vrouw De ambassadeur is een nr 1 vijfde jaargang Het grotestedenbeleid na 2010 Pagina 23 hét magazine voor de overheid

Het grotestedenbeleid na 2010 Pagina 23 hét magazine voor de overheid 23 januari 2009 nr

1

vijfde jaargang |

www.pm.nl

De ambassadeur is een

vrouw

Interview: Jocelyne Bourgon Almere nog niet rijp voor hervormde Canadese overheid culturele hoofdstad pagina 20 pagina 13 Planbureau Leefomgeving denkt verder dan Veerman pagina 8

Ambtenaren op weg naar Europees Parlement pagina 27

Hamsters rennen eindeloos op één plek Ze komen zo geen stap vooruit. Maar u wel. Met performance management software van SAS.

www.sas.com/nl/hamster

PM nummer 1 23 januari 2009

Nieuws 8 t/m 15

23

8

Stijgende zeespiegel vereist meer maatregelen



Planbureau Leefomgeving denkt verder dan Deltacommissie

10

Rookverbod reanimeert rebelse instincten



Hans Bennis (Meertens Instituut) kapittelt Klink

11

Buitenweg wil wel gevangenen uit Guantánamo



Grotestedenbeleid na 2010

13

Eberhard van der Laan houdt erfenis Vogelaar tegen het licht

14





Europarlementariër wil ze naar de EU halen

Almere Culturele Hoofdstad van Europa? Jacht op eretitel verdeelt Nederlandse gemeenten

Ontwikkelingsgeld Gaza gaat in rook op Minister Koenders wil geen water naar zee dragen

Coverstory

16

De feminisering van de diplomatie Vrouwelijke ambassadeurs willen meer A-posten

Spelers 27 t/m 31

20

27

En dan nu: Het Canadese model

Ambtenaren op weg naar Europarlement

Jocelyne Bourgon geeft hervormingstips aan Roel Bekker

Inspecteur Peter van Dalen verruilt VenW voor Brussel

28 30 31

Theo van de Gazelle (RWS) is ‘doener die denkt’ Erik Gerritsen op de bres voor Bureau Jeugdzorg Nieuwe directeuren voor IND en SZW

Meningen

9 26

Kroese enzo … Column Ruben Maes: Dienstplicht

Beau Monde Cover: Diplomate Frédérique de Man, directeur I­ nspectie en Evaluatie Bedrijfsvoering op BZ, ­bij de ingang van de a ­ mbassade in Pretoria die geïnspecteerd wordt.

35

Kafka in de polder

Diplomatie De buitenlandhoek van het kabinet heeft het zwaar. Niet vanwege de hevige gevechten in Gaza, de tegenstand van de Taliban in Afghanistan of de machtsoverdracht in de VS, nee, de ministers die zich met het buitenland bezighouden zitten in ‘politiek zwaar weer’. Het begon met Van Middelkoop. Hij dacht dat het grootste dagblad van Nederland hem een leugentje om bestwil wel zou vergeven. Wat op die redactie tot razernij geleid moet hebben, want op vrijdag 16 januari opende De Telegraaf met ‘Van Middelkoop valt door de mand’, ‘Minister autoriseerde zelf artikel met Uruzgan-uitspraak’. Kort daarna kwam Verhagen in de problemen, omdat NRC Handelsblad een interne notitie publiceerde over de volkenrechtelijke implicaties van de inval in Irak. De Tweede Kamer heeft het er maar druk mee. PM besteedt in dit nummer ook veel aandacht aan de diplomatie. Na de feminisering van de rechterlijke macht, veroveren de vrouwen nu ook terrein binnen de diplomatieke dienst. Nederland heeft nog geen vrouwelijke minister van Buitenlandse Zaken, zoals Amerika, Israël, Griekenland en tal van andere landen, maar we hebben wel steeds meer vrouwelijke ambassadeurs. René Zwaap schreef het omslagartikel over de ervaringen van vrouwen die als Chef de Poste functioneren.

Rutger van den Dikkenberg boog zich intussen over de vraag wat er met het grote­ stedenbeleid gaat ge­beuren. Het huidige programma loopt af, en een nieuwe ronde brengt nieuwe kansen. Veel lokale bestuurders zijn daarom gespitst op de verdeling van de fondsen onder de nieuwe noemer. Hoe gaat het rijk dat vormgeven en wat is de verhouding tussen het nieuwe stedenbeleid en de reeds ingezette wijkenaanpak? Peter van Dalen, nu nog werkzaam voor de Inspectie van Verkeer en Waterstaat in Rotterdam, wordt de lijsttrekker van de ChristenUnie bij de Europese Verkiezingen later dit jaar. Cindy Castricum sprak met hem: over het Turkije-standpunt van zijn partij en over het dubbelmandaat. En wat doet de ChristenUnie nog in een fractie met rechtsnationalisten? Guikje Roethof ([email protected]) 23 januari 2009 PM

3

lopende zaken Algemene Zaken Davos • Premier Balkenende is op woensdag 28 en donderdag 29 januari in Davos bij het World Economic Forum. Maandag 2 februari voert hij met een aantal andere ministers, onder wie de vicepremiers Bos en Rouvoet, het ‘overhedenoverleg’ in het Provinciehuis van Zuid-­Holland. Dinsdag 3 februari ontvang hij zijn nieuwe ­Belgische collega, Herman van Rompuy, die eerder naam maakte als dichter.

Koenders op de 26e in Maastricht een debat bij met als thema ‘reshaping economic geography’. Op 28 januari ontmoet hij in Slowakije zijn ambtgenoot en op 29 en 30 januari is hij in Praag voor de informele OS-Raad van de Europese Unie. New York • Zaterdag 24 januari verricht staatssecretaris Timmermans de ­opening van het Werkplein van het CWI in Kerkrade. Maandag de 26e is hij in Brussel vanwege de Razeb en de dag erna vliegt hij naar de VS voor de viering van 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en New York. Zaterdag 31 januari is Timmermans in Antwerpen aanwezig bij de afsluiting van de conferentie De grote ontmoeting.

Defensie BZK Deradicalisering • Minister Ter Horst heeft pas in februari weer openbare optredens. Woensdag de 4e opent ze in Den Haag het symposium Deradicalisering. De dag daarop verricht ze de opening van de conferentie Uitvoerbaarheid van beleid, die plaatsvindt in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Tip Marugg • In de openbare bibliotheek van Amsterdam neemt staatssecretaris Bijleveld op donderdag 29 januari het verzameld werk van de Antilliaanse auteur Tip Marugg (1923-2006) in ontvangst. Woensdag de 4e brengt ze in Amsterdam een werkbezoek aan het stadsdeelkantoor Westerpark vanwege het project Vermissing Reisdocumenten. De dag erna neemt Bijleveld in het Provinciehuis te Den Haag het boekje Gemeentelijke herindeling van de Groningse hoogleraar publiek recht Michiel Herweijer in ontvangst.

Buitenlandse Zaken Boek • Minister Verhagen is maandag 26 januari voor de Razeb in Brussel. Een dag later woont hij in Den Haag een conferentie over sturing en governance bij. Donderdag de 29e neemt de minister in de bibliotheek van het departement het boek Op haar post, over vrouwelijke ambassadeurs, in ontvangst van schrijfster Irene Schoemakers (zie p. 16). Een dag later is Verhagen in Valkenburg, waar hij een toespraak geeft voor de Maatschappij voor Nijverheid en Handel. Kindsoldaten • Minister Koenders reist zaterdag 31 januari naar Colombia en Bolivia, waar hij in bijzijn van War Childambassadeur Marco Borsato spreekt over kindsoldaten. Voor zijn vertrek woont

4

PM 23 januari 2009

Afghanistan • Minister van Middelkoop ligt onder vuur sinds het vragenuur van 13 januari, waarin verwarring ontstond over het kabinetsstandpunt omtrent een eventueel militair aanblijven van Nederland in Afghanistan na 2010. Bij het ter perse gaan van deze editie van PM was nog onduidelijk welke consequenties het spoeddebat van 22 januari over dit onderwerp heeft voor de agenda van de minister. Open dag • Staatssecretaris De Vries wordt op vrijdag 30 januari verwacht tijdens de open dag van de vliegbasis Gilze-Rijen.

‘veiligheid kleine bedrijven’. Op donderdag 5 februari lanceert hij het actieplan Digivaardig en digibewust ter bevordering van de ict-vaardigheid van ondernemers.

Financiën Duurzaam • Minister Bos brengt maandag 26 januari een werkbezoek aan de provincie Flevoland. Hij gaat langs bedrijven en plaatsen die te maken hebben met duurzame stedelijke ontwikkeling en duurzame energie. Vastgoedfonds • Staatssecretaris De ­Jager geeft maandag 26 februari een gastles over ict op het Daltoncollege in Den Haag. Op 2 februari opent hij in Den Haag het bedrijf MPEX, dat het eerste handelsplatform is voor beleggers in niet beursgenoteerde vastgoedfondsen.

Justitie Collega • Minister Hirsch Ballin en staatssecretaris Albayrak ontvangen vrijdag 23 januari de Turkse minister van Justitie Mehmet Sahin. De volgende dag zijn de bewindslieden in de Tweede Kamer voor een AO over de bevindingen van de ­commissie Hofhuis over de verbreding van de kantonrechtspraak en de ­differentiatie van werkstromen. ­Aansluitend vindt een AO plaats over de evaluatie van de ­gedragscode voor ­promotionele kansspelen.

Economische Zaken Energie • Minister Van der Hoeven is op maandag 26 januari aanwezig bij de conferentie ter ere van de oprichting van het International Renewable Energy Agency (Irena) in Bonn. Irena is het eerste internationale agentschap dat zich volledig wijdt aan de promotie van hernieuwbare energie. Op 29 januari heeft Van der Hoeven een AO met minister Cramer (Vrom) over de uitvoering van de Nota Ruimte.

Rotterdam • Staatssecretaris Heemskerk brengt op 26 januari een werkbezoek aan Rotterdam in het kader van de regeldruk. Op donderdag 29 januari lanceert hij een ‘transparantiebenchmark’, aan de hand waarvan de jaarverslagen van bedrijven worden beoordeeld. Op maandag 2 februari geeft hij het startsein voor de pilot

Kenia • De minister heeft woensdag 28 januari in Den Haag een tripartite-overleg met vertegenwoordigers van de Nederlandse Antillen en Aruba. De week daarop brengt hij door in Kenia, voor een werkbezoek dat in het teken staat van vluchtelingenopvang. Veiligheidshuis • Staatssecretaris ­Albayrak opent maandag de 26 januari een veiligheidshuis in Helmond. Woensdag de 28e is ze in de Kamer voor een AO over verbetermaatregelen voor justitiële jeugdinrichtingen en het voortgezette AO over gesubsidieerde rechtsbijstand.

LNV Bijen@wur • Dinsdag 27 januari is minister Gerda Verburg in de Eerste Kamer vanwege een beleidsdebat over technologi-

lopende zaken sche ontwikkelingen. 28 januari neemt ze het onderzoek van de bijenonderzoekers Bijen@wur van de Wageningen Universiteit in ontvangst, waarin aandacht wordt besteed aan de mysterieuze verdwijnziekte onder bijenvolken en ook de problematische vergrijzing onder imkers aan de orde komt. Donderdag 5 februari is Verburg in Arnhem om een convenant met dertien steden te ondertekenen over groen in de krachtwijken.

OCW Zuidpool • Zaterdagochtend 24 januari woont minister Plasterk het Chinese Nieuwjaar bij in Den Haag. ’s Avonds reikt hij in het televisieprogramma Korenslag de prijs voor het beste koor uit. Maandag 2 februari vertrekt de bewindsman naar Chili om zich later die week aan te sluiten bij het kroonprinselijk paar dat een bezoek brengt aan de Zuidpool. Vakbeurs • Van 27 tot en met 31 januari vindt in de Jaarbeurs Utrecht de Nationale Onderwijstentoonstelling plaats. De ­opening van deze ‘vakbeurs voor onderwijsprofessionals’ geschiedt door staatssecretaris Van Bijsterveldt. Ook de andere twee OCW-bewindslieden gaan deze week langs in Utrecht. Maandag 26 januari neemt Van Bijsterveldt het rapport Vertrouwen in de school in ontvangst. Een WRR-rapport over voortijdig schoolverlaten dat onder auspiciën van Pieter Winsemius tot stand is gekomen. Maandag 2 februari is ze aanwezig bij het Velon Congres in Gent. Woensdag de 4e brengt Van Bijsterveldt met staatssecretaris ­Bussemaker een werkbezoek in Den Haag dat in het teken staat van maatschappelijke stages. Pedagogen • In het kader van de Nationale Voorleesdagen leest staatssecretaris Dijksma maandag de 26e voor op een basisschool in Breda. Woensdag 28 januari is ze aanwezig op een congres van het Landelijk Pedagogenplatform in Utrecht. Maandag 2 februari opent Dijksma de openbare bibliotheek in Stadskanaal en op 4 februari woont ze een conferentie over passend onderwijs bij in Sittard.

SZW Grensarbeid • Minister Donner is vrijdag 23 januari nog in het Tsjechische Luhacovice, waar de Europese ministers van Sociale Zaken informeel praten over de mobiliteit van werknemers in Europa en de positie van grensarbeiders. Op donderdag 29 januari houdt Donner een toespraak op de Universiteit van Tilburg over flexicurity en die middag speecht hij bij het CNV, waar hij ter gelegenheid van het vertrek van Rien van Splunder zijn licht zal laten schijnen over vakbeweging en populisme. Op 2 februari gaat Donner op werkbezoek bij Corus in IJmuiden. Bussum • Staatssecretaris Klijnsma heeft op woensdag 28 januari in Bussum een bijeenkomst van wethouders van S ­ ociale Zaken, die zullen spreken over het bestuurlijk akkoord om extra inspanning te leveren meer mensen aan het werk te krijgen. Donderdag 29 januari ontmoet ze in Arnhem onderwijsdirecteuren en wethouders. De samenwerking tussen gemeenten en het onderwijs staat hier centraal.

provincie Utrecht, waar ze onder andere in Rijnenburg het project Klimaat en Duurzaam bezoekt. Op 31 januari is ze in Utrecht bij de uitreiking van de First Lego League, een prijsvraag voor kinderen over klimaatverandering. Soestdijk • Minister Van der Laan reikt vrijdag 23 januari op Paleis Soestdijk de Directeurencontactaward 2009 uit, de prijs voor de directeur van een woningcorporatie die zich de afgelopen jaren het best heeft weten te onderscheiden op het gebied van wonen, zorg en welzijn of ­wonen, werken en leren. De wijk­bezoeken op maandag gaan in 2009 door: maandag 26 januari is Van der Laan in de Rivierenwijk in Deventer, op 2 februari bezoekt de minister wijken in Heerlen en Maastricht.

VenW Fiets van het Jaar • Staatssecretaris ­Huizinga is maandag 26 januari aanwezig op het Autotron in Rosmalen, waar de uitreiking van de Fiets van het Jaar plaatsvindt. Op 27 januari bespreekt ze in de Eerste Kamer de Waterwet.

Binnenvaart • Van minister Eurlings zijn er nog geen openbare optredens bekend. Wel staat er begin februari een aantal belangrijke AO’s op het programma. Op 3 februari wordt de gehele binnenvaartsector onder de loep genomen. Er wordt dan onder meer over de handhaving van de Binnenvaartwet gesproken en gereageerd op het actieplan Binnenvaart van de SP.

Vrom Orchidee • Minister Cramer neemt maandag 26 januari op haar departement een duurzaam geteelde orchidee in ontvangst die wordt aangeboden door een kweker uit Kudelstaart, in het bijzijn van vertegenwoordigers uit de tuinbranche. Dezelfde dag zet ze haar Klimaattour voort in de

VWS Innovatie • Minister Klink gaat op maandag 2 februari op werkbezoek naar Kampen. Verder heeft hij op 4 ­februari een AO over arbeidsmarktbeleid en ­innovatiebeleid in de zorg. Ook staats­ secretaris Bussemaker is daarbij aanwezig. Auschwitz • Jet Bussemaker is zondag 25 januari bij de Auschwitzherdenking in de Amsterdamse Rai. Op maandag 26 januari gaat ze op werkbezoek naar Arnhem, waar het over de Wmo en over gehandicaptensport zal gaan. Ze is dinsdag 27 januari aanwezig op een congres over veiligheid in Utrecht. Woensdag 28 januari is ze in het kader van de gehandicaptenzorg op werkbezoek in Eindhoven. Op donderdag 29 januari is ze bij de ondertekening van een convenant over de vrijwilligersverzekering in Nieuwspoort. Verder heeft ze die week nogal wat werkbezoeken aan zorginstellingen, waarna ze op 5 februari in de Utrechtse jaarbeurs bij een manifestatie tegen genitale verminking aanwezig is. Jeugdzorg • Minister Rouvoet vertrekt maandag 2 februari naar de Antillen om Bonaire, St. Eustatius en Saba te bezoeken. Hij blijft de hele week, tot vrijdag. Rouvoet zal vooral poolshoogte gaan nemen bij het Centrum voor Jeugd en Gezin, verder staan onderwerpen die de jeugdzorg betreffen op de agenda.

23 januari 2009 PM

5

roerende zaken Wie niets te verbergen heeft… Toneelgroep Alaska staat de komende maanden op de planken met zijn nieuwe theatervoorstelling Safety first. Centraal staan hierin de vraag of privacy vooral belangrijk is voor mensen met geheimen en kritisch denken als morele plicht. Met o.a. Nettie Blanken, Kees Hulst, Jan Kruit en Dagmar Slagmolen. Zaterdag 21 februari doet Alaska Den Haag aan (Theater aan het Spui). Voor alle speeldata, –lokaties en korting op het toegangskaartje: www.toneelgroepalaska.nl.

3.002

Kamervragen zijn er vorig jaar gesteld. Een toename van 12 procent ten opzichte van 2007. Gemiddeld zijn dat er 20 per Tweede Kamerlid. De SP richtte zijn pijlen het meest op het kabinet: de 25 fractieleden stelden samen 770 vragen ­(gemiddeld bijna 31 vragen p.p.). De Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders kan er ook wat van: de 9 parlementariërs dienden in totaal 466 vragen in, oftewel meer dan 50 per PVV’er. Het CDA komt op de derde plaats (464), maar ­gemiddeld genomen hielden de christendemocraten zich in: per Kamerlid kwamen zij niet verder dan 11 vragen. ­Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren staat trouwens ­bovenaan het lijstje schriftelijke vragenstellers: zij stuurde 185 vragen naar het kabinet, 40 meer dan in 2007.

