ANFITEATRO NOTIZIE 78 VIERDE KWARTAAL Voor uw Dagelijks Brood Patisserie en Zalige Zoetigheden

België-Belgique P.B. 9100 Sint Niklaas 3/5345

WWW.KOPIE-EXPRESSE.BE

NOTIZIE 78 VIERDE KWARTAAL 2012

ANFITEATRO AMICI DELLA CULTURA ITALIANA

Voor uw Dagelijks Brood Patisserie en Zalige Zoetigheden Alle dagen doorlopend open van 7 tot 18 uur, zondag doorlopend van 7 tot 14 uur, donderdag gesloten

Eindestraat 15, 9111 Belsele 03.722.02.56 Kleibeekstraat 132, 9100 Sint-Niklaas 03.766.26.39 VERSLAG ACTIVITEITEN ACTIVITEITENKALENDER CULTUURKALENDER ALGEMENE INFORMATIE VERANTWOORDELIJKE UITGEVER & AFZENDER: KARIN TAVERNIER PRINS KARELSTRAAT 14 B 9100 SINT-NIKLAAS TEL. 03.777.96.43 [email protected]

DECEMBER 2012 DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT AFGIFTEKANTOOR SINT NIKLAAS 1 ERKENNING: P303621

ANFITEATRO www.anfiteatro.be Voorzitter Romain Van Hautekerke +3237710021 [email protected] Secretariaat Karin Tavernier +3237779643 [email protected] Penningmeester Karel Van Landeghem +3237768642 [email protected] Bestuursleden [email protected] Lode Corveleyn 03/777.47.50 [email protected] André De Haeck-Neckers 03/776.85.14 [email protected] Willy De Lange 03/777 19 41 [email protected] Toon De Meyer 03/777.02.96 [email protected] Gijs den Dubbelden 09/348.39.70 [email protected] Corry Devos 0478/410790 [email protected] Guido Herbaut 03/771 58 80 [email protected] Geert Jottier 03/776.57.93 [email protected] Mieke Lismont [email protected] Anne-Marie Neckebroeck 09/3698791 of 0486/377990 [email protected] Brigitte Van Kogelenberg 03/777.83.45 [email protected] Chris en Marc Van Meerssche-Jonkers 03/776 59 68 [email protected] Kris Werts 0475/233 280 [email protected] Danielle en Achille Ziccardi-Van Gael 03 440 61 61 [email protected]

NOTIZIE

Gratis toegestuurd aan de leden Lid worden kost slechts 10 EUR voor één jaar. Een volgend lid uit hetzelfde gezin betaalt 4 EUR Nieuwe leden kunnen hun lidgeld storten op rekening van Anfiteatro :

conto 413-9188521-59

IBAN : BE84 4139 1885 2159 BIC : KREDBEBB

REDACTIE Anne-Marie Neckebroeck Karin Tavernier Romain Van Hautekerke Toon De Meyer Brigitte Van Kogelenberg Gijs den Dubbelden Achille Ziccardi Opmaak: Jef Deyaert /B.Van Kogelenberg

Kroonmolenstraat 4 - 9100 Sint-Niklaas Tel. 03/776.29.49 website: www.lbcsintniklaas.be e-mail: [email protected]

DE CASTRO

Hendrik Heymanplein, 156 9100 Sint-Niklaas Tel.03/777.64.64

Ruime keuze Italiaanse vleeswaren

boekhandel

Stationsstraat 68, 9100 Sint-Niklaas Tel.03.776.52.25 oneindigeverhaal@skynet

W I N E T RAD I N G

FACTORY

de meest verrassende en intense ontmoeting met een fijne selectie betaalbare wijnen

magazijn Sint-Amands open vrijdag van 9 tot 21 uur zaterdag van 10 tot 17 uur Hekkestraat 44a 2890 Sint-Amands tel.0472/73.89.69 fax.052/34.02.86 www.winetradingfactory.be

BRICIOLE

IN PRIMO PIANO

Nencini e il vice sindaco di Firenze Dario Nardella, presidente e vice presidente del comitato istituzionale per i mondiali che si correranno il prossimo anno a settembre tra Lucca e Firenze. “Il più entusiasmante – chiariscono – per le città d’arte e i paesaggi che attraverserà. E formidabile sarà pure la ricaduta economica su Firenze e sulla Toscana.”. L’evento sarà a settembre, ma per tutto l’anno che precederà la settimana di gare, per la prima volta ci saranno tutta una serie di eventi collaterali e preparatori: culturali, sportivi ed enogastronomici. Dall sito ufficiale del mondiali 2013: www.toscana2013.it si potrà scaricare la cartella stampa dell’evento sportivo.

Passione e gusto” …en piccione viaggiatore

De Tarantella is een Italiaanse dans in 6/8 of 4/4 maat, die gekenmerkt wordt door het snel ronddraaien van dansende paren. Het is een van de bekendste dansen van het land. Diverse steden en regio’s van Italië, zoals Calabrië, Napels en Sicilië, hebben een eigen versie van de dans. De oudste vorm van de dans wordt pizzica genoemd. De dans is genoemd naar Taranto in Puglia (Zuid-Italië), en/of naar de tarantulaspin (Lycosa tarantula) waarvan gedacht werd dat de beet dodelijk kon zijn, en enkel genezen zou kunnen worden door wild te dansen. Dit is echter niet juist, de beet is slechts pijnlijk behalve bij allergie. De dans werd hoofdzakelijk door vrouwen gedanst. Een beet van de Tarantula was dan vaak een excuus om eens flink los te gaan voor de vrouwen die gewoonlijk zeer kort werden gehouden. De dans wordt vaak bij bruiloften gedanst. Mensen dansen in een cirkel, waarbij de richting waarin de cirkel draait regelmatig omwisselt. In Melpignano, Lecce wordt elke zomer la Notte della Taranta gehouden, een muziek- en dansfestival voor Tarantella en pizzica. In de films The Godfather (1972) en The Godfather Part II (1973) wordt ook een “tarantella” gespeeld tijdens de twee grote feesten waarmee de films openen. Bezorgd door Erik De Lathouwer

Si cerca

We hebben een uitgebreid mailadressenbestand dat we gebruiken voor NOTIZIE via mail, maar op deze mailadressen krijgen we altijd een foutmelding. Als iemand ons kan helpen? Omwille van de privacy hebben we een deel weggelaten. Eigenaars zullen zich hopelijk wel erkennen en kunnen allicht zelf een mailtje sturen naar secretariaat@ anfiteatro.be franky.deryck@; hoeyland@;ac.italy.genk@; fb404369@; francesco_devita@; italconsmons@; tempels.jettie@; an.roosens@; Chris.Houtman@; Danny.dubrul@; Danny. De.Decker@; annvanhove@;angelamasciarelli@; alma@ fredadriaenssens@

48

door Anne-Marie Neckebroeck

Reisduif… onbekend met HET land… maak kennis! En ontdek – dat je er nooit meer genoeg van krijgt! Word een… piccione viaggiatore! Een kunstminner – met Lorenzo Vlieg – sluit je ogen – je ziet het felle blauw – van meer, van zee, van stroom let op – je vliegt over hoge toppen – van bergen in de zon en over torens – waar reisduiven rusten je wordt als nieuweling begroet – Leonardo helpt je landen… Kijk, voel, hoor, ruik, proef je weet… dat je er nooit meer genoeg van krijgt

PICCIONE VIAGGIATORE

Reisbeurs georganiseerd door de leden van Anfiteatro op 3 maart 2012 van 11 u. – 14 u. in het Bauhuis in Sint-Niklaas tijdens de ‘Passione e Gusto’ beurs. Deze tiende reisbeurs van Anfiteatro is boeiend, verrassend en biedt aan de bezoekers heel wat informatie over verschillende regio’s in Italië. De informatie wordt verstrekt door enthousiaste leden van de vereniging. Ze hebben allen een meer dan bijzondere voorliefde voor Italië! Anfiteatro – amici della cultura italiana – is 23 jaar jong, en ondertussen al bijna legendarisch aan het worden… Niet enkel de reisduiven die nieuweling zijn, maar ook zij die regelmatig op de torens rusten in HET land, worden attent gemaakt op het kijken, het voelen, het horen, het ruiken en het proeven in HET land… www.anfiteatro.be

1

IN PRIMO PIANO

BRICIOLE

Cari lettori Hier ligt alweer Notizie 78 voor u, met onder andere heel veel reisverhalen om u nu al te laten dromen van una primavera of een mooie estate in Italia. Maar voor het zover is, hebben we nog aantal boeiende activiteiten… en er komen er nog meer! Hou daarvoor uw mailbox in ’t oog. Want met ons vernieuwde, uitgebreide bestuur hebben we ook veel meer inspiratie! Neem maar een kijkje hiernaast… En uiteraard blijven ook uw ideeën, suggesties en artikels voor Notizie van harte welkom! We wensen u nu alvast buona lettura , een mooi jaareinde en een heel fijn 2013.

Uffizi e ai Musei Capitolini già partner di Google Art Project rispettivamente dal febbraio 2011 e dall'aprile 2012. cospicuo: aanzienlijk Ingestuurd door Dany Corneillie.

Tanti auguri!

LIMONE “MIRACOLOSO” CONTRO I CALCOLI RENALI Il 18% degli italiani può tirare un sospiro di sollievo. Perché da oggi le persone che soffrono di calcoli renali e coliche avranno un rimedio in più, e anche naturale, per combattere le enormi sofferenze provocate dalla patologia: bere mezzo bicchiere di succo di limone ogni giorno. Uno studio clinico dell’Istituto di Ricerche Farmacologiche Mario Negri di Bergamo rivela: “si avvia a certificare che le coliche si possono prevenire bevendo mezzo bicchiere di succo di limone al giorno. Il lavoro avviato nel 2008 ha coinvolto medici, ricercatori, scienziati e per la prima volta direttamente gli agricoltori. Il fatto che il consumo di agrumi, accompagnato da una dieta specifica, fosse benefico per prevenire il formarsi di calcoli renali non rappresenta certo una scoperta. La novità da registrare, invece, è che tra gli agrumi è proprio il limone a dimostrasi il più performante per combattere la nefrolitiasi. Infatti il suo contenuto in citrato è di 42,9 grammi per chilo, ovvero 5 volte superiore rispetto all’arancia. Quindi è sufficiente la spremuta di 2/3 frutti per ottenere l’analogo risultato ottenuto da una medicina a base di citrato di potassio. Tra l’altro il succo è naturale. E, a differenza di alcuni medicinali, non presenta controindicazioni. Bron: Informazioni culturali: Il Botteghino N. 174

INHOUD Piccione viaggiatore 1 Inhoudstafel/In primo piano 2 Werkten verder mee 2 Natale siciliano 3 Che cosa faremo 5 Che cos’abbiamo fatto - Cesare deve morire 8 - Recepten Week van de smaak 11 Viaggiare: - Friuli, Venezia, Giulia 12 - De eerste verdieping 15 - Bella Liguria 18 - Roma 20 - Het minder bekende Toscane 22 Risotto als Limone 27 San Martino 28 Bergamo 29 Cadeautips voor onder de kerstboom 31 Storia: Compie 30 anni.... 36 Il sigaro toscano 38 Ondata Micidiale 42 Francobolli -Benvenuto a Europa 44 Briciole 46

Werkten verder mee

Herman Cole, Dany Corneillie,Linda Crivits, Erik De Lathouwer, Monique Jacqmain, Anne-Marie Neckebroeck, Betsy Neckers, Magda Van den Bosch, Rita Van de Vyvere, Kris Werts, Achille Ziccardi,

2

Interessant om weten: Rome stemde een reglement waarbij de consumptie van voedsel of drank op openbare plaatsen en de historische stadskern verboden is in zones met een bijzonder historisch of architecturaal karakter. Je mag dus geen sandwich meer eten of van een ijsje genieten nabij de Piazza di Spagna of de Trevifontein. Overtreders riskeren boetes tot 500 euro.

