Duurzaam ondernemen
Inleiding
Banken, overheden en grote bedrijven. Ze doen allemaal aan duurzaam ondernemen, ook wel genoemd Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Het midden- en kleinbedrijf blijft niet achter. Onderneemt u als organisatie op een duurzame manier, dan houdt u in de bedrijfsvoering rekening met mensen, zowel binnen als buiten het bedrijf, en met het milieu. Duurzaam ondernemen kan winst opleveren, voor de onderneming, de medewerker en de omgeving. Duurzaamheidsmaatregelen kunnen verschillend van aard zijn en op allerlei bedrijfsprocessen van toepassing zijn, van de inkoop tot het personeelsbeleid. Welke duurzaamheidsmaatregelen u kunt nemen in uw bedrijfs voering en wat uw AA-Accountant voor u kan betekenen, leest u in deze brochure. Deze publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met de Rabobank en MVO Nederland.
1. Wat is duurzaam ondernemen?
Duurzaam ondernemen betekent dat een organisatie op een maatschappelijk verantwoorde manier zaken doet. Daarbij zoekt zij naar een evenwicht tussen de financiële aspecten van de bedrijfsvoering (winst, economisch ren-
• • • •
te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving; het opzetten van een diversiteitsbeleid; bescherming van het milieu (energiebesparing, vermindering van afval);
dement en garantie op continuïteit) en sociale en ecologische aspecten (mens en milieu).
duurzame producten in te kopen;
• •
werknemers zich in te laten zetten voor goede doelen; (financiële) middelen in te zetten voor projecten die ten goede komen aan het algemeen belang;
Korte én lange termijn Een bedrijf dat maatschappelijk verantwoord onderneemt,
•
het nemen van maatregelen op het gebied van energiebesparing en het verminderen van afval.
concentreert zich op de korte en de lange termijn. Door nu al duurzaam te ondernemen, zorgt u ervoor dat u de toe-
Een populaire misvatting is dat duurzaam ondernemen en
komst van uw bedrijf zekerstelt. Doet u dit niet, dan loopt
bedrijfseconomische resultaten elkaar bijten. Het tegen-
u de kans dat u door meer innovatieve concurrenten wordt
deel is waar. Een voorbeeld: zuiniger omgaan met energie
ingehaald. Door duurzaam te ondernemen, houdt u uw be-
en grondstoffen leidt tot financieel voordeel én tot een
drijf scherp.
gezondere omgeving. Bij duurzaamheidsmaatregelen snijdt het mes vaak aan twee of meer kanten.
Innoveren is dus een belangrijk onderdeel van duurzaam ondernemen en daarmee bedoelen we niet alleen technische innovatie, maar bijvoorbeeld ook sociale innovatie. Uw
De drie p’s
medewerkers bijvoorbeeld een betere balans te bieden
Een duurzame organisatie streeft naar een balans tussen
tussen werk en privé, kan ertoe leiden dat zij zich pret-
de volgende drie p’s:
tiger voelen, productiever worden en eerder geneigd zijn
•
People:
de
sociale
kant
van
ondernemen,
mee te denken over de toekomst van het bedrijf. Een
de gevolgen van ondernemen voor mensen, zowel
bijkomend voordeel van duurzaam ondernemen is dat
binnen als buiten de onderneming.
het tot een beter imago van de organisatie leidt. En dát
•
Planet:
de
milieukant
van
ondernemen,
de
leidt mogelijk weer tot meer klanten en potentiële werk-
effecten van ondernemen op het natuurlijke
nemers.
leefmilieu.
•
Profit: de economische kant van ondernemen, de voorwaarden voor de continuïteit van de
Kernprocessen Duurzaam ondernemen komt terug in alle kernprocessen van een organisatie, van inkoop tot personeelsbeleid. Bedrijven kunnen duurzaam ondernemen op verschillende manieren opnemen in de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door:
•
medewerkers mogelijkheden te bieden om te groeien, bijvoorbeeld door het bieden van opleidingen;
meeste ondernemingen.
