Werkblad beschrijving interventie Voor goed beschreven

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

Werkblad beschrijving interventie Voor ‘goed beschreven’

Gebruik maximaal 10 pagina’s

Mijn Babyboek Zie ook:

www.loketgezondleven.nl/kwaliteit-van-interventies/beoordeling

Contact Centrum Gezond Leven:

Sandra van Dijk [email protected] 030-2748678

Achtergrondgegevens Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam: Adres: Plaats: E-mail: Tel.: Fax: Website:

Voedingscentrum Eisenhowerlaan 108 Den Haag [email protected] 070-3068888 070-3504259 www.voedingscentrum.nl

Contactpersoon Naam: Adres: Plaats: E-mail: Tel.:

Karen van Drongelen Eisenhowerlaan 108 Den Haag [email protected] 070-3068893

Werkblad ‘goed beschreven’ Centrum Gezond Leven

1

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

1. Doel van de interventie Wat is het doel van de interventie? Beschrijf de einddoelen en eventuele sub- of voorwaardelijke doelen zo concreet mogelijk en bij voorkeur SMART.

Hoofddoelstelling: (aanstaande) Moeders praktische ondersteuning bieden bij het aanleren van gezond eetgedrag bij hun kind(eren). Om de doelstelling te bereiken, zijn de volgende subdoelstellingen opgesteld: 1. De gebruiker van Mijn Babyboek heeft na gebruik van de tool meer kennis over borstvoeding, gezonde voeding, en gezonde voeding in relatie tot opvoeding. 2. De gebruiker van Mijn Babyboek heeft na gebruik van de tool een grotere eigen effectiviteit met betrekking tot continueren van borstvoeding tot minimaal één maand en met betrekking tot het aanleren van gezond eetgedrag bij hun kind. 3. De gebruiker van Mijn Babyboek heeft na gebruik van de tool een positieve(re) attitude met betrekking tot de voordelen van borstvoeding tot minimaal één maand en met betrekking tot het aanleren van gezond eetgedrag bij hun kind.

2. Doelgroep van de interventie Wat is de doelgroep van de hier beschreven interventie? Geef een zo precies mogelijke beschrijving van relevante kenmerken. Noem ook een eventuele intermediaire doelgroep.

Geef aan of de interventie ook geschikt is voor (specifieke) migrantengroepen, en zo ja voor welke.

Voor wie is de interventie bedoeld? Einddoelgroepen 1. (Aanstaande) moeder in Nederland in de leeftijd van 20-40 jaar met een kind tot 4 jaar oud. 2. Alle kinderen in Nederland tot 4 jaar oud.

Toepassing bij migranten De interventie is niet speciaal ontwikkeld voor migrantengroepen.

3. Aanpak van de interventie Beschrijf de opzet van de interventie. Denk aan de gebruikelijke duur, indien van toepassing de frequentie en intensiteit van de contacten, de volgorde van de onderdelen, handelingen of stappen en de setting waarin de interventie wordt uitgevoerd.

3.1 Opzet van de interventie Mijn Babyboek is een online adviestool, aangeboden via Facebook en Hyves. Mijn Babyboek op Hyves, gelanceerd in 2010, is gericht op (aanstaande) moeders in Nederland met een baby tot één maand oud en specifiek gericht op het bevorderen van het geven van borstvoeding. De tool via Facebook, gelanceerd begin 2012, is een doorontwikkeling van de Hyves tool en richt zich naast het bevorderen van het geven van borstvoeding ook op de ontwikkeling van de eerste 4 jaren van het kind, waarbij speciale aandacht is voor gezonde voeding voor jonge kinderen en opvoeding in relatie tot gezond eetgedrag. De tool via Facebook richt zich daarmee op (aanstaande) moeder in Nederland met een kind tot 4 jaar oud. Doelgroep van beide tools vormen vooral vrouwen, aangezien zij zwanger zijn en zichzelf doorgaans zien als de verantwoordelijke voor voeding binnen het gezin.


2

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

De tool kan gratis gebruikt worden en gekoppeld worden aan het eigen profiel. Iemand moet dus lid zijn van Hyves of Facebook om de tool te kunnen gebruiken. De plaats waar deze vrouwen gebruik maken van de tool is de thuisomgeving. Van belang is de doelgroep van de interventie daar te bereiken waar zij zijn. Er is daarom gekozen voor een tool via online sociale netwerken aangezien dit mogelijkheden biedt voor de verspreiding van de tool via het sociale netwerk van de gebruikers zelf. Bovendien heeft Hyves een bereik van ongeveer 74% heeft als het gaat vrouwen in de leeftijd van 20 tot 49 jaar (Hyves, 2009). Van de Facebookgebruikers is de helft vrouw en 60% van de Facebookgebruikers is tussen de 18 en 34 jaar is (Cijfersheet social media, 2011). De gebruiker bepaalt zelf hoe vaak zij gebruik maakt van de tool en hoe uitgebreid het gebruik hiervan is. De ene gebruiker zal dagelijks inloggen op Facebook of Hyves en gebruik maken van de tool, en een andere gebruiker doet dit incidenteel. De vrouw kiest zelf welke onderdelen zij gebruikt (zie hieronder een uitgebreidere uitleg van de verschillende mogelijkheden). In de Hyvesversie krijgt de vrouw elke keer dat zij inlogt een tip die aansluit bij de fase van haar zwangerschap/de leeftijd van het kind. De Facebookversie biedt deze mogelijkheid alleen als de gebruiker de verwachte geboortedatum / leeftijd van het kind heeft ingevoerd.

3.2 Inhoud van de interventie Wat gebeurt er concreet bij de uitvoering? Beschrijf hoe de onderdelen van de interventie worden ingevuld of uitgevoerd, zo nodig met enkele typerende voorbeelden.