MONDIALI DI CICLISMO 2013 Si correranno a settembre tra Lucca e Firenze. Sarà il mondiale delle due ruote nel vento. Ma non sarà solo ciclismo, bensì anche cultura, arte ed enogastronomia. “Sarà il mondiale tecnicamente più duro, ma anche il più entusiasmante” annotano l’assessore della Toscana Riccardo

47

BRICIOLE

NATALE SICILIANO

Briciole

HUYHUHUNMHMS door Monique Jacqmain

Van Professor Monique Jacqmain kregen we een rechtzetting op haar eigen artikel van Notizie dat in maart verscheen: (Je vindt het nummer ook op www.anfiteatro.be Ik ben door de zusters Simili TERECHT op de vingers getikt wegens nogal wat fouten in mijn “gastronomisch” artikel. Vreemd dat ze niemand van jullie zijn opgevallen. Hopelijk kunnen de volgende correcties nog in het volgend nummer worden opgenomen... Hier gaan wij dan: PATE NEL VERDE Non 60 etti di prosciutto cotto (dit zou zes kilo zijn!) maar 6 etti = 600 gram ! PESCE SPADA con agrumi e zafferano en niet pescA SPADA (tikfout) INVOLTINI AI PORRI Alla terza riga non “mezzo chilo” di farina maar “un cucchiaio di farina” (per addensare la salsa) SIMPLEST SAUCE IN THE WORLD Se qualcuno non capisce consigliare un barattolo di pelati !!! ASPIC Al dodicesimo rigo mettere un punto dopo “per sicurezza”, altrimenti potrebbe sembrare che si possa anche non ammorbidire mentre invece è importante. Noi la gelatina la facciamo passare al freezer solo durante la composizione degli strati di frutta e di foglioline di menta. Copriamo il tutto con altra gelatina e frutta in uno strato e facciamo rassodare fino a riempire lo stampo. La gelatina poi NON si butta - questo proprio NON VA perché è proprio il liquido di Kirsch ecc. con gelatina che tiene insieme il tutto (dit laatste is ERG...) “Hoe kan een mens zo stom zijn ...” voegde signora Jacqmain er aan toe. www.googleartproject.com: Ho provato questo sito web...non posso credere i miei occhi...Fantastico, incredibile...Google Art Project si "allarga". Entrano altri quattro musei italiani. Aggiunge 29 nuove strutture al progetto del motore di ricerca che permette agli utenti internet di visitare virtualmente gli spazi più famosi al mondo. Siena, Genova, Milano e Firenze le new entry d’Italia. Google continua il suo viaggio virtuale alla scoperta dei musei più importanti del mondo aggiungendone 29 al suo già cospicuo database online. Tra i nuovi arrivati, quattro musei italiani. Si tratta della Fondazione Musei Senesi, i Musei di Strada Nuova a Genova, il Museo Poldi Pezzoli a Milano e del Museo di Palazzo Vecchio a Firenze che si affiancano ora alla Galleria degli

Tijdens een pauze van een internationaal congres voor taalkundigen in Kopenhagen wandelen een Deense en een Franse professor door het park. Ze komen voorbij een vijver waarin een paar eenden lustig lopen te kwaken. “Tiens”, zegt de Fransman, “Voilà des coins coins !” – “Wat bedoel je?” zegt de andere. “Eh bien, des canards! N’entends-tu pas qu’ils crient ‘coin coin’?” – “Pas du tout, ils crient ‘rap rap’ !” beweert de Deen. Hieruit ontstaat een discussie waaruit beide heren concluderen dat het nabootsen van dierengeluiden door mensen meestal gebaseerd is op klanken die voorkomen in de moedertaal van wie dit doet. Het onderwerp werd daarna uitgediept op het bewuste congres. Italiaanse eenden zeggen qua qua, Nederlandstalige (!) kwak kwak, Engelse quack, Duitse quak. In de meeste gevallen komt er in het woord een (kw-)klank voor. Dit geldt overigens ook voor andere diersoorten. Een hond zegt in het Frans ouah ouah, in het Nederlands waf waf, maar in het Italiaans bau bau. Een haan zegt in het Nederlands kukeleku, in het Frans cocorico, in het Italiaans chichiricchi, een kuiken in deze twee talen respectievelijk toc toc en cot cot. Een ezel balkt in het Italiaans ia, in het Frans hihan. Waarschijnlijk zeggen alle schapen ter wereld be(hhhh)... terwijl er voor al deze klanknabootsingen meestal een specifiek werkwoord bestaat: kwaken – blaffen – kraaien – balken – kakelen... Een speciale, “historische” vermelding verdienen in dit verband de vroegere Pauselijke Staten. Nadat ze door het koninkrijk Italië waren ingelijfd, schijnt het dat op de markt de mensen die kuikens te koop aanboden de diertjes hard knepen, om ze te dwingen PIO PIO te roepen... om de Paus ter hulp te roepen (?) En dan is er uiteraard nog de kat: ze zegt miao in het Italiaans, miauw in het Nederlands, miaou( = mi-a-ou ) in het Frans. Alweer met een (w) component. In verband met deze laatste taal valt er een anekdote te vertellen over de Nouvelle Vague, de bekende Franse filmreeks uit de jaren Vijftig. Het refrein van het lied dat in de allereerste film (1959, regie François Truffaut) herhaaldelijk werd gezongen luidde “A - la - mi - a – ou(t)... (de letter t werd niet uitgesproken) on fera les quatre cents coups”, wat helaas in de meeste Europese talen totaal verkeerd werd vertaald: “400 blows” en (oh schande) “De vierhonderd slagen”. In werkelijkheid betekent “faire les 400 coups” de bloemetjes buitenzetten, de boel op

46

3

NATALE SICILIANO stelten zetten, zich ongeremd amuseren... Niet alle dierengeluiden zijn in mensentaal weer te geven. Zo is er bij mijn weten in andere talen geen equivalent voor ons roekoeën (of koeren) van duiven, behalve misschien het Franse werkwoord roucouler. Het allergrootste probleem in dit verband is... paardentaal. Hoe kan je in godsnaam het begrip “hinniken” in andere talen weergeven? Wie hier een oplossing voor gevonden heeft, was Jonathan Swift, de auteur van Gulliver’s travels. Tijdens zijn vierde reis komt zijn held terecht in een land waar slechts twee soorten wezens leven: a) mensen, die allemaal door en door slecht zijn; ze worden door de auteur misprijzend Yahoo’s (jawel!) genoemd, en b) paarden, Houyhnhnms, deugdzame wezens - (ze vertegenwoordigen “the perfection of nature”), wier land logischerwijze HOUYHNHNMLAND heet. Cucurucù, cucurucu', è nato Gesù ! ,waarop de os vraagt: Uuuuunni ? (Siciliaans voor “ Dove?”) , en het schaap antwoordt: Bêêêtlemme ! , en de ezel stelt enthousiast voor: I-amoci, i-amoci ! (Siciliaans voor “andiamoci”)

4

STORIA

een prachtig schilderij van Caravaggio (zie zegel 3 hiernaast ). Italië heeft in de geschiedenis van de Europese Eenwording ook letterlijk zijn naam gevestigd, namelijk met het Verdrag van Rome (1957). Al in 1967 herdachten de Italiaanse posterijen dit feit met een paar fraaie zegels (zie zegel 4 - hieronder) waarop de Capitolino in Rome staat afgebeeld, waar het verdrag werd ondertekend waarmee de facto de EEG werd opgericht. Toen nog een stralend idee dat stond voor vooruitgang en een stralende toekomst. Het daaropvolgende Verdrag van Maastricht was al wat meer omstreden, maar dat zal vooral aan de euro gelegen hebben. In het jaar voor Maastricht gaf Italië een opmerkelijk zegeltje uit (zie zegel 5 - hiernaast ), waarop de Europese vlag was afgebeeld én met een waarde-aanduiding in ECU. Dat was de toenmalige rekenwaarde van de nog niet echt bestaande Europese munt. In 1998 kon men komen met de zegel waarin de Italiaanse euro daadwerkelijk werd gepresenteerd met symbool en afbeelding (zie zegel 6 hiernaast). Italië is dus wel steeds wat enthousiaster geweest dan Nederland: de Nederlanders zagen hun gulden blijkbaar met heel wat meer spijt gaan. Overigens koos men opnieuw voor een afbeelding met tandwieltjes, net zoals in 1967. Dat daar nogal wat zand tussen zou kunnen komen werd in het enthousiasme vergeten...

45

FRANCOBOLLI BENVENUTA EUROPA door Danny van Vliembergen

Dat de Europese gedachte niet alleen hier, maar ook in Italië heeft post gevat, blijkt alleen al uit het bestaan van levendige contacten tussen Anfiteatro en vele Italiaanse vrienden. Italië en de Italianen kennende, lijkt het niet altijd even voor de hand liggend. Want een zekere blik naar binnen en een overtuiging dat Italië het begin en het eind van de wereld is, is niet helemaal vreemd aan dit grote land. Maar niettemin heeft Italië mede aan de wieg van Europa gestaan en vanaf het begin (toen nog met 6 landen) enthousiast deelgenomen aan veel Europese initiatieven. Dat heeft zich in een enorm aantal Italiaanse Europazegels vertaald. Deze zegels worden uitgegeven door de gezamenlijke Europese postadministraties met elk jaar een gezamenlijk thema. De eerste zegel kwam in 1956 (zie zegel 1 - hiernaast) met een afbeelding van het woord ‘Europa in de steigers’. Gedurende die eerste jaren droegen alle zegels elk jaar een gezamenlijke symbolische voorstelling van de Europese gedachte, (zie zegel 2 - hieronder) die later ook de afkorting CEPT (Conférence européenne des administrations des postes et télécommunications) nog een tijdje droegen. De jaarlijks terugkerende uniforme voorstellingen bleken voor het op diversiteit gestelde Europa al snel wat saai en met name Italië greep het jaarthema al snel aan voor het uitgeven van fraaie zegels, die misschien wat meer recht deden aan de kunst en cultuur van het eigen land dan aan die van Europa in het algemeen. Zo verscheen in 1975 onder de noemer Europa een zegel met

