CPB. negeert milieuschade. De Algemene Beschouwingen als kraamkamer van slechte ideeën Pagina 23. hét magazine voor de overheid

De Algemene Beschouwingen als kraamkamer van slechte ideeën Pagina 23

hét magazine voor de overheid 12 september 2008 nr

14

vierde jaargang |

www.pm.nl

CPB

negeert milieuschade

Interview directeur NAi Ole Bouman pagina 20

Einde nadert voor ambtenarenhypotheek pagina 10

Bonden botsen met BZK over arbeidsongeschikten pagina 11

Nieuwe biobrandstof in de race om FES-geld pagina 13

Eigenwijze leiders... volgen eigentijdse opleidingen van ROI.

De nieuwe opleidingsgids Nu op www.roi-opleidingen.nl

PM nummer 14

inhoud

12 september 2008

23

16

Milieu moet in MEV

20

‘Nederland is toe aan een minister van Ruimte’

Ole Bouman (Nederlands Architectuurinstituut) hekelt de versnippering

23

Begrotingsmethodiek niet duurzaam

Kraamkamer van mislukkingen

De fatale moties van eerdere Algemene Politieke Beschouwingen

36

Beau Monde kijkt naar West Wing

Nieuws 8 t/m 15

8 10 11 13 14 15 28

Jeroen Sprenger: ‘Wij communiceren te veel met onszelf’ Einde nadert voor ambtenarenhypotheek Bonden en BZK botsen over eigen arbeidsongeschikten Revolutionaire biobrandstof in de race voor FES-geld Hengelo wil meer Haagse hulp voor stadsvernieuwing Bewaarplicht dataverkeer in de knel door Iers protest

Spelers 26 t/m 32

26 27 28 30 31

Nieuwe SG Johan de Leeuw: ‘Imago SZW kan beter’ Ruud Treffers over de nieuwe realiteit van de Wereldbank Bertine Steenbergen: vis in het water bij Krachtig Bestuur Oranje Lions netwerken op Brusselse velden Rob de Vries over de ambtelijke delegatie in China

Meningen

9 19 36

Column Guikje Roethof: Scriptie Column Ruben Maes: ‘ Moslim wil oud-minister afzinken’

Service

33 34

Agenda en evenementen Et cetera

12 september 2008 PM

3

lopende zaken Algemene Zaken Geheim • Dit jaar geen aparte persconferentie van de premier op Prinsjesdag. De reden is dat de vakministers al voor het weekend hun begroting presenteren aan de pers en de troonrede echt tot het allerlaatste moment geheim blijft. Woensdag 17 en donderdag 18 september zijn de Algemene Politieke Beschouwingen. Vrijdag de 19e na de reguliere ministerraad heeft Balkenende tijd ingeruimd voor een eventuele huldiging van paralympische sporters. Millenniumdoelen • In het weekend vertrekt hij naar New York voor de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, die hij later die week zal toespreken. Samen met minister Koenders zet de premier zich daar in voor de Millenniumdoelen. En nu hij toch in New York is, helpt hij ook mee aan de voorbereiding van een groot cultureel festijn dat volgend jaar plaatsvindt: 400 jaar Hudson.

BZK Bureaucratia • Minister Ter Horst speecht zaterdag 20 september tijdens de opening van de fototentoonstelling Bureaucratia in de Rotterdamse Kunsthal (zie ook pagina 6). Woensdag de 24e neemt de bewindsvrouw het rapport van de commissie-De Graaf in ontvangst. Onder leiding van burgemeester Thom de Graaf van Nijmegen, is onderzocht hoe gemeenten in de toekomst geweld tijdens de jaarwisseling beter kunnen bestrijden. Later die middag wipt Ter Horst nog even langs in de Ridderzaal, waar afscheid wordt genomen van Pieter Zevenbergen van de Algemene Rekenkamer. Vrijwilligers • Maandag 15 september staat het werkbezoek dat staatssecretaris Bijleveld brengt aan Overijssel in het teken van mediation. Vrijdag de 26e is ze opnieuw in die provincie. In Zwolle is ze aanwezig bij de uitreiking van de Overijsselse Vrijwilligersprijs 2008.

Buitenlandse Zaken VN • Van 21 tot 26 september is minister Verhagen in New York voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

4

PM 12 september 2008

IJlst • Minister Koenders is komende zaterdag in het Friese IJlst, waar de Millenniumdoelen centraal staan tijdens het mondiale festival ‘Drylts oer de grins’. Op vrijdag 19 september houdt de minister in Wageningen een lezing voor de stichting Hotel de Wereld, op het symposium ‘Afrika: een continent op drift’. New York • Staatssecretaris Timmerman van Europese Zaken is maandag 15 september in Brussel vanwege de maandelijkse Razeb. Donderdag 18 september vertrekt Timmermans naar New York. Pas een kleine week later is hij weer terug in Den Haag. Het bezoek aan de VS staat volledig in het teken van internationaal cultuurbeleid.

Defensie Navo-top • Minister Eimert van Middelkoop brengt op 18 en 19 september een bezoek aan de informele Navo-bijeenkomst in Londen. Een week later, op 25 september, is er wederom een informele bijeenkomst, ditmaal in het gebouw van

de Tweede Kamer: daar komen de ministers van Defensie van de EU bijeen. 50+ • Staatssecretaris Jack de Vries brengt op 25 september een bezoek aan de 50PlusBeurs in de Jaarbeurs in Utrecht.

Economische Zaken Duisenberg • Minister Van der H oeven brengt 15 september een werkbezoek aan de gemeenten Hoogeveen en Nijkerk. Diezelfde dag opent ze in Amsterdam in de Beurs van Berlage de Duisenberg School of Finance. Dit jaar b eginnen zestien studenten aan deze prestigieuze opleiding, die een academisch topklimaat moet vormen voor onderzoek en onderwijs op het gebied van financiële markten. Een week later bezoekt Van der Hoeven de gemeente Zwolle. Op 25 en 26 september is de minister in Brussel aanwezig bij de Raad voor Concurrentievermogen. Asian Challenge • Staatssecretaris Heemskerk gaat op 22 september op werkbezoek in Utrecht. Maatschappelijk ondernemen en globalisering staan op deze dag centraal. Belangrijk onderdeel van het programma vormt de opening van de

Asian Challenge in de Jaarbeurs. Dit door de EVD georganiseerde congres moet ervoor zorgen dat Nederlandse ondernemers

warm lopen voor het zakendoen in Azië. Een dag later wordt de staatssecretaris in de Eerste Kamer verwacht voor een debat over oneerlijke handelspraktijken.

Financiën JS • Minister Bos gaat op vrijdag 12 september naar Nice om de informele Ecofin bij te wonen, die in het teken zal staan van de internationale economische situatie. Op zaterdag 20 september gaat hij de wijk in met de Jonge Socialisten (JS) in Amsterdam. Op maandag 22 september brengt hij een werkbezoek aan ’t Gooi, dat besloten wordt met het bijwonen van een politiek café in Laren. Op woensdag 24 september heeft Bos een AO over staatsdeelnemingen in Connexion, Scheldetunnel en Schiphol en later een AO over het Ser-rapport Evenwichtig ondernemingsbestuur. Successiewet • Staatssecretaris De Jager spreekt op 13 september voor de Nederlandse vereniging van registeraccountants op de Nivra Young Professionalsdag. Op vrijdag 19 september houdt hij een lezing op het Lof-congres van de Leidse fiscalisten studentenvereniging over de successiewet. Zaterdag 20 september vertrekt hij naar Azerbeidzjan en Oekraïne voor besprekingen over belastingen.

Justitie Parijs • Minister Hirsch Ballin gaat vrijdag 19 september naar Parijs, waar hij een redevoering houdt voor de Mentor Group Forum EU/US legal-economic affairs.

LNV Mansholt • Sicco Mansholt, de geestelijk vader van het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid, zou dit jaar op 13 september 100 jaar zijn geworden. De gemeente Veendam herdenkt Mansholt met een borstbeeld, dat zaterdag 13 september wordt onthuld door minister Verburg. De minister blijft in Groningen om de eerste schop in de grond voor het woningbouwproject Meerstad bij te wonen. Flevoland • Maandag 15 september is de

lopende zaken minister in Flevoland, waar ze een bezoek brengt aan het natuurgebied van de Oostvaardersplassen. Maandag 22 september gaat Verburg naar Straatsburg voor de informele landbouwraad.

OCW Feest • Ter ere van het 90-jarig bestaan van OCW wordt donderdag 25 september een tentoonstelling van portretten van oud-bewindslieden geopend in de Hoftoren. De portretten waren eerder op het departement in Zoetermeer te zien.

Biënnale • Vrijdagavond vertrekt minister Plasterk naar Venetië om zaterdag 13 september de opening van de Architectuur Biënnale bij te wonen. Hij presenteert daar onder meer een prijsvraag voor de nieuwbouw van het door brand verwoeste Bouwkundegebouw van de TU Delft. Woensdag 17 september is de bewindsman, net als zijn collega Van Bijsterveldt, aanwezig bij de opening van Euroskills, een beroepenevenement voor jongeren. Maandag de 22e gaat Plasterk op werkbezoek in Flevoland. Hij gaat onder meer naar een nieuw tentoonstellingspaviljoen van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) in Lelystad. In dezelfde stad bezoekt hij een tentoonstelling over landschapskunst en opent hij een Jeugdfilmfestival. Woensdagavond 24 september reikt de minister de Gouden Kalf uit op het Nederlands Film Festival in Utrecht. Ontbijt • Vrijdag 12 september is staatssecretaris Van Bijsterveldt aanwezig bij het jaarlijkse Prinsjesdagontbijt in Kasteel De Wittenburg te Wassenaar. Maandag de 15e brengt ze een werkbezoek aan de Zadkine Vakschool in Schoonhoven. Maandag 22 september neemt de staatssecretaris in Utrecht de Kwaliteitsagenda Leraren in ontvangst. Varen • Maandag 22 september gaat staatssecretaris Dijksma naar Rotterdam. Het werkbezoek staat in het teken van het landelijk onderwijs aan varende kleuters. Woensdag de 24e is ze in Alkmaar in verband met een bijeenkomst over vooren vroegschoolse educatie (VVE).

SZW Utrecht • Op zaterdag 20 september bezoekt minister Donner de 50PlusBeurs in de Utrechtse jaarbeurs. Op woensdag 24 september heeft hij een AO over Europa en een AO over Evenwichtig Ondernemingsbestuur, waarbij het vooral gaat over de medezeggenschap bij beloningen en een spreekrecht voor werknemers op de aandeelhoudersvergadering van onder nemingen. Herzberglezing • Staatssecretaris Aboutaleb verricht zaterdag 13 september de opening van het Festival van het Leren in Den Haag. Dit festival dat tot 19 september loopt, wordt georganiseerd door het ministerie van SZW en het ministerie van OCW en is vooral bedoeld voor senioren, allochtonen en gehandicapten. Zondag 14 september geeft staatssecretaris Aboutaleb de Abel Herzberglezing in de Amsterdamse Rode Hoed. De lezing gaat over integratie en dialoog.

Verkeer en Waterstaat Waterplan • Sinds de presentatie van het rapport van de Deltacommissie, eerder deze maand, staat de strijd tegen het water weer hoog op de politieke agenda. Staatssecretaris Huizinga gaat de komende maanden hierover in gesprek met waterpartners en andere belanghebbenden. Huizinga ziet dit als een belangrijke bouwsteen van het Nationaal Waterplan, dat ze eind dit jaar presenteert. Maar de staatssecretaris trekt ook het land in. Zo brengt ze op 15 september een bezoek aan de Grift, een beek bij Apeldoorn die door het Waterschap Veluwe in ere is hersteld. Keyrail • Minister Eurlings ontvlucht de hectiek voorafgaand aan Prinsjesdag en gaat op 15 september naar Londen voor een werkbezoek. Op 22 september opent de minister in Zwijndrecht het nieuwe kantoor van Keyrail, exploitant van de Betuweroute. Een dag later is Eurlings in de Kamer voor een AO over de strategie verkeersveiligheid.

Vrom Argentinië • Zondag 14 september bezoekt minister Cramer het autovrije Uitfeest in Utrecht. Daar wordt de opening verricht van de Week van de Vooruitgang, met oog voor duurzame mobiliteit. Op de avond van Prinsjesdag, de 16e, vliegt Cramer naar Al Calafate in het zuiden van Argentinië. Daar vindt een internationale conferentie plaats waar het voorwerk wordt gedaan van

de Klimaatconferentie in Kopenhagen, volgend jaar. Die conferentie moet leiden tot een opvolger van het Kyotoverdrag. Op 20 september vliegt ze terug, om een dag later een toespraak te houden op de 50PlusBeurs in Utrecht. Albert Heijn • Minister Vogelaar brengt ook na het zomerreces op maandag wijkbezoeken: 15 september is ze in Enschede, een week later in Amsterdam Noord. Op 17 september, tussen de Algemene P olitieke Beschouwingen door, opent ze in de Haagse wijk Moerwijk een nieuwe v estiging van Albert Heijn, waar buurtjongeren aan de slag kunnen. Op 20 september viert ze in Amsterdam het honderdjarig bestaan van de Noorderspeeltuin en is ze bij de PvdAbijeenkomst Meer Rood op Straat. Op 25 september is het de Dag van de Huismeester en woont ze een bijeenkomst daarover bij in de Beurs van Berlage.

VWS Dierproeven • Minister Klink heeft na Prinsjesdag twee AO’s op de agenda staan. Op woensdag 24 september gaat het over dierproeven. Donderdag 25 september wordt in een AO het patiënten-consumentenbeleid besproken.

Dubbelspel • Staatssecretaris Jet Bussemaker gaat vrijdag 19 september de sporters van de paralympics in Den Haag huldigen. Op zaterdag 20 september is in Apeldoorn bij het dubbelspel om de Daviscup tussen Nederland en Zuid-Korea. Schoolverzuim • Minister Rouvoet heeft op 24 september een AO over de integrale aanpak van het schoolverzuim.


5

roerende zaken Bureaucratia Sushma Prasad (1962) werkt sinds najaar 2003 als assistant-klerk op het kabinets secretariaat van The Old Secretariat in Patna, de hoofdstad van Bihar, NoordoostIndia. Ze kreeg deze baan in het belangrijkste bestuurscentrum van Bihar ‘uit mededogen’ wegens het overlijden van haar man, die vóór zijn f atale hartaanval in 1997 ook als ambtenaar op het secretariaat werkte. Maandsalaris: 5.000 rupees (= 100 euro). Fotograaf Jan Banning en publicist Will Tinnemans reisden tussen 2003 en 2007 naar Bolivia, China, Frankrijk, India, Jemen, Liberia, Rusland en de Verenigde Staten om ambtenaren achter hun bureau te portretteren. Wat zeggen werkplekken van ambtenaren over hun persoonlijkheid en de staat waarvoor ze werken? Het resultaat van deze reis is onder de noemer Bureaucratia vanaf 20 september te zien in de Rotterdamse Kunsthal.

Quotez ‘Hij wil gewoon niet zien dat er bij de overheid dingen mis kunnen gaan.’ Aldus Tweede Kamerlid Naima Azough (GroenLinks) over haar CDA-collega Sybrand van Haersma Buma in NRC Handelsblad. ‘Het zou een circus worden met al die beveiliging.’ Tot zijn grote spijt kan Geert Wilders geen carnaval meer vieren, in Vrij Nederland. ‘Er is eigenlijk niets dat Herfkens ervan zou hoeven te weerhouden om alles terug te betalen tenzij zij de mening is toegedaan dat goed bestuur slechts aan Afrikanen hoeft te worden opgelegd.’ Voor de VVD is de huursubsidiekwestie rond Eveline Herfkens nog niet afgedaan, schrijft Tweede Kamerlid Arend Jan Boekesteijn in Trouw. ‘Als wij niet meer geld krijgen, is dat geen ramp voor ons. We blijven toch wel groeien en geld verdienen. Maar het is wel een geweldige gemiste kans voor Nederland.’ Burgemeester Rob van Gijzel van Eindhoven legt in Trouw uit waarom Eindhoven een lobbykantoortje in Den Haag geopend heeft.

6


De ontkokering voorbij De verkokering voorbij was vorig jaar nog de titel van een notitie die de SG’s informateur Wijffels aanboden. Maar de ontkokeringsoperatie die volgde met meer coördinatie, afstemming en integraal beleid, maakt de overheid niet bepaald effectiever in het oplossen van maatschappelijke problemen, zo oordeelt de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO). Ontkokering leidt vooral tot meer bureaucratie, die ten koste gaat van de uitvoering. Als de overheid drama’s als die rond het meisje Savanna of bij de Schipholbrand wil voorkomen, is verkokering weer dringend gewenst, schrijft de RMO. Wel dienen professionals dan veel meer ruimte te krijgen, zodat ze zelf de spanningen tussen de verschillende kokers kunnen oplossen.

roerende zaken Film over gepeupel en zakkenvullers

Foto: Welmer Keesmaat

© Spaghetti Film, fotografie Dinand van der Wal

Het heeft langer geduurd dan de bedoeling was, maar dit najaar komt dan eindelijk de laatste speelfilm van Eddy Terstalls drieluik over de dood (Simon, 2004), seksualiteit (Sextet, 2007) en de rechtsstaat uit. In Vox Populi wordt de kloof tussen de politiek en het volk prachtig in beeld gebracht. Jos Fransen, leider van de grootste oppositiepartij Rood-Groen, komt via zijn dochter in contact met de volkse logica van zijn schoonfamilie. Jordanees Nico, autohandelaar, haat politici. Hij heeft een goed hart, maar ook zo zijn eigen gevoel voor rechtvaardigheid en logica. Jos begint de standpunten van zijn schoonfamilie te gebruiken in zijn politieke optredens. Daardoor stijgt hij in de peilingen. Maar waar houdt volks op en begint rechts? Vox Populi gaat 26 september in première tijdens het Nederlands Film Festival in Utrecht. Vanaf 23 oktober draait hij in de bioscoop. www.voxpopuli.nl

OCW’ers lezen voor op Haagse basisschool Tijdens de Week van de Alfabetisering zijn Brian Fischel en Daniëlle van Eijk van OCW te gast op de basisschool dr. Willem Drees in Den Haag. Zij lezen voor uit Rupsje Nooitgenoeg.

