergio Salma. Waar Sergio Salma vorig jaar in Marcinelle 1956 het verhaal vanuit het perspectief van de mijnwerkers zelf bracht, vertelt de strip van Mavric en Pacutti het verhaal van de zoon van een mijnwerker, die samen met zijn dochter de plek gaat opzoeken waar de vader, ver van huis, zijn gezondheid en leven op het spel zette in de hoop op een beter leven voor zijn kinderen. Het perspectief van de zoon geeft een aparte kijk op het drama van Marcinelle. Als de man het museum van Marcinelle bezoekt en in veiligere omstandigheden dan zijn vader in de mijn afdaalt, wordt hij door de gids op zijn plaats gezet. Volgens de gids is de zoon maar een halfbakken ei die zich wentelt in zelfmedelijden. Maar zo waren de mijnwerkers zelf niet, zegt de gids, want die waren harde werkers met plannen voor een betere toekomst. Neem daar een voorbeeld aan, is de boodschap. Zo overstijgt het verhaal op een onverwachte manier de sentimentele herinnering aan een vreselijk drama en wordt het ook een verhaal voor mensen van nu. Museum van Marcinelle: http://www.leboisducazier.be Davide Cali, Mon papa pirate, Sarbacane, 2013/ Mio padre il grande pirato, Orecchio Acerbo, 2013 - Igor Mavric en Davide Pascutti, Marcinelle. Storie di minatori, BeccoGiallo, 2006 Sergio Salma, Marcinelle 1956, Casterman, 2012

Met dank aan met dank auteur mev. Jo Govaerts en de STRIPGIDS : www.stripgids.org

Capitool Familiegids Italie De Familiegids Italië is de perfecte gids voor een heerlijk ontspannen vakantie met het hele gezin, waarbij zowel onvergetelijke, culturele bezienswaardigheden als leuke gezinsactiviteiten aan bod komen. Zich uitstrekkend van de besneeuwde Alpen tot de zondoorbakken sinaasappelgaarden van Sicilië, en met meer monumenten op de Werelderfgoedlijst dan welk ander land dan ook, is Italië misschien wel het rijkst gevarieerde land van Europa. Ook verkrijgbaar in de bib.

41

STORIA

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

malissimo per non parlare dei cibi tedeschi. Molto meglio essere italiani, con tutti i problemi che l'Italia ha. Qualche volta, i tedeschi possono anche veramente far pena, se si pensa al loro modo di vivere così rigido e inflessibile! Poi, poveretti, sono costretti a vivere sempre in quel freddo polare che c'è al di là del Brennero. Particolarmente evidente è anche la loro mancanza di valori: la famiglia conta pochissimo e anche il Papa potrebbero trattare con un po' di rispetto in più. Nei confronti degli arroganti e ottusi tedeschi gli italiani, culturalmente, sono davvero più evoluti. Basterebbe già fare un confronto tra le due lingue: da una parte la musicalità della lingua italiana, dall'altra parte quella tedesca che è così barbaricamente dura e difficile da pronunciare. Fa bene sapere di essere, in fondo, qualcosa di meglio degli stimati tedeschi

10. Scabar, Erta di Sant'Anna 63 Heb je iets te vieren? Reserveer dan een plaatsje op het magistrale terras bij Scabar, laat je door een taxi brengen en geniet van het heerlijke eten. Iets duurder, maar zeker de moeite waard.

40

TIEN OM TE ZIEN IN TRIËST 1. Wandel naar het Castello Miramare: het liefdesnestje van Maximiliaan van Oostenrijk en Charlotte van België ligt als een kroonjuweel aan het eind van de vier kilometer lange boulevard Barcola, dé pleisterplaats aan zee van de Triëstijnen. 2. Hang rond op de Piazza dell’Unità d’Italia, kortweg Piazza Unità, het grootste plein aan zee in Europa, maar vooral het architecturale paradepaardje van de Donaumonarchie. Vergeet er ’s avonds niet langs te lopen, dan is het sfeervol verlicht 3. Bezoek het enige concentratiekamp op Italiaanse bodem, de Risiera di San Sabba, een oude rijstpellerij. De smalle ingang, tussen metershoge betonnen wanden, is ronduit beklemmend. De Risiera was in de eerste plaats een doorgangskamp, maar er werden wel tussen de 3000 en 5000 joden en politieke tegenstanders vermoord en verbrand. 4. Neem een kijkje in het Museo Revoltella: naast de historische collectie vind je er een uitgebreide verzameling moderne kunst, die een uitstekend overzicht geeft van de 19de en 20ste eeuw in Triëst. Het werk van Svevo’s boezemvriend Umberto Veruda heeft er een speciale plek. 5. Godsdienstvrijheid stond bij de Habsburgers hoog in het vaandel: ga eens kijken in een van de grootste Synagogen van Europa of in de orthodoxe kerken. 6. Natuurliefhebber? Haal je hart op in het nabije Karstgebergte! Vanuit San Dorligo della Valle kan je door de Val Rosandra trekken naar Botac, een piepklein dorpje met een 40 meter hoge waterval en een oude grenspost. 7. Pik een concert mee in het kasteel van San Giusto: de Romeinse en middeleeuwse resten boven de oude stad ademen een magische sfeer uit. Je hebt er ook een prachtig uitzicht over Triëst en zijn baai. 8. Neem ‘el tram de Opicina’ en rijd de heuvel op naar de Grotta Gigante, de grootste toeristische druipsteengrot ter wereld. Maar eerlijk is eerlijk, de grotten van Skocjan, net over de grens met Slovenië, zijn nog mooier. 9. Maak een wandeling op de Molo Audace. ’s Avonds is het een populaire pleisterplaats voor jongeren, overdag biedt het je een schitterend uitzicht op de binnenstad en de heuvels. 10. Ga langs in het Museo Sveviano: je vindt er alles over de beroemdste schrijver van Triëst. Voor de literaire spoorzoeker zijn er speciale wandelingen rond Svevo, Joyce en de Triëstijnse dichter Umberto Saba uitgestippeld.

9

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

STORIA

NEGEN OM TE LEZEN OVER TRIËST 1. Jan Paul Hinrichs & Thijs Wierema (red.), Ah Triëst..., Bas Lubberhuizen. Een staalkaart van het culturele leven tijdens de hoogdagen van Triëst: Italo Svevo en Umberto Saba schreven er hun meesterwerken, James Joyce concipieerde er Ulysses, Stendhal werkte er als consul. 2. Jan Morris, Triëst. De melancholie van een plek, Atlas. Ruim veertig reisboeken schreef de Welshe Jan Morris voor ze het aandurfde om over Triëst te schrijven: in korte, persoonlijke hoofdstukken evoceert ze de roemrijke geschiedenis van het kosmopolitische Triëst. Hét startboek! 3. Benno Barnard, Het gat in de wereld, Atlas. In Liefde in het fin-de-siècle, een lang portret van Benno Barnard over Italo Svevo, gebruikt de schrijver zijn eigen worsteling met de sigaret en de vrouw als leidraad bij het lezen van Svevo’s autobiografische brieven. 4. Stefan Hertmans, Steden. Verhalen onderweg, Meulenhoff. In zijn stuk over Triëst probeert Stefan Hertmans aan de hand van heden en verleden van de wereldstad in poëtische zinnen de mentaliteit van Triëst te peilen. 5. Italo Svevo, Een man wordt ouder, Atheneaum-Polak & Van Gennep De kantoorklerk Emilio Brentani laat zich het hoofd op hol brengen door de volkse Angiolina. Een éducation sentimentale die zich afspeelt op de meest iconische plekken in de stad. 6. Umberto Saba, Voor de vogels en een vriend, Atlas Tegenwoordig geniet Umberto Saba vooral aanzien als dichter, maar hij schreef ook knappe egodocumenten, brieven en autobiografische schetsen. Deze bundel biedt het beste van de dichter en de schrijver. 7. Claudio Magris, Microcosmi, Bert Bakker. De cultuurfilosoof Claudio Magris is de grootste levende schrijver van Triëst. In Microcosmi wekt hij via impressies en bespiegelingen negen locaties tot leven: onder meer een café, een park en een kerk in Triëst. 8. Scipio Slataper, Mijn Karstgebergte, Rothschild & Bach De in WOI gesneuvelde Scipio Slataper was de voorman van de jonge generatie Triëstijnse schrijvers uit de vroege twintigste eeuw. Mijn Karstgebergte, Slatapers belijdenissen, die hij schreef na de zelfmoord van zijn vriendin Anna Pulitzer, zijn doordrongen van moderniteit. 9. Veit Heinichen, Vetes, De Geus Net als Proteo Laurenti, het nukkige hoofdpersonage van zijn whodunits, woont en werkt de Duitse schrijver Veit Heinichen in Triëst. Bij een explosie in een bergdorpje boven Triëst komt een compleet gezin om. Als even later ook het lijk van een visser in het Karstgebergte wordt teruggevonden, blijkt het grimmige verleden van de stad de akelige sleutel tot de moorden te zijn.

loro l'italiano è, per definizione, spontaneo e simpatico, spensierato e pieno di vita e fantasia, spesso anche dotato di un tocco artistico. E il cibo italiano è il miglior cibo immaginabile, specialmente nei più cari ristoranti italiani in Germania. Il sogno che non viene mai abbandonato, anche se il portafoglio di solito non permette la sua realizzazione, è una seconda casa in Toscana o in Umbria, possibilmente una vecchia fattoria abbandonata, lontana da ogni civilizzazione (anche da quella italiana). La prima casa rimane comunque in Germania, perché anche nell'amore bisogna andare sul sicuro!

