Wat is vandaag de dag nog duurzaam?

Inderdaad ...

Wat is vandaag de dag nog duurzaam?

Bron: NRC 17/10/2014

Duurzame voeding – Schaal als spanningsveld VU Amsterdam – 23 oktober 2014

Harry Aiking

vrije Universiteit amsterdam

Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM)

1

Overzicht


2

Duurzaamheid is dynamisch

Duurzaamheid en voedselzekerheid Prioriteren van milieuproblemen  Centrale rol van eiwit  Food, feed, fibre, feedstock, fuel  Consumenten en culturele aspecten  Europese diëten en beleidsaspecten  Optimale schalen in ruimte en tijd

oplossing

Duurzaamheid: een paar honderd definities Hoofdaspecten: ecologie, economie, maatschappij  Gezondheid, fair trade, dierenwelzijn?  Afhankelijk van omstandigheden, plaats en tijd!

aanpak



 





vraagstuk






3

Duurzaamheid is een bewegend doelwit! En de snelheid van verandering is verbijsterend ...



4

De mondiale uitdaging ...

De voedselproductie neemt toe ...

In 2050 – nog geen 40 jaar! – hebben we 70% meer

hand in hand met wereldbevolking ...

(FAO, 2009), dus vereist: 

voedselzekerheid: verdubbeling van opbrengst / ha



duurzaamheid: een kwart van de impact per ton !



en welvaart, vooral in BRICS landen …

7 world population (billion)

voedsel nodig voor 2,3 miljard extra monden ...

8

6 5 4 3 2 1 0 0

500

1000

1500

2000 year

5



6

1

En ook de milieudruk neemt toe ...

Prioritering effecten 1.

Bron: Rockström et al. (2009) Nature 461, 472-475

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.



7

Enkele misverstanden 



Biodiversiteitsverlies >10 Stikstofkringloop 3,45 Klimaatverandering 1,1-1,5 Fosfaatkringloop 0,77-0,86 Oceaanverzuring 0,81 Landgebruikverandering 0,78 Zoetwatergebruik 0,65 Ozonlaagafname 0,50



8

De natuurlijke koolstofkringloop

Sinds de film van Al Gore denken velen ten onrechte dat klimaatverandering (door menselijke verstoring van de koolstofkringloop) het enige echt belangrijke milieuprobleem is. Het belang van de verstoring door de mens van de stikstofkringloop heeft minder publieke aandacht gekregen en wordt ernstig onderschat.


(bovengrens = 1)


9

De koolstofkringloop nu

0,04% kooldioxide in de lucht

dier plant


mens


10

De natuurlijke stikstofkringloop 78% stikstof (N2) in de lucht

0,04% kooldioxide in de lucht

ammoniak emissies vorming ammoniak (NH3) door bliksem en bacteriën

dier plant

mens

+ 1-2%

dier

verbranding kolen en olie



afbraak door bacteriën

eiwitvorming door plant

11



mens

12

2

De stikstofkringloop nu

Stikstof in het kort

78% stikstof (N2) in de lucht ammoniak emissies vorming ammoniak (NH3) door Haber-Bosch proces

vorming ammoniak (NH3) door bliksem en bacteriën

afbraak door bacteriën

Menselijke bijdrage C cyclus 1-2%; N 100-200%



N = onmisbaar element in eiwitten, DNA, ...



Stabiele vorm in lucht  Bioactieve vorm: ammoniak



Planten kunnen ammoniak gebruiken, maar dieren hebben eiwit nodig



Zonder kunstmest: 3 miljard mensen maximaal ...

dier

+ 100-200% eiwitvorming door plant




mens


13



14

Algenbloei in de Golf van Mexico

Biodiversiteit  N-cyclus  C-cyclus  Energieinhoud

van stikstofkunstmest = 37% van alle energiegebruik in US landbouw  Gewassen nemen 50% van de kunstmest op en het restant veroorzaakt effecten op: – landecosystemen (via ammoniakemissies) – zee-ecosystemen (via eutrofiëring)



15

Dode zone in de Golf van Mexico





16

De gevolgen, ook in de Oostzee

17



18

3

De dode zone in de Oostzee

Invloed van bevolking en welvaart jaar


19

Voor 1 kg dierlijk eiwit is 6 kg plantaardig eiwit nodig



Veestapel consumeert 40% van de wereldgraanoogst en 70% van de soja



2004 voedergranen: 800.000.000.000 kg !