Dagboek van een thuisblijver Mediteren op het werk moet (kunnen)! Als het aan CNV Publieke Zaak ligt, wordt het straks nog druk in de stilteruimtes op de departementen. De vakbond zou graag zien dat in de cao’s een recht op meditatie werd opgenomen. Twintig minuten mediteren met collega’s zou de productie ten goede komen en helpen bij een dreigende burn-out. 150 euro per werknemer mag dit kosten: een training van een paar dagdelen, extra stilteruimtes en een coach die werknemers bijstaat bij het beantwoorden van tijdens de meditatie opgeroepen vragen, mogen natuurlijk niet ontbreken. Werkgeversorganisatie VNO-NCW en grote bedrijven als IBM en Nuon bieden al meditatietrainingen aan voor werkgevers en werknemers.

Ook het thuisfront van militairen die op missie gaan, wil erkenning. Nicole Bouwmeester, een moeder van vier kinderen uit Tilburg, zag haar oudste zoon vertrekken naar Afghanistan. Ze noteerde in een dagboek wat dit in het gezin teweegbracht. Dagboek van een achterblijver, dat staatssecretaris Jack de Vries vorige week hoogstpersoonlijk in ontvangst kwam nemen, beschrijft de impact van een uitzending op de familie die achterblijft. Het boek is te verkrijgen via Boekscout.nl.


7

nieuws Vertrekkend directeur Voorlichting Financiën blikt terug

Jeroen Sprenger:

‘We communiceren te veel met onszelf’ Financiën/AZ • Komende dinsdag beleeft Jeroen Sprenger (1950) zijn tiende en laatste Prinsjesdag als directeur Voorlichting op het ministerie van Financiën. Na 9,5 jaar verlaat hij zijn stek om bij Algemene Zaken projectdirecteur Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl (ONS) te worden. In zijn nieuwe functie is Sprenger verantwoordelijk voor verbeteringen van de communicatie richting burgers: een rijksbrede informatiewebsite waarin ook Postbus 51 wordt geïntegreerd, is onderdeel van die plannen. Henk Brons, de nieuwe DG van de Rijksvoorlichtingsdienst, benaderde Sprenger persoonlijk. In de vakantie periode heeft hij erover nagedacht. ‘Mensen vonden de functie op mijn lijf geschreven.’ Eerdere mogelijkheden voor een andere functie wees Sprenger van de hand. ‘Ik ga uit van clubtrouw en loop niet snel weg.’ Terugkijkend op de afgelopen jaren, staat de invoering van de euro Sprenger nog het meest helder voor de geest. Als kersverse directeur Communicatie was hij destijds verantwoordelijk voor de voorlichting over de nieuwe munt, en dat ging niet zonder problemen. ‘We hebben 2,5 jaar crisiscommunicatie gehad,’ zegt hij nu. Er was onduidelijkheid bij politici Advertentie consulting interim-management realisatie

Den Haag l Deventer l Amsterdam

8


over hoe Financiën haar voorlichtingstaak uitvoerde. ‘De winkeliers speelden een grote rol in de verspreiding: als je geld inbrengt via de 700.000 winkels in Nederland, heb je kortere rijen dan als je dat laat doen door 8.000 bankfilialen.’ En die winkeliers vormden onder aanvoering van Albert Heijn een sterke tegenlobby, volgens Sprenger omdat ze ontevreden waren over de te hoge transactiekosten die aan banken moesten worden betaald bij het omwisselen van guldens naar euro’s. Hoogtepunt rond de invoering van de euro was volgens Sprenger de verspreiding van de Zalmkit, het pakketje euromunten dat elke Nederlander ouder dan zes jaar kreeg thuisgestuurd om

‘De Nederlandse burgerlijke stand lag in Duitsland’ kennis te maken met de munt. Dertien miljoen pakketten in totaal. Sprenger: ‘Die kits werden in Lelystad gemaakt. Maar de waardebonnen waarmee je ze kon afhalen werden gedrukt en verspreid door een Duits bedrijf, in Bamberg. Er was geen Nederlands bedrijf dat kon leveren.’ Om dat in goede banen te leiden kreeg het bedrijf – in het geheim – de adresgegevens van alle dertien miljoen rechthebbenden. ‘Daar was ik benauwd voor,’ bekent Sprenger: de invoering van de euro lag gevoelig bij veel mensen, daar kon niet bijkomen dat ook nog eens zou uitlekken dat zoveel Nederlandse persoonsgegevens in Duitse handen kwamen. ‘Ik zag de krantenkoppen al voor me: ‘Nederlandse burgerlijke stand ligt in Duitsland.’ We hadden het heel goed dichtgetimmerd. Het is nooit opgemerkt.’ Dinsdag is het Prinsjesdag. Is dat de dag waarop voor Financiën alles samenvalt?

‘Voor ons is de rijksbegroting het werkstuk van het jaar. We beginnen de maandag voor Prinsjesdag al met de Prinsjesdag van een jaar later. Het is een van de grootste projecten. Dat geldt voor de communicatiedirectie natuurlijk ook.’ U bent 9,5 jaar directeur Communicatie geweest. Welke kwestie heeft u – naast de invoering van de euro – de meeste hoofdbrekens gekost?

‘De jaarlijks terugkomende embargo regeling rond Prinsjesdag. Dat is alle jaren anders gegaan. Niemand realiseert zich dat het embargo dienstverlening is voor de krantenbijlagen. Al snijdt het mes natuurlijk aan twee kanten: het kabinet wil ook dat de voorlichting over de begroting goed is. Maar er zijn nu veel andere nieuwe media, dus gaat het niet meer goed. En de benadering in de Tweede Kamer is ook heel anders, met de Algemene Beschouwingen net na Prinsjesdag. In het verleden waren die veel later. De Tweede Kamer wil van te voren ook alle stukken hebben. Het is pas echt fout gegaan toen NRC Handelsblad zei de embargoregeling niet meer te tekenen, omdat ‘we het toch wel krijgen’. Vervolgens wilde RTL laten zien sneller te zijn, en hadden ze op woensdag de stukken, terwijl die op dinsdag aan de fractievoorzitters waren gegeven. Ik zie overigens geen causaal verband daartussen.’ Is die embargoregeling niet een vorm van censuur. De inhoud is zo breed. Als je alle stukken hebt kun je haast nergens meer over schrijven.

‘Censuur is een zwaar woord. Je krijgt de stukken van tevoren. Wij proberen de media tegemoet te komen, dat moeten ze respecteren. Als ze dat niet willen, dan houden we ermee op. Binnen de RVD doen we al niet veel meer aan embargo’s, of met hele korte embargo’s. Er is een veelvoud aan media, we willen gelijke monniken, gelijke kappen.’

nieuws column CV Jeroen Sprenger (1950) Nieuwe functie Projectdirecteur

Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl (ONS) Huidige functie Directeur voorlichting ministerie van Financiën Eerste baan Medewerker scholing bij de FNV Vrije tijd Bestuursfuncties bij de Stichting Machiavelli, de Stichting Herstelling en de Stichting BijlmerBomentuinen

Maar persconferenties beginnen soms om 20.00 uur om direct het NOS Journaal te halen. Dat tactisch manoeuvreren is toch onderdeel van jullie werk?

‘We kijken steeds naar hoe we onze doelgroep kunnen bereiken. We houden onvoldoende rekening met het feit dat we met onszelf communiceren. Neem bijvoorbeeld de veilingen van radiofrequenties. We kregen acties van radiostations die kinderen opriepen ons te sms’en. Dan gaan onze bewindslieden naar het Journaal, maar we hadden naar Erik de Zwart moeten gaan. We hebben eens contact gezocht met een communicatiebureau. Ze lieten ons een matrix zien: rechtsboven zaten wij postmodernisten, lezers van NRC Handelsblad en linksonder

de hardwerkende burger die De Telegraaf leest en Hart van Nederland kijkt. Dat was de wereld van Balkenende en Fortuyn. We communiceerden met rechtsboven. We moeten een strategie bedenken om via Hart van Nederland de gewone Nederlander te bereiken, en te zorgen voor goede vertalingen voor verschillende media.’ Betekent dit dat jullie ook nadenken over hoe je de informatie moet verpakken om haar geschikt te maken voor GeenStijl?

‘Ik denk niet dat GeenStijl een formule heeft waar we veel mee kunnen. We willen niet alleen een schok teweegbrengen, we willen informeren. Dus je moet ergens een grens trekken.’ • Rutger van den Dikkenberg

Kroese enzo ...

Yvonne Kroese

Scriptie Dat moet ‘lachen’ zijn, als de conclusies uit je doctoraalscriptie gepubliceerd worden op de voorpagina van een grote krant als NRC Handelsblad. Student Marnix Groot Koerkamp analyseerde de parlementaire behandeling van de Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten (Wion) en concludeerde dat de Kamer door de toenmalige minister van Economische Zaken Brinkhorst ‘onjuist is geïnformeerd en misleid’. Toe maar. Dat zijn grote woorden in de wereld van de parlementaire democratie. Die woorden hebben een politieke lading, maar het verwarrende is dat ze in de context van de scriptie en van de krant, vooral letterlijk bedoeld zijn. De minister heeft zich gebaseerd op een onderzoek van Capgemini dat volgens de student ‘aantoonbaar onbetrouwbaar’ was en volgens EZ ‘gebaseerd was op de beste schattingen die er waren’. Het is een herkenbaar gegeven: de stapels rapporten die tegenwoordig bij grote projecten op tafel liggen, scheppen geen duidelijkheid. Zo’n veelheid aan feiten verspreidt juist een beleidsmist, die het nemen van een verstandige beslissing in de weg staat. Zeker op terreinen die zo gedetailleerd en technisch zijn als ict-informatie systemen over graafrechten en mogelijke schade. De SP meent niettemin politieke munt te kunnen slaan uit de scriptie. ‘Ik ben onthutst over de constateringen,’ zei SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen tegen NRC Handelsblad; ze wil minister Van der Hoeven op korte termijn naar de Kamer roepen. Groot Koerkamp beweert in zijn scriptie dat EZ wegens gebrek aan deskundigheid een speelbal is geworden van zakelijke belangen. De kosten voor het informatiesysteem zijn daardoor verschoven van de netbeheerders naar de bouwers, de ‘grondroerders’ in het juridisch jargon. Als de wet inderdaad het product is van een geslaagde lobby waarbij de feiten bewust zijn verdraaid, dan is het terecht dat minister Van der Hoeven zich moet verantwoorden, maar de materie zelf leent zich slecht voor een politiek debat. De Wion maakt een einde aan een geslaagd systeem van zelfregulering en bouwers nemen de lasten van netbeheerders over. Allebei zaken die niet direct op gespannen voet staan met de ideologie van de SP, zou je zeggen. [email protected] 12 september 2008 PM

9

nieuws Tweede Kamer achter wettelijk verbod

Eigen hypotheek voor ambtenaren wordt afgeschaft Decentrale overheden houden zich niet genoeg aan een oproep van het kabinet in 2002 om te stoppen met het verstrekken van hypotheken aan het eigen personeel. De Tweede Kamer buigt zich binnenkort over een wijziging van de Wet financiering decentrale overheden (Fido) die tot een verbod moet leiden op deze secundaire arbeidsvoorwaarde. BZK • Een meerderheid van de Tweede Kamer, bestaande uit CDA, PvdA en SP steunt dat voornemen. Het verstrekken van hypotheken aan eigen personeel is geen publieke taak, is de gedachte, zeker niet nu de kredietcrisis zwaar drukt op de financiële markten en veel burgers te maken hebben met stijgende hypotheekrentes. De onvrede bij de landelijke overheid tegen de hypotheken is niet nieuw: eind 2002 liet toenmalig BZK-minister Remkes (VVD) al weten de leningen ‘ongewenst’ te vinden. Hij deed een oproep er zo snel mogelijk mee te stoppen. Gemeenten namen deze veelal voor k ennisgeving aan. ‘Inmiddels is gebleken dat deze mededeling niet het gewenste effect heeft gesorteerd, althans niet in voldoende mate,’ liet Remkes in 2006 aan de Kamer weten. De ambtenaren hypotheek werd in de wet Fido uit 2000 niet verboden, hoewel er toen al weerstand tegen bestond. Vanuit provincies en vooral gemeenten wordt afwijzend gereageerd op het toekomstige verbod. ‘Gemeenten moeten zoveel mogelijk zelf kunnen beslissen over hun eigen geld,’ meent woordvoerder Sietske van Putten van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Veel gemeenten zijn al wel gestopt met het verstrekken van hypotheken, voegt ze daar aan toe. ‘Maar van een verbod op hypotheekverstrekkingen zijn we geen voorstander, omdat een aantal gemeenten het nog als aanvullende arbeidsvoorwaarde gebruikt.’ Hoeveel dat er precies zijn en om welke bedragen het gaat, kan de VNG, net als het ministerie van BZK overigens, niet zeggen, omdat die gegevens niet bijgehouden worden. Dat valt onder de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten. SP-Kamerlid Ronald van Raak vindt het ‘belachelijk’ dat er geen toezicht op wordt gehouden: ‘Er is al heel vaak gezegd dat er

10


duidelijkheid moet komen, ook al in 2001 bij de behandeling van de wet.’ Gemeenten zelf zijn er wel open over. In Den Haag was de ambtenaren hypotheek lange tijd onderdeel van het pakket van arbeidsvoorwaarden. Amersfoort heeft op dit moment 150 miljoen euro uitstaan aan hypotheken voor het eigen personeel. In 2005 was dat, volgens Binnenlands Bestuur, nog 111 miljoen. ‘Zolang die regeling bestaat, kunnen mensen er gebruik van maken,’ aldus een

SP: ‘Het is onfatsoenlijk. Publiek geld dat privé besteed wordt’ gemeentewoordvoerder. ‘Het is jammer voor onze medewerkers dat de ambtenarenhypotheek verdwijnt. De regeling is van belang bij het werven van mensen.’ Provincies zijn al gestopt met het verstrekken van hypotheken aan eigen personeel, zegt Louis van Wayenburg van het Interprovinciaal Werkgeversverband (IWV). ‘De meeste provincies hadden dat al gedaan voordat de discussie hierover losbarstte. Het was in het verleden voor sommige provincies een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde, maar tegenwoordig laten ze de hypotheekverstrekkingen nu over aan commerciële aanbieders,’ zegt Van Wayenburg. Sinds de Ceteco-affaire eind jaren negentig van de vorige eeuw – toen bekend werd dat Zuid-Holland voor een kleine twee miljoen gulden (ruim 900 miljoen euro) bankierde met het idee er winst uit te halen – zijn provincies sowieso terughoudender geworden met financiële dienstverlening.

Labbekakkerigheid In de Kamer bestaat, ondanks de krappe arbeidsmarkt die het gemeenten lastig

maakt gekwalificeerd personeel te vinden, grote eensgezindheid over het afschaffen van dit extraatje voor ambtenaren bij decentrale overheden, dat overigens niet is gebruikt bij de landelijke overheid, aldus een woordvoerder van BZK. SP’er Van Raak: ‘Het is goed dat het kabinet dit aanpakt, het verbod juichen we toe. Het is onfatsoenlijk dat het gebeurt, omdat publiek geld privé besteed wordt.’ Ook de PvdA steunt de kabinetsplannen. Kamerlid Pierre Heijnen was als wethouder in Den Haag betrokken bij het afbouwen van de hypotheek portefeuille, die overgedragen is aan het Hypotheekfonds voor Overheidspersoneel (HvO), een commerciële tak van de Bank Nederlandse Gemeenten. Meer dan de helft van de gemeenten en ook politieregio’s en dergelijke hebben overeenkomsten gesloten met het HvO, dat hun personeel tegen gunstige voorwaarden hypotheken aanbiedt. ‘Dat heb ik met volle overtuiging gedaan,’ blikt Heijnen terug. ‘Het is geen publieke taak, maar een arbeidsvoorwaarde van vroeger.’ Volgens Heijnen bevatte de Haagse portefeuille wel tientallen miljoenen euro’s aan hypotheken. Dat niet alle gemeenten, ondanks herhaalde verzoeken vanuit het rijk, gestopt zijn met de ambtenarenhypotheek, wijt Heijnen aan ‘een vorm van labbekakkerigheid’. ‘Het gaat minder om onwil of hechten aan de eigen autonomie, maar meer aan achterstallig onderhoud. Iedereen begrijpt wel dat het niet meer van deze tijd is.’ De gemeente Amersfoort heeft, vooruitlopend op het naderende verbod, maatregelen genomen en ook een overeenkomst met het HvO gesloten. ‘Het is voor onze medewerkers aantrekkelijk om daar straks een hypotheek af te sluiten, ook al is het iets minder aantrekkelijk dan onze eigen regeling,’ aldus de woordvoerder. • Rutger van den Dikkenberg

nieuws Commissie-Albeda komt met bindend advies

Bonden botsen met BZK over arbeidsongeschikten Het ministerie van BZK wil ambtenaren die gedeeltelijk arbeidsongeschikt raken niet langer de loonaanvulling geven waar ze volgens het ambtenarenrecht recht op hebben. De bonden hebben de kwestie nu aan de commissie-Albeda voorgelegd.