Quotez ‘Ik heb niets tegen ambtenaren, onderwijzers en gemeenteraadsleden, maar ik heb er wel iets tegen dat deze beroepsgroepen meer dan driekwart van de parlementariërs beslaan.’ Volgens nieuwbakken Kamerlid Ton Elias (VVD) mag de Tweede Kamer meer een afspiegeling van de samenleving worden, zegt hij in Het Parool: ‘Het zou heel goed zijn als er meer rechters, verpleegkundigen en ondernemers in de politiek zouden komen.’ ‘Eigenlijk vind ik dat het CDA zich keihard moet maken voor een minister voor Vergrijzing. Waarom niet?’ Afgetreden CDJA-voorzitter Harry van der Molen vindt minister Rouvoet onzichtbaar als het om vergrijzing gaat, zegt hij in HP/De Tijd. ‘Misschien zou Balkenende in de resterende jaren zelf coördinerend minister voor Vergrijzing moeten worden.’ ‘We hebben allemaal onze dromen. Ik heb bijvoorbeeld altijd zangeres van Earth & Fire willen worden.’ Cultuurminister Plasterk reageert op het bericht dat voormalig popidool en voorzitter van Buma Cultuur Jerney Kaagman zijn post zou ambiëren, meldt het AD. ‘In de persoonlijke omgang is het geen vervelende man.’ De Tweede Kamercommissie voor de Antillen is klaar met de politicus Hero Brinkman (PVV), maar ziet de persoon Brinkman een stuk positiever, laat onder andere VVD’er Johan Remkes weten in NRC Handelsblad. ‘Het is een papieren popje met allerlei kostuums erbij, zodat je Obama steeds iets anders kunt aantrekken.’ PvdA-Kamerlid John Leerdam is trots op zijn Obama action figure, bekent hij in de Volkskrant.

6

PM 23 januari 2009

Dineren met Herman Koch Fans van de film Festen van de Deense filmregisseur Thomas Vinterberg (Dogma 95-groep), moeten zeker Het diner van Herman Koch lezen. In zijn nieuwe roman staat de vraag centraal in hoeverre je als ouder verantwoordelijk bent voor de daden van je eigen kind. Twee broers (een van hen is de beoogd minister-president) gaan met hun echtgenoten uit eten. Ze praten over alledaagse onderwerpen: werk, films, de oorlog in Irak en hun vakantieplannen. Maar ze vermijden waar ze het eigenlijk over moeten hebben: hun zoons die samen iets hebben uitgehaald wat hun toekomst kan verwoesten. Koch schotelt de lezer een spannend verhaal voor dat op een verrassend moment kantelt. Literatuurritici zijn in elk geval lovend: Max Pam (HP/De Tijd) bestempelt de roman nu al als ‘een van de beste boeken van 2009’ en volgens Pieter Steinz (NRC) is het ‘de beste Nederlandse roman’ die hij in maanden gelezen heeft. Lezen dus!

roerende zaken

Sorry, minister Goed nieuws voor fans van de Britse serie Yes, Minister. De VPRO gaat dit jaar een Nederlandse versie uitzenden van de alom geprezen komedie uit de jaren tachtig. In de serie, met de titel Sorry, minister, wordt ingezoomd op de eeuwige strijd tussen ministers en hun a ­ mbtenaren, die feitelijk de touwtjes in handen hebben op het departement. ­Jeroen Spitzenberger speelt minister Karel Bijl van Beheer en Beleid, die het voortdurend aan de stok heeft met zijn SG, vertolkt door ‘Gooische Vrouw’ Lies Visschedijk. Andere rollen zijn voor cabaretiers Peter Heerschop en Sara Kroos. De opnamen zijn dit voorjaar. Yes, Minister werd tussen 1980 en 1988 ­uitgezonden door de BBC en draaide om minister James Hacker van Bestuurlijke Zaken en zijn topambtenaar Sir Humphrey Appleby. Na vier jaar won Hacker de verkiezingen en werd premier, waardoor de titel van der serie veranderde in Yes, Prime Minister. Of de fictieve minister Bijl hetzelfde lot wacht, is nog niet bekend.

Engeltje Van Baalen Het nieuwe jaar is goed begonnen voor VVD’er Hans van Baalen: het Kamerlid en lijsttrekker bij de komende Europese verkiezingen is verkozen tot Engel van het Jaar. Die titel wordt jaarlijks door Perspectief, de j­ongerenorganisatie van de ChristenUnie, toebedeeld aan een politicus die zich heeft ingezet voor christelijke idealen en geen vertegenwoordiger is van een t­ raditioneel-christelijke partij. Van Baalen treedt met de titel in de voetsporen van onder meer VVD-coryfee Hans Wiegel. De CU-jongeren loven Van Baalen omdat hij zich heeft ingezet voor christenen in Indonesië, E ­ ritrea, Noord-Irak en India. Perspectief-voorzitter IJmert ­Muilwijk: ‘Hij is een redder van mensen in nood.’

The sky is the limit Deze week was de eerste aflevering van Top Gun Holland op televisie. Een tiendelige realityserie van de KRO over de ultieme jongensdroom: hoe word ik F16-piloot? De 4,5 jaar durende afvalrace wordt van begin tot eind in beeld gebracht: van de selectiedagen tot het afzien tijdens trainingen en de eerste solovlucht. Op de website www.topgunholland. kro.nl is meer informatie te vinden over de twintig studenten die langer dan een jaar zijn gevolgd. Top Gun Holland: maandag, 21.20 uur, Ned. 3

Liaisons dangereuses Om zijn bijzonder hoogleraarschap van de Leidse universiteit te bekrachtigen spreekt Roel Bekker (in het dagelijks leven SG Vernieuwing Rijksdienst) op ­maandag 26 januari zijn oratie uit. De titel luidt Liaisons d ­ angereuses. Het hoogleraarschap van Bekker kent als ­leeropdracht de arbeidsvoorwaarden bij de overheid. Zijn oratie gaat over de ontwikkelingen in het vak van ambtenaar en politicus en dan met name hun onderlinge verhouding. Of de inhoud van zijn oratie net zo spannend is als de titel doet v ­ ermoeden kunt u zelf beluisteren, op 26 januari om 16.15 uur in het Academiegebouw te leiden. Wel even aanmelden via www.oraties.leidenuniv.nl.

23 januari 2009 PM

7

nieuws ‘Er zijn meer oplossingen denkbaar’

Planbureau brengt gevaren klimaatverandering in kaart Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) presenteert komende maand een voorstudie naar de gevolgen van de klimaatverandering in ­Nederland. Het PBL stelt onder meer voor om ook het Markermeer te gebruiken voor zoetwatervoorziening, nadat de Deltacommissie hiervoor eerder het ­IJsselmeer had aangewezen. Vrom • In opdracht van het ministerie van Vrom brengt het Planbureau voor de Leefomgeving momenteel de grootste knelpunten in kaart die de klimaatverandering voor Nederland met zich meebrengt. De inventarisatie spitst zich toe op de knelpunten die vooral vanuit een nationale invalshoek van belang zijn, zoals bescherming tegen overstromingen, zoetwatervoorziening, beheersing van ziekten en plagen, stedelijke ontwikkeling en klimaatbestendigheid van de landbouw en van de natuur. Volgende maand presenteert het PBL een voorstudie op dit onderzoek, dat volgend jaar voltooid moet zijn en bouwstenen moet leveren voor een lange termijn strategie. De studie hangt samen met de agenda Adaptatie Ruimte en Klimaat (ARK), die volgens het ministerie van Vrom in mei van dit jaar definitief moet

zijn vastgesteld. Willem Ligtvoet, programmaleider water en ruimtelijke ordening van het PBL, vertelt dat het onderzoek gericht is op het in kaart brengen van mogelijke klimaateffecten, ook op langere termijn (periode tussen 2050 en 2100) en het bepalen van de mogelijke maatregelen. Het PBL-onderzoek kan worden gezien als een aanvulling op de bevindingen van de Deltacommissie. Net als de commissieVeerman bestudeert het PBL de gevolgen van een onvoorzien hoge stijging van het zeespiegelniveau of grotere droogtes in de zomers, maar het planbureau ‘kijkt ook voorbij het water’, aldus Ligtvoet. Doel is over een breed terrein zicht te krijgen op de mogelijkheden voor een ‘robuuster’ en ‘klimaatbestendiger’ Nederland, bezien ‘door de bril van het rijk’. Ligtvoet hoopt dat de studie kan bij-

‘Wonen op laagste punt is niet onverantwoord’ De PvdA heeft in de Tweede Kamer kritiek geuit op het voornemen van de gemeenten Rotterdam, Zoetermeer en Gouda en de provincie Zuid-Holland om grootschalige nieuwbouwwijken (20.000 tot 30.000 woningen) te bouwen in de Zuidplaspolder. De Zuidplaspolder vormt met 6,75 meter onder NAP het laagste punt van het land. In een interview met Cobouw riep PvdA-Kamerlid Roos Vermeij onlangs op deze plannen – die al goedgekeurd zijn door het rijk – nogmaals tegen het licht te houden. Het PBL stelt echter dat er geen reden is voor paniek. ‘De Zuidplaspolder lijkt natuurlijk geen logische plek voor grootschalige woningbouw, maar het is niet onverantwoord,’ zegt Willem Ligtvoet. ‘De kansen op overstroming zijn heel klein. Als dat scenario realiteit wil worden, moet bij een dreiging vanuit zee eerst de Maeslantkering falen, en vervolgens zouden ook de keersluizen van de Hollandse IJssel het moeten begeven. En als vanuit de Waal de overstroming zou komen, moeten eerst de Alblasserwaard en Krimpenerwaard helemaal zijn volgelopen. Dit zijn allemaal zeer kleine kansen, waarschijnlijk ver onder de huidige normkans voor “dijking 14” (waar de Zuidplaspolder onderdeel van is) en dat is een kans dat het een keer in de 10.000 jaar zou kunnen gebeuren, ongeveer een even grote kans als dat Rotterdam onder water zou lopen. Het risico voor de Zuidplaspolder zou nog verder kunnen worden beperkt als er een tweede keersluis in de Hollandse IJssel wordt aangelegd en dat is een van de extra maatregelen waar nog naar gekeken wordt.’

8

PM 23 januari 2009

dragen aan de agenda van het ARK, waaraan de ministeries van Vrom, VenW en EZ momenteel werken binnen een stuurgroep onder leiding van staatssecretaris Tineke Huizinga, waarin ook de VNG, het IPO en de Unie van Waterschappen zitting hebben. Ligtvoet: ‘Wij komen in aansluiting op de Deltacommissie met concrete aandachtspunten voor het beleid de k ­ omende jaren. Zo stelde de Delta­commissie voor om het dreigende zoetwatertekort te ondervangen door het IJsselmeer als een groot zoetwaterbekken te gebruiken. Er zijn echter veel meer oplossingen denkbaar en wij willen bijvoorbeeld ook kijken naar mogelijkheid om het Markermeer hierbij te betrekken. Daarnaast bestuderen we de mogelijkheden om de watervraag in bijvoorbeeld de provincies Noord- en Zuid-Holland te verminderen. Door daarbij de kosten van de verschillende maatregelen te berekenen kun je beter inzichtelijk maken hoe Nederland tot een flexibelere zoetwatervoorziening kan komen en tegen welke kosten.’ In samenwerking met de Waterdienst van Rijkswaterstaat en het waterbeheerinstituut Deltares brengt het planbureau ook de zoetwaterproblematiek bij een ­onverwachte hoge stijging van de zee­ spiegel in kaart. Ligtvoet: ‘Bij een verhoogde zeespiegel ontstaat er een veel langere zouttong, en dat kan tot problemen ­leiden. Een goed voorbeeld voor de problematiek is de Nieuwe Waterweg. Dit is een belangrijke scheepvaartroute en open naar zee, maar bij een verdere stijging van de zeespiegel zou dat op lange termijn de veiligheid van Rotterdam en Dordrecht in gevaar kunnen brengen. Daarnaast vraagt ook de Nieuwe Waterweg heel veel zoet water om verzilting te voorkomen.’

Hittestress De studie richt zich ook op het vergroten van de klimaatbestendigheid van de Nederlandse landbouwsector. De sector is op zichzelf goed in staat zich aan te passen aan klimaatverandering, maar is wel gevoelig voor een mogelijk groeiend tekort aan zoet water. Volgens Ligtvoet zou de

nieuws watervraag aanzienlijk kunnen worden beperkt, maar dat vraagt dan wel aanpassingen in de landbouw zelf en in het waterbeheer, vooral in de droogmakerijen en de veengebieden. De klimaatbestendigheid van de natuur kan volgens het PBL worden vergroot, zoals onlangs al in de uitgebrachte Natuurbalans 2008 is aangegeven. Verdroging zou kunnen worden tegengegaan door meer ruimte te scheppen voor ‘wetlands’ en veenmoerassen. Planten en dieren zouden gemakkelijker mee kunnen schuiven met veranderende klimaatzones als er betere verbindingszones tussen die diverse natuurgebieden zouden zijn. Ook in het stedelijk gebied werkt de klimaatverandering door en is aandacht nodig voor het beperken van de wateroverlast (door heviger regenbuien) en hittestress (hete zomers). Ligtvoet: ‘Momenteel staan een miljoen nieuwe woningen gepland, waarvan de helft in de Randstad. Hoewel er nog onzekerheid is over de snelheid en omvang van de klimaatverandering is het vanwege de onomkeerbaarheid van stedelijke ontwikkeling belangrijk dat er nu al goed wordt nagedacht bij het opstellen

van de verstedelijkingsagenda.’ Ook de mogelijke gevaren van nieuwe ziekten en epidemieën die een stijging van de temperatuur meebrengt, worden meegenomen in het onderzoek van het PBL, zo vertelt Ligtvoet. De breed gedeelte angst dat Nederland door de stijging van de temperatuur een biotoop zou kunnen worden van de malariamug is volgens ­Ligtvoet overtrokken, maar feit is wel dat de komst van exotische ziekmakers groter is geworden door de globalisering van de

transportwereld. ‘Een voorbeeld hiervan is de inmiddels bekende tijgermug, die met de import van sierbamboe meekomt. Door de klimaatverandering kunnen soorten die vroeger niet konden overleven in Nederland dat nu wel en in combinatie met de toegenomen transportbewegingen ziet het plaatje er nu anders uit. Hoe groot de daadwerkelijke risico’s zijn is niet bekend, maar vanwege de soms grote maatschappelijke gevolgen is waakzaamheid op zijn plaats.’ • René Zwaap

Kroese enzo …

23 januari 2009 PM

9

nieuws Hans Bennis (Meertens Instituut) over het onhoudbare rookverbod

‘Betutteling overheid stimuleert burgerlijke ongehoorzaamheid’ Wat zegt het gemak waarmee in de buurtkroeg gewoon weer een sigaret wordt opgestoken over de Nederlandse volksaard? Volgens Hans ­Bennis, directeur van het Meertens Instituut, lokt ondoordachte regelgeving ­burgerlijke ongehoorzaamheid uit. VWS • Het rookverbod stuit in Nederland op achteloos verzet. Rokers zitten in menig café liefst weer pontificaal voor de ramen hun blauwe walmen te produceren. De horeca-uitbater neemt de hoge boetes voor lief. In andere Europese landen zou het rookverbod, zo is de indruk, zonder al te veel gemor opgevolgd zijn. Is de eigengereidheid van de Nederlander hier debet aan? En hoe moeten we de ­achteloosheid interpreteren waarmee tijdens de recente vorstperiode de waarschuwingsborden voor fragiel ijs massaal werden genegeerd? PM polste bij directeur Hans Bennis van het Meertens Instituut of een en ander met de Nederlandse volksaard samenhangt. Hoe duidt u de Nederlandse weerstand tegen het rookverbod?

‘Het is een mooi voorbeeld van de ­Nederlandse reactie op de betutteling die de overheid wenst. De burger heeft daar klaarblijkelijk lak aan. Die reactie zie je ook op het tweeslachtige softdrugs­beleid, waarin wel aan de voordeur gekocht mag worden, maar niet via de achterdeur geleverd. En bij de paddo’s, die niemand weet te onderscheiden, waardoor het verbod niet te handhaven is. Paddo’s zijn nog steeds overal te koop en we rijden ‘s avonds ook gewoon harder dan 100 km per uur op een verlaten snelweg.’ Is burgerlijke ongehoorzaamheid een trekje dat bij Nederlanders duidelijker aanwezig is dan bij andere Europese landen?

‘Dat zou ik zo niet durven stellen. Het verschil met andere landen is misschien dat ze daar minder snel tot een verbod overgaan dat niet te handhaven is. Ze verbieden iets en handhaven het dan ook of er worden geen woorden vuil gemaakt aan het overtreden van de regels. In Nederland spellen we alles graag helemaal uit. Als je paddestoelen wilt verbieden, zou je bijvoorbeeld ook speciale opsporingsambtenaren en -honden moeten opleiden om het verbod te handhaven. Daar

10

PM 23 januari 2009

lijkt niet over nagedacht, wat, vermoed ik, met politieke kortzichtigheid samenhangt.’ Het ontbreken van een plan om te handhaven is dus eigenlijk een vrijbrief voor burgerlijke ongehoorzaamheid?

‘Ja. Die burger heeft natuurlijk ook door dat de overheid graag stoer een verbod uitvaardigt, maar de handhaving erbij laat zitten, waardoor de verboden gedraging uiteindelijk oogluikend wordt toegestaan. Burgers zien gewoon dat het om symboolwetgeving gaat. In restaurants bijvoorbeeld wordt het rookverbod wel geaccepteerd, omdat iedereen zich kan voorstellen dat roken tijdens het eten vies is. De regel wordt hier als zinvol beschouwd. Als regels met daadkracht en spierballenvertoon worden ingevoerd, maar draagvlak ontberen, gaan mensen vervolgens zelf wel de voorschriften interpreteren. Dat zie je ook bij die schaatsers die massaal door het ijs zakten ondanks de waarschuwingsborden. We kijken liever zelf of schaatsen mogelijk is dan dat we de wijsheid van een bordje geloven dat er misschien al weken staat. Dat kost dan soms inderdaad een nat pak.

‘Burgers zitten niet te wachten op regels die hen niet veel opleveren’ Maar afgezien van de handhaving zie ik ook regeldrift, betutteling zo je wilt, die om burgerlijke ongehoorzaamheid vraagt, juist ook omdat burgers in het verleden ervaren hebben dat de regelgeving niet zo goed uitpakte. Neem het onderwijs, dat jarenlang geplaagd is door de regelzucht van het rijk. Volgens de commissie-­Dijsselbloem was het beleid hier niet zo succesvol. Burgers zitten niet te wachten op regels die hen niet veel opleveren. Een goede bewindspersoon is eigenlijk een persoon die niet zo nodig een tempel voor zichzelf hoeft op te richten. Ella Vogelaar was in die zin een goede

minister. Omdat ze niet zo veel deed, geen nieuwe regels uitvaardigde in elk geval.’ Hoe zou de overheid aan geloofwaardigheid kunnen winnen?