10

...ma non li stimano. L'Italia sarà anche il paese più bello del mondo e gli italiani i campioni della simpatia, ma la macchina usata è meglio comprarla in Germania. In fondo gli italiani sono noti per la loro inaffidabilità e per il fatto che imbrogliano spesso e volentieri gli stranieri. Per fortuna il quotidiano BILD ci ricorda ogni anno, puntualmente prima dell'inizio della stagione turistica, il numero dei furti d'auto a Rimini (sembra che riguardino soprattutto le macchine di turisti tedeschi) e riporta le ultime statistiche dei morti di mafia in Sicilia. Dopo di che i tedeschi ci vanno lo stesso, ma, così informati, si sentono, paradossalmente, meglio. L'effetto è quello di una vaccinazione che rende immuni contro la malattia vera e propria, cioè la teutonica nostalgia dell'Italia. Indimenticabile rimarrà la copertina della rivista "Der Spiegel" che, nel 1977, con riferimento alla situazione politica in Italia, mostrò una foto di un piatto di spaghetti con una pistola sopra, come "condimento". Se poi si pensa ai continui scioperi e ritardi in Italia allora fa bene sapere di essere, in fondo, qualcosa di meglio degli amati italiani! Gli italiani stimano i tedeschi... I tedeschi sono bravi e affidabili nel lavoro, i treni sono sempre puntuali e l'ordine che regna in Germania è un modello per l'Italia. In Germania tutto funziona alla meraviglia, lo stato è forte e la gente rispetta le leggi - persino i semafori rossi! - e paga le tasse. I fiorellini nei giardini pubblici non sono mai calpestati e il "Gartenzwerg" tedesco (decorazione intraducibile dei giardini privati) viene, ogni settimana, lustrato fino al suo massimo splendore - come anche le macchine tedesche. Se solo l'Italia potesse avere qualcosa dell'efficienza tedesca! I tedeschi hanno poi nella loro maggioranza la caratteristica molto positiva di essere ricchi e lasciano in Italia ogni anno molti soldi. La Germania ha prodotto anche dei geni come Goethe, Beethoven e Hegel (Hitler non conta, era austriaco). E infine la Germania, quando l'Italia andava male, ha dato lavoro e pane a molti italiani. In una parola: un paese ammirabile. Insomma, quasi il paradiso in terra! ...ma non li amano. La Germania sarebbe anche il paradiso in terra se non ci fossero i tedeschi! Credono sempre di essere i migliori in Europa, sono "quadrati" e testardi, vestono

39

STORIA Die Deutschen lieben die Italiener, aber... I tedeschi amano gli italiani, ma non li stimano - gli italiani stimano i tedeschi, ma non li amano. Questa frase è solo una battuta, un gioco di parole senza una base reale ? Giudicate voi! Io credo che, purtroppo, ci sia dentro un bel po' di verità. Avvertimento: ogni somiglianza con persone viventi è intenzionale! I tedeschi amano gli italiani... Il primo grande amore (dal punto di vista storico) era, nei secoli XVIII e XIX, quello degli scrittori, dei pittori e degli artisti (miglior esempio: Goethe). Gli oggetti di quell'amore erano non tantogli italiani, ma la cultura classica dell'Italia - le parole chiavi erano "Roma antica, rovine, rinascimento e romanticismo". Schiere di nostalgici amanti dell'Italia inondarono, sulle tracce di Goethe, il paese del sole e gli italiani spesso non capivano proprio cosa volessero da loro queste pallide facce con quella espressione estasiata. La seconda "ondata di amore" hanno subito gli italiani a partire dagli anni '50 del secolo XX - ora le parole chiavi erano "sole, spiaggia, spaghetti e pizza", per alcuni anche "ti amo". L'amore dei tedeschi diventava ancora più forte, quando oltre a sole, spiaggia e spaghetti c'erano anche i würstel, la birra tedesca e il vero caffé filtrato. L'ultima espressione di quest'amore è un po' più sofisticata, direi quasi una versione intellettuale. Per certi tedeschi (specialmente tra i 30 e i 50 anni, di solito provenienti da una fascia sociale elevata) il modo di vivere italiano rappresenta un ideale. Per

CHE COS’ABBIAMO FATTO ? WIE is WIE? La Libertà (Roberto Ando). Toni Servillo, acteur en rustpunt in de door mij verguisde, chaotische film “ La Grande Bellezza”,speelt de pannen van het dak in “La Libertà”. Hij ontdubbelt zichzelf als de politieker Enrico en zijn identieke tweelingbroer Giovanni. Als Enrico Oliveri, de nogal saaie leider van de grootste oppositiepartij van het land, beseft hij dat het helemaal niet zo goed gaat met zijn partij. De veelvuldige, negatieve uitingen TEGEN, het praktisch niks positieve VOOR; het is hem teveel en hij pakt zijn biezen om bij een gewezen minnares in Frankrijk tot rust te komen. Een ramp voor de partij!! Maar raadgever Bottini komt met een schitterend plan te voorschijn. Waarom de identieke tweelingbroer Giovanni, een ontslagen geneesheer, niet inschakelen ? Kan hij niet de rol van Enrico overnemen? En inderdaad, dat kàn hij en hij doet het zelfs met veel verve. Zo goed dat de partij als een pijl omhoog schiet in de politieke wereld en ze hun leider warm aan het hart drukken! Wij weten het: de broers mogen er dan wel, op de haarkleur na, identiek uitzien, als persoonlijkheid zijn ze heel verschillend. De saaie, droge zeurpiet Enrico verliest het qua uitstraling, woordkeuze en levenswijze grandioos van zijn vrolijke broer. Het is ongelooflijk hoe de acteur Toni Servillo met kleine wijzigingen in uitdrukkingen van gelaat en lichaam de twee broers doet verschillen. Als toeschouwer van de film weet je direct wie je voor je hebt. Maar dan het einde! De twee broers worden bewust door elkaar gehaspeld. Je ziet en begrijpt dat politiek één groot schouwspel is en je weet niet meer wie “wie” is en waar hij voor staat. Net zoals in de werkelijkheid zeker? Mooie film met veel grappige momenten. Ik heb er echt van genoten. En Toni Servillo, ik ben fan van jou!! Magda Van den Bosch. NVDR ’t Is leuk om te zien en te horen dat ook suggesties gevolgd worden…

38

11

VIAGGIARE Ontmoet het winnende trio: Barolo, Barbaresco en slowfood Ape Calessino & Slowfood - Piemonte

POESIA Alphonse de Lamartine en Italië Een gedicht met twee gezichten http://poesie.webnet.fr/lesgrandsclassiques/poemes/ alfred_de_musset/a_mon_frere_revenant_d_italie.html

Beste vrienden, het is in het Frans, hoe kon het anders, maar het is in Italië bijna even bekend als dat "Kennen Sie das Land wo die Zitronen blühen" van Goethe. En over citrusvruchten gesproken, ziehier wat Lamartine schrijft: "pays dont je me souviens comme d’un rêve, de ces beaux lieux où l’oranger naquit pour nous dédommager du péché d’Ève."