2. Waarom duurzaam ondernemen?
Steeds meer ondernemers worden zich bewust van hun
plaatsen waar de productie plaatsvindt. Ga dus na waar
maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zij laten tegenover
producten die u mogelijk gaat aanbieden vandaan komen en
mens, maatschappij en milieu zien dat ze zich verantwoord
hoe deze tot stand zijn gekomen. Vraag desnoods om een
gedragen. Dat willen ze zelf, maar ook de samenleving
accountantsverklaring bij de desbetreffende partij. Voor
verwacht dat van hen. Belanghebbenden letten op de ge-
advies over duurzaamheid kunt u terecht bij uw branche-
dragingen van bedrijven.
organisatie.
Belanghebbenden
Voor meer informatie: www.mvonederland.nl
Een onderneming heeft verschillende belanghebbenden. Denk bijvoorbeeld aan:
Hoe ver u gaat in duurzaam ondernemen is mede afhanke-
• • • • • • • • • • • •
samenleving in het algemeen;
lijk van de grootte en aard van uw bedrijf, maar ook van
klanten;
uw eigen mening over de noodzaak en het nut van duur-
leveranciers;
zaam ondernemen.
businesspartners (b.v. joint-venture partners); werknemers;
Veel ondernemers zijn al duurzaam bezig, maar zijn
lokale omgeving (buurtbewoners, wijk, regio);
zich daar nauwelijks bewust van. Daarom is een duurzaam-
aandeelhouders;
heidsscan (zie hoofdstuk 5) nuttig. Ook omdat uit veel
politiek, overheid (lokaal, regionaal etc.);
duurzaamheidsscans blijkt op welk gebied er voor een
milieu- en gezondheidsorganisaties;
bedrijf nog kansen liggen.
werknemersorganisaties; banken; accountants.
Ondernemers zullen er veelal alles aan doen om positief in het nieuws te blijven komen. Ze kunnen extra maatregelen treffen om het werken aantrekkelijker of meer rendabel te maken (bijvoorbeeld bieden van goede arbeidsomstandigheden) of om de omgeving te verbeteren (bijvoorbeeld minder verbruik van gas en elektra). Deze maatregelen maken het leven voor mens, bedrijf en omgeving een stuk makkelijker, op de korte, maar vooral de lange termijn. In sommige branches is duurzaamheid noodzaak vanwege de ketenproblematiek. Sommige producten kunnen bijvoorbeeld tot stand zijn gekomen als gevolg van kinderarbeid in ontwikkelingslanden. Of er is sprake van schending van de mensenrechten of aantasting van de biodiversiteit op
Beleid Winstmogelijkheden van duurzaam ondernemen
Om het optimale uit duurzaam ondernemen te halen, dient u een duurzaamheidsbeleid op te stellen en een plan van
Voor de onderneming: • klantenbinding; • continuïteit van het bedrijf op de lange termijn; • meer geïntegreerde bedrijfsvoering; • beter imago van het bedrijf c.q. versterking of
gebruiken als hulpmiddel:
1.
kaart te brengen.
binding met werknemers: goede werksfeer in het bedrijf met gemotiveerde, ondernemende en te-
3.
het oog.
4.
betere positie op de arbeidsmarkt, sommige men-
•
kostenbesparing,
bijvoorbeeld
door
energie
besparing;
•
grotere afzetmarkt, als duurzame producten en
Werk, als het kan, samen, bijvoorbeeld met een bedrijf, ondernemersvereniging, gemeente,
sen zijn eerder geneigd te werken voor een bedrijf dat duurzaam onderneemt;
Zet kleine stappen, werk gericht volgens een bepaalde visie of strategie en houd de kosten in
bedrijf zijn en positief zijn voor het werven en
•
Stel een lijst op van verbeterpunten (t.a.v. personeelsbeleid, milieu etc.).
vreden werknemers die een ambassadeur voor het vasthouden van werknemers;
Voer een nulmeting uit om de huidige stand van zaken op het gebied van duurzaam ondernemen in
2.
verbetering van de reputatie;
•
aanpak te maken. De volgende vijf stappen kunt u daar bij
leverancier etc.
5. 6. 7.
Ga aan de slag. Meet de resultaten en leer van uw ervaringen. Communiceer actief met belanghebbenden over uw duurzaamheidsinspanningen.
diensten worden aangeboden. U kunt ook een gedragscode opstellen met daarin een
Voor de medewerker: • goede arbeidsomstandigheden (gezondheid, veiligheid, prettige werksfeer);
• • •
gelijke behandeling; opleiding en ontwikkeling; individuele ontplooiing door het opdoen van nieuwe vaardigheden.