‘Door minder regels op te stellen en beter na te denken over de handhaafbaarheid. En niet alles tot in detail te willen regelen. Pressiegroepen dringen natuurlijk vaak aan op regulering. We roepen soms erg snel dat de overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen. Maar soms is een toetsing van het draagvlak wel nodig. Wat ook zou helpen is een uitleg van een regel. Bijvoorbeeld dat je langzamer moet rijden omdat je een woonwijk nadert die last heeft van de vervuiling. Als je dat niet doet, gaan mensen calculeren en de pakkans inschatten. Iemand die ‘s nachts in het donker op een doodstille snelweg 100 blijft rijden is in die optiek een sulletje.’ Wat vindt u ervan dat burgemeester Van Aartsen onlangs zelf een verbodsbordje van stadsbeheer bij de hofvijver heeft laten verwijderen om de ijspret niet te bederven?

‘Dat is de burgerlijke ongehoorzaamheid aan de top. De ene ambtenaar plaatst een bord, de andere ambtenaar haalt het weg. Ik hou wel van een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid. Ik maak me er ook geen zorgen over. We hebben nou eenmaal mondige burgers die een eigen verantwoordelijkheid nemen.’ • Chris van de Wetering

nieuws BZ beducht voor ‘juridisch wespennest’

Buitenweg wil gevangenen ­Guantánamo naar EU halen Minister Verhagen van Buitenlandse Zaken peinst er niet over gevangenen uit Guantánamo Bay over te nemen van de VS, zodat Barack Obama zijn belofte om de strafgevangenis op Cuba te sluiten waar kan maken. Duitsland en Portugal boden inmiddels wel hun hulp aan. Europarlementariër Kathalijne Buitenweg van GroenLinks bereidt een motie voor waarbij de EU-lidstaten worden opgeroepen mee te werken aan de sluiting van het beruchte kamp. BZ/Justitie • Kenneth Roth, directeur van Human Rights Watch, vroeg de Nederlandse regering vorige week nog onschuldige gedetineerden uit de Amerikaanse gevangenis op Cuba op te nemen. ‘Het is ook in het belang van Nederland dat die kwestie wordt opgelost. Guantánamo heeft de reputatie van het Westen en samenwerking in de wereld op het terrein van mensenrechten beschadigd,’ zo meldde Roth in Trouw. Hij benadrukt dat de opname van gevangenen door Nederland en andere EU-landen een snelle sluiting van Guantánamo Bay mogelijk maakt. Toch heeft Nederland, een van de meest uitgesproken critici van Guantánamo Bay, zich tot nu toe niet welwillend uitgelaten over het opnemen van de ex-gevangenen. Volgens minister Verhagen is dit de verantwoordelijkheid van de VS en hij ziet niet in waarom de Nederlandse regering asiel zou moeten verlenen aan de mensen die daar vrijgelaten worden. ‘Het is niet aan Nederland om ex­gevangenen op te nemen,’ luidt nog steeds het Nederlandse standpunt, meldt zijn woordvoerder. Portugal en Duitsland ­hebben zich inmiddels wel bereid verklaard opvang te bieden aan gevangenen die niet meer terug kunnen naar hun thuisland. Waarom deze terughoudendheid van een minister die de mensenrechten zo hoog in het vaandel heeft staan? Internationaal strafrechtadvocaat Geert-Jan Knoops heeft hier wel een verklaring voor: ‘We zouden ons in een juridisch wespennest steken als we nu al zeggen dat er een aantal gevangenen onze kant op kan komen.’ Knoops was van 2005 tot en met 2007 juridisch adviseur van het verdedigingsteam van Salim ­Hamdam, de voormalige chauffeur van Osama bin Laden en de eerste persoon die in Guantánamo Bay werd berecht. De advocaat benadrukt dat door de complexe materie ‘een sluitende oplossing’ nog niet

in het vizier ligt. ‘Van de ruim 240 gevangenen zijn er slechts 60 tot 80 tegen wie volgens de VS voldoende bewijs zou zijn voor een strafzaak. Een andere categorie gedetineerden wordt alleen vastgehouden op grond van een veiligheidsrisico. Daarnaast zit er nog een zestigtal personen die niet kunnen worden teruggestuurd naar hun land van herkomst omdat zij daar aan represailles zouden blootstaan.’

Anoniem bewijs Het team van Obama onderzoekt nu de mogelijkheden om de verdachten uit de eerste groep te berechten. Gedacht wordt aan een ‘nationaal veiligheidstribunaal’ op Amerikaans grondgebied. De president heeft al erkend dat het niet mogelijk zal zijn om het detentiecentrum te sluiten binnen de eerste honderd dagen van zijn ambtstermijn, zoals hij eerder beloofde. Berechting in Nederland is volgens Knoops geen reële optie. Het overdragen van het bewijsmateriaal en de verschillende rechtssystemen vormen volgens hem juridische barrières. Als belangrijkste bezwaar noemt de advocaat dat het volgens de maatstaven van het

Europees Hof voor de Rechten van de Mens tijdens de rechtsgang van Guantánamo Bay sprake is geweest van een ‘flagrante schending van het recht op een eerlijk proces’. Een voorbeeld hiervan is het gebruik maken van anoniem bewijs. ‘Er zijn geen directe getuigenverklaringen afgenomen, alleen die van inlichtingendiensten zijn aangewend. Bij een dergelijke schending wordt het overnemend land medeaansprakelijk gehouden en zou Nederland hiervoor dus de verantwoordelijkheid dragen. Daarmee zouden we ons enorm in de vingers snijden,’ aldus Knoops. De Nederlandse regering wil desgevraagd wel actief meedenken over de wijze waarop de gevangenen moeten worden berecht. ‘De gevangenen in Guantánamo Bay zijn niet allemaal lieverdjes, maar ze hebben wel recht op een eerlijk proces,’ aldus een voorlichter van Buitenlandse Zaken. Maar wat moet er gebeuren met de laatste twee categorieën gevangenen, de groep waartegen geen zaak bestaat? Een aantal Chinese moslims verblijft inmiddels vrijwillig op Guantánamo Bay omdat ze de VS niet in mogen en ook niet terug kunnen naar China omdat ze daar gemarteld zouden worden. GroenLinks-Europarlementariër Kathalijne Buitenweg pleit voor een Europees akkoord om deze groep ex-gevangenen op te nemen. ‘We hebben geen verantwoordelijkheid voor deze mensen, maar dat betekent niet dat we niet kunnen bijdragen aan een oplossing. Mensenrechten mogen niet nog langer geschonden worden.’ Ook Kamerleden Pechtold (D66) en Van Baalen (VVD) hebben minister Verhagen gevraagd in Europees verband te zoeken naar een oplossing voor de ex-gevangenen. Het Europees Vluchtelingenfonds zou soelaas kunnen bieden, meent Buitenweg. ‘Ik kan niet beloven dat de ex-gevangen prettige buren zijn geworden, het verblijf op ­Guantánamo Bay doet wel wat met je. Daarom moeten we gezamenlijk een begeleidingstraject opstellen en deze mensen in de gaten blijven houden.’ Tijdens de plenaire EP-zitting van op 2 februari zal Buitenweg een ­initiatief indienen waarin de EU-lidstaten worden opgeroepen om ex-gevangenen op te nemen. • Rianne Waterval 23 januari 2009 PM

11

12

PM 23 januari 2009

nieuws

Almere is nog niet rijp voor culturele hoofdstad In 2018 wil Almere de culturele hoofdstad van Europa zijn. Vijf Nederlandse cultuurdragers verbazen zich er in verschillende gradaties over. ­‘Europese allure moet je ook kunnen dragen.’ OCW • Saxofonist Hans Dulfer schiet in de lach als hij hoort dat het vorig jaar nog tot lelijkste gemeente van Nederland verkozen Almere in 2018 culturele hoofdstad van Europa wil worden. ‘Ik denk niet dat Almere veel cultuur heeft te bieden,’ zegt hij. ‘De stad moet eerst eens subculturen de kans geven. Als je die niet hebt, dan komt er nooit echte kunst of cultuur.’ Hij heeft wel wat adviezen voor de stad aan het Markermeer. ‘Begin nou eens rustig, en zet niet meteen zo’n betonnen blok neer, waar het programma drie jaar van tevoren voor vast moet staan,’ zegt hij, doelend op de nieuwe schouwburg die vorig jaar is opgeleverd. Het enige voordeel dat Almere volgens Dulfer heeft boven de andere kandidaten is dat hier amper cultuurbobo’s zijn die het culturele klimaat in zijn ogen toch alleen maar verpesten. ‘Tsja,’ zegt Gitta Luiten, directeur van de Mondriaanstichting, nadenkend: ‘Elke culturele ambitie is natuurlijk loffelijk en wie weet: misschien maakt Almere ook wel een kans, als ze daadwerkelijk een ambitieus programma weten neer te zetten.’ De stad doet op cultureel gebied misschien niet onder voor het Oostenrijkse Linz en het Litouwse Vilnius die dit jaar de culturele hoofdsteden van Europa zijn, denkt ze. Luiten vindt het wel weer typisch Nederlands dat op zo’n klein grondgebied steden elkaar om de titel van Europese culturele hoofdstad beconcurreren. Naast Almere doen ook Den Haag, Maastricht, Utrecht, de oude Hanzesteden Hasselt, Kampen, Zwolle, Hattem, Deventer, Zutphen en Doesburg en Brabantstad (Breda, Tilburg, Helmond, Den Bosch en Eindhoven) een gooi naar de eretitel van culturele hoofdstad. Zelf komt ze niet elke week in Almere. ‘Ik ga wel eens naar mu-

seum De paviljoens, hoewel dat ook alweer twee jaar geleden is,’ zegt ze. Benno Tempel, de nieuwe directeur van het Haags Gemeentemuseum, verwacht niet dat Almere het zal winnen van Den Haag, volgens hem de ‘gedoodverfde kandidaat’ voor de titel. ‘Den Haag heeft met het Mauritshuis en het ­Gemeentemuseum twee musea die vanwege hun collectie en tentoonstellingen tot de wereldtop horen. En we hebben hier ook nog het Nederlands Danstheater,’ onderstreept Tempel nog maar eens. Veel steden willen volgens hem culturele hoofdstad worden omdat dit kansen biedt de regio te

‘Jeetje. Hoe vaak beleef ik cultuur in Almere…’ ontwikkelen. Maar als culturele Europese hoofdstad moet je volgens de Haagse museumdirecteur ‘wel de Europese allure kunnen dragen’. Een Europese cultuurstad moet Europese bezoekers ook wat te bieden hebben. ‘Dat zit er bij Almere niet in,’ zegt Tempel. ‘Almere heeft geen museum of culturele instelling die tot de Europese top behoort.’ De stad zou zich ­natuurlijk in tien jaar kunnen ontwikkelen, maar een museumcollectie opbouwen gaat zo snel niet, denkt Tempel. ‘Misschien dat een vernieuwende theatergroep kan worden aangetrokken, maar bij theater heb je weer de taalbarrière die voor de Europese kunstminnaar moeilijk te slechten is.’ Ook directeur Henk Scholten van het Theater Instituut Nederland schat de kansen van Almere niet hoog in. ‘Ik heb alle waardering voor wat daar de afgelopen jaren is gebeurd, maar het voorzieningenniveau is gering en de actieve kunstsector

nog beperkter.’ Een kandidatuur van Almere en Utrecht gezamenlijk zou volgens hem beter zijn. Voor Almere lijkt het Scholten nu nog te vroeg om zich te kandideren als Europese cultuurstad. Almere is een moderne stad maar heeft nog weinig culturele geschiedenis, vindt Scholten. ‘Een culturele hoofdstad van ­Europa moet zich in verleden, heden en toekomst onderscheiden.’ Utrecht heeft wel een heleboel geschiedenis en met Leidsche Rijn erbij ook nieuwe ontwikkelingen. Hij kan zich voorstellen dat Utrecht wat aan Almere toevoegt en vice versa. ‘Jeetje. Hoe vaak beleef ik cultuur in Almere…,’ zegt historicus en programmamaker Hans Goedkoop uit Amsterdam. ‘Ik weet dat ze er een nieuwe schouwburg hebben neergezet…,’ zegt hij, hardop nadenkend. Volgens de presentator van Andere Tijden heeft de titel ‘culturele hoofdstad van Europa’ bar weinig met cultuur te maken, maar veel meer met marketing en imago. ‘Cultuur wordt als instrument ingezet voor het verbeteren van een imago en het verhogen van de ­status van een stad. Dat geldt niet alleen voor Almere, maar voor bijna elke stad die zich kandideert. Aandacht, bezoekers­stromen en geld zijn de criteria.’ ­Burgemeester ­Jorritsma van Almere draagt cultuur ook niet hoog in het vaandel, meent ­Goedkoop. ‘Ze was de ­eerste die de vaste boekenprijs wilde afschaffen, wat een ramp zou betekenen voor elke Nederlandse schrijver en uitgeverij.’ Toch wil Goedkoop niet alleen somberen. ‘Het is misschien een verre worp voor zo’n nieuwe stad met weinig culturele traditie, maar als de omweg van de statusdrang toch tot cultuur leidt hoor je mij niet klagen.’ • Rutger van den Dikkenberg en Chris van de Wetering 23 januari 2009 PM

13

nieuws

Nederlandse investeringen in Gaza gaan weer verloren Toen het Israëlische leger in 2001 de mede door Nederland aangelegde haven van Gaza vernietigde, dreigde toenmalig minister Herfkens voor Ontwikkelingssamenwerking met een schadeclaim. Dat kwam er niet van, maar het ­scenario dreigt zich te herhalen nu ontwikkelingsgeld voor de boeren van Gaza ­verdween in de put van de oorlog. BZ/EZ • De investeringen van Ontwikkelingssamenwerking in de versterking van de economische structuur van Gaza lijken onder een ongelukkig gesternte geboren. Schoot het Israëlische leger in 2001 de met Nederlands geld te bouwen haven van Gaza aan stukken, dit jaar dreigt door het Israëlisch-Palestijnse conflict de Nederlandse investering ter waarde van 3,5 miljoen euro in de ontwikkeling van de Gazaanse land- en tuinbouw te moeten worden afgeschreven als verliespost. Om de Gazaanse boeren bij te staan stelde BZ geld beschikbaar aan de Palestijnse boeren op de Gazastrook om zaaigoederen voor bloemen en fruit aan te schaffen, die ­konden worden geëxporteerd naar Nederland om te worden verkocht op de veiling van Aalsmeer. Minister Verhagen deed in het verleden succesvolle pogingen bij de Israëlische autoriteiten om de belangrijkste grensovergang van Gaza, Karni, open te stellen om de met Nederlandse hulp geproduceerde bloemen, aardbeien en cherrytomaten de grens over te krijgen. Daarna konden ze via Israëlische exportfirma’s naar hun bestemming worden verscheept. Dit jaar echter dreigt de oogst grotendeels verloren te gaan. Een woordvoerder van minister Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking meldt dat de boeren in het noorden van Gaza hun bedrijven grotendeels hebben verlaten om op de vlucht te slaan voor de Israëlische invasie, zodat de door met Nederlandse hulp geteelde aardbeien en tomaten hoogstwaarschijnlijk niet op tijd kunnen worden geoogst voor de export.

14

PM 23 januari 2009

Israelische leger vernielt Palestijns landbouwgebied

Met de Gazaanse bloemen voor Aalsmeer – vooral anjers – gaat het vooralsnog beter. Tot nu toe ging 10 procent van de oogst verloren, maar ook daar moet voor kapitaalvernietiging worden gevreesd. Saillant detail is dat op het hoogtepunt van het conflict wel twaalf Nederlandse vrachtwagens met pootaardappelen Gaza wisten te bereiken, maar dit betrof een particulier commercieel initiatief, aldus de woordvoerder. Het agrarische hulpprogramma werd

Om de Gazaanse boeren bij te staan stelde BZ 3,5 miljoen euro beschikbaar drie jaar geleden opgezet door Ontwikkelingssamenwerking, na overleg met coöperaties van boeren in Gaza. De boeren hadden te kampen met een groot investeringstekort, zodat ze geen zaaigoed konden aanschaffen. En dat terwijl de kassen die de Israëli’s na hun eerdere vertrek uit Gaza hadden achtergelaten juist een goede kans boden om in het levensonderhoud van de noodlijdende Palestijnse bevolking te voorzien. Nederland gaf de Palestijnse cursussen in landbouwtechnieken en nam

vervolgens de helft van de investeringen in het herstel van de kassen en in zaaigoederen voor zijn rekening. Die zouden de boeren moeten terugbetalen als de oogst was binnengehaald. Dat geld moet vervolgens worden gestort in een speciaal fonds waaruit de verdere ontwikkeling van de land- en tuinbouwsector van Gaza wordt gestimuleerd. ‘Het eerste jaar is dat uitstekend gegaan,’ aldus de woordvoerder van BZ. ‘Bijna alle investeringen konden worden terugbetaald. Dit jaar is de situatie als gevolg van het opgelaaide conflict aanzienlijk verslechterd, en aangezien de markt voor dit soort producten juist in de maanden december, januari en februari de beste prijzen betaalt, ziet het er niet goed uit.’ Volgens het Palestijns Bureau voor Statistiek is meer dan 80 procent van het landbouwareaal van Gaza verwoest tijdens de vijandelijkheden van de afgelopen weken.

Haven Eerder ging in 2001 een Nederlandse investering in de ontwikkeling van de haven van Gaza-stad verloren toen het Israëlische leger deze vernietigde. De haven gold als symbool voor een betere toekomst voor de Palestijnen en werd in Nederland breed

nieuws

gesteund. De TU Delft ontving Palestijnse studenten in de civiele techniek van de Birzeit Universiteit op de door Israël bezette westelijke Jordaanoever en hielp bij onderzoek en globale ontwerp voor een haven in de Gazastrook. Nederland, Frankrijk en de Europese Investeringsbank, verenigd in de European Gaza Development Group (EGDG), bundelden de krachten met de Palestijnse Autoriteit om voor in totaal 150 miljoen gulden een haven aan te leggen die Gaza voor de wereldeconomie diende te ontsluiten. De filosofie was dat de animo onder de Palestijnse bevolking om zich op de intifada tegen Israël toe te leggen zou slinken als Gaza economisch perspectief zou bieden aan haar inwoners. Het Nederlandse bouwconcern Ballast Nedam ontfermde zich samen met de Franse aannemer Spie Batignolles over de uitvoering. Premier Wim Kok kwam in 1996 naar Gaza om samen met PLO-leider Yasser Arafat het startsein te geven voor de bouw. Het officiële startsein bestond uit het onthullen van een plaquette en het scheppen van wat zand op de plek waar de haven moest komen. Nederland stelde via de Nederlandse Investeringsbank voor Ontwikkelingslanden (NIO) en de Nederlandse Credietverzekeringsmaatschappij (NCM) een bedrag van 25 miljoen dollar beschikbaar voor de haven, maar dat geld bleef grotendeels op de bankrekening van het ministerie omdat de bouw maar niet wilde vlotten.