Binnenkort is het zover! In juni wordt beslist of de heuvels van Langhe, Roero en Monferrato deel zullen uitmaken van het Werelderfgoed van UNESCO. Dat zou een zeer belangrijke stap betekenen voor deze regio, die uitblinkt in alles wat maar enigszins met (h)eerlijke Italiaanse keuken en elegante wijnen te maken heeft. Zo’n titel brengt immers altijd een pak volk op de been. Wie wil nu eenmaal niet de spelers ontmoeten die deze unieke regio haar identiteit geven: Barolo, Barbaresco, slowfood? Dag 1 Op vrijdag breken we met de sleur van de werkweek en nemen de vlucht. Verdomd wel heel vroeg uit de veren, maar de gedachte alleen al om over een paar uur helemaal op te gaan in de pracht van het Piëmontese wijnheuvellandschap maakt alles goed. Om 8 u. 15 landen we in Turijn en zodra we de douane voorbij zijn, vangt het genot al aan. Even een heerlijk geurende espresso om ons op en top Italiaans te voelen en nog geen 10 minuten later zijn we onderweg met ons contact, Karina Imschoot. Als Oost-Vlaamse emigreerde ze in 2013 definitief naar Italië, nadat ze eerst vijf jaar steeds had gependeld tussen Italië en België. Haar vaste stek is Barbaresco. Wie zou nu het Belgisch landschap niet willen inruilen voor een panoramisch uitzicht op de glooiende wijnheuvels en de toren van Barbaresco? Om half tien zijn we al in Cherasco, het dorpje dat onze uitvalsbasis wordt voor onze driedaagse. Cherasco ligt in het Roero-gebied, net na de Tanarorivier, die Langhe en Roero van elkaar scheidt.Logeren doen we in stijl, in het Somaschi Monastero di

12

Is dat geen liefdesverklaring ? Waarom 2 gezichten? Omdat bij sommige Italianen van toen -en van nu ook- een paar passages van dit gedicht in het verkeerde keelgat zijn geschoten, namelijk waar hij het heeft over "dit volk met een vreemde charme, die roem en schoonheid voor een sinaasappel zou weggeven" = volk dat voor eender welke compromis te vinden zou zijn. Qu'il soit rusé, simple ou moqueur, n'est-ce pas qu'il nous laisse au coeur un charme étrange, ce peuple ami de la gaieté qui donnerait gloire et beauté pour une orange ? Het heeft Lamartine een duel gekost, als ik me goed kan herinneren van mijn schooltijd, maar... had ie echt ongelijk? Ik laat het in het midden. En ook, hier en daar, tussen getuigenissen van bewondering, tussen de regels voelt men aan dat hij precies een beetje op Italië neerkeek. Ik moet denken aan een Franse bioloog, man van hoge studies, die aan mijn nicht vroeg: "Zeg, zijn er kazen in Italië?" Het antwoord van mijn nicht censureer ik liever. Hoe dan ook, laten we het beste ervan pikken en Monsieur de Lamartine bij de lange rij van bewonderaars van Italië bijtellen. Achille Ziccardi

37

TURISMO

VIAGGIARE

in fase di restauro, bene la galleria degli Uffizi e il Corridoio Vasariano (+25% ma troppa gente non può ospitarne) e benino nonostante tutti i nostri dolori Pompei, che cresce del 17%.

Cherasco, een ex-klooster dat toebehoorde aan de paters Somaschi en in het historische centrum van Cherasco gelegen is. Het gebouw heeft verschillende functies gehad, maar is uiteindelijk van een basisschool getransformeerd in een viersterrenluxeresort. ven een cappuccino met een brioche en een eindje wandelen naar de Arco Trionfale, waar we meteen oog in oog staan met een prachtige Ape Calessino cabrio – retroversie natuurlijk! De Ape Calessino besturen blijkt echt wel kinderspel te zijn. Met zo’n stralende zon zijn we al gelukkig dat we geen helm hoeven te dragen en in een cabrio kunnen gaan rijden! Leuk maar toch belangrijk detail: de Ape wordt altijd omniumverzekerd verhuurd, dus er zijn geen pijnpunten van onvoorziene kosten mogelijk. Bovendien kunnen we volop erop los gaan om foto’s te maken, want enkel de bestuurder hoeft het verkeer in de gaten te houden. We popelen echt van ongeduld en willen meteen on the road. Gelukkig krijgen we niet te maken met een ouderwets roadbook, want we mogen een van de twaalf exclusieve Tripy GPS-systemen gebruiken tijdens onze tour. Dat is beslist handig, want zo hoeven we niet om de haverklap te stoppen om een pagina om te slaan en proberen te snappen wat er nu precies op het plaatje staat. We krijgen ook nog een handig boekje mee met al onze degustatieafspraken. Nu kan het echt beginnen. We dalen af naar net buiten het dorp en volgen de pijl op het scherm die ons naar La Morra brengt. Onderweg komt ons meteen de Nutella in gedachten wanneer we onderweg al de hazelnotenbomen waarnemen. Net buiten La Morra stoppen we nog even in Verduno, waar we het mooiste panoramische uitzichtpunt hebben, zelfs mooier dan het legendarische uitkijkpunt in La Morra. We brengen daar natuurlijk ook een bezoek aan de slager, die ons meteen laat proeven van zijn salame. Wat een delicatessen:

Mettono i brividi, al contrario, i numeri ad esempio di Villa Adriana. Nel 2003 era al 14º posto tra i luoghi più visitati ed ebbe tra paganti e non paganti 322 mila ospiti: nel 2013 solo 207 mila. Peggio ancora la Reggia di Caserta: era sesta con 687 mila visitatori, è precipitata al 10º posto con 439 mila. Un crollo del 36% nel decennio del boom. C’era da aspettarselo. I tesori vanno curati con amore. Non possono essere abbandonati a se stessi. Sono la nostra ricchezza. Potrebbero essere il nostro futuro. Tenere insieme la tutela e il turismo è possibile. Deve essere possibile. E forse, come dice il rapporto del Touring, «se l’Italia credesse di più nel turismo, sarebbe un Paese migliore».

filetto met Barolo, salsiccia di Bra, ..... ! We krijgen ook te zien hoe dat allemaal in het atelier gemaakt wordt. Dit is echter nog maar het begin. We klimmen weer op de Ape en hebben alvast veel bekijks… Het lijkt wel of we een stel spelers van Juventus zijn, zo’n lieve en warme glimlach krijgen we van iedereen. Onze Ape brengt ons naar La Morra, waar we

36

13

VIAGGIARE Michele Alessandria ontmoeten. Michele, wijnproducent van unieke Barolo Cru-wijnen, laat ons het volledige productieproces zien. We krijgen alle hoeken van het wijngoed te zien en maken kennis met de weg die de druif aflegt. Tijdens dit afgelopen uurtje wordt ons één ding duidelijk: deze man is een wandelende wijnencyclopedie, en we vragen ons af of dit enkel kennis is die hij van vader op zoon vergaard heeft. Neen, Michele is ook als waarnemend dagelijks manager verbonden aan ONAV, Organizzazione Nazionale Assaggiatori di Vino. Het gesprek en de degustatie van zijn wijnen zouden urenlang kunnen doorgaan, maar we begeven ons naar onze volgende afspraak in La Morra, bij de ambachtelijke producent van Barolo Chinotto-ijs, een heerlijkheid die we in onze Lage Landen niet kennen. Kuierend door de straten van dit lieftallige dorpje, genieten we maximaal van la dolce vita. Onze Tripy GPS loodst ons nadien naar Grinzane Cavour, waar we oog in oog staan met het meest indrukwekkende van de Langhe-kastelen. Met zijn rijke geschiedenis, die u kunt uitdiepen in het museum, een enoteca waar we lokale lekkernijen proeven en een Michelinsterbekroond restaurant onder leiding van Alessandro Boglione is er voor elk wat wils. Maar we gaan bij zulke heerlijke temperaturen natuurlijk niet binnen eten. We willen genieten van het panoramisch decor en trekken daarom naar Roddi, Il Vigneto. Een panoramisch terras, Tajarin Salvia e Burro, een Langhe Arneis-wijntje, meer hoeft het niet te zijn. Barolo wordt onze volgende etappe. We gaan even langs bij de bakker, vernemen alles over grissini. We proeven, maar gaan ook samen met hem aan de slag, en we proeven nog meer, bijvoorbeeld torta nocciola, een hazelnotentaart. Even de cultuurtank bijvullen door een bezoek aan het Wi Mu, het interactieve wijnmuseum. Hier ontdekken we wijn in poëzie, in film, in theater en in muziek, wijn in relatie tot andere thema’s in de loop van de tijd dus. We springen ook even binnen in het museum van de kurkentrekkers, klein maar zo fijn opgebouwd. Ondertussen zijn we toch al anderhalf uur in dit dorpje en wordt het tijd om terug op zintuiglijke ontdekking te gaan. Monforte, Serralunga… We doen hier het mooiste panorama van de Langhe-heuvels aan. Voor we terugkeren naar het hotel lassen we nog even een stop in om de overheerlijke Baci di Cherasco te proeven (chocolade met hazelnoten). Toch wel makkelijk dat we zo dicht bij het hotel een paar prachtige restaurants hebben met een buitenterras. Zo hoeven we ons ’s avonds niet terug op pad te begeven en kunnen we even gezellig wandelen zonder af te hangen van extern vervoer. Dag 2 De tweede dag starten we met een koninklijk ontbijt. Het lijkt wel of we de genodigden zijn van een gala-event in die middeleeuwse kelder, waar heel veel aandacht en centen is besteed aan de inrichting. Zoveel is duidelijk uit kleine details, zoals de afwer-