Voor de samenleving: • schoner milieu (door filebestrijding); • veiligere omgeving; • naleving van mensenrechten.
aantal normen en waarden van uw bedrijf.
Top 20 duurzaamheidsmaatregelen Uit onderzoek van EIM naar duurzaam ondernemen binnen het midden- en kleinbedrijf (juni 2007) blijkt dat motiverend personeelsbeleid de belangrijkste reden is om duurzaam te ondernemen. Daarna volgt de verbetering van de bedrijfsvoering en het imago, gevolgd door aandacht voor milieu en natuur. De ‘Top 20 duurzaamheidmaatregelen’ is als volgt:
1.
Mannen en vrouwen voor gelijke prestaties gelijk belonen.
2. 3. 4.
Mogelijkheid tot parttime werken. Bij voorkeur aannemen van medewerkers uit de regio. Werknemers medeverantwoordelijkheid geven om bedrijfsactiviteiten te verbeteren.
5.
Het onderhoud van bedrijfsmiddelen verminderen door ze op een goede manier te gebruiken.
6.
Streven naar meer samenwerking en integratie op de werkvloer.
7.
Proberen om aan de professionele ambities van de werknemers tegemoet te komen.
8.
Werknemers invloed geven op het indelen van hun werk.
9.
De betalingstermijnen hanteren die door leveranciers zijn gesteld.
10. Klanten meer garantie, service en reparatie aanbieden dan verplicht is.
11. Beschikken over een klachtenprocedure en daar iets mee doen.
12. Mogelijkheid tot flexibele arbeidstijden. 13. Maatregelen nemen om het bedrijfsafval te beperken.
14. Regelmatig met leveranciers de samenwerking evalueren.
15. Onderwerp milieu ter sprake laten komen tijdens werkoverleg.
16. Maatregelen nemen om de levensduur van de producten te verlengen.
17. De lokale economie stimuleren, bijvoorbeeld door lokaal in te kopen.
18. Het gebruik van gas, elektriciteit en (auto)brandstof verminderen.
19. De transportbewegingen van het bedrijf verminderen.
20. Het bedrijfsafval meer gescheiden aanleveren dan verplicht is.
3. Plannen overheden
Duurzaam ondernemen heeft nut, maar wordt voor menig
verslag. Als kenner en vertrouwenspersoon van het
ondernemer ook noodzaak. Dit komt onder andere doordat
midden- en kleinbedrijf heeft de AA-Accountant inzicht in
het Rijk de ambitie heeft om in 2010 bij 100% van haar
het reilen en zeilen van uw onderneming en is een ideale
inkopen duurzaamheid als zwaarwegend criterium mee te
partner om duurzaam ondernemen mee op te pakken.
nemen. Dit voornemen heeft grote gevolgen voor de markt.
Accountantsverklaring Voor u als mkb’er kunnen er veel belangrijke redenen zijn
Stel: een overheidsinstantie, bijvoorbeeld een gemeente,
om duurzaam te gaan ondernemen. Duurzaam ondernemen
zet een aanbesteding op de markt, waar u zich op wilt
levert kostenbesparingen op, bijvoorbeeld door ver
inschrijven. In het pakket van eisen dat daar deel van
mindering van het energieverbruik. Bovendien groeit de
uitmaakt, staan duurzaamheidscriteria. Om aan te tonen
consumentenmarkt voor duurzame producten en diensten.
dat uw product of dienst op een verantwoorde manier tot
Voor u als mkb’er zijn vooral de volgende maatregelen
stand is gekomen, biedt een accountantsverklaring
belangrijke redenen om duurzaam te gaan ondernemen:
uitkomst. Met een accountantsverklaring kunt u aantonen
•
banken zijn van plan om in de toekomst duurzaam-
dat uw product aan de gestelde duurzaamheidseisen
heid mee te laten wegen in het verstrekken van
voldoet en vergroot u de kans om de opdracht in de wacht
bedrijfskredieten;
te slepen.
