ANFITEATRO NOTIZIE 85. SLAGERIJ MAES VLEESHOUWERSSTRAAT SINAAI Tel: DERDE KWARTAAL 2014

België-Belgique P.B. 9100 Sint Niklaas 3/5345

WWW.KOPIE-EXPRESSE.BE

NOTIZIE 85 DERDE KWARTAAL 2014

ANFITEATRO AMICI DELLA CULTURA ITALIANA

SLAGERIJ MAES VLEESHOUWERSSTRAAT 36 9112 SINAAI Tel: 03 772 33 39 SLAGERIJ MET ITALIAANSE SPECIALITEITEN

VERSLAG ACTIVITEITEN ACTIVITEITENKALENDER CULTUURKALENDER ALGEMENE INFORMATIE VERANTWOORDELIJKE UITGEVER & AFZENDER: KARIN TAVERNIER PRINS KARELSTRAAT 14 B 9100 SINT-NIKLAAS TEL. 03.777.96.43 [email protected]

SEPTEMBER 2014 DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT AFGIFTEKANTOOR SINT NIKLAAS 1 ERKENNING: P303621

ANFITEATRO www.anfiteatro.be Voorzitter Romain Van Hautekerke 03 7710021 [email protected] Secretariaat Karin Tavernier 03 7779643 [email protected] Penningmeester Karel Van Landeghem 03 7768642 [email protected] Bestuursleden [email protected] Lode Corveleyn [email protected] André en Betsy De Haeck-Neckers 03 7768514 [email protected] Willy De Lange 03 7771941 [email protected] Toon De Meyer 03 7770296 [email protected] Gijs den Dubbelden 09/348.39.70 [email protected] Modest Figeys 03/7755591 [email protected] Geert en Marc Lehembre-Jottier 03 7765793 [email protected] [email protected] Brigitte Van Kogelenberg 03 7778345 [email protected] Chris en Marc Van Meerssche-Jonkers 03 776 59 68 [email protected] Kris Werts 0475 233 280 [email protected] Danielle en Achille Ziccardi-Van Gael 03 440 61 61 [email protected]

NOTIZIE

Gratis toegestuurd aan de leden Lid worden kost slechts 10 EUR voor één jaar. Een volgend lid uit hetzelfde gezin betaalt 4 EUR Nieuwe leden kunnen hun lidgeld storten op rekening van Anfiteatro :

conto 413-9188521-59

IBAN : BE84 4139 1885 2159 BIC : KREDBEBB

REDACTIE Anne-Marie Neckebroeck Karin Tavernier Romain Van Hautekerke Brigitte Van Kogelenberg Achille Ziccardi Linda Crivits Opmaak: B. Van Kogelenberg

DE CASTRO

Hendrik Heymanplein, 156 9100 Sint-Niklaas Tel.03/777.64.64

Ruime keuze Italiaanse vleeswaren

boekhandel

Stationsstraat 68, 9100 Sint-Niklaas Tel.03.776.52.25 oneindigeverhaal@skynet

W I N E T RAD I N G

FACTORY

de meest verrassende en intense ontmoeting met een fijne selectie betaalbare wijnen

magazijn Sint-Amands open vrijdag van 9 tot 21 uur zaterdag van 10 tot 17 uur Hekkestraat 44a 2890 Sint-Amands tel.0472/73.89.69 fax.052/34.02.86 www.winetradingfactory.be

INHOUD

IN PRIMO PIANO

IN PRIMO PIANO

1

CHE COSA FAREMO? LA GRANDE GUERRA Ook Italiaanse soldaten in Flanders Fields

2

VIAGGIARE Carpe Diem in Bodio Lomnago Aperobici in Ascoli Piceno Puglia en Salento: wow! Te ontdekken in Italië: de stipjes…

8

DA LEGGERE 26 De schaduwkant van een zonovergoten land STAMPA Een liefdevolle kijk op Italië Waarom niemand naar Napels reist

29

CUCINA

36

DA LEGGERE

37

DA VEDERE Bellas marisposas La caduta degli dei Una via a Palermo

38

BRICIOLE

42

FOTOWEDSTRIJD 2014 (Nieuwe oproep) op pagina 22

Wat schrijf je in het begin van de 85e Notizie? Bij het begin van ons 25e werkjaar? Ja, je leest het goed: 25e. "Na allerhande voorbereidend werk in de lente van 1990 beslisten de initiatiefnemers de eerste echte openbare bijeenkomst te beleggen op vrijdag 8 juni 1990 in zaaI Nectar aan de Driekoningenstraat 156 te Sint-Niklaas. Nu mikken we naar die datum in 2015 -vijfentwintig jaar later- als afronding van de viering van een kwarteeuw Anfiteatro. Omdat zusterstad Lucca -geboorteplaats van Giacomo Puccini- in het leven van de vereniging altijd een belangrijke rol heeft vervuld, leek het ons een goed idee het startmoment te prikken op 29 november 2014, de dag waarop we herdenken hoe de componist negentig jaar eerder in Brussel overleed. Tussen die twee momenten spannen we een boog van activiteiten.” Er drijven heel veel herinneringen boven… en tegelijkertijd is het een reikhalzend uitkijken naar ons nieuwe werkjaar. Volgend werkjaar is zo goed als volledig gepland… Heel gevarieerd met hopelijk voor elk wat wils. Suggesties voor andere activiteiten blijven welkom. Helpende handen ook. En we kijken alvast uit naar jullie aanwezigheid. Laten we het maar kort houden. Maar we vragen wel graag je aandacht voor twee belangrijke zaken: • Ons lidgeld blijft historisch laag: 10 euro. Bijkomende leden op hetzelfde postadres betalen 4 euro. Graag asap betalen. En liefst voor 30 september. Dat bespaart zowel het secretariaat, de penningmeester, als het bestuurslid die de lidkaarten aanmaakt, heel veel gepuzzel… Alle betaalgegevens vind je onderaan op de linker bladzijde - kaft. Graag apart van andere stortingen te betalen, met in de vermelding voor- en familienaam van het lid en de andere leden op hetzelfde postadres. • Neem je agenda en schrijf je meteen in voor de activiteiten waarvoor je al kan inschrijven… En dat zijn er al heel wat… Bij elke activiteit vind je onder “Che cosa faremo?” hoe dat kan… Hou verder je mailbox in de gaten…en www.anfiteatro.be. Mail- of postadres veranderd? Ook hier graag een seintje! We hopen jullie dikwijls te mogen begroeten! Karin Tavernier Namens het Anfiteatrobestuur

Werkten verder mee

Herfsttip : törggelen in Zuid-Tirol in september-oktober

44

Achille Ziccardi, Linda Asselbergs , Linda Crivits, Herman Cole, Monique Jaqmain, Nicole Gybels, Anne-Marie Neckebroeck, Jack Van Peer, Kris Werts.Karina Imschoot, Daniëlle Van Gael. en voor binnenbladzijden : Romain Van Hautekerke, René Van Bel, Frank De Cuyper en wijlen Paul De Mayer

1

CHE COSA FAREMO ? Zondag 14 september starten we op Open Monumentendag met een wat buitengewone activiteit: Bijna een kwarteeuw leefde Herman Cole (° SintNiklaas 1947) tussen Plezantstraat 37 (pand verdwenen) en Onze Lieve Vrouweplein 24 (pand omgebouwd tot speelhol). Meer dan dertig jaar gaf hij Italiaanse les in het volwassenenonderwijs. Sinds enkele jaren staat hij bij ‘Van Stoel tot Stoel Vertelkunst Vlaanderen’ op de ledenlijst. Deze verre achterachterneef van Don Quichote -alleen al de snòr!- neemt u in woord en beeld mee van de eenentwintigste naar de zestiende eeuw. Hij blaast op zondag 14 september 2014 tweemaal verzamelen op de drempel van het huis waar hij van zomer 1956 tot 1971 heeft gewoond, waar hij van op het balkon een panoramisch uitzicht had op het plein en op de kerk, waar hij in zijn studeerkamer vlijtig Italiaanse woordjes blokte. In de woonkamer van dat huis ontdekten tientallen Italiaanse jongeren hoe lekker filet américain kan zijn. In de winkel van dat huis schepten Herman en het hele gezin met zekere hand ettelijke potjes Bruno-mosterd en reikten blikken nijlgroene verf van Stelatex over de toonbank. Weet nog wel iemand hoe dat plein er vijftig jaar geleden uit zag ???? Met zowat twintig nieuwsgierigen neemt Herman COLE plaats in de Onze-Lieve-Vrouwekerk. In muziek en woord zal het op ludieke wijze gaan over één van de grootste zeeslagen in de Europese geschiedenis: 6 oktober 1571 voor Lépanto, in de golf van Patras. In zijn strijd tegen het Ottomaanse rijk ontplooide het Avondland daar een vloot van tweehonderd (!) galeien met aan boord de fine fleur van de Venetiaanse, Genuese, Maltese en Spaanse noblesse. Hun bevelvoerder was Don Juan van Oostenrijk, onwettige zoon van keizer Karel V en halfbroer van koning Filips II. Een van zijn gevreesde opponenten was admiraal Uluç Ali Pasha, in 1519 in Italië geboren als Giovan Dionigi Galeni. Midden in het krijgsgewoel zat ook ene Miguel de Cervantes Saavedra, die in 1605 het eerste deel van zijn Don Quichote publiceerde. Hoe de strijd afliep en welke rol Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans daarin heeft gehad ....... dat is iets voor Open Monumentendag 2014. Alle info op http://monumendo.jimdo.com/en-mijnheer-wat-zal-het-worden Inschrijven uitsluitend tot 11 september via [email protected] Alle info over de inschrijvingen via http://monumendo.jimdo.com/inschrijven-29-08-11-09

2

BRICIOLE comuni e località. L'aggiornamento di Poste Italiane è legato alle recenti modifiche amministrative che, attraverso una serie di accorpamenti e fusioni, hanno portato all'istituzione di 26 enti comunali. I cambi riguardano località nelle province di Ancona, Arezzo, Avellino, Bergamo, Belluno, Bologna, Como, Ferrara, Firenze, Lecco, Lucca, Mantova, Pisa, Parma, Pesaro-Urbino, Pavia, Rimini, Udine, Varese "Sono finalizzati al miglioramento del trattamento automatico della corrispondenza nella fase di smistamento e di recapito", spiega una nota delle Poste che ricorda inoltre come i cap attuali resteranno comunque in vigore ancora per i prossimi sei mesi. Per essere certi di non sbagliare indirizzo al momento dell'invio della corrispondenza si può contattare il Call Center di Poste Italiane al numero verde 803.160 o consultare il sito www.poste.it; è possibile inoltre chiedere all'Ufficio Postale più vicino. Poste segnala inoltre che è possibile che si generino casi di omonimia nelle strade, cioè vie con lo stesso nome presenti in due o più comuni accorpati. Per individuare con certezza il destinatario della vostra corrispondeza bisogna indicare nel blocco indirizzo a fianco della via anche il nome del Comune originario. Un esempio può essere quanto si verifica nei comuni comaschi di Bellagio e Civenna, accorpati in un unico ente (Bellagio): in entrambe le località esiste una via Roma.

4 ITALIANI SU 10 RICICLANO IL PANE AVANZATO

Più di quattro italiani su 10 (42 per cento) mangiano il pane avanzato dal giorno prima, con una crescente tendenza a contenere gli sprechi. E’ quanto afferma la Coldiretti, sulla base di un’indagine Ixè, nel sottolineare che la crisi ha portato i cittadini a sviluppare diverse tecniche per evitare quello che una volta veniva considerato un vero sacrilegio, con il 44% degli italiani che lo surgela, il 43% lo grattugia il 22% lo dà da mangiare agli animali mentre per il 5% il pane non avanza mai. E ben il 24% utilizza il pane raffermo per la preparazione di ricette che vengono spesso dalla tradizione contadina. Una situazione che – sottolinea Coldiretti – contrasta fortemente con quanto accade nella Grande distribuzione organizzata dove, alla chiusura del supermercato, il pane del giorno avanzato viene ritirato e gettato, senza alcuna possibilità di poter essere riutilizzato né donato alle mense per le persone indigenti. Resta il fatto che i consumi di pane sono crollati, tanto che nel 2013 è stata servita in tavola per la prima volta nella storia degli italiani meno di una fetta di pane a pasto per persona, con il consumo che è sceso al minimo storico dall’Unità d’Italia.

43

BRICIOLE

CHE COSA FAREMO ?