14

TURISMO assenza» di strategie: «Il turismo non è mai stato, e non è tuttora, un’opzione di sviluppo economico presa seriamente in considerazione dalla politica». Tutta colpa del Palazzo? No: il dossier infila infatti il dito nella piaga della mancanza anche di una «cultura dell’ospitalità». Troppi bidoni ai turisti, troppi disservizi, troppa scortesia verso chi viene a trovarci. Come se tutto ci fosse dovuto in quanto «Paese più bello del mondo». Peccato, perché quella che è la nostra carta migliore, e cioè il nostro patrimonio culturale, potrebbe godere dei frutti di una stagione eccezionale. Spiega infatti Emilio Becheri, coordinatore del rapporto di Turistica.it , che «nel 2011 (ultimo anno con dati definitivi) la maggiore quota di arrivi di turisti in Italia è determinata dal turismo delle città di interesse artistico e storico (d’arte) con il 35,6%, davanti al turismo delle località marine (balneare) con il 21,5%». Di più: «L’analisi dei differenziali rivela che l’aumento complessivo degli arrivi verificatosi nel periodo 2000-2010, pari a 23,692 milioni è imputabile in gran parte, per il 42,5%, all’aumento del turismo culturale, per il 20,2% alle località non classificate come turistiche, per l’11,3 alle località balneari, per il 10,9% alle località montane e per il 7,3% a quelle lacuali». Gli Uffizi (Ansa) Le potenzialità sono enormi. Ma come vengono trattati, gli ospiti? Siamo onesti: così così. Se non proprio malamente. Al punto di spingere moltissimi visitatori, spaventati dai prezzi, ad andare a dormire fuori mano. Un esempio? «Calenzano è un Comune industriale e di servizi di circa 17.000 abitanti vicino a Firenze che nel 2012 ha raccolto 183.207 arrivi di turisti, tre quarti dei quali stranieri, che visitano Firenze e la Toscana». Pistoia e Arezzo sono più belle? Sarà, ma «rilevano solo 129.308 e 49.475 arrivi, cioè, rispettivamente, il 70,6% e il 27%». Colpa dei turisti brutti e cattivi? Ma va là... Non basta avere belle piazze e bei monumenti e bei musei. Non basta neppure avere il «bollino» di sito Unesco. Siamo i primi in assoluto, con 49 «bollini»? «Valgono poco», sospira Vavassori, «se le notizie e le immagini sul degrado e la quotidiana rovina di Pompei, ad esempio, fanno il giro del mondo». E siamo ai dati del ministero dei Beni Culturali. I quali dicono che negli ultimi dieci anni, mentre i turisti nel mondo crescevano di circa 50%, i visitatori di tutti i nostri musei, siti archeologici, gallerie d’arte statali messi insieme (tolti la Valle d’Aosta, il Trentino Alto Adige e la Sicilia, anch’essa al palo) sono cresciuti da 30 milioni e mezzo a poco più di 38. Con un aumento del 25%: la metà. Se poi contiamo solo i paganti, l’incremento è ancora più basso: da 14 milioni e mezzo a 17 e mezzo: +22%. Vanno benissimo il Colosseo e i Fori imperiali (+79%), molto bene Venaria Reale che dieci anni fa era ancora

35

TURISMO

VIAGGIARE

si sono spalancati nuovi Paesi, si sono arricchiti e messi in movimento nuovi popoli di viaggiatori. E c’è poco da piangere sul destino cinico e baro. Era un destino ineluttabile. Del quale hanno fatto le spese anche la Francia, la Spagna o gli Stati Uniti. Quello che fa rabbia, però, è che nessuno è andato giù quanto siamo andati giù noi. E soprattutto che nessuno ha approfittato poco quanto noi del boom del turismo mondiale. Un boom mai visto.

king van het buffetontbijt, het linnen en de kunstwerken die aan de wand prijken. We zijn helemaal klaar voor de Barbaresco-tour. De sleutel in het contact en weg zijn we via een 18 km lange route die ons allereerst naar Alba brengt. Van daaruit gaat het 294 meter de hoogte in via slingerachtige wegen de heuvels op naar het Barbaresco-gebied. Voor we Barbaresco inrijden, gaan we eerst even slowfood proeven bij Patrizia, Laura en La Mama. We lijken wel in een Italiaanse film terecht te komen. Hun gastvrijheid spreekt boekdelen, de toewijding waarmee ze die authenthieke specialiteiten van de regio bereiden en onze smaakpapillen uitdagen is er een van dynamiek en enthousiasme. Sausjes ter begeleiding van kazen, dessertkoekjes en zo veel meer…Na zoveel lekkers zetten we onze weg verder via een zeer panoramische route richting het dorpscentrum, want bij al die heerlijke slowfood hoort natuurlijk ook een natje. Even langsgaan bij Bruno Rocca, dé wijnproducent die hoge toppen scoort op de internationale markt. Hier ontdekken we de wel heel bijzondere wereld van de Nebbiolo-druif. Na zo’n uurtje rondleiding en degusteren zet de Ape zich in beweging om het idyllische decor van de kern van Barbaresco te verkennen. In tegenstelling tot wat we dachten, bestaat de kern van dit dorpje uit slechts één doodlopend straatje met één imposant groot gebouw, het kasteel van Barbaresco of meer bepaald de kantoren en cantina van Angelo Gaja, de Godfather van de Italiaanse wijnen. Even langsgaan kan niet want Gaja is niet open voor het publiek, maar we kunnen wel zijn wijnen proeven bij Prima e Poi, de trendy lunchbar van La Ciau del Tornavento. Dat blijkt overigens een uitstekende locatie te zijn om midden op het dorpsplein van Barbaresco even een snelle hap te verorberen; we willen immers geen uren tafelen. Na onze Carne Crudo rijden we richting Neive en worden we heerlijk onthaald door Michela in haar Enoteca Bar Shop, bijzonder gezellig om weer op zo’n dorpspleintje de sfeer op te snuiven die de échte italofiel wil beleven, en vooral om weer te mogen proeven van al het lekkers van Neive & Co. In de namiddag ligt het accent op het echte genieten met de Ape en doen we Mango – Trezzo Tinella – Treiso S. Rocco Seno d’Elvio aan. De zon staat immers het hevigst in de namiddag en met zo’n cabrioversie worden we ook nog lekker bruin. We keren terug naar het hotel via een geheel andere, niet-toeristische route en we bekijken de Langhe dus weer met een andere insteek dan bij de terugkeer naar het hotel de eerste avond.

Napoli (Ansa) Due numeri: dal 1950 ad oggi i turisti stranieri che vengono in Italia si sono moltiplicati per 10 volte: da 4,8 a 47,8 milioni. Ma l’immenso popolo di turisti del mondo, grazie all’impetuoso arricchimento soprattutto della Cina, della Corea e altri Paesi asiatici si è moltiplicato per quasi 43 volte. Il che significa che noi siamo riusciti a fare nostra soltanto una fetta molto piccola della torta. Dicono le classifiche del «Country Brand Index 20122013» che misura la popolarità dei «marchi» di 118 Paesi, che l’Italia è primissima o ai primissimi posti nell’immaginario di tremila importanti opinion leader di tutto il mondo (e dunque dei potenziali visitatori stranieri) per la ricchezza culturale, la gastronomia, la moda. E, come ricorda in «Destination Italy» Silvia Angeloni, «l’Italia è la prima destinazione dove i turisti vorrebbero andare». Eppure, se negli ultimi tre anni si sono affacciati alle frontiere 137 milioni di turisti mondiali in più rispetto al 2010, uno scoppio di salute impensabile solo trent’anni fa, noi siamo rimasti al palo. O siamo andati addirittura indietro. Come spiega in una delle relazioni del dossier di «italiadecide» il direttore del centro studi del Touring club Massimiliano Vavassori, «i dati sui flussi turistici diffusi dall’Istat, e relativi al 2012, hanno registrato 98,1 milioni di arrivi (- 5,4% rispetto al 2011) e 362 milioni di presenze totali (- 4,8% rispetto al 2011)». E le cose non sembrano essere migliorate nel 2013: «Secondo le stime del Wttc (World Travel & Tourism Council), il valore aggiunto dell’industria turistica in Italia - le attività che possono considerarsi core business - è stato di 63,9 miliardi di euro, ovvero pari al 4% del Pil nazionale». Una quota bassissima. Che calcolando il valore aggiunto dell’intera economia turistica (dalle pasticcerie che forniscono i croissant agli alberghi alle sartorie che fanno le camicie per i camerieri) sale fino a «161 miliardi che corrispondono al 10,2% del Pil». Una percentuale assai lontana dai proclami guasconi di vari premier del passato, un po’ tutti concordi nel promettere «un turismo al 20% del prodotto interno lordo». L’autostrada A4 (Ansa) Come mai? Perché, accusa lo studio del Touring, «il comparto si avvale da anni di rendite di posizione ancorate al grande “turisdotto” delle città d’arte o delle aree costiere» ma c’è da sempre una «cronica