85% eiwitverlies

Wereldwijd is 1/3 van het landbouwareaal voor diervoer (ca. opp. EU-27); maar 25 Mha soja (ca. opp. UK) zou evenveel eiwit voor menselijke consumptie opleveren !



21

Hoezo globalisering?

1950

2,7

45

270

2000

6,0

229

580

2050

9,1

465

1043




20



Bioraffinage van gewassen in een “cascade”: food  feed  fibre  feedstock  fuel



Betere plantaardige “vleesvervangers”



Terugwinning van nutriënten uit rioolwater



Afvalreductie (ruim 25% afval in huishouden!)



Dieet met minder dierlijk eiwit (vlees en zuivel)



22

Nederland is uniek in Europa (EU-15) Eiwitbron (g/dag) Rund & kalfsvlees Schapen & geitenvlees Varkensvlees Gevogelte Slachtafval Vis & schaaldieren Zuivel (incl. kaas) Eieren Granen Aardappelen Peulvruchten Groenten Stimulantia (koffie) Plantaardig eiwit Dierlijk eiwit Totaal eiwit


zuivel

Oplossingsrichtingen

Vlees + zuivel = luxe eiwitbron 

vlees

(miljard) (miljard kg) (miljard kg)

Bron: NRC 10/10/2014


bevolking

23


NL 8,2 0,4 14,9 5,7 1,0 6,8 28,2 4,7 17,6 3,8 1,6 3,2 2,4 32,6 70,8 103,4

laag 4,6 0,1 6,7 4,6 0,5 2,9 13,9 2,1 17,6 1,6 <0,1 2,1 <0,1 32,6 55,3 95,8

land DL SU UK SV DK AU ES EI NL I 4 SU GR NL UK DL


hoog 10,4 5,4 22,7 11,7 9,6 15,7 28,2 5,0 35,5 5,5 3,7 7,7 2,6 53,3 76,2 118,9

land I GR AU EI EI P NL F I P ES GR DK GR F P

24

4

Bijdragen door consumenten 

De nabije toekomst

Als de consument – – – –



30% eiwit consumindert 30% dierlijk eiwit vervangt door plantaardig 30% dierlijk eiwit vervangt door scharrel 30% minder voedsel weggooit (=van 25% naar 17%)

“De wereldvoedselprijzen gaan tot 2030 met 70-90% stijgen.” (KPMG, 2012)

Vervolgens komen voedselprijzen onder druk door: “peak oil” en “peak phosphate”, voorzien rond 2030  klimaatverandering, vooral vanaf 2050  “peak population”, stabilisatie pas na 2100 (11 i.p.v. 9 miljard - Science 18 september 2014) 



Dan is dat een voordeel voor de volksgezondheid (obesitas en dierziekten als vogelgriep en Q-koorts) èn voor biodiversiteit, klimaat, dierenwelzijn, etc.



25

De groei van opbrengst per hectare ...



26

Voedselprijzen

1,6% per jaar 1,0%

Bron: IPCC (30 maart 2014) AR5 Chapter 7: Food security

0,9% 1,3% Bron: Ray et al. (2013)

(2,4% is nodig)

PLOSone e66428



27



28

Wat is vandaag de dag nog duurzaam?

Conclusies Duurzaamheid is dynamisch De urgentie en prijzen van dubbele productie (40 jaar) met een kwart van de impact worden onderschat  Cycli (N, C, P) zijn sterk versneld, maar beleid niet  Biodiversiteitsverlies heeft nu de hoogste prioriteit  Dus minder eiwitproductie en landgebruiksverandering  De tijdschaal moet snel aangepast: N↓, land↓, beleid↑  



29

Uw betrokkenheid bij deze discussie! Ik dank u voor uw aandacht !



30

5

Wat is vandaag de dag nog duurzaam?

Recommend Documents