25 jaar Op de Hoogte

25 jaar “Op de Hoogte”

2

Proloog

Dit boekje is uitgegeven ter gelegenheid van het 25 jarig jubileum van onze dorps krant “Op de Hoogte” op 14 September 2013 Samenstelling Dick Eenkhoorn Foto’s archief Op de Hoogte en T.A. Benjamins Illustratie: Fré Windt Druk :Beterkado Siddeburen Onze dank gaat uit naar: Emme Groot Burgemeester van de gemeente Delfzijl Frans Riepma Sylvia van Erning

Rense Schuurmans,.

3

Voorwoord

Gefeliciteerd: 25 jaar ‘Op de Hoogte’ Wagenborgen, van harte gefeliciteerd met uw dorpskrant. Nu al 25 jaar krijgt u wekelijks het laatste nieuws op de deurmat. Deze prestatie wordt door een kleine groep vrijwilligers geleverd. Mensen waar u als dorp trots op kunt zijn. Uw dorpskrant speelt een belangrijke rol in de saamhorigheid in het dorp. Door de krant bent u op de hoogte van zaken die nog komen gaan en krijgt u een kijkje achter de schermen van zaken die geweest zijn. U deelt lief en leed met elkaar en ‘Op de Hoogte’ zorgt dat u steeds op de hoogte bent van alles wat belangrijk is in het dorp. Een krant als ‘Op de Hoogte’ komt niet zomaar tot stand. Door advertenties en een subsidie zijn de financiën beschikbaar. Alle verenigingen, bedrijven en ook particulieren weten de weg naar de redactie te vinden als het om nieuws gaat. De redactie heeft de taak om het nieuws in de krant te publiceren. Soms lukt het ook om bij het nieuws een eigen commentaar te schrijven. Het journalistieke hoor en wederhoor kan niet altijd worden gevolgd en de ene keer valt het commentaar gelukkiger uit dan de andere keer. Maar het geeft altijd stof voor een gesprek. En dat is het waardevolle van een dorpskrant. En ‘Op de Hoogte’ is naast de papieren versie ook nog digitaal op het internet te vinden. Een echte prestatie. Ook is een dorpskrant het voorbeeld van een initiatief dat inwoners zelf nemen. Als gemeentebestuur zijn wij erg blij met dergelijke initiatieven. U staat hiermee als inwoners zelf aan het roer. Wij vinden een dorpskrant ook van belang om informatie vanuit de gemeente via de verenigingen van dorpsbelangen bij de inwoners op de deurmat te krijgen. De krant is een middel om mensen met elkaar in contact te brengen en te houden. Het biedt u als inwoner de mogelijkheid om mee te denken en zelf tot initiatief te komen. Dat doet ‘Op de Hoogte’ nu al 25 jaar. Felicitaties voor u als lezers van ‘Op de Hoogte’ en een applaus voor de vrijwilligers die het elke week waar maken. Emme Groot Burgemeester gemeente Delfzijl September 2013