34

15

VIAGGIARE Dag 3 De derde dag – overigens de laatste dag Ape-rijden – verkennen we de Roero-streek, die zeker niet minder interessant is, maar wel iets ruwer qua landschap en vooral ook compleet anders qua smakenpalet van de wijnen die er aan bod komen. Met een route van 92 km, nota bene 1/3 langer dan de Barolo- en Barbaresco-routes, hebben we iets minder haltes. Guarene – Castellinaldo – Canale – Montà – Monteu Roero – Baldissero – Monticello – Pollenzo worden aangedaan.Wijn degusteren we bij Marchesi, en wat een verrassing! De architect die instond voor de nieuwbouw van deze recent geopende cantina heeft meteen het thema “wijn op een originele wijze” in de verf gezet. Het kantoor werd als het ware als een wijnvat in glas neergezet – zeer opmerkelijk. Onze slowfood wordt vandaag gepresenteerd in de vorm van een smaakvolle picknick die ons gebracht wordt in typische, nostalgische picknickmanden. Ons parcours vandaag is dan ook voorzien van veel openbare terrasjes en het is beslist een prachtige manier om tijdens onze laatste dag te ontspannen. We eindigen natuurlijk met een voltreffer: Pollenzo! We gaan langs bij de plaatselijke bakker, die ons nog even laat proeven van een focaccia die zo speciaal

is dat hij quasi als een dessert smaakt en we laten ons helemaal onderdompelen in de wereld van wijn met een bezoek aan Banca del Vino. Destijds gaven de wijnboeren hun wijn hier in onderpand om centen te incasseren en dus verder te kunnen werken en leven.Met een glaasje wijn naar keuze sluiten we onze "Piemonte Slow Food & Wine by Ape Calessino convertible" af. We zullen beslist terugkeren. Karina Imschoot Geïnteresseerd om zelf deze reis te boeken, neem dan contact met ons Anfiteatro-lid. Er wacht je allicht een extraatje: Karina Imschoot Postadres: Strada NIcolini Basso 16 -12050 Barbaresco Phone Administration: 0039 02 954205388 Phone Sales: 0039 3406568754 Email : [email protected] Website : www.madeinitalytravel.com

16

TURISMO TURISMO, PREZZI ALTI E POCA CULTURA DELL’OSPITALITÀ: L’ITALIA NON È PIÙ PRIMA Nel 1950 i viaggiatori stranieri che avevano scelto il nostro Paese erano il 19%, oggi sono appena il 4,4. E l’Italia è scivolata al quinto posto tra le mete mondiali di Gian Antonio Stella Il Colosseo (Omniroma) Uno su cinque veniva da noi, dei turisti internazionali, nel 1950: adesso uno su ventitrè. È cambiato il pianeta, d’accordo, ma una frana così non l’ha subita nessuno. Andiamo giù nonostante il boom mondiale. Andiamo giù nonostante il turismo sia «l’industria del futuro». Nonostante l’Italia, coi suoi tesori e la sua cucina e i suoi paesaggi, resti in cima ai sogni di tutti. E non serve a nulla, se si usano male, avere il record di siti Unesco: lo dicono i tracolli di visitatori alla Reggia di Caserta o a Villa Adriana. Sarebbe ora che il turismo diventasse sul serio, per la politica, uno dei temi per uscire da questi anni bui. Serve un’occasione per parlarne? Eccola: l’uscita dei dati per il 2013 del ministero dei Beni Culturali e di un rapporto scomodo dell’associazione «italiadecide» presieduta da Luciano Violante che sarà presentato lunedì a Montecitorio, davanti a Giorgio Napolitano. Titolo ambizioso: «Turismo: dopo trent’anni, tornare primi». Pompei (Ansa) Ed eravamo davvero i primi, una volta. La tabella che pubblichiamo, costruita dal Touring club italiano su dati dell’Unwto, l’organizzazione mondiale per il turismo, dice che la nostra quota planetaria in quella che Jeremy Rifkin ha definito «l’espressione più potente e visibile della nuova economia dell’esperienza» destinata a diventare «rapidamente una delle più importanti industrie del mondo», era nel Dopoguerra davanti a tutti. Su poco più di 25 milioni di viaggiatori internazionali, poco meno di cinque venivano allora in vacanza da noi. Da allora, la nostra quota si è ridotta di decennio in decennio dal 19% del 1950 al 15,9% del 1960 e poi al 7,7% del 1970 (quando eravamo comunque i primi davanti al Canada, alla Francia, alla Spagna e agli Stati Uniti) e giù giù, dopo una breve risalita nel 1980, fino al 6,1% del 1990 (rimasto tale fino al 2000) per poi calare ancora al 4,6% del 2010 e infine al 4,4% di oggi. Certo, si sono aperti nuovi mercati,

33

STAMPA IL DECALOGO DEI GASTROENTEROLOGI Estate, tempo di vacanze, caldo e spiagge: un periodo in cui, più che in altre stagioni dell’anno, il nostro corpo e il nostro apparato digerente, a dispetto di quanto ci si può attendere, sono sottoposti a forte stress. Diete dimagranti dell’ultimo minuto, grande caldo e rischio disidratazione, sedentarietà ed eccessi alimentari possono rappresentare una minaccia spesso sottovalutata. Per questa ragione l’Associazione Italiana dei Gastroenterologi ed endoscopisti Ospedalieri (AIGO) ha stilato un decalogo con le buone regole per prenderci cura dell’apparato digerente. Ecco i consigli degli specialisti: 1) Evitare diete dimagranti drastiche. L’alimentazione deve essere bilanciata: ogni pasto deve contenere carboidrati, proteine, fibre e vitamine e pochi grassi, soprattutto quelli saturi. 2) Aumentare l'assunzione di acqua: costituisce la scelta migliore per placare la sete ed è un elemento chiave per mantenere il corpo in buona salute. 3) Consumare pasti leggeri, nutrienti e non grassi; il grasso ha un effetto termico, cioè porta il corpo a produrre calore. 4) Evitare caffeina, bevande gassate o ad alto contenuto di zucchero. 5) Limitare il consumo di alcolici. 6) Aumentare l'assunzione di frutta fresca. 7) Evitare gli alimenti zuccherati, preferire gli zuccheri naturali disponibili da frutta e verdura. Chi ha problemi di sovrappeso o fegato grasso non dovrebbe tuttavia eccedere i 400 g di frutta fresca (o 700 g di anguria) al giorno. 8) Evitare l'assunzione di cibi molto salati e fritti. 9) Fare massima attenzione alle norme di igiene nella preparazione dei cibi. 10) Fare attività fisica regolare (almeno 3-5 volte alla settimana) di intensità moderata per almeno 30-60 minuti. Bron: Il Botteghino

32

STORIA

De oudste Italiaanse teksten Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hi anda thu uuat unbidan we nu ? = alle vogels zijn aan hun nesten begonnen, behalve ik en jij – waarop wachten wij ? Zowat iedereen in ons taalgebied weet dat deze in 1932 ontdekte ontboezeming van een verliefde monnik teruggaat tot het derde kwart van de dertiende eeuw, en in de marge van een godsdienstige tekst geschreven stond. Wat het Frans betreft kunnen wij de oudste tekst heel precies dateren: het gaat om de Serments de Strasbourg ( = in het Latijn Sacramenta Argentaria) van 14 februari 842, datum van het verdrag van Verdun, waarbij twee kleinzonen van keizer Karel de Grote, namelijk Karel de Kale en Ludhovige, een alliantie sloten om de expansiedrang van een derde broer, Lotharius I, tegen te houden. Karel de Kale heerste over wat toen grosso modo Frankrijk was, Ludhovige over wat grosso modo Duitsland was. Bij het plechtige bezegelen van dit verdrag, in aanwezigheid van hun respectievelijke leger, hielden de twee staatshoofden een toespraak die hun verbondenheid moest onderstrepen en garanderen. Merkwaardig is wel dat de Franse koning bij deze gelegenheid (oer)Duits sprak, en de Duitse koning (oer)Frans, met de bedoeling dat alla aanwezigen zouden begrijpen waarover het ging. De Franse tekst luidde Pro Deo amur et pro christian poblo et nostro comun salvament dist di in avant si salvarei eo cist meon fradre Karlo et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradre salvar dift, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plais nunquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in danno sit. In (relatief) modern Frans zou dit luiden Pour l’amour de Dieu et notre salut commun, à partir d’aujourd’hui, en tant que Dieu me donnera savoir et pouvoir, je secourrai ce mien frère Charles, par mon aide et en toute chose, comme on doit secourir son frère, selon l’équité, à condition qu’il fasse de même pour moi, et je ne tiendrai jamais avec Lothaire aucun plaid qui, de ma volonté, puisse être dommageable à mon frère Charles. De oudste (teruggevonden) Nederlandse tekst ging over liefde, de oudste Franse over politiek. De oudste Italiaanse tekst gaat dan weer over rechtspraak. Het gaat hier om de Placiti Cassinesi uit 960/963, wat letterlijk betekent “de getuigenissen in verband met (de abdij van) Cassino. Het “procesverbaal” dat werd opgesteld in verband met een territoriaal geschil is in het Latijn geschreven, maar in de loop van dit proces waren er ook een paar ongeletterde getuigen opgeroepen, die de rechtstaal niet machtig waren en zich dus in de volkstaal uitdrukten. Het in het Latijn opgesteld verslag wordt dan ook onderbroken door vier lichtjes van elkaar afwijkende

17

STORIA

STAMPA

formules, waarvan de bekendste luidt Sao ko kelle terre, per quelle fini que ki contene, trenta anni le possette parte Sancti Benedicti = ”Ik weet dat deze gronden, binnen de afmetingen die hier worden aangegeven, dertig jaar lang eigendom waren van (de abdij van) de heilige Benedictus”. Met een beetje verbeelding zie je hoe de boer met zijn wijsvinger deze grenzen op de landkaart aanduidt !