Claim De aanleg van de haven van Gaza omvatte onder meer de constructie van een golfbreker, kademuren, oeververdediging en baggerwerkzaamheden en zou iets meer dan twee jaar in beslag nemen. Door problemen met de aanvoer van de benodigde bouwonderdelen, zoals tienduizenden tonnen aan rotsblokken voor het aanleggen van een kade en een pier, vorderde het werk zeer langzaam. Verder was de timing ongelukkig. Toen er na vijf jaar onderhandelen in 2000 eindelijk echt kon worden begonnen met de bouw, brak in Israël de al-Aqsa-intifada uit. Na eindeloze onderhandelingen gaf de Israëlische regering toestemming voor de aanleg van de haven, maar dat sloeg om toen Israël in september 2001 zei vanaf het haventerrein van Gaza te zijn beschoten.

Het Israëlische leger opende het mortiervuur op de haven en maakte die daarna met de grond gelijk met bulldozers. De havenaanleg verkeerde op dat moment nog maar in embryonale fase, maar wat er was opgebouwd, werd aan barrels geschoten en nooit meer opgebouwd. Ballast Nedam trok zich terug uit het project en minister Herfkens voor dreigde de Israëlische autoriteiten met een schadeclaim ter compensatie van de verloren investering. In totaal zou Nederland volgens een mededeling van het ministerie ongeveer 3,5 ton schade hebben opgelopen. ‘De actie lijkt op het welbewust toebrengen van een slag aan de Nederlandse ontwikkelingsinspanningen,’ zei Herfkens bij die gelegenheid. Buitenlandse Zaken meldt dat die claim echter nooit is ingediend. In Nederland dringt de stichting ‘Stop de bezetting’ van Gretta Duisenberg en oud-am-

bassadeur Jan Wijenberg er bij het kabinet op aan de verloren investeringen terug te eisen van Israël. Koenders laat weten dat hij niet gelijk de portemonnee wil trekken nu er een staakt-het-vuren is bereikt. ‘Ik ga natuurlijk geen water naar de zee dragen,’ aldus de minister. ‘Alvorens er afspraken kunnen worden gemaakt over Nederlandse steun aan investeringen in de wederopbouw van Gaza, dient er een permanent staakhet-vuren te zijn en een akkoord over het openen van de grenzen.’ Wel investeert Koenders 3 miljoen euro in het Middle Eeast Desalination Center (MEDC), gericht op het drinkbaar maken van zeewater, waarbinnen Israël samenwerkt met de Palestijnse gebieden. Directeur van deze organisatie, die wordt gevestigd in Oman, wordt Ronald Mollinger, die nu nog ­ambassadeur in Hongarije is. • René Zwaap

Advertentie

Leergang Terrorisme en Contraterrorisme

Het bestrijden van terrorisme gebeurt op vele niveaus: van de nationale politiek tot de wijkagent. Hebt u hiermee in uw dagelijkse beroepspraktijk te maken? Wilt u uw praktijkervaring aanvullen met academische kennis op het gebied van radicalisering, terrorisme en de bestrijding hiervan? Dan is de eenjarige leergang Terrorisme en Contraterrorisme iets voor u! Naast gespecialiseerde docenten spreken prominente gastsprekers als Tjibbe Joustra, tot eind 2008 Nationaal Coördinator terrorismebestrijding. U leert vanuit verschillende invalshoeken vraagstukken over terrorisme te benaderen. Daarnaast krijgt u technieken aangereikt voor het verbeteren van uw analyses en de toepassing hiervan op beleid. Het Centrum voor Terrorisme en Contraterrrorisme is een gezamenlijk initiatief van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb), en de Universiteit Leiden. Voor meer informatie en aanmeldingen zie: www.campusdenhaag.nl/ctc of bel met: 070 - 302 10 70

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken. 23 januari 2009 PM

15

coverstory Irene Schoemakers schrijft boek over feministische revolutie op ‘de Apenrots’

Diplomatie steeds meer een vrouwenzaak Een op de vijf ambassadeurs van Nederland is vrouw en dat zal de komende jaren alleen maar stijgen. Journaliste Irene ­Schoemakers interviewde voor haar boek Op haar post vijftien vrouwelijke ambassadeurs over hun ervaringen. ‘Ik had wat stijve, gereserveerde dames verwacht, maar stuk voor stuk bleken het open, enthousiaste vrouwen die geen blad voor de mond nemen en met elkaar gemeen hebben dat ze zich met een schier onuitputtelijke voorraad energie op hun functie werpen.’ Tekst René Zwaap

16

PM 23 januari 2009

V

orig jaar werd Renée Jones-Bos als ambassadeur benoemd op een zogeheten ‘A-post’, en wel in ­Washington. Voor het eerst kreeg een Nederlandse vrouwelijke ­ambassadeur zo’n zwaarwichtige standplaats toebedeeld. Het is een teken dat de vrouwelijke ambassadeur – het woord ‘ambassadrice’ is hier uit den boze, want zo werden vroeger de echtgenotes van de heren ambassadeurs aangeduid – de vroegere vooroordelen achter zich heeft gelaten. Inmiddels zijn 25 van de 125 ambassadeurs die het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken telt vrouw, en dat aantal zal de komende jaren alleen maar stijgen. Was een vrouw in de Basis­opleiding Beleidsmedewerker Buitenlandse Zaken (beter ­bekend als ‘het klasje’) tot voor kort een bezienswaardigheid, tegenwoordig zijn de ­verhoudingen tussen de geslachten daar fifty-fifty. In haar volgende week te verschijnen boek Op haar post sprak journaliste Irene Schoemakers uitgebreid met vijftien vrouwelijke (ex-)ambassadeurs over de feminiene transitie die het vroegere mannen­bolwerk van Buitenlandse Zaken heeft doorgemaakt. Diplomatie wordt steeds meer een vrouwenzaak, is de centrale boodschap. Toen Tanya van Gool, thans ambassadeur in Suriname, in 1994 werd aangesteld als tijdelijk zaakgelastigde (TZ) in Bolivia, kreeg ze van het toenmalige hoofd Personeel en Organisatie van Buitenlandse Zaken de niet mis te verstane boodschap mee dat ‘als ik het verknalde, ik het meteen voor de rest van de vrouwen binnen de organisatie verstierde’, zo vertelt de voormalige Dolle Mina in Op haar post. Waarmee meteen duidelijk wordt dat vrouwen in de hogere echelons van de diplomatie nog een tamelijk nieuw verschijnsel vormen. Ook Monique van Daalen, voorheen consul-generaal Washington en nu directeur Consulaire Zaken in Den Haag, vertelt dat ze in

haar begindagen als vrouwelijke diplomaat een ‘bezienswaardigheid’ was. ‘Naarmate ik in de loop van mijn carrière hoger op de ladder klom, kreeg ik her en der vooral van mannen te horen dat ik toch vast en zeker wel een voorkeursbehandeling zou hebben gekregen,’ aldus Van Daalen. ‘Ik was immers vrouw. In het begin werd ik daar heel kwaad over. “Hoezo? Kan het misschien ook zo zijn dat ik mijn werk gewoon goed doe?” Soms denk ik wel eens dat er door juist de nadruk te leggen op je vrouw-zijn, een probleem wordt gecreëerd dat er wellicht niet eens is. Zo startte het ministerie van Buitenlandse Zaken in de jaren negentig met een actie om jonge vrouwelijke beleidsambtenaren te laten door­stromen. Ik kan me nog goed herinneren dat ik samen met een aantal andere vrouwelijke ambtenaren tegen deze positieve actie was. Wij voelden er niets voor om als excuustruzen te worden beschouwd. We wilden vooral op onze eigen merites worden beoordeeld.’ Onze vrouw in Washington, Renée JonesBos, voorheen directeur-generaal Regiobeleid en ­Consulaire Zaken in Den Haag, is al 25 jaar w ­ erkzaam

Rita Rahman (Tunesië): ‘In de Arabische wereld is het vrij lastig om met a ­ nderen in debat te gaan.’

Lachemann Producties

bij Buitenlandse Zaken en heeft in die jaren de nodige veranderingen gezien. ‘Een van de grootste veranderingen is de toename van het aantal vrouwen. Ik kan me niet herinneren dat er in de jaren tachtig vrouwelijke directeuren en ambassadeurs waren. Vrouwen hadden binnen Buitenlandse Zaken geen rolmodellen. Het was een echt mannenbolwerk. Dat is enorm veranderd. Het is nu allang geen uitzondering meer dat een post uit mannen en vrouwen bestaat, of zelfs voornamelijk uit vrouwen. Ook heeft het ouderschapsverlof zijn intrede gedaan en parttime werken behoort nu tot de mogelijkheden. Die diversiteit is goed. Daar wordt de besluitvorming alleen maar beter van. Ook is de cultuur in de loop der jaren aanzienlijk opener en informeler geworden. Het is hier allang geen conservatief ­bolwerk meer.’ Toch blijkt uit bijna alle gesprekken die Irene Schoemakers voerde dat de vrouwelijke ­ambassadeurs allemaal op hun eigen wijze stuitten op tegenstand of erg moesten wennen aan de ­specifieke cultuur van de Apenrots. Ellen van der Laan, ambassadeur in Bamako, Mali, trad in 1985 in dienst van Buitenlandse Zaken en was stomverbaasd toen ze op een vergadering, nadat ze ­voorzichtig ­kritiek had geleverd op een notitie, door de ­betreffende collega werd aangestoten met de ­mededeling: ‘Je hebt het wel tegen een schaal 17 hoor.’ Van der Laan: ‘En ik was schaal 11. Waar gaat dit over? dacht ik.’ Ook Laetitia van den Assum, ambassadeur in Nairobi sinds 2006, kan daarover meepraten. ‘Toen ik in 1995 ambassadeur werd in Bangkok, was ik een van de twee vrouwelijke ambassadeurs van Nederland. Als vrouw viel je toen echt op. Iedereen wist wie je was. Langzaam maar zeker kwamen er meer vrouwen in de top van Buitenlandse Zaken. Ik weet nog goed dat mannelijke ­diplomatencollega’s achteraf te kennen gaven dat ze zich bedreigd hadden gevoeld door ons. Eén vrouw was nog wel te overzien. Die wordt wel one of the boys, zo werd gedacht.’

Compenseren Verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke ambassadeurs zijn er wel degelijk, en die worden ook niet verhuld in het boek van Irene ­Schoemakers. Tanya van Gool, onze vrouw in Paramaribo, ­vertelt openhartig hoe ze in het verleden probeerde te compenseren dat ze nogal klein van stuk is. ‘Als ik ­ergens binnen ben, wacht men nog altijd op de ­ambassadeur,’ aldus Van Gool. ‘Veel mannelijke ambassadeurs hebben het wel: zo’n Sinterklaasuitstraling van “er komt echt iemand binnen”. Wie is zij, zie je de mensen denken als ik binnenkom. Ik was ook nog onzeker. Tijdens mijn eerste jaren als diplomaat droeg ik om die redenen hoge hakken en gedroeg me soms zelfs een beetje arrogant. Ik moest voor mezelf een en ander compenseren. Maar dat heb ik afgeleerd. Daar maak je je niet populair mee.’ Volgens Van Gool heeft het vrouw-zijn in de hoge diplomatie zijn voordelen. ‘Vrouwen zijn anders dan mannen en dat brengt soms voordelen met zich mee.

‘Als vrouw word je meteen aangekeken zodra je je alleen met een man in de openbaarheid begeeft’ Vrouwen doen dingen mijns inziens vooral omdat ze het leuk vinden. Wij zijn niet zo bezig met onszelf profileren. Mannen doen dat meer en hebben soms de neiging zichzelf te identificeren met hun functie. Wij vallen terug op wie we zijn en niet op de status die gepaard gaat met onze functie.’ Anderzijds brengt het ook beperkingen met zich mee, aldus de ambassadeur. ‘Ik ga niet in een café zitten met ministers uit het gastland. Mannen doen dat wel – en ik geef ze geen ongelijk. Het is erg nuttig. Als vrouw word je echter meteen scheef aangekeken zodra je je alleen met een man in de openbaarheid begeeft’. 23 januari 2009 PM

17

Honderd procent sekseneutraal zal het ambassadeurschap wel nooit helemaal worden. ‘Wanneer een mannelijke diplomaat alleen woont en hij heeft weinig aandacht voor zijn huis, dan denkt men al snel: “Ach ja, hij is ook maar een man alleen.” Als ik de residentie niet gezellig en op orde heb, dan wordt dat al snel veroordeeld,’ vertelt Laetitia van den Assum. Voordelen zijn er echter ook aan het vrouwzijn, zo onderstreept Simone Filippini, ambassadeur in Skopje, Macedonië. ‘Je kunt makkelijker ontsnap-

‘Als ik al belemmeringen ondervond bij mijn vrouw-zijn, dan kwamen die vanuit de Nederlandse context’

‘Als ik ergens binnen ben, wacht men nog altijd op de ambassadeur,’ aldus Tanya van Gool (Suriname).

18

PM 23 januari 2009

pen aan allerlei protocollaire spelregeltjes die ooit door mannen voor mannen zijn gemaakt. Als ik al belemmeringen ondervond bij mijn vrouw-zijn, dan kwamen die meestal vanuit de Nederlandse context en de eigen organisatie. Nederland is vergeleken bij veel ander landen wat dat betreft lang ouderwets en traditioneel gebleven. Het is ook niet voor niets dat er tot voor kort nog nooit vrouwelijke ambassadeurs waren benoemd in de hoogste functies.’ De vrouwelijke ambassadeurs blijken meer dan hun mannelijke collega’s te lijden onder de soms wat starre voorwaarden van Buitenlandse Zaken. Zo storen velen van de door Schoemakers geïnterviewde vrouwen zich aan de regel dat ambassadeurs weinig tot niets te vertellen hebben over de inrichting van hun ambtswoning. De residenties zijn ‘rijksgericht’, hetgeen wil zeggen dat de woning en de gehele inboedel, tot aan het bestek aan toe, eigendom van de overheid zijn. De ambassadeurs mogen als privéboedel maximaal dertig kubieke meter meenemen. Bij overdracht aan een nieuwe ambassadeur moet de hele inventaris, tot aan de hoeveelheid theelepeltjes, in kaart zijn gebracht en overgedragen. Voor het hangen van een eigen schilderij aan

de muur is al een toestemming uit Den Haag nodig. Suzan Blankhart (onze vrouw in Egypte): ‘De smaak van Buitenlandse Zaken is toch vrij klassiek. Ongeveer iedere twaalf jaar wordt het meubilair vernieuwd in de residentie, maar er zijn ook posten waar de meubels veel langer dan dat meegaan. In Sri Lanka was al veel meubilair in geen dertig jaar vernieuwd. Dat was niet kapot te krijgen.’

Renée Jones-Bos (Washington): ’Diversiteit is goed, daar wordt de besluitvorming alleen maar beter van.’

Cocktailparties Ambassadeur – oftewel Chef de Poste (CdP) – wordt men niet zomaar. Het duurt gemiddeld 15 tot 20 jaar eer een beleidsambtenaar is opgeklommen tot CdP. Vaak begint zo’n traject met het doorlopen van het ‘klasje’, dat sinds 2004 wordt verzorgd door de campus Den Haag van de Universiteit Leiden. Zijtrajecten behoren ook zeker tot de mogelijkheden. Jaarlijks melden zich honderden kandidaten aan voor het klasje, slechts 15 tot 20 gegadigden worden uitverkoren. De opleiding duurt drie maanden en kandidaten moeten beschikken over een afgeronde universitaire opleiding, kennis hebben van Engels en Frans en over enkele jaren relevante werkervaring beschikken. Tot de taken van de CdP behoren ontwikkelingssamenwerking, culturele zaken, het bevorderen van handelsbelangen, toezien op eerlijke verkiezingen en het naleven van mensenrechten, het bezoeken van Nederlandse gedetineerden, consulaire werkzaamheden en het afnemen van inburgeringsexamens. Naast CdP zijn er ook multilaterale posten, zoals de permanente vertegenwoordigingen heten bij de Europese Unie, de Navo, de OVSE en de VN. Aan het hoofd van deze vertegenwoordigingen staat steevast een ambassadeur. Het idee van een glamourwereld vol cocktailparties en relatieve luxe blijkt in het boek van Irene Schoemakers een romantische illusie, al realiseren de ambassadeurs zich wel degelijk dat ze in een bevoorrechte positie leven. ‘Mama heeft een chauffeur. Maar dat wil niet zeggen dat die chauffeur jullie ook overal heenbrengt,’ hield ambassadeur Van Gool haar kinderen voor. Monique van Daalen, voorheen consul-­generaal Washington, nu directeur consulaire zaken in Den Haag: ‘Je moet ervoor zorgen dat de aandacht en de soms relatieve luxe die bij dit vak horen niet naar je hoofd stijgen.’

coverstory Laetitia van den Assum: ‘Het is een misverstand dat we onszelf in een cocktailcircuit begeven en niets anders doen dan het glas heffen en gezellige feestjes aflopen.’ Simone Filippini: ‘Zo’n residentie is natuurlijk hartstikke mooi, maar ik noem het altijd maar “geleende rijkdom”. Van Gool: ­‘ Tijdens vakanties mijden we vijfsterenhotels en gaan ­bijvoorbeeld kamperen.’ Met uitzondering van Saoedi-Arabië zijn ook de islamitische landen voldoende geëmancipeerd om er vrouwelijke ambassadeurs te stationeren, al vergt het wel wat aanpassing. Henriëtte barones van Lynden-Leijten, voorheen ambassadeur in Sofia, nu directeur Noord-Afrika en Midden-Oosten in Den Haag: ‘In veel landen, ook in de Arabische wereld, zie je meer vrouwen in belangrijke posities dan wij in Nederland denken. Ik heb me als vrouw altijd goed kunnen bewegen in zowel Egypte als in ­Libanon en ook tijdens mijn dienstreizen als ­directeur Midden-Oosten ondervind ik geen ­problemen.’ In de ­gespannen dagen naar aanloop van de Wilders-film Fitna, waartegen ook in Mali werd gedemonstreerd, sprak ambassadeur Ellen van der Laan met zes baardige imams die weigerden haar de hand te schudden. ‘Ik vind dat geen probleem, ­omdat er andere manieren zijn om iemand respectvol te begroeten. Ze legden tijdens de begroeting de hand op hun hart en gaven daarmee aan dat ze me welkom heetten als vertegenwoordigster van de Nederlandse overheid.’ Frédérique de Man, nu directeur Inspectie en Evaluatie Bedrijfsvoering (ISB) in Den Haag, kleedde zich op haar eerdere post in Pakistan in de nationale dracht, een shalwarkameez, een slobberbroek met jurk. ‘Maar ik zorgde er dan wel voor dat ik een shalwarkameez naar de laatste mode uit de hoofdstad Islamabad droeg.’ Toen ze een keer nee moest verkopen op een verzoek van de Pakistaanse regering kreeg De Man de volgende dag gelijk een vertegenwoordiger van de Pakistaanse overheid aan de lijn met het verzoek of hij haar baas kon spreken. ‘“Mijn baas is er niet”, liet ik hem weten. “Het ‘nee’ op uw verzoek is geen persoonlijk antwoord van mij. Het is het ‘nee’ van de Nederlandse regering.” De man in kwestie giechelde en gaf toe dat hij bevooroordeeld was door het feit dat ik een vrouw was. Sindsdien konden we het heel erg goed met elkaar vinden.’ Verrassingen biedt een andere cultuur ook. Op haar vroegere post in Bangladesh ontdekte Rita Rahman dat haar familienaam in het Arabisch ‘Allah met ons’