BZK • Binnenlandse Zaken vindt het niet nodig ambtenaren die tussen de 35 en 80 procent arbeidsongeschikt raken een bovenwettelijke uitkering te verlenen. Onlangs vroegen de bonden het ministerie deze lacune, die door de vervanging van de WAO door de WIA is ontstaan, te repareren. Nu BZK dit weigert is de kwestie voorgelegd aan de Advies- en Arbitrage commissie Rijksdienst (de commissieAlbeda), die binnenkort uitspraak zal doen. Volgens het Besluit bovenwettelijke uitkering bij werkloosheid voor de sector rijk hebben ambtenaren recht op een bovenwettelijke uitkering als ze (gedeeltelijk) werkeloos raken door arbeidsongeschiktheid. Ambtenaren kregen altijd een extra vergoeding bovenop hun WW voor het inkomensverlies dat ze leden als gevolg van hun arbeidshandicap. Als voorwaarde stelde het Besluit dat sprake moest zijn van een WW-uitkering. Door de introductie van de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (de Wia) vallen ambtenaren die gedeeltelijk arbeidsongeschikt raken nu onder de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (de WGA). Ze ontvangen in de nieuwe regeling een WGA-uitkering, dus geen WW-uitkering, zoals voorheen. BZK zegt nu dat het rijk als werkgever niet meer gehouden is het loon aan te vullen nu het besluit niks zegt over een WGA-uitkering. BZK vindt voorts dat er al voldoende afspraken over ziekte zijn. De bonden vinden dat BZK de wet wel heel letterlijk en rigide uitlegt. Ook stoort het de bonden dat BZK een wijziging doorvoert zonder de bonden te raadplegen. De commissie-Albeda moet nu op verzoek van de bonden een bindende uitspraak doen of BZK in dit soort zaken eigenmachtig mag besluiten of dat ze tot overeenstemming met de bonden moeten komen. Volgens Jan Hut, onderhandelaar van het CMHF, is de groep mensen die wordt benadeeld niet groot, omdat bij het rijk meestal wel een andere plek wordt

evonden voor gedeeltelijk arbeids g ongeschikte werknemers. ‘Het is vooral ook een principiële kwestie,’ aldus Hut. Ook Els Seebregts, beleidsadviseur sector rijk van de Abvakabo, noemt de handelswijze van BZK ‘een verkapte manier om van de bovenwettelijke uitkering af te komen’. ‘Wij vinden dat dit niet zonder overeenstemming met de bonden kan,’ zegt ze desgevraagd.

‘Dit is een verkapte manier om van de bovenwettelijke uitkering af te komen’ De WGA is onderdeel van de Wia en bedoeld voor werknemers die deels arbeidsgeschikt worden verklaard met een loonverlies tussen de 35 en 80 procent. Ook werknemers die volledig arbeidsongeschikt zijn, maar die waarschijnlijk

Reactie BZK ‘Wij zien de uitspraak van de commissieAlbeda met vertrouwen tegemoet. Volgens BZK zit de werkloosheids component verdisconteerd in de Wia-uitkering. Als gedeeltelijk arbeids ongeschikte ambtenaren geen WWuitkering meer ontvangen, hebben ze ook geen recht op een aanvulling. Dat is een consequentie die voortvloeit uit de wet. We hebben de bonden de kwestie niet voorgelegd omdat het gaat om een uitleg die wij geven aan een wet. Wij vinden dit een terechte versobering. De Wia moet een prikkel geven om weer aan het werk te gaan.’

voldoende zullen herstellen, vallen onder de WGA. De WGA moet het aantrekkelijk maken om weer en meer te werken. Van gedeeltelijk arbeidsgeschikten wordt verwacht dat ze werken naar vermogen. • Chris van de Wetering

Advertentie

1-daagse training

Scenario’s & Opties Voorbereid zijn op de toekomst betekent structureel omgaan met onzekerheden en trendbreuken. Scenario’s en opties helpen daarbij. Op veler verzoek organiseert De Ruijter Strategie ook dit najaar weer een open training scenario’s & opties, bedoeld voor ieder een die beleid maakt in een complexe en onzekere omgeving. In deze training zullen behalve de theorie over de methode, ook concrete cases behandeld worden uit de praktijk van lokale en rijksoverheid. De training voert u van het verkennen van trends langs het maken van scenario’s naar het uitwerken van opties voor een dynamische strategie. datum locatie kosten

Dinsdag 4 november 2008 Amsterdam € 495,- exclusief btw, inclusief reader en lunch

Meer informatie of aanmelden? Mail [email protected] of bel (020) 6250214. Of kijk op www.deruijter.net


11

nieuws

Hamsters rennen eindeloos op één plek Ze komen zo geen stap vooruit. Maar u wel. Met performance management software van SAS.

www.sas.com/nl/hamster

12


nieuws Universiteiten vragen FES-geld voor wetenschappelijke doorbraak

LNV ondersteunt plan voor biobrandstof met zonnecellen Een derde generatie biobrandstoffen die niet ten koste gaat van het landbouwareaal is mogelijk met behulp van fotosynthese, aldus hoogleraar Rudy Rabbinge van de Wageningen Universiteit. In samenspraak met het ministerie van LNV dienden zes universiteiten daartoe een gezamenlijk onderzoeksvoorstel in bij het Fonds Economische Structuurversterking (FES). LNV • Het ministerie van LNV heeft zich ontfermd over het project ‘ Towards Biosolar Cells’, een plan van zes Nederlandse universiteiten om via een revolutionaire methode energie te winnen uit foto synthese bij planten. Doel is via fotosynthese – de wijze waarop planten licht omzetten in energie – technologie te ontwikkelen voor een nieuwe generatie biobrandstoffen met zonnecellen, zonder de roofbouw die de huidige biobrandstoffen plegen op het mondiale landbouwareaal. LNV hielp de wetenschappers een businessplan te formuleren en legde dat met succes voor aan de interdepartementale programmadirectie Kennis en Innovatie, die het plan samen met negen andere voorstellen selecteerde voor een nadere beoordeling door het Centraal Planbureau (CPB) en een Commissie van Wijzen onder voorzitterschap van voormalig topambtenaar Wim van Velzen. Uiteindelijk valt de finale beslissing op kabinetsniveau. In totaal is er komend jaar 111 miljoen euro uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) beschikbaar voor innovatieprojecten. ‘Towards Biosolar Cells’ vraagt 30 miljoen euro van de FES-gelden – de aanvullende 20 miljoen euro moeten komen uit andere middelen, zoals bedrijven en wetenschappelijke fondsen. Initiator van ‘Towards Biosolar Cells’ is de gewezen PvdA-senator Rudy Rabbinge, hoogleraar aan de Wageningen Universiteit. Hij onderstreept dat het hier gaat om een onderzoek waarbij de Nederlandse wetenschap vooroploopt in de wereld. ‘Het gaat om een techniek waarbij energie direct wordt afgetapt van de zonnecellen in gewassen, hetgeen ervoor kan zorgen dat biobrandstoffen niet meer worden gewonnen ten koste van vele hectares landbouwareaal, zoals nu nog gebeurt in de wereld. Daarnaast is het een methode om veel meer energie uit gewassen te halen. Met de huidige technologie, waarbij gewassen bijvoorbeeld worden omgezet

in alcohol, gaat 50 procent van de energie verloren. De kunst is om de energie eerder af te tappen.’

Haasje-over ‘Towards BioSolar Cells’ is een gezamenlijk onderzoekprogramma van Wageningen UR, de Rijksuniversiteit Groningen, VU Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, TU Delft en de Universiteit Leiden.

zuurstof kooldioxide

suiker water Fotosynthese

Deze universiteiten hebben zich verenigd in het Center for Photosynthesis R esearch. ‘De wereld staat voor de uitdaging duurzame energiebronnen te ontwikkelen,’ aldus Rabbinge. ‘Nederland kan daar uitstekend aan bijdragen door haasje-over te doen en niet achter de ontwikkelingen aan te lopen, maar juist in te zetten op echte innovatie. Die innovatie is te vinden door biologische, chemische en fysische kennis te combineren en zo de basisprincipes van de fotosynthese te benutten. Dat past in de beste tradities van Nederland en maakt gebruik van de excellente kennis en infrastructuur die Nederland kent. In het debat over energietransitie wordt te veel gekeken naar het hooghangende fruit, g ecompliceerde technieken zoals kernfusie, terwijl het laaghangende fruit vaak over het hoofd wordt gezien.’

Rabbinge is een overtuigd tegenstander van de Europese subsidies op de huidige biobrandstoffen, die vaak ten koste gaan van de voedselproductie. Het dilemma ‘Fuel for the rich versus food for the poor’ zou door zonnecellenbrandstof kunnen worden doorbroken, omdat die techniek in ieder geval veel efficiënter omgaat met kostbare landbouwgrond. Het project zou ook kunnen leiden tot een v erbetering van de voedselproductie. Rabbinge maakt op verzoek van ex-VNsecretaris Kofi A nnan deel uit van de Afrikaanse organisatie Alliance for a Green Revolution in Africa (AGRA), die streeft naar een verdubbeling van de voedselproductie in Afrika binnen tien jaar. Eind deze maand lichten de wetenschappers van het Center for Photosynthesis Research hun plan nader toe bij het CPB en de Commissie van Wijzen, die het ministerie van EZ adviseert over de besteding van de FES-gelden. Later volgt er ook nog een workshop over de nieuwe techniek met Shell. De oliemaatschappij heeft volgens Huub Löffler, als secretaris van de Plant Sciences Group van de Wageningen Universiteit betrokken bij ‘Towards Biosolar Cells’, interesse getoond in de techniek maar wil daar vooralsnog niet in investeren. Löffler: ‘Een concurrent van Shell, BP, heeft inmiddels een half miljard geïnvesteerd in het initiatief Helios van wetenschappers aan de universiteit van Berkeley in de VS, dat zich meer bezighoudt met de eerste en tweede generatie biobrandstoffen, maar wel tegen ons project aanschurkt.’ Ook in Duitsland en Zweden wordt op dit gebied onderzoek gedaan. Löffler: ‘Het is de bedoeling dat we ons project ook voorleggen aan de EU, om het op te laten nemen in kaderprogramma’s van Brussel. Vanwege onze expertise zou Nederland een leidende positie kunnen innemen in een toekomstig Europees consortium voor deze techniek.’ • René Zwaap 12 september 2008 PM

13

nieuws Grootschalige stadsvernieuwing in oudste Euregio

Hengelo wil meer hulp uit Den Haag In Hengelo vindt een van de grootste stedelijke vernieuwingsprojecten van het land plaats. Een gebied ter grootte van vijftig hectare pal naast het station wordt van een gesloten industrieterrein omgetoverd tot een hoogwaardig visitekaartje voor de stad en de regio Twente.

14


rug krijgen die we nodig hebben,’ zegt hij, doelend op de 35 miljoen euro. Gedeputeerde Theo Rietkerk, verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening en CDA’er, wendde zijn invloed binnen de partij aan om het project in Den Haag verder op de kaart te zetten. Hij sprak fractievoorzitter Pieter van Geel en premier Balkenende er op aan. Een zware klus, meent Rietkerk. Twente en Overijssel moeten opboksen tegen de voorkeur die de Randstad en in toenemen-

deelstaat Nordrhein-Westfalen en buur van Twente, kwam bezirkspresident Paziorek met een grote delegatie een kijkje nemen. Hengelo en Münster zijn geen onbekenden van elkaar. Binnen de Euregio, de oudste van Europa, is veel contact en daarnaast is er samenwerking tussen de Netwerkstad Twente – Almelo, Borne, Oldenzaal, Hengelo en Enschede – en Münster en Osnabrück. Een ander project waar de regio Twente vaart achter wil zetten, is de facelift Foto: Eric Brinkhorst

Vrom • Hart van Zuid is de naam van het project, waar de metaalfabrieken van Stork en Dikkers gedeeltelijk zullen plaatsmaken voor onder meer een vestiging van het World Trade Center en – een van de paradepaardjes – een gloednieuwe vestiging van het ROC van Twente. De vestiging van multinational Siemens blijft een grote rol spelen in het gebied. Het station aan de noordkant van het terrein krijgt een facelift, om als ‘Centraal Station Twente’ een van de belangrijkste knooppunten van de regio te worden. Vanuit het oosten des lands is een sterke lobby actief om het rijk te betrekken bij de ontwikkelingen in Hengelo. Bij het ontstaan van de plannen, in 2001, bestond de raad van aanbeveling naast lokale bestuurders van gemeenten en provincie ook uit Haagse kopstukken als Jan Terlouw, Ben Bot en Elco Brinkman. Inmiddels zijn de eerste mijlpalen bereikt: in juli werd het nieuwbouwcomplex van het ROC opgeleverd, vanaf het najaar zullen de eersten van de meer dan achtduizend leerlingen hun intrede doen. Het gebouw is typerend voor de plannen van Hart van Zuid: de oude gieterij van Stork werd ervoor omgebouwd, zodat het industrieel erfgoed behouden blijft. Totale bouwkosten: meer dan 130 miljoen euro. Ook elders op het terrein worden oude, vaak monumentale, fabriekspanden gestript en klaargemaakt voor herbouw. De plannen voor Hart van Zuid bevinden zich inmiddels in een tweede fase, en daar is geld voor nodig, zeggen de betrokkenen. Het ministerie van Vrom heeft een budget van 1 miljard euro ter beschikking gesteld voor 23 stedelijke vernieuwingsprojecten, Hart van Zuid zet in op een bedrag van 35 miljoen euro uit dat potje. De lobby daartoe wordt zowel vanuit Hengelo als vanuit het provinciehuis in Zwolle gevoerd. Burgemeester Frank Kerckhaert (CDA) van Hengelo: ‘We zijn tot nu toe gestimuleerd door de Nota Ruimte, waarin hele goede afspraken zijn gemaakt. Maar nu komt het er op aan dat we de steun in de

Een Overijssels-Duitse delegatie op werkbezoek in Hart van Zuid in Hengelo

de mate Noord-Brabant genieten bij het bedrijfsleven. De provincie Overijssel zal, aldus Rietkerk, ‘minimaal 5 miljoen euro’ bijleggen; de regio Twente maakt 5 miljoen euro over aan Hart van Zuid. ‘Steun vanuit Den Haag is er zeker,’ zegt de Hengelose PvdA-wethouder Jan Bron, verantwoordelijk voor de projecten in Hart van Zuid. ‘Die belangstelling was er al in de tijd dat Jan Pronk minister van Vrom was.’ Over belangstelling hoeft Hengelo sowieso niet te klagen, meent Bron. Met enige regelmaat zijn er werkbezoeken op het terrein van Stork. Onlangs nog was er, op uitnodiging van de provincie Overijssel, hoog bezoek uit Duitsland. Vanuit de bezirksregierung Münster, een regio van de

van station Hengelo tot Centraal Station Twente. Het station vormt een belangrijk regionaal knooppunt met verbindingen in tal van (internationale) richtingen. Zo is Hengelo een halteplaats voor de trein van Amsterdam naar Berlijn en zijn er plannen om de verbinding van Zutphen via Hengelo naar Oldenzaal door te trekken naar het Duitse Rheine. Daarnaast is de Hengelose binnenhaven aan het Twentekanaal, zuidgrens van Hart van Zuid, in trek, en kruisen de snelwegen A1 en A35 elkaar bij Hengelo. Genoeg redenen voor Twente zich te profileren als gunstige vestigingsplaats voor bedrijven die in de Randstad geen plek vinden, aldus de betrokkenen. • Rutger van den Dikkenberg

nieuws CDA-senator Franken vraagt om uitstel debat

Bewaarplicht dataverkeer in de knel door Iers protest Het Ierse protest tegen de Europese richtlijn voor dataretentie heeft een bestuurlijke ‘twilight zone’ gecreëerd in de Europese Unie. CDA-senator Hans Franken, hartstochtelijk tegenstander van de richtlijn, vindt dat de Eerste Kamer de behandeling van de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens beter kan uitstellen totdat bekend is hoe het Europese Hof van Justitie oordeelt. Justitie • Het Europese Hof van Justitie in Luxemburg buigt zich momenteel over een klacht van Ierland tegen EG-richtlijn 2006/24, die telecombedrijven en netproviders verplicht data van gebruikers minimaal 6 en maximaal 24 maanden te bewaren zodat politie en inlichtingendiensten deze kunnen gebruiken voor hun opsporingsonderzoek. Erkenning van de Ierse klacht zou ook grote consequenties hebben voor Nederland, waar de Eerste Kamer zich nog moet uitspreken over de op de Europese richtlijn gebaseerde Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens. De Ieren zijn zeker niet tegen de bewaarplicht op zich (zij vinden het Europese maximum van 24 maanden zelfs veel te weinig), maar stellen dat de rechtsgrond voor de richtlijn ontbreekt. Ierland vindt dat de richtlijn thuishoort in de derde pijler van de Europese Unie (waar justitieel beleid is ondergebracht), en niet in de eerste pijler (harmonisatie Europese binnenmarkt), waar de richtlijn dataretentie op aandringen van het Europees Parlement uiteindelijk belandde. Het verschil is dat individuele EUlidstaten binnen de derde pijler gerechtigd zijn besluiten te blokkeren, terwijl besluiten binnen de eerste pijler niet uit de weg kunnen worden gegaan. Het Europees Parlement, dat aanvankelijk grote bezwaren kende tegen de bewaarplicht, voerde juist intensief actie om het besluit van de derde naar de eerste Pijler te brengen, zodat het parlement meer controle zou krijgen op de wet en de uitvoering daarvan. Ierland – en daarna ook S lowakije, dat zich bij het Ierse bezwaar bij het Europese Hof voegde – interpreteerde die stap als een a antasting van de nationale soevereiniteit Het Europese Hof van Justitie startte de behandeling van de klacht in juli. Vele actiegroepen voor burgerrechten als

ook diverse bedrijven, zoals KPN-dochter XS4ALL, hebben zich bij de klacht gevoegd. De verdediging van de richtlijn is in handen van de Europese Commissie en de afzonderlijke EU-lidstaten Nederland en Spanje. Opvallend tijdens de eerste ronde voor het hof was dat Peter Hustinx, de Europese Toezichthouder voor Gegevensbescherming (European Data Protection Supervisor, EDPS), een pleidooi voerde ten faveure van de rechtsgrond van de richtlijn. In het verleden toonde Hustinx zich juist uiterst kritisch over het besluit, dat zijns inziens een uitholling van de privacy met zich meebracht. Actiegroepen tegen de richtlijn – die met name in Duitsland en Engeland fors aan de weg timmeren – toonden zich dan ook verwonderd. Hustinx vindt echter niet dat zijn positie

‘Ik heb geen zin om de Nacht van Wiegel te herhalen’ tegenstrijdig is: ‘De richtlijn heeft nog steeds mijn steun niet. Het gaat mij puur om het debat over de rechtsgrondslag. Mijn besluit om te interveniëren bij de behandeling van het Ierse bezwaar door het Europese Hof van Justitie vloeit voort uit mijn zorg over het standpunt van Ierland. Indien de Ieren in het gelijk worden gesteld door het hof – waar ik niet van uitga – zou dat betekenen dat het Europees Parlement geen rol speelt in deze kwestie en ook dat controle door het Europees Hof van Justitie niet aanwezig is. Zeker zolang het Verdrag van Lissabon niet in werking treedt, is dat een zaak van groot belang.’ Het Verdrag van Lissabon, dat de Ieren per referendum afwezen, beoogt juist het opheffen van de drie pijlers waar de Europese Unie nu nog op berust. Nu de toekomst van het verdrag ongewis is geworden door het Ierse ‘nee’ is er een

bestuurlijke twilight zone ontstaan.