DECALOGO PER IL BUON VIVERE IN SPIAGGIA 1) TELEFONINO? NO GRAZIE. Al primo posto delle lamentele c'è proprio lui, il telefonino. Al vicino di ombrellone, che magari sta cercando di fare un meritato riposino, non interessa sapere i fatti vostri. E se proprio non potete farne a meno, escludete la suoneria e conversate almeno a voce bassa. 2) RISPETTATE LO SPAZIO A VOI DESTINATO. Perchè dovete invadere l'ombrellone del vicino? Anche lui ha diritto al suo spazio vitale.

Rond het jaar 1200 vinden wij dan het eerste volledige document in de volkstaal. Het gaat om een soort stripverhaal dat nog steeds te zien is in de Romeinse Basiliek van San Clemente (op wandelafstand van het Colosseum). Zoals meer het geval is zijn er op deze plek in de loop der tijden drie kerken boven elkaar gebouwd; in de onderste en dus oudste kerk vinden wij graven terug waarop soms fresco’s aangebracht werden. Op één ervan staat een mirakel afgebeeld dat de heilige Clemens zou hebben verricht, als bestraffing van de heidense pretor Sisinnius,

3) SCHIZZI E SPRUZZI. È salutare entrare in acqua gradualmente. Se non lo volete fare, peggio per voi, ma almeno evitate di tuffarvi con dei tonfi schizzando il vicino. 4) DOCCIA. Non state 3 ore sotto la doccia creando code chilometriche. La doccia al mare deve servire a rinfrescarvi non a lavarvi. 5) MAMMA: ALZATI E CAMMINA! Se volete rimproverare vostro figlio o farlo uscire dall'acqua, non fatelo a distanza, urlando e disturbando il vicino che sta cercando di fare un pisolino o leggendo il giornale o discutendo tranquillamente con altre persone. 6) CAMPO DI CALCIO E CASTELLI. La spiaggia non è un campo di calcio. Se c'è uno spazio allestito allo scopo, ben venga una partitella, altrimenti ricordatevi che gli altri non sono contenti di ricevere le vostre pallonate in testa o sulla pancia. 7) SPORT ACQUATICI. Basta con i pericolosi e rumorosi acqua-scooter o barche a motore che arrivano fino a riva. 8) IL MARE NON È UNA PATTUMIERA. Non gettate le cicche di sigarette o la carta del gelato sulla sabbia. Cercate gli appositi cestini! 9) AMBULANTI. Se non c'è niente che vi interessi, si può dire un fermo "No grazie", senza bisogno di inscenare una discussione. 10) CANI. Laddove è permesso portarlo in spiaggia, ricordatevi di tenerlo sempre vicino a voi, con guinzaglio (o guinzaglio e museruola se è una razza a rischio di aggressività).

18

31

STAMPA

STORIA

Leiders van de onafhankelijkheidsbeweging maakten eerder al bekend met de afscheuring van Italië te beginnen wanneer de bevolking zich duidelijk achter het initiatief zou scharen. Veneto zou daarbij de fiscale transfers naar de centrale regering in Rome stopzetten. Het referendum in Veneto is geïnspireerd door gelijkaardige initiatieven in Schotland en Catalonië, die zich van respectievelijk Groot-Brittannië en Spanje willen afscheuren. Schotland gaat in september over een onafhankelijkheid stemmen, terwijl Catalonië eenzelfde initiatief voor de maand november heeft gepland. Uit een online poll is gebleken dat 59,6 procent van de Catalanen voorstander zou zijn van een afhankelijkheid van de regio. “Veneto heeft Italië altijd financieel moeten ondersteunen,” zegt Lodovico Pizzati, woordvoerder voor de onafhankelijkheidsbeweging. “Het streven naar onafhankelijkheid is dan vooral economisch gemotiveerd. Veneto betaalt 70 miljard euro belastingen aan de Italiaanse staat, maar krijgt daarvan slechts een fractie terug. Elk jaar verdwijnt daardoor 20 miljard euro uit de regio.” Paolo Bernardini, professor geschiedenis aan de Università Insubria in Como, merkt op dat Veneto, net zoals Milaan en Lombardije, wordt gewurgd door een gigantische Italiaanse fiscale druk van 60 procent en soms zelfs 70 procent. De oprichting van een kleine en efficiënte staat zou volgens Bernardini dan ook vele voordelen opleveren voor de lokale bevolking.

die zijn echtgenote wilde mishandelen omdat zij een mis van Clemens had bijgewoond. Sisinnius wordt afgebeeld met drie van zijn knechten die een paal verslepen; hij gebiedt ze Clemens te martelen : Fili de le pute, traite, Gosmari, Albertel, traite = “Hoerenzonen, trekken maar !” Carvoncello = De namen van de knechten zijn op zich al merkwaardig : Gosmarus is de Latijnse benaming van de patroonheilige van… Lier, en Carboncello ( = kooltje) was waarschijnlijk een neger, al werd het gebruik van steenkool als brandstof pas in Europa bekend nadat Marco Polo dit op zijn reizen naar het Verre Oosten had ontdekt. Clemens staat rechts op het fresco afgebeeld. Hij lijkt onverstoorbaar. Met een vermanend geheven hand reageert hij op de door Sisinnius geplande marteling; hij zegt in het Latijn Duritiam cordis vestri saxa traere meruisti = “Door jullie hardvochtigheid verdienen jullie het een steen te trekken” – en inderdaad, de “paal” wordt nu plotseling een zware marmeren kolom waar geen beweging in te krijgen valt… Uit latere geschriften blijkt dat Sisinnius door God ook nog als straf met tijdelijke blindheid werd geslagen, waarvan hij slechts genas nadat zijn echtgenote weer veilig thuis was teruggekeerd… Op gebied van taal is het uiterst merkwaardig te moeten constateren dat er uitgerekend in een kerk schuttingwoorden werden opgetekend. Fili de le pute is al erg genoeg, maar daar komt nog Fallite dereto con lo palo bij… Wie hier in dit fresco wat zegt is door linguïsten gecontesteerd, maar doorgaans wordt deze zin in de mond van Sisinnius gelegd. Italianen interpreteren deze zin als fa leva da dietro = zet er een hefboom achter. Hoe martel je iemand met een paal ? Zelf heb ik daar wel een idee over, maar dan hebben wij met je reinste porno te maken… Monique Jacqmain Interessante sites: http://roma.andreapollett.com/S2/roma-c3i.htm http://roma.andreapollett.com/S2/sezione2.htm

30

19

STAMPA

STAMPA

Vita di Shekhar:

89% van de Venetianen wil onafhankelijkheid van Rome

una storia di integrazione dall'India fino a Lucca, attraverso la Libia in guerra e Lampedusa

26-03-2014 / Interviste / Stefano Giuntini

LUCCA, 26 marzo - Dicono che il tempo guarisca tutte le ferite, ma per il ventinovenne indiano Shekhar non ne è passato ancora abbastanza da quell'8 giugno 2011 in cui ha deciso di lasciare la Libia in guerra "Per non morire".Il nostro racconto parte nella città di Jalandhar, nel cuore della regione indiana del Punjab, sul confine con il Pakistan. Continua a Tripoli, in Libia, passando dal benessere della pace all'orrore della guerra. Parla di una presa di coscienza: voler sopravvivere. La storia di questo ragazzo indiano è anche quella di tutte le persone che lo hanno aiutato a diventare quello che è oggi: un membro della società, con un lavoro come cameriere presso il celebre e rinomato ristorante lucchese "La buca di Sant’Antonio”, con una casa e tanti amici. Intervista. Perché ha lasciato l’India? “Ho deciso di andarmene dal mio Paese per problemi personali, ma essendo ragioniere non ho avuto problemi a trovare lavoro all'estero. Anzi: a farmelo trovare da un'agenzia specializzata che ho contattato dopo aver notato un loro annuncio sulle pagine di una rivista. E così il 16 marzo 2008 ho lasciato l'India con destinazione Libia, dove - appena ventitreenne - ho iniziato a lavora come contabile in un'azienda edile di Tripoli". Che ricordo ha di quel primo periodo in terra straniera? “Bellissimo. L'impresa per cui lavoravo aveva più di settecento dipendenti e io ero pagato veramente bene, tanto che oltre alle auto e alla bella vita potevo contare su un telefono gratuito e tanti altri benefit. Abitavo in un appartamento molto bello in centro, assieme al mio capo, un filippino e mi ero lasciato tutti i miei problemi alle spalle. Le cose, insomma, stavano andando bene".