•
•
provincies, gemeenten en waterschappen zijn van plan om in 2010 bij 50% van hun inkopen duurzaam-
Om een accountantsverklaring te kunnen opstellen, moet
heid als zwaarwegend criterium mee te laten
uw AA-Accountant toegang hebben tot uw bedrijfs
wegen;
gegevens. Uw AA-Accountant heeft immers de taak om de
steeds meer bedrijven stellen duurzaamheidseisen
duurzaamheid van uw product of dienst te verifiëren.
aan leveranciers. Vergeet niet om aan uw AA-Accountant om advies te
Bedrijfskredieten
vragen voor het verbeteren van uw bedrijfsvoering. Moge-
Stel dat u in de toekomst een extra bedrijfskrediet nodig
lijk ziet uw accountant tijdens het verzamelen van uw ge-
heeft, dan kan duurzaam ondernemen het verschil maken
gevens.
bij het al dan niet verkrijgen van een krediet. Als u kunt aantonen dat u in de bedrijfsvoering rekening houdt met mens en omgeving, dan kan dat doorslaggevend zijn in het
Maatschappelijk jaarverslag
gesprek dat u voert met de bank.
Uw AA-Accountant kan ook een belangrijke rol spelen in de totstandkoming van het maatschappelijk jaarverslag. Dit
Duurzaamheid als zwaarwegend criterium
document informeert belanghebbenden over de resultaten
Doet u veel zaken met lagere overheden, dan doet u
van uw duurzaamheidsbeleid. De AA-Accountant toetst of
er goed aan om duurzaam te ondernemen. Voor twee pro-
het verslag alle relevante onderwerpen behandelt, of
ducten waarmee u kunt laten zien dat u duurzaam onder-
wordt voldaan aan de informatiebehoeften van de belang-
neemt, kunt u de hulp van uw AA-Accountant inschakelen:
hebbenden en of de gegevens kloppen. Een goed maat-
de accountantsverklaring en het maatschappelijk jaar
schappelijk jaarverslag kan bij de gunning van een over-
heidsopdracht of bij het verstrekken van een zakelijk
Stap 3: beoordelen
krediet in uw voordeel werken.
Aan de hand van de onderwerpen kunnen indicatoren worden vastgesteld. Voorbeelden van GRI-indicatoren zijn
Richtlijnen voor het maatschappelijke jaarverslag
onder andere het ‘totaal waterverbruik’, ‘het gemiddeld
Een standaardmanier om een maatschappelijk jaarverslag
aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan
te maken is er niet. Elke organisatie is anders en heeft
opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie’
andere prioriteiten. Het maken van een jaarverslag is
en ‘direct energieverbruik, onderverdeeld naar primaire
elke keer maatwerk. Wel kan er gebruik worden gemaakt
bron’. Met indicatoren kan worden bepaald wat de econo-
van hulpmiddelen, zoals de richtlijnen voor het schrijven
mische, milieugerelateerde en sociale invloeden van de
van een maatschappelijk jaarverslag van het Global
organisatie zijn. Als de indicatoren zijn vastgesteld, kan er
Reporting Initiative (GRI). Speciaal voor mkb-bedrijven is
worden gemeten.
onder de naam ‘High Five’ een vereenvoudigde versie van de richtlijnen van GRI opgesteld (in het Nederlands
Stap 4: rapporteren
vertaald door MVO Nederland, zie www.mvonederland.nl/
Aan de hand van de kwaliteit van de beschikbare indicator-
degrotemvobibliotheek/richtlijnenenregelgeving/512).
resultaten kan worden bepaald hoe de resultaten het beste kunnen worden verspreid om de beoogde doelgroep
‘High Five’ gaat er vanuit dat het schrijven van een maat-
optimaal te bereiken.
schappelijk jaarverslag uit vijf stappen bestaat.
Stap 5: verbeteren Stap 1: voorbereiden
Na het verspreiden van het jaarverslag kunt u om feedback
Voor de duurzaamheidverslaggeving moet eerst een coör-
vragen van belanghebbenden, zodat u in de toekomst de
dinator worden aangewezen. Wie dat is, bepaalt u zelf. De
structuur, inhoud en informatie nog beter kunt laten aan-
coördinator bekijkt of duurzaamheid al wordt gemeten en
sluiten op hun wensen.
of daarover al verslag wordt gedaan. De doelstellingen die met verslaggeving moeten worden gerealiseerd, dienen
Handreiking
intern te worden besproken. Daarna is het van belang dat
Een ander hulpmiddel waarmee een jaarverslag kan
een tijdsschema voor het proces van verslaggeving wordt
worden gemaakt, is gepubliceerd door de Raad voor de
opgesteld.