Simone Filippini op de fiets in Skopje, Macedonië: ‘Als vrouw kun je makkelijker ontsnappen aan allerlei protocollaire spelregeltjes die ooit door mannen voor mannen zijn gemaakt.’

betekent: ‘Zodra men mijn naam tegenkwam in een ­vergadering was men dus op twee manieren verrast: in de eerste plaats bleek ik een zwarte vrouw en in de tweede plaats droeg ik een van de meest heilige moslimnamen terwijl ik nog niet eens moslim was, en ik was het dan die namens de Nederlandse overheid hun regering moest overtuigen dat door te investeren in vrouwen het land een stap voorwaarts zou maken. In een land waarin de namen van meisjes bij hun geboorte gefluisterd werden. Daar ­moesten ze wel even aan wennen.’ De ­handicaps bij het werk zijn eerder sociaal dan religieus ingegeven, aldus Rahman. ‘Het probleem is alleen dat het in de Arabische wereld vrij lastig is om met anderen in debat te gaan. Men vindt debatteren onbeleefd. Men spreekt elkaar niet tegen; dat wordt als ruw en onbeschoft ervaren.’ • Op 29 januari neemt minister Verhagen het eerste exemplaar in ontvangst van Op haar post: in gesprek met vrouwelijke topdiplomaten. Auteur: Irene Schoemakers. Uitgeverij Archipel. Prijs: € 17,50

Ambassadeurs te huur Ook Buitenlandse Zaken wil dichter bij de burger komen, en daarom is het sinds september vorig jaar mogelijk voor verenigingen en andere organisaties om een ambassadeur in te huren voor een spreekbeurt over hun beroep of het land waar ze werkzaam zijn. Het programma ‘Rent an ambassador’ veroorzaakte vooralsnog geen lemmingachtige run op het ministerie, maar inmiddels trokken wel al zo’n twintig ambassadeurs het land in. Een woordvoerster van BZ vertelt dat de aanvragen vooral komen van de ‘usual suspects’ – zoals de Rotary, de Lions en studentenverenigingen – maar de hoop is dat ook andersoortige organisaties, zoals sportverenigingen, hun weg naar het programma weten te vinden. Zo was het ministerie erg ingenomen met het recente verzoek van de Sociëteit Noord-Veluwe om een ambassadeur langs te sturen. ‘Zo houden de ambassadeurs feeling met Nederland.’ Een aanvraag kan worden gedaan via de site van het ministerie, www.minbuza.nl.

23 januari 2009 PM

19

interview

20

PM 23 januari 2009

Jocelyne Bourgon bepleit Canadees hervormingsmodel in Den Haag

‘Burgerschap verandert met de tijd mee’ Als hoogste ambtenaar van Canada bracht Jocelyne Bourgon het landelijke ambtenaren­ apparaat met bijna een kwart terug. Vorige week sprak zij in Den Haag over haar visie op de publieke sector. ‘We kunnen domweg niet vasthouden aan ons negentiende-eeuwse ­wereldbeeld als we de overheid willen klaarstomen voor de eenentwintigste eeuw.’

O

p uitnodiging van het Programma Vernieuwing Rijksdienst (VRD) en de Kenniseenheid van BZK was Jocelyne Bourgon half januari in Nederland om met SG Roel Bekker van gedachten te wisselen over hervorming van het ambtelijk apparaat. Als hoogste ­ambtenaar van Canada was Bourgon halverwege de ­jaren negentig verantwoordelijk voor het succes van een grootschalige afslankoperatie in de publieke ­sector. Het ambtenarenapparaat werd teruggedrongen met 47.000 banen, 23 procent van het totaal. De operatie Program Review werd in februari 1995 ­ingezet met als doel het langdurige begrotingstekort van 6 procent van het BNP op te heffen. Rondom de millenniumwisseling was dat doel bereikt. Het ­leverde de nu 58-jarige Bourgon een eretitel en wereldwijd aanzien op. Canada koos voor een aanpak die de ­verantwoordelijkheid bij de departementen zelf legde. Alle ministeries kregen opdracht hun doelstellingen te herdefiniëren en met een voorstel te komen om die doelstellingen zo goedkoop mogelijk te bereiken. ‘De meeste departementen zagen het als een kans om hun eigen toekomst te bepalen, en dat waren ze niet gewend,’ zegt Bourgon. De reden waarom de taakstelling niet gewoon werd opgelegd, zegt ze, is simpel: ‘Als je een ordinaire bezuinigingsmaatregel oplegt, dan krijg je die bezuiniging, maar dan mis je nog steeds visie. Als je mensen de macht geeft zelf een ­visie te ontwikkelen die ook nog eens minder kost, dan zul je zien dat het verbazingwekkend goed werkt.’ Bourgon wist de zaak goed te verkopen aan haar ambtenaren. ‘Mensen willen nu eenmaal deel uitmaken van een ambitieus avontuur,’ verklaart ze het succes. Een belangrijke meevaller was dat de politieke noodzaak om tot een grootscheepse hervorming te komen, immens was – en dat is nou net waar het in Nederland aan ontbreekt. Behalve hoge politieke druk had Bourgon een ander voordeel. Als ‘Clerk of

the Privy Council’ stond ze boven alle ministeries en fungeerde zij als tussenpersoon tussen kabinet en rijksdienst. SG Bekker werkt meer als primus inter pares. Toch maakt dat volgens Bourgon geen verschil. ‘Je hoeft niet zelf aan de top te zitten om missers te maken. Het gaat erom dat je systeem werkt.’

Tekst Tristan van Rijn Foto Welmer Keesmaat

De Nederlandse regering wil de overheid al sinds de jaren zeventig afslanken, maar de pogingen ­resulteerden veelal in cosmetische veranderingen. Wat maakt het zo lastig?

‘Ik betwijfel of je kunt zeggen dat Nederland heeft ­gefaald. Overheden falen niet. Ieder land heeft de afgelopen 25 jaar hervormingen doorgevoerd. We zien een verschuiving van de publieke organisatie die het ­industriële tijdperk diende naar een organisatie die het kennistijdperk dient. Die verschuiving zorgt vooral voor een ontwrichting in de private sector, maar in de publieke sector is het niet anders. Het gaat om een enorme herdefiniëring. Dan is er de globalisering.

‘Mensen willen nu eenmaal deel uitmaken van een ambitieus avontuur’ De instrumenten die de overheid gebruikt, hebben niet meer dezelfde impact als vroeger omdat je met onderlinge afhankelijkheid te maken hebt, waardoor je veel meer moet samenwerken in een steeds meer gefragmenteerde omgeving. Daar komt de ict-revolutie overheen, die niet alleen verandering brengt in de manier waarop je als regering de burger dient, maar ook op het grensvlak tussen de burger en democratische instituties. Dat maakt het zo gecompliceerd.’ In Nederland wordt vaak het argument ­aangedragen dat hervormen haast onmogelijk is als er geen ­politieke druk op staat. Bent u het met die argumentatie eens?

‘Dat argument is onjuist. Er is altijd druk. Die druk komt niet alleen uit het democratische proces, maar 23 januari 2009 PM

21

interview CV ‘The Honourable’ Jocelyne Bourgon (1950), zoals haar titel luidt, begon haar ambteljke carrière in 1974. Als deputy ­minister op het ministerie van Transport speelde zij vanaf 1989 een belangrijke rol bij de privatisering van de spoorwegen. Tussen 1994 en 1999 was zij de hoogste ­Canadese ambtenaar. Als ‘Clerk to the Privy Council’ voerde ze enkele grootscheepse ­hervormingen door. Tegenwoordig is Bourgon woonachtig in O ­ ttawa en erevoorzitter van de ­Canada School of Public Service, die zij zelf mede-­oprichtte. Als expert in ­hervormingen geeft Bourgon advies aan talloze landen.

ook van de burger, de private sector, de maatschappij als geheel en van het ambtenarenapparaat. Er zijn vele vormen van druk die een hervorming momentum geven, niet alleen de politieke.’ Hervormen, en vooral afslanken, is geen dankbare taak. U was waarschijnlijk niet echt populair in ­Ottawa…

‘Voor en na mijn aanstelling werd een enquête gehouden onder het overheidspersoneel. Hun moreel bleek te zijn gestegen. Daar ben ik nog steeds erg trots op. Waar ik ook trots op ben, is het feit dat er geen enkele keer is gestaakt tijdens mijn termijn. Mijn boodschap is dan ook: hervormen kan! We hebben de neiging hervormingen te zien als een budgettaire kwestie, maar als je het als een maatschappelijke kwestie beschouwt, verandert de hele dynamiek.’ Verkokering is een ander probleem dat de Nederlandse overheid het hoofd probeert te bieden. Kampt Canada daar ook mee?

‘Iedereen heeft dit probleem. Het voordeel is dat je een duidelijk systeem van verantwoordelijkheden hebt, maar het probleem is dat veel overheids­taken de grenzen van departementen overschrijden. Je hebt dus een systeem nodig van samenwerking dat ­horizontaal werkt maar verankerd is in een ­systeem van verticale aansprakelijkheid. Horizontaal ­management moet dan niet statisch zijn, maar heel dynamisch en specifiek gericht op het individuele probleem en de omstandigheden. Welkom in de ­eenentwintigste eeuw.’ Flexibiliteit neemt een belangrijke plaats bij de rijksdienst. De ABD stimuleert topambtenaren om veel van functie en departement te wisselen. Hoe is dat in Canada geregeld?

‘Alleen de secretarissen-generaal schuiven tussen de departementen, iedere vier jaar. We hechten grote waarde aan mobiliteit, maar onder de toplaag is het een kwestie van vrije wil. Als je mobiliteit wilt stimu-

‘De Canadese overheid heeft het concept van de burger als klant nooit onder­ schreven’ leren, ligt de uitdaging vooral in het controleren van de snelheid waarmee wordt gewisseld. Een te hoge snelheid veroorzaakt instabiliteit, maar als het te lang duurt verlies je belangrijke mensen. De kunst is om de juiste balans te vinden.’ Tijdens haar verblijf in Nederland deed Bourgon een boekje open over de uitdagingen die de publieke sector te wachten staan in de nabije toekomst. Ze signaleert een sterke behoefte aan een nieuwe theorie voor het openbaar bestuur. Oude theorieën als het New Public Management (NPM) schieten volgens haar tekort in de geglobaliseerde wereld. Het feit dat het

22

PM 23 januari 2009

vertrouwen van het publiek in de overheid wereldwijd tanende is, is hier het levende bewijs van, zo zegt ze. Haar boodschap: betrek de burger bij beleids­ ontwikkeling en -uitvoering. Haar theoretische model is nog in ontwikkeling, maar wordt in toenemende mate wereldwijd omarmd als antiserum tegen de dreigende teloorgang van de democratische legitimiteit van het overheidswezen. Bourgon is op zoek naar partners om een onderzoeksprogramma te starten waarmee haar these verder ontwikkeld kan worden. Ze hoopt dat Nederland zich daarbij aansluit. U signaleert de teloorgang van het vertrouwen van de burger in de publieke sector. Een oorzaak is volgens u dat de burger zelf is veranderd. Kunt u dat uitleggen?

‘Burgerschap verandert met de tijd mee, en dat wordt vaak vergeten. Burgers hebben al lang niet meer alleen rechten en vrijheden, opgelegd door een overheid, maar zijn ook gebruikers geworden van de onderneming die overheid heet. eenentwintigste-eeuwse burgers scheppen de norm, ze dragen kennis met zich mee en zijn vernieuwers. Zij creëren het publieke goed en doen dat buiten het maken van wetten en de autoriteit van de staat om. Zo worden zij belangrijke partners en de uitvoerders van vele beleidsvormen. We kunnen domweg niet vasthouden aan ons negentiende-eeuwse wereldbeeld als we de overheid willen klaarstomen voor de eenentwintigste eeuw. We schuiven van het verlenen van diensten aan, naar het creëren van diensten met burgers. En dat is een gewichtige verschuiving. Er zijn inmiddels vele landen die op een of andere manier proberen de burger uit te nodigen tot hun innovatiekring. Daarvoor hebben we een nieuwe benadering nodig.’ Kenners zeggen dat Canada de hervormingen onder NPM niet heeft doorgevoerd. Waarom niet?

‘De Canadese overheid heeft het concept van de burger als klant nooit onderschreven. We hebben nooit geloofd in het idee dat de publieke sector zich moet richten op efficiency, productiviteit en klanttevredenheid. We houden vast aan ons geloof dat het om de burger draait. Dus we hebben NPM niet verworpen, maar we steunden sommige elementen in de ­onderliggende filosofie niet. Openbaar bestuur is een domein dat zich altijd aan nieuwe denkrichtingen heeft moeten aanpassen en dat zal altijd zo blijven.’ Wat staat ons te wachten als we ons niet aansluiten bij uw nieuwe theorie?

‘De wereld vergaat niet als we dit idee niet omhelzen. In het onvermijdelijke proces van verandering kunnen overheden er iets op vooruitlopen – waarmee ze het proces faciliteren en versnellen – of ze kunnen iets achterlopen, waardoor je een hogere prijs betaalt voor een proces dat langer duurt en meer weerstand oproept. De landen die op de verandering anticiperen zullen het makkelijker hebben. Andere zullen het moeilijker hebben. Is dat een ramp? Niet van astronomische proporties. Maakt het verschil? Jazeker.’ •

achtergrond Het spel om de knikkers kan beginnen

Nieuw stedenbeleid in de steigers Tien jaar geleden vroeg de situatie in de grote steden om een bijzondere aanpak. Nu loopt het grotestedenbeleid af en is er een wijkenaanpak naast gezet. Tussen het rijk en de gemeenten is een aantal verschillende circuits ontstaan. Daardoor rijst de vraag: hoe moet het stedenbeleid er na 2010 uitzien?

H

et kabinet heeft de laatste jaren de aandacht verlegd van de s­ teden naar de wijken. Het ­huidige grotestedenbeleid (GSBIII) loopt aan het einde van dit jaar af en het kabinet buigt zich onder leiding van minister Eberhard van der Laan (PvdA) over het vormgeven van een opvolger. Onder Van der Laans voorganger Ella Vogelaar is echter een tien jaar durende wijkenaanpak gestart rond de inmiddels bekende veertig krachtwijken, beleid dat grotendeels de onderwerpen van het GSB raakt. Hoe verhouden deze initiatieven zich tot elkaar? De 31 gemeenten die nu gebruik maken van het GSB-III-beleid, beschikken niet allemaal over een Vogelaarwijk: die veertig wijken liggen in ‘slechts’ achttien gemeenten. Gevreesd wordt dat de overige gemeenten vanaf 2010 over minder geld beschikken om de grotestadsproblemen het hoofd te kunnen bieden. Dit wordt door sommigen als onrechtvaardig ervaren, omdat alle woningcorporaties mee betalen aan het opknappen van de veertig wijken. De Tweede Kamer belegt volgende week een hoorzitting over het onderwerp. Het grotestedenbeleid vindt zijn oorsprong in 1994, toen voor het eerst, op aandringen van de grote steden zelf, een programma werd opgezet om de stadsproblemen aan te pakken. Het tweede Paarse kabinet stelde vier jaar later zelfs een speciale GSB-minister aan, D66’er Roger van Boxtel. De grote steden stonden op de kaart, met als onbedoeld gevolg dat de andere steden minder toegang hadden tot de ­Trèveszaal. Paars verdween en het kabinet-Balkenende I, waar de LPF aan meedeed, had minder belangstelling voor het onderwerp. Maar de wankele coalitie was van korte duur en in Balkenende-II kwam D66 terug in het kabinet en pakte de draad weer op. Minister Thom de Graaf voor Bestuurlijke Vernieuwing begon

in 2004 met een nieuw vijf jaar durend stedenbeleid. Er gaat nog steeds veel geld om in het GSB: in 2008 trok het programmaministerie voor Wonen, Wijken en Integratie, waar het GSB nu is ondergebracht, er 985 miljoen euro voor uit. In 2009 is het 929 miljoen, daarna is er in 2010 een scherpe terugval naar 370 miljoen euro. Voor de krachtwijken is in dat jaar weliswaar 115 miljoen euro beschikbaar, maar dan nog gaat de rijksbijdrage in 2010 fors naar beneden. De woningcorporaties worden geacht in dat gat te springen. Zij moeten in tien jaar tijd met 2,5 miljard euro over de brug komen. In het openbaar bestuur is het getouwtrek over de beschikbare fondsen in volle gang. Afgelopen oktober liet de G4, het samenwerkingsverband van de grootste gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag, van zich horen: ruim 3,3 miljard euro is er volgens hen nodig om de problemen in de grote steden in de jaren 2010 tot 2014 aan te pakken. Voor de periode tussen 2014 en

Tekst Rutger van den Dikkenberg Foto Welmer Keesmaat

‘Erkent het ministerie van EZ niet dat de economie in de steden afneemt?’ 2019 gaat het om een vergelijkbaar bedrag. De Zwolse burgemeester Henk Jan Meijer (VVD) is voorzitter van de G27, de 27 gemeenten uit de G31 die niet tot de G4 behoren. Dat de vier grote steden een bevoorrechte positie innemen, vindt Meijer, die wethouder en locoburgemeester in Den Haag is geweest, niet onbegrijpelijk. Hij wijst er wel op dat er in de G27 bij elkaar meer mensen wonen dan in de G4. Wat Meijer belangrijk vindt voor het vervolg op het GSB-III, is dat het rijk zich weer meer betrokken gaat voelen bij de problematiek in de steden. Hij mist commitment van dit kabinet. Meijer: ‘Ik denk dat er in de sociale pijler veel tevredenheid is, omdat die budgetten op peil blijven. Er is in de fysieke pijler [voor 23 januari 2009 PM

23

bouwprojecten, RvdD] veel meer pijn, omdat daar de budgetten aangepast worden.’ De economische pijler verdwijnt helemaal in het volgende beleid, net nu er sprake is van een ernstige economische crisis. ‘Ik vind het vervelend om alleen maar over geld te praten,’ zegt Meijer. ‘Voor een deel is het ook gevoelsmatig. Erkent het ministerie van EZ niet dat de economie in de steden afneemt?’ Naast de nieuwe wijkenaanpak van WWI is er weinig ruimte voor iets anders, constateert Meijer. ‘Er komen nu vijf steden bij, maar ik mis een beetje de betrokkenheid.’