Nieuw op Cacciucco.nl: Reistips Cacciucco.nl groeit en bloeit. De digitale baby begint stevig te worden. Wat de wekelijkse ©logs betreft staat de teller inmiddels al op 38 en ook het aantal artikelen is de dertig gepasseerd. Bovendien zijn er rubrieken bijgekomen. – Onder de noemer 'Extra' verschijnen... extra stukken. Vaak, niet altijd dus, met een speciale aanleiding. Zoals bij de Oekraïense onrust het artikel over Kiev en herinneringen ter gelegenheid van het 25-jarig 'jubileum' van Tiananmen. – Daarnaast telt de site alweer meer dan tien 'Details uit Het Paradijs', natuurobservaties in een Toscaanse tuin zonder hekken. Ze verschijnen om de week. – En nu dan: de 'Reistips', suggesties waar de lezer concreet iets aan kan hebben. Het zijn korte beschrijvingen vanuit de eigen ervaring, al is Tip nr.1 wat dat betreft een tikje eigenaardig... Veel Tips zullen betrekking hebben op Italië, maar in principe zijn ze grenzen-loos. Op de verschijningsfrequentie valt geen pijl te trekken. Af en toe komt er eentje bij. Er is maar één ding regelmatig aan. Het gaat om ervaringen waarvan ik denk: 'Mag dat nóg een keer?' www.cacciucco.nl Originele “promozione turistica”:

www.elbamovie.com/il-progetto Bericht voor wijnliefhebbers: Langhe Roero Monferrato op de werelderfgoedlijst: http://whc. unesco.org/en/newproperties Goed nieuws van de luchthaven van Eindhoven: Vanaf 26 oktober vliegt Ryanair deze winter 3 keer per week naar Turijn en 1 keer per week op Tenerife. De kans om de Nederlandse winter te ontvluchten! Turijn heeft aan haar rijke verleden talloze historische bouwwerken en bezienswaardigheden overgehouden, zoals kathedralen, paleizen en prachtige pleinen. Lees hier meer over Turijn: http://www.eindhovenairport.nl/nl/vluchten/bestemmingen/turijn Goedkoper naar de luchthaven? Probeer deze eens: https://tinker.travel/

POSTE:CAMBIANO I C.A.P. DI 261 COMUNI E LOCALITÀ

I codici attuali resteranno comunque in vigore per altri sei mesi Introdotti nel 1967, le cinque cifre dei Cap hanno sempre svolto la funzione di identificare il luogo di consegna della nostra corrispondenza; sono stati progressivamente modificati e aggiornati a seconda delle nuove province o comuni che venivano istituiti nel corso degli anni. Cambiano i Codici di Avviamento Postale per ben 261

42

Buttachicchi Vrijdag 26 september om 19.30 u is er onze Buttachicchi, en dit in zaal Amelberga, Oeverstraat 7 in Temse. Parkeren kan op de Markt of aan de Bibliotheek. Voor een muzikale noot zorgt het Anfiteatrokoor “La piazzetta”. Dit gezellig samenzijn wordt culinair verzorgd door Alfonsina Fini van Gusti Lucchesi (http:// www.gustilucchesi.com/)

Op het menu: Antipasti Bruschette miste (leverpaté-pomodori e basilico) Verdure grigliate miste all’olio di oliva Cipolle borettane Polenta al forno con formaggio *** Primo Pasta al forno *** Secondo Keuze tussen (A) Coniglio e pollo fritto con contorno di insalata mista e misto di fagioli conditi all’olio di oliva (B) Arista (varkensgebraad) alle erbette con contorno di fagioli misti conditi all’olio di olive e castagne Keuze voor hoofdgerecht vooraf door te geven...

*** Dolci

Uitsluitend voor leden. En dit aan de 25 euro. ( Vini non compresi nel prezzo del menu). Max. 60 deelnemers. Inschrijven door storten van 25 euro/persoon op rekeningnummer Anfiteatro (zie kaft) met vermelding van keuze hoofdgerecht (A of B) voor 20 september.

Zelf Italiaans praten op onze eigen informele babbelmiddagen ‘Quattro chiacchiere in italiano’, onder leiding van native speaker Achille Ziccardi. Najaar 2014: woensdagen van 14 tot 16 u, 10, 17 en 14 september, 1 en 8 oktober, 5, 12, 19 en 26 november, 3, 10 en 17 december 2014. In het Vrouwencentrum, Nieuwstraat te Sint-Niklaas. (Niet enkel voor vrouwen!) Inschrijven via betalen van bijdrage 60 euro voor de sessies op 413-9188521-59 na aanmelding via mail naar [email protected]

3

CHE COSA FAREMO ?

DA VEDERE

Samen naar de Italiaanse film? Zondag 21 september om 11 u: Una via a Palermo (A Street in Palermo) Emma Dante - Komedie/drama (1u32min) – Italië, Zwitserland (2013) Rosa en Clara zijn op weg met de auto naar een bruiloft in Palermo. Tijdens een ruzie slaan ze een smalle zijstraat in en komen ze klem te staan tegenover een andere auto, waarin een lokale familie en Samira, een oudere dame, aan het stuur zit. Beide auto’s weigeren te keren en de ander te laten passeren. In ‘no-time’ is het incident aanleiding tot een ware volksopstand. Met o.a.: Elena Cotta, Alba Rohrwacher, Emma Dante. Ook op do 18/09 om 14.30 u en dinsdag 23/09 om 20 u. Wie graag mee wil, stuurt een mailtje naar [email protected]. Concrete afspraken volgen na 18/09. Meer info in Notizie. Opgelet! Zondag 21 september is autoloze zondag in het centrum van Sint-Niklaas.

IN DE BIOSCOOP (vanaf 9 juli 2014)

Zondag 5 oktober om 11 u in de Torenzaal, Torenstraat 1 in Lokeren: Aperitiefconcert ten voordele van Amnesty International met Trio Bartoletti. http://www.aivl.be/agenda/aperitiefconcert-trio-bartoletti/46443 Trio Bartoletti brengt een repertoire gebaseerd op Italiaanse volksmuziek van de middeleeuwen tot nu, uit alle windhoeken van Italië. Alle Italiaanse volkgenres passeren de revue: tarantella, tammuriata, lamenti, ninna nanna, ballate, serenate, odi, walzer... De natuurlijke zang van Paola Bartoletti, de klankkleur van de bezetting, zorgen voor een sfeer die aanleunt bij de klassieke kamermuziek, maar toch zeker durft te swingen. Kaarten aan 10 euro reserveren via mail naar [email protected] Zaterdag 18 oktober om 20 u, Sint-Nicolaaskerk Sint-Niklaas: Orgelconcert met Matteo Imbruno: Met Matteo Imbruno wordt een internationale bekendheid naar Sint-Niklaas gehaald. Deze ItaliaansAmsterdamse organist voert ons mee langs de mooiste orgelwerken uit de geschiedenis. De meer rustigere stukken worden afgewisseld met groots barok vuurwerk. Wedden dat u op het eind van deze avond smeekt om nog een extra bisnummer en dat de naam van deze organist voor altijd in je geheugen gegrift blijft?

UNA VIA A PALERMO Italiaans verkeersconflict

Met Una via a Palermo presenteert de Italiaanse theaterregisseur en schrijfster Emma Dante (°1967) haar eerste langspeelfilm. De hoofdpersonages zijn Rosa en Clara, een lesbisch koppel. Met een blauwe Fiat zijn ze op weg naar een bruiloft in Palermo. Tijdens een hevige discussie slaan ze een onbekende kleine steeg, de Via Castellana Bandiera, in en komen ze klem te staan tegenover een rode Fiat met huilende kinderen, een lastige puber, weduwnaar Saro en zijn bejaarde schoonmoeder (rol van de 82-jarige Elena Cotta) aan het stuur. Beide auto’s weigeren te keren en de ander te laten passeren. In geen tijd ontstaat er een gekte van jewelste. Een ware volksopstand ontstaat. Er worden zelfs weddenschappen afgesloten wie van de vrouwen het koppigst is. Dante schreef zelf het scenario gebaseerd op de door haar geschreven roman Via Castellana Bandiera. Daarnaast vertolkt zij een van de hoofdrollen. Ze wordt geflankeerd door Alba Rohrwacher (bekend van o.a. La solitudine dei numeri primi en Io sono l’amore). De film won belangrijke Italiaanse filmprijzen op het Filmfestival van Venetië waaronder de Coppa Volpi voor Beste Actrice (Elena Cotta). Grappige, spannende en opwindende Italiaanse cinema. (lc)

Matteo Imbruno is organist van de Stichting De Oude kerk te Amsterdam, hij organiseert er ondermeer de orgelconcerten. Daarnaast treedt hij regelmatig op in binnenen buitenland (zowel binnen Europa, als in Japan en

4

41

DA VEDERE

CHE COSA FAREMO ?

staalgieterij en eindigt ermee. De mensen, die aan het nazisme industriële macht gegeven hebben zijn nog niet uitgeschakeld. De jonge generaties zouden de les van het nazisme niet mogen vergeten. Het ontstond in het hart van Europa, in het zeer gecultiveerde Duitsland. Het nazisme is voor Europa een syfilis. Mijn film eindigt zonder een greintje hoop omdat in het nazi-avontuur geen hoop mogelijk is.

de Verenigde Staten) en heeft inmiddels verschillende cd's op zijn naam staan. Wie via [email protected] kaarten reserveert voor 10 oktober, kan kaarten krijgen aan 12 euro (i.p.v. 13 euro) als we met voldoende deelnemers zijn.

Met het inlassen van enkele schokkende en aangrijpende, flamboyante taferelen weet Visconti in dit eerste luik van zijn Germaanse trilogie (Death in Venice en Ludwig volgen) de decadentie en verdorvenheid op aarde te tonen. Ongetwijfeld dragen het gebruik van nu eens rode en gele en dan weer groene of blauwe spotlichten daartoe bij. Verder zijn er enkele historische feiten zoals de brand van de Reichstag, een toespeling op de zelfmoord in de bunker van Hitler en Eva Braun maar vooral de reconstructie van de Nacht van de Lange Messen als de grootste homoseksuele orgie uit de filmgeschiedenis is adembenemend en laat een diepe indruk na. Alhoewel de film gemaakt werd met Amerikaans kapitaal is er een rolbezetting met zeven nationaliteiten waaronder Dirk Bogarde, Ingrid Thulin, een piepjonge Charlotte Rampling en Helmut Griem. Maar vooral is het de Duitser Helmut Berger die de show steelt. Als een aan drugs verslaafde travestiet die zowat alle perversiteiten incasseert levert hij een merkwaardig hoofdroldebuut. La Caduta Degli Dei/The Damned wordt door sommigen als vulgair bestempeld, door anderen als een fenomenaal meesterwerk. Regie: Luchino Visconti Met: Dirk Bogarde, Helmut Berger, Charlotte Rampling, Ingrid Thulin, e.a. - Italië/Duitsland/Zwitserland, 1969 – 155’ – Verdeler: Warner – DVD-verdeler: Warner Home Video

Linda Crivits

Samen naar de Italiaanse film? Zondag 26 oktober om 11 u: Anni felici Daniele Luchetti - Drama (1u46min) – Frankrijk, Italië (2013) 1974, Rome. Guido is een narcistische kunstenaar die deel wil uitmaken van de hedendaagse avant-garde. Zijn vrouw Serena, die hem ongelooflijk graag ziet, heeft echter problemen met het accepteren van zijn kunst en vooral met de tijd die hij doorbrengt met zijn aantrekkelijke jonge modellen in het atelier … Met o.a.: Kim Rossi Stuart, Micaela Ramazzotti, Martina Gedec Ook op do 23/10 om 14.30 u en dinsdag 28/10 om 20 u. Wie graag mee wil, stuurt een mailtje naar [email protected] Maandag 10 november om 20 u, Piet Elshoutzaal, STEM, Zwijgershoek in Sint-Niklaas, avant-première van Presente. Op de vooravond van 11 november, … een avond rond de Groote Oorlog, niet in de Westhoek, maar La Grande Guerra in Italië… Een reis doorheen Trentino, de Veneto en Friuli Venezia Giulia langs sporen van de Grande Guerra 1915-1918. Première van de beeldenbabbel van Herman Cole in het Nederlands. “La piazzetta” omkadert het geheel met een aantal

oorlogsliederen. Graag vooraf aanmelden via secretariaat@anfiteatro. be . Betalen aan de ingang. 4 euro voor leden, nietleden betalen 6 euro . Glas wijn inbegrepen. (Zie ook artikel van Achille Ziccardi verder in deze Notizie) ***

40

5

CHE COSA FAREMO ?

DA VEDERE (HER)ONDEK EENS EEN KLASSIEKER

Hierna volgt de rest van ons programma, maar inschrijven kan NOG NIET. Details en uitnodigingen volgen later via mail. WEEK VAN DE SMAAK 2014: de duurzame verbeelding. Als Italiaanse socioculturele vereniging kiezen we uiteraard telkens voor "la cucina italiana". In het kader van de duurzaamheid hebben we koks met Italiaanse roots uit eigen land gekozen. En we werken met producten die hier bij ons verkrijgbaar zijn.