Verkeerde richting In Nederland culmineerde de Europese richtlijn voor dataretentie in de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens, die nog moet worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. CDA-senator Hans Franken nam het voortouw in het verzet tegen het wetsvoorstel, dat volgens hem indruist tegen fundamentele grondrechten. Bij de eerste behandeling van het wetsvoorstel, twee jaar geleden, kreeg Franken alle fracties in de senaat met zich mee, maar de afgelopen tijd ziet hij partijen afhaken. Nu behoren de PvdA, CDA (dat in de Tweede Kamer wel akkoord ging met de wet), SP, GroenLinks en de ChristenUnie tot de potentiële neestemmers, aldus Franken. ‘Ik heb de minister van Justitie gevraagd naar een reactie op de zaak die door Ierland is aangekaart bij het Europese Hof van Justitie, maar ik heb nog niets van hem vernomen. In mijn ogen zou het het beste zijn te wachten met de behandeling in de Eerste Kamer totdat het Europese Hof heeft besloten. Overigens ben ik geen voorstander van het Ierse initiatief, want de Ieren willen in mijn ogen juist de verkeerde richting op, ze streven naar een nog veel langere bewaartijd van gegevens dan de Europese richtlijn aangeeft.’ Franken geeft aan dat zijn verzet niet zo ver gaat dat hij de hele wet zou willen torpederen. ‘Ik heb geen zin om de Nacht van Wiegel te herhalen, daar ben ik te veel democraat voor. Bovendien heeft het Europarlement dit besluit genomen, dat moet ik respecteren. Wel lijkt het me goed dat Nederland de maximale bewaartijd dan terugbrengt tot zes maanden, het minimum dat door het EP is vastgesteld. In Duitsland zit men na een stroom van protesten tegen de bedreiging van de privacy op datzelfde spoor.’ • René Zwaap 12 september 2008 PM

15

coverstory ‘Het huidige economisch beleid leidt tot achteruitgang’

‘BNP, weg ermee!’ Vanwege zijn blinde vlek voor zaken als milieuschade heeft het Bruto Nationaal Product (BNP) afgedaan als rekenmethode voor economische groei, zo menen steeds meer economen. De tijd is rijp voor een nieuw model, zoals het Duurzaam Nationaal Inkomen (DNI). De Europese Commissie lijkt al om, nu Nederland nog.

Tekst Cindy Castricum Beeld Welmer Keesmaat

D

e Tilburgse wetenschapper Lou Keune ontving vorig jaar een ‘alleraardigst’ briefje van Wouter Bos. De minister van Financiën had zich kort daarvoor op de Forumpagina van de Volkskrant tegen het modelmatige denken gekeerd. In de brief verwees hij daar nog eens naar. ‘Hij schreef het met ons eens te zijn dat er méér is dan het BNP [Bruto Nationaal Product, CC],’ zegt Keune, die met econoom Bob Goudzwaard, als mede-initiatiefnemers van het

‘Als elke econoom een ander cijfer hanteert, dan ben je nergens’ latform Duurzame en Solidaire Economie, al jaren P pleit voor een andere berekening van economische groei. Maar totnogtoe heeft het artikel en het daaropvolgende briefje van Bos, tot grote onvrede van Keune, nergens toe geleid. Het kabinet heeft duurzaamheid dan wel hoog in het vaandel staan – in het coalitieakkoord wordt er zelfs een aparte pijler aan gewijd – de belangrijkste economische indicator is nog altijd het BNP. Een puur monetaire graadmeter die verschoond blijft van zaken als armoede, burnouts en milieuschade. Factoren die, volgens Keune

16


en zijn metgezellen, wel degelijk van invloed zijn op onze welvaart. Deze redenering, dat welvaart meer is dan in geld uit te drukken indicatoren, wordt breed gedragen. Des te vreemder is het dat het BNP als het belangrijkste getal waarmee ’s lands welvaart wordt uitgedrukt alleen maar monetaire indicatoren in zich heeft en geen ruimte laat voor sociale en ecologische gevolgen van ons handelen. Investeringen die worden gedaan om bijvoorbeeld luchtvervuiling tegen te gaan (denk aan roetfilters en het instellen van 80 kilometerwegen) tellen mee voor het BNP, maar investeringen met schadelijke gevolgen voor de leefomgeving ook. Zij verhogen het BNP en daarmee en de ‘welvaart’. De schade die de luchtvervuiling aan het milieu toebrengt, en die op lange termijn voor veel hogere kosten zal zorgen, wordt in het BNP niet meegenomen. ‘Dat het BNP zo zijn beperkingen kent, is zonneklaar,’ reageert Johan Verbruggen. Als hoofd van de afdeling Conjunctuur van het Centraal Planbureau is hij verantwoordelijk voor de ramingen van de economische groei waarop het kabinet de rijks begroting baseert. ‘De discussie speelt al heel lang. Als milieuschade makkelijk in geld uit te drukken is, dan hadden we het natuurlijk allang meegenomen in onze berekeningen,’ meent Verbruggen. Volgens hem is het vraagstuk veel breder dan een vergroening van de economische indicatoren. ‘Denk ook aan alle

coverstory

63258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500 032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594 00385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698 9410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596 9871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652 9632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945 520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335 45003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036 3359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412 03698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796 2596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849 96520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751 49450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210 5133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874 1036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587 74125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558 87965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897 58494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752 9751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578 5210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555 78741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025 55879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058 25584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587 5897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215 8752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385 15787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410 85558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710 10255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325 1058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032 2587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003 32157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594 03855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987 jaren zo’n 50 procent lager te liggen dan het nationaal productiviteit van huisvrouwen en -mannen. Die 9410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596 inkomen. is heel relevant, maar zie je niet terug in het BNP.’ 8710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520 In Milieudefensie Magazine plaatst hoogleraar De reden? ‘Het is ontzettend complex om dit soort 6325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450 immateriële factoren in het BNP op te nemen.’ In deze milieu-economie Cees Withagen in het najaar van 203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359 2006 kanttekeningen bij de berekening van het Duuropvatting staat het CPB niet alleen. Kees Vendrik, 50038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369 zaam Nationaal Inkomen. ‘Het DNI, dat was het NI Kamerlid van nota bene GroenLinks, erkent dat 35941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259 als je in één jaar aan alle eisen van duurzaamheid wilt het ‘zeer lastig en ingewikkeld’ is aan factoren als 698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796 milieuschade een prijskaartje te hangen. De financieel voldoen.’ Daarmee lag volgens Withagen de lat wel 2596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849 erg hoog en kwam het DNI erg laag uit. Ook V endrik, woordvoerder van de fractie heeft sinds het vertrek die Hueting hoog heeft z itten en zijn i nitiatief voor de van Wijnand Duyvendak ook milieu in portefeuille. 96520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751 ontwikkeling van een dergelijk cijfer toejuicht, zet zo Hij benadrukt dat het noodzakelijk is dat over getallen 49450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210 niet getwist wordt. ‘ A ls elke econoom een ander cijfer 5133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874 hanteert, dan ben je nergens.’ Verbruggen knikt. ‘We 1036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587 zijn allang blij dat we zoiets als het BNP hebben, een ‘Wat is milieuschade? Als je dat aan de 74125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558 cijfer dat wereldwijd wordt gehanteerd, zodat landen milieubeweging vraagt, dan is alles schade’ 87965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897 met elkaar vergeleken kunnen worden.’ 58494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752 Desondanks zijn er wel degelijk alternatieven 9751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578 zijn vraagtekens. ‘Je hebt hier te maken met externe voor handen. De vermaarde econoom Roefie Hueting, 5210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555 factoren waarvoor geen prijs beschikbaar is. Wat is jarenlang hoofd Milieu bij het Centraal Bureau de waarde van iets?’ Frans de Nerée tot Babberich, voor de Statistiek én begenadigd jazzmusicus, 78741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025 de financiële man van de CDA-fractie in de Tweede o ntwikkelde bijvoorbeeld het Duurzaam Nationaal 55879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058 Kamer, is nog stelliger: ‘Wat is duurzaam? Daar kun je Inkomen (DNI). Dit is ‘het productieniveau dat bij de 25584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587 een hele discussie over voeren.’ Het idee om milieutechnologie in het onderzoeksjaar tot in lengte van 5897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215 schade op een of andere manier in het BNP op te dagen kan worden volgehouden met behoud van de 8752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594102558494500385 nemen, wijst de CDA’er dan ook resoluut van de hand. vitale milieufuncties en daarom duurzaam is’. Het 15787412596325875210369871058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410 ‘Daar voel ik niets voor! Wat is milieuschade? Als je CBS heeft samen met het RIVM en het Instituut voor 85558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710 dat aan de milieubeweging vraagt, dan is alles schade. Milieuvraagstukken (IVM) het DNI uitgerekend voor 10255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325 En dan moet je het nog kwantificeren ook.’ de j aren 1990, 1995 en 2000. Het DNI bleek in die 1058975133594102558494500385558796520321578741259632587521036987105897513359410255849450038555879652032 12 september 2008 PM 17 2587521036987105897513359410255849450038555879652032157874125963258752103698710589751335941025584945003 32157874125963258752103698710589751335941025584945003855587965203215787412596325875210369871058975133594

coverstory Twee jaar geleden presenteerde Keune, samen met Tuur Elzinga en Theo Ruyter, een uitgebreidere versie van de Macro Economische Verkenning – de jaarlijks door het Centraal Planbureau opgestelde voorspelling van de Nederlandse economie waarop het kabinet de rijksbegroting baseert. Hun Meta Economische Verkenning, ook wel MEV+ genoemd, is een duurzaam alternatief. Keune: ‘De analyse die het CPB verwoordt in de MEV berust op een bepaalde manier van denken over economische groei. Belangrijkste uitgangspunt daarbij is dat groei moet. Aan constateringen dat er grenzen zijn aan economische groei, bijvoorbeeld vanwege de sociale en ecologische schade die wordt aangericht, wordt stelselmatig voorbijgegaan.’ In de MEV+ worden niet alleen monetaire indicatoren opgenomen, maar kijkt men breder: allerlei kosten, zoals de schade aan het milieu, maar ook bedrijfsongevallen en beroepsziekten worden in mindering gebracht op de toegevoegde waarde. De bijdrage van bijvoorbeeld huishoudelijke arbeid en vrijwilligerswerk aan de welvaart, die in de berekening van het BNP buiten beschouwing wordt gelaten, nemen zij ook mee. ‘Als je dit er allemaal bij optelt en aftrekt volgens de methode van de Index of Sustainable

‘Nederland bevindt zich al sinds eind jaren zeventig in een economische recessie’ Economic Welfare,’ zegt Keune, ‘dan moet je concluderen dat het huidige economische beleid leidt tot achteruitgang. Je kunt dan niet anders dan erkennen dat Nederland zich al sinds eind jaren zeventig in een recessie b evindt, in plaats van dat de economie jaarlijks groeit.’ Juist die constatering is volgens Keune de reden dat politiek Den Haag zo terughoudend is en er niet over peinst het BNP als maatstaf in te wisselen voor een – duurzaam – alternatief. Een tweede factor die meespeelt is het feit dat economen ‘erg vastgeroest zijn’ in hun manier van denken, analyseren en beschrijven, zo meent Keune. ‘Dat speelt ook bij het CPB en het CBS. Zij hebben wel interesse in onze manier van werken, maar blijven hangen in de oude methoden.’ Verbruggen reageert: ‘Waar mogelijk houden we wel degelijk rekening met milieu-effecten, zoals bij kosten-batenanalyses en doorrekeningen van verkiezingsprogramma’s. Bij het maken van de ramingen voor de economie doen we dat niet. Die ramingen moeten voor alle partijen, departementen en sociale partners, qua methodologie acceptabel zijn, en ook internationaal vergelijkbaar. Als we een groen BNP gaan ramen ontstaat er geheid een oeverloze discussie over de gehanteerde methode, wat de bruikbaarheid en helderheid van de ramingen niet ten goede komt.’ Econoom Jeroen van den Bergh, voorheen verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en tegenwoordig werkzaam en woonachtig in Barcelona,

18


Johan Verbruggen (CPB): ‘Dat het BNP zo zijn beperkingen heeft, is zonneklaar’

heeft de weerstand van collega’s tegen het tornen aan het BNP aan den lijve ondervonden. Drie jaar geleden gooide hij de knuppel in het hoenderhoek. In het vakblad Economische Statistische Berichten (ESB) betoogde hij dat het BNP om allerlei redenen, waaronder het ontbreken van milieuschade, een slechte welvaartsindicator is. De portee van zijn verhaal blijkt uit de ietwat provocerende titel: ‘BNP, weg ermee!’ De inbox van Van den Bergh stroomde daarna over. ‘Ik ontving rond de honderd mailtjes. Vooral macro-economen waren op zijn zachtst gezegd not amused, ik had blijkbaar een gevoelige snaar geraakt. Voor hen is het BNP een centrale indicator.’ Hoewel Van den Bergh tot op de dag van vandaag overtuigd is van zijn eigen gelijk – ‘noem het arrogant, maar ik geloof dat ik heel precies argumenteer’ – veranderde hij de titel van zijn artikel in de Engelse vertaling. Die luidt: The GDP paradox. Deze titel slaat, de Haagse werkelijkheid bezien, de spijker op zijn kop. Enerzijds kan het verdisconteren van milieuschade en andere welvaartsfactoren in het BNP op weinig steun rekenen, aan de andere kant worden wel degelijk voorzichtig stapjes in die richting gezet. Zo is het ministerie van Financiën bezig met een visie op houdbare overheidsfinanciën waarin een breder welvaartsbegrip centraal staat.

Vastgeroest Europa lijkt al om te zijn: vorig jaar vond in het Europees Parlement de conferentie Beyond GDP plaats. Commissievoorzitter Barroso verklaarde na afloop dat ‘het tijd is om verder te gaan dan meetmethoden die zijn opgesteld voor de wereld uit de jaren dertig’. Van de 600 deelnemers, waren er 35 afkomstig uit Nederland. Een groot aantal ambtenaren van het Milieu en Natuurplanbureau en ook EZ, Vrom en Buitenlandse Zaken waren vertegenwoordigd. Veelzeggend was de animo uit het Europarlement: Hans Blokland (ChristenUnie/SGP) was de enige Nederlander. Eerder nodigde voormalig minister Veerman van Landbouw voor zijn afscheid van het ministerie van LNV de econoom Bob Goudzwaard uit die een praatje hield over duurzame alternatieven voor het BNP. Die lezing is op het departement goed gevallen, weet Lou Keune. Nadien fluisterde een ambtenaar van Economische Zaken hem in dat het goed zou zijn als Goudzwaard ook eens langskwam op de Bezuidenhoutseweg. •

column Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV, onderdeel van Sdu Uitgevers Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl [email protected] [email protected] Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Rutger van den Dikkenberg, Tristan van Rijn, Chris van de Wetering, René Zwaap (eindredactie), Rianne Waterval (projecten) Medewerkers aan dit nummer Meindert Burger (correctie), Ruben Maes Vormgeving Rob Jongbloed (art director), Welmer Keesmaat Uitgever Heleen Hupkens Directeur Sdu Openbaar Bestuur Rob Veneboer Bladmanager Asha Narain Drukkerij Hollandia Printing, Heerhugowaard Advertenties Asha Narain, 070 - 31 22 770, [email protected] Verschijning PM komt 21 maal per jaar uit in een oplage van 11.000 exemplaren

Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Uitsluitend via [email protected] Een jaarabonnement op PM kost € 143,- excl. 6% btw.

Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stil zwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2008, Politieke Pers BV

‘Moslim wil oudminister afzinken in zee’

‘A

ls het nieuws niet bevalt, moet je een andere krant lezen,’ leerde Trouw-columnist Willem Breedveld mij. Een wijze les die in mijn hoofd opkwam toen mijn moeder mij ervoor waarschuwde dat ik in het buitenland niet op een bankje ging over Rita Verdonk die volgens de gast moet gaan slapen, want ‘je wordt twee niet links, niet rechts, maar in een TON dagen later wakker zonder nier’. Eerder recht in zee moet worden gezet. Ik vind waarschuwde ze me ook al voor corrupte het ook geen toppunt van humor, maar ambtenaren en ‘nepagenten’ die de RandAndries Knevel ruikt bloed. ‘Wat wenst u stad onveilig maken. Waar komen al deze mevrouw Verdonk toe? Wilt u mevrouw zorgen vandaan? Verdonk iets aandoen?’ vroeg Knevel maar Mijn moeder woont in Zeeland en door. Ik zag de chocoladeletters weer voor afgezien van de dreigende ondergang van me. FUNDAMENTALISTISCHE MOSLIM de mosselvissers, is het spannendste wat WIL OUD-MINISTER AFZINKEN IN ZEE. daar deze zomer gebeurt een korpschef Rita zelf had er ook zin in die avond. die buiten de pot plast. Van de week kwam ‘Noemt u mij stom?’ vroeg ze, nadat deik op het idee om te vragen welke krant ze zelfde welbespraakte moslim Bill Clinton tegenwoordig leest. ‘De Telegraaf,’ zei ze, had geparafraseerd: ‘It’s the science, meteen gevolgd door: ‘Die krijg ik van de stupid.’ Voorpagina: MOSLIMVOORMAN buurvrouw.’ Ik had NOEMT VERDONK het kunnen weten. STOM. Maar ook de De stem van de straat Zelf probeer ik Volkskrant heeft de schreeuwt het uit op het lezen van deze zomergekte in het de televisie en in de krant te beperken, hoofd blijkens het krantenkolommen maar in de zomervoorpagina-artikel maanden moet ik er elke dag aan geloven. AGENT ‘REKENT AF’ MET DUYVENDAK. Het lukt namelijk alleen De Telegraaf om Onder het mom van: ‘Wat De Telegraaf kan, iedere dag in elk klein dorp in Frankrijk kunnen wij ook’ lieten ze Dick Grijpink en Italië te liggen, terwijl je met geluk een leeglopen over Wijnand Duyvendak. Dat Volkskrant kunt kopen die drie dagen oud Grijpink vooral naam heeft gemaakt als is. Waarom niet een paar exemplaren van malicieuze taxibaas en minder als agent, de Volkskrant, Trouw of NRC Handelsblad deed niet ter zake. bij De Telegraaf in het vliegtuig stoppen en Het gebrek aan nuance is natuurlijk niet afleveren bij de kiosk in Cassis? Ik weet de schuld van De Telegraaf. Ook aanhangers zeker dat vakantiegangers niet terugkevan Verdonk en Wilders hebben recht op ren, omdat ze denken dat Nederland in een nieuwsvoorziening naar hun smaak. hun twee weken afwezigheid is vervallen Ik verwijt het de andere media dat ze sinds tot een bananenrepubliek. Ter illustratie Fortuyn bang zijn om ‘elitair’ genoemd te een paar recente koppen van De Telegraaf: worden. De stem van de straat schreeuwt ‘Asielexplosie na pardon: Irakezen en het uit op televisie en in de krantenkolomSomaliërs staan in de rij’. ‘Aanval op Iran men. Hierdoor kan ik slechts kiezen uit verwacht: AIVD haalt spion terug wegens twee smaken: conservatief of angstig. Deze plan VS’. ‘Geweld in de trein harder’. Na verschraling van de media ondermijnt drie weken van dit soort berichten begint de mogelijkheid tot objectieve menings het je denken te beïnvloeden. Alles kan alvorming. Ik wil bij mijn ontbijt een wereldleen nog maar gezegd worden in chocolabeeld kunnen kiezen en toetsen. En als het delettergrote krantenkoppen. even kan op een zonnig terras in Frankrijk. Terug in Nederland blijken meer mensen er last van te hebben. Op televisie Ruben Maes is partner van communicatie hoor ik Andries Knevel doorvragen na een bureau Maes|Okhuijsen en werkzaam als flauwe grap van zijn islamitische gast. Het strategisch adviseur en gespreksleider.


19

interview

20


Directeur Ole Bouman van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi)

‘Nederland is hard toe aan een minister van Ruimte’ Ole Bouman, directeur van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi), vindt dat de rijksoverheid de regie van de Nederlandse ruimtelijke ordening weer in handen moet nemen. ‘Iedereen schreeuwt om leiderschap.’ Volgende maand start het NAi de m anifestatie ‘Maak ons land’, waarin het onbehagen over het landschap anno 2008 moeten worden gekanaliseerd naar een nieuw ruimtelijk concept.

Z

ijn kantoor op de vijfde verdieping van het NAi kijkt uit over Rotterdams grootste bouwput, een ondergrondse parkeergarage in aanbouw bij museum Boijmans van Beuningen die maar niet wil afkomen en daarom in de volksmond de ‘blunderput’ is gaan heten. Rotterdam is een stad van eeuwige bouwputten, waar de lokale bevolking zelf een zekere status van daadkracht aan ontleent, maar volgens Bouman loert daarbij het gevaar van overdrijving. ‘Er bestaat een verschil tussen creatieve destructie en bouwwoede, dat heb ikzelf ook met schade en schande moeten leren. Een bouwput mag geen doel op zich worden, en die kant dreigt het hier wel eens op te gaan. Anders ben je nog maar een stapje verwijderd van de overtuiging dat de Duitse Luftwaffe in mei 1940 een heilzame bijdrage heeft geleverd aan de ruimtelijke ordening van deze stad.’ Ole Bouman (1960) staat sinds anderhalf jaar aan het hoofd van het grootste architectuurinstituut en -museum ter wereld. Het NAi herbergt 18 strekkende kilometer archief van tweehonderd jaar architectuurgeschiedenis aan de hand waarvan de geschiedenis van modern Nederland nauwkeurig kan worden gereconstrueerd. Het instituut aan het Rotterdamse Museumpark trekt jaarlijks 120.000 bezoekers en wil ook nog eens het levende platform zijn van de discussie over architectuur en samenleving, waarover de laatste jaren veel te doen is. Het instituut heeft moeite alle taken waarmee het belast is uit te voeren binnen het huidige budget, aldus Bouman. ‘Als we de eisen die het cultuurbeleid aan ons stelt goed zouden willen uitvoeren, kost dat 2 miljoen euro aan aanvullende middelen, tegen de 5 miljoen die de basissubsidie nu bedraagt. Zoals het nu gaat dreigt een deel van het tafelzilver in de mottenballen terecht te komen.’ Het weerhield het NAi er niet van de komende zes maanden (van 11 oktober 2008 t/m 3 mei 2009) groots uit te pakken met de doorlopende manifestatie ‘Maak ons Land, werkplaats voor de ruimtelijke inrichting’,

een ambitieus project dat erop gericht is de ruimtelijke inrichting van Nederland opnieuw hoog op de bestuurlijke agenda te zetten. De manifestatie moet uitmonden in een breed debat onder burgers, marktpartijen, instellingen, overheid en ontwerpers over de toekomst van Nederland. Het programma speelt in op de irritatie over de ‘nivellering van het landschap’, aldus het NAi, ‘met overal dezelfde anonieme en vaak overbodige bedrijventerreinen, met in de stedelijke randgebieden een overdaad aan uit de lucht gevallen megabioscopen, kinderparadijzen, skihellingen en klimmuren en met een landelijk gebied dat versnipperd raakt door vakantiedorpen, golfbanen, maneges en stedelijke uitbreidingswijken’. Ole Bouman: ‘Het onbehagen over de ruimtelijke inrichting van Nederland is groot, zowel bij de bevolking als bij marktpartijen en ontwerpers. Binnen

Tekst René Zwaap Foto Welmer Keesmaat

‘De strijd om de inrichting van de openbare ruimte zou nooit mogen beginnen bij het uitzicht’ de vakwereld wordt er op het scherp van de snede over gediscussieerd. De Bond van Nederlandse Architecten is zeer ontevreden met de wijze waarop de gemeentes met hun plannen omgaan. Daarnaast is er grote onvrede over de rigide wijze waarop hier de Europese aanbestedingsregels worden gehanteerd. Elco Brinkman klaagt namens bouwend Nederland dat het raderwerk vast dreigt te lopen. Dezelfde geluiden komen van de kant van de financiers. Aan de andere kant leeft er in brede lagen van de bevolking een diep onbehagen over hoe het land er uit is gaan zien. Kritische buitenstaanders als Henk Hofland en Willem van Toorn klagen over de verloedering van het landschap. Ingewijden als Maarten Hajer [de nieuwe directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving van Vrom, RZ] en Hugo Priemus ventileren soortgelijke zorgen. In feite is iedereen, buitenstaanders en ingewijden, 12 september 2008 PM

21

interview Ole Bouman (1960) Was hoofdredacteur van het tijdschrift Volume en docent aan het Massachusetts Institute of Technology. Hij is (co-)auteur van de encyclopedie The invisible in architecture (1994) en De strijd om tijd (2003). Hij maakte tentoonstellingen voor de Triënnale van Milaan, Manifesta 3 en Boijmans Van Beuningen. Deze week begint in Venetië de Architectuur Biënnale, waar hij namens het NAi de Nederlandse inzending verzorgt.

verenigd in hetzelfde onbehagen. Allemaal smeken ze de rijksoverheid: geef ons leiderschap. De winst is dat je dat ook kan zien als een hernieuwd enthousiasme voor de discussie over hoe Nederland er uit moet gaan zien. Er ligt een groot aantal opgaven te wachten waarvoor een alom gedeelde visie op de lange termijn noodzakelijk is. De ruimteclaims vanuit wonen, werken, landbouw, n atuur, water, recreatie en infrastructuur zijn bij elkaar opgeteld groter dan het grondgebied van Nederland zelf. Het toekomstperspectief wordt verder bepaald door ongrijpbare, maar invloedrijke verschuivingen in de sociaaldemografische samenstelling van de maatschappij, in de wereldeconomische verhoudingen en in het klimaat. Dat zijn vraagstukken die ver voorbij de vraag ‘‘mooi of lelijk?’’ liggen. De echte vraag is of we in staat zijn om daadwerkelijk v erder in de toekomst te kijken en daarvoor ook onze verantwoordelijkheden te nemen. Het doel van onze manifestatie is te komen tot een nationaal gedragen visie op de ruimtelijke toekomst van Nederland. ’

‘Europese aanbestedingsregels werken risicomijdend gedrag in de hand’ Aan wat voor populisme moeten we dan denken?

‘Heel illustratief vind ik het voorstel van minister Jacqueline Cramer (Vrom) in de nota Zicht op mooi Nederland voor snelwegpanorama’s. Ik vind de gedachtegang “schoonheid = leegte” eigenlijk nogal armzalig. De strijd om de inrichting van de openbare ruimte zou nooit mogen beginnen bij het uitzicht. Het zou in eerste instantie moeten gaan om de functies die in een gebied worden uitgeoefend. Dit zijn cosmetische maatregelen, die moeten verhullen dat er geen nationaal gedragen visie op het ruimtelijk beleid bestaat anno 2008. Nederland is toe aan een minister voor Ruimte met een duidelijk politiek mandaat, die de territoriale belangen van de overheid beschermt, inclusief grondpolitiek, natuurpolitiek, kortom een post waar harde noten kunnen worden gekraakt. Nu is het ruimtelijk beleid in deelsectoren opgesplitst over bewindslieden en ontbreekt de centrale regie. Het voordeel van zo’n ministerie van Ruimte zou zijn dat dat archaïsche woord “volkshuisvesting” gelijk kan worden geschrapt.’ Waarom zit architectonisch Nederland zo in de maag met het Europese aanbestedingsbeleid?

‘Het probleem is dat de overheid in Nederland de regels veel strakker hanteert dan nodig is. Het zijn regels die bedoeld zijn om falen te voorkomen en vrije mededinging te waarborgen, maar in de praktijk leidt de procedure tot verambtelijking en maken steeds minder architectenbureaus kans om een opdracht in de wacht te slepen. Wil je als architectenbureau in aanmerking komen voor een opdracht om een

22


bepaald gebouw te maken, moet je al vijf van zulke gebouwen op je naam hebben staan. Zo’n eis gaat dan ten koste van originaliteit en durf. Je ziet ook dat die Europese regels in andere EU-landen, Duitsland bijvoorbeeld, veel minder rigide worden toegepast. Om te komen tot een bijzonder gebouw heb je een moedige architect en een moedige opdrachtgever nodig. De Europese aanbestedingsregels werken risicomijdend gedrag in de hand, en daar is nog nooit iets moois of verrassends uit voortgekomen. Daarom roert de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) zich ook zo heftig de laatste tijd. Er was kort geleden zelfs een soort architectenstaking: zeven van de twaalf architecten die in de running waren voor het nieuwe stadhuis van de gemeente Westland liepen weg uit de selectieprocedure omdat ze vonden dat de gemeente onredelijke eisen stelde. Zo voegde de gemeente aan de gebruikelijke twee fases van de architectenselectie nog een derde fase toe.’ Laatste nieuws is dat de BNA onderzoek presenteerde waaruit blijkt dat een groot deel van de architecten de dienstverlening bij gemeenten als slecht beoordeelt.

‘Ruimtelijke ordening was altijd een zaak voor de landelijke overheid, maar sinds de liberalisering en de daarmee gemoeide decentralisatie is het steeds meer een verantwoordelijkheid geworden van gemeenten, die feitelijk niet zijn opgewassen tegen de grote projectontwikkelaars. Zo wordt de overheid keer op keer afgetroefd door de markt. Als een gemeente zichzelf heeft vastgelegd om 3.000 woningen te bouwen, zal ze grote gunsten moeten toestaan aan een projectontwikkelaar, die daar iets voor terug wil zien. Het meest gehoorde pleidooi is dat de rijksoverheid een deel van de centrale regie terug moet nemen en duidelijkere spelregels moet aanleveren. Het gaat echter niet alleen om de rijksoverheid, ook marktpartijen en maatschappij moeten hun verantwoordelijkheid nemen in het gevecht om de ruimte. Daar is onze manifestatie ook voor bedoeld: laten zien wat voor rijkdom aan ideeën er op dit gebied leeft en die ideeën aanbieden aan de overheden.’ Wat houden die nieuwe ideeën in?

‘Ze komen voort uit de nieuwe tijdgeest, waarin duurzaamheid niet langer een modewoord is, maar een overlevingsstrategie voor Europa. Je ziet woningcorporaties die zich steeds meder bemoeien met de mensen die in hun woningen verblijven. Industriële gebouwen en kerken worden niet meer gesloopt, maar hergebruikt. Ontwikkelaars krijgen steeds meer oog voor transformatie. Een fraai voorbeeld is het plan om van het Ruhrgebied een natuurgebied te maken. Die cultuur van traagheid heeft net als slow food grote waarde, niet alleen voor de vrijetijdsindustrie. Het is een vorm van lijfsbehoud voor de Europeanen in een geglobaliseerde economie. Voor de architectuur betekent dat hopelijk dat het tijdperk van het zoveelste snel gebouwde spiegelkantoor ten einde loopt’ •

achtergrond Kamer vraagt te veel tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen

Fatale ideeën uit het parlement

De Algemene Politieke Beschouwingen zijn het moment dat de Kamer kan scoren met moties en amendementen. Maar niet zelden zetten die wensen een estafette van mislukkingen in gang. PM keek terug en presenteert vier fatale ideeën die in de derde week van september werden aangenomen en zorgden voor grote problemen in de uitvoering.

R

uim voordat de rijksbegroting voor 2009 is gepresenteerd, denken de politici in de Tweede Kamer na over hun inbreng bij de Algemene Politieke Beschouwingen. Aan het overgrote deel van de voorgestelde rijksuitgaven wordt door de Tweede Kamer niet gemorreld, maar een klein percentage dient als politiek wisselgeld. Tijdens het belangrijkste politieke debat van het jaar willen de fracties zich profileren. De moties en amendementen die hier het gevolg van zijn, zorgen jaarlijks voor heel wat hoofdbrekens op de departementen. Hoe komt het dat deze politieke wensen vaak zo moeilijk uitvoerbaar zijn? Zijn de departementen niet flexibel genoeg, of ontbreekt het aan realiteitsbesef in de Tweede Kamer? Liesbeth Spies, vicefractievoorzitter van het CDA, is net terug van de heisessie, waar de fractie vergaderde over de inbreng van Pieter van Geel in het debat over rijksbegroting en Miljoenennota. Ze erkent dat er wel eens Kamermoties worden aangenomen die moeilijk uitvoerbaar zijn, maar dat kan ook komen doordat het gewoon een slecht idee was. Zo was het CDA mordicus tegen de motie-Van Aartsen-Bos over de buitenschoolse opvang. Daar kun je de scholen niet

mee opzadelen, dat is typisch iets wat gezinnen zelf kunnen regelen, vindt Spies. Het CDA was weer wel voor ‘gratis schoolboeken’, wat ook nogal wat voeten in de aarde heeft. Op de vraag hoe het zou kunnen komen dat de Kamermoties moeilijk uitvoerbaar zijn geeft ze toe dat de ‘financiële dekking’ niet altijd goed is geregeld.

