Zorgplan Emelwerda College

Zorgplan Emelwerda College

Versie 2010 - 2014

Inhoudsopgave Voorwoord .......................................................................................................................................4 De mentor .........................................................................................................................................5 Kernteams.........................................................................................................................................5 De Zorglijn ......................................................................................................................................5 Begeleiding van dyscalculie, dyslexie en taalzwakke leerlingen.....................................................7 Dyscalculie .......................................................................................................................................7 Dyslexie............................................................................................................................................7 Definitie............................................................................................................................................. 7 Kenmerken ........................................................................................................................................ 8 Handelingsplan dyslexie ................................................................................................................... 8 Faciliteiten ......................................................................................................................................... 8 Dyslexiepasje .................................................................................................................................... 9 Afspraken dyslexie vaksectie Nederlands......................................................................................... 9 Leerlingen met een ernstig taalprobleem ........................................................................................ 10 Ralfi ................................................................................................................................................. 10 Bevordering, overstappen, doubleren en vervolgopleiding ............................................................ 11 Vertrouwelijke gegevens................................................................................................................. 11 Voorzieningen voor cognitieve en sociaal emotionele hulp ..........................................................11 School Vragenlijst (SVL)................................................................................................................ 11 De leerlingbegeleider .....................................................................................................................11 Faalangstreductietraining ................................................................................................................ 12 Examenvreestraining ....................................................................................................................... 12 Sociale vaardigheidstraining (SOVA)............................................................................................. 12 Remediale hulp / steunlessen .......................................................................................................... 12 Hoogbegaafdheid ............................................................................................................................ 13 Motorische remediale hulp.............................................................................................................. 13 Werkwijze ....................................................................................................................................... 13 Vertrouwenspersoon.......................................................................................................................13 De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden....................................................................... 14 Geheimhouding ............................................................................................................................... 14 Sexuele intimidatie en discriminatie ............................................................................................... 14 Wat de taken van de vertrouwenspersoon NIET zijn...................................................................... 15 Commissie Leerlingenbegeleiding.................................................................................................15 ZorgAdviesTeam (ZAT) ................................................................................................................15 De problematiek die wordt behandeld in het ZAT Emelwerda..............................................15 Aanmeldingsprocedure...........................................................................................................16 Communicatie met ouders......................................................................................................16 Leerplicht .......................................................................................................................................16 Onderwijs aan zieke leerlingen. .............................................................................................16 Stichting Aandacht+.......................................................................................................................17 Protocol Medicijnverstrekking en medisch handelen ....................................................................17 GGD ...............................................................................................................................................18 Politie .............................................................................................................................................18 Algemeen Maatschappelijk Werk ..................................................................................................18 Schoolmaatschappelijk Werk .........................................................................................................19 Welzijnsgroep Noordoostpolder ..................................................................................................... 19 Zorgplan Emelwerda College 2 2010 - 2014

Leerling Gebonden Financiering (LGF) ........................................................................................19 Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) ..................................................................................20 Hoe komt de indicatiestelling tot stand? ......................................................................................... 20 Hulp bij studiekeuze.......................................................................................................................21 VMBO ............................................................................................................................................. 21 HAVO ............................................................................................................................................. 21 VWO ............................................................................................................................................... 22 Bijlagen: .........................................................................................................................................23 Ringenmodel Emelwerda College..................................................................................................23 Organogram “Zorg bij handelingsverlegenheid” ...........................................................................24 Zorgkaart Emelwerda College........................................................................................................25 Taakomschrijving mentor ..............................................................................................................27 Zorglijn: doelen, onderdelen en training ........................................................................................28 Doelen van de Zorglijn:................................................................................................................... 28 Onderdelen van de Zorglijn:............................................................................................................ 28 Training ........................................................................................................................................... 29 Herkennen van dyslexie .................................................................................................................29 Signalering en diagnosticering ........................................................................................................ 29 Inventarisatie dyslexie..................................................................................................................... 30 Bekende symptomen ....................................................................................................................... 31 Voor school ............................................................................................................................31 Begin basisschool ...................................................................................................................31 Groep 3 & verdere basisschool ..............................................................................................32 Middelbare school ..................................................................................................................32 Volwassenen...........................................................................................................................32 Plaatsingscriteria LWOO ...............................................................................................................33 Welke leerlingen komen in aanmerking? ........................................................................................ 33 Wat zijn de criteria voor Praktijkonderwijs en Leerwegondersteunend onderwijs?....................... 33 Intelligentiequotiënt(IQ).................................................................................................................34 Sociaal-emotionele problematiek ...................................................................................................34 Hoe zien de criteria er in samenhang uit? ....................................................................................... 34 Leerlingen die in aanmerking komen voor een indicatie voor Praktijkonderwijs hebben:............34 Leerlingen die in aanmerking komen voor een indicatie voor Leerwegondersteunend onderwijs hebben: ...........................................................................................................................................34 Wat zijn bijzondere situaties?.......................................................................................................... 35 Kalender voor vaststelling van de didactische leeftijd:................................................................... 37

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

3

Voorwoord Dit Zorgplan geeft informatie over de wijze waarop de zorg voor leerlingen op het Emelwerda College georganiseerd is. In dit plan worden feitelijk twee soorten zorg en begeleiding beschreven: 1. de ‘gewone’ reguliere begeleiding die we alle leerlingen bieden bij het volgen van het onderwijs op onze school; het gaat dan bijvoorbeeld over de mentoren, de decanen en afdelingsleiders; 2. Sommige leerlingen hebben recht op specifieke zorg en begeleiding. Deze leerlingen hebben een handicap (slechtziend, bijvoorbeeld), een leerprobleem (dyslexie is een relatief veelvoorkomend probleem) of worstelen met sociaal-emotionele problemen. Ten behoeve van deze leerlingen wordt op onze scholengemeenschap hulp gerealiseerd. Die wordt gegeven door interne personen, dan wel externe deskundigen. Het Zorgplan is vooral bedoeld als “praktisch document”. Vandaar dat er in de bijlagen ook extra achtergrondinformatie is opgenomen Bij de begeleiding van leerlingen is het belangrijk, dat de leerling wordt gezien als een ondeelbaar persoon. Het leren, het kiezen en de sociaal-emotionele ontwikkeling vormen één geheel. Daarom moeten alle aspecten van de begeleiding een duidelijke samenhang vertonen. Dit betekent, dat binnen onze begeleidingsstructuur het lesgeven, het mentoraat, de extra zorg, de steunlessen, de huiswerkbegeleiding enz. op elkaar afgestemd moeten zijn. De mentor vervult een centrale rol in alle begeleidingsactiviteiten. Hij is de eerst verantwoordelijke voor de leerlingen van een bepaalde klas of groep en is als geen ander op de hoogte van het functioneren van zijn leerlingen. De mentor is de persoon, die contacten onderhoudt met de docenten, ouders/verzorgers, de leden van het onderwijsondersteunend personeel etc. en wordt door hen aangesproken als zich bijzonderheden of problemen met betrekking tot een leerling voordoen. Dit Zorgplan is een weergave van de huidige stand van zaken. Het biedt structuur. Tegelijkertijd is ook direct duidelijk, dat allerlei zaken in ontwikkeling zijn en regelmatig bijgesteld moeten worden. Dat zal ook zeker gebeuren. In 2010 stellen we voor een periode van vier jaar het Zorgplan vast. Onderwijsland is net als de maatschappij een dynamisch geheel. Het Zorgplan en daarmee ook de Zorgkaart zullen dus steeds geactualiseerd moeten worden.

S.A.Hiemstra (directie)

drs. J.Stip (zorgcoördinator)

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

4

De mentor

als centrale spil in de primaire zorg op het Emelwerda College. Het Emelwerda College biedt de leerlingen een veilig en goed schoolklimaat waarin zij zich optimaal kunnen ontplooien. Daarom heeft de school in alle afdelingen een zelfde opzet van leerlingbegeleiding. Centraal in de begeleiding staat de mentor. Deze is de vraagbaak voor en over een klas. De mentor houdt regelmatig gesprekken met individuele leerlingen over de resultaten en over hun welbevinden op school. Ouders kunnen altijd gesprekken voeren over het functioneren van hun kind. Verder probeert de mentor ervoor te zorgen dat er van de klas een sociaal geheel gemaakt wordt, waarin elke leerling zich thuis kan voelen. De mentor wordt in de leerlingbegeleiding bijgestaan door meerdere collega’s als de afdelingsleider, de zorgcoördinator of de decaan. In de onderbouwklassen hebben alle klassen een of meer mentorlessen. De school vindt het belangrijk dat ouders en mentoren veel contact met elkaar hebben. Zie ook bijlage 1: het mentoraat

Kernteams

als rode draad door de primaire zorg op het Emelwerda College. Het Emelwerda College heeft gekozen voor een organisatie met kernteams. Aan het kernteam wordt leiding gegeven door een afdelingsleider. De negen kernteams. o klas 1 en 2 Basisberoepsgerichte Leerweg en Kaderberoepsgerichte Leerweg. o klas 1 t/m3 Havo o klas 1 t/m 3 VWO o klas 1, 2 ,3 en 4 Gemengde Leerweg en Theoretische Leerweg. o Klas 3 en 4 VMBO Economie Basisberoepsgerichte Leerweg en Kaderberoepsgerichte Leerweg. o Klas 3 en 4 VMBO Techniek Basisberoepsgerichte Leerweg en Kaderberoepsgerichte Leerweg. o Klas 3 en 4 VMBO Zorg & Welzijn Basisberoepsgerichte Leerweg en Kaderberoepsgerichte Leerweg. o Klas 4 en 5 Havo o Klas 4, 5 en 6 VWO Een lesuur duurt nu 45 minuten, waardoor er in het rooster voor een klas ook flexuren kunnen ontstaan. Tijdens deze flexuren is het mogelijk om de leerlingen cognitieve en sociaal emotionele begeleiding te geven, extra studielessen of creatieve activiteiten te laten doen.

De Zorglijn

als “rode draad”door de sociaal emotionele zorg op het Emelwerda College. Er zijn grote verschillen tussen leerlingen; in uiterlijk, in afkomst, in intellectuele mogelijkheden, etc. Ook in de sociale competentie zijn er grote verschillen; er zijn leerlingen die sociaal competent zijn; zij behalen behoorlijke prestaties en hebben sociaal emotioneel geen opvallende problemen. Zij Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

5

zijn vaardig genoeg om de taken die het alledaagse leven met zich meebrengt naar behoren te vervullen en voelen zich daardoor competent. Er zullen echter ook leerlingen zijn bij wie sprake is van incompetentie; er doen zich op één of meerdere gebieden problemen voor. Dit kunnen onvoldoende of achterblijvende leerprestaties zijn, maar er kunnen ook sociaal emotionele problemen of andersoortige psychische problemen zijn. Deze incompetentie kan zich op vele manieren uiten; een leerling kan zich terugtrekken en angstig en vermijdend worden, een leerling kan onzeker worden en zich ongelukkig voelen, een leerling kan lastig gedrag gaan vertonen. Het begrip competentie staat dus centraal in de methodiek. Er zijn echter verschillende definities van sociale competentie. Hier wordt competentie gedefinieerd als: ‘de mate waarin iemands gedrag tijdens taken die deel uitmaken van het dagelijks leven, als adequaat worden beoordeeld’. Daarbij wordt gedrag breed opgevat als het geheel van kennis, vaardigheden en attituden. Binnen de Zorglijn wordt tot nu toe vooral de nadruk gelegd op het sociaal emotioneel functioneren en het concreet zichtbare gedrag. Het is voor de leerling (maar ook voor de docenten en de andere leerlingen in de klas) van groot belang dat problemen of achterstanden zo vroeg mogelijk worden gesignaleerd en dat de leerling op de best mogelijke manier wordt geholpen bij het vergroten van de competentie. In eerste instantie zal dit in de klas zelf moeten gebeuren; docenten kunnen namelijk veel doen, vooral als meerdere docenten tegelijkertijd dezelfde aanpak hanteren. Dit noemen we consistentie in aanpak. Daarbij zijn verschillende technieken onmisbaar; technieken voor het versterken van adequaat gedrag, het corrigeren van inadequaat gedrag, het duidelijk en consequent hanteren van regels en sancties, het komen tot onderlinge afspraken tussen leerkrachten over de aanpak van een bepaalde klas of leerling, etc. Het is van groot belang hoe de leerling zelf bij de problemen betrokken wordt; wie doet dit, op welke manier en wanneer? Wat is de rol van de leerling in het geheel? Het is de bedoeling dat de leerling een zo actief mogelijke rol krijgt. Hierdoor zullen zijn zelfbepalingvaardigheden toenemen en zal zijn competentie worden vergroot. Tenslotte zullen de ouders/verzorgers bij het geheel betrokken moeten worden. Uit onderzoek blijkt dat dit vaak onvoldoende gebeurt (volgens de ouders) en pas in een laat stadium. Soms zal meer nodig zijn om de competentie van een leerling te vergroten en zal een langer en uitgebreider traject doorlopen moeten worden; de zorglijn wordt dan langer. Afhankelijk van de aard en ernst van de problemen zullen daarom andere functionarissen bij de ‘zorg’ betrokken worden (mentor, leerlingbegeleider, verwijzing naar zorgbreedte commissie (Commissie Leerlingenbegeleiding), externe hulpverlening ( ZAT Emelwerda). Zie verder bijlage 4: Zorglijn: doelen, onderdelen en training Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

6

Begeleiding van dyscalculie, dyslexie en taalzwakke leerlingen als rode draad door de cognitieve hulp op het Emelwerda College.