44

CHE COSA FAREMO? 11/01 19u30 Museumtheater Zwijgershoek Filmklassieker ‘Ladri di biciclette’ + Nieuwjaarsreceptie Deuren om 19 u. Om 19.30 u inleiding op deze filmklassieker, gevolgd door uitgebreide Nieuwjaarsreceptie. Bijdrage in de onkosten: 5 euro voor leden. 16/01 20 u Geleid bezoek aan ‘Over het genot van de zintuigen in de schilderkunst’ in het SteM (Sint-Niklaas). Sint-Niklaas organiseert tot en met 31 januari 2013 een prestigieuze tentoonstelling Over het genot van de zintuigen in de schilderkunst (16e – 20e eeuw). De tentoonstelling begint met de 16e eeuw en brengt zowel de tijd- en geestesgenoten van Jheronymus Bosch, Pieter Bruegel de Oude en Adriaen Brouwer in beeld, als een groep moderne kunstenaars zoals Félicien Rops, Fernand Khnopff en James Ensor. De zintuiglijke benadering van de werkelijkheid in de kunst wordt geactualiseerd in HYPERSENSITIEF, een aparte tentoonstelling die werk van de hedendaagse kunstenaar Robert Devriendt in relatie brengt met dat van Joachim Wtewael en Fernand Khnopff. In de 16e eeuw waren allegorische voorstellingen van de vijf zintuigen bijzonder geliefd. Het gezicht, het gehoor, de reuk, de smaak en het gevoel werden in series voorgesteld als liefdesparen die door de verlokkingen van de zintuigen in verleiding worden gebracht. In de 17e eeuw werden de vijf zintuigen uitgebeeld als een vrolijk gezelschap, dat zich overgeeft aan de zinnelijke geneugten van muziek (het gehoor), eten en drinken (de smaak), tabak (de reuk), minnekozen (het gevoel) en elkaars

5

CHE COSA FAREMO ? aanblik (het gezicht). Deze voorstellingen roepen oogstrelende effecten op en zijn door de zinnelijke overdaad die zij tentoonspreiden een regelrechte hommage aan het leven zelf. Hoe het thema zich verder ontwikkelde, wordt verbeeld in Over het genot van de zintuigen in de schilderkunst. De verhalen in de schilderijen, tekeningen en gravures worden aangevuld met beeldhouwwerken, meubilair, preciosa, keramiek, wandtapijten en luxueuze gebruiksvoorwerpen. Veel van de getoonde kunstwerken zijn afkomstig uit particuliere verzamelingen en zijn nog maar zelden getoond of zelfs voor het eerst te zien. Heel veel van deze werken zijn sterk door Italië beïnvloed. Het is dat accent dat curator Annemie Degendt zal leggen in de rondleiding die ze voor ons verzorgt! Datum: Anfiteatro, amici della cultura italiana bezoekt deze tentoonstelling op woensdag 16 januari om 20 uur Plaats: Stedelijk Museum SteM, Zwijgershoek 14 te Sint-Niklaas Prijs: 4 euro voor leden Anfiteatro (cash ter plaatse betalen); 6 euro niet-leden. Vermits het aantal deelnemers beperkt is, graag aanmelden via [email protected] 23 /02 van 10 tot 12 uur, Cultureel Centrum De Boerenpoort, Elisabethstraat in Melsele ( nieuwe parking Grote Baan recht tegenover het gebouw onmiddellijk rechts na de lichten als je van Sint-Niklaas komt) : De Veneto en Friuli: tra la terra e il cielo door Etienne Rooms Deelname in de onkosten : 10 euro. 2-3/03 Bauhuis: ‘Passione e Gusto + …’ Bij ‘t opmaken van deze Notizie ontbreken nog heel veel details. U vindt later de info op de website of via mail. Allicht vindt tijdens deze Passione e Gusto onze Piccione Viaggiatore plaats op zondag rond de middag. 16/03 20 u ’t Ey http://www.liguriani.it/ gruppo.html 6/8 euro Noteer ook alvast 30 april. Naar aanleiding van de toetreding van Kroatië tot de EU in juli 2013 plant Sintur 9100 Pasar rond dat Zuid-Europese land een Europees getinte veeltalige avond (Nederlands, Engels, Italiaans ...). Uit Bari (Italië) komt journaliste Enrica Simonetti vertellen over vuurtorens langs de Adriatische kusten. Uit SintNiklaas stamt reisauteur Herman Cole die in de

6

STORIA

sganciata su Hiroshima. Fra Longarone, Codissago, Castellavazzo, Erto-Casso vi furono almeno 1917 (!) vittime in pochi minuti. I loro nomi si leggono su una lunga lastra sotto la Chiesa monumentale a Longarone. La lettura di questi nomi e la visita del cimitero delle vittime del Vajont a Fortogna sono veramente momenti da brivido. Alle ore 5.30 della mattina del 10 ottobre arrivarono sul luogo, i primi militari dell' Esercito italiano per portare soccorso e recuperare i morti. Tra questi vi erano soprattutto Alpini, alcuni dei quali appartenenti all' arma del Genio che scavarono anche a mano per riuscire a trovare i corpi dei dispersi. Vennero dopo da tutta Italia centinaia di volontari. Molte famiglie ricordano un parente che in quei giorni si recò a Longarone per dare una mano. A che cosa era dovuta la frana? Già alla fine dell’estate del 1963 i sensori rilevarono movimenti preoccupanti della montagna. Si parla dell'innalzamento delle acque del lago artificiale oltre quota 700 metri (s.l.m.) voluto dall'ente gestore per il collaudo dell'impianto. Si parla di sfavorevoli condizioni meteo con fortissime piogge e di negligenze nella gestione dei possibili pericoli dovuti al particolare assetto idrogeologico del versante del monte Toc. Nel 2008 -International Year of Planet Earthil disastro del Vajont fu citato come un caso esemplare di ‘disastro evitabile’ causato dalla scarsa comprensione delle scienze della terra e -nel caso specifico- dal ‘fallimento di ingegneri e geologi nel comprendere la natura del problema che stavano cercando di affrontare’. (Se aprite la mia guida 100x Noord-Italië a pagina 214, troverete un articolo in neerlandese dedicato al disastro del Vajont!)

43

STORIA

CHE COSA FAREMO ?

Sabato 4 maggio 2013 partirà da Napoli la 96° edizione del Giro d’Italia. Sul sito dell’organizzatore La Gazzetta dello Sport (www.gazzetta.it) leggiamo che l’11° tappa si disputerà tra Tarvisio (Cave del Predil) e Vajont 1963-2013 (Erto-Casso). Come mai ci sta scritto ‘1963-2013’ ?

ONDATA MICIDIALE bewerkt door Herman Cole

La data ricorda una catastrofe che ebbe luogo in quella zona del Veneto - provincia di Bellunomezzo secolo fà. Con esattezza alle ore 22.39 del 9 ottobre dell’anno 1963. Talvolta lo si ricorda come ‘il dramma di Longarone’. Spostiamoci sul posto dove -alta e impressionante- si vede ancora oggi la diga del Vajont. Venne costruita tra il 1957 ed il 1959 ad arco a doppia curvatura in calcestruzzo. Altezza 264,60 m, larghezza alla base 27 m e larghezza in sommità 3,4 m. Questo sbarramento -in quel momento la quinta diga più alta del mondo- aveva un bacino di 168,715 milioni di metri cubi. Un interessantissimo filmato di 11 minuti racconta come venne costruito questo capolavoro di ingegneria. (www.youtube. com/watch?v=tNXZKAbshjY&noredirect=1) In quella notte del 9 ottobre, oltre 270 milioni di metri cubi di rocce e terra si staccarono dal monte Toc, un volume quasi triplo rispetto all'acqua contenuta nel bacino artificiale sottostante. Alla velocità di 108 km/h questa massa di una lunghezza di 2 km scivolò nel lago dietro la diga. Questo movimento provocò un'onda che superò di 100 m in altezza il coronamento della diga e che, in parte, risalì il versante opposto distruggendo tutti gli abitati lungo le sponde del lago nel comune di Erto-Casso. L’onda scavalcò la diga (che rimase sostanzialmente intatta) e precipitò poi nella stretta valle del Piave, distruggendo quasi completamente il paese di Longarone ed altri borghi nei dintorni. È stato stimato che l'onda d'urto dovuta allo spostamento d'aria fosse di intensità uguale, se non addirittura superiore, a quella generata dalla bomba atomica

zomer 2012 de Kroatische hoofdstad Zagreb en de oostelijke regio Slavonië bereisde. Maar er is nog veel meer … Programma in samenwerking met ANFITEATRO-amici della cultura italiana. Start: 20:00u Kasteel Walburg, Walburgstraat 35, Sint-Niklaas (onder voorbehoud) Zelf Italiaans praten op onze eigen informele babbelmiddagen ‘Quattro chiacchiere in italiano’ onder leiding van native speaker Achille Ziccardi. Geïnteresseerden kunnen zich alvast melden bij Brigitte (03 777 83 45 – na 19.30 u) of via mail [email protected] Data praatnamiddag eerste kwartaal: Jan 9, 16, 23, 30; Feb 6, 13, 20, 27; Maart 6, 13, 20, 27. Altijd onder voorbehoud. Italiaans voor beginners, een reeks vakantieItaliaans in 10 avonden in de periode mei-juni 2013 (onder voorbehoud). Geïnteresseerden kunnen zich melden. La Piazzetta: zelf Italiaans zingen. Aangename zangavonden waarbij Italiaanse (volks-) liedjes beetje bij beetje worden aangeleerd. Wij zijn momenteel met 7, mogelijk met 9 binnen 2 weken. Wij hadden gepland om elkaar om de 4 weken te ontmoeten om samen te zingen, maar gaan nu t/m februari 2013 het ritme opkrikken want … Op 31 januari treden we in Sint-Gillis-Waas, School Janitor, 2 liederen Op 2 en/of 3 maart zingen we in Passione e Gusto !! 5 liederen zijn zo goed als klaar, andere zullen zich eraan toevoegen. Wij voelen de wind in de zeilen en iedere bijeenkomst werkt echt motiverend ! Wie graag Italiaans leest, maar daarbij best een steuntje kan gebruiken, moet maar eens een kijkje nemen op www.progettocolibretto. jimdo.com, met heel veel dank aan Dany Corneillie

***

FOTOWEDSTRIJD ZOMER 2012 Ten gevolge van een fatale harddiskfout zijn de oorspronkelijke e-mails van alle deelnemers verloren gegaan! Om de fotowedstrijd tot een goed eind te kunnen brengen is het belangrijk dat alle deelnemers hun foto’s opnieuw sturen naar de webmaster ([email protected] ) met vermelding van de fotograaf, de plaats van opname, de categorie waartoe de foto behoort

42

7

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

STORIA

CINEMA

anto per il trattamento degli odori generati dai sigari aromatizzati. Formazione e produttività per competere sui mercati internazionali: MST è concentrata su un piano di adeguamento tecnologico delle macchine che, combinato con il percorso di formazione degli operatori e dei tecnici, ha portato ad una migliore organizzazione del lavoro, ad una produttività maggiore in linea con gli standard produttivi europei dell’area sigari. Innovazione e formazione, due passaggi fondamentali nella strategia di MST, per consolidare la leadership in Italia e per competere all’estero.