Tekst Tristan van Rijn

‘Er zijn ongetwijfeld creatieve ambtenaren die erin slagen een motie uit te voeren’ Margot Kranenveldt, voorheen van de Lijst Pim Fortuyn en tegenwoordig lid van de PvdA-fractie, stelt dat een ministerie niet om een aangenomen Kamermotie heen kan. Dat vergt dus enige flexibiliteit van de ambtenarij. ‘Er zijn ongetwijfeld creatieve ambtenaren die er in slagen een motie uit te voeren, maar het lukt niet altijd.’ In het laatste geval ‘zal de minister met goede argumenten moeten komen’, stelt het PvdA-Kamerlid. En dan is het nog maar de vraag hoe dat valt in de Kamer. ‘Dat is nou eenmaal het politieke spel. De Kamer bepaalt hoe hard dat spel gespeeld wordt,’ aldus Kranenveldt. 12 september 2008 PM

23

achtergrond

Fatale motie I Het compliment in de mantelzorg Amendement-Van der Vlies (SGP), APB 2006

Fatale motie II Taaltoets voor peuters Motie-Rutte (VVD), APB 2006

Een ruime Kamermeerderheid steunde het amendement om een belastingkorting toe te kennen aan mantelzorgers door middel van een jaarlijkse compensatie van 250 euro voor mensen die langdurig intensieve zorg geven aan vriend, familielid of kennis. De Regeling Waardering Mantelzorgers werd nog dat jaar ingevoerd. Uitbetaling van het ‘mantelzorgcompliment’ bleek echter een heet hangijzer. Meer dan een jaar werd erover gesteggeld.

Mark Rutte kreeg alom bijval in de Tweede Kamer voor zijn voorstel om alle peuters voor hun derde verjaardag een taaltest te laten afleggen op een consultatiebureau. Kinderen die een taalachterstand blijken te hebben moeten verplicht deelnemen aan voorschoolse educatie – zo nodig inclusief hun o uders. Ook de linkse partijen SP en PvdA, die, volgens VVDKamerlid Ineke Dezentjé ‘normaal gesproken rode vlekken krijgen bij het woord “toets”’, stemden met het voorstel in. De uitvoering werd echter belemmerd door het vroegtijdig uiteenvallen van het kabinet-Balkenende II en de daaropvolgende verkiezingen. Toenmalig VVD-staatssecretaris voor Onderwijs Bruno Bruins, die pal achter de motie stond, werd opgevolgd door Sharon Dijksma (PvdA). Dijksma presenteerde in maart 2007 een plan voor de verplichte taaltoets, maar die bleek bij nader inzien geen verplichtend karakter te hebben. Wel kondigde de PvdA-bewindsvrouw in januari 2008 aan dat er 70 miljoen beschikbaar zou komen voor het geven van extra onderwijs aan peuters met een taalachterstand. In augustus werd daar 20 miljoen aan toegevoegd. Maar de peutertoets is nog steeds niet ingevoerd. Een belangrijk tegenargument was dat een eenmalige test slechts een momentopname is en onvoldoende inzicht biedt. Inmiddels heeft de VVD aangedrongen op het uitbreiden van de toets met een of meerdere volgtoetsen, waarvoor de partij Kamerbrede steun zegt te hebben. Een woordvoerder van Dijksma laat weten dat er gebruik zal worden gemaakt van bestaande structuren. ‘De doelstelling is dat er educatie komt om achterstanden weg te werken. Daarvoor hoef je geen nieuw systeem op te zetten.’ Exit verplichte taaltoets. Dijksma heeft in een brief aan de Kamer in mei voorgesteld om gebruik te maken van de huidige praktijk van consultatiebureaus en van parate k ennis over specifieke locaties waar achterstanden zijn. ‘Een verplichte toets brengt met sancties zich mee en daar willen we liever niet aan beginnen,’ laat de woordvoerder van OCW weten. Dezentjé gelooft dat veranderde samenstelling van de regering en het parlement een rol speelt in de uitvoering van de peutertoets. ‘De uitvoerbaarheid van moties is vaker een probleem om uiteenlopende redenen,’ zegt ze. ‘Maar in dit geval zijn het smoesjes. Die taaltoets is gewoon uitvoerbaar.’

‘Nu is het een prestigekwestie geworden van de coalitie’ Reden: de Belastingdienst kon moeilijk vaststellen of een betaling rechtmatig was, want de dienst kon niet vaststellen wie precies in aanmerking kwam voor het compliment. Bovendien bleek in de rijksbegroting geen ruimte voor de door de Kamer geëiste uitgave van 65 miljoen, zodat de uitbetaling doorgeschoven werd naar de gemeenten. Op de Dag van de Mantelzorg in 2007 werden de eerste uitkeringen uitbetaald, maar daarmee was de zaak nog niet opgelost. Op aandringen van de Kamer liet het ministerie van VWS onderzoek doen naar de uitvoering. In mei 2008 concludeerde het departement dat de uitvoering ‘niet geheel foutloos’ was verlopen. Veel mensen die intensieve mantelzorg bedreven maar niet voldeden aan de gestelde criteria, vielen buiten de boot. Het rapport leidde tot een nieuw debat. Een meerderheid in de Tweede Kamer pleitte voor verruiming van de indicatoren waar gecomplimenteerde mantelzorgers aan moeten voldoen. Vóór het einde van dit jaar wordt een nieuwe regeling verwacht, zodat staatssecretaris Bussemaker de 65 miljoen, die intussen wel geregeld is, alsnog kan uitgeven. Tweede Kamerlid Anouchka van Miltenburg van de VVD, nog altijd fel tegenstander van het mantelzorgcompliment, verwacht dat de nieuwe regeling ‘in schoonheid sterft’. De indicatoren worden nu zo ruim getrokken dat de uitvoering ‘veel te duur’ wordt. Volgens haar is er een patstelling tussen de Kamer en de uitvoerders ontstaan vanwege een ‘gebrek aan lef binnen de ambtenarij en van bewindspersonen om te zeggen: “Deze doelstelling kunnen we niet halen”.’ Een woordvoerder van staats secretaris Bussemaker zegt dat VWS verwacht dat de grens van 65 miljoen niet zal worden overschreden. ‘Het gebruik van de nieuwe regeling zal binnen de perken blijven.’ Over de kritiek van de VVD zegt de woordvoerder dat de vrees van Van Miltenburg ‘geen politieke realiteit is’.

24


Fatale motie III Gratis schoolboeken Motie-Van Geel (CDA), APB 2007 Dit is het schoolvoorbeeld van een politieke actie die in de uitvoering op een reeks mitsen en maren is gestuit. Vooral toen de fracties van de drie coalitie-

achtergrond

partijen een motie indienden om de plannen tot het verstrekken van gratis schoolboeken met een jaar te vervroegen naar het nieuwe schooljaar in 2008. De motie was een middel om de koopkracht te repareren na een verwachte lastenverzwaring in 2008. Dat was onhaalbaar. Scholen bleken verplicht hun boeken conform een Europese richtlijn aan te besteden als de kosten hoger waren dan 200.000 euro. De Europese aanbesteding ging niet van een leien dakje. Tot op heden zijn de vier enige aanbestedingsprocedures mislukt. SP-Kamerlid Jasper van Dijk vreest voor ‘juridische chaos en bureaucratische rompslomp’ als straks ‘de overgrote meerderheid van de scholen een aanbestedingsprocedure in gang gaat zetten’. Bovendien rijst de vraag of er sprake is van eerlijke mededinging. Krijgen kleine uitgeverijen wel genoeg kans op de schoolboekenmarkt? Van Dijk: ‘Er is maar liefst 45 miljoen euro vrijgemaakt om juridische procedures te vergoeden. Dat geeft al aan dat er problemen verwacht worden.’ Volgens een woordvoerder van het ministerie van OCW lagen de plannen tot een gefaseerde invoering van gratis schoolboeken in 2008-2009 en een volledige invoering vanaf 2009, al klaar voor de APB van 2007. De motie dwong de uitvoerders tot een spoedprocedure voor het wetsvoorstel. Na enkele maanden bleek dat de meeste scholen in het voortgezet onderwijs meer tijd nodig hadden. Daarop bepaalde het kabinet dat er alsnog een overgangsjaar werd ingevoerd, waarin ouders zelf de boeken betalen en een tegemoetkoming van 316 euro ontvangen. Volgens Van Dijk heeft het kabinet zich laten verrassen door de aanbestedingsverplichting. ‘De fout ligt bij OCW. Dit speelt al sinds 2006. Van der Hoeven kwam toen al met een eerste notitie waarin met geen woord werd gerept over aanbestedingen. Nu is het een prestigekwestie geworden van de coalitie. Het moet en zal op deze manier worden doorgevoerd,’ aldus de parlementariër. Volgens de woordvoerder van OCW was de aanbestedingsverplichting wel bekend bij het ministerie, omdat scholen al sinds 1992 zijn gehouden aan de Europese aanbestedingsregels. ‘Het overgangsjaar was al ingesteld om de scholen te ontzien en te zorgen dat ze zich goed konden voorbereiden.’ De minister heeft inmiddels een Taskforce Gratis Schoolboeken in het leven geroepen ter ondersteuning van de scholen in de aanbestedingsprocedure.

Fatale motie IV Buitenschoolse opvang Motie-Van Aartsen (VVD) en Bos (PvdA), APB 2005 De fractievoorzitters van de VVD en de PvdA vonden steun in de Kamer voor het voorstel om vanaf 2007 scholen in het primair onderwijs te verplichten voor-

en naschoolse opvang te bieden tussen 7.30 en 18.30 uur. Van Aartsen en Bos wilden een einde maken aan het ‘spanningsveld’ tussen de werktijden van ouders en de schooltijden van hun kinderen. De invoering van de motie werd onder de verantwoordelijke ministers De Geus van Sociale Zaken en Van der Hoeven van Onderwijs in gang gezet. Scholen kregen met ingang van januari 2007 een inspanningsverplichting om buitenschoolse opvang (BSO) te faciliteren en vanaf het begin van het nieuwe schooljaar in augustus 2007 gold er een resultaatverplichting. Na de beëdiging van het vierde kabinet-Balkenende begin 2007 nam staatssecretaris Dijksma (PvdA) de verantwoordelijkheid voor de buitenschoolse opvang over. Zij kreeg direct te maken met het ontstaan van lange wachtlijsten, die tot op heden niet zijn weggewerkt. Dijksma liet onderzoek doen (de commissie-Bruins) en op basis van de resultaten presenteerde zij op Prinsjesdag 2007 een nieuw plan van aanpak, dat door de Kamer werd geaccepteerd. Het betrof onder meer een regeling voor de creatie van extra semi-permanente opvangplaatsen die plaats zouden bieden aan 16.000 kinderen. Er werd 29 miljoen voor uitgetrokken. Een meting naar de stand van zaken bij de wachtlijsten toonde in februari 2008 aan dat de BSO’s tussen augustus 2007 en december van dat jaar 12.000 meer kinderen hadden kunnen herbergen, maar dat de wachtlijsten waren gegroeid met 1.800 kinderen. Toch zorgde het resultaat voor optimisme bij OCW. Een woordvoerder: ‘Het is niet belangrijk of er wachtlijsten zijn, als de wachttijden maar kort zijn. En die lieten een daling zien.’ Ook verwachtte OCW dat de effecten van het aangepaste beleid pas later in het jaar

‘We moeten eerlijk zijn: de Kamer heeft het verkeerd ingeschat’ te zien zouden zijn. Een nieuwe meting wordt later dit jaar verwacht. CDA-Kamerlid Mirjam Sterk, al sinds de motie tegen het beleid omdat ‘de scholen wel genoeg op hun bordje’ hebben, denkt niet dat de kabinetswisseling invloed heeft gehad op het beleid. ‘We moeten eerlijk zijn: de Kamer heeft het verkeerd ingeschat. Het ontstaan van lange wachtlijsten blijkt nu de strop te zijn.’ Maar, zegt Sterk, de problemen in de uitvoering van de motie-Van Aartsen-Bos zijn vooral te wijten aan externe factoren. ‘Er is zo veel veranderd sinds het indienen van de motie. Er zijn allerlei aanpassingen gekomen op de Wet kinderopvang, zoals de verplichte werkgeversbijdrage. Er is een cultuuromslag ontstaan en we hadden te maken met een economische groei. Allemaal zaken waardoor ouders eerder gebruik maken van BSO’s.’ • 12 september 2008 PM

25

spelers Communicatie met andere departementen kan beter

De Leeuw werkt aan imago SZW Johan de Leeuw is vorige week als hoogste ambtenaar op Sociale Zaken en Werkgelegenheid begonnen. ‘Het imago van SZW kan beter, daar gaan we voor zorgen,’ zegt de nieuwe SG. Tekst Chris van de Wetering

SZW • Hij heeft een vermoeiende week achter de rug. Johan de Leeuw, de nieuwe secretaris-generaal op SZW is begin september begonnen in zijn nieuwe functie. Na drie jaar inspecteur-generaal van de Inspectie Verkeer en Waterstaat te zijn geweest, is De Leeuw nu de hoogste ambtenaar op SZW. Enige affiniteit met de SZW-dossiers heeft hij wel. Als Kamerlid voor het CDA had hij de portefeuille Sociale Zaken en als secretaris van de boer- en tuindersbond CBTB kon hij ook moeilijk om SZW-onderwerpen heen. ‘Zie het als een oude liefde die weer terugkomt,’ lacht hij. Affiniteit met de dossiers van SZW vindt hij ook absoluut noodzakelijk. Het zou voor mij heel moeilijk zijn om als SG leiding te geven aan deze organisatie zonder die affiniteit,’ zegt hij. In zijn eerste week kwamen er al een paar onderwerpen voorbij waarover hij als ‘eerste en laatste adviseur van de bewindspersonen’ zijn licht moest laten schijnen. Hij voerde om in te werken al gesprekken met zijn directeuren-generaal, zijn directeuren en anderen. Hij sprak in het SZW-café zijn ambtenaren toe en nam ook nog deel aan het volleybalonderdeel op de SZW-sportdag, waar ruim duizend SZW’ers aan deelnamen. ‘We zijn nog lang niet klaar met vernieuwen,’ was zijn boodschap aan de aanwezige ambtenaren. De Leeuws voorganger, Maarten Ruys, introduceerde bij SZW het nieuwe werken. ‘Ik ga de reeds ingezette vernieuwing uitbouwen,’ zegt De Leeuw, die zichzelf graag kenschetst

26


als iemand die houdt van vernieuwing en niet het type is dat gewoon op de winkel past. Hij is niet ontevreden over de organisatie die hij aantreft. ‘De reorganisatie loopt heel erg goed. We lopen voorop als het gaat om het neerzetten van nieuwe organisatie-eenheden. Ik ga er nu voor zorgen dat we ook de personeelsreductie realiseren en dat de achterliggende bedoeling van de vernieuwing gestalte krijgt. We moeten namelijk beter gaan samenwerken; ook de samenwerking tussen de departementen en met de buitenwereld kan beter.’ Zelf zal hij het goede voorbeeld geven, zegt hij. Hij zal de contacten met de buitenwereld aanhalen en uitbouwen. Zijn missie acht hij geslaagd als ook het veld ziet dat er wat veranderd is bij SZW. ‘We moeten een beter imago krijgen,’ vindt De Leeuw, die het als zijn belangrijkste taak ziet de vernieuwingsa-

‘We zijn nog lang niet klaar met vernieuwen’ genda van SZW vorm en inhoud te geven. ‘Wij zijn een departement dat heel sterk in de inhoud is – we hebben veel gespecialiseerde mensen die een ongekend hoge productie hebben, maar waar het proces iets te weinig aandacht krijgt. ‘We moeten de communicatie met andere departementen en met de buitenwereld nog beter oppakken,’ zegt hij. Pas als ook de buitenwereld in SZW een moderne organisatie herkent, die goed en tijdig communiceert en andere partijen indien nodig bij

Johan de Leeuw gaat de contacten met de buitenwereld aanhalen en uitbouwen

haar dossiers betrekt, is hij tevreden. Het zijn hele algemene doelstellingen, niet iets waarop je keihard afgerekend kunt worden, geeft hij toe, maar ze getuigen wel van ambitie, vindt de kersverse SG. Hij wil er ook verantwoording over afleggen. Belangrijk is, vindt hij, niet alleen aandacht te hebben voor organisatorische aspecten, maar ook aandacht te geven aan de achterliggende bedoeling. De vernieuwing bij de reorganisatie van SZW moet leiden tot meer ontkokerd samenwerken en sensitiviteit voor de buitenwereld. De Leeuw was inspecteur-generaal bij de Inspectie Verkeer en Waterstaat en zat in die hoedanigheid ook de Inspectieraad voor. Wie zijn opvolger wordt in deze laatste functie zal deze maand bekend worden. Een advies voor de huidige directeur-generaal van de Belastingdienst Jenny Thunnissen, die hem opvolgt als IG, geeft hij liever niet. ‘Collega’s zijn meestal niet gebaat bij goedbedoelde adviezen van hun voorgangers. Ze moeten zelf maar ervaren wat ze aantreffen,’ vindt hij. •

spelers DGIS Treffers volgt Wijffels op

‘De Wereldbank is een lerende organisatie’ Directeur-generaal Internationale Samenwerking Ruud Treffers (60) neemt met ingang van 1 november het stokje over van Herman Wijffels als de Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank. ‘De structurele aanpassingsprogramma’s van de Wereldbank waren geen goed beleid.’ BZ/OS • Ruud Treffers heeft zin in zijn nieuwe functie bij de Wereldbank. ‘De nieuwe president Robert Zoellick heeft zijn prioriteiten aangegeven en die moeten nu omgesmeed worden tot een nieuwe strategie,’ legt hij uit. Afrika, klimaatverandering, fragiele staten en de Arabische wereld zullen centraal staan. ‘En het actuele issue dat wij omschrijven met de voice and representation.’ IMF en Wereldbank zijn in 1944 opgericht en weerspiegelen nog steeds de volstrekt gedateerde naoorlogse koloniale

verhoudingen van die tijd. Treffers: ‘Het IMF heeft al wat ruimte gemaakt voor grote opkomende economieën, maar de Wereldbank staat nog aan het begin van die discussie.’ Als ambassadeur in Paramaribo en Jakarta deed Treffers ruimschoots ervaring op met postkoloniale gevoeligheden. En hij weet als geen ander hoe belangrijk het is dat de ontwikkelingslanden zelf de zeggenschap behouden bij de uitvoering van het beleid. ‘De Wereldbank is een lerende organisatie,’ geeft hij aan. De milieudimensie van grootschalige projecten werd vroeger nog wel eens over het hoofd gezien. ‘De structurele aanpassingsprogramma’s van de Wereldbank waren geen goed beleid,’ geeft Treffers toe. Alle reden dus om het in de toekomst beter te doen. De laatste trend is volgens hem dat donoren en ontvangende landen allebei het resultaat voorop stellen. ‘Er is een verzakelijking ontstaan, die niet meer gedomi-

neerd wordt door het bevrijdingsperspectief van de dekolonisatie.’ Aan de westerse kant ziet hij minder paternalisme. Maar de basisregel van de bank om leningen die een corrupte dictator is aangegaan (die het geld vervolgens heeft weggesluisd naar een Zwitserse bankrekening) niet zonder meer kwijt te schelden, staat nog recht overeind. Tot ongenoegen van veel ontwikkelingslanden, want daardoor is het voor democratisch gekozen regeringen in fragiele staten erg lastig om vooruitgang te laten zien aan de bevolking. Hoe politiek de positie van onze bewindvoerder is bij de Wereldbank bleek onder zijn voorganger Wijffels. Zijn positie was als voorzitter van de commissie die onderzoek deed naar de aantijgingen tegen Wereldbankpresident Wolfowitz natuurlijk erg geprononceerd, stelt Treffers. ‘Wijffels stond in de vuurlinie en de Amerikanen spelen soms hard ball, zoals hij heeft gemerkt.’ • Guikje Roethof

Advertentie

Een ervaren professional voor uw organisatie!