Dyscalculie Het woord dyscalculie komt uit het Grieks en Latijn betekent: slecht kunnen rekenen. Het voorvoegsel ' dys'komt uit het Grieks en betekent ' slecht' .' Calculie'komt van het Latijnse ' calculare' , dat ' rekenen'betekent. Dat woord ' calculare'komt weer van ' calculus' , dat ' kiezelsteen'betekent of ' steentje'op het rekenbord. Dyscalculie is een rekenstoornis die dikwijls samengaat met nog een aantal andere beperkingen, zoals ruimtelijk inzicht, klokkijken, slechter geheugen, spellingsproblemen, gebrek aan inzicht. Er zijn aanwijzingen dat het een aangeboren erfelijke stoornis is, met een neurologische achtergrond. Stichting Aandacht + verzorgt een cursus voor zorgcoördinatoren om meer kennis te krijgen over deze problematiek. Ook wordt deze cursus aangeboden aan docenten. Tijdens de steunles moeten de leerlingen met rekenproblemen ondersteund worden. In de brugklas worden de leerlingen voor de herfstvakantie getest met de ABC-toets; dit is een rekentoets die duidelijk aangeeft op welke onderdelen een leerling uitvalt. Leerlingen die uitvallen op bepaalde onderdelen krijgen tijdens steunles projectmatig aandacht. Deze projecten zijn bedoeld voor alle leerlingen. Eén collega zal per periode deze steunles geven. Voorbeeld: na de herfstvakantie start er een project ‘procenten en breuken’; na de kerstvakantie ‘met geld rekenen’. Op deze manier kan een aantal problemen aangepakt worden. Blijkt dan, dat leerlingen nog problemen met rekenen hebben, dan zal per leerling een handelingsplan opgesteld worden. Indien het noodzakelijk is, kan de leerling bij St. Aandacht + aangemeld worden voor onderzoek.

Dyslexie Volgens het woordenboek Van Dale: Dyslexie is de stoornis waarbij men moeite heeft met lezen, schrijven en spellen; woordblindheid. Of dyslexie hetzelfde is als woordblindheid, valt te betwisten, maar moeite met lezen, schrijven en spellen omvat wel de kern. Dyslectische mensen nemen nieuwe informatie (klanken, woorden, tekst) op een andere manier in zich op dan andere mensen. Er zijn verschillende soorten dyslexie: lezen kan trager gaan, voorlezen kan moeizaam zijn, luisteren en schrijven tegelijkertijd kan moeizaam gaan. Er moet teveel informatie worden verwerkt in de hersenen, wat tot problemen leidt. Dyslexie is een verzamelnaam voor kinderen met ernstige problemen met lezen en spellen. Een goede site met veel achtergrondinformatie is: www.dyslexieweb.nl of www.balansdigitaal.nl. Definitie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

7

Kenmerken 1. Het vaardigheidsniveau van het lezen en/of spellen ligt significant onder dat van de leeftijdgenoten, blijkend uit een traag tempo en veel lees- en schrijffouten; dit alles ondanks voldoende instructie en oefening. 2. De lees-en spellingsproblemen blijven hardnekkig, ook na extra instructie en oefening. 3. Het tekort aan automatisering blijkt uit een daling van de kwaliteit van de taak als: De taak moeilijker wordt (lezen en schrijven van onbekende en complexe woorden). Op hetzelfde taakniveau aandacht gegeven moet worden aan een andere taak (bijvoorbeeld functioneel schrijven en begrijpend lezen). Spanning en tijdsdruk toenemen. Handelingsplan dyslexie Bij het opstellen en uitvoeren van een handelingsplan moet aan de volgende punten gedacht worden: o Periode, frequentie, duur begeleiding. o Wat voor hulp/begeleiding is er al eerder bij deze leerling geweest. o Wat zijn de geconstateerde problemen. o Huidig niveau (van te behandelen gebied) in kaart brengen (d.m.v. testen). o Doelen opstellen. o Instructie in kaart brengen (welke methoden en middelen worden er gebruikt). o Evaluatie (zijn doelen bereikt, heeft begeleiding effect gehad) Faciliteiten De dyslectische leerling kan op grond van een dyslexieverklaring aanspraak maken op bepaalde faciliteiten binnen de school, zoals hieronder verder is genoemd. De zorgcoördinator zorgt voor het aanvragen van deze faciliteiten. Deze faciliteiten worden vastgelegd in een handelingsplan. Het Emelwerda College kan momenteel de volgende faciliteiten bieden. o Persoonlijke begeleiding van de mentor wanneer specifieke deskundigheid vereist is. Naast bewaking van het handelingsplan draagt de zorgcoördinator zorg voor de volgende zaken: o Een dyslexiepas o Informeren van de afdelingsleider en de mentor. o Per jaar in ieder geval één gesprek met de leerling over de gang van zaken en knelpunten. o Het proces tijdens de proefwerkweek, SO en examen volgen, in samenwerking met de examencoördinator. o Contact met de begeleidende vakdocenten. o Aanbieding van mogelijke vrijstellingen. Daarnaast zijn er nog de volgende mogelijkheden: o Extra tijd bij proefwerken (met een maximum van een ½ uur). o Proefwerken met een groot lettertype (Arial 14) o Opdrachten en instructies op bord of papier. o Huiswerk op bord of in télétop o Aangepaste toetsing en normering (bijvoorbeeld het mondeling afnemen van woordjes). o Geen onverwachte leesbeurten. o Ingesproken teksten (via Dedicon aan te vragen; zie ook: www.dedicon.nl) o Ingesproken leesboeken, luisterboeken (bij de schoolmediatheek met de dyslexiepas of via Dedicon) Zorgplan Emelwerda College 8 2010 - 2014

o o o o

Extra mondelinge toetsen i.p.v. of naast schriftelijke toetsen. Kopiëren van aantekeningen van medeleerlingen en/of docent Hoewel wij geen laptop onderwijs bieden, is het mogelijk dat een leerling op zijn/haar eigen laptop werkt. Eventueel m.b.v. een hulpprogramma voor dyslexie. In ontwikkeling: hulpmiddelen als Optelec die ingezet kunnen worden. Het Nederlandse bedrijf Optelec is ‘s werelds grootste ontwikkelaar en fabrikant van optische en elektronische hulpmiddelen voor slechtziende en blinde mensen en mensen met dyslexie, waarmee hen toegang tot informatie wordt verschaft. Met deze hulpmiddelen kunnen deze mensen in zowel de school-, werk- als thuissituatie zoveel mogelijk zelfstandigheid behouden en, door hun beperking te overbruggen, zich ontwikkelen zoals alle anderen. Informatie wordt gedigitaliseerd en op zodanige manier en vorm aangeboden dat deze doelgroepen er toegang tot krijgen. Toegang wordt verkregen door bijvoorbeeld vergroting, contrastering, Braille, spraak en draadloze communicatietechnieken.

Dyslexiepasje Leerlingen met een dyslexieverklaring krijgen een klein handzaam pasje (bankpasformaat), met een verwijzing naar het handelingsplan dat opgenomen in het Leerlingvolgsysteem. Verder kan er op dit pasje vermeld staan: o Naam + adres + telefoonnummer van de leerling. o Handtekening van school. o Faciliteiten waar de leerling recht op heeft: meer tijd om de toets te maken, bij examen is dit 30 minuten spellingfouten worden minder zwaar berekend leerling krijgt geen onverwachte leesbeurt eventueel mondelinge overhoringen i.p.v. schriftelijke Wanneer een leerkracht zich niet aan bovengenoemde afspraken, meldt de leerling dit bij de mentor of de afdelingsleider. Deze spreekt de desbetreffende leerkracht hierop aan. Voor de dyslectische leerling kunnen ook de volgende faciliteiten nog aangevraagd worden. o Bij de inspectie kan de school voor de dyslectische leerling ontheffing aanvragen voor het volgen van een vreemde taal, zolang dit geen consequenties heeft voor een eventuele vervolgopleiding. o In het eindexamenjaar kan de dyslectische leerling voor het schoolexamen aanspraak maken op extra tijd, groot lettertype, aangepaste normering, absolverend afvragen van leesboekjes e.d. Tijdens het CSE kan naast extra tijd ook examenopgaven aangevraagd worden met een groot lettertype of ingesproken examenopgaven. De leerling mag bovendien gebruik maken van Word met spellingcontrole. Zie ook bijlage 6 : Herkennen van dyslexie Afspraken dyslexie vaksectie Nederlands 1. Wanneer de spellingsregels tot de opgegeven stof van de toets behoren (bijvoorbeeld de werkwoordspelling of de spelling van het meervoud) dan worden de fouten net zo geteld als bij andere leerlingen. Leerlingen binnen het vmbo mogen eventueel een hulpkaart gebruiken. 2. Bij alle andere toetsen, verslagen e.d. worden de werkwoordspelling, het gebruik van hoofdletters en leestekens wel beoordeeld. Echter, de vaksectie hanteert hier een andere aftrekregeling voor dyslectische leerlingen. In de klassen 1 en 2 kan er niet meer dan 1 punt worden afgetrokken van het Zorgplan Emelwerda College 9 2010 - 2014

totaal aantal te behalen punten en in de klassen 3, 4, 5 en 6 kan er maximaal 2 punten worden afgetrokken van het totaal aantal te behalen punten. Mocht spellen slechts een onderdeel van een toets zijn dan geldt voor het onderdeel spellen dat de fouten net zo worden geteld als bij andere leerlingen. De enige uitzondering hierop is klas 1 LWOO/B. Leerlingen met een ernstig taalprobleem Van de ouders wordt verwacht dat zij de school naar vermogen zullen ondersteunen. o Ondersteunen met huiswerk. Van de school: o De leerling gaat naar steunles Ralfi Ralfi is een methodiek die gebruikt kan worden om de leesvaardigheid te verbeteren bij kinderen, bij wie het lezen niet versnelt of automatiseert. Het gaat hierbij om relatief moeilijke leeftijdsadequate teksten, waarbij de interesse van de kinderen voorop staat. De lengte van de tekst is minimaal 100 en bouwt op naar maximaal 300 woorden. Voor wie is RALFI geschikt? Voor kinderen o die de spellende leeshandeling (grotendeels) beheersen maar die langdurig veel te traag blijven lezen. Het lezen versnelt en automatiseert niet. o bij wie het lezen (vrijwel) blijft stilstaan; o herhaalde presentatie van korte, op elkaar gelijkende woorden, leidt vaak niet of nauwelijks tot verbetering van het lezen van de betreffende woorden. o bij wie het opvallend is dat vaak langere woorden met een complexe orthografische structuur minder problemen opleveren dan korte woorden. De betekenis van Ralfi: R = Repeated: herhaald lezen A = Assisted: ondersteuning bij het lezen door de leerkracht door: voordoen, voorlezen, voorzeggen van woorden L = Level: niveau van teksten F = Feedback: de leerkracht geeft direct feedback op de gelezen tekst, ook hierbij de kracht van de herhaling I = Instructie/interactie: interactie over de inhoud van de tekst (begrijpen wat er staat). Instructie is beperkt omdat de tijd uitgaat naar het lezen. Woordenschat Beleving van lezen waarbij woordenschat vergroot wordt. Het behandelen van moeilijke woorden door CUVAR-didactiek. CU = Context + Uitleg: Aan de hand van een context wordt de betekenis van een woord uitgelegd V = Variatie: Aanbieden van verschillende contexten waarin het woord naar voren komt Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

10

A = Aanvulzin: Het maken van een aanvulzin waarin de leerlingen zelf de betekenis van het woord aanvullen R = Registratie: De leerkracht houdt bij hoe vaak het woord gebruikt wordt door de leerlingen Bevordering, overstappen, doubleren en vervolgopleiding o De afdelingsleider zorgt, dat aan het eind van het schooljaar de gegevens aan de volgende afdelingsleider worden overgedragen, opdat deze de betreffende mentoren kan inlichten. o Indien een leerling doubleert of overstapt naar een andere afdeling, of naar een andere school, dienen de gegevens m.b.t. dyslexie door de afdelingsleider doorgespeeld te worden. o Indien bij de decaan gegevens worden opgevraagd door de vervolgopleiding, dient men niet te verzuimen de aantekening”dyslexie” te vermelden. Vertrouwelijke gegevens Omdat wordt omgegaan met vertrouwelijke gegevens, moet de nodige zorgvuldigheid in acht worden genomen. De school conformeert zich in deze aan het leerlingenstatuut betreffende leerlingenadministratie en privacybescherming.