4

Wat deed u in 1988 Een kwart eeuw, 25 jaar geleden, een zilveren jubileum, een flinke tijd in elk geval. Bijna iedereen is 25 jaar ouder geworden, wat een tijd. Ook ‘Op de Hoogte’. Een dorpskrant voor de oude gemeente Termunten heeft deze mijlpaal gehaald. Er is flink wat veranderd in deze 25 jaar: · Krant wordt niet meer in Woldendorp gedrukt. · Krant verschijnt niet meer maandelijks. · Niet meer de grootste krant van Nederland. · Niet meer gedrukt in Uithuizen (Drukkerij Hylkema). · Geen zelfontwikkelde foto’s maar digitale foto’s. · Een website waarin de krant wekelijks over de hele wereld is te lezen. · Geen actieve rol meer in de krant voor mezelf. · Geen Kieker meer. Maar wat niet veranderd is: · Wekelijkse krant ‘Op de Hoogte’. · Trouwe adverteerders. · Een team, een redactie, de bezorging. · De lezers. De Woldwagter (Wold-endorp, Wag-enborgen, Ter-munten) was het startpunt van de krant. Hij kon maandelijks gedrukt worden op de middelbare school in Woldendorp. Na twee jaar werd de krant opgedeeld in de maandelijkse Woldwagter voor Woldendorp en Termunten en ‘Op de Hoogte’ voor Wagenborgen die wekelijks uit kwam. Een hele stap waarbij we de grootste krant van Nederland, misschien wel van de hele wereld werden. Er moet nog ergens een foto zijn dat we de krant aanboden aan Burgemeester Haaksman. Het maken ervan was eenvoudig. Op een XT computer in Word Perfect stukjes typen, uitprinten op een 9-naaldsprinter en plakken op een groot vel. Als de voor- en achterkant klaar was, het hele spul in een grote map en naar de drukker in Uithuizen. Daar werd een groot negatief van de krant gemaakt en belicht op metalen platen die vervolgens op de drukpers gezet werden. Even een slinger aan de persen geven en dan waren er 900 kranten gedrukt en gevouwen en gebundeld. In de tussentijd ging ik naar Groningen naar school en op de terugweg nam ik de kranten weer mee. Leverde ze af bij de familie Drent en naar huis. Als de familie Drent met vakantie was, bracht ik de kranten rond. Sjonge wat een werk, ik deed er bijna twee keer zo lang over. Een apart verhaal vind ik altijd de foto’s dat best veel tijd kostte in die tijd. Zelf zwart/wit filmrolletjes maken, dan foto’s maken van de gebeurtenissen. In de doka de negatieven ontwikkelen: eerst film uit het filmrolletje halen en in een soort trommel draaien, dan ontwikkelvloeistof erin en eruit, dan fixeervloeistof erin en eruit en dan spoelvloeistof erin en eruit. Dan waren de 5

doka de negatieven ontwikkelen: eerst film uit het filmrolletje halen en in een soort trommel draaien, dan ontwikkelvloeistof erin en eruit, dan fixeervloeistof erin en eruit en dan spoelvloeistof erin en eruit. Dan waren de negatieven klaar. Het negatief belichten op fotopapier en in drie bakjes het ontwikkel, fixeer en spoelproces uitvoeren. Dan de foto’s drogen en klaar. Vervolgens met knipperende ogen uit de doka en weer wennen aan het buitenlicht op zaterdagmiddag. Nu maak je een digitale foto en je plakt hem in een document en klaar. Ook zijn er tegenwoordig veel snellere computers, kun je plaatjes heel eenvoudig zoeken via internet en heb je veel meer mogelijkheden. Eigenlijk is het tegenwoordig veel makkelijker om een krant te maken, maar toch vroeger had het ook wel charme als je terugdenkt aan het geploeter in die tijd. Ook het drukken van de krant is veranderd in de loop van de jaren. Begonnen op een Heidelberg drukpers in Woldendorp, later gedrukt in de krantendrukkerij van Hylkema, toen een moderne grote kopieermachine bij ons thuis die niet helemaal op het volume was berekend en vaak storingen gaf tot een dupliceermachine. Dit was een soort moderne stencilmachine, waar heel wat papier doorgedraaid is. Zo’n twee pallets A3 papier per jaar. Soms was de inkt net op in het weekend en heb ik nog wel eens op een school in Stadskanaal inkt gehaald om de krant af te kunnen maken in het weekend. Na het drukken van de krant volgde het vouwen, 2 x 850 vellen A3 papier dat samengevoegd en gevouwen moest worden. Een noest stukje handenarbeid met een groot wedstrijd element, om het zo snel mogelijk klaar te hebben. Als de krant op zaterdagavond, gemaakt, gedrukt en gevouwen was dan met het spul naar de familie Drent om het af te leveren. Het voelde elke keer weer als een prestatie en gaf ook voldoening als gemaakt product. Ik weet nog goed dat als ik de krant afgeleverd had en weer naar Groningen reed, op het puntje van de autostoel zat om sneller in Groningen te zijn waar ik weer later dan gepland aankwam. Moppers van mijn vriendin maar ja. het liep altijd wel wat uit. Dat was ongeveer 10 jaar lang mijn zaterdagbesteding en ik kijk terug op een mooie periode. Gisteravond vroeg mijn vrouw of ik het miste, het antwoord was uiteindelijk nee. Maar toch …. ben ik heel blij dat de krant er nog steeds is. Voor en door Wagenborgers. Als gemeenschap heb je baat bij een eigen krant. De ene keer staat er meer in dan de andere keer maar het biedt een platform om iets te laten weten, iets te laten zien, iets te laten voelen. Wagenborgers maak daar gebruik van!