Hyves

Facebook

Hyves Wanneer iemand is ingelogd op Hyves, kan diegene de tool vinden door bovenaan de pagina ‘Meer…’ aan te klikken. Er ontvouwt zich dan een keuzemenu; men klikt op ‘Gadgets’. Onder de categorie ‘Events & Countdowns’ vindt men de tool, onder de tab ‘nieuwste’. Na het plaatsen van Mijn Babyboek, kan de gebruiker persoonlijke gegevens invullen, zoals haar naam en uitgerekende datum. Ook geeft de gebruiker aan wie van de Hyves-vrienden het Babyboek mag inzien in verband met privacy. Het Babyboek kan gepersonaliseerd worden door zelf de look and feel te bepalen en een eigen foto op de voorkant te plaatsen. Vervolgens wordt de vraag gesteld op welke manier de vrouw van plan is haar baby na de bevalling te gaan voeden en of zij al eerder borstvoeding heeft gegeven. Doordat is aangegeven wanneer de vrouw verwacht te bevallen, houdt de tool precies bij in welke week van de zwangerschap de gebruiker zich be-


3

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

vindt, en geeft informatie over de groeifase van het kindje. Tevens geeft de tool tips passend bij de fase van de zwangerschap. Elke keer als de vrouw inlogt krijgt zij een andere tip of een weetje te zien over gezonde voeding en levensstijl tijdens de zwangerschap. Na de geboorte van de baby krijgt men van dag tot dag kundig advies over (borst)voeding. Op deze manier wordt er op maat informatie en advies gegeven. Facebook Wanneer iemand is ingelogd op Facebook, kan diegene de tool vinden door bovenaan de pagina in het zoekvenster te zoeken op ‘Mijn Babyboek’ of rechtstreeks via http://apps.facebook.com/babyboek/ (overigens kun je zonder zelf op Facebook te zitten via deze link ook door vrijwel alle onderdelen van de tool wandelen). Door te klikken op de applicatie komt men op het beginscherm van de tool, het zogenaamde dashboard. Vervolgens kan de gebruiker de uitgerekende datum invullen, of aangeven dat haar kindje al geboren is. Alleen de gebruiker zelf krijgt het 'maatadvies' als de uitgerekende datum is aangegeven. In de Hyves versie zit in onderdelen als ‘brabbels’ en ‘het fotoboek’ (zie onder ‘inhoud’), meer privacygevoelige informatie dan in de Facebook tool. Anderen kunnen wel de tool in zijn algemeenheid raadplegen en bijvoorbeeld ook vragen stellen, de tips en weetjes bekijken en door groei en ontwikkeling scrollen. De applicatie is standaard zichtbaar voor iedereen. I.v.m. de werking van Facebook is dit anders dan bij Hyves. Een app staat bij Facebook standaard op een Facebook Page en is van daaruit toegankelijk. Op het moment dat je de app personaliseert en permissie geeft om je persoonlijke gegevens te gebruiken, blijft deze via de Page beschikbaar, maar is deze voor degene die permissie gegeven heeft gepersonaliseerd, dus niet voor vrienden. Doordat is aangegeven wanneer de vrouw verwacht te bevallen dan wel of het kindje al geboren is, houdt de tool precies bij in welke week van de zwangerschap de gebruiker zich bevindt/hoe oud het kindje is, en geeft informatie over de groeifase van het kindje. Tevens geeft de tool tips passend bij de fase van de zwangerschap of de leeftijd van het kind. Elke keer als de vrouw inlogt krijgt zij een andere tip of een weetje te zien over gezonde voeding en levensstijl tijdens de zwangerschap of passend bij de leeftijd van het kind. Algemene inhoud De tool ziet er uit als een agenda met verschillende tabbladen: deze tabbladen geven toegang tot de verschillende functies van de tool. Hier volgt een omschrijving van de verschillende functies van Mijn Babyboek op Hyves: 1. Over mij Hier ziet de deelnemer haar persoonlijke gegevens die zij heeft ingevuld bij het registeren: babyboek titel, naam, wie is de vader, uitgerekend op welke datum, de eigen geboortedatum en de keuze van de look and feel. 2. Groei De groei en ontwikkeling van het kindje worden bijgehouden door de tool. Er wordt een animatie weergegeven van hoe het kindje er op dat specifieke moment van de zwangerschap uitziet. Ook wordt er


4

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

informatie gegeven over die specifieke fase van de zwangerschap. Men kan hier ook terugkijken naar eerdere weken in de zwangerschap of vooruit kijken naar latere weken. Na de geboorte van het kindje wordt deze functie vervangen door een functie waarbij de vrouw de gegevens van de baby kan invullen (lengte, gewicht, etc.). Zij kan hierbij ook het geboortekaartje toevoegen en deze versturen naar vrienden op Hyves. 3. Checklist Hier kan bijgehouden worden welke zaken nog geregeld moeten worden. Dit zijn dingen zoals spullen voor de baby, voor het geven van borstvoeding, spullen voor de kinderkamer, zaken die nog geregeld moeten worden (kinderopvang, geboortekaartjes, etc.) en dingen voor het werk, zoals een kolfruimte en zwangerschapsverlof. 4. Agenda Hierin kan de gebruiker belangrijke afspraken noteren. Er kunnen ook vanuit het Voedingscentrum belangrijke evenementen in genoteerd worden, zoals de Negen Maanden Beurs of Moederdag. 5. Mijn baby Nadat het kindje geboren is, kan hier ingevuld worden wat de naam is, op welke datum het geboren is, wat de lengte en het gewicht is en of het een jongen of meisje is. 6. Het verlanglijstje Bij deze functie kan de vrouw een lijstje maken van spullen die zij nog graag wil hebben voor de geboorte van het kindje. Anderen kunnen dit ook zien in het Babyboek of de vrouw kan het lijstje printen om mee te geven als tips voor kraamcadeaus. 7. Het fotoboek In het fotoboek kunnen per week foto’s geplaatst worden van de periode van de zwangerschap. Zo kan bijvoorbeeld de echo erin worden ‘geplakt’, of foto’s van de eigen buik. Na de zwangerschap kan de gebruiker de eerste foto’s van haar kindje plaatsen. 8. Spots Deze functie is een kaart van de omgeving waarin de vrouw woont. Op deze kaart zijn handige locaties weergegeven zoals borstvoedingorganisaties, borstvoedingscafés, lactatiekundigen, verloskundigen, contactpersonen van de borstvoedingorganisaties en locaties met het beeldmerk ‘Voeden kan hier’ (zorginstellingen, horecagelegenheden, gemeentelijke instellingen). Daarnaast kunnen vrouwen zien wie er in hun omgeving ook de tool gebruikt en dus zwanger is of pas bevallen. Hier kunnen zij dan contact mee leggen. 9. Tips Bij het openen van de tool ontvangt de gebruiker elke keer een passende tip die aansluit bij de fase van zwangerschap of na de bevalling. De informatie die gegeven wordt, heeft aan het begin van de zwangerschap een brede scoop (zwangerschap en voeding) maar wordt steeds specifieker over borstvoeding in de laatste maanden van de zwangerschap tot zes maanden na de bevalling. De informatiedichtheid over dit onderwerp het grootst is vlak voor de bevalling tot