20

Bij een officieus referendum heeft meer dan 89 procent van de bevolking van de Italiaanse regio Veneto gekozen voor de onafhankelijkheid. Het referendum, dat online werd georganiseerd en gesteund werd door de onafhankelijkheidspartijen van de regio, heeft geen bindende kracht, maar werd opgezet om een basis te creëren voor de aanvraag voor een officiële volksraadpleging. Uit het referendum bleek ook dat 55 procent van de kiezers er de voorkeur aan geeft dat een onafhankelijk Veneto deel zou blijven uitmaken van de Europese Unie, terwijl 51 procent ook binnen de eurozone wil blijven. Meer dan 64,5 procent wil Veneto ook verder als lid van de Noord- Atlantische Verdragsorganisatie (Navo). De regio Veneto telt ongeveer vijf miljoen inwoners en omvat naast Venetië ook de historische steden Treviso, Vicenza en Verona. Met een onafhankelijke staat wil Veneto volgens de initiatiefnemers heraanknopen met de glorierijke geschiedenis van de regio. Veneto, dat op een rijk economisch en cultureel verleden kan terugvallen, verloor op het einde van de achttiende eeuw zijn onafhankelijkheid, nadat Napoleon Bonaparte Venetië had veroverd. Luca Zaia, president van Veneto en een supporter van de onafhankelijkheidsbeweging, zegt dat de regio niet langer het gebrek aan respect van de Italiaanse regering wenst te tolereren. Aan de stemming namen meer twee miljoen kiezers deel.

29

VIAGGIARE

STAMPA

Uiteraard zijn de motieven voor het openen van dit café commerciëel. Men kan zich om deze reden de vraag stellen of de bewoners van het café zich daar op hun gemak voelen. Temeer omdat de katten gewoon waren om in de natuur te leven, of veel ruimte hadden in het asiel in de openlucht. Dat blijkt uit het filmpje op http://miagolacaffe.it/sostienici/ De eerste, grijsgestreepte tijgerkat kijkt in elk geval al zeer wantrouwig en bang, alsof ze al vermoedt dat er iets naars op komst is.

E poi cosa è successo? "All'inizio erano solo voci che arrivavano dall'est del paese, si parlava di una ribellione contro Gheddafi. Poi le voci diventarono sussurri, visto che bastava davvero poco per finire vittime di una repressione davvero violenta, radicale. Ma di questo non voglio parlare, il ricordo di tutta quella cattiveria mi fa ancora male e non intendo entrare nel dettaglio di ciò a cui ho assistito. Mi limito a dire che Gheddafi era davvero un uomo molto potente e malvagio. Poi è la situazione ha inziato a degenerare..."

Ik stuurde een e-mail naar de organisators van het café om meer informatie te verkrijgen over de katten: welk soort leven ze in het café hebben, of ze nog naar buiten kunnen, enz. Ook al wordt het spinnen van een kat zelfs als een therapeutisch middel gezien bij depressies, de vraag blijft of de zes katten zich in dit café zèlf goed genoeg zullen voelen om nog te kunnen spinnen. Sommige bezoekers melden dat de katten zeer angstig zijn. Helaas heb ik nog geen antwoord ontvangen op mijn e-mail. In Turijn kan je, na een bezoek aan MiaGola Caffè, het Egyptisch museum bezoeken (en alle andere bezienswaardigheden in de stad). ‘De oude Egyptenaren aanbaden de kat als een god. Katten zijn dat nooit vergeten.’ In het Oude Egyptische Rijk komen katten voor het eerst voor in de hiëroglifische schrijfwijze voor het woord kat (mioe) dat wordt gedetermineerd met een zittende kat met zijn staart om zich heen gevouwen. (Bron: www.kemet.nl – Het Oude Egypte uitgelegd.) Ik hoop in elk geval dat de katten van MiaGola Caffè af en toe ook nog kunnen vertoeven in de mooie natuur van hun vorige verblijfplaats uit het filmpje op de website http://miagolacaffe.it/sostienici/ Op die manier zou MiaGola Caffè hen niet aanbidden als goden, maar hen toch geven waar een kat recht op heeft: af en toe vrijheid en rust zonder mensen om hen heen. http://miagolacaffe.it/sostienici/ https://www.facebook.com/MiaGolaCaffe?fref=ts http://www.museoegizio.it/pages/orari.jsp http://www.comune.torino.it/canaleturismo/en/

Anne-Marie Neckebroeck

28

Ma il Governo indiano, come quelli degli altri paesi, non vi ha abbandonati… "Per niente. Anzi: intorno a metà febbraio del 2011 l'India, come tutte le altre nazioni, inviò degli aerei per prelevare i suoi cittadini e riportarli in patria, ma io a differenza degli altri non salii su quel volo, né sui due successivi". Perché? “Per un gravissimo errore di valutazione. Da una parte, infatti, a chi saliva sugli aerei era richiesto di farlo senza portare con sé altro che i propri vestiti e non volevo abbandonare tutte le mie cose, oltre che il mio lavoro. Poi il collega con cui abitavo mi aveva convinto che tutto sarebbe finito molto presto e che saremmo tornati alle nostre vite di prima. C'era la percezione, nel paese, che Gheddafi fosse invincibile e che nessuna forza sarebbe stata tanto grande da batterlo. Ma erano tutte fantasie, presto ci siamo accorti in molti che non si tornava indietro. Poi sono arrivate le bombe...". Si riferisce all’intervento della Nato? “La mia casa, come ho detto, non era molto lontana dal Palazzo presidenziale, di notte il cielo era illuminato dai bombardamenti e nessuno sapeva più dove fosse finito Gheddafi. Per un periodo, prima del degenerare degli eventi, ho trascurato la paura, vivendo solo fra le mura del mio appartamento e il luogo di lavoro, ma quando la città ha iniziato a crollare sotto le bombe ho capito che dovevo fuggire, se volevo vivere". Immagino non sia stato facile. "Tutti i confini erano chiusi, le uniche vie d'uscita dalla Libia erano il deserto, a sud, o il mare, verso nord. Non è stato difficile trovare come uscire attraverso il Mediterraneo, ma Tripoli era nel delirio e c'erano molte persone che volevano andarsene, quindi molti persone da contattare per l'espatrio". (A questo punto tralasciamo di entrare nel dettaglio del tragitto fra la Libia e l'Italia, per rispettare il volere del nostro interlocutore, che si limita a descrivere il suo viaggio come "Un vero e proprio incubo, che spero un giorno di riuscire a dimenticare, ma ancora mi tormenta solo al ricordo". Fortunatamente, dal momento dello sbarco a Lampedusa, le cose vanno decisamente meglio per Sherkhar, che ci consegna la testimonianza

21

STAMPA

VIAGGIARE

di una nazione capace di aprire le proprie braccia a un popolo senza più patria o speranza, rendendo onore a un'Italia che il giovane dimostra di amare e rispettare forse più della sua India e - sicuramente - assai di più della maggior parte dei nostri connazionali).

MiaGola Caffè

Come è stato accolto a Lampedusa? "Nel migliore dei modi, tant'è che desidero ringraziare di cuore tutte le persone che hanno provveduto a noi al momento dell'arrivo sul suolo italiano. Non avevo mai visto tanta umanità, tanto altruismo, tanta professionalità come quella degli italiani che hanno accolto me - unico indiano - e gli altri miei compagni di viaggio provenienti dalla Libia in guerra, ma originari anche da diversi altri paesi africani. Si sono presi cura di noi e poi ci hanno trasferito al nord".

Fred, Romeo, Sissi, Magda, Barney en Mia… Turijn, Via Amendola 6D: MiaGola Caffè.