LA CADUTA DEGLI DEI / THE DAMNED

Donderdag 13 november om 19.30 u: Dolce tipico della Garfagnana:Cialdoni “Eerst zal ik een woordje uitleg doen over de “ferri”, ijzerwerk dat gebruikt wordt om de cialdoni te maken. Dan het deeg en uiteindelijk zal ik de cialdoni zelf maken. Nadien kan ik eventueel ook laten zien welke vulling mag gebruikt worden!!!” vertelt Alfonsina Fini. Maandag 17 november om 19 u. Gino Cabras, Sard en amateurkok, geassisteerd door Achille Ziccardi, laat je kennismaken met LA CUCINA SARDA. Dit wordt een demonstratie- en degustatieavond… Woensdagen 26 november en 3 december: Filmforum In Zwijndrecht. Davidsfonds in samenwerking met Anfiteatro: ‘Saving mister Banks’ van John Lee Hancock ‘Anche libero va bene’ van Kim Rossi Stuart. Dinsdag 25 november om 20 u, concert Rocco Granata in de Stadsschouwburg van Sint-Niklaas. Muzikaal België en Italië worden sterk samengehouden door één charismatische man: Rocco Granata. In zijn nieuwe concerttour put Rocco uit een groot oeuvre dat reeds meer dan 50 jaar overspant. Zijn meeslepende speelse melodieën worden aangevuld met verfijnde romantische passages, doordrenkt van heimwee naar zijn Italiaanse geboortestreek – ‘Italiaanse blues’ dixit Toots Thielemans . Met zijn nieuwste composities brengt Rocco, naast enkele liederen in zijn lokaal Calabrisch dialect, tevens nooit eerder gehoorde pure Bossa. Rocco Granata staat op het podium met een puike begeleidingsband onder leiding van musical director en pianist Michel Bisceglia, tevens componist van de soundtrack van de film Marina. Wie nog een ticket aan groepsprijs (24 euro wil bestellen, laat dit snel weten aan het secretariaat! Zaterdag 29 november om 20 u: Officiële start van de viering van ons 25e jubileumjaar met een jubileumconcert rond Puccini in de Feestzaal van het Stadhuis te Sint-Niklaas. Het wordt Jubileumconcert met een Pucciniprogramma. Het

6

Decadentie en verdorvenheid wekt adoratie en afkeer van Luchino Visconti In Götterdämmerung, de oorspronkelijke Duitse titel die ach-teraf vervangen werd door de Engelse titel The Damned/De Verdoemden, wordt het hoofd van een familie Duitse staalbaronnen - de Essenbecks - in de beginjaren van Hitlers bewind (1933-34) vermoord. De daders blijken zijn hebzuchtige schoondochter en haar minnaar te zijn die er alles voor over hebben om de macht, die wettelijk aan haar naïeve zoon toekomt, te grijpen. De wraakzucht van de jongen en de vele manipulaties van een Gestaponeef leiden tot de ondergang van het paar. In The Damned (ook wel bekend onder de Italiaanse titel La Caduta degli Dei)schetst de Italiaanse graaf/ cineast Visconti, met barokke smaak, niet enkel een kritiek op een familie maar tevens op een maatschappij. Of juister: op de omstandigheden die de opkomst van het nazisme mogelijk maakten. Zo verklaarde hij in een interview : Mijn film begint met symbolische beelden van de smeltovens in de

39

DA VEDERE

CHE COSA FAREMO ?

DVD

BELLAS MARIPOSAS Na zijn succesvol regiedebuut Ballo a tre passi (2003) toont de Italiaanse cineast Salvatore Mereu in Bellas Mariposas een dag uit het leven van de twaalfjarige Caterina, woonachtig in een kleurloze flat in een achtergestelde buurt van Cagliari, de hoofdstad van Sardinië. Ze heeft het hart op de tong. Zonder scrupules vertelt ze – meestal rechtstreeks in de camera – over haar overspelige, werkloze vader aan wie ze een bloedhekel heeft. En over haar horde broers en zussen die op vrij jonge leeftijd op het verkeerde pad terechtkwamen. Maar het is niet allemaal kommer en kwel in Caterina’s leven. Ze loopt haar dromen achterna: rockster worden en maagd blijven. Veel leuke momenten beleeft ze met Luna (Maya Mulas), haar boezemvriendin. Met haar gaat ze geregeld naar het strand en eet ze ijsjes. En ze is verliefd op Gigi, haar buurjongen. Helaas is hij verliefd op een ander meisje en loopt hij het risico vermoord te worden. Salvatore Mereu zit met zijn camera dicht op de hoofd van het hoofdpersonage. De armoede en de uitzichtloze situaties doen denken aan een andere grauw-realistische Italiaanse film, Matteo Garrone’s Gomorra, een maffiadrama, gesitueerd in de buitenwijken van Napels. Toch is er een verschil: ondanks de barre levensomstandigheden van Caterina, slaagt hij erin zijn Bellas Mariposas nooit melancholisch te maken. En dat is vooral te danken aan de spontane vertolking van Sara Podda die haar Caterina voorziet met een aanstekelijk optimisme. Bellas Mariposas kreeg op het Internationaal Filmfestival Rotterdam 2013 de Big Screen Award Publieksprijs. Op dvd verkrijgbaar. Verdeler: Cinémien Linda Crivits

voorprogramma zal verzorgd worden door Marc Van Meerssche en Marc Moorthamer. Daarna volgen Aria’s van Puccini door Silvana Froli, begeleid door Marc Van Meerssche. Zondag 30 november om 15 u: Banditaliana met Riccardo Tesi in ‘t Ey in Belsele. Woensdag 3 december om 20 u in de Walpurgiszaal, Kasteel Walburg: Sinterklaasavond: Nonni, Ninna, Nanne Zondagmiddag 14 december: Museumbezoek: BOZAR Brussel “Pittura senese. Ars Narrandi nell’ Europa gotica” en Europese kerstmarkt in Brussel. Woensdag 17 december om 20 u: Leesclub: bespreking van “Gwyn” van Alessandro Baricco. De bespreking wordt geleid door de heer Romain Van Hautekerke. Samenwerking Davidsfonds met Anfiteatro. Vrijdag 23 januari 2015, Huize Buytaert, Nieuwjaarsreceptie met optreden van Voce d’Oro. Zondag 1 maart 2015: Piccione viaggiatore, onze jaarlijkse reisbeurs in de Bibliotheek Sint-Niklaas. Zondag 8 maart 2015 om 11 u, Piet Elshoutzaal Stem Sint-Niklaas: La donna nella Grande Guerra n.a.v. de internationale Vrouwendag. Do 19 maart 20 u: Innemend Italië door Marc Van den Bon in de Bib van Sint-Niklaas. Organisatie VTB Cultuur i.s.m. Anfiteatro Maart 2015: Wijnproeverij met Giorgio Michele

Allicht zondag 7 juni 2015: Afronding jubeljaar

Un po’ di tempo libero? Tijd om te schrijven? of Kennis van lay-out? Anfiteatro kan altijd helpende handen gebruiken... Meedenkende zielen ook. Meld je bij één van de bestuursleden.

38

7

LA GRANDE GUERRA W.O. I : ook Italiaanse soldaten liggen in Flanders Fields Storia minore noemen ze dat.

De boeiendste aspecten van de geschiedenis zijn dikwijls de minder bekende, die waarvan een mens zou zeggen: "Allez toch, hoe kan dat nu? ". Dit is juist een van die verhalen, die in het kader van de Eerste Wereldoorlog in deze tijden wordt herdacht. De Italianen vochten op hun front tegen Oostenrijk, in het noordoosten, tussen de Stelvio-pas en de Adriatische zee tegen Trieste over bergtoppen wier namen daarna gegeven werden aan straten en pleinen overal in Italië. Hoe komt het dan, dat er 42 Italiaanse soldaten op het Antwerpse Schoonselhof liggen, 23 op de Gentse Westerbegraafplaats en 81 op de Belgische militaire Begraafplaats te Houthulst? En ik heb het nog niet over de 11 + 15 die respectievelijk in Anderlecht en in Namen rusten. Aan beide kanten werden er bij gelegenheid soldaten met duizenden en duizenden krijgsgevangen genomen. Aan het Italiaans-Oostenrijks front was

8

DA LEGGERE Nog een nazomerleestip:

“Schitterende ruines” van Jess Walter. Op één in de boekentoptien bij ’t Oneindige Verhaal. Het is 1962. Op de rotsen van het ingeslapen vissersplaatsje Porto Vergogna staat Pasquale, een jonge Italiaan en eigenaar van het enige hotel. In dagdromen verzonken kijkt hij uit over het glinsterende water. Aan de horizon verschijnt een boot met op het dek een prachtige, in het wit geklede dame. Ze is een Amerikaanse actrice en doodziek, zo ontdekt hij, als ze haar intrek neemt in zijn hotel. Hollywood, vijftig jaar later. Een oudere, Italiaanse heer betreedt het kantoor van filmproducent Michael Deane op zoek naar de vrouw die hij nooit heeft kunnen vergeten. "Schitterende ruïnes" vertelt het meeslepende verhaal van een onmogelijke, maar onverwoestbare liefde. Op onnavolgbare wijze verbindt Jess Walter het landelijke Cinque Terre van 1962 met het genadeloze Hollywood-bestaan vandaag de dag. "Schitterende ruïnes" handelt over tijd, over het moment dat voorbijgaat zonder dat we er erg in hebben en over het verleden dat we soms als een ruïne achterlaten. Jess Walter toont hoe ons leven zich ontrolt: gecompliceerd en wreed én dichterlijk en betoverend tegelijk. Jess Walter schreef gedurende de afgelopen vijftien jaar met tussenpozen aan "Schitterende ruïnes". Hij debuteerde in 2001 met "Over Tumbled Graves". Daarna volgden vijf romans, waaronder National Book Award finalist "The Zero" en The Edgar Allan Poe Award winnaar "Citizen Vince". Hij woont in Spokane, Washington.'Wat Jess Walter met de tijd, de ruimte, genres, kunstvormen en taalregisters uithaalt in "Schitterende ruïnes" is ronduit spectaculair.' - De Groene Amsterdammer: 'Walter heeft een grootse roman geschreven.' - The Observer

37

CUCINA

LA GRANDE GUERRA

Taleggio

het niet anders. De Italianen die in Oostenrijkse of Duitse handen vielen werden de zwaarste, vuilste en nederigste taken toegewezen en ze werden daar naartoe gebracht waar behoefte was aan goedkope werkkrachten. Zij moesten WC's kuisen, zware obussen met de handen verplaatsen en naar de kanonnen brengen, loopgraven graven, enz. en zij kregen nauwelijks te eten. De hygiënische omstandigheden tarten de meest levendige verbeelding. Het schijnt dat het eten van de Duiste soldaten niet veel meer en beter was, maar dat is een ander verhaal. Hoe dan ook, op medeleven moesten ze niet rekenen. In zulke omstandigheden was de levensverwachting laag. Zij stierven aan ontbering, allerlei al dan niet infectieuze ziekten waaronder schurft en de Spaanse griep, die voornamelijk verzwakte mensen besmetten. Zij stierven ook aan "friendly fire", ah ja, want zij moesten in de loopgraven helpen, blootgesteld aan Belgische, Franse en Britse kogels. Minder monden om te voeden.

Is uiteraard de bekende, smakelijke kaas, maar het is ook een gemeente in de regio Lombardije, provincie Bergamo. Het is een piepklein dorpje (zo’n zeshonderd inwoners) ten noordoosten van Lecco in de gelijknamige Val Taleggio. . Documenten wijzen uit dat hier reeds in de 11de eeuw kaas werd gemaakt om de overvloedige melkproductie te benutten. Zij noemden deze kaas “stracchino”, naam die echter in gans Lombardije werd gebruikt door de kaasmakers. Pas in het begin van de 20ste eeuw gaf men de naam Taleggio aan de plaatselijke kaas, om zich te onderscheiden van de andere gelijkaardige producten uit de streek.

Ongeveer 30 jaar geleden heb ik de eer en het "geluk" gehad om een oude 90-jarige uit de buurt van Bologna te ontmoeten. Hij had het meegemaakt maaar hij heeft het overleefd en is naar huis kunnen terugkeren. Hij vertelde me dat zij tot verplichte lange marsen werden gedwongen waarbij de Duitsers

De Val Taleggio is ook een geliefde regio voor mountainbikers met “goede benen”!!!

Gorgonzola

Het stadje Gorgonzola (Lombardije, provincie Milaan) telt zo’n 18.000 zielen en is gelegen zowat halfweg tussen Milaan en Bergamo. De Romeinen waren zich al bewust van de strategische ligging van de stad en maakten er een stopplaats van voor koeriers en manschappen. In de middeleeuwen en ook daarna werd Gorgonzola meermaals verwikkeld in oorlogen tussen de verschillende adellijke families. In de kelders van Palazzo Serbelloni zijn de lokalen te bezichtigen, die vroeger gebruikt werden om de kazen te laten rijpen.

vooruit gingen om de bevolking van de dorpen te verwittigen dat zij deuren en vensters moesten dichthouden en zich niet mochten vertonen. De mensen van die dorpen, zelf hongerig, lieten op hun vensterbanken rauwe aardappelen liggen en de gevangenen namen ze mee en aten ze op, zo rauw als ze waren. Zoiets vergeet men nooit. Ben je in de buurt, wandel dan eens even langs. Zij krijgen o zo weinig bezoek! Achille Ziccardi

36

9

VIAGGIARE Carpe diem in Bodio Lomnago!