Jaarverslaggeving. De raad heeft in juni 2003 een handreiking voor maatschappelijke verslaggeving ge
Stap 2: plannen
publiceerd. Deze handreiking is met name geschikt
De kerntaken, doelen en visie van de organisatie moeten
voor middelgrote bedrijven. De handreiking biedt geen
worden bepaald, evenals de belanghebbenden en waarom zij
stappen, maar een conceptueel kader dat organisaties
geïnteresseerd zijn in de organisatie. Hieruit kan worden
kunnen gebruiken. Onderdelen van dit document zijn onder
afgeleid over welke onderwerpen verslag moet worden
andere wie de gebruikers van het verslag kunnen
gedaan. De volgorde van de onderwerpen moet worden
zijn, wat er in het maatschappelijk verslag moet staan
gerangschikt op basis van haalbaarheid. Ten slotte moet
en hoe er over kan worden gecommuniceerd. Het
de reikwijdte van het verslag worden vastgesteld.
document kan worden gedownload op www.rjnet.nl/pdf/ Handreiking%20MVO.pdf
Duurzaamheid kan ook gewoon in een aparte paragraaf in het reguliere jaarverslag worden behandeld. Niet alleen de financiële prestatie-indicatoren worden dan in het jaarverslag behandeld, maar ook niet-financiële prestatie-indicatoren, zoals milieu- en personeelsaangelegenheden.
4. Maatregelen voor medewerkers
Dit hoofdstuk behandelt de verschillende maatregelen die
Goede mix werk-privé
u kunt treffen om uw medewerkers optimaal te laten
Meer uren maken leidt niet altijd tot een hogere producti-
functioneren. Ook worden hier andere gemakkelijk in te
viteit. Een juiste balans tussen werk en privé kan daar wel
voeren maatregelen behandeld.
toe leiden. Bied eventueel ook de mogelijkheid voor ondernemers om thuis te werken, als het type werk dit toelaat. Thuiswerken beperkt ook het woon-werkverkeer.
Klanttevredenheidsonderzoek
Meer informatie: www.ipdubo.nl, duurzaambouwen.
De tevredenheid van uw klanten vormt de basis voor
senternovem.nl, duurzaambouwen.startpagina.nl.
de continuïteit van uw bedrijf. Peil dus regelmatig de klanttevredenheid en zoek uit waar uw klanten ontevreden of juist tevreden over zijn. Op basis van de resultaten
Duurzaam bouwen
kunt u acties ondernemen. U kunt ook een klachten-
Bij een verhuizing kunt u milieuaspecten meenemen. Voor-
regeling invoeren. Verschillende bedrijven bieden cursus-
beelden van mogelijke milieumaatregelen zijn: het gebruik
sen ‘klachten afhandelen’.
van duurzame bouwmaterialen, energiezuinige installaties, een goede isolatie en een goede ligging ten opzichte van de zon.
Medewerkertevredenheidsonderzoek Het succes van uw bedrijf op lange termijn is mede af hankelijk van de kennis, vaardigheden en motivatie van uw
Autolease-regeling
personeel. Controleer daarom van tijd tot tijd of uw
Stel dat u een auto van de zaak biedt, geef uw mede
medewerkers tevreden zijn en of u zaken voor ze kunt
werkers dan een auto die mooi, comfortabel én goedkoop
verbeteren.
is. Het rijden in een zuinig voertuig leidt tot lagere
Werkoverleg,
functioneringsgesprekken,
enquêtes, het onderzoeken van de tevredenheid van uw
energiekosten.
medewerkers kan op verschillende manieren. U kunt eventueel ook een bureau inschakelen dat een medewerker
Een voorbeeld van een milieuvriendelijke auto waar
tevredenheidsonderzoek voor u uitvoert.
subsidiemogelijkheden voor zijn, is de ‘hybride auto’. Belangrijkste voordelen van dit voertuig zijn het aanzienlijk
Voor meer informatie: www.tevredenheidsindex.nl.
lagere brandstofgebruik en de lage uitstoot van schadelijke gassen. Hybride auto’s zijn 20 tot 40 procent zuiniger dan gewone auto’s. Ze besparen dus veel geld.
Medewerkers betrekken Betrek uw medewerkers bij bedrijfsaangelegenheden. Betrokken
Voor meer informatie: www.greenlease.nl,
medewerkers zijn productieve medewerkers. Ze denken mee en
www.hetnieuwerijden.nl, www.platformschonevoertuigen nl
dat kan weer leiden tot kansen voor uw onderneming.