CESARE DEVE MORIRE CAESAR MUST DIE , INTENSIEVE CINEMA DIE DE BRUG SLAAT TUSSEN THEATER EN CINEMA door Linda Crivits

Gedurende zes maanden volgen de Italiaanse broers en visionaire filmmakers Paolo en Vittorio Taviani in Cesare deve morire (76’) de voorbereidingen van Shakespeares befaamde Julius Caesar (1599) in de streng bewaakte Rebibbiagevangenis in Rome. De film, grotendeels gedraaid in zwart-wit, wordt vertolkt door echte moordenaars, maffiosi, drugdealers en andere zware jongens. Door het spelen van het stuk (in het kader van een heropvoedingsprogramma) vonden de acteurs/gevangenen een stukje vrijheid in de gesloten omgeving van hun cel. De zware crimineel Giovanni Arcuri (veroordeeld tot levenslang) zet een meesterlijke vertolking neer van Julius Caesar. Aan het einde van de film oppert hij: ‘sinds ik de kunst ontdekte is deze cel een gevangenis voor mij’. Zoals in alle films van de Taviani’s is ook hier weer het respect voor de mens voelbaar. ‘Wij hopen dat wanneer de film in de zalen verschijnt en getoond wordt aan een groot publiek, het publiek zal beseffen dat zelfs een gevangene met een zware straf of zelfs levenslang een mens is en blijf’, dixit Paolo Taviani. Met het docudrama Cesare deve morire balanceren de gebroeders Taviani op de dunne lijn tussen leven en kunst. Of hoe de universele taal van de Britse bard een brug kan slaan tussen de gevangenis en de wereld er buiten, tussen mens en acteur en tussen vrijheid en gevangenschap. Cesare deve morire kreeg op het 62ste filmfes-

8

L’impegno nella ricerca: Ricerca, qualità e innovazione: questi sono gli strumenti che per MST rappresentano il motore per uno sviluppo competitivo e sostenibile, nel rispetto delle aspettative dei consumatori. Dal 2008, presso la struttura di Cava de’ Tirreni, sono attivi laboratori di ricerca all’avanguardia per indagini fisiche, chimiche e microbiologiche relative al fumo ed al tabacco. Strutture moderne e personale altamente qualificato per un ruolo attivo nell’ambito del CORESTA , l’organo scientifico di riferimento internazionale sul tabacco. Dal 2007 MST ha inoltre avviato una collaborazione tecnico-scientifica con il Dipartimento di Ingegneria Agraria ed Agronomia del Territorio dell’Università di Napoli Federico II. Ambasciatori del Made in Italy nel mondo C’è un’Italia che merita di essere conosciuta e apprezzata in tutto il mondo. L’export è una priorità strategica, oggi il sigaro Toscano è distri-

buito in più di 30 paesi; principalmente in Europa ma anche in Canada, Australia, Israele e Libano, Giappone, Uruguai. E’ presente poi nei duty free italiani, francesi e turchi e sulle principali navi da crociera italiane. Nel biennio 2012-2014 è prevista un’ulteriore espansione nell’Europa dell’Est ed in oriente.

41

STORIA

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

è possibile vedere dal vivo nella Manifattura di Lucca. Le manifatture, un’eccellenza radicata nel territorio per quasi centotrentanni, a partire dal 1818, la fabbricazione del sigaro si è svolta principalmente a Firenze. Ma negli anni successivi al periodo post-bellico lo 'stortignaccolo' ha lasciato definitivamente il capoluogo toscano, per trasferire la sua produzione nelle Manifatture di Lucca e Cava dei Tirreni. Lucca: La Manifattura principale lucchese ha avuto sede, sino al giugno 2004, in un ex convento di suore domenicane. Da allora la produzione è stata trasferita in una struttura più funzionale e moderna, situata nella periferia di Lucca, precisamente a Mugnano; in questa manifattura è presente il reparto delle sigaraie, realtà unica in Europa. Dal 1912, anche Cava dei Tirreni (provincia di Salerno) è una delle sedi principali della produzione del famoso sigaro italiano. Il centro tabacchi di Foiano della Chiana: I coltivatori diretti del tabacco Kentucky del Veneto, Valdichiana, Valtiberina, Lazio e Campania vendono annualmente il loro raccolto al Centro di Raccolta di Foiano della Chiana (AR). Qui avvengono molte importanti attività quali la perizia del tabacco, il supporto agronomico e la selezione del tabacco destinato alla fascia e al ripieno. Innovazione, efficienza, competitività I coltivatori di kentucky rappresentano un anello strategico della catena produttiva del sigaro Toscano, MST è il loro principale interlocutore ed assorbe il 60% dell’intera produzione nazionale, percentuale che arriva ad oltre il 95% nel caso della foglia da fascia, la parte qualitativamente più pregiata della coltivazione. MST si è impegnata compensando il taglio delle sovvenzioni accoppiate all’agricoltura, garantendo ai coltivatori produttività e stabilità di reddito. Un forte legame con i tabacchicoltori, con investimenti anche sul fronte dell’assistenza tecnico-agronomica, per il miglioramento quali-quantitativo delle produzioni agricole. Un insieme di sforzi per mantenere in Italia una materia prima di alta qualità, garantire prospettive e continuità della filiera italiana. L’ambiente: Grazie al supporto di un gruppo industriale leader nel mondo e della sua divisione Energia, sono stati realizzati due impianti fotovoltaici a Lucca ed a Cava dei Tirreni. Lo stabilimento cavese si è inoltre dotato di un cogeneratore di ultima generazione e di un impi-

40

tival van Berlijn de Gouden Beer uit handen van juryvoorzitter Mike Leigh. Won in Italië vijf David di Donatello Awards, de Italiaanse Oscars, en op het Cannes festival de Gouden Palm. De film is ook Italiës Oscar-inzending in de categorie beste niet-Engelstalige film. Het ziet er echter niet naar uit dat de regisseurs samen met de cast richting LA vliegen. Dit omdat de acteurs nog steeds in de gevangenis verblijven, met uitzondering van Salvatore Striano (rol van Brutus). Die zat zijn veertien jaar uit. Hij was ook te zien in de op feiten gebaseerde maffiafilm Gommara van Matteo Garrone. De gebroeders Taviani werden op de 39ste editie van het filmfestival Gent bekroond met een lifetime achievement award. Het filmfestival vertoonde de film in de Gentse gevangenis naar aanleiding van haar 150-jarig bestaan. Wie zijn Paolo en Vittorio Taviani? Paolo (°1931) en Vittorio (°1929) zijn geboren in San Miniato (Toscanië). Na hun universitaire studies in Pisa, en onder de indruk van de neorealisten, begonnen ze in 1954 met het maken van documentaires. Dit in samenwerking met Valentini Orsini, die ook heeft meegewerkt aan hun eerste twee langspeelfilms. De broers werken nauw samen, zowel bij het schrijven als bij het regisseren van hun films. In een interview met Vrij Nederland omschreven ze hun samenwerking als volgt : ‘Wij zijn koffie en melk. Ge weet niet waar de melk ophoudt en de koffie begint’. De Taviani’s verworven een plaats onder de belangrijkste Italiaanse cineasten van hun generatie en staan bekend om hun eigen duidelijke linkse politieke standpunten. De Taviani’s zijn buiten Italië pas bekend geworden na hun succesvolle film Padre Padrone (1977), gebaseerd op de autobiografie van

9

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

STORIA

Gavino Ledda. De film, badend in de mooie fotografie van Mario Maini, is het levensverhaal van de Sardijnse herderszoon Gavino Ledda die vroegtijdig van school is gehaald om de schapen te hoeden en analfabeet blijft tot zijn militaire diensttijd. Wanneer hij het brengt tot een universitaire student taalwetenschappen krijgt hij af te rekenen met het traditioneel vaderlijk gezag. Deze opmerkelijke prent is gegoten in een bijzondere filmvorm. De beklemmende eenzaamheid van een kleine schaapshoeder wordt in beeld en geluid voelbaar gemaakt, met korte momenten die enkel doorbroken worden door een geluidje. De film kreeg zowel de Gouden Palm als de Internationale Prijs van de Kritiek van Cannes. Sovversivi gaat over ‘subversieven’, die de begrafenis van de communistenleider Palmiro Togliatti bijwonen en revolutionairen worden, terwijl Sotto il segno dello scorpione een politieke allegorie is waarin de onrust in het Italië van het eind van de jaren zestig wordt weerspiegeld. Hun meest indrukwekkende film is Kaos (1984). Aan de basis van de 188’ durende film liggen een vijftal verhalen (L’altro figlio, Mal di Luna, Il giara, Requiem, Colloquio con la madre) van de Siciliaanse schrijver Luigi Pirandello. Films als o.a. Good Morning Babilonia (1987) en Fiorile (1993) volgden.

vocazione industriale, diversificazione, internazionalizzazione. Il Gruppo oggi è attivo in diverse aree di business: ingegneria ambientale, ingegneria meccanica, real estate e costruzioni, energia, alimentare e agroindustria, tabacco, biotecnologie. La Società S.E.C.I. è la holding del Gruppo, controllata interamente dalla famiglia Maccaferri ed ha sede a Bologna. Il Presidente è Gaetano Maccaferri. Si dice che…un giorno del 1815, nella Manifattura tabacchi di Firenze, una partita di tabacco - lasciata ad essiccare al sole estivo – venne bagnata da un violento acquazzone. Con tutto quel tabacco si decise di produrre dei sigari economici da vendere al popolo di Firenze. Fu subito un grande successo. L’acqua, infatti, fece fermentare il tabacco dandogli un gusto del tutto ‘nuovo’. Nasce così la leggenda del sigaro Toscano, che dal 1818 entrò regolarmente in produzione. I prodotti MST vende ogni anno, sul mercato nazionale e su quelli esteri, oltre 150 milioni di sigari. Un gamma di sigari di qualità per tutti i gusti del pubblico. I sigari lunghi fatti a mano per gli esperti del fumo lento come il Toscano Originale ed il Toscano Originale Selected. Le edizioni a tiratura limitata: la qualità del fatto a mano con il miglior Kentucky e la lunga stagionatura come il Moro, Il Toscano Originale Millenium ed il Toscano del Presidente. I lunghi realizzati con le antiche ricette quali il Toscano Antica Tradizione e il Toscano Antica Riserva; i sigari dal gusto tipico e deciso come l’Antico Toscano, il Toscano Classico e il Toscano Extravecchio. La gamma dei sigari d’Autore per chi si avvicina al sigaro con il Garibaldi, il Soldati ed il Modigliani. I sigari Toscano Ammezzati per ogni momento della giornata, il Toscanello Speciale, il Toscanello, il Toscanello Scelto, l’Ammezzato Garibaldi. Gli ammezzati aromatizzati al caffè, grappa, anice, fondente, vaniglia per chi desidera un sigaro meno impegnativo e gradisce l’aroma nel sigaro. Il sigaro Toscano, un esempio di artigianalità italiana, un sigaro unico perché: • solo tabacco kentucky • dal gusto pieno grazie alla particolare tecnica di fermentazione • lunghi periodi di Stagionatura • dalla forma irregolare tronco-conica • da 200 anni stesso tabacco, stessa ricetta, stessa lavorazione da parte delle sigaraie, che

10

39

STORIA

CHE COS’ABBIAMO FATTO ?