Già, a Boveglio... "Esatto. Merito della cooperativa Odissea, che ci ha preso per mano da Lampedusa per portarci nella casa di accoglienza nel Comune di Capannori, dove per noi è iniziato un percorso di integrazione fatto di lavoro e istruzione sulla cultura italiana". Come era strutturato il percorso d'integrazione? "Federico Fambrini, il nostro referente, ci ha parlato molto di come funzionavano le cose qui, nel frattempo lavoravamo campi prima abbandonati e iniziavamo a guadagnare qualche soldo, che per noi significava anche dare un senso alla vita. Sempre a Boveglio, due meravigliose maestre (Michela Elia e Silvia Mancini, ndr) hanno iniziato ad insegnarci la lingua, poi - una volta fatto progressi nelle diverse pratiche - io sono stato iscritto all''Academy of italian cousin' di Vicopelago, dove il famoso chef Gianluca Pardini mi ha insegnato la cucina italiana. Tutto il resto, ciò che è successo dopo, è la mia vita presente". Ciò che è successo dopo è uno stage come aiuto cuoco nella cucina de "La buca di Sant'Antonio",

22

Naar een idee van Andrea Levinea, een dierenvriend en vrijwilligster in een asiel voor katten, werd in Turijn het ‘kattencafé’, MiaGola Caffè, geopend op 22 maart 2014. De ‘bewoners’ zijn Fred, Romeo, Sissi, Magda, Barney en Mia (de katten). Ook in andere Europese steden zoals Budapest, Berlijn, München, Parijs en Madrid werden in 2013 ‘kattencafés’ geopend. MiaGola Caffè richt zich o.a. tot - wie zijn eigen kat heeft verloren en/of financiëel niet in staat is een kat te houden - de werknemer die voor zijn werk vaak ver van huis is en daardoor niet kan genieten van het gezelschap van een eigen huisdier - de gezinnen die een kat in huis zouden willen halen, maar eerst willen weten wat dit inhoudt - wie veel stress heeft en energie wil opdoen in het gezelschap van de katten - de singles van iedere leeftijd aan wie het café een nieuwe omgeving biedt tot sociale interactie Wat heeft MiaGola Caffè nog meer te bieden, naast de katten? - specialiteiten uit Piemonte, maar ook proeverijen van culturen en plaatsen ver van Turijn, vanaf het ontbijt tot het avondmaal - een ‘videowall’ waarop video’s van andere dieren geprojecteerd worden, dieren uit de regio die kunnen geadopteerd worden. Men wil ook de ‘hoek van de dierenarts’ realiseren, waar de dierenarts vragen beantwoordt via video. Eveneens is er een educatieve zone gepland, waar kinderen meer kunnen leren over de wereld van de dieren.

27

STAMPA Antico Caffè della Pace

Diane Keaton en Al Pacino in ‘The Godfather’.

Historische koffiebar (en filmdecor) moet deuren niet sluiten - woensdag 26 maart 2014 om 12u00 Het mythische Romeinse koffiehuis Antico Caffè della Pace, dat dienst deed als decor in films als 'The Godfather II' en Woody Allens 'To Rome with Love', is gered van de ondergang. Dankzij een petitie en grote mediabelangstelling voor de mogelijke sluiting wegens de bouw van een vijfsterrenhotel op dezelfde locatie, kan de legendarische koffiebar Antico Caffè della Pace aan de Piazza Navona in Rome alsnog blijven voorbestaan. Dat meldt The Hollywood Reporter. Met de verdwijning van de Romeinse hotspot, opgericht in 1891, zou in een adem ook een stukje cultuurgeschiedenis verdwijnen. Op dit adres werd onder meer de openingscene uit Woody Allen’s film 'To Rome With Love' gedraaid. Antico Caffè della Pace was en is nog altijd in trek bij heel wat filmhelden. Van Federico Fellini, Sophia Loren, Spike Lee en Grace Kelly tot Leonardo DiCaprio, Monica Belluci, Julia Roberts en Robert De Niro: allemaal kwamen ze langs om er van een ristretto, caffè latte of andere Italiaanse koffie te nippen. Zelfs paus Johannes Paulus II en John F. Kennedy Jr kwamen er over de vloer. Het is ook hier dat Diane Keaton naar verluidt Al Pacino een rake klap in het aangezicht verkocht tijdens de opnames van 'The Godfather Part II'. Dankzij het ijs des huizes kon Pacino snel opgelapt worden zodat vertragingen op de filmset vermeden werden. Petitie De eigenaar van het pand, het pauselijke instituut van de gemeente Santa Maria dell'Anima, weigerde een verlenging van het huurcontract van het koffiehuis om op de locatie een luxehotel te laten optrekken. Ook onderhandelingspogingen van de familie Saripanti die het café sinds 1961 exploiteert, draaide op niets uit. Het ontruimingsbevel dat de rechtbank eind februari uitvaardigde, leidde tot grote verontwaardiging tot ver buiten de landsgrenzen. Met de petitie die werd opgestart tegen de sluiting en ook enkele politici die zich moeiden met de zaak, haalden de uitbaters alsnog hun slag thuis. (DB)

26

STAMPA dove Shekhar è stato preso "sotto l'ala" dal titolare Giuliano Pacini e dalla grande famiglia del ristorante, che lo ha aiutato anche a trovare casa, in centro storico. Adesso il giovane indiano è stato "promosso" come cameriere in sala - visto che parla anche quattro lingue (indiano, inglese, arabo, italiano) e ne sta imparando una quinta (il francese) - ed è molto amato e coccolato da tutti i suoi colleghi, che andiamo a trovare insieme a lui per una bella foto di gruppo. Ma fra le cordialità e i rituali troviamo spazio per un'ultima domanda, forse la più importante. Shekhar, cosa ha imparato dalle tutte le sue esperienze? "Che chiunque, anche nel momento di massima difficoltà, quando tutto sembra perduto può sempre provare a sé stesso e agli altri di rialzarsi. Che con tutti possiamo trovare dentro di noi la forza per sopravvivere e che si può perdere tutto, ma se ci rimane la vita c'è sempre modo di rialzarsi e dare il proprio contributo alla società, anche partendo da meno di zero. Certo, io sono stato fortunato perché ho trovato nel momento del massimo bisogno una nazione illuminata che mi ha accolto con amore oltre a tante persone senza il cui aiuto oggi sarei niente, ma il mio pensiero e la mia stima vanno a tutti coloro che - partendo da condizioni come le mie - sono riusciti senza aiuto a raggiungere anche risultati maggiori.Ed è questo ciò che dobbiamo aspettarci da ogni essere umano. A volte bisogna perdere ogni cosa, per trovare tutto". Stefano Giuntini (LoSchermo.it Newsletter 27/03/2014)

Vedere anche: http://www.bucadisantantonio.it/LITA/Z2/ C11965-9/hhcm-DOWNLOADS.html

23

HERMAN COLE - ORDE VAN DE ITALIAANSE STER Bijna een halve eeuw nadat hij in 1965 in Colmar deelnam aan een eerste Europese jeugduitwisseling en goed veertig jaar na zijn aantreden als lesgever Italiaans Volwassenenonderwijs in 1973, ontvangt Herman Cole uit Sint-Niklaas een tweede eervolle Italiaanse onderscheiding.

Zijn eerste onorificenza werd hem opgespeld in februari 2008 in het raam van het Vakantiesalon van Brussel: daar ontving hij van consul Sabato Franco Sorrentino met de groeten van de Italiaanse president Giorgio Napolitano het diploma en de medaille Cavaliere dell’Ordine della Stella della Solidarietà Italiana, intussen omgedoopt tot Ordine della Stella d’Italia.

Tussendoor: in 1991 overhandigde Wilhelm Ulrichsen, Deense ambassadeur in Brussel, hem de persprijs Hans Christian Andersen Travel Writer Award. Sinds 2001 is hij Honorary Town Crier van Abingdon, in 2011 gaf de Leuvense vereniging S.P.Q.R. hem de zevende Romulus-prijs. Herman Cole was èn is een enthousiast maar kritisch voorvechter van inhoudsvolle Europese verzustering. Met een aparte hartkamer voor Lucca.

Het initiatief tot toekenning van het ereburgerschap werd begin 2013 gelanceerd door Adolfo Berti en Angelo Frati van de verzusteringsvereniging Villaggio Europa uit Lucca. In januari 2014 beslisten burgemeester Tambellini en zijn schepenen het voorstel ter goedkeuring voor te leggen aan de gemeenteraad. Op 11 maart schaarde de gemeenteraadscommissie Cultuur zich achter het voorstel, waarna het op 8 mei -vooravond van de Dag van Europa- de goedkeuring kreeg van de gemeenteraad.

De ‘Orde van de Italiaanse Ster’ werd in januari 1947 door het Italiaanse staatshoofd ingesteld om mensen te bekronen die bijzonder hadden bijgedragen tot de wederopbouw van het zwaar gehavende naoorlogse Italië. Vandaag valt de Orde te beurt aan Italianen in het buitenland óf buitenlanders die door hun professionele activiteiten Italië in al zijn facetten op een bijzondere wijze in de kijker hebben gesteld.

Haast vijftig jaar nadat Herman Cole (°Sint-Niklaas 1947) in september 1966 op zijn eentje voor het eerst naar de Toscaanse zusterstad van Sint-Niklaas spoorde, wordt hij nu uitgeroepen tot Cittadino onorario - Ereburger van de stad Lucca.

24

Hiermee verheft Lucca voor de tweede maal een inwoner van een zusterstad tot ereburger; Herman Cole wordt voorafgegaan door wijlen mayor John Jones van Abingdon-on-Thames, die in 1944 streed met de Geallieerde legers die Lucca hebben bevrijd. Na de verzustering tussen de beide steden in 1972 was Jones zich bijzonder op Lucca en zijn bevolking gaan toeleggen.

De toekenning van deze cittadinanza onoraria aan Herman Cole valt mooi samen met de nakende viering van het vijfentwintigjarige bestaan van de Wase culturele vereniging Anfiteatro-amici della cultura italiana, waarvan hij sinds 1990 lid is. (www.colesterolo.be)

25