1 Samuel 16:1-13 Matteus 22:41-46
Gemeente van Christus,
Vandaag wil ik het met u hebben over die vraag: wat zegt u van de messias? Van wie is hij een zoon? Maar meer nog, hoe kunnen we leven met die messias, de zoon van David?
Maar ik wil ergens anders beginnen. Het is vastentijd. Een tijd van voorbereiding op Pasen, van uitzien naar Pasen. Maar als ik eerlijk ben kom ik maar moeilijk in een stemming van inkeer en verstilling. Vaak kun je met de vastentijd mee uitzien naar een nieuwe lente, dat je samen met het groeien naar de opstanding ook kunt vieren dat de natuur weer opnieuw begint. Maar dit jaar barstte de lente al los voordat het goed en wel carnaval was. Nee, er zijn andere manieren nodig om in de goede sfeer te komen. En die vond ik in het vasten.
Ik weet niet of u vast, in de protestantse traditie wordt dat ook steeds meer gedaan tegenwoordig. Je kun op verschillende manieren vasten. Bijvoorbeeld minder internetten of je smartphone wat vaker uitzetten. Klassiek is geen alcohol drinken en geen vlees eten. Sommigen kiezen er ook voor om bepaalde dingen juist wel te doen. Meer zorgen voor een ander.
Ik ben zelf ook aan het vasten. Doe dat al een aantal jaren. En ik vind het een interessant proces, om eens terug te kijken wat er gebeurt met mij en waarom. Ik eet drie maaltijden per dag, zonder vlees of zuivel, en daarnaast eet ik geen tussendoortjes, maar drink ik water of thee. Behalve dan op zondag, de dag van de Heer, dan is het feest, ook in de veertigdagentijd.
In een tijd waarin altijd voedsel voorhanden is, vooral goedkoop en veel, meer nog
dan gezond, is het interessant om te kiezen om daar voor een tijdje van af te zien. Om mezelf vragen te stellen: wat heb ik nodig? Wat kan ik missen? Waar kan ik niet zonder? Ik merk aan mezelf dat door anders te eten ik eigenlijk veel minder nodig heb. Dat een eetimpuls die ik eerder had langzaam begint te verminderen. Of dat soms een verlangen naar het einde van de veertigdagentijd toch al weer doorbreekt, dan kan ik lekker dat weer eten. Het is een reinigend systeem dat vasten. Van je lichaam. Van sommige dingen merk ja, dat heb ik helemaal niet nodig. En van andere dingen wordt het juist een groter feest om op zondag het weer te kunnen eten. Het vasten mag een reinigende functie hebben, niet alleen voor het lichaam, maar ook voor de Geest. Juist ook om je te disciplineren om anders te zijn dan je was, gewoontes te doorbreken of juist nieuwe goede gewoontes aan te wennen.
De vastentijd is ook een tijd om het lijden van Christus te gedenken. Een tijd van inkeer en bezinning. Niet alleen voor het lichaam, maar ook voor de geest.
Vandaag is het zondag Laetare. Dat betekent: verheugt u. De naam komt vanuit Jesaja 66: laat allen die Jeruzalem liefhebben, zich met haar verheugen. Het is geschreven door Jesaja, in de tijd van de terugkeer van de ballingen naar Jeruzalem. Ze zien nog een stad die verwoest is, een land dat opgebouwd moet worden. Zonder tempel. Ze zijn teruggekeerd, maar nog steeds gaat het niet zo goed met ze als ze hadden gehoopt. En midden in hun wanhoop, hun veertigdagentijd krijgen ze een oproep tot vreugde, van de beloofde toekomst die door zal breken.
In de veertigdagentijd vieren we halverwege dat het witte licht van Pasen alvast doorbreekt in het lijden. De vreugde van God spreekt mee in de soms donkere somberheid van dit aardse bestaan.
Iets van dat Laetare, verheugt u, brak afgelopen week ook bij mij door in het vasten. Het is soms lastig je eraan te houden, en te bedenken waar doe ik het ook al weer voor. Maar tegelijkertijd ontspringt er een vreugde in mij, als ik weer kan proeven
van de goede vruchten van de aarde. Als het zondag is, als ik de dag van de Heer kan vieren. De zondagen nu zijn voor mij feestelijker dan normaal gesproken.
Hoe kom je nu bij het geestelijke van vasten? Laten we daarvoor naar de twee teksten van vandaag kijken. Uit het stuk over de zalving van David, wil ik eruit tillen: Kijk niet naar het lichaam, maar kijk naar het hart. En uit het evangelie, het antwoord van de Farizeeen op de vraag van Jezus: Wat denken jullie over de messias, van wie is hij een Zoon? Van David. Het lijkt dat ze het goede antwoord geven, maar is dat wel zo?