5

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

ongeveer een maand daarna. De tips kunnen ook apart worden gelezen via de tab ‘Tips’. Onder deze tab staan alle tips, gerubriceerd naar algemeen, quotes, tips voor vaders en welkom. 10. Brabbels en FF kwijt Ervaringen, opmerkingen en vragen kunnen worden gedeeld met anderen. Ook kan een vrouw dingen waar zij tegenaan loopt tijdens de zwangerschap beschrijven en kunnen anderen hierop reageren. De mate van privacy kan hierbij ingesteld worden. De vrouw kan aangeven welke delen zij wel en niet zichtbaar wil hebben voor haar vrienden op Hyves. 11. Support Om te voorzien in de grote informatiebehoefte bij zwangeren, bevat de tool ook een vraag- en antwoordfunctie onder de tab ‘Support’. Ook is deze vraag en antwoordfunctie zichtbaar bij het openen van de tool in het openingscherm. Via deze functie kunnen gebruikers hun vragen kwijt over voeding voor moeder en kind, de zwangerschap en borstvoeding, en ontvangen hierop een advies op maat. Hoewel de focus ligt op borstvoeding, kunnen vrouwen ook vragen stellen over flesvoeding. De vraag van de vrouw wordt vergeleken met de standaardinformatie die in de database van de tool aanwezig is. Door middel van een track en trace systeem krijgt zij dan een passend antwoord. De vragen en antwoorden zijn gebaseerd op een quickscan die onder zwangeren is gehouden met vragen naar hun informatiebehoefte en veelgestelde vragen aan informatielijnen van het Voedingscentrum en borstvoedingorganisaties. De database bevat meer dan duizend onderwerpen uiteenlopend van voedselveiligheid tijdens de zwangerschap, algemene zwangerschapsonderwerpen, voedingsgerelateerde klachten, gezonde voeding, borstvoeding, flesvoeding, veelvoorkomende klachten bij een baby in relatie tot (borst)voeding, voeding als je borstvoeding geeft tot relevante verwijzingen en links. 12. Print Het hele Babyboek kan geprint worden, zodat de vrouw er ook een papierenversie van kan houden. Zij kan zelf kiezen welke onderdelen zij wil printen en van welke periode. 13. Privacy Hier kan de gebruiker aangeven wie van haar Hyves vrienden haar Babyboek mogen inzien. 14. Doorsturen De tool kan via het eigen sociale netwerk verder worden verspreid met de functie ‘doorsturen’. Hiermee wordt de tool als tip doorgestuurd naar een (zwangere) vriendin. Hieronder volgt een omschrijving van de verschillende functies van Mijn Babyboek op Facebook. Hieronder worden de onderdelen van de Facebook tool beschreven die ten opzicht van de Hyves tool veranderd zijn. De onderdelen ‘spots’ en ‘checklist’ zijn hetzelfde gebleven.’Vraag en antwoord’, ‘groei en ontwikkeling’ en ‘tips en weetjes’ werken nog precies hetzelfde als bij Hyves, en hebben dezelfde inhoud alleen loopt de informatie door tot de leeftijd van 4 jaar. Ook heb je als bezoeker die zich verder niet aanmeldt


6

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

toegang tot veel meer informatie dan in de Hyves versie (dan kan het alleen als je als vriend van de gebruiker van de tool bent aangemerkt). 1. Dashboard Het dashboard is de homepage van de tool. Het biedt aan de hand van tabbladen een overzicht van de verschillende functionaliteiten, een soort keuzemenu. Als een vrouw zich heeft aangemeld staat de kalender van ‘Groei & ontwikkeling’ op de week van zwangerschap waarin zij zich bevindt of de leeftijd van haar kindje en wordt een bij die fase passende tip of weetje getoond. Voor bezoekers die zich (nog) niet hebben aangemeld staat de kalender standaard op week 1 van de zwangerschap, als eerste tip een felicitatie met de zwangerschap en de uitgerekende datum op 40 weken later. Bezoekers kunnen zich aanmelden door rechtsboven in het dashboard de juiste uitgerekende datum of geboortedatum van hun kind in te geven. Vanuit het dashboard kunnen bezoekers naar de verschillende andere functies door op de tabbladen te klikken. 2. Groei & ontwikkeling De groei en ontwikkeling van het kindje worden bijgehouden door de tool. Er wordt een animatie weergegeven van hoe het kindje er op dat specifieke moment van de zwangerschap uitziet. De animatie loopt door tot de leeftijd van 4 jaar. De kalender gaat in de zwangerschap uit van weken, na de bevalling tot ongeveer 2 jaar in maanden en nog later per half jaar. Ook wordt er informatie gegeven over de ontwikkeling van het kind die specifieke fase van de zwangerschap of over het aantal maanden dat het kindje is. Men kan hier ook terugkijken naar eerdere weken of vooruit kijken naar latere weken. 3. Tips & weetjes Bij het openen van de tool ontvangt de gebruiker die zich heeft aangemeld elke keer een passende tip die aansluit bij de fase van zwangerschap of het aantal maanden dat het kindje is. De tips kunnen ook apart worden gelezen via de tab ‘Tips & weetjes’. Hier vindt men tips per thema, namelijk: zwangerschap, borstvoeding, baby, dreumes, peuter, eerste hapjes (eet)opvoeding, inspiratie en werk. De informatie die gegeven wordt, heeft aan het begin van de zwangerschap een brede scoop (zwangerschap en voeding) maar wordt steeds specifieker over borstvoeding in de laatste maanden van de zwangerschap tot zes maanden na de bevalling. De informatiedichtheid over dit onderwerp is het grootst vlak voor de bevalling tot ongeveer een maand daarna. 4. Vraag & antwoord Hier kan de gebruiker een vraag stellen over zwangerschap, borstvoeding en gezond eten en bewegen met kinderen van 0 tot 4 jaar. Men kan ook alleen een trefwoord invullen. De database bevat meer dan 1000 records over uiteenlopende onderwerpen over zwangerschap, borstvoeding en voeding voor jonge kinderen. Dit onderdeel is voornamelijk gebaseerd op veelgestelde vragen die via de informatiedienst van het Voedingscentrum werden gesteld door consumenten. De vraag van de vrouw wordt vergeleken met de standaardinformatie die in de database van de tool aanwezig is. Door middel van een track en trace systeem krijgt zij dan een passend antwoord.