Manifatture Sigaro Toscano, una storia tutta italiana

Week van de smaak

Manifatture Sigaro Toscano SpA nasce nel 2006, quando il Gruppo Industriale Maccaferri acquisisce dalla British American Tobacco Italia il ramo d’azienda che produce e commercializza il sigaro Toscano. L’operazione ha riportato in mani italiane un marchio nazionale storico e si inserisce nelle logiche strategiche che contraddistinguono il Gruppo Maccaferri, presente da più di un secolo in diversi settori agro-industriali. I numeri di MST nel 2011 • Fatturato: 85 milioni di euro (esclusa la fiscalità) • Produzione: oltre 160 milioni di sigari (di cui 3 milioni fatti a mano), 50 tonnellate di Trinciati da Pipa • L’export: il sigaro Toscano è distribuito in più di 30 paesi, principalmente in Europa, ma anche in Canada, Australia, Israele, Libano, Giappone, Turchia; è presente poi nei duty free italiani, sulle navi da crociera, negli aeroporti e nei negozi di frontiera in Canada, Austria, Moldavia, Tunisia, Egitto, Svizzera e Turchia. • Stabilimenti: Lucca, Cava de’ Tirreni e il centro ricevimento tabacchi di Foiano della Chiana. Il gruppo industriale Maccaferri: 200 anni di storia La storia del Gruppo è legata a quella della famiglia Maccaferri ed inizia nel 1879 in provincia di Bologna. Qui si installò la prima trafileria e vennero prodotti per la prima volta, a mano, i gabbioni. Una realtà che ha saputo adattarsi ai mutamenti degli scenari competitivi sui mercati di riferimento, con una strategia ben definita:

38

Tijdens de week van de smaak kookte Clara Orsolini tweemaal met een enthousiaste groep. Thema: Sughi autentici, maar om een beetje in de tijd van ’t jaar te blijven, serveren we u hierbij haar recept voor de befanotti, typische koekjes ter gelegenheid van het feest van de befana, 6 januari.

Befanotti di zia Fedora Ingredienti: 1 kg. di farina 350 gr. di zucchero 250 gr. di burro ammorbidito a temperatura ambiente 1 bicchiere di olio 7 uova (di cui 4 interi e 3 solo tuorli) 2 aranci grattugiati e spremuti 1 limone grattugiato e spremuto un bicchierino di sassolino un bicchierino di maraschino 2 bustine di lievito Bertolini sciolte in poco latte latte al bisogno Procedimento: mettete la farina “a fontana" sulla spianatoia, aggiungete gli ingredienti, lavorate e impastate molto bene fino a formare una palla morbida: se occorre aggiungete della farina. Lasciate riposare per circa un' ora. Spianate la pasta con il matterello, non troppo bassa (circa 1/2 cm.) e, con gli stampi appositi di varie forme, ricavate i befanotti fino a quando la pasta è finita. Mettere i befanotti su una placca da forno ricoperta da carta forno, e spennellateli con emulsione di maraschino, sassolino e zucchero, poi cospargeteli di chicchi colorati. Infornate a 1500 per circa mezz' ora. Una curiosità: una volta la befana era una festa molto sentita nel capannorese, i bambini ne aspettavano con ansia l'arrivo perché per loro significava ricevere una calza piena di befanotti preparata dalla mamma in gran segreto.

11

VIAGGIARE

STORIA

Friuli – Venezia Giulia: Pordenone… door Anne-Marie Neckebroeck

liana, simbolo del gelato italiano e sinonimo di artigianalità, raffinatezza e gusto, in pochi anni fa del Tartufo uno dei suoi prodotti di punta, tanto da celebrare i 30 anni dalla nascita realizzando un nuovo pack con fondo oro e cupola trasparente e proponendo una limited edition dal gusto unico e goloso: il Tartufo al Pistacchio, realizzato con cuore morbido al cacao e nocciola arricchito con granella di pistacchio e biscotto al cacao. Diventato espressione della trasformazione della società italiana degli anni ’80, il Tartufo gelato è espressione del gusto italiano che in breve tempo ha avuto successo anche oltre i confini nazionali. Lo sanno bene in America, dove illustri ristoranti e diverse gelaterie puntano sul Tartufo gelato per soddisfare il palato della propria clientela. Uno dei più famosi locali italiani di Hollywood, il Marino Restaurant, ha visto passare negli anni le più illustri celebrità dello ‘star system’. Tra antipasti e primi piatti rigorosamente made in Italy, il prodotto più richiesto è proprio il Tartufo gelato, che è riuscito a conquistare il palato di divi del cinema, ospiti fissi del famoso

Ik ontdekte het stadje Pordenone toevallig, na een bezoek aan Vicenza en Treviso. De stad was me totaal onbekend en ik verwachtte niet dat er iets boeiends te aanschouwen zou zijn, noch dat er in het stadje veel te beleven zou zijn. De verrassing was dus des te groter, toen ik op een zondag aankwam in Pordenone. Ik bevond me in een zeer levendig stadje, ik zag palazzi versierd met mooie fresco’s, huizen met lange zuilengangen; kortom, Pordenone had genoeg in petto vond ik, om er een paar dagen te verblijven. Het gotische palazzo comunale van Pordenone, de musea en de omgeving van Pordenone zijn de ontdekking waard. In het oude stadsgedeelte kan je ook gewoon rondkuieren en vanop een terrasje de mooie straten en palazzi bewonderen. Ook het Galvani-park (rozenpark) biedt verpozing na een museumbezoek. Het archeologisch museum van West-Friuli, het Museo Civico di Storia Naturale di Pordenone en het Museo Civico d’Arte zijn de interessantste musea. In het Museo Civico d’Arte kan men enkele schilderijen bewonderen van Giovanni Antonio de’ Sacchis, veel beter bekend onder de naam Il Pordenone. De schilder werd geboren in 1484, overleed in 1539 en wordt beschouwd als de grootste schilder van Friuli. Hij werkte o.a. ook in Lombardije, Ligurië en Umbrië. In 1424 begon men in het stadje met de bouw van het klooster van SintFranciscus waarin Il Pordenone fresco’s aanbracht. In 1767 werd de functie van het gebouw als klooster afgeschaft door de Venetiaanse Republiek. De fresco’s van Il Pordenone werden overgebracht naar het Museo Civico d’Arte. Het klooster wordt nu gebruikt voor tentoonstellin-

12

ristorante fondato da Ciro Marino. Bron: Informazioni culturali: Il Botteghino N. 173

37

STORIA

VIAGGIARE

COMPIE 30 ANNI IL TARTUFO

Ha portato il piacere del dessert sulle tavole degli italiani. Molti ricordano il 1982 per la vittoria dell’Italia di Bearzot, ma sempre nello stesso anno un gelato diventava il simbolo della trasformazione della società italiana. Compie quest’anno 30 anni il Tartufo gelato, il prodotto emblema di una generazione. Simbolo del boom economico degli anni ’80 e prodotto mito che ha celebrato la trasformazione e evoluzione sociale degli italiani, il Tartufo gelato nasce nel 1982 dalla geniale intuizione di un maestro gelatiere di Parma, che ha voluto creare un prodotto che unisse i gusti degli italiani a tavola. Il Tartufo gelato è uno dei prodotti simbolo della trasformazione e del boom economico in corso in Italia negli anni ’80. Un’ondata di positivismo che oltre all’economia ha investito anche i costumi, grazie ad una nuova voglia di benessere che si manifestò prepotente ad ogni livello. Come è avvenuto in quegli anni con la televisione commerciale, il Tartufo gelato negli anni ‘80 è stato uno dei principali prodotti che ha democratizzato e unito gli italiani, diventando simbolo del cambiamento delle abitudini degli italiani. Affogato o servito con il liquore, il Tartufo è diventato negli anni ’80 e lo è tuttora un elemento essenziale del dopocena degli italiani. L’idea del Tartufo gelato nasce esattamente 30 anni fa dall’intuizione di un maestro gelatiere di Antica Gelateria del Corso, il quale realizza così un delizioso dessert che custodisce un cuore di gelato alla crema ricoperto da gelato al cioccolato e arricchisce la sua creazione con polvere di cacao. Così Antica Gelateria del Corso, l’azienda ita-

36

gen en concerten. In Pordenone heeft elk jaar in september het boekenfestival plaats, met lezingen van auteurs. Schrijvers, filosofen, dichters en journalisten wisselen er van mening over allerlei onderwerpen. Het festival heeft onder andere als doel de dialoog tussen auteurs, uitgevers en lezers te

bevorderen. Eveneens elk jaar, maar dan in oktober, vindt het wereldbekende festival van de stille film plaats in Pordenone, ‘Le Giornate del Cinema Muto’. Tijdens dit festival worden stille films (waarbij klankweergave nog niet mogelijk was) van wereldberoemde regisseurs vertoond, en ook van minder bekende regisseurs. Elk jaar wordt het programma van het nieuwe festival on-line en via brochures verspreid. Dit jaar was het festival reeds toe aan zijn 26e editie, dat plaatsvond in het vernieuwde ‘Teatro Verdi’.

13

VIAGGIARE

CADEAUTIPS

Men kan mooie fietstochten maken in Pordenone, doorheen het Galvani- en het San Valentinopark, en vervolgens langsheen de parken van de Noncello-rivier. Vanop de ‘Adam en Eva’-brug kan je de vissen (waaronder zeldzame forellen) zien zwemmen in de rivier. Wie in de regio Friuli-Venezia Giulia wil blijven,

kan zich na een bezoek aan Pordenone ook naar Aquileia begeven. Je kan er de uitgegraven Romeinse stad gaan bekijken. Een mijns inziens boeiender reisroute leidt je via Treviso naar Vicenza. Vicenza en omgeving is meer dan een bezoek waard! Daar heeft Palladio (1508-1580) zijn prachtige ‘Teatro olimpico’ gebouwd, en zijn villa’s in Vicenza en omgeving. Vanuit Vicenza kan je je reis verderzetten naar Malcesine aan het Gardameer. Op de plateaus van de Monte Baldo is het heerlijk rustig en je

Vierde tip: cd’s met Italiaanse muziek – zie hiervoor eveneens http://www.italiepunt.nl/italiaanse-muziek/muziek-varia.html Vijfde tip: een verrassingsverblijf in Italië boeken (agriturismo, citytrip, enz.) voor ouders of kinderen of zeer goede vrienden naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis in hun leven. http://www.italyweb.net/selectionmenuagriturismo/1/1/nl/ Zesde tip: espresso-accessoires: koop net dat accessoire dat je vrienden nog nodig hebben! http://www.italiepunt.nl/keukenapparatuur/ espressoapparaten/espresso-accessoires.html

kan er prachtige wandelingen maken met uitzicht op het meer. Aan de oevers van het Gardameer en op het meer zelf is het in de loop der jaren zeer druk geworden. Een verblijf in het gebergte eromheen is een verademing. Prettige reis! www.pordenonewithlove.it

14

Zevende tip: Zingende pastatimer. Met deze speciale kookwekker kan je pasta niet meer mislukken! Als het water kookt, doe je, samen met de pasta, dit maffiamannetje in het water. Na 7, 9 en 11 minuten ‘zingt’ de maffioso een aria uit een Italiaanse opera, zodat je weet dat je – afhankelijk van het type – de pasta eruit moet halen. De maffioso zingt uit Aïda, Nabucco en Rigoletto. Verkrijgbaar bij Het Italiëpunt.- http:// www.italiepunt.nl/zingende-mafia-pastatimer-aldente-zilver.html De lezers zullen zelf zeker nog eigen ideeën hebben. Ik hoop jullie enkele leuke tips te hebben gegeven.