6

Vanaf dit punt wil ik de redactie een hele grote veer geven voor het vele werk en de inzet dat elke week weer gedaan wordt. Ik ben trots op jullie dat de krant nog steeds bestaat en dat het ideaal dat ik had 25 jaar geleden onveranderd voortduurt met het wekelijks uitbrengen van de krant ‘Op de Hoogte’, Proficiat! Frans Riepma

7

Dorpskrant Op de Hoogte 25 jaar Dit jaar bestaat de dorpskrant Op de Hoogte 25 jaar. Op de Hoogte is ontstaan nadat duidelijk werd dat de gemeente Termunten opgeheven zou worden. Wagenborgen was tot dan toe het grootste dorp van de gemeente Termunten. In de gemeente Termunten verscheen, op initiatief van de toenmalige burgemeester Zijlstra, sinds 1986 het gemeentelijk nieuwsbulletin Wold(endorp) Wag(enborgen) Ter(munten). Dit blad gold als nieuwsblad voor de gemeente Termunten. Aan de wieg van de Woldwagter stonden onder andere Jan Menninga, Albert Brons en Siep Bos. Zij namen zitting in het bestuur. Aan Dick Eenkhoorn werd gevraagd de krant vorm te geven. De krant werd in elkaar gezet en gedrukt in de school te Woldendorp. Al snel werd de redactie aangevuld met de helaas overleden Flip Boscher. Voor hem in de plaats kwam Frans Riepma. In 1988 werd een begin gemaakt met de verschijning van een eigen Dorpskrant voor Wagenborgen. Aanvankelijk werden de maandelijkse editie van de Woldwagter en de wekelijkse editie van ‘Op de Hoogte’ gesplitst en werden beide kranten in Woldendorp gedrukt. Toen in 1990 duidelijk werd dat het drukken in Woldendorp op de school ten einde zou lopen, nam Frans Riepma het initiatief om ‘Op de Hoogte’ in eigen beheer bij drukkerij Hylkema in Uithuizen te laten drukken. Van deze eerste in eigen beheer gedrukte en uitgegeven krant is het eerste exemplaar overhandigd aan burgemeester Haaksman in Delfzijl. Een aanwezige journalist mat de krant op en publiceerde dat in Wagenborgen de grootste krant van Nederland was verschenen. Het blad was door zijn formaat en vouwwijze niet echt gemakkelijk te lezen. En na een jaar bleek ook financieel deze manier van uitgeven niet iets om mee door te gaan. Frans besloot toen een printcopiër aan te schaffen en in het inmiddels aangebouwde kantoortje achter de garage van het woonhuis van de fam. Riepma werd vanaf dat moment elke zaterdag de krant gedrukt en gevouwen. Dick Eenkhoorn, die inmiddels ook bij de Woldwagter was vertrokken, heeft vanaf het eerste moment Frans bijgestaan met het maken van de krant. Zaterdag ‘s morgens haalde hij de aangeleverde tekst uit de brievenbus bij de Fa. Swart aan de Hoofdweg en bracht deze bij Frans, die zich dan gedurende de middag suf typte en de krant drukte. ’s Avonds vouwden we dan gezamenlijk de krant en werd hij bij de fam. Drent gebracht die voor de verspreiding zorgdroeg. De krant werd goed gelezen, dat was mede te danken aan de tekstuele inbreng van Bartha Ludema en de jeugd werd bediend door Sylvia van Erning, die wekelijks een jeugd rubriek verzorgde.