Voorzieningen voor cognitieve en sociaal emotionele hulp School Vragenlijst (SVL) De School Vragenlijst meet het sociaal emotioneel welbevinden van een leerling op school. De resultaten worden gepresenteerd in stannines, een schaal die loopt van 1 tot 9. Het voordeel van deze schaal is dat er een gemiddelde (5) is. De scores 1 tot en met 4 geven aan dat er problemen kunnen zijn. De mentor krijgt deze uitslagen en bespreekt ze met zijn leerlingen. De scores 6 tot en met 9 geven aan dat er geen problemen zijn. Bij SW (Sociale Wenselijkheid) geeft een hoge score (8 en 9) aan dat de leerling niet zijn eigen interpretatie heeft gegeven, maar de vragen heeft beantwoord zoals zijn ouders of leerkrachten het graag ingevuld hadden willen hebben. Als dit het geval is, zal de test opnieuw afgenomen moeten worden. Om toch een indruk te krijgen of er problematiek is, is het voorlopig toegestaan om twee punten van alle stannines af te trekken en indien er na aftrek van twee punten scores voorkomen < 4, dan moeten deze leerlingen door de mentor uitgenodigd worden voor een gesprek. Zijn er problemen die de mentor niet aankan, dan zal de mentor zich melden bij de afdelingsleider. De afdelingsleider meldt dit in de Commissie Leerlingenbegeleiding waar de juiste leerlingenbegeleider wordt aangewezen om de problematiek te behandelen.

De leerlingbegeleider De leerlingbegeleider begeleidt leerlingen met sociaal emotionele problemen, waardoor de prestaties en/of het gedrag thuis of op school beïnvloed wordt. Een leerling wordt door de afdelingsleider naar de leerlingbegeleider verwezen. Soms begeleidt de leerlingbegeleider mentoren en vakdocenten, zodat deze in staat zijn de leerling een beter inzicht in zijn/haar situatie te geven. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

11

De leerlingbegeleider is geen therapeut. Vaak zijn maar enkele gesprekken nodig en kan de leerling weer verder. Wanneer de problematiek om langdurige begeleiding of therapie vraagt, wordt de leerling in samenspraak met de afdelingsleider en de zorgcoördinator door verwezen naar andere vormen van hulpverlening. Daarnaast verzorgt de leerlingbegeleider de faalangstreductietraining en de examenvreestraining. Faalangstreductietraining Vanuit de SVL wordt een factorscore berekend. Deze factorscore geeft aan of een leerling in aanmerking komt voor een faalangstreductietraining of een sociale vaardigheidstraining. De leerlingen die door de computer zijn geselecteerd, worden uitgenodigd voor een gesprek. Tijdens dit gesprek wordt vastgesteld of de faalangst een levenstrek is geworden of dat de faalangst behandelbaar is in een groep. Indien de faalangst een levenstrek is geworden, wordt deze leerling doorverwezen naar Bureau Jeugdzorg. Indien de faalangst in de groep behandelbaar is, wordt de leerling uitgenodigd om in een groep in acht blokuren de faalangst te leren hanteren. Examenvreestraining Als er in het examenjaar nog faalangst ontstaat bij leerlingen, dan is er een mogelijkheid dit te melden bij de afdelingsleider. De afdelingsleider van het vmbo meldt dit bij de zorgcoördinator en dan is er een mogelijkheid om in een kort programma getraind te worden. Mentoren binnen het Havo/VWO melden dit bij hun afdelingsleider. Deze afdelingsleider kan een afspraak maken met een extern deskundige, bijv. Stichting Aandacht +. Zie ook: www.aandachtplus.nl Sociale vaardigheidstraining (SOVA) Vanuit de SVL wordt een factorscore berekend. Deze factorscore selecteert de leerling voor de sociale vaardigheidstraining. Indien de leerling wordt geselecteerd, dan nodigt de mentor de leerling uit om vast te stellen of het om sociale angst gaat. Indien de leerling aangeeft dat het om sociale angst of sociale inadequatie gaat, meldt de mentor dit aan zijn afdelingsleider. De afdelingsleider meldt dit weer aan de Commissie Leerlingenbegeleiding. In de Commissie Leerlingenbegeleiding zit de zorgcoördinator. De zorgcoördinator, kan na overleg met de ouders, de namen van deze leerlingen doorgeven aan Bureau Jeugdzorg, dat via een intake een sociale vaardigheidstraining (SOVA) kan verzorgen. Remediale hulp / steunlessen Remedial teaching (RT) is een vorm van specifieke hulpverlening aan leerlingen met leerproblemen, een leerachterstand of met een leerstoornis. Remediale hulp voor Nederlands bestaat uit individuele hulp en op maat op basis van het Protocol Dyslexie Voorgezet Onderwijs – lezen, begrijpend lezen en spelling. Een leerling kan in aanmerking komen voor RT als hij/zij een dyslexieverklaring heeft of als blijkt dat er in het leerproces een stagnatie optreedt, waardoor de leerling niet goed kan presteren. Deze hulp is vaak tijdelijk, maar kan indien nodig ook langdurig zijn. De leerlingen krijgen individueel of in kleine groepjes RT. De begeleiding bestaat o.a. uit: plannen van huiswerk, voorbereiden van proefwerken, gebruik maken van hulpmiddelen (woordenboek, computer, ondersteuningskaartjes), voorbereiding op examens, extra oefeningen. Er wordt gewerkt met de methoden van school en extra materialen. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

12

Hoogbegaafdheid Scholen hebben als opdracht passend onderwijs te bieden aan alle leerlingen die zijn ingeschreven bij de school. Hoogbegaafde leerlingen vallen ook onder de categorie zorgleerlingen omdat zij speciale pedagogische en didactische behoeftes hebben. Voor hen dient het onderwijs en de begeleiding die zij krijgen dus ook vastgelegd te zijn in een plan. Dat roept vragen op zoals ‘Hoe protocolleren we signalering en diagnostiek?’ ‘Wanneer vinden wij dat we passend onderwijs bieden?’ ‘Welke keuzemogelijkheden zijn er voor begeleidingsvormen?’ en ‘Hoe gaan we om met leertijdverkorting?’ Uitgangspunt is dat er een doorgaande lijn in de aanpak moet ontstaan die aansluit bij de bestaande manier van onderwijs geven op onze school. Het beleid is dat ook hier gestreefd wordt naar onderwijs dat passend is voor de leerling. Docenten krijgen informatie over uiteenlopende onderwerpen als de herkenning van hoogbegaafdheid, motivatie en relaties met anderen. Ook worden er ook praktische tips uitgewisseld. De acht plusklas is er voor leerlingen die (hoog)begaafd zijn. Zij kunnen meer lesstof aan naast het gewone programma. Onder leiding van iemand die gespecialiseerd is in het begeleiden van deze leerlingen komen ze elke week bij elkaar. De kinderen maken hiervoor geen extra uren. Eén van de doelen is o.a. om gelijkgestemden te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. De leerlingen kiezen uit verschillende verbredingopdrachten op taalkundig of wiskundig gebied of werken aan een eigen project. Er is keus uit individuele en groepsopdrachten. Ook zijn er activiteiten voor de hele groep zoals filosoferen, uitdagende denkspellen en groepsopdrachten.

Motorische remediale hulp De motorische remediale hulp op het Emelwerda College wil een steentje extra bijdragen aan de ontwikkeling van een leerling en daarbij een steuntje in de rug bieden. Zij doet dit door fysieke oefeningen aan te bieden, die vooral thuis geoefend moeten worden. Door de manier van werken zullen de spier-zenuw en zenuw-spier verbindingen verstevigd worden en een aantal delen in de hersenen zal beter met elkaar gaan samenwerken. Het middel is dus motorische oefeningen, maar het doel is vooral om het zelfbeeld sterker te maken, zodat een leerling zich steviger in zijn schoenen voelt staan, zich beter in de klas voelt en vanuit een sterkere basis verder kan groeien. Werkwijze Vanuit de gegevens, observaties of voorvallen zal gekeken worden of er problematiek is. Er wordt contact gelegd met mentor, LO- docent en thuis. Via een testles zal gekeken worden naar specifieke motorische problemen. En vervolgens worden ouders/verzorgers uitgenodigd om de eerste les op school in een klein groepje bij te wonen. Het eerste stuk van het programma zal voor de duur van 8 weken zijn, waarna met elkaar geëvalueerd wordt en bekeken of het zin heeft om te verlengen naar 15 weken.

Vertrouwenspersoon Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

13

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden

Op iedere locatie van het Emelwerda College zijn vertrouwenspersonen aangesteld. Via de schoolgids of de mentor worden leerlingen erop gewezen dat zij bij hem/haar terechtkunnen: “Soms kan het zijn dat je rondloopt met dingen waarover je met bijna niemand durft te praten, bijvoorbeeld nare ervaringen of het feit dat je door iemand wordt lastiggevallen. Bij een vertrouwenspersoon kun je dan altijd terecht”.

De vertrouwenspersoon heeft drie duidelijk omschreven taken: 1. De voornaamste rol van de vertrouwenspersoon is opvang van leerlingen en medewerk(st)ers die last hebben van pesten, seksuele intimidatie of agressie, en met hem/haar zoeken naar de meest optimale oplossing van de gerezen conflicten. Als het even kan zoekt de vertrouwenspersoon naar een informele oplossing, dat wil zeggen een oplossing die bevredigend is voor klager/klaagster in die zin dat hij/zij weer ' normaal' zijn/haar werk kan doen, zonder verder te worden lastig gevallen. De vertrouwenspersoon staat in dat proces naast de klager. Dat wil zeggen dat hij/zij de klager ondersteunt door samen met de klager - te zoeken naar die informele oplossing. Soms heeft een klager er genoeg aan door de vertrouwenspersoon te worden bevestigd in het feit dat het legitiem is om last te ervaren van bepaalde bejegeningen, waardoor een klager zelf maatregelen ' durft'nemen. Andere keren zal een vertrouwenspersoon bewerkstelligen dat een leidinggevende intervenieert in een conflict vanwege ongewenste omgangsvormen. Andere keren zal naar een mediator worden verwezen. Het kan echter ook voorkomen dat ' zwaardere'ondersteuning noodzakelijk is, bijvoorbeeld juridisch advies of ondersteuning, of psychotherapeutische hulp. In voorkomende gevallen zal de vertrouwenspersoon naar deze echelons verwijzen. Het kan ook voorkomen dat de vertrouwenspersoon samen met de klager tot de slotsom komt dat een informeel traject voor het ervaren probleem niet toereikend is. In dat geval zal de vertrouwenspersoon klager verwijzen naar de schoolleiding en ondersteunen bij de gang naar de klachtencommissie en - bij strafbare feiten - voor aangifte bij de politie. 2. Tweede taak: het voorlichten/informeren van de leerlingen en de medewerk(st)ers over zijn/haar werkwijze en hoe de medewerk(st)ers hem/haar kunnen benaderen. De vertrouwenspersoon doet dit het beste door persoonlijk contact. 3. Derde taak: gevraagd en ongevraagd adviseren van het management over knelpunten in het beleid. De vertrouwenspersoon zal dat ten minste jaarlijks doen op basis van het jaarverslag waarin hij/zij de behandelde zaken analyseert. Geheimhouding

De vertrouwenspersoon belooft de leerling geheimhouding, maar wijst er op, dat er omstandigheden zijn waarin de vertrouwenspersoon niet in staat is die geheimhouding waar te maken. Een probleem kan niet exclusief voor de Vertrouwenspersoon bestemd zijn. De vertrouwenspersoon is ook na het neerleggen van zijn/haar functie blijvend tot geheimhouding verplicht.