Via P&O Services Groep

Voor onze opdrachtgever, een gemotiveerde en ervaren professional (M), zijn wij op zoek naar een vacature voor de functie van

Manager efficiencyverbetering resultaatgerichte professional voor het verbeteren van uw organisatie U zoekt: U zit in de top van een middelgrote organisatie en u wilt de efficiency van uw bedrijfsprocessen verbeteren. Het doel is u helder maar de vormgeving nog niet helemaal. Het project of programma speelt zich af op het snijvlak van mensen, werkprocessen en IT-ondersteuning (bijv. SAP). U zoekt een ervaren manager die vanuit overzicht kan focussen op het doel en het project kan vormgeven binnen de randvoorwaarden van uw organisatie. Tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door. Het krachtenveld waarin de manager opereert, beschrijft u als complex.

Wij bieden: Onze opdrachtgever ontleent zijn visie en overstijgend vermogen aan een lange ervaring in projecten lijnmanagement. Hij is resultaatgericht, neemt initiatief en denkt onafhankelijk. In een omgeving vol verandering brengt hij rust en stabiliteit door samenwerking, sensitiviteit, verbindend vermogen en een gezonde dosis humor. Onze opdrachtgever kan genieten van een goed draaiende projectteam maar is pas tevreden als de mensen in de organisatie op tijd en binnen budget weer positief aan het werk zijn. Interesse? Ziet u deze praktisch geschoolde professional als uw manager efficiencyverbetering, neemt u dan contact op met Jan Louvenberg, directielid, op telefoonnummer 06-53427239. Een bericht per e-mail kan ook: [email protected] P&O Services Groep biedt creatieve mobiliteitsoplossingen voor personeelsvraagstukken. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt zeker op prijs gesteld!

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Correspondentieadres

| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

Internet

| www.posg.nl 12 september 2008 PM

27

spelers

Wie Bertine Steenbergen Leeftijd 38 jaar Woont in Den Haag Is Single Hobby´s Koken, lezen, stedentripjes Leest NRC Handelsblad, twijfelt over nrc•next Stapt Over Van gemeente Den Haag naar ministerie van BZK Begonnen bij Ministerie van Financiën

28


spelers Nieuwe programmadirecteur Krachtig Bestuur Bertine Steenbergen

‘Ik bespeur een andere energie dan bij Andere Overheid’ Bertine Steenbergen is net begonnen als programmadirecteur Krachtig Bestuur op het ministerie van BZK. ‘In 2011 moeten leren van elkaars bestuurskrachtmeting of een benchmarkonderzoek van provincies en gemeenten heel normaal zijn.’ Tekst Chris van de Wetering Foto Rob Jongbloed

H

et is pas haar vierde dag, maar de programmadirecteur van het nieuwe directoraat Krachtig Bestuur heeft al vijf bossen bloemen mee naar huis mogen nemen. Bertine Steenbergen (38), die vorige week begonnen is, voelt zich ‘nu al heel erg welkom’ bij BZK, al was de enorme volksverhuizing waar ze prompt in terechtkwam, misschien iets minder feestelijk. Ruim duizend BZK’ers kregen een nieuwe werkplek in de interne reorganisatie van deze week. In het programma Krachtig Bestuur dat Steenbergen de komende tijd samen met gemeenten en provincies moet gaan opstellen, staat de effectiviteit van de verschillende bestuurslagen als geheel centraal. ‘We moeten misschien niet alles samen gaan doen, maar we moeten elkaar wel beter gaan aanvullen,’ zegt Steenbergen. Het programma zal dan ook gaan over verminderen van het interbestuurlijk toezicht, over bestuurskrachtmetingen en benchmarkonderzoeken en andere samenwerkingsvormen tussen de overheden, die nu soms al gebruikelijk zijn. Denk aan samenwerken via a mbtelijke fusie van gemeenten, via shared services centers of met uitbesteding van taken van kleine gemeenten aan grote gemeenten of aan provincies waar Zwolle mee bezig is. ‘We moeten vooral ook van elkaar kunnen leren,’ zegt Steenbergen. Met het programma hoopt de rijksoverheid dat gemeenten ook invulling gaan geven aan de grotere beleidsvrijheid die zij van dit kabinet gekregen hebben. ‘Gemeenten en

provincies moeten beter weten waar hun kracht ligt en wat ze te kiezen h ebben,’ zegt Steenbergen. ‘Want wij gaan niet op hun stoel zitten.’ Mag een vergrijsd provinciestadje meer investeren in de thuiszorg dan in inburgering of in kinderopvang of moeten alle gemeenten zoals nu het geval is alle taken hetzelfde uitvoeren, zijn vragen die aan de orde komen. Steenbergen begon als bestuurskundige bij Financiën, waar ze op het Bureau SG algauw met het begrip ‘ontkokering’ vertrouwd raakte. Daarna werkte ze bij het interdepartementale programma Andere Overheid en toen dit stopte kwam ze bij de gemeente Den Haag op de Dienst Stedelijke ontwikkeling terecht. Inmiddels is ze weer terug in rijksdienst.

‘Ik zie onszelf niet als dé oplossing van dé problemen van de overheid’ Wat heb je geleerd van het werk bij een gemeente?

‘Daar heb ik gezien wat de impact kan zijn van een rijksbeslissing. Het is soms een zin in een wet, maar de gevolgen op gemeentelijk niveau kunnen enorm zijn. Bijvoorbeeld de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsvergunning, die om overigens volstrekt legitieme redenen wordt uitgesteld. Dat betekent nogal wat voor gemeenten, want die zijn al tijden met de voorbereiding daarvan bezig.’

Dit is niet het eerste programma dat bestuurlijke vernieuwing wil bewerkstelligen. Waarom zou het dit keer wel lukken?

‘Het is een programma van BZK, wat betekent dat we goed zijn ingebed in de ambtelijke organisatie. De relatie tussen de overheden is ook een beleidsprioriteit. Tekenend vind ik dat ik nu al met de provincies in gesprek ben. Ik bespeur een andere energie dan bij Andere Overheid, waar provincies en gemeenten zich geconfronteerd zagen met een programma dat vanuit het rijk was opgezet. We doen het nu gezamenlijk. Maar ik zie onszelf niet als dé oplossing van dé problemen van de overheid in Nederland of als het sluitstuk van de discussie over de organisatie van de overheid. Wij kunnen wel een extra impuls geven, maar ik heb niet de illusie dat over drie jaar alles totaal anders is. Wel hoop ik dat gemeenten dan beter inzien wat er voor ze te kiezen is.’ Waarmee bent u over drie jaar tevreden?

‘Als de relatie tussen de overheden opener is geworden en een bestuurskrachtmeting of benchmarkonderzoek heel gebruikelijk is geworden.’ Wat is het beste idee dat is opgekomen op de recente heisessie met het team?

‘Dat is ongetwijfeld het idee om ook de departementen te gaan benchmarken en bestuurskrachtmetingen op rijksniveau te introduceren. Als je dat van gemeenten en provincies vraagt zou je dat ook van jezelf moeten doen, vind ik. •


29

spelers UEFA erkent competitie van voetballende ambtenaren

Oranje Lions netwerken in Brussel Ondanks de 5-1 nederlaag tegen Duitsland beginnen de voetballende ambtenaren van de Oranje Lions in Brussel vol goede moed aan het nieuwe seizoen. Gehoopt wordt op de komst van Neelie Kroes. EUROPA • ‘Eurocommissaris Olli Rehn maakt deel uit van het Finse voetbalteam. Het zou leuk zijn als wij Neelie Kroes kunnen strikken,’ lacht Unico van Kooten, initiatiefnemer van de OiB Lions, oftewel Oranje in Brussel. In september gaat de Euroleaugue BXL van start, een heuse voetbalcompetitie erkend en ondersteund door de de Europese voetbalkoepel UEFA. In het Nederlandse team zitten ambtenaren van de Europese Commissie en de PV, medewerkers van Europarlementariërs, maar ook personeelsleden Shell en ING. ‘Als je de Nederlandse taal machtig bent, maar niet uit Nederland afkomstig, dan mag je ook lid worden van Oranje in Brussel,’ zegt Van Kooten, die zelf bij het Europese kantoor van de Vereniging van Afvalbedrijven werkzaam is. ‘We willen

toch een beetje Europees denken.’ Het voetbalteam bestaat inmiddels uit 37 mannen en 1 vrouw en traint eens per week. Op 21 september staat de eerste competitiewedstrijd op het programma. Tegenstander is Italië. Hoewel de oranje leeuwen eerder met 5-1 verloren van Duitsland, ziet linksvoor Van Kooten de wedstrijd met vertrouwen tegemoet. ‘Wij hebben ook een aantal Italianen in onze gelederen.’ Het gaat overigens niet alleen om een potje voetbal. Van Kooten: ‘Netwerken is een belangrijk aspect. Door het organiseren van zo’n culturele mix, merk je dat mensen anders zijn. Niet alleen qua voetbalstijl, maar ook wat mentaliteit betreft. Dat komt zowel van pas op het veld als in professionele zin.’ • CC

De Nederlandse consul Willem de Bruin (rechts) en de Duitse ambassadeur Reinhard Bettzüge (links) verrichten de aftrap van de vriendschappelijke wedstrijd tussen Nederland en Duitsland. www.oranjeinbrussel.eu

Advertentie

P&O Services Groep brengt mensen in beweging • Mobiliteitsdienstverband • Loopbaancoaching • Assessment- & Developmentcenter • Management Development & Leertrajecten • Interim & Detachering • Payrolling

Dé mobiliteitspartner voor ambtenaren en bestuurders!

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Correspondentieadres

30


| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

Internet

| www.posg.nl

spelers Bellen met… Rob de Vries, programmamanager Rijksoverheid Olympisch Plan 2028

‘Een bezoek aan de Spelen moet functioneel zijn’ Nederland liep zich alvast warm in Peking om de Olympische Spelen van 2028 naar zich toe te trekken. Rob de Vries, programmamanager Rijksoverheid Olympisch Plan 2028, legt uit wat de bewindslieden en de topambtenaren van het rijk deden in China. VWS • Met zeven gouden, vijf zilveren en vier bronzen olympische plakken heeft Nederland het in China helemaal niet gek gedaan. Achter de schermen is flink gelobbyd om de meningen te peilen over de mogelijke kandidatuur van Nederland om de Spelen in 2028 te organiseren. U bent twee weken in Peking geweest. Heeft u veel wedstrijden gezien?

‘Voor zover het qua afstand mogelijk was, hebben we alle sporten wel zo’n beetje gezien. Judo, schermen, baanwielrennen, zwemmen, hockey, waterpolo, bmx’en, roeien, beachvolleybal en atletiek.’ Wat was voor u het sportieve hoogtepunt?

‘Veel mensen zullen zeggen: de gouden medaille op het langeafstandszwemmen, maar helaas ben ik daar niet bij geweest. We waren toen bij de finale van de waterpolodames, vandaar dat dit voor mij het hoogtepunt is.’ U zegt we, met wie hebt u de meeste wedstrijden gekeken?

‘Ik was vaak in de buurt van de staats

secretaris [Bussemaker, CC], hoewel ik ook een eigen programma had. Als delegatie van de Nederlandse overheid moet je je verspreiden zodat je bij zoveel mogelijk activiteiten aanwezig kunt zijn.’

het paardensportevenement. De bewindslieden werden begeleid door een paar ambtenaren [zie kader, CC]. We hebben het wel beperkt gehouden, een bezoek aan de Spelen moet functioneel zijn.’

Kon u overal zomaar naar binnen?

Funtioneel? Wat moest Verburg dan in Hong Kong?

‘Ja, het mooie was dat ik een accreditatie had, waardoor ik alle venues op kon zonder dat ik er een kaartje voor nodig had. Daar kwam ik veel sportbestuurders uit allerlei landen tegen.’ U heeft dus goed kunnen lobbyen voor de Nederlandse zaak?

‘Het bleek dat de meeste mensen al op de hoogte waren van onze plannen voor de Spelen in 2028. Velen dachten zelfs dat we ons al gekandideerd hadden. Ik heb uitgelegd dat dat niet het geval is, maar dat we naarstig aan het onderzoeken zijn of we ons gaan kandideren.’ Een aantal bewindslieden heeft zijn gezicht laten zien. Staatssecretaris Bussemaker en premier Balkenende natuurlijk. En Jack de Vries in verband met de topsporters van Defensie.

Welke rijksambtenaren brachten een bezoek aan de Olympische Spelen? VWS Geert van Maanen secretaris-generaal VWS Rob de Vries programmamanager Rijksover heid Olympisch Plan 2028 Bart Zijlstra directeur Sport Peter de Klerk medewerker directie Sport Pieter Idenburg woordvoerder Annette Dijkstra woordvoerder Algemene Zaken Gerard van der Wulp directeur-generaal Rijksvoor lichtingsdienst

Karel van Oosterom raadadviseur Buitenland Ard van Briemen adjunct-raadadviseur Sport

‘Vergeet Gerda Verburg niet, de minister van Landbouw. Zij was in Hong Kong bij

‘Zij was daar in verband met de paardensport. Paardenfokkerij – is Nederland groot in – en dierenwelzijn zijn onderdeel van haar portefeuille. Bovendien is de paardenhandel een belangrijke economische sector. Ze combineerde het overigens met een werkbezoek aan Indonesië.’ Ook Geert van Maanen, de secretarisgeneraal van VWS, was van de partij. Wat was zijn rol dan?

‘Hij was er een paar dagen om de staatssecretaris te begeleiden. Daarna kwam Bart Zijlstra, de nieuwe directeur Sport, en ging de SG weer naar huis. Datzelfde geldt voor de beide woordvoerders, zij wisselden elkaar ook af.’ Wat gaat er gebeuren nu u weer terug bent in Nederland?