7

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

5. Checklist Hier kan bijgehouden worden welke zaken nog geregeld moeten worden. Dit zijn dingen zoals spullen voor de baby, voor het geven van borstvoeding, spullen voor de kinderkamer, zaken die nog geregeld moeten worden (kinderopvang, geboortekaartjes, etc.) en dingen voor het werk, zoals een kolfruimte en zwangerschapsverlof. 6. Spots Deze functie is een kaart waarin men kan zoeken op plaatsnaam. Op deze kaart zijn handige locaties weergegeven zoals borstvoedingorganisaties, borstvoedingscafés, lactatiekundigen, verloskundigen, contactpersonen van de borstvoedingorganisaties en locaties met het beeldmerk ‘Voeden kan hier’ (zorginstellingen, horecagelegenheden, gemeentelijke instellingen). Daarnaast kunnen vrouwen die zich hebben aangemeld zien wie er in hun omgeving ook de tool gebruikt en dus zwanger is of pas bevallen. Hier kunnen zij dan contact mee leggen. Gebruikers die zich hebben aangemeld krijgen bij dit onderdeel direct de kaart van hun eigen omgeving te zien. 7. Verlanglijstje Bij deze functie kan de vrouw een lijstje maken van spullen die zij nog graag wil hebben voor de geboorte van het kindje. Deze functie kunnen vrouwen alleen gebruiken als zij zich ook hebben aangemeld. Het verlanglijstje kan via Facebook ook worden toegestuurd aan vrienden. Ook kan de vrouw het lijstje printen om mee te geven als tips voor kraamcadeaus.

4. Materialen en links Welke materialen zijn er en waar zijn deze verkrijgbaar? Noem ten minste de Nederlandse handleiding. Noem ook eventuele links naar relevante websites, rapporten of andere relevante bestanden. Vermeld eventueel ook of er voorzieningen zijn voor migranten en zo ja welke.

De volgende materialen zijn beschikbaar: 1. De tool Mijn Babyboek, te vinden en te uploaden op Hyves (specifiek gericht op het geven van borstvoeding); 2. De tool Mijn Babyboek, te vinden op Facebook; http://apps.facebook.com/babyboek/ 3. Webpagina met informatie over Mijn Babyboek, een introductie- en instructiefilmpje met uitleg over de tool (fungeert als handleiding voor de gebruikers) en een link naar de tool op Hyves en Facebook: http://www.voedingscentrum.nl/mijnbabyboek

5. Onderbouwing werkzaamheid Geef hier een aanzet tot onderbouwing van de werkzaamheid. Op welke principes is de interventie gebaseerd? Waarom denkt u dat deze interventie effect zal hebben?

Advies op maat, bevorderen van kennis en attitude Binnen de interventie Mijn Babyboek wordt geprobeerd een centrale verwerking van informatie te bevorderen en op die manier kennis te vermeerderen, door in te spelen op persoonlijke relevantie (Bandura 1986, in: Schaalma et al., 2008). De ontvanger zal dan beter over de boodschap nadenken (Koelen & Martijn, 1994). Mensen zijn namelijk meer geneigd om informatie goed tot zich te nemen naarmate de boodschap beter is afgestemd op de overwegingen die voor hen essentieel zijn – dit vergroot de kans op effectieve gedragsverandering (Witte, 1995, in: Schaalma et al., 2008). Volgens het Elaboration Likelihood Model is (attitude)verandering als gevolg van een centrale informatieverwerking namelijk stabieler en meer blijvend dan verandering als gevolg van perifere verwerking van informatie (Schaalma et al.,