Sexuele intimidatie en discriminatie

Seksuele intimidatie binnen schoolverband wordt door de vertrouwenspersoon te allen tijde aan de schoolleiding gemeld. Discriminatie binnen schoolverband wordt door de vertrouwenspersoon te allen tijde aan de schoolleiding gemeld.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

14

Wat de taken van de vertrouwenspersoon NIET zijn De vertrouwenspersoon vervangt niet de bedrijfsmaatschappelijk werker, is niet de persoon die een beklaagde ondersteunt, is niet de mediator, participeert niet in de klachtencommissie en is niet verantwoordelijk voor de bekendmaking van het gehele beleid tegen seksuele intimidatie, pesten en agressie. En bij de vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen horen niet de problemen rond algemene integriteitkwesties thuis, of ' gewone'arbeidsconflicten of reorganisatieproblemen.

Commissie Leerlingenbegeleiding De Commissie Leerlingenbegeleiding kent een model waarin de mentor centraal staat. Problemen worden door de mentor opgelost. Indien de problemen rond de leerling te complex worden, zal de mentor zijn afdelingsleider inlichten. De afdelingsleider meldt de leerling met zijn problematiek bij de Commissie Leerlingenbegeleiding. De Commissie Leerlingenbegeleiding komt minmaal 6 keer per jaar bij elkaar om de problematiek te inventariseren, nieuwe problematiek te bespreken, een leerlingenbegeleider aan de problematische leerling toe te wijzen, de voortgang van de hulpverlening te bewaken en door te verwijzen naar de externe hulpverlening.

ZorgAdviesTeam (ZAT) Het Zorg Advies Team (ZAT) in het voortgezet onderwijs is een team op een school voor voortgezet onderwijs waar vertegenwoordigers van de school en vertegenwoordigers van externe instanties in een gezamenlijk overleg zorgleerlingen bespreken. Eén keer per zes weken komt het ZAT bij elkaar. De samenwerkende instanties in het ZAT zijn: o Bureau Jeugdzorg Emmeloord / Urk o GGD Flevoland o Politie o Leerplicht NOP o Leerplicht Urk o Welzijnswerk o School o Maatschappelijk werk o Stichting Aandacht + (Regionaal samenwerkingsverband Noordoostpolder – Urk) In het ZAT worden (met toestemming van ouder(s)/ verzorger(s)) leerlingen besproken waar de school zich zorgen over maakt. De externe instanties denken vanuit hun expertise mee over mogelijke aanpak of oplossingen. Vanuit het Emelwerda College zijn de afdelingsleiders, de zorgcoördinator en/of de mentoren vertegenwoordigd zijn. De problematiek die wordt behandeld in het ZAT Emelwerda Het gaat hier om problematiek die voor de school een handelingsverlegenheid aan het worden is, of al een handelingsverlegenheid is. In deze bijeenkomsten kan de school directe hulp vragen aan de hulpverlening. Van de verschillende hulpverleningsinstanties kan ook gevraagd worden of deze leerlingen bekend zijn, zodat de hulpverlening afgestemd kan worden. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

15

Aanmeldingsprocedure De vakdocent of de mentor signaleert een probleem bij een leerling. Dit probleem dient in de eerste instantie te worden opgelost door de vakdocent en de mentor. Komt de mentor niet uit dit probleem, dan zal de mentor dit melden aan de afdelingsleider. De afdelingsleider meldt dit aan de Commissie Leerlingenbegeleiding. In de Commissie Leerlingenbegeleiding wordt de problematiek besproken en geprobeerd een oplossing te zoeken. Groeit deze problematiek uit tot een handelingsverlegenheid van de school, dan zal de Commissie Leerlingenbegeleiding deze handelingsverlegenheid inbrengen in het ZAT Emelwerda. In het ZAT Emelwerda wordt advies gegeven om de handelingsverlegenheid op te lossen, of de leerling te verwijzen naar de externe hulpverlening. De mentor dient aanwezig te zijn in het ZAT als een van zij/haar leerlingen besproken worden. Communicatie met ouders Het is wenselijk dat de afdelingsleider of mentor contact heeft met de ouders/verzorgers op het moment dat een leerling in het ZAT besproken wordt. Ouders/verzorgers hebben bij de aanmelding voor akkoord getekend betreffende de eventuele uitwisseling van gegevens van en naar andere scholen en begeleidingsinstanties.

Leerplicht Leerlingen moeten vanaf hun vijfde tot hun achttiende verjaardag naar school. De ouders zijn verplicht hier op toe te zien. De school en de leerplichtambtenaar controleren dit. Leerplicht geldt voor kinderen van 5 tot en met 16 jaar. Vanaf de eerste dag van de maand nadat een kind 5 jaar wordt tot het einde van het schooljaar waarin het 16 jaar is geworden. Of aan het einde van het twaalfde schooljaar. De basisschoolperiode telt mee voor acht jaar, ook als de leerling hier in werkelijkheid korter over gedaan heeft. Na het laatste schooljaar van de leerplicht begint de kwalificatieplicht. Daar zit geen dag tussen. Met de kwalificatieplicht wordt de leerplicht verlengd tot de dag dat de leerling een startkwalificatie heeft gehaald. Een startkwalificatie is een havo-, vwo- of mbo niveau 2, 3, of 4- diploma. De kwalificatieplicht verplicht alle jongeren een volledig programma van onderwijs te volgen totdat zij een startkwalificatie hebben behaald. De kwalificatieplicht betekent niet altijd vijf dagen per week in de schoolbanken. Het is ook mogelijk om met combinaties van leren en werken aan de kwalificatieplicht te voldoen zoals de beroepsbegeleidende leerweg in het mbo. In het verzuimprotocol staan de maatregelen beschreven welke de school in samenwerking met de leerplichtambtenaar neemt om het verzuim tot een minimum te beperken. Onderwijs aan zieke leerlingen. Wanneer een leerling ziek is, willen wij dit graag direct weten. Ziekmeldingen kunnen bij de receptie of de afdelingsleider telefonisch gemeld worden. Kan een leerling langere tijd niet naar school komen, dan gaan we samen met de ouders/verzorgers kijken hoe we het onderwijs, rekening houdend met de ziekte, kunnen voortzetten. Hierbij kunnen we gebruik maken van de deskundigheid van een consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen. Voor leerlingen opgenomen in een academisch ziekenhuis zijn dat de consulenten van de educatieve voorziening. Voor alle andere leerlingen betreft het de consulenten van de onderwijsbegeleidingsdienst. Wij vinden het belangrijk dat de leerling in de situatie dat hij/zij ziek is ook contact blijft houden met Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

16

de klasgenoten en de mentor. Het continueren van het onderwijs, door middel van een stukje maatwerk, is belangrijk om leerachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen en sociale contacten zo goed mogelijk in stand te houden. Wanneer u hier meer over wilt weten dan kunt u informatie vragen aan de mentor van uw zoon/dochter. Ook kunt u informatie vinden op de website van de onderwijsbegeleidingsdienst in uw regio en op de website van Ziezon, ‘www.ziezon.nl’.

Stichting Aandacht+ Iedere school met VMBO of praktijkonderwijs is aangesloten bij een regionaal samenwerkingsverband. Een samenwerkingsverband heeft als doel vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid afspraken te maken over de inzet van de zorg, waardoor zo min mogelijk leerlingen uitvallen. Het samenwerkingverband-VO heeft een Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL). Deze PCL houdt zich bezig met taken die voortvloeien uit het aanvragen en inzetten van extra zorg. Dit geldt bijvoorbeeld voor leerlingen die in het Leerwegondersteunend (LWOO) of het praktijkonderwijs geplaatst worden. In de PCL hebben afgevaardigden zitting vanuit het LWOO en het praktijkonderwijs. Leerlingen in praktijkonderwijs en LWOO moeten om geplaatst te kunnen worden, een beschikking hebben van de Regionale VerwijzingsComissie (RVC). Beschikkingen worden afgegeven op grond van uitslagen van toetsen op de volgende gebieden: intelligentie, schoolvorderingen en sociaal-emotionele problematiek. De trajectklas, van oorsprong voor leerlingen met een cluster 4 indicatie, is omgezet naar een Rebound /Op de railsvoorziening. In de rebound verblijven de leerlingen maximaal 13 weken en gaan daarna terug naar de school van herkomst, in de Op de rails-periode kunnen de leerlingen een jaar verblijven. Ook na dat jaar keren de leerlingen geheel terug naar de school van herkomst. Voor beide geldt dat de leerlingen (in tegenstelling tot de vroegere trajectklas) geen cluster 4 indicatie hebben. Is de problematiek zwaarder, of ligt het niet in de lijn der verwachtingen dat de leerling teruggeplaatst zal worden, dan volgt er mogelijk een indicatietraject voor cluster 4. Het samenwerkingsverband heeft een eigen expertiseteam met orthopedagogen, die zorg dragen voor bijvoorbeeld de dyslexietesten of persoonlijkheidsonderzoeken. Daarnaast zijn er ambulante begeleiders; zij participeren o.a. ook bij het ziekteverzuimproject.

Protocol Medicijnverstrekking en medisch handelen Leraren worden op school regelmatig geconfronteerd met leerlingen die klagen over oijn die meestal met eenvoudige middelen te verhelpen is zoals hoofdpijn, buikpijn, oorpijn of een insectenbeet. Dit protocol is een handreiking voor scholen over hoe om te gaan met: 1. het uitreiken van medicijnen aan leerlingen om bijv. hoofdpijn, buikpijn, oorpijn te bestrijden; 2. het verzoek van ouders/verzorgers om hun kinderen de door de arts voorgeschreven medicijnen toe te dienen; 3. het werkelijk medisch handelen van leraren. De schoolleiding aanvaardt met het verrichten van dergelijke handelingen een aantal verantwoordelijkheden. Stichting Aandacht+ heeft voor alle scholen het protocol “ Medicijnverstrekking en medisch handelen” opgesteld. Dit protocol is als PDF te downloaden van de website van onze school. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

17

GGD Kan een leerling langere tijd niet naar school komen, dan gaan we samen met de ouders/verzorgers kijken hoe we het onderwijs, rekening houdend met de ziekte, kunnen voortzetten. Hierbij kunnen we gebruik maken van de deskundigheid van een consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen. Voor leerlingen opgenomen in een academisch ziekenhuis zijn dat de consulenten van de educatieve voorziening. Voor alle andere leerlingen betreft het de consulenten van de onderwijsbegeleidingsdienst. Wij vinden het belangrijk dat de leerling in de situatie dat hij/zij ziek is ook contact blijft houden met de klasgenoten en de mentor. Het continueren van het onderwijs, door middel van een stukje maatwerk, is belangrijk om leerachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen en sociale contacten zo goed mogelijk in stand te houden. Wanneer u hier meer over wilt weten, dan kunt u informatie vragen aan de mentor van uw zoon/dochter. Ook kunt u informatie vinden op de website van de onderwijsbegeleidingsdienst in uw regio en op de website van Ziezon, ‘www.ziezon.nl’. Als de school een deskundig advies wil betreffende de ziekte van een leerling, dan kan dit advies ingewonnen bij de jeugdverpleegkundige van de GGD. De jeugdverpleegkundige heeft geheimhoudingsplicht. Ze vertelt niet over de ziekte, maar wel wat de gemaakte afspraken zijn. Leerlingen die veelvuldig ziek gemeld worden zonder duidelijk aanwijsbare redenen, kunnen aangemeld worden via de leerplicht bij de GGD. Een mogelijkheid is dan dat de leerling extra begeleiding (vanuit ST. Aandacht +) krijgt om op school aanwezig zijn. Dit project heet het ziekteverzuimproject. De jeugdverpleegkundige/schoolarts is ook aanwezig tijdens het ZAT.