8

Inmiddels was ook voor de WoldWagTer een einde gekomen aan het drukken in de school te Woldendorp en werd ook deze krant gedrukt door Frans. Er kwam een einde aan de samenwerking met Frans Riepma doordat hij ging trouwen en verhuizen. Er moest dus omgezien worden naar een andere drukker. In eerste aanleg werd dit overgenomen door Dick Eenkhoorn, maar dat was voor hem niet vol te houden. Gelukkig ontstond toen de mogelijkheid om de krant ‘In de Open Poort’ op de nieuwe printcopiër van de Hervormde kerk te drukken. Het was in deze periode dat ook een bestuur werd gevormd voor ‘Op de Hoogte’. Dit was noodzakelijk omdat de krant sinds haar oprichting nu niet direct een financieel succes was. Het bestuur riep de hulp van de Stichting Dorpsbelangen in om het voortbestaan van de krant te kunnen blijven garanderen. De krant kwam toen financieel in handen van de Stichting Dorpsbelangen. In 2000 vroeg de Stichting Dorpsbelangen Dick Eenkhoorn om terug te treden ten gunste van de jongere garde. Een aantal vrijwilligers heeft zich toen ingezet voor ‘Op de Hoogte’. Maar dit duurde maar kort en het kwam zelfs zover dat alleen de fam. Ypema de krant verzorgde. Dit was natuurlijk een onhoudbare situatie. En al snel verschenen er berichten in de regionale pers dat ‘Op de Hoogte’ zou ophouden te bestaan als er niet snel meer vrijwilligers kwamen. Dit was voor Dick Eenkhoorn het moment om zich weer beschikbaar te stellen. Hij wilde niet dat de krant, waar hij samen met Frans Riepma zoveel energie had ingestoken, ter ziele zou gaan. Dat liep niet geheel van een leien dakje: er ontstonden strubbelingen met de overige redactie leden en met de voorzitter van het toenmalige bestuur. De voorzitter trad terug en ook een aantal redactieleden hield het voor gezien. Gelukkig werden anderen bereid gevonden om de leeggevallen plaatsen in te nemen. Zo kon de krant blijven voortbestaan. Maar nog waren de moeiten niet voorbij. Op bestuurlijk niveau deden zich ook strubbelingen voor, waardoor het noodzakelijk bleek dat de nieuwe voorzitter het veld moest ruimen om de lucht te klaren. Daarop hield ook de penningmeester het voor gezien. Gelukkig konden we al snel het bestuur weer compleet maken en kwam de krant in rustiger vaarwater. Mede door het uitmuntende financiële beleid van onze huidige penningmeester kon de dorpskrant zich losmaken van de financiële banden met de Stichting Dorpsbelangen. De ontwikkelingen gingen snel er was meer aandacht voor de kwaliteit van het drukwerk. Dat deed het bestuur besluiten om om te zien naar een andere drukker. Deze werd gevonden in de ASWA te Appingedam.

9

De financiële situatie verbeterde dermate dat we konden overgaan tot de aanschaf van een vouwmachine en een aantal laptops voor de redactie en de penningmeester. Ook werd er een fototoestel aangeschaft en een dictafoon. Het vouwen van de krant werd tot dan toe altijd handmatig gedaan. Maar dat is gelukkig verleden tijd. Ook was er nu de gelegenheid om iets te doen voor de vrijwilligers die zich wekelijks inzetten om de krant te laten verschijnen: 1x per jaar hebben we een jaarvergadering/feestavond en ook hebben we af en toe aan het begin van de zomervakantie een gezamenlijke barbecue. Dit draagt er toe bij dat de sfeer in het team prima is en ieder gemotiveerd blijft om een goed product af te leveren. Naast de papieren krant hebben we ook een website. En met enige trots kunnen we melden dat wij na het Nederlands Dagblad, de eerste dorpskrant in Nederland waren die een website uitbracht. De ontwikkelingen staan niet stil. Sinds ruim een jaar is ‘Op de Hoogte’ omgevormd tot een Stichting. Dit was nodig omdat steeds meer adverteerders vroegen om een nota met BTW. Dit konden wij tot dan toe niet doen. Maar is nu dus wel mogelijk. Al onze moeite bleef niet onopgemerkt. Twee jaar geleden werden we samen met de dorps en wijkkranten van de gemeente Delfzijl uitgeroepen tot held van de gemeente Delfzijl. Wat ons een cheque opleverde van € 750,- en een tocht met de loodskotter. In 2011 werd Dick Eenkhoorn koninklijk onderscheiden voor zijn werk voor ‘Op de Hoogte’. Naast het uitgeven van de krant hebben we ook tot twee maal toe een boekje uitgegeven over de geschiedenis van de bevrijding van Wagenborgen. Tevens verzorgen wij de jaarlijkse uitgave van de Eemsmond vogelclub. De voortdurende bewaking van de kwaliteit van onze dorpskrant heeft er toe geleid dat onze krant met ingang van heden in Siddeburen gedrukt wordt en wel bij Beterkado.com in Siddeburen. Tenslotte nog dit: al onze inspanningen zouden tot niets geleid hebben als wij niet gesteund werden door onze adverteerders en donateurs. Wij hopen nog tot in lengte van jaren u allen te mogen dienen met de uitgave van onze dorpskrant. Daarbij moeten we wel aantekenen dat Dick Eenkhoorn, vanwege zijn gezondheidstoestand, zich meer en meer zal terug trekken uit de redactie van ‘Op de Hoogte’. Maar gelukkig is de voortgang gegarandeerd. Klaas Koning zal meer en meer taken van Dick overnemen en dus blijft ‘Op de Hoogte’ elke maandag verschijnen. D.E.