35

CADEAUTIPS Tweede tip: Italiaanse wijn Ik ben niet zo’n wijnkenner, maar ik vind de Sotto il Sole Salento (DGT) uit Puglia wel lekker, zowel de witte als de rode wijn. Ik ben ook een fan van de Riccadonna Asti spumante (wit - DOCG). Beide zijn te verkrijgen bij de Delhaize. http://www.tenuterubino.com/it/articles/vinitenute-del-sole/negroamaro-rosso-igt-salento. html Italië biedt zo’n ruime keuze aan lekkere wijnen. Wellicht heb je wijn meegebracht uit Italië toen je er in de zomer op vakantie was. Geef met Kerstmis een fles of enkele flessen cadeau aan familieleden of vrienden.

Derde tip: Italiaanse scheurkalender 2013 –online te bestellen via http://www.italiepunt. nl/italie-scheurkalender-2013.html - Je vindt op deze scheurkalender de patroonheiligen, beroemde Italiaanse kledingontwerpers, opzienbarende feitjes, beroemde zangers, quizjes, maar zeker ook toeristische tips, recepten en achtergrondinformatie.

34

VIAGGIARE De eerste verdieping… door Anne-Marie Neckebroeck

De oude dame ontving ons in haar kleine, maar sfeervolle eetkamer. Op een kacheltje stond een kannetje thee. We hadden de eerste verdieping van haar huis gehuurd voor één week. De dame bood ons een kopje thee aan en vertelde dat haar zoon zelfstandig fotograaf was en afwisselend in Milaan en in een gedeelte van dit huis woonde. Ze overhandigde ons de sleutels van de zware voordeur en drukte ons op het hart om de deur steeds op slot te doen na 22 u. Ze had een zorgelijke blik. Via de trap in het gemeenschappelijke halletje begeleidde de dame ons naar onze woonst voor de komende week. Ik was aangenaam verrast: alle ramen van de eerste verdieping reikten tot de vloer en gaven zowel aan de voorzijde als aan de zijkant van het huis uit op een terras, afgesloten door een typisch Italiaanse balustrade. Het terras liep over de hele breedte van het huis ononderbroken door. Aan alle ramen waren aan de binnenzijde witte luiken bevestigd; aan de buitenzijde hadden de ramen uiteraard de èchte Italiaanse luiken. Iedere morgen vond ik het een genoegen de binnen-en buitenluiken langzaam te openen, waarna ik de helblauwe hemel te zien kreeg. In de woonkamer lag een plaid over de divan. De slaapkamer was ruim; we hadden een badkamer met ligbad en beschikten over een ietwat ouderwetse keuken. We hadden geen uitzicht op het meer, maar wel op het gebergte en op een heel klein charmant pleintje. Op het pleintje stond tegen een muur een kleine fontein, waaraan je je kon verfrissen bij warm weer. Het huis in zijn geheel was bijzonder: het was wellicht meer dan 100 jaar geleden gebouwd; overhangende klimop vanaf een groot terras op de eerste verdieping tot in

15

VIAGGIARE

CADEAUTIPS

de tuin gaven het huis nog extra charme. De dame had ons gezegd dat sommige deuren op de eerste verdieping op slot waren. Achter één deur verborg zich het atelier van haar zoon – de kamer met het grote terras -, had de dame gezegd. En gesloten deuren hebben me steeds geïntrigeerd. We waren vermoeid na de reis, en ploften neer in de divan. We hoorden een raar gekraak… Onder de plaid op de divan lag een dik plastic zeil… Daaronder verborg zich de mooi gebloemde divan. We haalden het plastic zeil weg van de divan. De oude dame was wel héél erg zorgzaam… En de gesloten deuren op de eerste verdieping lieten mijn gedachten niet los… Ik ging op ontdekking door de gangen. Eén van de deuren was niet op slot. Ik opende de deur en… werd nog net niet bedolven onder een twintigtal op elkaar gestapelde lege schoendozen. Van dure Italiaanse schoenen. Ik nam

Gwyn heeft een speciaal contact met deze oude dame. Na een bepaalde tijd wordt het Jasper Gwyn duidelijk dat hij zijn leven niet kan leiden zonder iets te scheppen. Hij richt een atelier in; voor de inrichting van dit atelier zoekt hij alles zeer minutieus uit; ook de kleinste details van het interieur moeten perfect zijn voor Jasper Gwyn. In dit atelier wil hij ‘portretten schrijven’. Als een kunstschilder laat hij mensen voor zich poseren in zijn atelier. Dit poseren houdt in dat ze wekenlang ‘zichzelf moeten zijn’ in het atelier, zonder te letten op de aanwezigheid van de schrijver. Daarna ‘schrijft’ hij een uniek ‘portret’ van diegene die wekenlang in het atelier verbleef. Dit unieke portret wordt dan aan deze persoon overhandigd, die de enige is die het portret mag lezen. Niemand begrijpt waar de schrijver mee bezig is, maar zijn eerste model en assistente Rebecca ontrafelt langzamerhand het mysterie van Jasper Gwyn. Websites over boeken in het Nederlands over Italië of boeken vertaald in het Nederlands uit het Italiaans: http://www.italiepunt.nl/boekenlibreria/leesboeken-en-romans-over-italie.html http://www.italie.nl/Leesboeken/45505/default. html Website over pas uitgegeven boeken in het Italiaans: http://www.sololibri.net/-Ultime-uscitelibri-Novita-.html

aan dat het kamertje, waar zich ook een grote wastafel bevond, eveneens toebehoorde aan de zoon. Tijdens die week van ons verblijf in dit huis, hoorden we dat de oude dame beneden in haar tuin regelmatig met aandrang iemand riep: ‘Ettore! Ettore!’ De dame woonde alleen, dus we namen aan dat ze haar zoon riep, die nu wellicht weer even voor enkele dagen in het huis woonde… Vreemd was het wel dat we Ettore nooit een antwoord hoorden geven… Naast de voordeur was wel een koperen plaatje bevestigd waarin de naam van Ettore gegraveerd was, gevolgd door de melding ‘Fotografo’… Wellicht gromde Ettore met tegenzin iets terug vanuit zijn atelier, iets wat enkel zijn moeder kon horen… Het bleef ons een raadsel… Het ligbad in onze badkamer had comfortabele

16

33

CADEAUTIPS

VIAGGIARE

stan de grootste proeftijd van zijn leven, net als zijn medesoldaten. Ook de luitenant-arts Alessandro Egitto is aanwezig; hij bleef ter plekke om te ontsnappen aan een privé-oorlog die hij misschien gevaarlijker acht dan een oorlog gestreden met vuurwapens. Hij is depressief en verslaafd aan geneesmiddelen om zijn angst te onderdrukken. De verveling, de warmte, de ongemakken en de onzekerheid van het leven aan het front bepalen de lotgevallen van deze mannen, waarbij ze zich bewust worden van andere, niet minder tragische conflicten, zoals familiale, sentimentele en existentiële conflicten. Op de website gewijd aan de auteur, ‘sito dedicato all’autore’, kan men 5 uittreksels uit de roman lezen, die ook door de auteur worden voorgelezen. Men kan er ook video’s bekijken. http://www.youtube.com/ watch?v=fmudiBf5MVQ (eerste uittreksel) http://www.paologiordano.it/il-corpo-umano/ (video + mogelijkheid de 5 uittreksels te beluisteren)

afmetingen (net als het bed in de slaapkamer: 2 meter breed). Maar er was iets wat niet klopte… De rubberen dop die verhinderde dat het water uit het bad wegstroomde, bleek te smal. Langzaam zakte het waterpeil van het bad terwijl je een bad nam… We verzochten de oude dame om dit kleine euvel te laten herstellen, maar de dame zag niet echt een probleem… We tilden er niet zwaar aan; uiteindelijk hadden we ruim de tijd om een bad te nemen vooraleer het water wegstroomde… De charme van het huis was voor ons belangrijker dan deze kleine ongemakken. We ontdekten prachtige plaatsjes aan het meer en iedere dag bood ons een schitterende zon. We vonden het jammer dit huis na een week te moeten verlaten. Voor de tweede week van ons verblijf hadden we een hotel geboekt. Na enkele dagen, tijdens het avondmaal, kwam iemand van de receptie van het hotel naar ons tafeltje toegelopen met een draagbare telefoon. De man zei: ‘Telefono per Lei, signora’. Ik luisterde en hoorde de stem van de oude dame van het huis. Er was een brief aangekomen voor mij, zei ze, en ze vroeg wanneer ik die kon komen afhalen. Aan het eind van ons verblijf in het hotel brachten we dus nog een kort bezoek aan de oude dame, die me de brief overhandigde. Het bewees hoe zorgzaam ze was. Zo hadden we ook de kans om het huis nog even te bewonderen alvorens onze terugreis aan te vatten. Met een mooie herinnering aan het huis en aan de oude dame, én… aan het Como-meer!

Roman van Alessandro Baricco: ‘Mr. Gwyn’. Alessandro Baricco werd geboren in Turijn in 1958 en studeerde filosofie. Hij ontving verschillende prijzen voor zijn romans, waaronder de Premio Viareggio voor zijn roman ‘Oceaan van een zee’. Zijn laatste boek, ‘Mr. Gwyn’ gaat

over een schrijver die aan de redactie van ‘The Guardian’ een artikel stuurt; in dit artikel somt hij 52 dingen op die hij nooit meer wil doen. Als allerlaatste punt op de lijst vermeldt hij dat hij nooit meer wil schrijven. Zijn uitgever en vriend beschouwt deze mededeling aanvankelijk als een grapje van de schrijver. Hij raakt in paniek zodra de beroemde schrijver hem duidelijk maakt dat hij het werkelijk meent. De schrijver, Jasper Gwyn, doolt een paar maanden rond zonder een bepaald doel en ontmoet in die periode ‘de oude dame met het regenkapje’. Jasper

32

http://www.italianlakes.com/photogallery/pg_ como.htm

17

VIAGGIARE

CADEAUTIPS

Bella Liguria e magnifiche Cinque Terre.

Cadeautips voor onder de kerstboom

Het is helaas alweer een tijd geleden dat we Italië hebben bezocht. Toen we nog ieder jaar naar het mooie Italië reisden, gingen we vaak naar Ligurië, dichtbij en toch veel te zien. Le Cinque Terre zijn wat ons betreft, hoewel heel

Hierbij enkele ideetjes voor kerstgeschenken, waaronder boeken. Ik heb twee boeken besproken die pas verschenen zijn en ik vermeld ook enkele websites die een overzicht geven van nog andere pas verschenen boeken, zowel van boeken vertaald in het Nederlands, als van boeken in het Italiaans.

door Magda Van den Bosch.

door Anne-Marie Neckebroeck

Eerste cadeautip: boeken

toeristisch toch voor ons TOP. We zouden dolgraag er opnieuw naar toe gaan. Monterosso, Vernazza, Corniglia, Manarola en Riomaggiore zijn de vijf dorpjes van noord naar zuid gezien. Onder meer de Romeinen hadden dit mooie hoekje al ontdekt. Ze vestigden zich in Monterosso en plantten wijngaarden op de heuvels van Corniglia. Riomaggiore zou in de 7de eeuw gesticht zijn door Griekse vluchtelingen. En het fort in Vernazza werd in de 12de eeuw gebouwd om de Saracenen tegen te houden.