Politie De politie bemiddelt in bijvoorbeeld het geval van: o diefstal o vermoeden van criminaliteit. o vernieling Als er door één van de partijen aangifte wordt gedaan, trekt de school zich terug en handelt de politie de zaak af. De politie informeert de school over de afloop van de zaak. Politie is ook aanwezig tijdens het overleg van het ZAT.

Algemeen Maatschappelijk Werk Sociaal emotionele problematiek wordt meestal gemeld bij de afdelingsleider die de problematiek meldt in de Commissie Leerlingenbegeleiding. Vervolgens wordt de leerling doorverwezen naar het Bureau Jeugdzorg. Algemeen Maatschappelijk Werk heeft het liefst als de ouders hun kinderen zelf aanmelden. Bureau Jeugdzorg is ook aanwezig tijdens het ZAT.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

18

Schoolmaatschappelijk Werk Soms lukt het een leerling op school niet door problemen. Er gebeuren dingen in zijn/haar leven, waardoor deze op school niet verder kunt. Eerst zal geprobeerd worden oplossingen te vinden met steun van thuis, vrienden of docenten. Als het de leerling niet lukt om zelf de problemen op te lossen, kan het schoolmaatschappelijk werk ingeschakeld worden. Met welke problemen kan een leerling terecht? • Wanneer de leerling iets heeft wat hij/zij niet met bekenden wil bespreken • Wanneer de leerling niet lekker in zijn/haar vel zit • Wanneer de leerling vaak sombere gedachten heeft • Wanneer de leerling zich eenzaam voelt • Wanneer de leerling gepest wordt • Wanneer de leerling de situatie thuis niet meer plezierig vindt • Wanneer de leerling te maken heeft met agressie, mishandeling of ander geweld Vaak zijn maar enkele gesprekken nodig en kan hij/zij weer verder. Soms is hulp voor langere tijd nodig of een andere instelling kan beter helpen. De schoolmaatschappelijk werker bekijkt samen met de leerling welke instantie de beste oplossing heeft voor het probleem. Natuurlijk zijn alle gesprekken vertrouwelijk. Wanneer de leerling meldt dat hij/zij graag naar SMW wil, dan kan hij dit bij de mentor of afdelingsleider aangeven. En via de zorgcoördinator wordt dan een gesprek bij de schoolmaatschappelijk werker gepland.

Welzijnsgroep Noordoostpolder Carrefour is een welzijnsorganisatie voor de inwoners van Emmeloord en de tien groendorpen in Noordoostpolder. Het werk van de stichting bestaat uit jeugd- en jongerenwerk, opbouwwerk, migrantenwerk, de vrijwilligerscentrale en een sector contractactiviteiten en projecten. Een gedeelte van onze leerlingen doet vrijwillig mee aan de activiteiten in Carrefour. De welzijnswerkers kunnen in hun gebouw ontwikkelingen bijhouden en eventueel bijsturen.

Leerling Gebonden Financiering (LGF) Rugzakje is een andere naam voor Leerling Gebonden Financiering (LGF). Dit is een bijdrage van het Ministerie (OC en W) voor leerlingen bij wie leerachterstanden optreden, die ontstaan zijn door verschillende oorzaken. Het doel van een rugzak is deze leerlingen onderwijs te bieden dat afgestemd is op hun individuele mogelijkheden en beperkingen. Dit kan binnen één van de scholen voor speciaal onderwijs of binnen een reguliere school met behulp van Ambulante Begeleiding. Om in aanmerking te komen voor plaatsing op een school voor speciaal onderwijs of voor Ambulante Begeleiding heeft een kind een cluster indicatie nodig. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

19

De indeling geschiedt per cluster. Er zijn 4 clusters: o cluster 1: voor leerlingen met een visuele handicap o cluster 2: voor leerlingen met een auditieve en communicatieve handicap o cluster 3: voor leerlingen met een lichamelijke en verstandelijke handicap o cluster 4: voor leerlingen met gedragsmoeilijkheden en psychiatrische problemen De ouders vragen in overleg met de school zelf het rugzakje aan bij één van de commissies van indicatiestelling; de school zorgt voor handelingsplannen van minimaal een half jaar en vult een onderwijskundig rapport in. Als de Commissie voor Indicatiestelling heeft besloten dat een kind een indicatie krijgt, kunnen de ouders kiezen voor het ontvangen van leerlinggebonden financiering. Dit betekent dat het kind gewoon voortgezet onderwijs gaat. Maar dan wel met extra ondersteuning en begeleiding door het regionaal ondersteuningscentrum in de vorm van Ambulante Begeleiding. Een Ambulant Begeleider biedt deskundige ondersteuning aan ouders, leerkrachten en andere begeleiders. De begeleiding is gericht op het onderwijsproces en het kind staat hierbij centraal. Indien er voor gekozen wordt de rugzak op school in te zetten, dan krijgt de leerling naast de mentor een ‘coach’ toegewezen, die de leerling (in samenwerking met de ambulant begeleider vanuit het regionaal ondersteuningscentrum) wekelijks extra ondersteuning op maat biedt.

Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) Het LWOO is bedoeld voor leerlingen die op zichzelf wel een diploma in een van de leerwegen van het VMBO kunnen halen, maar dat niet zonder substantiële extra zorg kunnen. Hoe komt de indicatiestelling tot stand? Met de invoering van het VMBO is tegelijkertijd de manier veranderd die bepaalt of een leerling in aanmerking komt voor extra zorg: de indicatiestelling. Deze indicatiestelling is: • Onafhankelijk: een onafhankelijke commissie, de Regionale Verwijzings Commissie Voortgezet Onderwijs (RVC-VO), bepaalt of een aangemelde leerling in aanmerking komt voor Praktijkonderwijs dan wel Leerwegondersteunend onderwijs. • Objectief: indicatiestelling geschiedt op basis van objectieve criteria. Dat is van belang met het oog op rechtvaardige besteding van overheidsgelden. • Uniform: criteria voor Leerwegondersteunend onderwijs en voor Praktijkonderwijs zijn voor alle leerlingen hetzelfde. Deze criteria verschillen niet van school tot school of van plaats tot plaats. Zo is ook voorgeschreven welke toetsen worden gebruikt. Het gaat om leerlingen die vanuit groep 8 in het basisonderwijs (of de speciale school voor basisonderwijs) doorstromen naar het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (VMBO) of Praktijkonderwijs. Leerlingen uit groep 7, die al eens gedoubleerd hebben, kunnen eventueel ook in aanmerking komen. Leerlingen die naar HAVO of VWO gaan, komen niet voor indicatiestelling in aanmerking. Voor het voortgezet onderwijs is het belangrijk dat leerlingen, die extra hulp nodig hebben, een indicatiestelling krijgen. VO scholen krijgen voor geïndiceerde leerlingen namelijk extra middelen van de rijksoverheid om de extra hulp te kunnen realiseren. Zie ook bijlage 7: Plaatsingscriteria LWOO Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

20

Hulp bij studiekeuze De decaan heeft een bijzondere verantwoordelijkheid ten aanzien van de begeleiding van het keuzeproces. In vrijwel alle methodes, bij alle vakken, komt de betekenis van dat vak, in relatie tot de wereld van het beroep aan de orde en staat de vakdocent hierbij stil. Mentoren worden door de decaan geïnstrueerd om in de mentorlessen aandacht te schenken aan zelfconceptverheldering en horizonverbreding. Bij deze geïntegreerde aanpak van oriëntatie op de wereld van studie en beroep heeft de decaan een ondersteunende, stimulerende en coördinerende functie. In de verticale beroepskolom wordt de relatie met het ROC en met het bedrijfsleven steeds belangrijker. Met name bij de begeleiding van de ‘zwakkere’ leerling wordt de beroepscomponent steeds belangrijker. De decaan heeft in voorkomende gevallen ook directe contacten met leerlingen en hun ouders/verzorgers. VMBO Voor ouders en leerlingen worden er voorlichtingsavonden gehouden waarin algemene informatie wordt gegeven over de loopbaanmogelijkheden. Bij het VMBO wordt er vanaf klas 2 begonnen met het geven van hulp bij studiekeuze, aan de hand van de methode Talentenmap en het computerprogramma Optie-Traject. De hulp wordt gegeven door de mentor en de decaan. De mentor verzorgt de mentorlessen, de Loopbaan Oriëntatie begeleidingslessen en individuele gesprekken. In de LOB-lessen wordt gewerkt aan de keuzevoorbereiding, in de mentorlessen gaat het meer om de sociale en emotionele problemen van de leerling. De decaan neemt testen af en voert individuele gesprekken. Elke leerling VMBO L, B en K wordt uitgenodigd voor een individueel gesprek bij een decaan betreffende een studiekeuze. Tevens is er een mogelijkheid tot deelneming aan de Doe-dagvan de Friese Poort waarbij leerlingen opdrachten maken en gesprekken kunnen voeren met leerlingen van de Friese Poort. In 2 T krijgt iedere leerling een LC data test (Beroeps Interesse Test). Daarnaast is er voor iedere leerling in het VMBO een IBIS-test mogelijk, om de capaciteit en de interesse van de leerling naar boven te halen. Deze testen zijn kosteloos. Voor 2T en 3T wordt er een meeloopdag op de Friese Poort georganiseerd. In 4VMBO is er een onderwijsmarkt en bezoeken de leerlingen de studiebeurs in Zwolle. De leerlingen van VMBO TG hebben een terugkomdag op school, waarop voorlichting gegeven wordt aan de examenklas leerlingen. HAVO Bij het HAVO wordt er vanaf klas 3 begonnen met het geven van profielkeuze voor de bovenbouw en in klas 4 en 5 studiekeuze voor de vervolgopleiding. In klas 3 gebruikt men hiervoor de methode Keuzebegeleiding en de Carpay-test. In klas 4 en 5 wordt gebruik gemaakt van een zelfgemaakte syllabus “LOB Toekomstdossier” met veel internetopdrachten.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

21

In 3 HAVO worden er twee keuzebegeleidinglessen gegeven door de decaan en zes lessen door de mentor. In 4 en 5 HAVO zijn er 40 studielast-uren LOB door de leerling te vullen in en buiten schooltijd, in klas 4 onder supervisie van de mentor en in klas 5 onder supervisie van de decaan. Voorts zijn er nog extra gesprekken met de decaan en/of ouders/verzorgers mogelijk en kan de leerling een test maken om de capaciteit en de interesse van de leerling naar boven te halen. Ook wordt er tijdens de ouderavond informatie verstrekt. Voor de leerlingen van 4 en 5 HAVO die twijfelen, kan gebruik gemaakt worden van bureau Questio van Windesheim. Hieraan zijn geringe kosten verbonden. VWO Bij het VWO wordt vanaf klas 3 begonnen met het geven van profielkeuze, soms gekoppeld aan studiekeuze, aan de hand van 6 katernen profielkeuze. Vanaf 4 VWO t/m 6 VWO is er loopbaanoriëntatie en studiekeuze en wordt er gewerkt met eigen gemaakt materiaal. De hulp wordt gegeven door de mentor en de decaan. In 3 VWO zijn dit 6 à 7 lessen door de mentor en 2 lessen door de decaan. Er is minstens één keer een gesprek met de leerling en de decaan, er wordt een voorlichting gegeven tijdens de ouderavond en er is een gespreksavond voor ouders (facultatief). Bij 4 t/m 6 VWO zijn er vijf verplichte georganiseerde activiteiten door de decaan en twee meeloopdagen. In 5 VWO vindt er twee keer een gesprek plaats met de decaan en in 6 VWO minstens één keer. Bij twijfel wordt er gebruik gemaakt van een interne interessetest of capaciteitstest, deze is kosteloos. Ook wordt er gebruik gemaakt van een externe interesse- of capaciteitstest, hieraan zijn kosten verbonden.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

22

Bijlagen: Bijlage 1:

Ringenmodel Emelwerda College

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

23

Bijlage 2:

Organogram “Zorg bij handelingsverlegenheid”

Methode Zorglijn

Mentor

Commissie Leerlingenbegeleiding Afdelingsleider

Afdelingsleider

Zorgcoördinator

Zorgadvies Team Emelwerda College

Vertegenwoordiging namens: Leerplicht., Politie, Jeugdhulpverlening, Welzijnswerk, GGD, vmbo, havo,vwo.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

24

Bijlage 3:

Zorgkaart Emelwerda College

Zorgvoorziening

Voor wie

Door wie

Wanneer

1

Schoolvragenlijst SVL

Alle brugklassen + 3e klassen

Afdelingsleiders + mentoren

oktober

2

Faalangst Reductietraining

Alle klassen

Zorgcoördinator / onderwijsassistent

november juni

3

Sociale Vaardigheidstraining SOVA

Alle klassen

Algemeen Maatschappelijk Werk

Er wordt een aantal keren per jaar een training gegeven.