LA STAMPA • • •

•

•

dentieel paleis aan de Fifth Avenue in New York. Dan is er de infrastructuur: een door Silvio Berlusconi in elke verkiezingscampagne beloofde brug tussen het vasteland en Sicilië kwam er nooit. De hogesnelheidstrein stopt in Salerno, 440 kilometer ten noorden van Sicilië. Dan zijn er de treinen die door de Mezzo-giorno rijden en snelheden van 15 kilometer per uur halen omdat ze moeten stoppen voor strandgangers die de rails oversteken om een ijsje te halen. In Metaponto, ten oosten van Napels, werd met EUgeld een treinstation van 25 miljoen euro gebouwd, maar de laatste trein vertrekt er om 20 uur 21 en gaat richting... Rome. De wegen zijn niet veel beter. De werken aan de snelweg die Salerno met Calabrië verbindt zijn al 29 jaar aan de gang en worden naast corruptie nu ook vertraagd door inmenging van de Mafia. Delen van de werken moeten nu worden beschermd door het leger.

Het is geen regionaal, maar een nationaal probleem, want toerisme zou voor Zuid-Italië moeten zijn wat olie is voor Noorwegen: een bron van welvaart, vervolgt Severgnini. En het Zuiden heeft het geld hard nodig: Het verslag over de 1ste ex libris meeting in het Italiaanse Bodio Lomnago in ons Boekmerk 39 van het voorjaar 2012, heeft zijn effect niet gemist. Gerugsteund door de vele lovende reacties heeft de enthousiaste en dynamische Marco Franzetti van 11 tot 13 april 2014 weer een onvergetelijk weekend aangeboden aan een grote schare ex libris verzamelaars en ex libris kunstenaars. Ruim 120 deelnemers, waaronder 32 kunstenaars met naam en faam, genoten van zowel de artistieke, als de toeristische, als de overdadige culinaire gastvrijheid. De Belgische delegatie met ruim 18 aanwezigen bleef hierbij niet onopgemerkt. Ook de bijdrage van Graphia vzw was niet onbelangrijk, gezien bijna 1/3 van de ingeschrevenen ook op onze ledenlijst voorkomt. Deze bijeenkomst had weliswaar af te rekenen met sterke concurrentie van de DEG- en de FISAE-meeting , allemaal in het tijdsbestek van nauwelijks één maand. Het heeft gelukkig tal van verwoede verzamelaars van over de oceanen niet tegengehouden. Zij zullen het zich ook niet beklaagd hebben. Buiten de ontspannen ruilgelegenheid op de binnenkoer en in de salons van het muziekinstrumentenmuseum Villa Bossi, werd een gevarieerd programma aangeboden. Centraal stond uiteraard de prijsuitreiking van de 7de editie van de gerenommeerde biënnale, die de naam van deze pittige deelgemeente in de stad Varese draagt. Dit jaar was het thema gewijd aan “Poëzie, de muziek van het hart”. De Tsjech Jan Cernos wist de 370 overige kunstenaars artistiek te verslaan in zijn gekende en gewaardeerde mezzotintstijl. Hij werd daarbij op de voet gevolgd door de stilaan vaste waarden bij de jonge grafici Kalina Kraleva (Bulgarije) en Ulyana Turchenko (Oekraïne). De avond voordien bezochten we in Varese ook reeds de overzichtstentoonstelling “10 jaren ex libris in Bodio Lomnago”. Hierbij werden de topstukken van al de voorbije wedstrijden bijeengebracht en werd ons ook de daarbij horende catalogus aangeboden. De tot de verbeelding sprekende thema’s als “Water,

10

• • • • • • • • •

het bbp in het zuiden is 15.000 euro pro capita; in het noorden 31.000 euro. Twee op drie zuiderse jongeren hebben geen werk. In de EU werkt 68% van de vrouwen; in Campania amper 28%. Wat dit alles over Italië zegt? Dat Italië in 1970 de nummer 1 toeristenbestemming in de wereld was, maar dat Frankrijk, de VS, China en Spanje Italië ondertussen achter zich hebben gelaten. Begin de jaren 2000 kwam 6% van ‘s werelds toeristen naar Italië; vandaag is dat gezakt tot 4%. Maar begrijpen doen de Italianen het nog steeds niet: Het land heeft geen minister van Toerisme; andere Europese landen en regio’s wel. Hoteluitbaters maken ruzie met touroperatoren, de overheid en privé-ondernemingen ruziën met elkaar. Samenwerken doen de verschillende regio's bewust niet: het uurrooster van de treinen die in Calabrië stoppen sluit niet aan op dat van de ferryboten die de Straat van Messina oversteken omdat Calabrië geen toeristen wil kwijtspelen aan Sicilië.

Ondanks dat Rome sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog ruim 400 miljard euro in de Mezzogiorno heeft geïnjecteerd is de regio op alle vlakken slechter af dan 60 jaar geleden, besluit Severgnini, die hoopt dat de nieuwe premier Matteo Renzi het tij kan keren. ‘Al wat Italië goed maakt voor de Italianen - efficiënt transport, lagere belastingen, faire prijzen en respect voor het milieu - kan net als de rest van het land ook het Zuiden transformeren in een paradijs voor vakantiegangers.' Bron: Expres.be 16/05/2014

35

LA STAMPA

VIAGGIARE

Gelukkig gaan wij wel naar Italië…

bron van leven”, “Fabels en legenden”, “Opera en Melodrama”, “La Bicicletta”, “De Atmosferen” en “Cinema” hebben blijkbaar ook de kunstenaars het voorbije decennium flink geïnspireerd. Als afsluiter brachten we ook nog een bezoek aan het historische Viscontikasteel in het nabije Somma Lombardo, waar ook, op initiatief van de Griekse galerijhouder Christos Giannakos, een verzameling werd samengebracht van werken van Jury Jakovenko en Jan Cernos. Voor de verlofgangers werden de daarop volgende dagen nog boeiende en ontspannende uitstappen naar het UNESCO-erfgoed “Cinque Terre” en naar het Lago Maggiore georganiseerd. Na de memorabele eerste editie, heb ik met mijn reisgenoten reikhalzend uitgekeken naar dit vervolg. De groeiende belangstelling voor deze bijeenkomst heeft het voordeel dat de ontmoetingen, nieuwe contacten en ruilmogelijkheden groter en vruchtbaarder worden. Anderzijds belasten zij uiteraard een

Waarom niemand naar Napels reist

De Amalfitaanse kust ten zuiden van Napels blijft een magneet voor rijke Russen en romantische Amerikanen, maar Napels zelf is een toeristische woestijn. Amper 13% van de toeristen die Italië bezoeken, reizen naar de Mezzogiorno, zoals het zuiden hier wordt genoemd. De rest raakt niet voorbij Rome en Noord-Italië, schrijft columnist Beppe Severgnini in de New York Times. Defensieve Italianen verklaren dat door te stellen dat er in het zuiden niets bewonderenswaardig te zien valt. Ze dwalen, aldus Severgnini. Het gebrek aan toeristen in Sicilië en Calabrië bewijst enkel dat deze regio - maar ook Italië in zijn geheel - hopeloos faalt in haar poging om van zijn natuurlijke en culturele rijkdommen te profiteren. Zijn betoog vormt een aaneenschakeling van trieste feiten die aangeven waarom niemand naar Zuid-Italië reist. • •

•

• •

Vanuit Duitse luchthavens vertrekken wekelijks 223 vluchten naar de Spaanse Balearen. Naar Zuid-Italië zijn er dat exact 17. De Italiaanse Dienst voor Toerisme spendeert een astronomische 98% van zijn werkingsmiddelen aan... lonen, met als gevolg dat er voor de kerntaak van het agentschap - de promotie van Italië - amper geld overblijft. De overheid investeerde 35 miljoen euro in een website die Zuid-Italië zou promoten www.italia.it - maar de lancering was een catastrofe en de website staat vol fouten. Toen Severgnini een aantal jaar geleden een beurs in Shanghai bezocht trof hij daar drie verschillende instanties die elk hetzelfde deel van Sicilië promoten. Er werd altijd al met geld gesmeten: de regionale regering van Campania huurde tot voor kort een resi-

34

organisatie en hebben een invloed op de intimiteit ervan. Dankzij prima georganiseerd collectief vervoer heeft Marco Franzetti de handicap van de iets verder afgelegen, maar puike hotels vlot ondervangen. Dergelijke ruilervaring in “vakantieomstandigheden” heeft iets ontspannends en relativerends, terwijl internationale ruildagen vaak jachtig en stresserend plegen te zijn. De zon, de Italiaanse keuken, de spontane gastvrijheid en de pittoreske omgeving staan borg voor een vakantiegevoel. Het laadt niet alleen de menselijke batterijen op, maar men verlaat Bodio Lomnago ook gegarandeerd met een rijke buit. Mijn kamer voor 2016 is al gereserveerd. Jack van Peer

11

VIAGGIARE Aperobici in Ascoli Piceno (Le Marche) Twaalf jaar geleden was een daguitstap vanuit ons vakantieadres in Umbrië naar de universiteitsstad Urbino onze eerste kennismaking met Le Marche. Niet dat dit bezoek toen tegenviel, integendeel, maar om de een of andere reden lieten we deze Italiaanse regio altijd links liggen. Veel reisinformatie is er over deze streek niet voorhanden. In Nederlandstalige gidsen beperkt men zich meestal tot een kort hoofdstukje achteraan in een gids over Umbrië. Dat er over Le Marche veel meer te vertellen valt, ontdekten we in de bijna 300 blz. tellende ANWB-gids “Ontdek Marche” die in 2013 verscheen. De lectuur van dit boek maakte ons meer dan nieuwsgierig en deed ons besluiten dat de tijd rijp was om in deze streek op verkenning te gaan. Met verblijven in de buurt van Macerata en Fossombrone kleurden we deze blancovlek op onze Italiaanse reiskaart in juli 2013 al een stukje in. Onze eerste indrukken van deze grote streek in MiddenItalië waren uitermate positief. Een lange en bij momenten spectaculair mooie kust en een aantal natuurparken en berggebieden in het binnenland liggen altijd binnen handbereik. Aperitivi met stuzzichini, de olijfolie van Cartoceto, de kuststeden Pesaro en Grottammare, de wijntjes van Jesi en Morro d’Alba, de abdij van Fiastra, het Parco Regionale del Conero (beschermd kustlandschap!), het wist ons allemaal erg te bekoren. Eén van onze dagtochten voerde ons vanuit Macerata “binnendoor” via Sarnano en Amandola naar Ascoli Piceno. Het centrale plein met eeuwenoude tegels in travertijn overweldigde ons met zijn onwerkelijke schoonheid. We brachten enkele aangename uren door in deze stad en noteerden ze meteen met stip bovenaan ons lijstje “dringend en grondig te bezoeken Italiaanse

STAMPA Venetië : “In de jaren zeventig en tachtig heeft zich hier een enorme verschuiving in de rolpatronen voorgedaan. Sacrifigi was altijd al een sleutelbegrip in de Italiaanse samenleving. In de oude visie, die latent nog altijd voortleeft, stond de persoon die zich het meest voor het gezin opofferde het hoogst in aanzien. Eeuwenlang beperkten de vooruitzichten van de Italiaanse vrouw zich tot de rol van opofferende moeder. Tot zich in de jaren zeventig een nieuw vrouwenmodel aandiende : onafhankelijk en ondernemend. Een winner moest je zijn, en alles onder controle hebben.” “Geen wonder dat het fenomeen anorexia nervosa zich in Italië zo extreem manifesteerde. Het eerste toonaangevende boek over anorexia werd trouwens door een Italiaanse geschreven. De aandoening heeft overduidelijk te maken met het beeld dat vrouwen van zichzelf hebben. En een van de intrigerende aspecten ervan is dat de patiënte zich als een slachtoffer presenteert, terwijl zij juist de totale controle heeft.” Ook nu nog zijn Italiaanse vrouwen heel erg bezig met hun rol in de samenleving. Leon : “Dat maakt hen volgens mij oneindig boeiender dan hun mannen (lacht). Het meer agressieve feminisme is dan weer niet aan hen besteed, ze zoeken meer subtiele uitwegen.” Feminisme in een luipaardjurk misschien ? Hoe typerend voor een land dat zowel Botticelli als Berlusconi voortbracht. Zoals Pirandello ooit schreef : “Niets is hier wat het lijkt, je weet nooit wat je moet geloven.” Linda Asselbergs Dankzij Herman Cole liet Linda Asselbergs ons weten dat we dit zeker mochten overnemen… Dank aan beiden. “Beste Herman, [……] En wat leuk dat Anfiteatro mijn tekst goed genoeg vindt om in hun blad op te nemen. Ik heb daar geen enkel bezwaar tegen. […. ] Veel groeten, Linda.