8

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

2008). Om dit vorm te geven is er gebruik gemaakt van advies op maat. Door rekening te houden met de fase waarin de vrouw zich bevindt in de zwangerschap en de leeftijd die haar kind heeft en daarop afgestemd advies te geven, maar ook door de mogelijkheid op elk gewenst moment antwoord te kunnen krijgen op een vraag die de gebruikster heeft. Uit vragen van (aanstaande) moeders die binnen komen bij het Voedingscentrum blijkt dat gezonde voeding tijdens de zwangerschap en voeding voor jonge kinderen is een onderwerp waarover bij aanstaande en jonge ouders veel vragen en onzekerheden bestaan. Het krijgen van een kind is een ingrijpende verandering in iemands leven en ten tijde van dergelijke veranderingen gaan mensen weer over hun gedrag nadenken (Schaalma et al., 2008). Door hierbij aan te sluiten, worden er mogelijkheden gecreëerd om bepaalde gewoonten te veranderen of nieuwe aan te leren (Verplanken & Wood, 2006, in: Schaalma et al., 2008). De perifere route van informatieverwerking wordt bij Mijn Babyboek wel gebruikt om de aandacht te trekken van de potentiële gebruikster; door een aantrekkelijke, leuke tool te ontwikkelen wordt getracht de vrouw enthousiast te maken voor de inhoud ervan. (Schaalma et al., 2008) Eigen effectiviteit De tool vormt met de supportfunctie een betrouwbare vraagbaak en de Tips & weetjes zijn erg gericht op geruststelling en feedback. Via de Spots wordt het zoeken van deskundige hulp laagdrempelig gemaakt. Via ‘Brabbels’ en ‘Effe kwijt’ in de Hyves tool kunnen gemoedstoestand en vragen gedeeld worden met anderen. De gebruikers kunnen bovendien per dag verschillende tips krijgen die vooral ingaan op bekende en daardoor herkenbare onzekerheden en problemen die zich kunnen voordoen, maar vooral ook laten zien dat sommige dingen gewoon zijn (bijvoorbeeld stuwing, kraamvrouwentranen etc, als het om borstvoeding gaat). Door de feedback wordt de vrouw bekrachtigd dat zij de capaciteiten bezit die nodig zijn voor het het gezond laten opgroeien van haar kindje. Deze aanpak kan geplaatst worden binnen de Sociaal-Cognitieve Theorie (SCT) van Bandura en is een manier om zelfregulatie te bevorderen (Viswanath, 2008). Waarom via een online sociaal netwerk? Om informatie en ondersteuning te kunnen bieden aan (aanstaande) moeders, is het van belang dat ze bereikt worden waar ze zijn. Tegenwoordig hoeft dat niet meer alleen fysiek, maar is de digitale wereld ook steeds meer een omgeving waar doelgroepen bereikt kunnen worden. Via deze netwerken wordt bovendien veel gedeeld met ‘vrienden’. Vaak zijn dat generatiegenoten die zich voor een (groot) deel in dezelfde levensfase bevinden. Via een sociaal netwerk is de kans groot dat een tool waar een gebruiker positieve ervaringen mee heeft, snel wordt gedeeld en doorgegeven aan vriendinnen die ook zwanger zijn en/of jonge kinderen hebben. De opzet van de interventie draagt op die manier dus ook bij aan de implementatie ervan.


9

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

6. Randvoorwaarden uitvoering en kwaliteitsbewaking Welke eisen zijn er t.a.v. opleiding, training, certificering, licenties en/of supervisie van de uitvoerend werkers? Beschrijf deze randvoorwaarden voor de toepassing.

Is er voor de overdracht of implementatie een handleiding of protocol? Zijn er eerdere ervaringen waaruit blijkt dat de interventie overdraagbaar is?

Hoe wordt de kwaliteit van de interventie beoordeeld en bewaakt? Denk bijvoorbeeld aan registratie van activiteiten en resultaten.

6.1 Eisen ten aanzien van opleiding Er zijn geen specifieke eisen voor de uitvoering en begeleiding van de uitvoerend werkers.

6.2 Eisen ten aanzien van overdracht en implementatie Er is geen handleiding of protocol voor overdracht of implementatie. Wel is er, zoals hierboven aangegeven, een introductie- en instructiefilmpje beschikbaar voor (potentiële) gebruikers.

6.3 Eisen ten aanzien van kwaliteitsbewaking De wijze van kwaliteitsbewaking wordt bepaald door de uitvoerder. Het Voedingscentrum zorgt ervoor dat de informatie in Mijn Babyboek up to date en wetenschappelijk onderbouwd is. 6.4 Kosten van de interventie

Wat zijn de kosten voor de uitvoering? Noem zo mogelijk kosten voor licentie, materiaal, trainingen, kwaliteitsbewaking, Vermeld het jaartal waarvoor de prijzen gelden. Noem ook de tijdinvestering van betrokken professionals (uitvoering en coördinatie).

De interventie is gratis te gebruiken.

7. Onderzoek naar de uitvoering van de interventie Is er onderzoek gedaan naar de uitvoering van de interventie? Beschrijf doel, type onderzoek (bijvoorbeeld procesevaluatie, behoefteanalyse, nul-meting, haalbaarheidonderzoek, tevredenheidmeting etc.), methode en relevante uitkomsten. Geef aan wat het bereik is, de succes- en faalfactoren en waardering door de doelgroep. Geef ook aan hoe de interventie, indien noodzakelijk, wordt aangepast.

Procesevaluatie Doel en type onderzoek Om de waardering en het gebruik van Mijn Babyboek in kaart te brengen, is er in 2011 een procesevaluatie uitgevoerd naar de tool die wordt aangeboden op Hyves (Veltman, 2011). De procesevaluatie is gebaseerd op het RE-AIM raamwerk (reach, efficacy, adoption, implementation, maintenance). Onderzocht is hoeveel vrouwen er bereikt zijn met de interventie (bereik), het aantal en de wijze waarop bedrijven de uitvoering hebben helpen realiseren (adoptie), of de interventie zo uitgevoerd is als bedoeld (implementatie), de mate waarin de interventie nog steeds aanslaat bij de doelgroep (continuering), de (geschatte) effectiviteit van de interventie (effectiviteit) en hoe de interventie wordt gewaardeerd (een voorwaarde voor continuering). (Veltman, 2011) Methode Voor het onderzoek zijn diverse onderzoeksmethoden gebruikt (Veltman, 2011). Hieronder zullen deze per onderdeel van het RE-AIM model beschreven worden. - Bereik (reach): Om het bereik van de interventie in kaart te brengen, is gebruik gemaakt van de analyse functies binnen Google Analytics. Hiermee kon gekeken worden naar het aantal en het soort bezoekers. Er kon zo een beeld geschetst worden