4

MRT

Alle brugklassen

Docent lo

Nader te bepalen

5

Schoolmaatschappelijk werk

Alle klassen

Mentor/afdelingsleider

maandagmiddag

6

Inventarisatie Dyslexie

Alle klassen

Afdelingsleider/ zorgcoördinator

Bij aanmelding

8

Testen Dyslexie

Klas 1, 2.

Samenwerkingsverband

Het gehele jaar

9

Vertrouwenspersonen

Alle leerlingen Alle personeel

Wilg (Boa) Peppel (Koo) Es (Dkr)

Het gehele jaar

10

Commissie Leerlingenbegeleiding

Schoolbreed

Afdelingsleiders

donderdag van 8:30 – 10:00 uur

zorgcoördinator

+

zorgcoördinator Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

25

11

ZAT Emelwerda

Leerlingen met een opvoedingsverlegenheid

interne en externe hulpvrlening

6 keer per jaar

12

Dyslexiepasje

Leerlingen met een dyslexieverklaring

Zorgcoördinator

Zodra er een dyslexieverklaring is.

13

Leerplicht

Alle leerlingen

Afdelingsleider / zorgcoördinator/ onderwijsassistent

Het gehele jaar

14

GGD

Alle leerlingen

Afdelingsleider / zorgcoördinator

Het gehele jaar

15

Politie

Alle leerlingen

Afdelingsleider / zorgcoördinator

Het gehele jaar

16

Bureau Jeugdzorg

Alle leerlingen

Afdelingsleider / zorgcoördinator

Het gehele jaar

17

Welzijnswerk

Alle leerlingen

Afdelingsleider / zorgcoördinator

Het gehele jaar

18

Steunlessen

Alle docenten

Afdelingsleider / docenten

Het gehele jaar

19

LGF Rugzakje

Leerling met een cluster I, II, II of IV –verklaring

Zorgcoördinator/ rugzakcoach

Zodra er een clusterverklaring is en de ouders dit nodig achten.

Zorgcoördinator/ onderwijsassistent

Het gehele jaar

decanaat

VMBO vanaf klas 2 HAVO vanaf klas 3 VWO vanaf klas 4

20

21

Ralfi-training

Hulp bij studiekeuze

1e en 2e klassen Leerlingen met dyslexie of vermoeden van dyslexie VMBO vanaf klas 2 HAVO vanaf klas 3 VWO vanaf klas 4

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

26

Bijlage 4:

Taakomschrijving mentor Algemeen (schoolbreed, voor alle afdelingen geldend): 1. De mentor heeft een taak ten aanzien van de groep als geheel. Hij probeert daar een sfeer te creëren waarin iedere leerling zich veilig voelt en tot zijn recht kan komen, waarin iedere leerling weet dat hij verantwoordelijkheden draagt, ook voor het welbevinden van anderen. 2. De mentor houdt de resultaten (cijfers enz.) van de leerlingen bij met behulp van My@VO. 3. De mentor voert voortgangsgesprekken met de leerlingen en zet relevante informatie als notitie in het Leerling Volg Systeem (LVS) in My@VO. 4. De mentor verzorgt de klassikale mentorlessen tijdens het daarvoor bestemde lesuur (begeleidingsuur of flexuur). De invulling van deze lessen wordt binnen het kernteam besproken en vastgelegd in een jaarschema. De mentorlessen zijn verplicht voor alle leerlingen. 5. De mentor overlegt met vakcollega’s over studieresultaten en -houding. 6. De mentor neemt deel aan het mentorenoverleg en aan de leerlingenbesprekingen (veelal onderdeel van de kernteamvergaderingen). 7. De mentor overlegt regelmatig met de afdelingsleider over zijn leerlingen. 8. De mentor deelt door de afdelingsleider verstrekte informatie uit. 9. De mentor is aanwezig en ontvangt ouders tijdens de ouderavonden van zijn klas. 10. De mentor zit samen met de afdelingsleider de rapportvergadering voor. 11. De mentor reikt de rapporten uit. 12. De mentor ontvangt ouders tijdens de spreekmiddag/-avond en legt alle relevante informatie uit die gesprekken vast als notitie in My@VO. 13. De mentor heeft minstens één keer per jaar telefonisch of persoonlijk contact met de ouders/verzorgers van iedere leerling uit de mentorklas, ook als de resultaten van een leerling daar niet direct aanleiding toe geven. 14. De mentor deelt tijdens de kennismakingsavond mee het eerste aanspreekpunt te zijn voor de ouders en geeft zijn bereikbaarheid aan (e-mail en telefoon). 15. De mentor bezoekt leerlingen (eventueel met fruitmand of andere attentie) die voor enige tijd (ongeveer twee weken) in het ziekenhuis zijn opgenomen of ziek thuis zijn. 16. De mentor draagt leerlingen met ernstige persoonlijke problemen en/of grote achterstanden over aan de afdelingsleider. 17. De mentor is aanwezig op speciale jaarlaagdagen en bij eventuele klassenavonden. In overleg met het kernteam heeft hij een taak in de organisatie van vieringen (zoals Kerst en Pasen) en eventuele introductieactiviteiten. 18. De mentor verzorgt de cursussluiting en is aanwezig bij het inleveren van de boeken. Aanwezigheid bij het ophalen van de boeken aan het begin van het schooljaar is niet verplicht. Specifiek (voor bepaalde afdelingen of jaarlagen geldend): • De mentor verzorgt in overleg met de decaan een aantal keuzebegeleidingslessen (sectorkeuze of profielkeuze). • De mentor deelt door de decaan verstrekte informatie uit. • De mentor spreekt zijn leerlingen toe bij de diploma-uitreiking (alleen examenklassen). • In de bovenbouw havo-vwo verzorgt de mentor tijdens het mentoruur een in overleg met de decaan vastgesteld aantal LOB-lessen en controleert in samenwerking met de decaan de voortgang van het toekomstdossier. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

27

Bijlage 5:

Zorglijn: doelen, onderdelen en training Doelen van de Zorglijn: De Zorglijn heeft de volgende doelen: 1. sneller signaleren van leerlingen met problemen 2. adequater aanpakken van deze problemen (inclusief verminderen van lastig gedrag) 3. voorkomen van escalatie 4. competentievergroting van de leerling Verder zijn te noemen: o meer objectieve informatie die overzichtelijk wordt aangeleverd o onderlinge communicatie verloopt beter en vlotter; consistenter (meer gezamenlijk) en systematischer o sneller en efficiënter verwijzen naar tweede lijn (leerlingbegeleiding) en derde lijn (o.a. hulpverlening) o betere rapportage en verslaglegging Voor veel leerlingen zal de zorglijn kort zijn; de leerling functioneert naar behoren en er is een evenwicht tussen de taken en de vaardigheden die de leerling heeft. Er zijn weinig of geen opvallende problemen en de leerling ontwikkelt zich goed. Bij anderen zal de zorglijn veel langer zijn; er zijn veel problemen en extra ondersteuning en hulp zijn nodig. Onderdelen van de Zorglijn: De Zorglijn bestaat uit verschillende onderdelen: 1. Toelichting Zorglijn Dit is een algemene toelichting op het nut en doel van de zorglijn. De instrumenten van de zorglijn en het tijdspad (wanneer moet wat gebeuren) worden uitgebreid toegelicht. Ook zijn er richtlijnen voor het inschakelen van de leerlingbegeleider geformuleerd. 2. Screeningslijst 3. Verzamelstaat screeningslijsten 4. Competentieanalyse-formulier 5. Arbeidscompetentie analyse formulier 6. Notulen voor de leerlingenbespreking 7. Leerlingenblok Voor het maken van een extra blok “zorgleerlingen” voor de klassenbespreking 8. Handleiding notulen leerlingenbespreking 9. Protocol moeilijke klassen Dit is een protocol waarin richtlijnen worden gegeven voor het diagnosticeren en aanpakken van ‘moeilijke klassen’. 10. Technische handleiding Waarin uitleg over het gebruik van de Zorglijn op de computer. 11. Klassen Dit bestand wordt aangeleverd door de school en bevat de namen van de leerlingen en de klassen waar zij in zitten. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

28

12. Gesprek met de leerling Een uitgebreide instructie over hoe, waarom en wanneer gesprekken met leerlingen te voeren (binnen het kader van de Zorglijn). 13. Samenvatting gesprek met de leerling Een korte samenvatting op één pagina van de belangrijkste aandachtspunten voor de gesprekken met de leerling. 14. Gesprekken met de ouders/verzorgers Een uitgebreide instructie en uitleg over het hoe en waarom van het voeren van gesprekken met ouders/verzorgers 15. Samenvatting gesprekken met ouders Een korte samenvatting op één pagina van de belangrijkste aandachtspunten voor de gesprekken met ouders/verzorgers. 16. Handelingsadviezen nav de screeningslijst. Voor elk item van de screeningslijst zijn meerdere handelingsadviezen geformuleerd. Deze kunnen gebruikt worden bij het formuleren van doelen en een aanpak zoals die in bijvoorbeeld een leerlingenbespreking moeten worden afgesproken. Niet alles hoeft dus zelf bedacht te worden! Alle genoemde producten behoren bij de Zorglijn en zijn beschikbaar van elke gebruiker van de Zorglijn. Op het Emelwerda College staan alle bestanden op het netwerk van de school. Training Om de Zorglijn op een verantwoorde manier te gebruiken worden de gebruikers geschoold.

Bijlage 6:

Herkennen van dyslexie Signalering en diagnosticering Instromende leerlingen kunnen we qua taalproblemen in twee categorieën verdelen. 1. Leerlingen met een dyslexieverklaring. 2. Leerlingen bij wie de mentor of de vakdocent een ernstig taalprobleem vermoedt. De dyslexieverklaring dient door de ouders aan de afdelingsleider of de mentor te worden overlegd. Deze geeft een kopie van de verklaring aan de zorgcoördinator, zodat deze kan zorgen voor een pas en het opstellen van een handelingsplan. Een dyslexieverklaring dient aan de volgende criteria te voldoen. De verklaring is afgegeven door een erkend psycholoog of orthopedagoog met een diagnostische bevoegdheid. De verklaring dient vergezeld te zijn van een volledig testrapport. Faciliteiten en/of aanbevelingen dienen genoemd te worden. Er moet een handelingsplan aanwezig zijn, waarin niet alleen de taak van de school, maar ook de taak van de ouders is aangegeven. Het signaleren van ernstige taalproblemen bij instromende leerlingen vindt als volgt plaats: Alle nieuwe brugklasleerlingen krijgen aan het begin van het schooljaar een taaltoets met behulp van het programma Muiswerk. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

29

Als een vakdocent ernstige taalproblemen bij een leerling constateert, neemt deze hierover contact op met de afdelingsleider en de zorgcoördinator. Ook bij het bespreken van een leerling op de rapportenvergadering of naar aanleiding van gesprekken met ouders, kan besloten worden om de afdelingsleider en de zorgcoördinator in te schakelen bij ernstige taalproblemen. Ook wordt nagegaan welke gegevens vanuit de Basisschool bij aanmelding zijn doorgegeven. Bij het vermoeden van dyslexie wordt door de zorgcoördinator een aantal testen afgenomen: o Vooraf moet er een startniveau bepaald worden (Brus, Klepel, dictee, etc.). o Er wordt een handelingsplan geschreven. o De steunlessen Nederlands moeten minimaal een half jaar geboden worden. o Deze steunlessen moeten specifiek gericht zijn op het lezen en spellen. Muiswerk kan een onderdeel zijn. o Na afloop van het half jaar moeten dezelfde toetsen (Brus, Klepel, dictee) nogmaals afgenomen worden, om de evt. vooruitgang in kaart te kunnen brengen. Om in aanmerking te kunnen komen voor dyslexieonderzoek wordt er bovendien informatie ingewonnen bij de Basisschool en de ouders/verzorgers. Daarna kunnen de leerlingen aangemeld worden voor een dyslexieonderzoek bij de orthopedagoog, verbonden aan het samenwerkingsverband Stichting Aandacht +. De resultaten worden door de zorgcoördinator met de ouders, de leerling en eventueel de mentor doorgesproken. De testresultaten kunnen als volgt zijn. 1. De leerling blijkt inderdaad dyslectisch. In dit geval zal de orthopedagoog een dyslexieverklaring en adviezen afgeven. In een handelingsplan worden de nodige faciliteiten genoteerd en daarin staat aangegeven hoe verdere begeleiding zal moeten plaatsvinden. De mentor zal het proces verder bewaken. Eén keer per jaar wordt het handelingsplan bijgesteld. 2. De leerling is niet dyslectisch, maar heeft wel een ernstig taalprobleem. In de conclusie van de test wordt dan meestal geadviseerd het taalprobleem in de gaten te houden. De leerling zal extra ondersteuning nodig hebben en steunlessen moeten volgen. Een taalprobleem bij een niet-dyslectische leerling kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld: o De leerling, zo blijkt uit een intelligentietest, functioneert op een verkeerd niveau. o De leerling heeft ernstige concentratie- of motivatieproblemen. o De leerling heeft niet de juiste studie-aanpak. o De leerling heeft problemen in de emotioneel, relationele sfeer. o De leerling beheerst grammatica en/of spellingsregels van de Nederlands taal onvoldoende. o De leerling gebruikt het Nederlands als tweede taal, waardoor een taalachterstand is opgetreden.