OP ZOEK ! Maanden geleden contacteerde iemand het secretariaat met de vraag naar een souvenir van Mario di Luca. Deze nobele onbekende wou graag het antiquariaatsstuk “Dictionnaire Italien-Français / Français-Italien”. Kan deze onbekende a.u.b. dringend terug contact nemen met het secretariaat?

12

33

STAMPA

VIAGGIARE

bleef. Voor buitenstaanders kon zijn succes onbegrijpelijk, ja zelfs absurd lijken, maar voor de Italianen was hij gewoon een van hen : hij hield van zijn familie en van mooie, jonge vrouwen, van geld, voetbal en lekker eten. Bovendien, de grootste ritselaar van allemaal zijn, je moet het maar flikken. “Wat hij voor zichzelf kan, kan hij ook voor ons”, moeten veel Italianen gedacht hebben. En zeg nu zelf : in welk ander land had de premier tijdens zijn derde ambtstermijn meer haar dan tijdens zijn eerste ?

steden”.

Voor een genuanceerde kijk op Italië zit je goed bij een aantal Inglesi Italianizzati, naar De Laars uitgeweken Engelsen, zoals de journalist Tobias Jones die in Het andere Italië (oorspronkelijke titel The dark heart of Italy) een aantal lange reportages bundelt. Onder het mooie en stijlvolle waarvoor hij zeker ook gevoelig is, pookt Jones het verval op : een logge bureaucratie, een in procedureslagen vastlopende justitie, de verstikkende macht van de kerk en de maffia. Hij schetst niet alleen een beeld van het hedendaagse Italië, maar ook van de geschiedenis van de laatste zestig jaar : de burgeroorlog tussen fascisten en partizanen (1943-’45) en de anni di piombo, de loden jaren (eind jaren zestig tot begin jaren tachtig), toen de samenleving getraumatiseerd werd door bloedige terreurdaden van links en rechts, een van de hoofdthema’s van de prachtserie Un meglio gioventu. Van bella figura tot bel casino (een mooi zootje), dat is het beeld dat een andere uitgeweken Brit, de schrijver Tim Parks, schept in boeken als Italiaanse buren en Italiaanse opvoeding. Parks woont al sinds 1982 met zijn Italiaanse vrouw en drie kinderen in de buurt van Verona en focust vooral op de tedere anarchie van het dagelijkse leven. Het beeld dat buitenlanders van Italianen hebben, beweert Parks, is gebaseerd op de manier waarop ze zich gedragen als ze zich amuseren en wat genereuzer zijn met hun theatraliteit. “Als je de Italianen beter leert kennen, dan merk je dat ze geobsedeerd zijn door zekerheid. Bewakingscamera’s bij de voordeur, een batterij veiligheidssloten, een kwaaie waakhond. Bij de geringste lichamelijke klacht een volledige medische check-up. Getrouwd wordt er pas als een stel vast werk en een eigen woonst heeft. Ik ken stellen van in de dertig die elkaar in het weekend zien, maar voor de rest knus bij hun ouders wonen. Je job verliezen is een regelrechte ramp, veel zelfmoorden hebben te maken met ontslag. Voor velen is een job als ambtenaar dan ook de hoogste ambitie. Statali hebben hier volgens mij de meest genereuze pensioenregeling van heel de wereld. Met de vergrijzing van de bevolking wordt dat natuurlijk een gigantisch probleem.”

Zo arriveren we eind mei 2014 in Villa Fortezza, een B & B in een elegante villa uit de jaren ‘60, gelegen op een heuvel met schitterend uitzicht over Ascoli Piceno. Voor onze bezoeken aan de stad kunnen we de auto laten staan, want de grote tuin geeft via een hekje toegang tot trappen die 350 treden lager in het centrum van Ascoli uitkomen. Onze gastheer, Salvatore, weet ons elke ochtend te verrassen met zelf bereide gerechtjes, terwijl een streepje muziek uit een oude grammofoon weerklinkt door de openstaande ramen. Edith Piaf, Simon & Garfunkel, Joan Baez en Italiaanse stemmen uit vervlogen tijden strelen onze oren en bepalen de absoluut relaxte sfeer bij het ontbijt. Het is goed zitten op het terras met de stad aan onze voeten. Maar de plicht roept en we noteren vlijtig de insider-tips van Salvatore over de bezienswaardigheden en adresjes in de stad en omgeving.

In de stad zelf zijn een Romeinse brug, een Romeins theater, enkele van de oorspronkelijke 100 torens en de duomo het bekijken waard. De musea bewaren we voor een volgend bezoek. Er zijn tal van gezellige straten en pleinen met een ruim aanbod aan restaurantjes en toffe bars voor koffie of aperitief. Op aanraden van Salvatore aperitieven we in Bar Bistrò. Bij een lekker frisse Prosecco krijgen we achtereenvolgens 3 bordjes met brood en rauwe ham, verse salami en kaas. De vleeswaren worden door een oudere barman met professionele zorg gesneden.

Zeker omdat Italië tegenwoordig zowat het laagste geboortecijfer van Europa heeft. De Amerikaanse thrillerschrijfster Donna Leon woont al 25 jaar in

Dè trekpleister van Ascoli Piceno is de prachtige Piazza del Popolo. Wanneer we het plein bij valavond betreden wanen we ons in een filmdecor en dat blijkt die dag ook letterlijk zo te zijn. Er wordt ons door een medewerker die heel naturel naast ons komt lopen langs de neus weg gevraagd om vooral heel gewoon te blijven doorwandelen en niet naar de opnames te beginnen staren. Zo zijn we ongewild figurant in een Italiaanse film … De place to be op dit plein is het historische Caffé Meletti. Je kan er terecht voor

32

13

Feministen op stiletto's

VIAGGIARE

STAMPA

een lunch met de plaatselijke specialiteit van gevulde gefrituurde olijven en de legendarische en onweerstaanbare anijslikeur : Anisetta Meletti.

In de Via Condotti rondlopen alsof je net van het strand komt bijvoorbeeld. Daar zou de nonna haar wenkbrauwen bij fronsen en geen enkel welopgevoede Italiaan wil zijn nonna schofferen.

De dag nadien vertrekken we, op aanraden van onze gastheer, voor een wandeling naar l’Eremo di San Marco. We rijden naar Piagge, op de weg naar de Colle San Marco, en laten daar de auto achter. We nemen het pad achter het kerkhof richting l’Eremo di San Marco. Het is een pittige klim door het bos. Het kluizenaarsverblijf ligt als een adelaarsnest hoog tegen de rotsen geplakt. Jammer genoeg is het wegens restauratiewerkzaamheden niet toegankelijk. We zetten onze klim verder en komen tegen lunchtijd uit op een asfaltweg. Er staan een aantal huizen en we hopen iets te kunnen eten in wat er op het eerste zicht uitziet als een smoezelige bar. Maar zoals dat in Italië wel vaker het geval is, leidt een zijdeur van de bar ons naar een smetteloze eetzaal. Op de tafels liggen witte stoffen tafelkleden en servetten en er is gedekt met voldoende glazen en bestek om aan een uitgebreid menu te beginnen. Hoewel we de maaltijd eerder bescheiden willen houden, zien we ons door een plots losbarstend zwaar en aanhoudend onweer genoodzaakt te blijven zitten en vol te houden tot en met dessert en koffie. Het blijft gieten en de weg terug langs het glibberige pad wordt ons ten stelligste afgeraden. Wanneer we aanstalten maken om dan maar via de asfaltweg 7 km terug te gaan

lopen naar de auto, blijkt dat de dienster een lift voor ons heeft geregeld. Twee oudere mannen, lichtjes aangeschoten, nemen ons mee in hun autootje en onderhouden ons onderweg enthousiast over de bezienswaardigheden in de omgeving. Wanneer we hen een kleine vergoeding willen geven voor de lift wordt deze resoluut geweigerd. In plaats daarvan krijgen wij van hen een mooi boek over “Gli eremi di Colle San Marco” dat schijnbaar als bij toeval in de auto ligt... De laatste avond van ons verblijf in Ascoli Piceno zijn we ingeschreven voor een “AperoBiCycle”, of voluit :”Assaggi e paesaggi del territorio Piceno, percorsi in bici con guide, soste suggestive e degustazione tipiche”. De organisatie van deze fietstochten “OFF”

14

Italiaanse mode à la Versace, Pucci en Cavalli mag dan al kleurrijk en opzichtig zijn, eigenlijk vertolkt dat flamboyante net zo goed conformisme. Hoe voorspelbaar is luipaardprint voor een uitdagende jurk? Of een leren jasje, zoals premier Matteo Renzi zo graag draagt, als symbool voor rebellie? Zich loyaal, respectvol en volgens de situatie gedragen is cruciaal voor het in stand houden van la bella figura, zowel in familiale kring als in zakelijke relaties, beweert Beppe Severgnini, lang correspondent voor The Economist, die met La bella figura een insidersgids tot de Italiaanse geestesgesteldheid schreef. “Mochten meer naties het principe naleven, we zouden een stuk dichter bij de wereldvrede komen”, beweert hij. Kritische geesten beweren dan weer dat conformisme en de zucht naar decorum typische bijproducten van het fascisme zijn, zoals het vanaf de jaren dertig in Italië floreerde. Nee, la vita is niet altijd dolce in het land van de la bella figura. In naam van de schoonheid is men tot veel bereid. Politici worden beoordeeld volgens hun glimlach, professionelen volgens hun kantoor, secretaressen volgens de lengte van hun benen, auto’s volgens hun design en mensen volgens hun titel. In de trattoria heet iedere klant dottore en als je Severgnini mag geloven is één Italiaan op de vier voorzitter van een vereniging. Nergens anders wordt zoveel waarde gehecht aan conventies, rang en stand. En aan de eerste indruk. Nog voor je je mond opendoet, word je afgerekend op kleren, accessoires en houding die hier, meer nog dan elders, geacht wordt boekdelen te spreken over sociale status, familiale achtergrond en opleidingsniveau. Stijl gaat boven inhoud, trends worden niet gemaakt, maar slaafs gevolgd. Op de Rai onderwerpen wulpse presentatrices met meer lippen, boezem en honingblonde lokken dan voor een vrouw gebruikelijk is en ook overdag in een glitterjurk of een waanzinnig soort majorettenuitrusting verpakt, quizkandidaten aan zinloze opdrachten. Onder de schone schijn Een ander sleutelbegrip van de Italiaanse levensfilosofie is furbo, dat ‘doortrapt’ betekent, maar ook ‘geslepen’. Italianen zijn op hun hoede voor onbetrouwbare sujetten, maar stiekem bewonderen ze hen ook. Wetten en reglementen zijn er om omzeild te worden, zolang er tenminste een reële kans bestaat dat je niet gesnapt wordt. Niet voetbal, maar belastingontduiking is de ware nationale sport van de Italianen. Dat verklaart ook waarom Silvio Berlusconi, een ritselaar van het zuiverste water, maar immer goedlachs en zongebruind, zolang aan de macht

31

STAMPA

VIAGGIARE

lingen is mijn visie op het land geïdealiseerd, met dank aan illustere voorgangers als Goethe, Stendhal, Byron en Twain, die na hun grand tour niet konden wachten om thuis hun indrukken van het trotse Latijnse volk neer te pennen. Of beïnvloed door de meer mundane pennenvruchten van de Lisa St Aubin de Teráns en Frances Mayesen van deze wereld, vol olijfgaarden, bouwvallige Toscaanse of Umbrische villa’s en pittoreske inboorlingen.

(only for fun) streeft naar aandacht voor het patrimonium en dat is zowel de natuur, de gebouwen, als de producten van de landbouw. We worden om 18.00 u verwacht op de Piazza San Tommaso, voor fietsen wordt gezorgd. Als we op de afgesproken plaats arriveren, zijn we de eersten. Even later komt de organisator aangefietst met een fiets met aanhangwagentje en een zware rugzak. Hij feliciteert ons met onze stiptheid en zegt dat we vermoedelijk rond 19.00 u wel zullen vertrekken, als iedereen er is … En inderdaad, druppelsgewijs komen de andere deelnemers toe. De schrik slaat ons in de benen als we de professionele uitrusting zien waarmee sommigen komen aangezet : gesofisticeerde tweewielers, speciale fietskledij en dito helm. De stad zelf is vlak, maar ligt in een dal zodat elke uitvalsweg klimmen betekent en we hebben geen idee van wat ons te wachten staat. De belofte van aperitief met hapjes doet ons echter doorzetten. En het blijkt allemaal heel goed mee te vallen. We rijden telkens een paar honderd meter en stoppen dan bij een kerk of ander historisch gebouw waar we uitgebreide info krijgen van de gids. We zijn de enige niet-Italianen van het gezelschap en de gids doet erg haar best om traag en duidelijk te spreken. Onze laatste stop is een heel mooi Romaans kerkje net buiten de stad, dat speciaal voor ons wordt geopend.