Ortega-gemeenten Almere, Apeldoorn, Ede, Haarlemmermeer en Zoetermeer worden in het nieuwe stedenbeleid betrokken bij het overleg en ze ontvangen ook geld uit het budget. De vijf gemeenten kregen die kans nadat Tweede Kamerlid Cynthia Ortega-Martijn (ChristenUnie) het kabinet in een motie daartoe opriep. De zogenaamde Ortega-gemeenten zijn na de Tweede Wereldoorlog in rap tempo gegroeid. De Apeldoornse wethouder Paul Blokhuis, eveneens van CU-huize, wijst op de zogeheten ‘bloemkoolwijken’. Zijn stad heeft nu 155 duizend inwoners, waar dat er in 1960 nog iets meer dan 100 duizend waren. De ‘bloemkoolwijken’ zijn aan herstructurering toe, een project dat alleen al in Apeldoorn ‘tientallen miljoenen’ gaat kosten. ­Blokhuis: ‘Het beeld is dat Apeldoorn een veilige en sociale gemeente is. Apeldoorn heeft zichzelf ook heel lang kunnen bedruipen. Maar nu is de bodem in zicht. We staan voor een gigantische herstructureringsopgave.’ Blokhuis merkt dat de ambtenaren in Den Haag wel zien dat de wijken verpauperen als er niets gebeurt, maar dat ze ook denken dat Apeldoorn de kosten zelf wel kan dragen. Het imago van Apeldoorn, als stad van Het Loo, speelt de gemeente parten. ‘We zijn slachtoffer geworden van ons eigen succes,’ zegt Blokhuis.

‘Apeldoorn is slachtoffer geworden van zijn eigen succes’ Wat wringt in Apeldoorn, is dat Gelderse steden als Arnhem en Nijmegen al profiteren van het GSB en van het krachtwijkenbeleid, maar ook evenredig delen in het Gelderse deel van de Investeringsbudget ­Stedelijke Vernieuwing, de ISV-pot. Dat is een zijtak van het GSB-beleid, gericht op het ondersteunen van projecten van stedelijke vernieuwing, die via de p ­ rovincies wordt uitgekeerd. Blokhuis: ‘Er wordt ­gemakshalve aan voorbijgegaan dat Arnhem en ­Nijmegen al veel geld krijgen.’ Het gebrek aan financiële bijstand begint Apeldoorn op te breken, schetst hij. ‘Nu zijn er gemeenten bij de G27 die gaandeweg als het gaat om sociale problemen bijna door Apeldoorn zijn ingehaald.’ Had Apeldoorn dan niet liever zo veel problemen willen hebben dat de stad in aanmerking zou komen voor de verschillende potjes? ‘We zitten daar een beetje dubbel in,’ antwoordt Blokhuis.

24

PM 23 januari 2009

‘Ik heb wel eens van collega-bestuurders gehoord dat we blij moeten zijn dat we geen Vogelaarwijk hebben, omdat de procedures heel ingewikkeld zijn allemaal. Wij zouden heel goed in staat zijn het geld op een verantwoorde manier weg te zetten, maar daar is het niet voor bedoeld.’ Zowel het GSB-geld als de gelden voor het wijkenbeleid zijn bestemd voor de aanpak van bestaande sociale problemen, niet ter voorkoming ervan. De voorwaarden om deel te nemen aan het ene of het andere programma verschillen, zodat er een lappendeken ontstaat van gemeenten die allemaal anders door de rijksoverheid worden behandeld. Burgemeester Meijer van Zwolle constateert dat er op die manier allemaal verschillende overlegcircuits ontstaan. Zijn gemeente (117 duizend inwoners) heeft geen krachtwijken en zit dus niet bij het overleg over dat wijkenbeleid, waar de woningcorporaties in zijn stad overigens wel aan meebetalen. ‘Ik vond de afgelopen twee jaar best lastig,’ zegt Meijer in zijn rol als voorzitter van de G27. ‘Veertien steden uit de G27 hebben een krachtwijk, dertien niet. Er komen aparte overlegcircuitjes waar ik niet altijd bij ben. Dan hebben we tegengestelde belangen – en dat is jammer, want het aardige van de G27 is dat je met elkaar kennis en ervaring uitwisselt.’ Meijer vindt het bijzonder dat het grotestedenbeleid het langer dan tien jaar heeft volgehouden. ‘Meestal wordt bij elk nieuw kabinet een nieuw beleid bedacht.’ Niet zo gek dus dat de klad er nu een beetje

achtergrond

in komt, vindt de burgemeester. ‘Je proeft dat er geen draagvlak is om ongewijzigd door te gaan, zowel bij bestuurders van steden als in de Tweede Kamer. Is het niet te bureaucratisch, iets te geïnstitutionaliseerd? Het is toch wel erg veel varantwoordelijkheid. Er is aan alle kanten behoefte om het iets minder bureaucratisch te doen en dat gebeurt nu ook wel.’ Meijer heeft gemerkt dat het grotestedenbeleid in de loop der jaren is verkokerd. ‘Ik loop nu al een tijd mee en heb de laatste jaren niet meer meegemaakt dat er één minister verantwoordelijk voor was.’ In het verleden was dat wel het geval, betoogt Meijer. ‘Oud-minister Vogelaar voelde zich wel verantwoordelijk voor de steden, maar er was van haar kant in ieder geval niet het gezag om er in het kabinet ook voor te gaan.’

Knelpunt Is Meijer jaloers op steden die wel een krachtwijk hebben? ‘Jaloezie is niet het goede woord. Ik heb als burgemeester van Zwolle wel eens met een knipoog gezegd dat wij altijd goed beleid hebben gevoerd en daarom geen krachtwijk hebben.’ De aandacht voor de wijken is regulier in het gemeentelijk beleid ­opgenomen, verzekert de burgemeester. Eventuele problemen worden samen met de woningcorporaties opgelost. En daar zit wel een knelpunt, benadrukt Meijer. Het geld dat de lokale woningcorporaties ­gebruikten voor het instandhouden van de leefbaarheid in eigen wijken moet nu deels afgedragen worden aan de veertig Vogelaarwijken elders in Nederland.

Een stad als Rotterdam – met 580 duizend inwoners en maarliefst zeven krachtwijken – heeft veel profijt van het Haagse grotestedenbeleid. De R ­ otterdamse wethouder Hamit Karakus voor Stedelijke ­Vernieuwing vindt dat de voorgenomen korting op de ISV-bijdrage niet door moet gaan. Karakus: ‘Voor verstedelijking moet je veel geld vrijmaken. In de ene stad kan dat budgetneutraal omdat de nieuwbouwwoning veel opbrengt en de bewoners meer krediet hebben, maar in Rotterdam moeten we onrendabel investeren om die woningen betaalbaar te houden.’ Zo’n 80 procent van de nieuwbouwwoningen in de Maasstad is gesubsidieerd, zegt Karakus, en een groot deel daarvan wordt betaald met geld uit de ISV-pot, waarop na volgend jaar gekort wordt. ‘Wij zeggen dat die gelden juist ruimer moeten worden, anders kunnen we de ontwikkelingen niet op gang houden.’ Rotterdam valt als een van de G4 zowel in het oude als in het nieuwe GSB, en er zijn meer regelingen waar de stad gebruik van kan maken. Zo zijn de plannen om de stadshavens van Rotterdam aan te pakken weer onderdeel van Randstad Urgent, dat bij de minister van Verkeer en Waterstaat Camiel Eurlings in de portefeuille zit. Karakus: ‘Ik vind het jammer dat er bij het rijk verschillende potten zijn om in de stad te investeren. Als ik het over groen heb, dan moet ik bij LNV zijn, als ik het over de wijken heb, kom ik bij WWI terecht en voor milieu bij minister Cramer. We investeren daardoor heel veel in tijd en bureaucratie om die totaalopgave te financieren. Het heeft geen zin om leuke woningen te bouwen als ik geen brug kan aanleggen die daar naartoe leidt.’ Rotterdam zelf heeft een Stadsvisie ontwikkeld die alle facetten van grotestedenbeleid tegelijkertijd behandelt, legt Karakus uit. Hij is daarom tevreden met de manier waarop WWI het wijkenbeleid gestructureerd heeft. ‘De wijkenaanpak heeft als effect dat je met allerlei middelen in de stad focust op de wijken. Die overkapping hebben wij in onze stadsvisie, die richting is wat ons betreft heilig.’ •

Eenheidsworst Door toedoen van het rijk zijn steden steeds meer op elkaar gaan lijken, vindt sociaal ­geograaf R ­ onald van Kempen (Universiteit Utrecht). ­‘Steden zouden meer de vrije hand moeten ­krijgen ergens op in te zetten, met een eigen identiteit naar voren te komen.’ De stads­ geograaf vindt dat iedere gemeente zich op eigen wijze moet p ­ rofileren. Amsterdam als financieel ­centrum, Den Haag als regeringsstad en Zwolle als hbo-stad, b ­ ijvoorbeeld. ‘Je moet een doel hebben waar je naar toe wilt en vervolgens bepalen wat je d ­ aarvoor nodig hebt.’ Betekent het pleidooi van Van Kempen dat het rijk een zak geld aan gemeenten moet geven die ze naar eigen keuze kunnen inzetten? Van Kempen: ‘Daar komt het wel op neer, ja. Durf dat maar eens aan.’

23 januari 2009 PM

25

column

Dienstplicht Colofon

D

e militaire dienstplicht moet opnieuw worden ingevoerd. Of om precies te zijn: de opschorting van de opkomstplicht moet worden opgeheven. Dienstplichtigen zijn niet alleen een deel van het antwoord op de 7.000 vacatures die defensie momenteel heeft, maar de dienstplicht brengt het Nederlandse leger ook weer terug in de samenleving. En dat is noodzakelijk. Nederlanders hebben geen idee hoe het ervoor staat in het leger. Mijn beeld van militairen werd tot voor kort bepaald door de dertig seconden avontuurlijke commercials, een vriend die bij de mariniers is gegaan en de summiere berichtgeving over operaties zoals die in Uruzgan. Ik was in de waan dat Nederland beschikte over een state of the art leger dat overal direct inzetbaar is. Ik geloofde dat onze militairen pas na een zeer zware ­selectie geschikt werden bevonden voor het brengen van democratie in verre landen. Dat er fotorolletjes verdwenen, dichtte ik toe aan geheime strategieën met belangen die mij als onwetende ­burger boven de pet gaan. Mijn beeld van defensie is veranderd. De afgelopen vier jaar heb ik intensiever kennisgemaakt met het Nederlandse leger. In mijn omgeving heb ik duidelijk proberen te maken waarom ik met stijgende verbazing terugkwam van deze ontmoetingen. Het leger ligt echter al zover buiten ieders belevingswereld, dat de bevindingen moeilijk over te brengen zijn. Een goede poging is het filmpje The admirals interview dat te vinden is op YouTube. Een hilarisch interview waarin een Britse admiraal trots vertelt dat de Royal Navy twee nieuwe vliegdekschepen heeft aangeschaft. Hij kan precies vertellen hoeveel olympische zwembaden er op het vliegdek passen en wat de diepgang is van de schepen, maar op de vraag wat de reden van de aanschaf is, twijfelt de admiraal. Uiteindelijk parafraseert hij de minister: ‘De schepen verzekeren dat we onze wereldwijde strategische doelstellingen kunnen vergroten.’ De leegheid van het antwoord, blijkt in de loop van het interview aan te sluiten bij de staat waarin de marine verkeert. Op de vliegdekschepen zullen voorlopig geen vliegtuigen landen, want er is geen geld voor zowel twee vliegdekschepen als vliegtuigen. Het vliegtuig dat de marine op het oog heeft is de JSF. Die is reeds vijftien jaar in ontwikkeling

26

PM 23 januari 2009

PM is een uitgave van Politieke Pers BV, onderdeel van Sdu Uitgevers Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 – 31 22 777 fax 070 – 34 56 925 www.pm.nl [email protected] [email protected]

en het is al bekend dat de straalmotoren straks het vliegdek van de nieuwe schepen doen smelten. Ondanks deze bizarre situatie, gaat de admiraal vrolijk verder. ‘We vinden er wel een oplossing voor.’ Dit interview is grappig bedoeld, maar de absurditeit van de antwoorden die de admiraal geeft, raakt de werkelijkheid. Na alle ontmoetingen met militairen maak ik me grote zorgen. Ik weet niet hoe veel we nog van de mensen in het Nederlandse leger kunnen vragen. Laat er geen misverstand over bestaan: het ligt niet aan de hen. Zelden maak ik mensen mee die zo gedreven zijn en die zich niet van de wijs laten brengen door slechte omstandigheden en de afwezigheid van functionerend materieel. Ondanks alle reorganisaties, bezuinigingen, automatiseringen en soms publieke hoon blijven deze militairen achter hun organisatie staan. Maar juist dit onverbeterlijke eergevoel vormt de basis van mijn zorg. Nederlandse burgers denken namelijk nog steeds dat we een topleger hebben en de medewerkers van defensie laten het volk in deze waan. Dit leidt tot een vervreemding van de werkelijkheid die nog eens versterkt wordt doordat het Nederlandse leger in een stoffig hoekje van de politieke agenda terecht is gekomen. Na de Koude Oorlog is er met een pleidooi voor het leger geen enkele Kamerzetel extra te winnen. Sterker nog, het is relatief eenvoudig om te snijden in defensie zonder dat er iemand piept. Mijn verwachtingen van de strategische verkenningen naar de toekomst van de krijgsmacht zijn dan ook hooggespannen. Het eindrapport zal in het najaar door het kabinet worden besproken. Aan de hand hiervan zal meerjarig het ambitieniveau van defensie worden vastgesteld. Ik hoop dat we dit keer dan wel een eerlijk beeld krijgen. Ruben Maes is partner van communicatie­ bureau Maes|Okhuijsen en werkzaam als ­strategisch adviseur en gespreksleider.

Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Rutger van den Dikkenberg, Tristan van Rijn, Rianne ­Waterval ­(projecten), Chris van de Wetering, René Zwaap (eind­redactie) Medewerkers aan dit nummer Meindert Burger (correctie), Yvonne Kroese, Ruben Maes Vormgeving Rob Jongbloed ­(art­director), Welmer Keesmaat Uitgever Heleen Hupkens Directeur Sdu Openbaar Bestuur Rob Veneboer Bladmanager Asha Narain Drukkerij Hollandia Printing, Heerhugowaard Advertenties Asha Narain, 070 – 31 22 770, [email protected] Verschijning PM komt 21 maal per jaar uit in een oplage van 11.000 exemplaren

Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Uitsluitend via [email protected] Een jaarabonnement op PM kost € 149,- excl. 6% btw.

Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stil­ zwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2009, Politieke Pers BV

spelers Ambtenaar Peter van Dalen zit straks in het Europarlement

Nieuw gezicht trekt EU-lijst ChristenUnie Er staan behoorlijk wat ambtenaren op de kieslijsten voor het Europees Parlement. PM maakte een inventarisatie en sprak met een nieuwe lijsttrekker van de ChristenUnie Peter van Dalen. Europa • De C-factor van Peter van Dalen (50) is 83 procent. Net als vele andere Nederlanders heeft hij de test van dagblad Trouw in het kader van het Calvijnjaar al ingevuld. ‘Deze score had ik wel verwacht,’ zegt hij lachend in een etablissement aan het Haagse Plein. Van Dalen, ambtenaar bij de Inspectie Verkeer en Waterstaat, is door het partijbestuur van de ChristenUnie aangewezen als lijsttrekker voor de Europese verkiezingen, later dit jaar. Het partijcongres moet zijn benoeming op 31 januari nog bekrachtigen, maar ‘calvinist’ Van Dalen maakt zich vast op voor de campagne. U bent hoofdinspecteur binnenvaart bij de Inspectie VenW. Hoe komt het dat u kiest voor een politieke functie?

‘Ik houd me mijn hele leven al met politiek bezig, heb het met de paplepel ingegoten gekregen. Ik heb gewerkt voor de Tweede Kamerfractie en ook voor de fractie in het Europees Parlement. Sinds 1989 maak ik al deel uit van het adviescollege van de Europese fractie van de ChristenUnie en haar voorlopers. In mijn woonplaats Houten heb ik voor de RPF/GPV in de gemeenteraad gezeten. Eigenlijk komt er nu een langgekoesterde wens uit.’ Als lijsttrekker bent u vrijwel zeker van een zetel in het EP. Bent u al op zoek naar woonruimte in Brussel?

‘Nee, ik zoek geen woning, ik blijf ­namelijk in Nederland wonen. Ik wil niet verzuipen in die Brusselse vergader­ cultuur. Bovendien wil ik bereikbaar en zichtbaar blijven in Nederland, ik ­vertegenwoordig immers het Nederlandse volk. Ik ga dus in Brussel logeren. ­Binnenkort reis ik erheen om een meer­ jarencontract met een hotel te bespreken.’ U zegt dat u zichtbaar wilt zijn in Nederland. Bent u dan voorstander van een dubbelmandaat, zoals de lijsttrekker van de VVD Hans van Baalen voorstaat?

‘Nee, absoluut niet. Deel uitmaken van het Europees Parlement is een meer dan

fulltime functie, dat is onmogelijk te combineren met een Kamerlidmaatschap. We moeten natuurlijk wel goed samenwerken met onze fractie hier in Den Haag.’ U voert de komende maanden campagne. Ik geef u nu de gelegenheid om de drie belangrijkste punten voor de ChristenUnie over het voetlicht te brengen. Welke zijn dat?

‘Duurzaamheid, Europa waar Europa voor bedoeld is – dus niet méér regels, maar ons vooral richten op het uitvoeren en het non-discriminatoir handhaven van regels – en opkomen voor kwetsbare groepen in de samenleving.’ De Turkse premier Erdogan was begin deze week in Brussel voor overleg over toetreding tot de Europese Unie. De ChristenUnie is hier altijd tegen geweest. Bent u dat nog steeds?

‘Ja, Turkije kan wat ons betreft nooit toetreden.’ Ook niet als het land aan een aantal voorwaarden op het terrein van mensenrechten en democratie gaat voldoen?

‘Nee. Geografisch gezien ligt Turkije bijna geheel buiten Europa. Daarnaast kun je je afvragen in hoeverre Turkije een rechtsstaat is. Het leger heeft nogal wat te ­zeggen en fundamentele vrijheden worden op grote schaal geschonden. Voorstanders onderschatten bovendien wat het betekent als Turkije toetreedt. In een klap hebben we er dan meer dan 70 miljoen Europeanen bij. Zij krijgen dan een enorme stem in de besluitvorming.’ In het Europees Parlement maken ChristenUnie en SGP nu deel uit van de fractie Onafhankelijkheid & Democratie (InDem). Voelt u zich wel thuis in een fractie met onder meer de Franse nationalist Philippe de Villiers?