10

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

van bezoekersstromen, verkeersbronnen en paginaweergaves. - Effecten (efficacy): Tijdens de looptijd van de interventie was het de bedoeling dat de vrouwen die de tool plaatsten drie maal een vraag werd gesteld over de babyvoeding. Bij meetmoment 1 (bij het plaatsen van de tool) werd vrouwen gevraagd naar hun intentie (“Hoe ben je van plan je baby na de bevalling te gaan voeden?”). Bij meetmoment 2 (bij de geboorte) werd vrouwen gevraagd naar hun gedrag (“Welke melkvoeding kreeg je kind de eerste dag na de geboorte?”). Meetmoment 3 (1 maand na de bevalling) is helaas nooit online komen te staan. Door een technisch probleem in het systeem was het niet mogelijk om gegevens te verkrijgen over het type voeding na de eerste maand. Deze vraag moest controleren of vrouwen na een maand nog steeds borstvoeding zouden blijven geven. Het belangrijkste effect is hierdoor helaas niet toetsbaar geweest. Daarnaast bleek dat veel vrouwen ook al afhaakten tussen meetmoment 1 en 2. Om betrouwbare gegevens te krijgen is ervoor gekozen in de resultaten alleen de populatie vrouwen mee te nemen die aan meetmoment 1 en 2 zijn blootgesteld (n=540). Alle vrouwen die tool hebben geplaatst, kregen de vraag om mee te doen aan het onderzoek (n=3443). Meetmoment 1 (bij de plaatsing van de tool), meetmoment 2 (na de bevalling) en de ervaring met het geven van borstvoeding werden voor de effectevaluatie met elkaar vergeleken. De gegevens zijn met elkaar vergeleken door middel van het statistiek programma SPSS. Er zijn frequentieanalyses uitgevoerd en de samenhang tussen intentie en gedrag, ervaring en intentie, en ervaring en gedrag zijn berekend. - Adoptie (adoption): Om de adoptie van de interventie in kaart te brengen zijn interviews afgenomen met contactpersonen uit de organisaties die betrokken waren bij het ontwikkelen van de interventie, te weten Vereniging Borstvoeding Natuurlijk (VBN), La Leche League (LLL) en de Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen. Het ging hier om de voorzitter van VBN, de PR-coördinator van LLL en de lactatiekundige die namens de NVL hierbij betrokken was. Daarnaast hebben interviews plaatsgevonden met de bouwer van de tool, Schepnet, Hyves en de direct betrokkenen bij het Voedingscentrum. - Implementatie (implementation): Er is gekeken of er voldaan is aan de eisen van het programma van eisen dat vooraf is opgesteld door het Voedingscentrum. Dit is gedaan door middel van interviews met de gebruikers van de interventie. Voor het doorlopen van het Intervention Mapping protocol is allereerst literatuuronderzoek gedaan om een analyse te kunnen maken van het gezondheidsprobleem, het gedrag, de determinanten van het gedrag en de theorieën en methodieken. - Continuering (maintenance) Om de continuering van de interventie in kaart te brengen, zijn de statistieken van Google Analytics bekeken. Hiermee kon gezien worden of de interventie nog steeds nieuwe bezoekers trok. Daarnaast is tijdens de interviews gevraagd naar de geschatte effectiviteit en de waardering van de tool, wat een voorwaarde vormt voor de continuering van een interventie. Werving Alle 3000 gebruikers die op het moment van het onderzoek gebruik maakten van Mijn Babyboek zijn benaderd voor deelname aan een interview. Er is


11

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

geworven via de publieke Hyve. In het forum is een uitnodiging geplaatst om deel te nemen aan het onderzoek. Uiteindelijk zijn er vier aanmeldingen geweest. Deze vrouwen waren 30, 35, 28, en 35 jaar oud. Alle vier waren zij reeds bevallen op het moment van het interview. Door de lage respons op oproepen om deel te nemen aan het onderzoek onder de gebruikers, is ervoor gekozen om de onderzoekspopulatie uit te breiden, door ook interviews te houden met medewerkers van betrokken organisaties. Verder zijnde betrokken accountmanager van Hyves, de voorzitter van VBN, PR-coördinator van LLL, de creatief directeur van Schepnet (deze partij heeft de tool ontwikkeld), en de twee betrokken projectmanagers van het Voedingscentrum gevraagd om medewerking te verlenen aan een interview. (Vetlman, 2011) Relevante uitkomsten - Bereik De tool had op 7 januari 2011 3.443 gebruikers (Veltman, 2011). In mei 2011 waren hiervan nog 921 actief. Dit houdt in dat zij de tool nog steeds op hun profielpagina hebben staan. Entertainment gadgets, spelletjes, Youtube filmpjes en diagadgets zijn de meest geplaatste gadgets op Hyves (300.000 of meer). De meest geplaatste functionele gadgets zijn: _ De Amber alert (35.000 keer geplaatst) _ De Albert Heijn recepten gadget (2.400 keer geplaatst) _ Nicotinell Stoppen met roken gadget (2.400 keer geplaatst) _ Ik zoek baas gadget van de Dierenbescherming (1.750 keer geplaatst) Hieruit kan geconcludeerd worden dat de “Mijn Babyboek gadget” (met 3.443 gebruikers) in vergelijking met vergelijkbare gadgets goed heeft gescoord. Het aantal actieve gebruikers van de tool is echter na de actieperiode op Hyves sterk gedaald. Wel is te zien dat de tool ook zonder actieve promotie nog steeds nieuwe gebruikers trekt. (Veltman, 2011) Over heel 2011 waren de cijfers als volgt: - 345.043 Bezoeken - 97.064 Unieke bezoekers - 707.959 Paginaweergaves - 2,05 Pagina's/bezoek Begin 2012 heeft de publieke Hyve van Mijn Babyboek ruim 2000 leden en 848 gebruikers (personen die de tool op hun profiel hebben geplaatst). Het aantal eigenaren sinds de livegang is 4047. Om de leeftijd van de gebruikers te bepalen is er gekeken naar de gemiddelde leeftijd, de modus (de meest voorkomende leeftijd) en de mediaan (de leeftijd in het midden van de hele reeks leeftijden) (Veltman, 2011). Veel gebruikers hebben hun leeftijd echter niet goed geregistreerd. Bijna 350 gebruikers zouden namelijk een leeftijd hebben van onder de 14 jaar en ongeveer 100 van hen zou dit jaar geboren zijn. De gemiddelde leeftijd van alle gebruikers komt dan neer op 27 jaar. Wellicht hebben deze gebruikers gedacht dat zij de leeftijd van hun kind moesten registreren. Er is daarom alleen naar de gebruikers gekeken die een leeftijd hadden van 15 jaar of ouder. Gemiddeld zijn deze gebruikers 29 jaar en zijn de meeste gebruikers 26 jaar. (Veltman, 2011) - Effecten Uit de verkregen gegevens bleek dat 37,1% de intentie had om uitsluitend borstvoeding te geven. Van de respondenten wilde 27,6% uitsluitend kunst-