Alle twijfels over nationale clichés ten spijt is Italië in de collectieve verbeelding nog altijd het mooiste én het verderfelijkste land ter wereld. Veel heeft te maken met het concept bella figura, samen met la famiglia en voetbal datgene waaraan de modale Italiaanse het meeste belang hecht, aldus de vooraanstaande socioloog Franco Ferrarotti. Er is het esthetische aspect, wat zeg ik, de cultus van het esthetische in alle onderdelen van het dagelijkse leven. De Alessifruitpers op het Moltenikastje. Beddengoed in het fijnste Frettelinnen, besprenkeld met enkele druppels Acqua di Parma. Gemarmerd, handgeschept briefpapier uit Firenze. Ook de gastronomie is een symfonie van geuren en kleuren, van smaak en vormgeving. Hoeveel pastabuisjes, -vlindertjes en -schelpjes heeft één land nodig ? Pure architectuur voor de ogen, maar ook voor de maag, want bij elke deegwarensoort hoort de juiste saus, bolognese a gogo is voer voor de regelrechte beotiërs onder de toeristen. De volmaakte harmonie van schoonheid en functionaliteit, oog voor kwaliteit en detail, het maakt onmiskenbaar deel uit van de Italiaanse levensstijl. Het helpt allicht als je opgroeit met de erfenis van twintig eeuwen kunst en cultuur in je voortuin. Hoe ook, na een dagje Rome juich je alleen maar toe dat de Italianen het als hun vaderlandse plicht lijken te beschouwen om het beste te maken van wat moeder natuur hen heeft meegegeven. Niet voor niets is de passeggiata, waarbij Italianen zich vlak voor zonsondergang op straat begeven om te kijken en bekeken te worden, een nationaal ritueel. Het verkeer wordt geregeld door bloedmooie agentes, je kruist pastoors die zo op een kalender kunnen. Zelfs de hogere clerus is niet vrij van enige ijdelheid : in de Via Cestari hebben bisschoppen en kardinalen de keuze uit de laatste nieuwe trends qua mijters en kazuifels en bijpassende accessoires als paarse sokken en elegante rode schoenen. Het is zeer de vraag of ze hier blij zijn met de sobere stijl van paus Franciscus.

En dan is het aperitieftijd ! Uit het aanhangwagentje en de rugzak komen alle ingrediënten tevoorschijn voor een apero die een avondmaal overbodig zal maken. Alles wordt uitgestald op tafelkleden op een lage, brede stadsmuur. De producten zijn van eigen, biologische kweek. Er is brood van een jongeman die het volledige proces van het zaaien van het graan tot en met het bakken van het brood eigenhandig uitvoert. De Prosecco, wijn, olijfolie, kaas, salami, olijven, … alles is even lekker en de ambiance top ! Als enige toeristen in het gezelschap worden we bovendien extra in de watten gelegd. Ze zien hier in Ascoli Piceno de komst van wat meer toeristen wel zitten, maar toch liefst niet met hele busladingen. Beperkt in aantal en met de juiste ingesteldheid zijn we echter in dit bijzondere stukje Italië meer dan welkom ! Nicole Gybels (http;//www.villafortezza.it)

De voorspelbaarheid van luipaardprint Maar fare bella figura gaat verder dan puur uiterlijk. Letterlijk betekent het : een goede indruk maken, je beste beentje voorzetten. Dat heeft met elegantie te maken, maar ook met houding en zelfvertrouwen en bovenal met decorum : weten hoe het hoort. Het tegenovergestelde van fare bella figura is fare brutta figura, gezichtsverlies lijden, een modderfiguur slaan.

30

15

VIAGGIARE

STAMPA

PUGLIA EN SALENTO: WOW !

Een liefdevolle, maar kritische kijk op Italie

Een vakantie volgens het alfabet. Alberobello: een 'must', de reis waard. Niet voor niets behoren de Trulli tot het patrimonium van de

maandag 02 juni 2014 om 14u51

Volgens de Italianen is er maar één manier om de dingen te doen: hun manier. Cappuccino drink je tussen acht en halfelf ’s morgens, na september zwem je niet meer in zee en vrouwen tutten zich op om met hun kind naar de zandbak te gaan.

Unesco. Agriturismo: er is er altijd minstens één binnen de 3 km. en voor zover ik heb kunnen horen, werken ze allemaal met tevredenheid van de klanten: deze streek is "in de lift". B&B: op 1 keer na hebben we altijd in een B&B geslapen en wij zijn telkens zeer tevreden geweest qua netheid, ruimte, diensten, ontvangst, dialoog met de mensen. Een raad: reken niet teveel op hun talenkennis... maar dit wisten jullie reeds. Opgelet: kies geen B&B in een autoloos stadscentrum, dat kan problemen en extra zweet geven wat sleuren met bagage betreft. Langs de andere kant... het is zo romantisch in die oude stadscentra te overnachten

Een liefdevolle, maar kritische kijk op het land van ‘la bella figura’. © iStockphoto Wat is dat toch met Italiaanse vrouwen ? Je weet wel : stralende meisjes in stiletto’s op een Vespa, jonge moeders, tot in de puntjes verzorgd om met hun kleuter naar het strand te gaan, elegante dames van een zekere leeftijd voor de etalages van de Milanese Via Montenapoleone, de zonnebril verankerd in een kapsel waaraan heel lang geföhnd moet zijn om het er zo perfect nonchalant te laten uitzien. Welke beelden komen mij nog voor de geest als ik aan Italië denk ? De karakterkop van Gianni Agnelli, Fiatbaas en playboy, een citroengele kasjmiertrui achteloos over de schouders gedrapeerd. Sofia Loren in Una giornata particolare, een koningin in een katoenen schort, omdat ze in die film nu eenmaal een verwaarloosde huissloof moet verbeelden. Dat nieuwbakken bruidspaar op de Campidoglio in Rome – zij in een ivoorkleurige kanten jurk, hij met ivoorkleurige puntschoenen onder zijn driedelige pak – dat onvermoeibaar de instructies opvolgt van de fotograaf, duidelijk een belangrijker figuur in hun huwelijk dan de pastoor. De Alessifruitpers op het Moltenikastje Toegegeven, net als die van zoveel andere noorder-

16

29

DA LEGGERE

zijn velieri ) maar zeilen. “La notizia striscia” (p.267) is niet “Het nieuws glijdt uit” (dat zou scivola moeten zijn), maar “Het nieuws sluipt/kruipt voorbij”. Op p.264 schrijft de journaliste “Oog voor uiterlijk schoon hangt (in Italië) samen met genieten, en met sprezzatura, een moeilijk vertaalbaar begrip”. Het moderne Van Dale woordenboek Italiaans/Nederlands vermeldt inderdaad deze term niet, maar in het sinds jaren uitverkochte Italiaans handwoordenboek uit 1964 staan de correcte vertalingen “ verachting/geringschatting/ opzettelijke onachtzaamheid”. Dit zijn echter schoonheidsfoutjes in een voor het overige zeer leesbaar en genietbaar boek. Behalve om haar vlotte stijl met de auteur vooral nog geprezen worden om het feit dat zij in Italië de belangrijkste personen, op allerlei gebieden, heeft kunnen interviewen, en dat zij blijkbaar hun vertrouwen geniet. Monique Jacqmain

28

VIAGGIARE

en te flaneren! Braceria: restaurant waar vlees en/of vis op hete kolen (brace) worden gegrild. Uitstekend, zoals ook het vlees. Castel del Monte: eigenaardig achthoekig middeleeuws kasteel, zie ook achterzijde van de 1 eurocent muntstukjes. Het is een raadsel tot wat het heeft gediend. Centro storico: er zijn er veel, schattig, rustig, panoramisch,. Ze gelijken allen op elkaar. Zie ook B&B. Domenico Modugno: geboren te Polignano a Mare, 30 km. ten zuiden van Bari, plaatselijke held vanzelfsprekend. Er staat een groot bronzen monument aan hem toegewijd in de houding van Volare. Eerste keer: ik was nog nooit in Puglia geweest ! En nu dat ik het heb gezien heb ik spijt dat niet eerder te hebben bezocht! Focaccia: de lekkerste van Italië, samen met die van Genua en Ligurië, met een aantal interessante varianten. Foggia: de meest noorderlijke provincie van Puglia met de minst interessante provinciehoofdstad maar met een prachtig Gargano-schiereiland. Gallipoli: van het Grieks Kalli Polis = Mooie Stad. Niet mis, inderdaad een wat kokette stad. Ongelooflijke gelateria op de "Main Street". Gargano: het noordelijke schiereiland, de "spoor" van de bot. Prachtig. Gewoon prachtig. Maar wat een kronkelende bochten heel de weg lang... maar de kust is buitengewoon schilderachtig. Giovinazzo: bijna een buitenwijk van Bari ten noorden ervan en toch een apart stadje, schattig, aan zee. Groenten: overvloedig en altijd lekker, verschillende

17

VIAGGIARE

DA LEGGERE heroïsch Siciliaans boerengezin bieden hardnekkig weerstand, laten zich niet intimideren en proberen ”normale” landbouwbedrijven te creëren, uit te breiden of in stand te houden. De werkloosheid die veel Italiaanse jongeren, zelfs met een universitair diploma, tot emigreren aanzet, kan misschien worden ingedijkt door de massale verspreiding van slow food vanuit het Piëmontese stadje Bra. De directeur van de Girolamini-bibliotheek in Napels mag dan al op grote schaal kostbare boeken uit deze bibliotheek hebben gestolen, in Catania werkt het enig overgebleven personeelslid gratis om de ook in die beroemde bibliotheek geleden schade te beperken, enz. enz.

interessante recepten, dikwijls gecombineerd met orecchiette. Grotten: die van Castellana mag je niet missen! Een koele ondergrondse spectaculaire ervaring! Hygiëne: zeer zorgvuldig overal gerespecteerd. Nergens de minste klacht. Zie ook properheid. ILVA: enorm metaalbewerkend complex vlak buiten Taranto, een van de allereerste van Europa, de grote boosdoener. Politiek en magistratuur hebben het druk ermee. Triestig. Is de aanleiding dat heel de stad verloedert. Jasmijn: je bent nooit ver van een bos jasmijn die aan een of andere muur hangt. De geur ervan vult de straten. Wow! Kastelen: er zijn er veel hoor! Federico (Frederick) II van Swaben, die in de Middeleeuwen in Zuid- Italië heerste, heeft er verschillende laten bouwen. Bezoek er niet meer dan 3, op de duur zijn ze allemaal dezelfde. Kust: aan de Adriatische kant overal schilderachtig maar weinig toegankelijk tenzij enkele stranden aan de kant van de Golf van Taranto. Lawaai: ook hier zoals in heel Italië is het onmogelijk eens rustig zonder radio of TV in een bar of restaurant te kunnen zitten genieten van landschap en open lucht. Wat bezielt die mensen in godsnaam ? Lecce: bijgenaamd "het Firenze van het zuiden". Inderdaad is er geen tekort aan cultuur en kunst ! Zeer mooie stad in haar geheel, harmonieuze ontmoeting van oud met nieuw.

18

Soms gaat de auteur een beetje kort door de bocht, zoals op pagina 286, waar zij het heeft over de laatste, dramatische zitting van de fascistische Gran Consiglio in juli 1943, waarna Mussolini nog diezelfde dag als regeringsleider werd afgezet en op bevel van de koning gearresteerd. Geen woord over het rondzeulen met de gevangene, die eerst drie dagen in een Romeinse politiecel terechtkomt, dan naar het eiland Ponza wordt afgevoerd (van 27 juli tot 7 augustus), daarna naar het Sardische eiland Maddalena waar hij, ironie van het lot, in een villa verblijft die eigendom is van een Engelsman, en niet eens over reserve ondergoed beschikt, en uiteindelijk vanaf 28 augustus naar het hotel op de top van de Gran Sasso, de hoogste berg van de Apennijnen, van waaruit een commando zweefvliegtuigen onder leiding van de S.S.-er Skorzeny hem op 12 september komt bevrijden (een huzarenstukje!) en naar Duitsland overbrengen, waar Hitler op hem wacht. Bepaalde uitlatingen van Ine Roox beschouw ik wel als strikt persoonlijk, zoals haar oordeel over Goethes Italienische Reise (“Ik betwijfel of veel Italianen het boek helemaal hebben uitgelezen – ik vond het ook een hele klus” (p.329) – “Op een moderne lezer komt Goethes achttiende-eeuwse reisverslag soms een beetje stroef en langdradig over” (p.330). Zelf vind ik dit boek uiterst boeiend, ook al omdat je er onvermoede interesses van de auteur in ontdekt,, zoals die voor mineralogie. Een andere betwistbare opmerking, op pagina 258, luidt “Voetbal, en bij uitbreiding alle sporten, nemen in Italië behoorlijk wat plaats in”. In werkelijkheid interesseren Italianen zich bijna uitsluitend, en dan wel fanatiek, voor voetbal en wielrennen, behalve als een Italiaanse man of vrouw spectaculair uitblinkt in een andere sport, zoals de skikampioen Alberto Tomba (“Tomba la Bomba”), die goud behaalde op de Olympische Spelen van Calgary in 1988 en op die van Albertville in 1992, of zoals Pietro Mennea, in 1980 Olympisch kampioen op de 200 meter in Moskou, of tegenwoordig bepaalde Italiaanse tennisspeelsters die op wereldniveau tot de subtop behoren. Hier en daar vond ik in de tekst kleine, vrij onbelangrijke vertaalfouten. Vele (p.39) zijn geen zeilboten (dat

27

DA LEGGERE

VIAGGIARE

Ine Roox. Italië, De schaduwkant van een zonovergoten land.