10

Start Over ons Kunst & Cultuur Verwante koppelingen

Archief Contact Toerisme

“Op de Hoogte”

E-mail: [email protected]

Redactie adres Tonnistil 40 9945 RZ Wagenborgen tel. 0596 541145

Onafhankelijk huis aan huis gezinsblad voor Wagenborgen

De Krant Volg ons op facebook: https://www.facebook.com/ opdehoogte.dorpskrantwagenborgen Twitter: @Opdehoogtekrant

Op de Hoogte” is de dorpskrant voor Wagenborgen die wekelijks verschijnt in een oplage Klik hier van voor de krant 2 odhw.nl. september 900 exemplaren. Ookvan heeft demaandag krant een website

De dorpskrant de website worden geexploiteeerd door de StichtingDelfzijl Dorpskrant WagenborKlik hierenvoor nieuws uit gen. de gemeente

Klik hier voor Robintimo’s pagina

11

DE AVONTUREN VAN SANNE EN PIE

In 1992 verschenen in de dorpskrant een serie verhalen die de dagelijkse avonturen van de broertjes Sanne en Pie beschreven. Het onderstaande verhaal (14-09) is de start geweest voor de opzet van een speeltuin in Wagenborgen. Misschien herinneren sommigen zich nog dat een week later diverse ouders, gemaskeerd met het portret van NIJNTJE, aanwezig waren bij een gemeentelijk werkbezoek in Woldendorp en dat in Wagenborgen alle ramen beplakt waren met een kleurplaat van NIJNTJE als actie voor een speeltuin. Het bleek een geslaagde actie want uiteindelijk kwam er, dankzij de samenwerking tussen dorpsgenoten-ontwerper-en gemeente Delfzijl, een prachtige speeltuin: De Speulbult! DE AVONTUREN VAN SANNE EN PIE

De speeltuindroom “Welterusten Sanne, welterusten Pie” zeggen mama en papa. Ze sluiten de slaapkamerdeuren en gaan naar beneden. De kinderen gaan slapen. Maar Sanne kan nog helemaal niet slapen. Hij kruipt uit bed en pakt zijn busje met bellenblaassop en stilletjes gaat hij naar de kamer van Pie. “Mag ik bij jou komen liggen Pie?” vraagt hij. “Goed hoor”, zegt Pie en bladert verder in zijn boekje: NIJNTJE IN DE SPEELTUIN. Sanne opent zijn busje met sop en blaast een heleboel kleurrijke zeepbellen de kamer in. Juist als Pie zit te staren naar een plaatje van Nijntje op de glijbaan, blaast Sanne een zeepbel die alsmaar groter wordt. De zeepbel groeit en groeit en wordt groter en groter. De beide kinderen kijken verbaasd als ze merken dat de zeepbel hen beiden helemaal insluit. Ze geven een gilletje als de zeepbel hen ook nog eens optilt en langzaam het raam uitvliegt Hoger en hoger gaat de zeepbel, over daken van huizen. Af en toe blijft de bel even boven een braakliggend terrein hangen om later weer verder te zweven. De bel verlaat het dorp en na een tijdje, pats, de zeepbel spat uiteen en de beide broertjes tuimelen naar beneden en landen op hun billen, zacht in het zand. Waar zijn ze?