12

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

voeding gaan geven en 17,5% koos voor een combinatie van borstvoeding en kunstvoeding. Van de vrouwen gaf 17,8% aan nog geen keuze te hebben gemaakt over het soort voeding dat zij wil gaan geven bij de geboorte. Veel respondenten zijn uitgevallen en hebben de tweede vraag (na de geboorte: welke melkvoeding kreeg je kind de eerste dag na de geboorte?) niet ingevuld. Bij de rest van de resultaten zijn dan ook alleen de gegevens gebruikt van de vrouwen die alle vragen hebben beantwoord (populatie zonder uitval). Het blijkt dat er een kleine samenhang (Cramer’s V= 0,14) is tussen ervaring met betrekking tot het geven van borstvoeding en de intentie om borstvoeding te gaan geven (n=3222). Vrouwen die eerder borstvoeding hebben gegeven, geven vaker aan borstvoeding te willen gaan geven dan vrouwen zonder ervaring (47,1% vs 32,8%)(n=3222). Het blijkt dat er een tamelijk sterke samenhang (Cramer’s V= 0,56) is tussen de intentie die de vrouwen hebben en het uiteindelijke gedrag (n=540). Vrouwen die de intentie hadden om borstvoeding te geven, gingen ook voor het grootste deel borstvoeding geven (31,1%). Het blijkt ook dat er een kleine samenhang (Cramer’s V= 0,22) is tussen ervaring met betrekking tot het geven van borstvoeding en het uiteindelijk geven van borstvoeding (n=536). Vrouwen die eerder borstvoeding hebben gegeven geven eerder borstvoeding (21,1%) dan kunstvoeding (6%). (Veltman, 2011) - Implementatie Het Voedingscentrum heeft een programma van eisen opgesteld waaraan de tool zou moeten voldoen (Veltman, 2011). Deze is opgesteld in overleg met VBN en LLL, vanuit hun kennis over de doelgroep. Door observatie van de tool en de informatie die verkregen is uit de interviews met vier gebruikers (doelgroep), Schepnet, het Voedingscentrum en de borstvoedingsorganisaties, komt o.a. naar voren dat: - Aan de vereisten voor de inhoud en relevantie grotendeels is voldaan. Alleen met betrekking tot de vereiste dat de tool praktisch en relevant voor de doelgroep is, wordt aangegeven dat hieraan in zekere mate is voldaan. In de interviews is aangegeven dat de vrouwen informatie missen over de tijd na de zwangerschap. - Aan de vereisten voor vormgeving en aantrekkelijkheid grotendeels is voldaan. Alleen met betrekking tot de vereiste dat de ‘look and feel’ aansluit bij de belevingswereld van de doelgroep, wordt aangegeven dat hieraan in zekere mate is voldaan. De tool is volgens enkele geïnterviewde vrouwen inhoudelijk minder relevant voor pas bevallen vrouwen. - Aan de vereisten voor functionaliteit grotendeels is voldaan. Alleen met betrekking tot de vereiste dat deelnemers op elk moment kunnen registreren en of er wordt gevraagd naar de gemoedstoestand van de gebruiker, wordt aangegeven dat hieraan in zekere mate is voldaan. De vrouwen die geïnterviewd zijn, geven namelijk aan dat de tool niet erg relevant meer is na de bevalling. Daarnaast wordt binnen de gadget niet gevraagd naar de gemoedstoestand van de vrouw. (Veltman, 2011) - Continuering Voor verdere continuering is een aanpassing voor Facebook gewenst, zowel de ondervraagde vrouwen als betrokken organisaties uitten deze wens. De partij die de tool heeft ontwikkeld, heeft hier bijvoorbeeld op aangedrongen


13

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

onder andere vanwege de trek naar van Hyves naar Facebook en het probleem met zichtbaarheid van de tool op Hyves en daarmee het feit dat de zwangerschap van de gebruiker direct op de profielpagina zichtbaar is voor haar vrienden. Ook de borstvoedingsorganisaties zien op grond van hun ervaring met de doelgroep de stap naar Facebook als een goede manier om een grotere groep vrouwen te bereiken. Hyves raadt aan om nieuwe mediaposities in te kopen, omdat dit direct voor meer bereik zorgt binnen de doelgroep. Door middel van deze promotie kan er voor gekozen worden de advertenties bij bepaalde mensen naar voren te laten komen op hun profielpagina. Er kan bijvoorbeeld getarget worden op woonsituatie ‘met kinderen’ of op de categorie ‘familie’ waarin diverse Hyves groepen zitten die voor en/of door moeders zijn opgezet. Het is dus raadzaam om de tool nogmaals actief te promoten via Hyves om continuering te bevorderen. (Veltman, 2011) Succes- en faalfactoren Bijna alle geïnterviewde vrouwen gaven aan het meest te hebben gehad aan het onderdeel over de groei en ontwikkeling van de baby (Veltman, 2011). Ook de tips en weetjes worden erg gewaardeerd. De informatie wordt op een goede toon gebracht, die leuk en begrijpelijk is. Ook de vormgeving wordt gewaardeerd en als passend bij de belevingswereld van zwangere vrouwen omschreven. Een faalfactor zou kunnen zijn dat vrouwen na hun bevalling niet direct terugkomen om Mijn Babyboek te gebruiken. Een andere faalfactor kan zijn, dat de gebruiksters de informatie die beschikbaar is over de periode na de bevalling niet voldoende vinden. (Veltman, 2011) Waardering De geïnterviewde vrouwen gaven aan de tool leuk, aantrekkelijk en relevant te vinden tijdens de zwangerschap (Veltman, 2011). De tool is volgens hen makkelijk in gebruik en heeft veel functies. De borstvoedingsorganisaties omschrijven de tool als een leuke, hippe, moderne en frisse tool die goed past bij de belevingswereld van zwangere vrouwen. De tool is daarnaast volgens hen bereikbaar en laagdrempelig. De toon en sfeer is goed getroffen, namelijk vriendelijk en gelijkwaardig, in tegenstelling tot betweterig of opvoedend. Dit vinden zij een goed aspect van de tool, omdat de toonzetting iets kan zijn wat mensen enorm tegen kan staan. Zaken die worden genoemd die verbeterd zouden kunnen worden, zijn onder andere onoverzichtelijkheid binnen de tips, de behoefte aan contact met andere gebruiksters en gemis van de ‘groei en ontwikkeling’ functie na de geboorte. (Veltman, 2011) Aanpassingen Er is inmiddels een Facebook versie van de tool ontwikkeld. Facebook is op dit moment het grootste Social Media platvorm in Nederland en wordt het meest dagelijks gebruikt (Newcom Research & Consultancy, 2012). Uit het onderzoek kwam deze wens naar voren en bovendien zijn er steeds meer vrouwen die gebruik maken van Facebook in plaats van Hyves. Ook wordt met de Facebook versie het probleem ondervangen dat op de profielpagina zichtbaar is dat men zwanger is. In de Facebook versie is het nog meer aan de gebruiker wat zij wil gebruiken of niet en hoeveel persoonlijke informatie