Molfetta: ander schattig kuststadje even ten noorden van Bari. Nog eens naartoe? Vroeg of laat, waarom niet? Olijfbomen: de helft van deze regio is ermee bedekt. Formidabel lekkere olijfolie, spijtig reisden we per vliegtuig dus met gewichtsbeperkingen. Orecchiette: typische pasta van Puglia, letterlijk "oortjes". Op verschillende manieren aangemaakt, de ene lekkerder dan de andere. In de straatjes van het oude Bari heb ik ze voor de deuren van de huisjes door de vrouwen zien maken. Ostuni: "de witte stad", een must. Ook UNESCO patrimonium. Dankzij de ligging op de top van een heuvel waait het er altijd wat, zalig onder die hete zon. Vol met toeristen, zeer aangeprezen strand binnen Italië, volle bak in juli en augustus. Otranto: de meest oostelijke stad van Italië, ook hier een kasteel maar Aragonees, interessante en liefelijke vissershaven. Paardenvlees: een echte specialiteit ten noorden van Bari, eerst gemarineerd dan gegrild op hete kolen. Een lekkernij die ik niet kende! Padre Pio: de plaatselijke held. Je komt regelmatig in de buurt van een portret van hem of monument ter ere van hem. San Giovanni Rotondo, provincie Foggia, is waar hij zijn weldadigheidswerk presteerde. Geen verkeerd woord over hem hier... Properheid: tot onze grootste verbazing kan je bijna overal op de grond eten, bij wijze van spreken! Enige uitzondering: Taranto. Quanto costa: B&B & Agriturismo: standaard internationale prijzen maar je hebt er wat voor. Het eten is echt goedkoop naar Noord-Europese maatstaven. Rape: hier noemen ze rape (rapen) niet alleen de wortel maar ook de bladeren, die bij ons niet te vinden zijn, spijtig genoeg. Het meest typisch gerecht hier is orecchiette e rape, en hiermee bedoelen ze de bladeren. Een beetje met spinazie te vergelijken, aangenaam bitter. Riso, patate e cozze: rijst, patatten en mosselen. Andere specialiteit van hier. Pittig, lekker. In YouTube

(2014, Uitgeverij De Bezige Bij, Antwerpen)

Ine Roox (°1977), reporter bij het dagblad De Standaard, werd onlangs tijdens een radio-interview nogal hard aangepakt over haar recente boek Italië, De schaduwkant van een zonovergoten land, en dit was m.i. onterecht. De ondertitel was misschien wat ongelukkig gekozen, maar daar staat dan weer tegenover dat de auteur zowat voor iedere wantoestand die zij (terecht) aanklaagt een mogelijke, op til zijnde of reeds bestaande oplossing vermeldt. De Napolitaanse wijk Scampia mag dan de Zuid-Italiaanse Bronx zijn, een moedige pastoor probeert er al jarenlang de jeugd op het rechte pad te houden. De maffia in Sicilië is helaas nog springlevend en actief, maar zowel een paar buitenlanders als een

26

19

VIAGGIARE

VIAGGIARE

kan je filmpjes zien van hoe het te maken. Kijk niet neer op de mosselen, zij zijn misschien kleiner maar zij zijn zeer smaakvol! Salento: zo heet "de hiel van de laars", de provincies Brindisi, Lecce en deels Taranto. San Nicola: houd u vast: er zijn er 2! In Trani leefde en predikte in de Middeleeuwen een jonge fanatieke Nikolas uit Griekenland. De toenmalige paus verklaarde hem heilig, zijn beenderen rusten in een kist in de kathedraal, daar bovenop de pauselijke bul van zijn heiligverklaring. Santa Maria di Leuca: het zuidelijkste punt van de "hiel", de tacco zoals wij zeggen. Pittig zeevakantieoord. Taranto: stad in verval. Zij hebben er een pool van zware industrie willen maken, vandaag moeten ze kiezen tussen werkloosheid en kankerverwekkende luchtvervuiling. Triestig. Verwaarloosde straten. Basis van de Italiaanse marine. Wij hebben hier eigenlijk niets te zoeken. Torens: ieder dorp of gehucht langs de hele kust heeft er ene bij de zee. In voorbije tijden stond daar altijd een sentinel naar de zee te kijken, om de inwoners te alarmeren indien Turkse piraten aan de horizon zouden verschijnen. Het hielp niet veel... Sommige torens zijn in verval, andere tamelijk goed bewaard. Trani: schattige stad met zalige haven, promenade, keuze van uitstekende restaurants, pretenties van provinciehoofdstad. Indrukwekkend, kathedraal en kasteel, 2 overnachtingen waard.

van de Toscaanse Archipel. Het eiland is in 1970 door de Italiaanse regering aangewezen als natuurgebied en mag niet zonder toestemming worden betreden. Het is onbewoond, en de enige bebouwing bestaat uit de ruïne van een 13e-eeuws klooster dat in 1553 door zeerovers werd verwoest. Jaarlijks mogen niet meer dan 1000 bezoekers het eiland betreden. Toch worden dagelijks bezoeken toegestaan die geleid worden door een gids van het Corpo Forestale dello Stato. Op het eiland groeien meer dan 300 soorten

planten, evenals palmbomen, oleanders, eucalyptus, magnolia’s, olijfbomen, Aleppopijnbomen en vele andere. Montecristo is bekend van het boek "De graaf van Monte-Cristo" (1844) geschreven door Alexandre Dumas. In 1896 was Montecristo het reisdoel van de huwelijksreis van Victor Emanuel III en Helena Petrović-Njegos (Bron: Wikipedia). Le Isole Eolie: de naam van de eilandengroep is afgeleid van de naam van de Griekse god van de wind, Aiolos. De eilanden werden door de UNESCO genomineerd als patrimonium van de mensheid omwille van de vulkanische fenomenen. Stromboli en Vulcano zijn twee actieve vulkanen. De archipel bestaat uit zeven eilanden ten noorden van Sicilië. Je kan er genieten van de ongerepte natuur en bvb. vogels observeren. Aan Lipari en Vulcano werd dit jaar de ‘Bandiera blu’ toegewezen omdat ze zich in het bijzonder onderscheiden als uitmuntende badplaatsen. Ook deze archipel heeft zijn eigen historisch-cultureel patrimonium. Niet te versmaden: de eenvoudige, maar heerlijke gerechten Anne-Marie Neckebroeck • • • •

http://www.lecinqueisole.it/ http://www.egadivacanze.it/isole-egadi http://www.guidasicilia.it/ita/main/perle/perlepelagie.htm http://www3.corpoforestale.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/422 • http://www.turismoeolie.com/

20

25

VIAGGIARE een integraal zeereservaat. De eerste prehistorische vondsten dateren uit het bronstijdperk en bevestigen de aanwezigheid van Griekse stammen op het eiland. Op San Nicola kan men het fort bezoeken; op San Domino kan men langs de kust genieten van de schitterende uitizchten op zee en op de eilanden. San Domino is grotendeels bedekt met aleppo-pijnbomen. Volgens een bezoeker van de eilanden kan je ‘s nachts de grote pijlstormvogels bijna menselijk horen huilen, vanuit grotten die ze bewonen samen met zeemeeuwen en slechtvalken. Verder hoor je enkel het klotsen van de zee. De eilanden zijn zo goed als autovrij. Le isole Egadi. Deze bergachtige eilanden zijn gelegen ten noordwesten van de kust van Sicilië. In grotten op de eilanden Favignana en Levanzo zijn rotstekeningen uit het Neolithicum en het Paleolithicum gevonden. De eilanden zijn echter bekender door de ‘Slag bij de Egadische Eilanden’ die in 241 v.Chr. werd uitgevochten: hier werd de Eerste Punische Oorlog in het voordeel van het Romeinse Rijk beslist (Bron: Wikipedia). Favignana is het grootste van de drie eilanden. In de haven zijn fietsen te huur, zodat je met de fiets het eiland kan verkennen. Je kan een boot huren om de vele grotten in zee te bezoeken. Marettimo is een natuurpark en is autovrij; je kan hier echter via de wandelpaden te voet op ontdekking gaan. L’Arcipelago delle Pelagie: Lampedusa, Linosa en Lampione zijn van vulkanische oorsprong en bevinden zich ten zuiden van Sicilië. Lampedusa is op 205 km. van Sicilië gelegen en is bekend door de vele vluchtelingen die er vooral ’s nachts per boot aankomen. De toeristen die de archipel bezoeken

en de vele vluchtelingen zijn echter twee werelden die elkaar zelden ontmoeten. Gedurende duizenden jaren is de archipel, en vooral Lampedusa, een halte geweest voor de schepen van o.a. de Feniciërs, de Grieken, de Romeinen en de Saracenen, die er zich opnieuw kwamen voorzien van water. Isola di Montecristo: dit is een klein eiland in de Tyrreense Zee. Het ligt voor de kust van Toscane, halverwege het eiland Corsica. De grootste doorsnede bedraagt ruim 4 kilometer. Montecristo is onderdeel

24

VIAGGIARE

Trulli: zie Alberobello maar ook 3-4 naburige dorpen. Vieste: de meest mondaine strandplaats op het puntje van de Gargano. Vissen: grote economische activiteit. Viskeuken: formidabel! Wijnen: stevig en met genoeg varianten, voor alle smaken. Enkele namen zijn internationaal bekend, zoals Primitivo di Manduria, Aglianico, Moscato di Trani... Sommige kwaliteiten zijn zo sterk dat ze met volle camions aan Frankrijk worden verkocht om hun zwakkere wijnen te snijden... Château Bidon... X: sorry mensen, met de letter X heb ik niks, tiens, dat rijmt! :-D Y: Lancia Ypsilon, een tof autootje, mensen. Het was een plezier om ermee te rijden. Wij dachten dat wij maar 2 deuren hadden: pas 3 dagen voor de terugreis hebben wij ontdekt dat er 4 waren!!! Zeevaartscode: de oudste van de geschiedenis werd hier te Trani opgesteld. Op een plein in de stad kan het op een monument worden gelezen. http:// it.wikipedia.org/wiki/Ordinamenta_et_consuetudo_ maris Zuppa di pesce: neen, geen vissoep, eerder familie van de bouillabaisse of van de zarzuela, allerlei vis-en schaaldieren samen gestoofd in tomatensaus en geserveerd op een bed van gegrilde broodsneetjes. De vissen zijn weliswaar niet van Atlantische kwaliteit, het is wat in die zee zwemt, maar lekker is dat wel hoor! Achille Ziccardi

21

VIAGGIARE

VIAGGIARE Te ontdekken in Italië: de stipjes…

Fotowedstrijd 2014 Ook dit jaar organiseert Anfiteatro opnieuw een fotowedstrijd. De ideale gelegenheid om Italië in al zijn facetten in beeld te brengen. Hiervoor rekenen we op jullie! Trek je in 2014 naar Italië, leg dan aan de hand van foto’s je indrukken vast, doe mee aan onze fotowedstrijd en stuur je foto's naar [email protected] Er zijn 3 categorieën; • natuur • cultuur • mensen

Bezorg ons je foto’s voor 31 oktober 2014. Alle ingezonden foto’s die voldoen aan de spelregels komen op de website (www.anfiteatro.be), de naamvermelding blijft verborgen tot de jury de winnaars bekend maakt. Per categorie wordt telkens één winnaar gekozen. De winnaars ontvangen een vergroting van de bekroonde foto. Deze prijzen worden in januari 2015 uitgereikt tijdens de nieuwjaarsactiviteit.

Spelregels:

Iedereen mag per categorie maximum 3 foto’s inzenden. De minimale grootte van de foto’s die ingezonden worden is 2 MB. De foto’s moeten een verhouding 2:3 of 3:2 hebben. Teksten (en dus ook geen namen) in foto’s, en passepartouts of kaders zijn niet toegestaan. Bij het doorsturen van de foto moet elke inzender volgende gegevens vermelden 1. Naam en voornaam van de fotograaf 2. Datum en plaats waar de foto genomen is 3. De categorie waartoe de foto behoort De foto’s moeten genomen zijn in 2014. De winnaars krijgen persoonlijk bericht. Anfiteatro krijgt toestemming de foto’s te gebruiken in publicaties, mits vermelding van de naam van de fotograaf.