De vraag, wat denken jullie van de messias, wordt in het evangelie van Matteus twee keer meer gesteld. Eerst aan Petrus: Wie zeggen de mensen dat ik ben, en wie ben ik volgens jullie? En ook aan het eind van het evangelie, wanneer Jezus wordt verhoord door de hogepriester. Dan vraagt deze: bent u de messias? En Jezus zegt dan: u zegt het. De antwoorden die daar gegeven worden zijn iets anders dan de Farizeeen. Zij zeggen namelijk niet dat de messias de zoon van David is, maar de Zoon van de Levende God. Sterker nog, ze zeggen: U bent het, de zoon van de Levende God.
De Farizeeen geven dus het foute antwoord. Maar wat is er fout aan? Dat merk je aan de omliggende gedeelten van deze vraag. Matteus 22 en 23. Daarin testen deze religieuze leiders eerst Jezus, of deze wel vroom genoeg is en de juiste antwoorden weet op de vragen die zij stellen. Dan is dit gedeelte een omkeerpunt in de verhouding tussen Jezus en deze groep. Nu stelt Jezus een vraag, met als gevolg dat zij zwijgen. En in hoofdstuk 23 doet Jezus hen er helemaal het zwijgen toe, wanneer hij een hoofdstuk lang tegen hen uitvalt: wee jullie Schriftgeleerden, die op de stoel van Mozes zijn gaan zitten. Die wel zeggen hoe het moet, maar zich er zelf niet aan houden.
De Farizeeen verwachten van de messias dat die voldoet aan het plaatje dat ze zelf op basis van hun wetten en regeltjes hebben gemaakt. De messias als zoon van David. Maar hetzelfde geldt voor de plaatjes die ik heb laten zien. Je bent gewend je een
beeld van Jezus te vormen op grond van wat jou bekend voorkomt. Dat doen de Farizeeen ook, ze kijken naar wat de traditie over de messias zegt, en zeggen: een ding weten we erover, en dat is dat het een Zoon van David zal zijn. Zo maken mensen met een zwarte huidskleur een zwarte Jezus, zo maken Chinezen een Chinees uitziende Jezus, en zo maken blanke mensen een blank uitziende Jezus. Maar ik denk dat wanneer we zo naar Jezus kijken, dat we dan iets essentieels missen. Dat we dan alleen maar zien wat we al dachten. Maar het belangrijke is juist dat het gaat om verder, om dieper te kijken. Om in Jezus niet alleen een zoon van mensen te zien die op ons lijkt. Maar om in hem de zoon van de Levende God te zien, op wie wij mogen gaan lijken. De levende God, een God die leven wil, die wil dat wij leven. En hoe dat leven eruit ziet dat door God gewild is, dat zien we in zijn Zoon, in Jezus.
De vastentijd kan dus ook een tijd zijn om niet alleen het lichaam tot inkeer te brengen. Maar ook de geest. Om terug te keren naar het hart van het geloof, naar wie Christus is. Het doet me denken aan een stuk dat ik gisteren in de krant Trouw las, over een boek van Jan Offringa, God is niet te vangen. Daarin voert hij gesprekken met 14 gemeenteleden, die zeggen dat ze veel traditie en spreken over God overboord hebben gezet. En in de gesprekken gaat het dan over waarom ze wel in de kerk zijn gebleven. Ik herken wel wat in wat daar wordt gezegd, maar ik weet niet of ik helemaal deel wat sommige mensen erover zeggen. Volgens mij kun je het oude pas echt afstoffen of zeggen dat je er niks meer mee hebt, als je ook goed begrijpt waarom er in het verleden op een bepaalde manier over God en geloof gesproken is. Met het badwater is ook vaak het kind weggegooid, met als gevolg dat mensen het geloof en Christus helemaal vaarwel hebben gezegd. Ik denk dat dat onrecht doet aan het geloof. Vaak zijn dogma's zo uitgelegd of gebruikt om het leven vooral zwaarder te maken, en mensen het plezier in het leven te misgunnen. Terwijl de Heer de Levende is. En Jezus de Zoon van de Levende God is. En dat betekent dat God het leven wil. Dat God mensen oproept om te leven. Omdat wanneer mensen waarlijk
leven, dat ze dan leven naar Gods wil. En dat in Jezus de Zoon van deze levende God te zien is.
Terug naar vasten, waarin de vreugde doorbreekt. Misschien vast u, misschien ook niet. Ik wil u aanmoedigen om het misschien wel te proberen of het vol te houden. Want vasten vergroot de vreugde van het feest. Vasten reinigt niet alleen het lichaam , maar kan ook helpen om terug te keren naar het hart van het evangelie. Even rust nemen van alle overdaad. Terug naar de zoon van de Levende God.
Merk wat je kunt missen. Merk ook waar je niet zonder kunt. Merk wat je leven kleiner maakt, en durf dat los te laten, maar merk ook wat je leven levend maakt, en wat je dichter brengt bij die levende God. En houdt daaraan vast, aan de vreugde van de Levende God.
Lof zij u Christus,
Tot in eeuwigheid.