14

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

ze kwijt wil. Informatie die voor iedereen te bekijken is, is ‘vraag & antwoord’, ‘tips& weetjes’, ‘groei&ontwikkeling’, ‘checklist’ en ‘spots’. Na registratie wordt er op maat informatie aangeboden, dus passend bij de fase van zwangerschap of leeftijd kind, met spots in de eigen directe omgeving en een verlanglijstje dat naar de eigen Facebook vrienden kan worden gestuurd. Groei- en ontwikkeling van je kind kun je delen met vrienden op je wall. Ook is de informatie uitgebreid met info over voeding tot de leeftijd van vier jaar. Dit is gedaan voor de vraag &antwoordfunctie, maar ook Tips&weetjes en Groei&ontwikkeling. De checklist wat mee te nemen naar het ziekenhuis is uitgebreid. Alle informatie is bovendien opnieuw gecheckt en geactualiseerd waar nodig. NB de Hyves content is in dezelfde ronde ook geactualiseerd. Cijfers gebruikers Facebook Sinds de lancering is de tool door ruim 300 mensen gebruikt doordat zij een geboortedatum hebben ingevuld.

8. Toelichting op de naam van de interventie Is de naam van de interventie helder? Noem de herkomst of diepere betekenis. Is de interventie bekend onder een andere naam? Noem de naam van de buitenlandse versie van de interventie.

Zwangerschap is doorgaans iets wat positieve reacties oproept (blijde verwachting). Mede om deze reden is gekozen voor de titel ‘Mijn Babyboek’ en de algemene insteek zwangerschap, in plaats van een sterke focus op borstvoeding of gezond eten. De naam Mijn Babyboek is gekozen, omdat de interventie een zwangerschapsdagboek of ook wel babyboek is. Vrouwen kunnen op internet hun gegevens registreren net zoals in een echt babyboek. De interventie is niet bekend onder een andere naam, ook niet in het buitenland.

9. Uitvoering (uitvoerende en of ondersteunende organisaties en partners) Waar, door welk soort organisaties en op welke schaal wordt de interventie toegepast? Beschrijf op welke locatie de interventie wordt uitgevoerd. Noem eventueel lokale en/of regionale varianten. Noem eventueel ook samenwerkingspartners in de uitvoering.

Er zijn geen gegevens over de uitvoerende organisaties bekend.

10. Overeenkomsten met andere interventies Zijn er soortgelijke interventies? Noem relevante en in het oog springende overeenkom-

Er zijn geen gegevens over soortgelijke interventies.


15

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

sten en /of verschillen; beperk dit tot sterk vergelijkbare interventies.


16

Osirisnummer 15757

Onwijs Fit!

Aangehaalde literatuur Beschrijf de eventueel in dit document aangehaalde literatuur volgens APA-normen.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. A social cognitive theory. Englewood Cliffs: Erlbaum. Cijfersheet social media update 2e kwartaal 2011 (2011). Bekeken op 15 mei 2012: http://nl-nl.facebook.com/goingvirtualnl?sk=app_4949752878 Koelen, M., & Martijn C. (1994). Persuasieve voorlichting. In: N.G. Röling, D. Kuiper, & R. Janmaat (Eds), Basisboek voorlichtingskunde. Amsterdam/Meppel: Boom. Newcom Research & Consultancy (2012).Gebruik social media NL – mei 2012. Bekeken op 15 mei 2012: http://www.slideshare.net/newcomresearch/newcom-research-consultancygebruik-social-media-nl-mei-2012 Petty, R.E., Barden, J., & Wheeler, S. (2002). The elaboration likelihood model of persuasion: Health promotions that yield sustained behavioural change. In: R.J. DiClement, R.A. Crosby, & M.C. Kegler (Eds), Emerging theories in health promotion practice and research: Strategies for improving public health (pp. 71-99). San Francisco: Jossey-Bass. Schaalma, H., Kok, G. Meertens, R, & Brug, J. (2008). Theorieën en methodieken van verandering. In: J. Brug, P. van Assema, & L. Lechner (Eds.), Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering: een planmatige aanpak. Assen: Van Gorcum. Veltman, S. (2011). Onderzoeksrapport Procesevaluatie van de interventie ‘Mijn Babyboek’. Verplanken, B., & Wood, W. (2006). Interventions to break and create consumer habits. Journal of Public Policy and Marketing, 25, 90-103. Witte, K. (1995). Fishing for success: Using the persuasive health message framework to generate effective campaign messages. In: E. Maibach & R.L. Parrott (Eds.), Designing health messages (pp. 145-166). Thousand Oaks: Sage.


17

Werkblad beschrijving interventie Voor goed beschreven

Recommend Documents