Milieu Bespaar op het papier-, water- en energieverbruik. Dergelijke besparingen zijn gunstig voor het milieu. Bovendien houdt u geld over voor andere belangrijke zaken. Hieronder vindt u enkele makkelijk in te voeren maat regelen die al dan niet voor uw onderneming van toepassing kunnen zijn:
• • • • •
recycle en scheid zoveel mogelijk afval; zamel papier apart in; gebruik flatscreen-monitoren (energiezuiniger); gebruik spaarlampen; schakel bij afwezigheid apparatuur als computers, printers, beeldschermen altijd uit;
•
doe de lichten uit als een kamer meer dan een paar minuten leeg komt te staan;
•
doe de verwarming uit als een kamer een dag niet wordt gebruikt;
•
print dubbelzijdig (selecteer bij aanschaf van nieuwe printers op de mogelijkheid voor dubbelzijdig printen);
• • •
gebruik milieuvriendelijk papier met FSC-keurmerk; gebruik oud papier als kladpapier; print niet onnodig, handel zoveel mogelijk e-mails vanaf het scherm af;
• •
zet computers op een energiespaarstand; vraag bij de aanschaf van nieuwe bedrijfsmiddelen naar de milieubelasting daarvan.
Voor meer informatie: www.energiecentrum.nl.
5. Duurzaamheidsscans
Benieuwd hoe duurzaam uw onderneming al is of waar u een en ander nog kunt verbeteren? Gebruik dan een (of
De Groene Installateur
meer) van onderstaande duurzaamheidscans.
Hupkes Installatie biedt duurzame installatietechnieken als zonneboilers, warmtepompboilers, regen
Duurzame Groeitest
wateropvangsystemen en ventilatiesystemen. Duurzame
Door tien sectorgerichte vragen te beantwoorden, komt
installatietechnieken werken energiebesparend en zijn
u erachter hoe duurzaam u onderneemt. U krijgt na het
minder belastend voor het milieu.
beantwoorden van de vragen praktische tips. Door een regenwateropvangsysteem kan bijvoorbeeld Link: www.mvo.mkb.nl/Duurzame_Groei_Test
50% op de waterrekening worden bespaard. Een warmtepompboiler werkt energiebesparend door warmte te ont-
Duurzame Groeitest
trekken aan de omgevingslucht en hiermee tapwater te
Vergelijk uw bedrijf met branchegenoten en print meteen
verwarmen.
een praktisch actieplan uit voor duurzame groei in uw bedrijf.
Steeds meer consumenten willen gebruik maken van een duurzame installateur om zo energiekosten te besparen
Link: www.duurzamegroei.nl/kijkenvergelijk.php
en zorg te dragen voor het milieu.
Milieubarometer
Bron: www.mvonederland.nl
Breng met dit instrument de milieuscore en -kosten van uw bedrijf eenvoudig en snel in kaart door uw gegevens port en papierverbruik in te vullen. Door het gebruik van
Glashelder duurzaamheidverslag Haagse glazenwasser
de barometer kunt u fors op milieukosten besparen.
Rietbroek Voor Schoonhouden B.V. is een Haags glazen-
over energie, water, afval, emissies en eventueel trans-
wassersbedrijf met opdrachtgevers zoals de Eerste Link: www.milieubarometer.nl
en Tweede Kamer, diverse ministeries en ziekenhuizen. De onderneming bracht een duurzaamheidsverslag uit met
Duurzaamheid-Strategie-Scan
de titel ‘Duurzaam hoeft niet duur te zijn’. Het bedrijf
Met deze scan maakt u overzichtelijk hoe uw onderne-
onderscheidt zich van anderen in de glazenwassers
ming presteert op het gebied van duurzaam ondernemen.
branche door onder andere schoolverlaters een kans
De scan maakt duidelijk hoe belanghebbenden de presta-
te geven, met schonere materialen te werken en door
ties van uw bedrijf waarnemen én wat zij in de toekomst
minder kilometers te maken.
van uw bedrijf verwachten. Bron: www.mvonederland.nl Link: www.duurzaamondernemen.nl/dssscan.asp
postbus 84291
2508 AG Den Haag
telefoon (070) 338 36 00
www.novaa.nl