18

Nieuwe roman van Paolo Giordano: ‘Il corpo umano’ Vijf jaar geleden werd ‘De eenzaamheid van de priemgetallen’ (Mondadori: ‘La solitudine dei numeri primi’) van Paolo Giordano uitgegeven, wat hem de Premio Strega 2008 opleverde. Nu verschijnt het tweede boek van de schrijver – nog niet in het Nederlands vertaald, denk ik tenminste – ‘Il corpo umano’ (Mondadori), een roman die zich afspeelt in Afghanistan en handelt over de problemen van de soldaten die er gelegerd zijn. Het boek is het resultaat van een reis die de auteur heeft gemaakt in Afghanistan in 2010, samen met de Italiaanse militairen. Aanvankelijk was er het idee om er een reportage van te maken. Maar het bezoek aan de Forward Operating Base ‘Ice’, een zeer geïsoleerd gelegen voorpost in het district Gulistan, in het zuiden van het land, heeft in de auteur toch de romanschrijver weer losgemaakt. Paolo Giordano ontmoette er leeftijdsgenoten van ongeveer 30 jaar, die betrokken zijn bij een oorlog die op een bepaalde manier de oorlog is van de generatie van de auteur. De schrijver stelde zich voor in hun plaats te zijn en hieruit ontstond het idee voor ‘Il corpo umano’ (‘Het menselijk lichaam’). In het boek wordt het dagelijks leven geschetst van een peloton jonge soldaten met als bevelhebber Antonio René, een man die zich in volle gewetenscrisis bevindt en wordt gekweld door de twijfel over zijn relatie met de vrouw met wie hij in Italië occasioneel samen is geweest. Bij hen die het laatst aankwamen is majoor-korporaal Roberto Ietri, slechts 20 jaar oud. Hij ziet in Afghani-

31

VIAGGIARE

VIAGGIARE

een gezellige drukte in de Via Gombito, die wat verder uitkomt op de Piazza Vecchia. Daar, op een terrasje in de volle zon, genoten we van een openluchttentoonstelling “I Maestri del Paesaggio”, omgeven door de prachtige gebouwen. Verder keuvelend door de Via Colleoni kom je terug via de poorten buiten de stad. Aan de Cittadella kan je met de funicolare verder naar boven, waar je kan genieten van een prachtig panorama. ‘s Avonds hadden we afgesproken met Sig. Alberto, die we eens ontmoet hadden in Milaan. Toen had hij ons uitgenodigd. Als we ooit Bergamo zouden bezoeken, moesten we het zeker laten weten. Het was een heel aangenaam weerzien. Hij bestelde een heel speciale fles (1,5 l) rode Toscaanse wijn met op de fles de afdrukken van twee handen op ware grootte. Dit was het handelsmerk. Zo mag iedere werknemer zijn handen plaatsen op één van de flessen die in de handel komen. Heel speciaal en mooi !! Hijzelf werkt mee aan dit project, Dievole.“Un vignaiolo di Dievole ha lasciato l’impronta dorata delle sue mani su questa bottiglia, unica come una stretta di mano contadina calda, ruvida, avvolgente.”

Helaas in de late herfst van 2011 veroorzaakten hevige regens in de heuvels boven de kust een metershoge stroom modder die in Monterosso en vooral Vernazza een reusachtige overstroming veroorzaakte. Je ziet er vandaag nog de sporen van. Bovendien was er wekenlang een dreiging van landverschuivingen. Juist nu las ik in de Newsletter: Giornale della Giunta het volgende: “Con l’arrivo dell’autunno arrivano le piogge ed è fondamentale ricordare come comportarsi in caso di allerta meteo.Ecco come funziona il sistema di allerta e quali sono le norme di autoprotezione da mettere in atto in caso di alluvione per evitare pericoli. La prima cosa di sapere è che in Liguria soltanto la Regione puo’ emettere ufficialmente il livello di allerta.” Enkele dagen later volgde dit bericht: “Un anno fa esatto, il 25 ottobre 2011, una terribile alluvione colpì le Cinque Terre e la val di Vara. Oggi, oltre alle cerimonie di commemorazione si guarda al futuro con i progetti per ripartire: la nuova pavimentazione di Vernazza progettata dall'architetto Richard Rogers, la nuova scuola di Rocchetta Vara in costruzione, il ripristino della rete stradale grazie ai fondi Fas e i dodici chilometri di rete metano posati a tempo di record”

Met het boek van Herman trokken we naar het meer van Iseo. Niet zo ver, een 4O km met de wagen. Een prachtig wandelpad met vele bankjes langs de oever is meer dan genieten. Daar namen we de ferry naar Monte Isola, het eilandje met de kleine aanlegsteiger, de vissersbootjes en de vele bloemen, vooral geraniums. Hier rijden geen auto’s enkel een klein busje dat je rond het eiland kan brengen. Er zijn slechts 4 restaurantjes maar genoeg terrasjes. De bewoners zijn super vriendelijk. Op de terugweg passeerden we een piepklein eilandje, het lag als een parel op het water. Al generaties lang woont hier de familie Beretta (wapenindustrie). Ook Sirmione hebben we bezocht aan het Gardameer. Het stadje is gebouwd rond het kasteel Rocca Scaligera, met vele torens en omgeven door wallen met een geweldige inrijpoort. Hier heb je kleine drukke steegjes, pleintjes en straatjes. Je kan hier een prachtige wandeling maken langsheen de oever van het meer tot aan het eind van de landtong. Op de punt van het schiereiland staan Romeinse ruïnes. Op het strand kan je genieten van een heerlijke gelato en je kan zelfs gaan zwemmen. Heerlijk !! Bergamo en omgeving : zeker de moeite.

30

Laat ons hopen dat le Cinque Terre gespaard blijven. (En ook andere Italiaans regio’s!) Schrijf je in bij “redazione liguriainforma” – redazione [email protected] om regelmatig in het Italiaans informatie allerlei over wat er reilt en zeilt in Ligurië te ontvangen op uw PC

19

VIAGGIARE

VIAGGIARE

Roma : dag 2 door Betsy Neckers

Bergamo september 2012

Oh, oh, busje komt zo, even zitplaatsen opzoeken want de dag zal zwaar zijn, we starten in Trastevere, de Gianicolo heuvel en afdalen naar het Vatikaan. Onze eerste stop na de busrit is de basiliek van S.Maria in Trastevere, één der oudste kerken van Rome, begonnen als kleine kerk in 280. De mozaïeken binnen zijn schitterend en de plafondschildering is bedoeld om ons dichter bij het paradijs te brengen, en daar is men nog in geslaagd ook, een hemels gevoel... Trastevere is een leuke volkse buurt, met veel kleine ristoranti en terrasjes zomaar op een pleintje, eenvoudige maar super lekkere gerechten met een vleugje muziek erbij van een stel zigeuners, méér moet dat niet zijn. En later in die straatjes maar klikken met dat fotoapparaat, van links naar rechts naar boven … maar , we moeten die Gianicolo nog op, echter, één maal boven een ontgoocheling: Bramante’s Tempietto zit verstopt achter de sinistere muren van het bijhorende klooster, te weinig priesters misschien om open te houden? We hebben het ooit gezien, lang geleden, een echt juwelenkistje, zo mooi. Verder wacht ons de fontein van de Aqua Paola, het eindpunt van de Aquaduct van Hadrianus, het water komt uit het Lago di Bracciano. Langs het huis van Michelangelo wandelen we door het groen naar de Piazza Garibaldi, die heeft hier ooit iets uitgehaald met zijn manschappen, enfin gevochten, en je vindt er een reuzengroot monument ter ere van de vrouw van Garibaldi, Anita! Alleszins , het panorama op de stad is één van de fraaiste die er zijn. En nu kunnen we afdalen, daarin ben vooral ik goed , kris kras gaat het naar beneden, tot helemaal onderaan door de reuze parking van Vatikaanstad. Met de lift komen we vlak bij de Trattoria van het Vatikaan, even een espresso en

20

door Rita Van de Vyvere

Vanuit Eindhoven kan je rechtstreeks naar Bergamo (BGY Milan 1u10 min.) vertrekken. Dan is het nog een goeie tien minuten rijden met de wagen. Via de brede Viale Roma rij je door de benedenstad met lanen, pleinen en prachtige gebouwen. Op het einde van de laan staat met grote letters de ‘Funicolare’ aangegeven; deze tandradbaan brengt de vele bezoekers naar de bovenstad. Hier ga je rechtsaf en dan begint de klim. Het landschap valt mooi open en via de stadspoorten rij je draaiend door de smalle, snel stijgende straatjes. De zeldzame parking is duur en voorbehouden aan de bewoners van de Città Alta. Met een bewijs van je hotel kan je er ook gebruik van maken. We logeerden vrij centraal. Op het pleintje stond een monumentale fontein en aan de zijkant was de ingang van de Chiesa di San Pancrazio. Er was een straatmuzikant en

29

GASTRONOMIA Snijd de overige 2 teentjes knoflook, de gewassen bladpeterselie en de rest van de citroenschil heel fijn en doe deze ingrediënten in een kommetje. Smelt de resterende boter en bak daarin de pijnboompitten. Schep de gebakken pijnboompitten en de kaas door de risotto. Voeg zout en peper toe en dien de risotto op. Bestrooi de risotto met het mengsel van de gehakte citroenschil, knoflook en peterselie.

STORIA San Martino patrono dei cornuti door A. Ziccardi

Wij hebben allemaal een patroonheilige ! Maar wisten jullie dat ... ... zelfs de horendragers een patroonheilige hebben ? Jaja, dames en heren: het is de heilige Martinus, ook populair in Vlaanderen. Een antieke legende associeert hem met de horendragers, zoals we op onderstaande websites kunnen lezen. Dus, ieder jaar op 11 november onze nationale herdenkingsdag van de wapenstilstand van de eerste wereldoorlog, viert men in Frankrijk en Groot-Brittannië, in een dorp in Campanië, Ruviano, provincie Caserta, Sint Maarten, patroonheilige van de horendragers, met een processie in pracht en praal, passende kledij enz. Al de mannen van het dorp doen er stoer aan mee, al dan niet gekleed als duivels of als andere horendragende dieren. Dit is de meest beroemde festiviteit, maar ook in Roccagorga, prov. Latina, Latium, en Sesto Fiorentino, Firenze, Toscane, wordt de heilige patroon van de horendragers gevierd met de nodige humor - en hoe zou het anders kunnen zijn ?? Veel meer kan ik hierover niet vertellen (en het is maar ook beter zo, héhéhé), ikzelf heb het nieuws onlangs gehoord en geen tijd gehad om de kwestie uit te diepen, maar de 2 links onderaan zullen jullie toch amuseren !