22

Rome, Firenze, Venetië, Bologna, Genua, Turijn: telkens weer worden deze steden, en andere, het gehele jaar door bezocht door miljoenen mensen. Ook de kleine stadjes en de vele regio’s in Italië zijn zeer bekend bij de talrijke Italiëliefhebbers. Een doorwinterde Italiëfan blijft echter vaak het antwoord schuldig indien je hem of haar vraagt of bijvoorbeeld de wind op ‘Ventotene’ steeds aanhoudt of soms ook gaat liggen. ‘Wat is Ventotene? Waar bevindt zich Ventotene?’ verbaast zich diegene aan wie de vraag wordt gesteld. Er is dus meer… Meer dan de kunststeden en de natuur en cultuur in de prachtige streken in Italië waar je niet genoeg van kan krijgen… Nog méér…! Zelf noem ik dit ‘derde’ te ontdekken deel “De ‘stipjes’ van Italië”… De minuscule eilandjes die je nauwelijks kan ontwaren op de landkaart. Er zijn talrijke ‘stipjes’, waar men een onvergelijkelijke vakantie kan doorbrengen. De eilandjes hebben ook een zeer interessante geschiedenis en bij sommige is de zee errond een beschermd natuurreservaat. L’ Arcipelago delle Isole Tremiti bevindt zich ten noorden van het schiereiland Gargano (Puglia, Zuid-Italiê) en omvat vijf eilanden. Twee ervan zijn bewoond (San Domino en San Nicola) en deze kan men zelf bezoeken; Capraia en Cretaccio zijn bereikbaar met ‘Acqua-taxi’s’. Het vijfde eiland is

23

UIT DE OUDE DOOS te steken viel. Dit alles in het drukkend klimaat van een grootstad in een verzengende, vochtige warmte. Toch blijft J.T. alles met de nodige "sorriso" benaderen. Hij heeft zo zijn gevleugelde uitspraken. Tot voor enkele jaren kende Italië slechts één seizoen: de herfst. Niet omdat de bladeren van de bomen vielen, maar wel omdat de regeringen maar bleven vallen. Toch was de democratie heel stabiel. Dezelfde 15 ministers bleven aan het roer. Alleen wisselden ze van zetel. Een stoeltjesdans met evenveel stoelen als deelnemers. Het was ook een gesloten democratie. De communisten (PCI) werden automatisch uit de regering gesloten ongeacht het aantal stemmen dat ze haalden (in '73 na het overlijden van Berlinguer scoorden ze 40%) en werden ze de grootste partij van Italië. De U.S.A. konden zich in het klimaat van de koude oorlog niet veroorloven dat er zich een communistisch bolwerk zou ontwikkelen op een plaats die zo strategisch gelegen was als Italië, vandaar. De socialist Craxi wist dat de democraten zonder hem geen regering konden vormen en stelde zijn eisen. Hij was de uitvinder van het systeem van vriendjespolitiek op grote schaal. Om de mensen van PSI zoet te houden kregen ze voorname jobs in handen. Toen echter de muur van Berlijn gesloopt werd, verloor het politiek susteem zijn bestaansreden. Enerzijds is de PSI nu PDS ( Partito Democratico della Sinistra) en wordt ontvangen in de U.S.A. en in de NATO (Brussel) maar de politieke controle valt weg. De vriendjespolitiek kan niet meer op dezelfde basis blijven draaien. Het steekpenningensysteem wordt aangeklaagd. De centrale partijen verliezen hun geloofwaardigheid en hun stemmen. De uiterste partijen groeperen de proteststemmen. De burgerzin wordt ontweken. Mensen worden het beu belastingen te betalen. Waar zagen we dat ook weeral? Italianen zijn ongedisciplineerd en klagen het gebrek aan discipline aan. Iedereen kaalgt over de verkeerschaos in Rome maar iedereen rijdt in Rome door het rode licht. Vraagstuk met twee antwoorden : In het postkantoor staan 11 mensen voor mij in de rij. De bediende aan het loket heeft drie minuten nodig om elke klant te bedienen. Hoe lang moet ik nog wachten? Belgisch antwoord: 11 mensen x 3 minuten = 33 minuten of ongeveer een half uur. Italiaans antwoord: 1 minuut, want mijn vriend kent iemand, die in dit postkantoor werkt en als ik door de achterdeur ga, verlies ik één minuut en word ik onmiddellijk geholpen. Viva l' Italia! René Een reeks artikels opgevist uit de oude doos als bijdrage voor Jubileumjaar 25 - wordt vervolgd .. volgt u mee ?

IV

UIT DE OUDE DOOS

LA PIGNATTA p.3, 2de kwartaal, 1991, n°2 Het winters, verlaten dorpsplein van Kemzeke. Café De Kroon. Café De Valk. La Pignatta. Warme gezelligheid achter een Vlaamse gevel. Met 39 waren we opgedaagd : oud-bekende gezichten, vertrouwde gezichten, onbekenden. Vlug waren de tellers tot dezelfde noemer gebracht: alle aanwezigen werden bekenden voor elkaar en op het einde van de avond werden er al veelbelovende schouderklopjes en handdrukken uitgewisseld. Na het aperitief en een pasteitje van het huis, proefden we heerlijke eigengemaakte tortellini alla panna en een pittige risotto ai frutti di mare. Al dit lekkers werd gevolgd door een sorbet van roze pompelmoes en een smakelijke filetto d'agnello con broccoli. Tot het hoofdmenu behoorde ook het verwelkomstwoord van Paul, die ons de overige activiteiten van het seizoen voorschotelde, opgediend met een savoureus Italiaans sausje. Na een spetterende "Monte Vesuvio" werd onze parate kennis van het Italiaans getoetst door "Professore Herman". Zijn betoog was vol lof, aanmoediging en animatie voor het ganse gezelschap. Hij lanceerde ook de idee van een soort wisselbeker voor de "meest verdienstelijke renner". René beet de spits af. Het was ruim één uur voorbij toen de laatsten La Pignatta verlieten, een beetje "moe maar voldaan" zoals in het liedje. Eens te meer hebben we het Italiaans gezegde aan de praktijk getoetst: "A TAVOLA NON S'INVECCHIA". Romano

BRAVO p.2, 3de kwartaal, 1991, n°3 We hebben reden tot juichen. Anfiteatro bestaat 1 jaar! We mogen dus de taart met één schitterend kaarsje laten aanrukken, onze feestneus opzetten en terugblikken op een welgevuld werkjaar. Het startte in juni 1989 toen een paar enthousiastelingen bijeenkwamen met de idee een Italië-minnende kring te stichten en hop...onmiddellijk stonden er idealistische medewerkers klaar om het plan verder uit te werken. Van het één kwam het ander en voor we het zelf wisten hadden we zestig leden! Wij moeten erbij zeggen dat we toen amper één vergadering ter kennismaking hadden belegd. Het beste

I

UIT DE OUDE DOOS

UIT DE OUDE DOOS

bewijs dat er noodzaak was voor zulk een vereniging. Men zegt wel: "Roma non fu fatta in un giorno" maar het leek erop dat de Romeinse goden ons gunstig gezind waren, want eens de vakantie achter de rug, steeg het ledenaantal naar de honderd. Nu begon ons eigenlijk werkjaar en vergastten we onze leden op een maandelijks aanbod, alles in verband met de Italiaanse cultuur. Dit editoriaal is wellicht weinig geschikt voor een lange opsomming, maar ik hecht eraan te onderstrepen dat dit alles mogelijk was dankzij de spontane inzet van enkele mensen die erin geloofden. Li ringraziamo; ook dank aan de leden voor hun telkens zeer talrijke opkomst. Ma non abbiamo quattrini a palate, daarom ook een oproep om uw lidmaatschap te hernieuwen voor het volgend seizoen. Enkel door de steun van leden kan ANFITEATRO verder open bloeien. We heffen een glas spumante op ons verder succes! Arrivederci, all'anno prossimo!

Arrigo Cipriani is eigenaar van het allerduurste palacehotel van Venetië (en dat is effectief zéééér duur), nl. "Cipriani", gelegen op het Giudecca eiland aan de overkant van San Marco. Tevens is hij eigenaar van het wereldberoemde restaurant in dezelfde stad : "Harry's Bar". Dit restaurant krijgt in de Guide Michelin 2 sterren, terwijl er in gans Italië maar amper één restaurant is dat hoger gequoteerd staat. Deze gerenommeerde Cipriani is nu begonnen met enkele van zijn keukenontdekkingen te creëren op grotere schaal en ze te verspreiden in betere winkels. Kenners reageren telkenmale geestdriftig op deze droogwaren, conserven of cocktails. Er dient wel aan toegevoegd dat prijsbewuste kopers de wenkbrauwen zullen fronsen maar iemand die enkel naar de kwaliteit kijkt, zal vlug beseffen waarom men hem de Ferrari -Royce der gastronomie noemt. Ook voor zijn gewone pasta's zoals spaghetti, tagliatelle all'uovo, enz. Nu ik toch spreek van het tweede hoogst gequoteerde restaurant in Italië: dat ene allerhoogste is "Gualtiero Marchesi" in Milaan. Nu ik het toch heb over Marchesi: in de gekende Nederlandstalige kookboekenreeks van Van Dishoeck verscheen van Marchesi de "Nieuwe Italiaanse keuken" voor ongeveer 1.400Fr. Met wat geluk kun je dat momenteel voor veel minder in afslag kopen. Nu ik toch spreek over afslagboeken... beste Italiaanse groeten,

CORRIERE p.3, 1ste kwartaal, 1992, n°5 EVVIVA! URRA! TRE VOLTE URRA!! "Notizie" als band tussen de leden, dat was ons opzet. En zie, na één jaargang en één nummer, maakt een eerste lezersbrief -schuchter- ons objectief waar. Van een kritische Italië liefhebbende advocaat nog wel. In zijn brief steekt F.D.C. uitgebreid de loftrompet van de gastronomie. De redactie is zo vrij dit breedvoerig pleidooi wat in te korten : "Geachte Heer Uitgever, Tot mijn immense vreugde ontdekte ik deze morgen tussen doodernstige zakenbrieven, ANFITEATRO. Op mijn nuchtere maag werd mijn dag positief ingeluid door de lectuur van ene Mamma Inge, handelend over pasta. Er is niets zo boeiend om eindeloos over te palaveren dan gastronomie, omdat zij enerzijds zo oneindig breed van spectrum is en anderzijds zij geen "wijsheden, dogma's of evangelies" heeft, want altijd duikt dan de subjectiviteit op, het "de gustibus...". Mag ik in de subjectieve kikkerpoel der smaken volgend steentje werpen in verband met de beste pastamerken, de volgens mij onbekende Bugialli. Men kan stellen dat men op alle vlakken van voedingswaren toch één zekerheid kan hebben, nl. dat er een contradictie is "in se" tussen enerzijds de grootste productie hebben en anderzijds de beste kwaliteit. Het ene sluit automatisch het andere uit, hoe spijtig dit ook klinkt voor de (degelijke) Barilla. In gespecialiseerde lectuur heb ik weet van twee proeverijen, waarvan de laatste vorig jaar verscheen in "Cuisine et Vins de France". De pasta van Cipriani steeg in beoordelingspunten torenhoog uit boven alle andere merken, hetgeen niet min is als wij het chauvinisme der Fransen kennen.

II

F.D.C.

JEROEN TUYTEN p. 7, 1ste kwartaal, 1994, n°11 Voormalig BRTN-correspondent. Op 11 maart 1994 te gast bij ANFITEATRO. Een aantal vooropgestelde vragen kreeg meteen antwoord. Meteen ? Ja, maar je moet erbij nemen dat de natuurlijke woordenvloed van onze gast dit "meteen" wel een beetje goed deed uitlopen. Iemand die de kunst verstaat om zijn argumentatie gedoseerd te documenteren met anekdotes blijft je in de ban houden. En als je dan als toehoorder reeds in de "ban van Italië" bent, zie je de tijd niet meer voorbijgaan. Dat was mijn ervaring toen ik voor de tweede maal J.T. hoorde. Als student was hij gefascineerd door de wielrenner Patrick Sercu, de Westvlaming, die beter Italiaans sprak dan Nederlands. Als sportfanaat en afgestudeerde Romaanse filologie was zijn droom om de "GIRO" te mogen verslaan voor de radio. Hij werd correspondent in Rome voor onze nationale zender. Een leven van hard werken en weinig slapen! Steeds met één oor aan de radio, één aan de Tv en één bij de collega's. Bestendig in spanning om toch maar niets te missen van de actualiteit en bijna even zozeer ontgoocheld omdat er maar niets positief op

III