Inventarisatie dyslexie Bij de intake van nieuwe leerlingen worden bijzonderheden doorgegeven aan de zorgcoördinator die deze gegevens in het Leerlingvolgsysteem plaatst. Is een leerling dyslectisch dan moet de leerling een dyslexierapport en een dyslexieverklaring meenemen naar school. De mentor kopieert dit en Zorgplan Emelwerda College 30 2010 - 2014

levert dit in bij de afdelingsleider en de zorgcoördinator. De afdelingsleiders geven dit aan de secretaris van de examencommissie. Alle docenten kunnen op de personeelssite van de school, onder het kopje “Zorg”, een overzicht van de dyslectische leerlingen vinden. Hoewel onderstaande symptomen voor veel dyslectische mensen zeer herkenbaar zijn, gebeurt het toch nog vaak dat dyslexie erg laat ontdekt en benoemd wordt. Het is belangrijk om dyslexie op jonge leeftijd te herkennen. Hoe eerder er rekening kan worden gehouden met de dyslexie, des te beter er een goede basis aangelegd kan worden bij een kind en hoe minder problemen hij of zij hoeft te hebben. Bij allochtone kinderen met een andere moedertaal kan het nog ingewikkelder zijn dyslexie te herkennen. Kinderen die thuis de moedertaal spreken en weinig Nederlands hebben ontwikkeld of die op latere leeftijd naar Nederland gekomen zijn, hebben vaak een enorme taalachterstand. Het is dan extra lastig om het verschil te maken tussen taalachterstand en dyslexie. Als ouder van een kind met een andere moedertaal (die u zelf ook spreekt) kun je alert zijn op typische dyslexiefouten in de moedertaal (klanken door elkaar halen, hakkelen bij het lezen, omdraaien letters). Docenten van deze meertalige kinderen moeten zowel inzicht hebben in de beheersing van de moedertaal als de beheersing van de Nederlandse taal om een conclusie te kunnen trekken over het hebben van dyslexie. Bij vermoedens van dyslexie is het altijd verstandig om contact op te nemen met de schoolbegeleidingsdienst. Bekende symptomen Dyslexie is een aangeboren iets. De eerste kenmerken zijn vaak al van baby af aan duidelijk. Daarom onderstaand overzicht, met mogelijke symptomen in iedere fase van de ontwikkeling. Let op: sommige symptomen die zich op jonge leeftijd voordoen blijven verder van toepassing, zoals het moeizaam lezen etc., maar deze worden niet herhaald. Ook hoef je niet aan alle symptomen te voldoen om dyslexie te hebben, dus niet het hele rijtje hoeft herkenbaar te zijn. Voor school Erfelijkheid speelt een grote rol: als één ouder dyslexie heeft, heeft het kind 40-50% kans om ook dyslexie te hebben. Bij twee ouders met dyslexie is de kans 80%. Als er nergens in de familie dyslexie zit (dus ook opa’s, oma’s, ooms of tantes) is de kans erg klein dat het kind wel dyslexie heeft. o Het kind is later in de ontwikkeling met kruipen en lopen o Later beginnen met praten o Spraakontwikkeling gaat trager dan leeftijdsgenootjes o Zowel de grove als de fijne motoriek blijven achter ten opzichte van leeftijdsgenootjes: dit blijft bij veel dyslectische kinderen hun hele leven minder secuur dan niet-dyslectische mensen. o Moeite met het correct vasthouden en omgaan van bestek o Knutselen gaat erg slordig: veel moeite om bijvoorbeeld een recht over een getekende lijn te knippen Begin basisschool o Minder secuur en slordiger werken bij knutselen, knippen en plakken o Moeite met het schrijven van de eigen naam o Veel kinderen met dyslexie zijn een ster in het schrijven van ‘spiegelschrift’: een omgedraaide S, de letter N met een verkeerde diagonale balk etc. Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

31

Groep 3 & verdere basisschool o Problemen met schrijven: o Slechte beheersing alfabet (a, b, c, …. eh?) o Duur lang voor een letter wordt herkend o Slecht leesbaar handschrift o Moeilijk omgaan met pennen, vooral schrijven met vulpen is een drama o Ondanks eindeloze oefeningen toch slechte score bij dictees o Blijven schrijven in spiegelschrift o Omdraaien klanken: b en d, 6 en 9, q en p etc. o Spelfouten maken tijdens het overschrijven (‘fis’ in plaats van ‘vis’) o Problemen met lezen: o Achterblijven op klasgenoten o Snel moe na het lezen o Weinig concentratie bij het lezen o Zelfde tekst steeds opnieuw lezen o Lettertjes dansen/wiebelen o Hoofdpijn o Vage oogklachten die een opticien niet echt kan bevestigen (kinderen krijgen soms ‘hoofdpijnbrilletjes’ met een sterkte van bv. -0.25) o Last van fel licht bij het lezen o Voorlezen gaat hakkelend en stotterend o Na het voorlezen geen idéé wat ze nu eigenlijk gelezen hebben o Slechte herkenning klanken (eu en ui, oe en ou etc) o Door elkaar halen als ‘dorp’ en ‘drop’ o Links en rechts niet uit elkaar kunnen houden o Moeite met analoge klok leren kijken (met wijzers) o Moeite met tafels leren, en andere logische reeksen o Niet kunnen volgen ondertiteling op tv, gaat veel te snel o Erg onzeker over prestaties, laag zelfbeeld, denken dat ze dom zijn o Blijven zitten (jaar over moeten doen) o Bij gym onhandig door slechte motoriek: bang voor bal, slecht evenwicht Middelbare school o Extra veel tijd kwijt aan huiswerk o Grote problemen bij het leren van andere talen: Nederlandse grammatica is vaak nog een raadsel, dus Duitse naamvallen gaan helemaal niet lukken o Slechte prestaties bij presentaties, speekbeurten, werkstukken en opstellen o Boekverslagen zijn een verschrikking: het lezen van het boek is al niet eenvoudig, maar om daarna ook nog helder samen te vatten en uit te leggen wat er gelezen is is een enorme opgave o Soms uitblinken bij creatieve vakken als handvaardigheid en tekenen o Liever met de handen willen werken dan met het hoofd Volwassenen o Moeite met het herkennen van verkeersborden o Slecht ruimtelijk inzicht

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

32

o Slecht richtingsgevoel o Eigen handschrift niet kunnen lezen o Veel volwassenen met dyslexie kiezen voor praktische beroepen

Bijlage 7:

Plaatsingscriteria LWOO

Welke leerlingen komen in aanmerking? Het zijn vooral twee categorieën leerlingen die in aanmerking komen voor een indicatiestelling. Al eerder noemden we het onderscheid tussen leerlingen die – met de nodige extra zorg - een vmbodiploma zouden moeten kunnen halen en leerlingen voor wie dat een onmogelijke opgave is. Bij de eerste categorie gaat het om leerlingen met een leerachterstand. Deze kan samenhangen met een benedengemiddelde intelligentie, maar kan ook het gevolg zijn van sociaal-emotionele problematiek. Dit is de doelgroep voor het Leerwegondersteunend onderwijs. De tweede categorie leerlingen is dus waarschijnlijk niet in staat om enig diploma binnen de leerwegen te behalen. Dat is aan de orde als sprake is van een aanzienlijke leerachterstand in combinatie met een zwakkere intelligentie. Deze leerlingen zijn gediend met een programma dat rechtstreeks toeleidt naar de arbeidsmarkt. Dat is de doelgroep voor het Praktijkonderwijs. Basisscholen zijn natuurlijk bij uitstek in de positie om een signalerende en adviserende rol te spelen. Zij hebben goed zicht op het kind, vooral wat betreft het didactische domein. Zij kunnen in het geval van een leerachterstand een inschatting maken van mogelijke oorzaken. Wat zijn de criteria voor Praktijkonderwijs en Leerwegondersteunend onderwijs? Bij de indicatiestelling staan de volgende drie leerlingkenmerken centraal: o de leerachterstand o het IQ o eventuele sociaal-emotionele problematiek. Leerachterstand Het gaat hier om de leerprestaties van de leerling op de volgende vier domeinen: technisch lezen, begrijpend lezen, spellen en inzichtelijk rekenen. De leerling moet voor een indicatie een bepaalde achterstand hebben op ten minste twee van de vier domeinen. Voor Leerwegondersteunend onderwijs geldt natuurlijk een andere mate van leerachterstand dan voor Praktijkonderwijs. Om een aantal meettechnische redenen gaan we uit van de relatieve leerachterstand. Op die manier kun je namelijk rekening houden met een eventuele zittenblijver en met het moment waarop een leerling een toets maakt. Doe je dat niet, dan maken leerlingen die vroeg in groep 8 getoetst worden ten onrechte een grotere kans om een indicatie te krijgen voor Leerwegondersteunend onderwijs of Praktijkonderwijs, terwijl zij daar eigenlijk niet thuis horen. Voor een indicatie Leerwegondersteunend onderwijs is een relatieve leerachterstand op twee of meer domeinen vereist van 0,25 tot 0,50. Minimaal één van deze twee domeinen moet inzichtelijk Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

33

rekenen of begrijpend lezen betreffen. Bij een combinatie van alleen spellen en technisch lezen is een indicatie dus niet mogelijk. Voor een indicatie Praktijkonderwijs is een relatieve leerachterstand vereist op twee of meer domeinen van 0,50 of meer. Ook hier geldt dat minstens één van deze twee domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen moet betreffen en de combinatie van alleen spellen en technisch lezen onvoldoende is voor een indicatie. Intelligentiequotiënt(IQ) Het gaat hier om de cognitieve capaciteiten van de leerling, uitgedrukt in een IQ. Daarbij bestaat onderscheid tussen verbale en performale (lees: ‘praktische’) intelligentie. Het gemiddelde IQ is 100: hoe hoger het IQ op basis van een test, des te intelligenter is de leerling. Het IQ zegt iets over de leerweg die een leerling aan kan. Sociaal-emotionele problematiek De term sociaal-emotionele problematiek moet goed begrepen worden. Het gaat alleen om sociaalemotionele problematiek die de leerling substantieel belemmert in deelname aan het leerproces. We hebben het hier over faalangst, prestatiemotivatie of ‘emotionele instabiliteit’. De beoordeling of daarvan sprake is, en zeker het vaststellen van de mate waarin, is niet eenvoudig. Iedereen heeft wel eens sociaal-emotionele problemen, terwijl niet meteen veel extra zorg nodig is. Of er in substantiële zin sprake is van sociaal-emotionele problematiek wordt vastgesteld door een bevoegd diagnosticus. Die doet dit aan de hand van gangbare en als betrouwbaar beoordeelde screenings- en diagnostische instrumenten. De ervaringsgegevens vanuit het basisonderwijs spelen hierbij een belangrijke rol. Hoe zien de criteria er in samenhang uit? Op het gevaar af dat dit een bijzonder technisch verhaal wordt, willen we als KOERS VO toch zo duidelijk mogelijk uiteenzetten hoe de indicatiecriteria zijn samengesteld. Afkortingen in het volgende tekstblokje betreffen LA (relatieve leerachterstand), DLE (didactische leeftijdsequivalent) en DL (didactische leeftijd). Elders in deze brochure vindt u informatie over het berekenen van de leerachterstand en treft u een kalender aan die helpt de didactische leeftijd of het equivalent vast te stellen. Leerlingen die in aanmerking komen voor een indicatie voor Praktijkonderwijs hebben: • een IQ binnen de bandbreedte 60 tot en met 80 en • een relatieve leerachterstand (LA) van 0,5 of meer Dit is berekend conform de formule LA = 1 – DLE/DL op twee van de vier domeinen (inzichtelijk rekenen, begrijpend lezen, technisch lezen en spellen waarbij minimaal één van de twee domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen betreft). Leerlingen die in aanmerking komen voor een indicatie voor Leerwegondersteunend onderwijs hebben: • een IQ binnen de bandbreedte 75 tot en met 90 en • een relatieve leerachterstand (LA) van 0,25 tot 0,5