‘Er is wel een verschil tussen een fractie hier in Den Haag, die is verenigd rond één verkiezingsprogramma, en de fracties in het EP die tamelijk gemengd zijn. De

InDem-fractie heeft een heel dun programma dat uit één A4-tje bestaat.’ Waarom sluit u zich niet aan bij de Europese Volkspartij (EVP) waar ook het CDA deel van uitmaakt? In Nederland gaat het toch ook goed, samen in het kabinet?

‘Samen in een kabinet is heel wat anders dan samen in een fractie. Je kunt niet zeggen dat de verwantschap tussen de twee partijen hier in Den Haag heel nauw is, dus toetreden tot de EVP zie ik niet gauw gebeuren.’ • Cindy Castricum Ambtenaren kandidaat voor Brussel VVD Bart Keuper, Nederlandse Zorgautoriteit Gijs Schilthuis, DG Landbouw en Platte­ landsontwikkeling, Europese Commissie Nicole Maes, Buitenlandse Zaken Willem Gasman, Rijksgebouwendienst SP Dennis de Jong, Buitenlandse Zaken Frank Futselaar, provincie Overijssel GroenLinks Bas Eickhout, Planbureau Leefomgeving Alexander de Roo, provincie Gelderland ChristenUnie Peter van Dalen, Inspectie VenW Fred Lachman, gemeente Rotterdam Jochem Pleijsier, ministerie LNV Bert Tijssen, provincie Limburg D66 Gerben-Jan Gerbrandy, ministerie LNV Stientje van Veldhoven, DG Onderzoek, Europese Commissie Tim Eestermans, kabinet HR Solana CDA, PvdA en PVV hebben nog geen conceptlijst vastgesteld.

23 januari 2009 PM

27

spelers

Naam Theo van de Gazelle Leeftijd 53 jaar Woont in Delft Getrouwd met Marlies Sanders (kinderen Dion (24) en Myrthe (21)) Vervoer naar het werk Met de auto, ’s zomer per fiets Eerste baan Beleidsmedewerker afdeling Waterhuishouding RWS Zuid-Holland Hobbies Hockey, golf, lezen, reizen Vakantie Veel naar Zeeland en overal ter wereld

28

PM 23 januari 2009

spelers Theo van de Gazelle, nieuwe pDG op Rijkswaterstaat

‘Ik ben een doener die denkt’ Bij RWS voelt Theo van de Gazelle zich thuis, hij kent de organisatie door en door. ‘Water, daar gaat mijn hart van tekeer. En bestuur. Een prachtige combinatie,’ aldus de kersverse plaatsvervangend DG. Tekst Tristan van Rijn Foto Welmer Keesmaat

VenW • Theo van de Gazelle is niet het nomadische type. In zijn negenentwintigste dienstjaar bij de overheid is hij toe aan zijn achtste functie bij VenW en zijn zevende binnen Rijkswaterstaat. Hij volgde begin dit jaar Luc Kohsiek op als plaatsvervangend DG en betrad het triumviraat met DG Bert Keijts en CFO Richard van Breukelen. Van de Gazelle wordt verantwoordelijk voor alle netwerken (de wegen, vaarwegen en watersystemen), het HRM-beleid en als diensthoofd ook over de gehele staf.

Was de kritiek terecht?

Uw voorganger, Luc Kohsiek, is een gerespecteerd man. Kunt u hem evenaren?

‘Files horen nu eenmaal bij het leven. De kern van het probleem zijn overigens niet de files, maar de betrouwbare reistijd. Het doel is om dat te verbeteren, eerder dan het oplossen van alle files. We willen de betrouwbare reistijd verhogen van 6,5 naar 7,5, dus zodanig dat 75 procent van de gebruikers tevreden is. Dat is een fikse stap. Vervolgens moet je files zien als een maatschappelijk verschijnsel. Ergens in de negentiende eeuw waren ze in Londen ongelooflijk bezorgd om de enorme toename van het aantal paard-en-wagens. Maar zo ver is het nooit gekomen vanwege de uitvinding van de auto. Zo kijk ik er ook een beetje naar. Sommige dingen los je niet op, die gaan vanzelf over omdat er wat anders komt.’

‘Natuurlijk niet! Luc is Luc en Theo is Theo. Hij is een denker die doet, en ik ben een doener die denkt. Ik ben niet iemand die heel lang bezig is zich in de inhoud te verdiepen of concepten te bedenken. Ik ben vooral praktisch ingesteld.’ Bescheidenheid en zorgvuldigheid zijn ­volgens u belangrijke leiderschaps­ kwaliteiten. Voldoet u daar zelf aan?

‘Zorgvuldig, ja. Als je pijnlijke beslissingen moet nemen, is het wel belangrijk dat dat met respect gebeurt. En bescheiden: ja en nee. Ik doe niet aan borstklopperij, maar als ik me ergens kan profileren, zal ik het ook niet nalaten.’ RWS krijgt veel kritiek, bijvoorbeeld over de recente vorstschade op de snelwegen. Zit u niet in de hoek waar de meeste klappen vallen?

‘Ik ervaar kritiek niet als het krijgen van klappen. RWS is volop in touw om de wegen begaanbaar te houden. Wij doen onderzoek naar de gedragingen van ­materialen, maar in de praktijk kunnen zich omstandigheden voordoen die we niet van tevoren konden bedenken.’

‘Natuurlijk klaagt de automobilist op zo’n moment. De hele dienst neemt dat uiterst serieus. Maar je kunt niet alles voorzien. Ga er maar van uit dat het asfalt genoeg getest is, want als we het hadden geweten dan hadden we het wel voorkomen.’ Uw baas, DG Bert Keijts, zei vorig jaar in PM dat we in 2020 nog altijd een fileprobleem zouden hebben als de welvaartsgroei zich in dit tempo doorzet. Hebt u ook zo’n ­fatalistische kijk op de zaak?

U komt van RWS Oost-Nederland. Als hoofdinspecteur-directeur (HID) ging u daar over 750 fte en 200 miljoen euro. Nu gaat het om 9.500 fte en bijna 2 miljard euro. Dat is nogal een stap. Kunt u dat aan?

‘Dat zal moeten blijken. Het zijn enorme getallen, maar ik heb nu een heel andere rol dan toen ik diensthoofd was. Dat kun je niet vergelijken. Ik heb achttien HID’s onder me die het ook allemaal moeten waarmaken. Ik vertrouw op de tweede mensen.’ Welke ervaring neemt u mee uit uw ­eerdere functies?

‘Dat je je kwetsbaar moet durven opstellen. Toen ik net kwam kijken dacht ik dat je als manager alles moest weten. Maar ik heb geleerd dat je als bestuurder ook ­vragen stelt als je iets niet begrijpt. En als het niet goed gaat met je mensen, dan helpt het enorm om eerst te vragen hoe het gaat, in plaats van zelf aan te kaarten wat er niet goed is gegaan. De meeste mensen zijn stomverbaasd dat ze dan hun verhaal kwijt kunnen.’

Is het niet wat makkelijk om af te wachten tot het probleem zich vanzelf oplost?

De ABD stimuleert topambtenaren iedere zeven jaar van baan te wisselen en vooral ook bij andere departementen aan de slag te gaan. U zit bijna uw gehele carrière al bij RWS. Hoe staat u tegenover flexibilisering?

‘Je moet het wel serieus nemen, maar ook in een perspectief plaatsen. Het is niet zo simpel. Je moet niet als een Don Quichote tegen de windmolens gaan vechten. Als je geen files wilt hebben, dan zouden wij ­oneindig veel wegen moeten bouwen. Daar hebben we geen plaats voor in N ­ ederland en het is onbetaalbaar. De automobilist moet altijd rekening blijven houden met vertragingen.’

‘Ik ben er helemaal voor. Anders raak je over je top en weet je teveel van een organisatie. Maar ik ben een man van de uitvoering. Ik word er niet gelukkig van als ik beleid moet gaan zitten maken en nota’s moet schrijven. Ik ben een liefhebber van de dingen die in concreetheid gebeuren, én buiten. Ik sluit overigens niet uit dat ik ooit de overstap maak naar een ander uitvoeringsorgaan.’ • 23 januari 2009 PM

29

spelers Erik Gerritsen naar Bureau Jeugdzorg Amsterdam

‘Minder óver en meer mét elkaar praten’ ‘Het gemep naar Bureau Jeugdzorg moet ophouden,’ vindt Erik ­Gerritsen. De voormalig gemeentesecretaris en kennisambassadeur van ­Amsterdam begint 1 februari als bestuursvoorzitter van Bureau Jeugdzorg ­Agglomeratie Amsterdam. ‘Vooral de verkokering van de beleidssectoren helpt niet erg om de zaken in de jeugdzorg op orde te krijgen.’ Jeugd en Gezin • ‘Voor zover er al iets mis is in de jeugdzorg, dan ligt dat niet aan de mensen die er werken,’ zegt Gerritsen (46) die zich al aan het inwerken is in zijn nieuwe baan. Het systeem van verkokerde financiële regels en het gebruik om bij knelpunten steeds maar weer een nieuw project te beginnen, dat vervolgens nooit wordt afgemaakt, is volgens hem veeleer een oorzaak van problemen. ‘In een systeem waarin vooral registreren en rapporteren wordt beloond is normaal gedrag een uitzonderlijk moeilijke opgave,’ zegt hij.

Gerritsen vindt dat bij incidenten in de jeugdzorg wel erg eenzijdig naar Bureau Jeugdzorg wordt gewezen. ‘Natuurlijk, de jeugdzorg kan misschien wel beter, maar er zijn meer spelers in het veld,’ zegt hij. De jeugdzorg is voor Gerritsen geen onbekend terrein. Afkomstig uit de rijksdienst hield hij zich als gemeente­secretaris onder verantwoordelijkheid van de toenmalige wethouder Ahmed ­Aboutaleb bezig met het voortijdig schooluitval en met burgemeester Cohen boog hij zich over de

multi-probleemgezinnen in Amsterdam. Zo zag hij dat problemen niet werden opgelost, doordat hulpverleners en andere betrokken partijen (zoals politie, justitie en woningbouwcorporaties) rond probleemgezinnen langs elkaar heen praatten. Hij zette betrokkenen vervolgens net zo lang bij elkaar in een kamer, totdat ze een oplossing vonden. Deze methode zou hij graag ook willen gebruiken om op ambtelijk en politiek niveau meer samenwerking te forceren. ‘We moeten minder óver elkaar en meer mét elkaar gaan praten, waarbij de casuïstiek leidend moet zijn,’ zegt Gerritsen die ook nog werkt aan een proefschrift over

‘De jeugdzorg kan misschien wel beter, maar er zijn meer spelers in het veld’ de slimme overheid. ‘Het klinkt misschien wat soft, maar waar het op neerkomt is dat er echte communicatie op gang komt

tussen bestuurslagen en uitvoering, over concrete zaken, niet over abstracte zaken.’ Volgens Gerritsen zou de financiering van de jeugdzorg anders moeten. De uitvoering zou één budget moeten krijgen waarmee bepaalde resultaten gerealiseerd moeten worden, Het rijk en de stadsregio zouden vervolgens moeten controleren of de resultaten ook zijn gehaald, terwijl de uitvoering de ruimte heeft om te bepalen hoe de resultaten worden behaald. • CW

Wie zit waar Op OCW verruilt Monique Vogelzang per 1 februari 2009 haar functie als directeur Leraren voor die van directeur Kunsten. Op de directie Leraren wordt ze opgevolgd door Hans van der Vlugt, die nu nog hoofd is van de afdeling Onderwijskwaliteit en plaatsvervangend directeur Voortgezet Onderwijs is, eveneens op OCW. Sicco Louw is de nieuwe directeur Communicatie op Vrom. Hij was vanaf eind 2005 al plaatsvervangend directeur Communicatie op het departement en werkte eerder als hoofd van de communicatie-afdeling van de Consumentenbond. Tino Wallaart wordt de eerste woordvoerder van Vrom-minister Cramer. Hij was politiek assistent van minister Plasterk en eerder journalist. Vice-admiraal buiten dienst Jan Willem Kelder wordt lid van de raad van bestuur van TNO. Kelder (59) heeft 37 jaar gewerkt bij de Marine: hij was commandant van diverse fregatten, bekleedde hoge staffuncties en was Operationeel Commandant der Zeestrijdkrachten. Hij ging in 2007 met functioneel leeftijdsontslag.

30

PM 23 januari 2009

Eric Wiebes is vanaf 1 januari 2009 interim-directeur ­Communicatie op EZ. Hij blijft plaatsvervangend SG. Job Frieszo treedt terug als directeur Communicatie, maar blijft woordvoerder van minister Van der Hoeven. Rick Steur wordt per 1 april hoofdinspecteur Voortgezet ­Onderwijs, Beroeps- en Volwasseneductie en Hoger ­Onderwijs op OCW. Hij was voorzitter van het college van bestuur van CVO Zuid-West Fryslân. Hans Gerritsen maakt promotie op BZK: hij is nu directeur ­Koninkrijksrelaties. Gerritsen was al plaatsvervangend directeur en volgt Gea van Craaikamp op. Hij blijft hoofd van de afdeling Programma Organisatie Transitieproces Nederlandse Antillen. Op 1 januari is André Haspels begonnen als plaatsvervangend DG Internationale Samenwerking (IS) op BZ. Hij was directeur Sub-Sahara Afrika en eerder ambassadeur in Vietnam. Haspels volgt Joke Brandt op, die DG is geworden.

spelers Frank Hendriks, nieuwe directeur Naturalisatie

‘Iedereen heeft een mening over de IND’ Justitie • ‘Mensen vinden altijd wel iets van het vreemdelingen- en naturalisatiebeleid en bijna iedereen heeft wel een mening over de IND.’ Frank Hendriks (50), sinds 1 januari directeur Naturalisatie bij de IND, erkent dat zijn organisatie vaak in het middelpunt van de belangstelling staat. Met de vooroordelen die hij tegenkomt tijdens borrelpraat en verjaardagen weet hij wel om te gaan: ‘Ik probeer daar

meestal een nuance in aan te brengen.’ De IND staat voor een grote klus. Een nieuw automatiseringssysteem genaamd Indigo moet ervoor gaan zorgen dat de hele organisatie met elektronische dossiers gaat werken. Hendriks: ‘De komende acht maanden wordt het systeem verder ontwikkeld. De bedoeling is dat we het vanaf september gefaseerd gaan invoeren. In die periode moet ons dagelijks werk gewoon doorgaan en kunnen we geen moment verslappen.’ Een ander belangrijk aandachtspunt van Hendriks is het verder stroomlijnen van het naturalisatieproces. ‘We willen de kosten verminderen en de snelheid verhogen. Tegelijkertijd moeten we ervoor

zorgen dat de medewerkers- en klanttevredenheid op peil blijft.’ In 1991 begon Hendriks bij de directie Vreemdelingenzaken van het ministerie van Justitie. Toen deze later overging in de IND verhuisde hij mee en de afgelopen achttien jaar bekleedde hij verschillende functies. De laatste vier jaar was hij directeur van het Gemeenschappelijk Centrum Kennis, Advies en Ontwikkeling. Als directeur Naturalisatie richt Hendriks zich op een van de primaire processen van de IND. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de Nederlandse gemeenten. ‘De naturalisatieceremonie is de kroon op het verkrijgen van het Nederlanderschap,’ stelt hij. Hendriks vindt het dan ook goed dat er in 2005 een nationale dag in het leven is geroepen om de nieuwe Nederlanders te verwelkomen. ‘Op deze dag proberen de gemeenten er nog wat extra cachet aan te geven. Het is belangrijk om even stil te staan bij het pakket van rechten en plichten die de naturalisatie met zich meebrengt.’ • RW

Hannie Vlug van OCW naar SZW

‘Ik wil verantwoordelijkheid voor het beleid’ SZW • Bij haar overstap naar SZW stuit de kersverse directeur Arbeidsverhoudingen Hannie Vlug (44) op een oude bekende: met de nieuwe staatssecretaris op het ­departement, Jetta Klijnsma, deelt Vlug een verleden in de Haagse gemeente­ politiek. Eind jaren negentig was Vlug raadslid in de Hofstad. ‘Klijnsma was in die periode wethouder Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie. We hebben heel plezierig met elkaar samengewerkt. Ik vind het leuk dat we, hoewel ik voor minister Donner ga werken, elkaar bij SZW weer tegenkomen.’ Waar Klijnsma zich stortte op een verdere politieke c­ arrière koos Vlug naast haar ambtelijke loopbaan voor een reeks bestuursfuncties bij maatschappelijke organisaties zoals een instelling voor kinderopvang en een woningbouwcorporatie. ‘Ik vind het b ­ elangrijk om maatschappelijk actief te zijn,’ zegt Vlug. ‘Je weet dan hoe de hazen lopen, waardoor je de bewindspersonen beter

kunt a­ dviseren.’ Bij de rijksdienst heeft Vlug al op verschillende ­departementen gewerkt: A ­ lgemene Zaken, F­ inanciën, OCW en nu dus SZW. Vlug stapte over van de ­Hoftoren, waar ze directeur Bestuursondersteuning en Advies was, naar SZW om meer bij de ontwikkeling van beleid betrokken te zijn, legt ze uit. ‘Ik heb vooral gewerkt bij beleidsondersteunende directies en wil nu graag verantwoordelijkheid dragen voor het beleid zelf.’ Vlug koos daarvoor bewust voor SZW, zegt ze. ‘Ik vind het interessant om te werken bij een departement dat zich bezighoudt met zaken die mensen direct

raken. Mijn directie is onder meer betrokken bij dossiers als pensioenleeftijd, ouderschapsverlof, ontslagbescherming en de tijdelijke regeling voor werktijdverkorting als gevolg van de kredietcrisis. Allemaal onderwerpen die zeer in de maatschappelijke belangstelling staan.’ • RvdD