12

Ze kijken verwonderd om zich heen en zien dan, dat ze beland zijn in een speeltuin. : “Ooh”, roept Pie, “een echte speeltuin. We kunnen hier spelen i.p.v. te kijken naar de plaatjes in het boek”. Dolenthousiast rennen ze naar de glijbaan, zwieren op de schommels en spelen op de wip-wap. Ze horen een zacht geruis en als ze opkijken zien ze, tot hun grote verbazing, nog meer zeepbellen in de lucht. En ook deze bellen dragen kinderen die, pats, naar beneden tuimelen. De een wordt zacht opgevangen in de zandbak, de ander tuimelt rond het duikelrek. Het is één groot feest. Wat een plezier! Sanne begint een beetje moe te worden en rust uit op een zitbank. Hij pakt weer zijn busje met sop en begint te blazen. Ook nu zit er een zeepbel bij die gaat groeien en langzaam omhult deze bel alle aanwezige kinderen. Ze worden gelift en allen nemen zwaaiend afscheid van de speeltuin. De zeepbel drijft terug naar hun bedjes in Wagenborgen. “Mogen we nog eens terugkeren?” roepen de kinderen. “Mogen we dit nog eens dromen?” Maar Sanne weet niet of dit mogelijk is. Zijn busje met sop is immers bijna leeg. “Voorlopig hebben we nog geen plaats om samen te spelen. Voorlopig moeten we nog naar de plaatjes kijken in het boek van Pie”. Sylva van Erning

13

Groot Bronswijk en Wagenborgen Wie weet het nog, wie eigenlijk niet. Het is niet gedurfd om te stellen dat veel Wagenborgers herinneringen bewaren aan Groot Bronswijk. In 2004 sluit het psychiatrisch ziekenhuis in Wagenborgen de deur en dat na een verblijf van 130 jaar. Ondertussen blijven er symbolen van de binding tussen dorp en ziekenhuis zichtbaar. Jaarlijks leggen kinderen van de basisschool op 9 maart bloemen bij het Joods monument, ter herinnering aan de vier Joden die in 1943 van de instelling naar een vernietigingskamp werden gebracht. Op de begraafplaats in het dorp maakt een monument zichtbaar dat er in 1970 een afschuwelijke brand plaatsvond, in het paviljoen Salem. Vlak bij waar de Hoofdweg en de Familie Bronsweg in elkaar overgaan staat een monument dat de standvastigheid verbeeldt waarmee sinds 1873, het jaar van stichting door Jan, Wolter en Trijntje Brons, zorg werd geboden. Op het voormalige terrein van Groot Bronswijk twee kerkhoven, een voor patiënten en een waar circa vijfentwintig medewerkers hun laatste rustplaats vonden. Het is duidelijk, dit zijn sporen van de aanwezigheid van een leefgemeenschap in de 20ste eeuw.

14

Van opvangplaats voor ‘onmaatschappelijken’ naar psychiatrisch ziekenhuis De inwoner van Wagenborgen die hier wandelt zal afhankelijk van leeftijd en mate van betrokkenheid wolken van herinneringen voorbij zien komen. De oudere dorpsbewoner die op de instelling heeft gewerkt weet nog dat de naam Groot Bronswijk dateert uit 1960.Voorheen werd er gesproken over de Vereniging tot Christelijke Liefdadigheid. Hij of zij herinnert zich nog dat de instelling het in de jaren 70 moeilijk had. Tijdens dit decennium vertrokken de zwakzinnigen en de dementerende bejaarden naar specifieke voorzieningen, respectievelijk in Hoogezand en Delfzijl. Groot Bronswijk kromp van 800 naar 400 patiënten, maar werd tóen wel een echt psychiatrisch ziekenhuis in plaats van een opvangplaats voor zoals dat genoemd werd ‘onmaatschappelijken’: doven, wezen, zwakzinnigen, een enkele blinde en veel andere ‘zwarte schapen’. Levendige herinneringen Maar de helderste herinneringen bewaart de oudere werknemer aan het feest dat jaarlijks werd gehouden en waar zolang over werd nagepraat, de bakker en de slager die brood en vlees naar de paviljoenen brachten, het huis van de hoofdadministrateur dat tevens dienst deed als bankfiliaal, de boerderij met kippen, koeien en varkens voor eigen gebruik, de kruiploegen van patiënten, die het zand van hot naar her kruiden en terug: om moe te maken, de werkplaatsen waar gevlecht werd en wat al niet gemaakt, de patiënten en tuinlieden die in de moestuinen werkten, de vrouw van de geneesheer-directeur die minzaam wuifde als ze op de zondag in de auto naar de kerk reden, de schoenmaker die schoeisel op maat maakte en vooral repareerde, de kapper die zo snel kon scheren, en natuurlijk komen vele gezichten en namen tijdens de wandeling over het voormalige gestichtterrein voorbij. Tolerantie en acceptatie De inwoner die nooit op Groot Bronswijk heeft gewerkt herinnert zich de patiënten, een ieder verschillend, die soms zeer zichtbaar in het dorp aanwezig waren. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is, de gewenning geeft de ruimte voor verdraagzaamheid; inwoners praten met patiënten en visa versa: op straat, werkend in de tuintjes, bij de Spar, de bakker, de manufacturenzaak en in andere winkels ontmoet men elkaar. De patiënten die langdurig op Groot Bronswijk verbleven, zeg maar woonden, en dat waren er nogal wat, verwierven een plekje in de dorpsgemeenschap.