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

34

Dit is berekend conform de formule LA = 1 – DLE/DL op twee van de vier domeinen (inzichtelijk rekenen, begrijpend lezen, technisch lezen en spellen waarbij minimaal één van de twee domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen betreft). Een leerling kan ook in aanmerking komen als hij of zij: • een IQ heeft binnen de bandbreedte 91 tot en met 120 en • een relatieve leerachterstand (LA) heeft van 0,25 tot 0,5 Dit is berekend conform de formule LA = 1 – DLE/DL op twee van de vier domeinen (inzichtelijk rekenen, begrijpend lezen, technisch lezen en spellen waarbij minimaal één van de twee domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen betreft) én een sociaal-emotionele problematiek heeft, zoals faalangst, prestatiemotivatie of ‘emotionele instabiliteit’. Wat zijn bijzondere situaties? Grensgebied Praktijkonderwijs en Leerwegondersteunend onderwijs. De gepresenteerde bandbreedtes vertonen in het gebied van 75 tot en met 80 een overlap. Daar is bewust voor gekozen omdat in die bandbreedte de grens tussen aangewezen zijn op Leerwegondersteunend onderwijs dan wel juist op Praktijkonderwijs, niet scherp te trekken valt. Over het algemeen geeft de mate van leerachterstand hier de doorslag. Belangrijk is dat de school zo goed mogelijk de aanmelding van een leerling motiveert voor Leerwegondersteunend onderwijs of voor Praktijkonderwijs. De RVC kan in deze gevallen een beschikking afgeven voor ofwel Leerwegondersteunend onderwijs ofwel voor Praktijkonderwijs. De criteria kunnen onderling strijdig zijn. Het IQ kan wijzen in de richting van Praktijkonderwijs, terwijl op basis van de leerachterstand eerder Leerwegondersteunend onderwijs voor de hand ligt. Het omgekeerde kan ook aan de orde zijn. Ook binnen het criterium leerachterstand kan zich een tegenstrijdigheid voordoen: twee domeinen wijzen in de richting van Leerwegondersteunend onderwijs, de andere twee in de richting van Praktijkonderwijs. In deze gevallen luistert de motivering van de aanmelding natuurlijk erg nauw. Een goed onderbouwde motivering zal voor de RVC meestal leidend zijn bij de eigen oordeelsvorming. De RVC heeft in deze gevallen overigens de mogelijkheid om een eigen afweging te maken. Overlap met de criteria voor de regionale expertisecentra (REC). Is sprake van een IQ lager dan 60, dan komt de leerling in aanmerking voor het speciaal onderwijs (REC). Maar, in de bandbreedte tussen 55 en 59 kan de RVC toch een indicatie voor Praktijkonderwijs geven, als de gegevens in het leerling-dossier daartoe aanleiding geven. In zo’n geval is altijd sprake van voorafgaand overleg met de school en de ouders. In uitzonderlijke situaties is een ook een dubbele indicatiestelling mogelijk (bijvoorbeeld voor REC en Praktijkonderwijs of voor REC en Leerwegondersteunend onderwijs). Leerlingen die net buiten de indicatiestelling vallen en dus niet in aanmerking komen voor Leerwegondersteunend onderwijs, maar wel zorg nodig hebben. Van belang is om dit goed in het onderwijskundig rapport te vermelden en zorg te dragen voor een ‘warme overdracht’ richting de school waar de leerling door de ouders wordt aangemeld. De VO scholen kunnen u informeren over de (on)mogelijkheden.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

35

Voor nieuwkomers uit het buitenland is meestal per gemeente een speciale opvang geregeld. Deze leerlingen komen pas na een jaar in Nederland te zijn, in aanmerking voor een eventuele aanvraag Praktijkonderwijs of Leerwegondersteunend onderwijs. Ook deze leerlingen moeten dan voldoen aan de gestelde criteria. Maar, als de leerling op het moment van de aanmelding bij de RVC korter dan twee jaar Nederlands onderwijs heeft gevolgd, dan wordt de leerachterstand gesteld op twee jaar. In deze situatie hoeft de leerachterstand niet onderbouwd te worden met toetsgegevens. Onderzoeksgegevens over het IQ en sociaal-emotionele problematiek blijven wel noodzakelijk. Hoe bereken je een leerachterstand? Voor het berekenen van de leerachterstand (en voor de aanvraag van het IQ onderzoek en later ook voor het invullen van het onderwijskundig rapport) is de volgende informatie nodig: Huidige groep: In de meeste gevallen is dat groep 8. Aantal doublures: U moet het aantal doublures melden vanaf begin groep 3. Nog een keer groep 2 overdoen telt niet mee bij de berekening van de didactische leeftijd. Leergebieden: Er moeten recente toetsscores zijn op de vier leergebieden technisch lezen, begrijpend lezen, spellen en inzichtelijk rekenen. Recente scores, voor leerlingen die meedoen aan ‘De zorgleerling in beeld’, zijn toetsgegevens van eind groep 7 of begin groep 8 (met uitzondering van de toets begrijpend lezen die slechts één keer per jaar wordt afgenomen, in februari). Volledige naam en versie van de toets: De didactische toets moet voorkomen in de verplichte lijst van te gebruiken toetsen. Jaarlijks stelt het ministerie deze lijst met toetsen vast. Datum toetsafname: Deze moet u vermelden en de toetsen uit het leerlingvolgsysteem moeten in het lopende schooljaar zijn afgenomen. Ruwe score: De ruwe score moet altijd worden ingevuld. Vaardigheidsscore: Bij gebruik van toetsen uit het Cito-LVS moet u naast de ruwe score ook de vaardigheidsscore invullen. Didactische leeftijd: De didactische leeftijd (DL) is het aantal maanden dat een leerling onderwijs heeft gehad. Elk schooljaar heeft tien onderwijsmaanden, te beginnen vanaf september groep 3. De DL wordt berekend op basis van de huidige groep van de leerling, het moment van toetsafname (groep en maand) en het aantal doublures vanaf begin groep 3 (zie hieronder de kalender voor de vaststelling van de DL). Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

36

Let op: de DL kan, voor de berekening van de relatieve leerachterstand, nooit hoger zijn dan 60 (eind groep 8). Kalender voor vaststelling van de didactische leeftijd: Moment van toetsafname bij: Geen zittenblijver aangemeld vanuit groep 8: september 51

oktober 52

novemb december er 53 54

januari

februari

maart

april

mei

55

56

57

58

59

januari

februari

maart

april

mei

45

46

47

48

49

januari

februari

maart

april

mei

60

60

60

60

60

januari

februari

maart

april

mei

55

56

57

58

59

juni/juli/ aug 60

Geen zittenblijver aangemeld vanuit groep 7:

groep 7

september 41

oktober 42

novemb december er 43 44

juni/juli/ aug 50

Zittenblijver aangemeld vanuit groep 8:

groep 8

september 60

oktober 60

novemb december er 60 60

juni/juli/ aug 60

Zittenblijver aangemeld vanuit groep 7:

groep 7

september 51

oktober 52

novemb december er 53 54

juni/juli /aug 60

Didactische leeftijdsequivalent: De didactische leeftijdsequivalent (DLE) geeft het niveau aan dat door een gemiddelde leerling wordt behaald na x maanden onderwijs. De DLE is een omzetting van de op dat moment behaalde toetsscore conform de omzettingstabellen in het DLE-boek Hoe bereken je de relatieve leerachterstand? Op basis van de DL en de DLE kan je de relatieve leerachterstand van de leerling berekenen. Bij beoordeling door de RVC gebeurt dit met onderstaande formules. Criterium om in aanmerking te komen voor Leerwegondersteunend onderwijs is een relatieve leerachterstand van 0,25 tot 0,50. Het criterium om in aanmerking te komen voor Praktijkonderwijs is een relatieve leerachterstand van 0,50 of meer. (Let op: het criterium leerachterstand is niet het enige criterium; ook intelligentie en eventuele sociaal-emotionele problematiek tellen mee!) Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

37

Criterium voor leerachterstand LWOO: 1 – (DLE/DL)

0,25 en < 0,50

Criterium voor leerachterstand PrO: 1 – (DLE/DL)

0,50

Enkele voorbeelden: Voorbeeld 1 De berekening van de didactische leeftijd (DL): Leerling A. zit in groep 8 van de basisschool en is nog nooit blijven zitten. Zijn leerachterstand wordt vastgesteld in maart (het toetsmoment). Op dat ogenblik heeft hij een didactische leeftijd van 57 (de berekening van de didactische leeftijd gaat als volgt: de periode van groep 3 tot en met groep 7 beslaat vijf jaar van tien onderwijsmaanden elk en telt dus voor 5 x 10 = 50 onderwijsmaanden. In de toetsmaand maart van groep 8 zijn reeds zeven onderwijsmaanden van dat leerjaar verstreken: 50 + 7 = 57. De didactische leeftijd van leerling A. is dus 57. ) De berekening van de didactische leeftijdsequivalent: Uit de Begrijpend Leestest voor groep 8 van het basisonderwijs (Aarnoutse, 1993) blijkt dat leerling A. een score haalt van 17 ( = aantal goed). Deze score komt volgens het DLE-boek overeen met een didactische leeftijdsequivalent van 47. De berekening van de relatieve leerachterstand: Leerling A. heeft volgens de formule 1 – (DLE/DL) een relatieve leerachterstand op begrijpend lezen van 1 – (47/57) = 0,18 (afgerond). Op basis van deze relatieve leerachterstand komt leerling A. voor wat betreft begrijpend lezen niet in aanmerking voor Leerwegondersteunend onderwijs. De achterstand is namelijk kleiner dan het criterium 0,25. In de praktijk gaat het natuurlijk om leerachterstanden op vier gebieden. Voorbeeld 2 Leerling B. zit in groep 7 en is nooit blijven zitten. Leerling B. wordt getoetst in juni. De DL is dan 50. Op de toets presteert de leerling gelijk aan een DLE van 34. De relatieve leerachterstand is vervolgens 1 – (34/50) = 0,32. Leerling B. voldoet voor dit leergebied aan het criterium voor Leerwegondersteunend onderwijs. Voorbeeld 3: Leerling C. zit in groep 8 en is een keer blijven zitten in groep 6. Voor de doublure krijgt deze leerling er tien onderwijsmaanden bij, maar de DL kan nooit meer zijn dan 60. Hij heeft dus gedurende het hele leerjaar in groep 8 een DL van 60 ongeacht de maand waarin hij wordt getoetst. Op de toets presteert de leerling gelijk aan een DLE van 32. De relatieve leerachterstand is vervolgens 1 – (32/60) = 0,47. Leerling C. voldoet voor dit leergebied aan het criterium voor Leerwegondersteunend onderwijs. Voorbeeld 4: Leerling D. zit in groep 7 en heeft groep 5 gedoubleerd. Voor de doublure krijgt deze leerling er tien onderwijsmaanden bij. Leerling D. wordt getoetst in februari op begrijpend lezen. Zijn DL is dan 46 + 10 = 56. Op de toets presteert de leerling gelijk aan een DLE van 25. De relatieve leerachterstand Zorgplan Emelwerda College 38 2010 - 2014

is vervolgens 1 – (25/56) = 0,55. Leerling D. voldoet voor dit leergebied aan het criterium voor Praktijkonderwijs.

Zorgplan Emelwerda College 2010 - 2014

39