23 januari 2009 PM

31

VacatureSpot

Hét overzicht voor banen in de publieke sector, schaal 12 en hoger

UT

Hoofd Afdeling Informatiemanagement Korps Landelijke Politiediensten

www.politie.nl/klpd

UT

Teamleiders Private Zaaksbehandeling Rijkswaterstaat Corporate Dienst

www.rijkswaterstaat.nl

ZH

Sectormanager Bouw (ict) Centraal Bureau voor de Statistiek

www.cbs.nl

ZH

Directieadviseur Rijkswaterstaat Zuid-Holland

www.rijkswaterstaat.nl

ZH

Senior Adviseur Openbaar Ministerie

www.openbaarministerie.nl

UT

Senior Adviseur Statistiek RIVM

www.rivm.nl

ZH

Adjuncthoofd Projectmanagement Bureau Rotterdam Gemeente Rotterdam

www.rotterdam.nl

ZH

Teamleider Advies en Onderzoek Hoogheemraadschap Rijnland

www.rijnland.net

ZH

Algemeen Secretaris/Directeur AWT/AER

www.algemenebestuursdienst.nl

Wetenschappelijk Onderzoeker Ruimtevaart en Militaire Systemen Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst

www.mindef.nl

ZH ZH

Beleidsadviseur Moderne Overheid Unie van Waterschappen

www.uvw.nl

ZH

Raadsadviseur Openbaar Ministerie

www.openbaarministerie.nl

ZH

Griffier Gemeente Dordrecht

www.dordrecht.nl

ZH

www.szw.nl

FR

Senior Adviseur Bestuurlijk Juridische Zaken Rijkswaterstaat Noord-Nederland

www.rijkswaterstaat.nl

Manager Personeel en Organisatie Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

GR

www.kadaster.nl

GE

Senior Bestuurlijk-Juridisch Adviseur Rijkswaterstaat Oost-Nederland

www.rijkswaterstaat.nl

Districtsmanager Gebiedsinrichting Kadaster Groningen

ZH

Unithoofd Nederlandse Zorgautoriteit

www.nza.nl

Senior Projectleider Beton Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

UT

ZH

Wijkmanager/Programmamanager Zuidwest Gemeente Utrecht

www.utrecht.nl

Afdelingshoofd Rijkswaterstaat, Dienst Verkeer en Scheepvaart

www.rijkswaterstaat.nl

UT ZH

Adviseur Ministerie van Financiën

www.minfin.nl

ZH

Teammanager Haven en Industriecomplex (HIC) Gemeente Rotterdam, Ontwikkelingsbedrijf

www.rotterdam.nl

UT

Beleidsadviseur met accountancy kennis/ervaring Nederlandse Zorgautoriteit

www.nza.nl

NB

Senior Communicatieadviseur Rijkswaterstaat Noord-Brabant

www.rijkswaterstaat.nl

GE

Business Controller Kadaster

www.kadaster.nl

ZH

Teamleider Communicatie Hoogheemraadschap Delfland

www.hhdelfland.nl

ZH

Dispositiemanager Gemeente Rotterdam, Ontwikkelingsbedrijf

www.rotterdam.nl

NB

Gz-psycholoog Ministerie van Justitie, DJI

www.justitie.nl

ZH

Financieel Beleidsmedewerker Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

www.ocw.nl

LI

Manager Publieke Gezondheid GGD Limburg Noord

www.ggdlimburgnoord. nl

ZH

Operational Auditor Staatsbosbeheer

www.staatsbosbeheer.nl

Projectleider Zichtbare Zorg Inspectie voor de Gezondheidszorg

www.igz.nl

UT

ZH

www.minvws.nl

LI

Senior Adviseur Bedrijfsvoering Rijkswaterstaat Limburg

www.rijkswaterstaat.nl

Wetenschappelijk Secretaris Raad voor Gezondheidsonderzoek

ZH

Senior Financieel Beleidsadviseur Ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport

www.minvws.nl

ZH

Teamleider Projectondersteuning Hoogheemraadschap Delfland

www.hhdelfland.nl

ZH

Vakgroepmanager Gronduitgifte Gemeente Rotterdam, Ontwikkelingsbedrijf

www.rotterdam.nl

ZH

Wiskundig Statisticus/Econometrist Centraal Bureau voor de Statistiek

www.cbs.nl

UT

Beleidsadviseur met juridische kennis/ervaring Nederlandse Zorgautoriteit

www.nza.nl

ZH

Beleidsmedewerker Ministerie van Financiën

www.minfin.nl

UT

Beleidsmedewerker Ministerie van Justitie, Nederlands Register Gerechtelijk Deskundigen

www.justitie.nl

GE

Manager Wetsuitvoering Kamer van Koophandel voor Centraal Gelderland

www.kvk.nl

32

PM 23 januari 2009

Vacature van de week De Raad voor het Openbaar Bestuur (Rob) is op zoek naar een nieuwe voorzitter omdat Jos van Kemenade halverwege dit jaar vertrekt. Het strategisch adviescollege voor de regering en de Staten-Generaal is op zoek naar een politicus, wetenschapper en/of ambtenaar: iemand met uitgebreide ervaring met het openbaar bestuur in elk geval. ‘Hij/zij heeft het vermogen om flexibel in te spelen op maatschappelijke en politieke veranderingen,’ zo valt te lezen in de vacature. Aangezien het stelsel van adviesraden – waar de Rob deel van uitmaakt – op dit moment door het kabinet wordt herzien, lees wordt uitgedund, ligt daar al de eerste uitdaging voor de nieuwe voorzitter. Wie zal zich hieraan willen branden? Met name vrouwen en personen uit minderheidsgroeperingen worden verzocht te reageren. Dat kan nog tot 27 januari. Zie: www.algemenebestuursdienst.nl.

et cetera

Net uit Nieuwe roman van LNV-ambtenaar Titel De lucht van zout en teer Auteur Chantal van Dam Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar Prijs € 19.90

V

isserij in Zuid-Limburg? Jazeker. In Chantal van Dam’s nieuwe roman, De lucht van zout en teer, is het dorpje Beusberg de vestigingsplaats van de Controle Dienst voor Landbouw en Visserij (CDLV). De hoofdpersoon, de Amsterdamse biologe Ilse Versluijs, komt na een carrière­ switch bij toeval bij de dienst te werken, waar zij geconfronteerd wordt met de politieke en ambtelijke chaos rondom de grote visserijfraude van 1980-1986. Tussen al dit tumult tracht zij zich een weg te banen in de door testosteron doordrenkte inspectiewereld. Hoewel het boek het predikaat ‘roman’ krijgt opgespeld, is het grotendeels gebaseerd op Van Dam’s eigen ervaringen als controlespecialist Visserij bij de AID in Kerkrade, waar de CDLV een verwijzing naar is. Van Dam, tegenwoordig werkzaam als beleidsmedewerker bij de directie Kennis van LNV, heeft haar ervaringen vakkundig verpakt in een spannend verhaal, dat een goed beeld geeft van het massaal negeren van de Europese visserijquota door Nederlandse vissers in de jaren tachtig. Daarnaast beschrijft Van Dam de ambtelijke wereld met een fikse dosis ironie.

Kennis en zelfontplooiing Titel Architect van onderwijsvernieuwing. Denken en daden van Gerrit Bolkestein 1871-1956 Auteur Casper Kirkels Uitgeverij Boom Prijs € 24.50

D

e grote onderwijskwestie van ­vandaag staat niet op zichzelf. Oudminister Gerrit Bolkestein (inderdaad, de opa van) van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (1939-1945) bleek zich in zijn tijd ook al bezig te houden met de vraag of kennisoverdracht of zelfontplooiing nu de beslissende factor moest zijn bij onderwijsvernieuwingen. Zijn conclusie: beide zijn belangrijk. De jonge historicus Casper Kirkels (24) zet Bolkestein in zijn boek Architect van onderwijsvernieuwing neer als een man die zijn tijd ver vooruit was. Hoewel de vrijzinnige Amsterdammer vanwege de oorlog zelf nimmer de kans kreeg grote vernieuwingen door te voeren, hebben zijn principes van karaktervorming en individualisering het Nederlandse onderwijs tot op de dag van vandaag beïnvloed. Kirkels schreef de biografie mede op grond van Bolkesteins persoonlijke archieven, die in de loop der jaren keurig onderhouden zijn door zijn kleinzoon, VVD-coryfee Frits Bolkestein. Ronald Plasterk nam het eerste exemplaar over zijn voorganger begin januari in ontvangst en tekende daarbij aan dat de balans de laatste jaren ‘iets te ver doorgeschoten was naar zelfontplooiing’.

Democratie tussen wal en schip Verkeert de democratie nu in een crisis of is er juist niets aan de hand? De representatieve democratie lijkt steeds meer klappen te krijgen binnen een almaar veranderende samenleving. Is dat een enorm probleem, of beschikt de democratie over genoeg veerkracht en aanpassingsvermogen om hier sterker uit te komen? Deze vragen staan centraal op het Festival der Bestuurskunde, dat onder het motto ‘democratie tussen wal en schip’ dit jaar gehouden wordt in Dordrecht, de stad waar volgens de organisatoren in 1572 de grondslag werd gelegd voor de Staat der Nederlanden. Het festival wordt georganiseerd door de Vereniging voor Bestuurskunde en zal bestaan uit enkele workshops, optredens en lezingen van onder meer de Amerikaanse hoogleraar Nederlandse geschiedenis James Kennedy. Wat Festival der Bestuurskunde Wanneer Donderdag 12 februari, 9.00 – 19.00 uur Waar De Buiten Walevest (Maasoever), Dordrecht Toegang € 299,– Info en inschrijven www.festival.bestuurskunde.nl

De economische agenda van Nederland Wat is de juiste maat voor de welvaart? En hoe ziet de Nederlandse New Green Deal eruit? Slecht functionerende bestuurders krijgen exorbitante bonussen en salarissen. Het old boys network ligt onder vuur. Hoe organiseren we beter bestuur en toezicht? De Volkskrant en Nicis Institute werken samen aan het opstellen van een economische agenda. Maar dit doen ze niet alleen. Tijdens dit interactieve project mag iedereen meepraten over de belangrijkste economische vraagstukken van ons land. Aan de hand van zes thema’s worden er het komende half jaar bijeenkomsten georganiseerd. Het eerste debat vindt plaats in de Rode Hoed en zal geleid worden door Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Broertjes. Wat Debat over de economische agenda van Nederland Wanneer Woensdag 4 februari, aanvang 20.00 uur Waar De Rode Hoed, Amsterdam Toegang € 4,– (via internet) € 5,– (aan de deur) Info en inschrijven www.rodehoed.nl en www.vk.nl/ea

23 januari 2009 PM

33

agenda

Kameragenda (selectie) 27 januari t/m 5 februari Plenaire vergaderingen De Kamer ruimt veel tijd in voor de ­politieke actualiteit en behandelt in week 5 en 6 een aantal initiatiefwetsvoorstellen. Commissievergaderingen Woensdag 28 januari 10.00 – 13.00 Justitie Algemeen Overleg Jeugdinrichtingen 10.00 – 12.00 LNV en VenW Rondetafelgesprek Nettenvrije kuststrook 10.00 – 12.00 BZK Algemeen Overleg Grensoverschrijdende samenwerking 10.00 – 12.30 WWI en Vrom Algemeen Overleg Energiebesparing 12.30 – 14.30 VenW Algemeen Overleg OV-chipkaart 14.00 – 16.00 BZK Algemeen Overleg Mosquito 14.00 – 16.00 Justitie Algemeen Overleg Gesubsidieerde rechtsbijstand 14.00 – 17.00 EZ en LNV Rondetafelgesprek Octrooirecht 14.00 – 17.00 WWI Hoorzitting GSB na 2010

14.00 – 18.00 14.30 – 16.30

LNV en Vrom Algemeen Overleg Nota Agenda Landschap Europa Rondetafelgesprek Werkbezoek Turkije

Donderdag 29 januari 11.00 – 13.00 Jeugd Rondetafelgesprek Kindermishandeling 13.00 – 14.30 EZ en WWI Algemeen Overleg Wijkeconomie 13.00 – 16.00 Justitie Algemeen Overleg Gedragscode kansspelen 14.00 – 16.00 OCW Algemeen Overleg Archeologisch onderzoek 17.00 – 21.00 Vrom, EZ, VenW en WWI Algemeen Overleg Uitvoering Nota Ruimte

14.00 – 17.00 15.00 -18.00

WWI Rondetafelgesprek Verplichtstellen taalcursussen VWS Algemeen Overleg Arbeidsmarktbeleid en innovatie in de zorg

Woensdag 4 februari 10.00 – 13.00 BZK Algemeen Overleg Interbestuurlijk toezicht 14.00 – 16.30 BZ, BZK en Defensie Algemeen Overleg Rol Tweede Kamer bij uitzenden militairen 14.00 – 18.00 Vrom en VenW Algemeen Overleg Luchtkwaliteit

Donderdag 5 februari 10.00 – 13.00 BZ Rondetafelgesprek Beleidsnota hiv/aids 10.00 – 13.00 VenW en Vrom Algemeen Overleg Gevaarlijke stoffen 14.00 – 16.00 BZK Algemeen Overleg Dienstverlening en regeldruk 14.00 – 16.00 LNV Algemeen Overleg Fokkerijpraktijk runderen 14.00 – 17.00 Vrom en VWS Algemeen Overleg Handhaving 16.00 – 18.00 Europa Algemeen Overleg Evaluatie Europafonds 2006-2007 16.30 – 18.30 LNV Algemeen Overleg Wilde zwijnen- en olifantenjacht 17.00 – 19.00 VenW Algemeen Overleg KNMI

26 januari 2009

Eerste Kamer, Den Haag

Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid

Debat 16 jaar en bankroet. Verplichte

www.publiekezaak.nl

Philips Stadion, Eindhoven

Evenementen opvoedingsondersteuning voor ouders?

www.sbo.nl/sustainability

Lux en Spectrum

29 januari 2009

Lux, Nijmegen

Symposium Is natuur te besturen?

30 januari 2009

www.lux-nijmegen.nl

Vereniging Stadswerk Nederland en VNG

Interdepartementaal jonge ambtenarenfeest

WTC-gebouw, Arnhem

Snow White

www.stadswerk.nl

Piazza

26 januari 2009 Debat Amsterdam: een veilig Venetië van het

Club Le Paris, Den Haag

noorden?

29 januari 2009

Delft Cluster/Deltares i.s.m. De Rode Hoed

Seminar Flexicurity en de toekomst van de

De Roede Hoed, Amsterdam

Europese arbeidsmarkt

2 februari 2009

www.rodehoed.nl

Universiteit van Tilburg / ReflecT

Debat Betekent de kredietcrisis het einde van het

Koopmans Building, Universteit van Tilburg

kapitalisme?

www.tilburguniversity.nl/reflect

LUX en Cidin

29 januari 2009 Slotdebat Privaat en publiek, gaat dat samen?

34

LUX, Nijmegen

De Publieke Zaak en Vereniging der

29 en 30 januari 2009

Bestuurskunde

Congres Sustainability 2009

PM 23 januari 2009

www.piazza.tv

www.globaldebat.nl

beau monde

Kafka in Den Haag De Kafkabrigade presenteerde op de Groenmarkt in Den Haag de boeken Kafka in de polder en State of access, over het functioneren van de overheid. De genodigden hadden nog wat tips voor kafkabrigadiers op zoek naar overbodige bureaucratie.

Wat Waar Wanneer

Boekpresentatie Kafkabrigade Corgwell, Den Haag Donderdag 15 januari, 16.30 – 19.00 uur

Vernieuwers van het eerste uur Guido Enthoven (l) en Arre Zuurmond zijn blij dat je binnenkort geen kopie van je geboorte­ bewijs meer nodig hebt als je gaat trouwen. Een nutteloze regel. ‘Het gaat wel om 200.000 gevallen per jaar.’

Roel van der Veer (l), raadsadviseur van de Raad van State, ergert zich eraan dat hij niet over een advies mag praten, terwijl het rapport al in tientallen tassen zit. Lobke van der Meulen, projectleider van de Kafkabrigade, vindt het irritant dat bouwtekeningen precies volgens nen-norm 379 gevouwen moeten worden.

‘Het parafen verzamelen van laag naar hoog zou op het departement wel wat minder kunnen,’ vindt staatssecretaris Bijleveld (BZK) die soms wat meer snelheid wil maken. Ze nam de boeken graag in ontvangst uit handen van auteur Jorrit de Jong.

Eline Vree (r) kent genoeg overbodige regels, want zij maakt deel uit van de Kafkabrigade. Drs. ir. Marjon Bohré-den Harder is hoofd p ­ ersoneel, processen en ­organisatie bij de ­provincie Zuid-Holland. Welke ­overbodige regel zij het liefste zou afschaffen, weet ze direct. ‘De kapvergunning.’

Martin Gagner (l) vindt dat twee Zweden in Leiden moeten kunnen trouwen. Constant HIjzen (r) van Stichting Nederland Kennisland knikt instemmend. Tonco Modderman, directeur van de Haagse Campus ziet nog wel wat bureaucratie rond de aanstellingsprocedures op zijn universiteit.

Johan Weijman, hoofd bureau ­gemeente Amersfoort kwam Karel ­Janssen tegen die bij het UWV de raadselachtige functie ‘Hoofd Kwaliteit’ vervult.

Joke Oranje liep tegen een heleboel onnodige regels op toen zij zich inzette voor zogeheten Ama’s uit Angola. ‘Het bleek dat er wel 20 gesubsidieerde organisaties waren die zich bezig hielden met deze doelgroep.’ Maar omdat de Ama’s logen over hun leeftijd en het beleid van Verdonk erg streng was, bleek een oplossing niet mogelijk. Oranje is auteur van het boek Partner in de kooi, een zoektocht naar de juiste houding in ontwikkelingssamenwerking. Tekst Guikje Roethof en Chris van de Wetering

Henny Werter (l) van de adviesen uitvoerorganisatie voor werk, educatie en vrijetijdsbesteding Werklokaal snapt niet waarom overheidsorganiaties ‘alles dubbel uitvragen’. Robert Duiveman, o ­ nderzoeker bij Campus Den Haag van de Leidse universiteit moet er even over n ­ adenken.

Barend Rombout (l), organisatie­adviseur van Frontline in R ­ otterdam ­ontmoette Rob Oudkerk (r). Samen ergeren ze zich aan de hoge leges voor het k ­ inderpaspoort.

Mariënne Verhoef, bestuurder van Spirit! en Joeri van den Steenhoven van ­Stichting Nederland Kennisland flankeren Paul Schnabel. Deze noemde de bureaucratie van Kafka ‘boosaardig’, terwijl de bureaucratie in Nederland eerder ‘boosmakend’ was.

Is Nederland voorbereid op de Olympische Spelen in 2028? Op 14 januari 2009 vond het jaarlijkse Ernst & Young Overheidscongres met het thema ‘Is Nederland voorbereid op de Olympische Spelen in 2028?’ plaats. De Public Sector van Ernst & Young organiseerde dit congres speciaal voor functionarissen binnen de publieke sector die op beleidsmatig en beslissingsniveau met deze thematiek raakvlakken hebben. Toonaangevende sprekers gaven hun visie. Bent u nieuwsgierig of Nederland al voldoende voorbereid is? Kijk dan voor een verslag en foto-impressie op www.ey.nl/overheidscongres. Voor meer informatie kun u contact opnemen met Hendrik van Moorsel, voorzitter sectorgroep Rijksoverheid, 070-328 68 51.