VIAGGIARE joep, weeral weg, de Basiliek bezoeken, daar is niet aan te denken, één mensenmassa, maar alleen al de obelisk van het Circus van Nero en de schitterende zuilengalerij van Bernini heerlijk om terug te zien, iets nieuws: nonnetjes zijn het plein aan ‘t filmen met een professionele camera, echt grappig nog in hun kledij zoals Moeder Theresa, als dat geen vooruitgang is … Door de Via della Conciliazione richting Castel Sant Angelo, eerst Mausoleum van Hadrianus, dan fort, gevangenis, zelfs luxe verblijf. Je moest maar pech hebben, wie onderaan verbleef zat in ‘t cachot, wie boven zat, had super de luxekamers en een reuze balkon waar men heel Rome kon bespieden en alles dat voorbij kwam op de Tiber. We houden vol, steeds verder, over de brug met de Engelen en de Tiber, fotograferend met dat afnemend licht, langs een fontein die men de soeppot noemde (en ‘t is nog waar ook) naar de Chiesa Nuova , met drie werken van onze Rubens boven het altaar . Na al dat religieuze geweld hebben we grote dorst en dwalen richting Campo dei Fiori , om daar met een grote Spritz even te kunnen rusten Doodop maar gelukkig, strompelen we bijna naar de Piazza Venezia voor onze bus, fijn dat we nog een zitplaats hebben, want Italiaanse bussen zijn erop gemaakt snel op en af te stappen, niet te veel zitgelegenheid. Stilaan beginnen we de route te kennen, ach ja, hier naar beneden, daar nog eens naar boven voorbij de ziekenhuizen en dan komt ons eindpunt in zicht, meestal zitten we nog alleen op de bus na 45 minuten rijden . Ons mevrouw Magda van B&B Talpahof is stomverbaasd over zoveel doorzettingsvermogen. Meestal komen haar gasten in de late namiddag terug, wij om 21u30. Het zijn echt fijne mensen, vroeger werkten beiden bij Alitalia als steward en stewardess, ze reisden de wereld rond en woonden dan ook overal in de wereld waar de maatschappij een thuishaven had, ze vertelde me dat ze daardoor dat grote gelijkvloerse appartement, eigenlijk een tweewoonst, hebben kunnen kopen, met die verdiende centen. Het is er dan ook heel mooi en rustig met zelfs een tuintje voor in de zomer. Het was ‘s avonds in april nog een beetje koel, een adres om te onthouden

http://guide.supereva.it/campania_i/interventi/2005/11/232818.shtml http://www.leggievai.it/06/11/2006/

28

21

VIAGGIARE TOSCANE: VEEL VOLK … OF IETS MINDER BEKEND door Kris Werts

Greve in Chianti, de poort van de Chianti – meer dorp dan stad ! 13.000 inwoners, provincia di Firenze, één van de grootste comune in Italië:170 vierkant kilometer. Greve, in het hart van Toscane, is gelegen zowat

GASTRONOMIA Risotto al limone

door Anne-Marie Neckebroeck

(citroenrisotto – als primo piatto) Dit recept vond ik in het boek ‘Italiaans vegetarisch’ van Loes Miraglia. Loes Miraglia publiceerde in 2010 haar boek ‘Sicilicious’ dat in 2010 een Gourmand Cookbook Award won voor het beste Italiaanse kookboek (zie ook Notizie 77). Risotto komt oorspronkelijk uit Noord-Italië, maar onderstaand recept is afkomstig uit Campanië. Sorrento en de Amalfi-kust in de regio Campanië zijn bekend vanwege hun prachtige, heerlijk geurende en sappige citroenen, die rijk zijn aan vitamine C. Het zijn de Arabieren geweest die citroenen in Italië (Campanië en Sicilië) hebben geïntroduceerd. Voor 4 personen

halfweg op de as Firenze/Siena.(Strada Regionale 222,la Chiantigiana) en wordt beschouwd als één van de meest karakteristieke plaatsjes van de Chianti-streek. Greve is zeer schilderachtig, maar niet bepaald wat men een “oase van rust” kan noemen…De streek op zich is reeds dicht bevolkt en tijdens de zomermaanden komen daar nog vele Duitsers en Engelsen bij, die een huis in de streek gekocht hebben of er een huren. Deze regio behoort tot de duurste in Toscane… Zoals in vele Italiaanse dorpen, is ook hier de (driehoekvormige!) Piazza del Mercato (nu Piazza Giacomo Matteotti) het kloppende hart van Greve. Reeds in de jaren 1300 werd er gesproken van een “belangrijke veemarkt”. Nu is er elke zaterdagvoormiddag gewone “marktdag”, maar daarnaast dient de piazza ook als decor voor allerlei culturele en gastronomische activiteiten. Onder de vele arcaden is het goed toeven. Elke eigenaar mocht indertijd zijn pand uitbouwen, maar dan wel op eigen kosten… Waar de portici vroeger dienden om de handelswaren uit te stallen, beschut voor regen en zon, worden ze nu meestal ingenomen door drukbezette terrasjes.

22

Bereidingstijd 45 minuten 1 ui 4 teentjes knoflook 1 biologische citroen (schil en 3 eetl. sap) 2 eetl. ongezouten boter 400 gr risottorijst (bij voorkeur Arborio) 250 ml droge, witte wijn 750 ml groentebouillon Een handjevol bladpeterselie 2 eetl. ongezouten boter 2 eetl. pijnboompitten 4 eetl. geraspte Pecorino (of Parmezaanse kaas) Zout en zwarte peper Snijd de ui en twee teentjes knoflook fijn. Was de citroen grondig onder heet water en snijd de schil zo dun mogelijk af. Snijd zo weinig mogelijk wit af, want dit is erg bitter. Pers de citroen uit. Smelt 2 eetlepels boter in een brede pan en fruit daarin de ui, de 2 teentjes knoflook en enkele stukken citroenschil. Verwijder de citroenschil, voeg de rijst toe in de pan en laat de rijst al roerend op hoog vuur 2 minuten meebakken tot de rijst glanst van het vet. Blus de rijst met de wijn en 3 eetlepels citroensap. Laat de wijn verdampen en laat de rijst, al roerend, het vocht opnemen. Draai het vuur lager en voeg een soeplepel hete (maar niet-kokende) groentebouillon toe. Laat de rijst de bouillon absorberen en voeg dan opnieuw een soeplepel bouillon toe. Roer af en toe met een houten lepel door de risotto (om te vermijden dat de rijst aan de bodem van de pan plakt) en laat hem in ongeveer 20 minuten, zonder deksel op de pan, gaar worden. Voeg zoveel bouillon toe als nodig is.

27

VIAGGIARE Architecten van het kasteel zijn de telgen van de familie di Cambio (Lapo en Arnolfo), die ook het Palazzo Vecchio in Firenze voor hun rekening namen. Het Castello heeft een grote , nu overdekte binnenplaats met een monumentale trap die naar een brede gaanderij leidt. Langs de trap zijn de wapenschilden van de familie Guidi aangebracht. In de bibliotheek bevinden zich zo’n 25.000 antieke boeken en 800 oude manuscripten, waarvan 150 middeleeuwse miniaturen! Dante Alighieri verbleef hier tussen 1307 en 1311 en schreef er een deel van zijn Inferno. Vlak tegenover het Castello, bevindt zich de vierkante Torre dei Diavoli die vroeger deel uitmaakte van het historische Borgo, maar nu in privaat bezit is. Als men verder de helling van het kasteel naar het “centrum” afdaalt, komt men voorbij de chiesa dei Santi Marco e Lorenzo en het Oratorio della Madonna del Morbo, een zeshoekige tempel uit de zeventiende eeuw met een koepeldak. Het is een opmerkelijke, barokke constructie die gebouwd werd als dank omdat Poppi ontsnapte aan de moordende pest, die tussen 1530 en 1630 hevig woedde in dit deel van Italië. Poppi heeft twee “grote” straten, deels overdekt met gaanderijen. Men komt hier echter niet om te shoppen, godzijdank…en dit verklaart dan ook waarom het hier nog zo hemels rustig is…

26

VIAGGIARE

Bezienswaardigheden: • de Chiesa di Santa Croce, • het Palazzo del Comune met daarvoor • het grote standbeeld van Giovanni da Verrazzano, de man die de baai van New York ontdekte • Museo di Arte Sacra (ex-convento di San Francesco) De snelstromende Greve is het riviertje dat de gemeente doorkruist, nog geen twee meter breed… Uiteraard vindt men hier de ene enoteca naast de andere en degene die honger lijdt…is van kwade wil! Pittig detail: hier huist ook één van de beroemdste slagers van Italië; de Macelleria Falomi. Blijkt de beenhouwer van koningin Beatrix te zijn, als ze in haar nabijgelegen “optrekje” in Tavernelle verblijft… Greve verdient zeker een bezoekje als je in de omgeving bent! Lekker gegeten : Enoteca Ristorante GALLO NERO: www.enoristorantegallonero.it MONTEFIORALLE – een klim waard! Een tweetal kilometers buiten het centrum van Greve, ligt het prachtige kasteel van Mon-

23

VIAGGIARE

tefioralle . Hier werd de wereldreiziger Amerigo Vespucci geboren. Getuigenis hiervan is het wapenschild van de familie met daarin de “vespa”, dat zich bevindt boven de grote poort. Montefioralle is ook te voet bereikbaar vanuit

Greve. Een fikse wandeling door de wijn- en olijfgaarden. Duur: zo’n 1.5 uur, een aanrader na een overvloedige lunch …als zelfkastijding! Laat de wagen buiten het centrum, want de straatjes zijn hier erg smal en meestal autovrij. Het “centro storico” is volledig ommuurd en oogt nog middeleeuws, met een overgebleven wachttoren en één hoofdstraat. Denk aan makkelijk schoeisel, want de straten zijn hier gekasseid….op middeleeuwse wijze! LORO CIUFFENNA ( Provincia di Arezzo – 5000 inwoners) (loro – laurus - alloro = laurier / Ciuffenna is het plaatselijke bergriviertje) Loro Ciuffenna wordt omringd door een opmerkelijke natuurlijke constructie van heuvels die makkelijk 100 meter hoog zijn, de “Balzi”, gevormd uit klei en zand. Ze werden door Leonardo da Vinci vaak als decorum gebruikt in zijn werken.De oorsprong van het plaatsje gaat terug tot de Etrusken.Dit is nog een goed bewaard Toscaans schrijn, met stenen huizen, gebouwd pal op de steile, uitgesleten oevers van de Ciuffenna. Donkere, smalle steegjes met versleten plaveisel en een middeleeuwse brug die ons voert langs de Porta dell’ Orologio en de oude, nog werkende watermolen. Het bezoeken waard: Basilica di Nostra Signora, rijk aan fresco’s Palazzo del Municipio, waarin het Museo Venturino Venturi is ondergebracht.

24

VIAGGIARE Op enkele kilometers van het centro storico, in Gropina, bevindt zich de Pieve di San Pietro, een kapel die dateert uit de achtste eeuw. Een juweeltje! Loro Ciuffenna is te bereiken langs de pittoreske Strada dei Sette Ponti, die al eeuwenlang Fiesole met Arezzo verbindt …een herademing na de drukte van de grote Toscaanse kunststeden. Gewoon wat door het stadje slenteren is best aangenaam en een stop op weg naar Arezzo is een aanrader! Wij ontmoetten geen enkele herkenbare toerist!!! POPPI (Provincia di Arezzo – 55 km van Firenze en 35 van Arezzo - 6000 inwoners – een voorschoot groot) Gelegen op een heuvel van zo’n 475 meter hoog, wordt het plaatsje gedomineerd door het middeleeuwse, monumentale Castello dei Conti Guidi. Het Castello werd recent volledig (schitterend!) gerestaureerd en de vele zalen zijn dan ook een prachtig decor voor allerhande tentoonstellin-

gen en muzikale evenementen. Het is volledig ommuurd en heeft nog één van de oorspronkelijk twee poorten, die de toegang tot het dorp verlenen. Alhoewel de oorsprong van Poppi teruggaat tot voor onze jaartelling, krijgt het pas in de dertiende eeuw zijn opmerkelijke belangrijkheid.

25