15

Ontegenzeggelijk hoorden Wagenborgen en Groot Bronswijk bij elkaar: ‘men had een weg gevonden in het met elkaar leven’, met een sterke kleur van tolerantie en acceptatie. Maar het was niet altijd pais en vree. Aan het einde van de jaren 60 democratiseerde de samenleving, zo ook Groot Bronswijk. De patiënten werden minder betutteld en de wet voorgeschreven. Drankmisbruik of een slordige lichamelijke verzorging van sommige patiënten gaven scheve gezichten in het dorp. Dorpsbewoners, patiënten en medewerkers van Groot Bronswijk moesten op zoek naar een nieuw evenwicht in de onderlinge omgang en bemoeienis, veelal met succes. Langdurig was Groot Bronswijk geworteld in de gemeenschap en misschien kan ook wel worden gesproken van de gemeenschap die in Groot Bronswijk was geworteld. Op de nieuwe website Erfgoed Lentis is het de bedoeling de rijke geschiedenis vanuit een veelheid aan invalshoeken zichtbaar te maken. Laten we dit samen doen. Graag uw bijdrage: www.lentis.nl/OverLentis/Erfgoed. Rense Schuurmans, namens Lentis.

16

17

Onze Adverteerders Recreatieoord Klein Finland Jeugdsoos Hartbeat Vereniging Dorpsbelangen Wagenborgen Fitness Centrum Performance Uitgaanscentrum De Zon Tegelcentrum Siddeburen Kinderspeelweek Wagenborgen Omta Honkoop Elektra De Leeuwenborg Fivelland makelaardij Brandsma /De Jong Autobedrijf-Josvermue Oosterlengte Bloenhuis Vita Nova Schildersbedrijf Luttje Juwelier Joldersma pedicurepraktijkoldambt Zonnehuis thuis hara.nl/manitavanpeer uitvaartzorg-Brouwer Installatie techniek Bosma Tegelcentrum Siddeburen Trimsalon Jordy KM bouw en onderhouds bedrijf Kapsalon Scheve Klap

Amode schoenen Bar Klavervier Eethuis Klaver vier Honden uitlaatserv. OET Autorijschool You Drive Garage Wolthof Spar Kort Beterkado.com Slagerij Remco Boer Partners Motor shop Fransen Bakkerij Benning DierenartsVan Zeebroek Dries vd Bunte Klussenbedrijf Geertsema Woninginrichting Olsder Uitvaartzorg Brouwer Meat en More Schildersbedr. Boneschansker Hidding financieel advies Westerhof stro Rommelmarkt Wagenborgen

18

De uitgave van het jubileum boekje en de Kleuren editie van krant van maandag 16 september zijn dankzij de steun van sponsoren tot stand gekomen.

De sponsoren zijn:

Akzo Nobel. Essent. Rabo bank. Lentis. Ver. Dorpsbelangen Wagenborgen.

De stichting dorpskrant Op de Hoogte is hun hier zeer erkentelijk voor.

19

20