‘We concentreren ons nu samen met NOC*NSF op het vormgeven van het plan van aanpak. Eind dit jaar wordt een beslissing genomen over het vervolgtraject.’ • CC

Advertentie

Defensie Majoor Goede adjudant van de staatssecretaris Sascha Louwhoff woordvoerder LNV Annemie Burger directeur-generaal Henk de Jong plaatsvervangend directeur Internationale Zaken 12 september 2008 PM

31

spelers

wie zit waar Jenny Thunnissen wordt de nieuwe inspecteur-generaal bij de Inspectie van Verkeer en Waterstaat. Zij volgt Johan de Leeuw op die SG op SZW is geworden (zie pagina 26). Thunnissen, sinds 2000 DG Belastingdienst, was al langer op zoek naar een andere job. Zo werd ze ook genoemd voor een hoge post op BZK en SZW, maar het werd uiteindelijk Verkeer en Waterstaat. Henk Brons is de nieuwe directeurgeneraal van de Rijksvoorlichtingsdienst. Hij volgt Gerard van der Wulp op die op 1 september naar de Nederlandse ambassade in Washington is gegaan. Brons werkt sinds 2002 bij de RVD, tot voor kort als de plaatsvervanger van Van der Wulp. Eerder was hij directeur Voorlichting bij het ministerie van OCW en als journalist werkzaam bij dagblad Het Vrije Volk. Jenneke de Sain (44) is met ingang van 1 oktober 2008 de nieuwe directeur Communicatie op het ministerie van OCW. Zij volgt de vorig jaar vertrokken Caecilia Kroon op, die inmiddels voor ABD Interim werkzaam is. De Sain is nu nog projectdirecteur Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl en lid van het managementteam van de Rijksvoorlichtingsdienst. Jeroen Sprenger, bijna tien jaar directeur

Advertentie

Wij vinden de topmanager die u zoekt… ! w | www.searchposg.nl t | (073) 503 93 20

Voorlichting op Financiën, neemt het stokje van De Sain op AZ over (zie pagina 8). De Nationaal Coördinator Terrorisme bestrijding Tjibbe Joustra en zijn plaatsvervanger Lidewijde Ongering stoppen er bijna gelijktijdig mee. Joustra verlaat de rijksdienst omdat ‘hij het tijd vindt wat anders te gaan doen’. Ongering is naar het ministerie van Verkeer en Waterstaat overgestapt. Ze is daar loco-SG, een nieuwe invulling van de pSG-post. Per 1 oktober neemt Theo Bot de plek van Ongering in als plaatsvervangend NCTb. Hij is nu nog plaatsvervangend hoofd van de AIVD. Eerder werkte Bot bij het Openbaar Ministerie. De huidige algemeen directeur van de Adviesraad Wetenschaps- en Technologiebeleid Babs van den Bergh wordt de nieuwe directeur Onderzoeks- en Wetenschapsbeleid op OCW. Zij volgt Cornelis van Bochove op die eerder dit jaar hoogleraar in Leiden is geworden. Dion Kotteman is benoemd als algemeen directeur van de Rijksauditdienst, een nieuwe organisatie binnen de rijksoverheid waar de auditdiensten van BZK, Vrom, VWS en Financiën met ingang van 1 oktober 2008 samengaan. Hij werkt nu nog in het bedrijfsleven bij ING waar hij verantwoordelijk is voor grotere programma’s op het gebied van veiligheid. Eerder werkte hij bij de Rabobank, Staal Bankiers, ABN Amro en het ministerie van Justitie. De nieuwe directeur Voorlichting en Communicatie van het ministerie van VWS wordt Stephan Koole. Hij volgt Cor Groeneweg op die is overgestapt naar het Verbond van Verzekeraars. Koole, die op 1 oktober bij VWS begint, is nu nog directeur Communicatie op Verkeer en Waterstaat. Eerder vervulde hij die functie op SZW. Vóór 2002 was Koole

journalist, onder meer bij het Algemeen Dagblad. M ichaël van Wissen van Veen gaat tijdelijk de door het vertrek van Koole ontstane vacature op VenW vervullen. Het ministerie van OCW leent Van Wissen van Veen uit. Hans Janssen is per 1 oktober 2008 benoemd tot plaatsvervangend inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg. Hij volgt Nico Oudendijk op die in 2004 bij de inspectie als ‘crisismanager’ werd aangetrokken om de onrust die de reorganisatie teweegbracht op te lossen. Janssen is nu nog lid van de raad van bestuur van Stichting Centrum Indicatiestelling Zorg. Maarten Hajer is benoemd tot directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving dat is ontstaan door samenvoeging van het Ruimtelijk Planbureau en het Milieu- en Natuurplanbureau. Sinds 1998 is Hajer hoogleraar bestuur en beleid aan de Universiteit van Amsterdam. Daarvoor was hij onder meer werkzaam aan de universiteiten van Leiden en München en als senior onderzoeker bij de WRR. Hajer volgt op 1 oktober 2008 Dineke Mulock Houwer op die sinds de fusie interim-directeur was van het planbureau. Met ingang van 1 november wordt Saskia Görtz directeur Organisatie en Personeel Rijk bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Sinds 2005 is zij werkzaam als programmadirecteur landelijk HRM bij Politie Nederland. Voor die tijd was Görtz directeur HRM bij de politie Haaglanden Arno Thijssen is benoemd tot programmadirecteur Dienstverlening, Regeldruk en Informatiebeleid bij het DG Bestuur en Koninkrijksrelaties van BZK. Sinds 2002 is hij gemeentesecretaris/ algemeen directeur bij de gemeente Leidschendam-Voorburg. Tot 2002 werkte Thijssen voor de gemeente Zoetermeer.

Heeft u ook een andere baan? Mail het naar [email protected]

32


agenda

Kameragenda

(selectie)

Plenaire vergadering Komende week staat vooral in het teken van Prinsjesdag en de daaropvolgende Algemene Politieke Beschouwingen. Een week later debatteert de Kamer over wetswijzigingen met betrekking tot de rechtspositie van politieke ambtsdragers. Commissievergaderingen Dinsdag 23 september 16.00 – 19.00 Justitie, Algemeen Overleg Plaatsing in inrichting stelselmatige daders 17.00 – 19.00 VenW, Algemeen Overleg Strategie Verkeersveiligheid Woensdag 24 september 10.00 – 12.00 OCW, Jeugd en SZW, Algemeen Overleg Aanvalsplan Laaggeletterdheid 10.30 – 12.30 Justitie en BZK Algemeen Overleg JBZ Raad 10.00 – 12.00 LNV, Rondetafelgesprek Evaluatie gedragscodes Flora- en Faunawet

10.00 – 12.00 11.30 – 12.30 12.00 – 14.00 13.00 – 16.00 13.00 – 15.00 14.00 – 17.00 14.00 – 16.00 15.00 – 17.00 15.30 – 18.30

Financiën en VenW, Algemeen Overleg Staatsdeelnemingen EZ, Algemeen Overleg Europa-overleg Raad voor Concurrentievermogen VenW en Vrom, Algemeen Overleg Schiphol OCW, BZK, Jeugd en Justitie, Algemeen Overleg Integrale aanpak schoolverzuim EZ, Algemeen Overleg Wijkeconomie VWS, LNV en Vrom, Algemeen Overleg Dierproeven SZW en Europa, Algemeen Overleg Europa-overleg BZK, Algemeen Overleg Gemeentelijke Basisadministratie Justitie, Algemeen Overleg Beleidsplan asiel

16.00 – 19.00

SZW, EZ, Financiën en Justitie, Algemeen Overleg Kabinetsreactie Seradvies Evenwichtig Ondernemingsbestuur

Donderdag 25 september 10.30 – 12.30 VWS, Hoorzitting Orgaandonatie 10.00 – 12.30 LNV en Europa, Algemeen Overleg Landbouw- en Visserij- raad 11.30 – 13.30 VenW Algemeen Overleg Toezicht en handhaving 11.00 – 13.00 OCW, Algemeen Overleg Plan van scholen 14.00 – 16.00 Defensie en Europa, Algemeen Overleg Informele ontmoeting EU-ministers van Defensie 14.30 – 16.30 WWI, Algemeen Overleg Particuliere woning verbetering en VVE problematiek

Evenementen 14 september Abel Herzberglezing door Ahmed Aboutaleb De Rode Hoed, Amsterdam www.derodehoed.nl 15 september Openingsdebat Prinsjesnacht Café Politiek Het Nutshuis, Den Haag www.politiekcafe.nl 18 september Netwerkbijeenkomst Multicultureel Netwerk Rijksambtenaren Sociëteit de Witte, Den Haag www.aofondsrijk.nl 22 september Debat Hoezo democratie in crisis? De Rode Hoed i.s.m. Trouw en het Forum

voor Democratische Ontwikkeling De Rode Hoed, Amsterdam www.derodehoed.nl 23 september Debat De Wijkbegroting in de Rijksbegroting Nirov Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag www.nirov.nl 23 september Congres Overheid & Ict Studiecentrum Bedrijf en Overheid Jaarbeurs, Utrecht www.sbo.nl 25 september Nationale Conferentie Pandemie bestrijding 2008 BlomBerg Instituut

Musis Sacrum, Arnhem www.pandemiedebat.nl 25 september Nationale Dubodag: Duurzaam bouwen Studiecentrum Bedrijf en Overheid WTC, Rotterdam www.dubodag.nl 29 september Jonge Ambtenarendictee Piazza, BoomingBZK en YoHoCo Tweede Kamer, Den Haag www.piazza.tv 29 september Symposium Ruimte maken voor senioren Sir55 ism Vrom, VNG en SEV Provinciehuis, Den Bosch www.sir-55.nl


33

et cetera

Duyvendaks zwanenzang veel te lief

A

ls ex-GroenLinks-Kamerlid Wijnand Duyvendak had geweten dat hij met zijn boek KlimaatactiAuteur Wijnand Duyvendak vist in de politiek ook meteen zijn parlementaire zwanenzang ten gehore bracht, Uitgeverij Bert Bakker Prijs 14,95 had hij zijn memoires over zes jaar milieupolitiek ongetwijfeld scherper geformuleerd. Nu is het boek toch vooral een exercitie in wellevendheid. Duyvendak beschrijft hoe hij de ene na de andere internationale klimaattop afloopt. Keer op keer wacht teleurstelling. Maar hij hoedt zich voor harde conclusies. Tussen de regels door merkt de lezer hoezeer de auteur zich verbijt over de even vrome als loze toezeggingen die worden gedaan, maar telkens besluit de auteur zich monter naar het volgende Waterloo te begeven. Angst voor woede lijkt een motief. ‘Ik ben niet meer de actievoerder van weleer,’ bezweert Duyvendak. ‘De afgelopen jaren ben ik meer en meer politicus geworden. Bij actievoeren ligt uiteindelijk altijd een zwaar accent op aanklagen. Nu wil ik echter oplossen, oplossen en nog eens oplossen.’ Duyvendak komt inderdaad met oplossingen. Zo lanceerde hij Advertentie een voorstel voor een Studeren bij Campus Den Haag ‘Klimaatbegroting’, met als belangrijkste onderdeel een Klimaatwet, die net als de Titel Klimaatactivist in de politiek

financiële Zalm-norm of de EMU-begrotingsregels ook harde, directe grenzen stelt. Een van zijn laatste grote daden als Kamerlid was het welslagen van zijn motie om het kabinet op te roepen om meer aandacht te besteden aan Concentrating Solar Power (CSP), een vorm van grootschalige zonne-energie die heel de EU via het zonlicht in de Sahara van elektriciteit zou kunnen voorzien. Toch bleef het bij symboolpolitiek, want tot de harde kern van de besluitvorming wist Duyvendak ondanks zijn stug volgehouden positivisme niet door te dringen. Verfrissend is Duyvendaks waarschuwing tegen ‘groen moralisme’. Hij weet te relativeren, ook de rol van zijn eigen partij. ‘GroenLinkskiezers hebben het sterkste milieubewustzijn en maken zich grote zorgen over de klimaatverandering, terwijl ze tegelijkertijd het meeste vliegen van alle Nederlanders,’ constateert hij. En: ‘Milieuorganisaties (en GroenLinks ook!) hebben tot nu toe te veel de neiging de mensen te willen vertellen wat ze moeten doen, zijn veel te belerend. Het roept begrijpelijke weerstand op, behalve bij die groep die deze organisaties toch al steunt.’ Het is van een bittere ironie dat juist zo’n oefening in relativerend denken culmineerde in het einde van een politieke loopbaan. Hetgeen spijtig is, want het leidt geen twijfel dat Nederland – al sinds jaren een van de ‘vieze mannen van Europa’ – een energieke aanjager als Duyvendak in de aanloop naar de alles beslissende klimaattop in Kopenhagen heel goed had kunnen gebruiken. • René Zwaap

Democratie in crisis? Op zoek naar verdieping in uw werk? Bent u werkzaam in of voor de publieke sector en mist u in uw werk de mogelijkheid tot reflectie? Signaleert u in het overheersende managementdenken een tekort aan aandacht voor de inhoudelijke onderstroom van politiek en beleid? Dan is de leergang p-Government zeker iets voor u! De leergang biedt een interdisciplinaire kijk op de achtergronden en de werking van het openbaar bestuur. In drie modules maakt u kennis met de filosofische en economische grondslagen van het Nederlandse politieke stelsel. U werkt vanuit verschillende wetenschappelijke invalshoeken aan actuele maatschappelijke vraagstukken.

Inschrijven is mogelijk tot 26 september 2008. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar, schrijf u snel in! Ook start bij Campus Den Haag de college reeks: Intellectuals and Politics Deze Engelstalige collegereeks begint op november 2008 en wordt verzorgd door Prof.dr.mr. Frits Bolkestein. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Campus Den Haag. Tel: 070 302 1070 www.campusdenhaag.nl

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Is er in Nederland, zes jaar na de moord op Pim Fortuyn, sprake van een crisis in de relatie tussen burgers en overheid? De Rode Hoed onderzoekt dit in vier debatten. Maandag 22 september vindt de eerste bijeenkomst plaats over de erosie van het politieke midden. Politiek veteraan Ed van Thijn vreest voor de regeerbaarheid van Nederland. Politicoloog Wouter van den Burg ziet het juist helemaal niet somber in. Zij verdedigen hun visie waarna Jos de Beus (politicoloog), Paul Kalma (Tweede Kamerlid, PvdA), Jaap Spreeuwenberg (Cool Politics) en Ronald van Raak (Tweede Kamerlid SP) zullen reageren. Wat Debat Het midden houdt geen stand; eerste bijeenkomst van de reeks Hoezo democratie in crisis? Wanneer Maandag 22 september, 20.00 uur Waar Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam Toegang 8 euro in de voorverkoop ([email protected]), 9 euro aan de deur Info www.rodehoed.nl of 020 6385606

et cetera

‘Een heer om van te houden’ Titel Republiek van vrije burgers, Het onbehagen in de democratie Auteur HJ Schoo Uitgeverij Bert Bakker Prijs 19,95

V

eel lovende woorden bij de presentatie van Republiek van vrije burgers, het onbehagen in de democratie van HJ Schoo. De columnist overleed een jaar geleden en een kring van vrienden, onder wie Jos de Beus, Arendo Joustra en Marc Chavannes, heeft zijn laatste werk in een boek bijeengebracht. De bundel biedt interessante kost voor beleidsmakers. ‘Schoo schopte niet, hij schoffelde,’ typeerde Nausicaa Marbe zijn stijl van schrijven. Schoo volgde het politieke debat, maar schreef over de werkelijkheid er achter. Brede onderstromen in de samenleving en de (on)uitvoerbaarheid van beleid, daar lag zijn interesse. Lang voordat Fortuyn op het politieke toneel verscheen – Schoo had hem als hoofdredacteur van weekblad Elsevier zelf als columnist aangetrokken – schreef hij over het immigratievraagstuk. ‘Politiek en bestuur, ook media en wetenschap, zijn in het algemeen blijven steken in gemakzuchtige propaganda voor de geopenbaarde waarheid van het multiculturalisme en de deugd der “kleurrijkheid”.’ Met dit soort statements probeerde Schoo de discussie te kantelen. Niets sprak vanzelf, Schoo was permanent op zoek naar nieuwe invalshoeken voor oude discussies. ‘Een heer om van te houden,’ stelde uitgever Mai Spijkers. En hij voegde er eerlijk aan toe dat de gesprekken die hij met Hendrik Jan Schoo voerde, meestal interessanter waren

De macht van het superkapitaal Een week na Prinsjesdag gaat minister van Financiën Wouter Bos in debat met hoogleraar economie Arjo Klamer en hoofdeconoom bij Robeco Lex Hoogduin. Onderwerp van discussie: globalisering en de macht van het superkapitaal. Het Nederlandse bedrijfsleven komt steeds meer in internationale handen (ABN Amro, KLM). Heeft de overheid nog wel invloed op die ontwikkelingen? Hoe moet een PvdA-minister van Financiën hierop anticiperen? Is er nog iets bij te sturen? En moet hij dat eigenlijk wel willen? Wat Haags debat aan de gracht: met Wouter Bos Wanneer Woensdag 24 september, 20.15 uur Waar Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam Toegang 8 euro in de voorverkoop ([email protected]), 9 euro aan de deur Info www.rodehoed.nl of 020 6385606

dan de ruwe kopij die op de deurmat viel. ‘Voor iemand die van zichzelf zei dat hij niet zo goed schreef,’ voegde Marc Chavannes er aan toe, ‘schreef Schoo bijzonder interessante stukken.’ En daar heeft hij gelijk in. Juist de diepgang van Schoo werpt een nieuw licht op beleidsvraagstukken. Het verdwijnen van de zuilen en van de politieke ideologieën schiep ruimte voor specialisten op het gebied van migratierecht, demografie, minderhedenbeleid en andere ‘hulpwetenschappen’, aldus Schoo. Maar dat stond de politieke discussie in de weg. ‘Met misplaatste deskundigheidsmacht en nauw luisterende verbodsbepalingen jagen experts de “onbevoegden” van hun grondgebied.’ Een van de redenen, meende Schoo, waarom Fortuyn veel mensen meekreeg. De bundel is hier en daar wat traag. Schoo lijkt zich af en toe te herhalen, maar dat doet niet af aan de oorspronkelijkheid van zijn gedachten, waarvan je hoopt dat ze op het hoogste ambtelijke niveau weerklank vinden. Zo vraagt hij zich in Republiek der vrije burgers af, hoe het mogelijk is dat een ‘lonely wolf als misdaadjournalist Peter R. de Vries keer op keer laat zien dat politie en justitie enormiteiten begaan’. Het antwoord ligt in de positie van het OM, dacht Schoo. ‘Zo’n type organisatie die de zweepslag van de democratie noch de tucht van de markt ervaart,’ is nu eenmaal niet in staat het beste uit zichzelf te halen. • Guikje Roethof

De premier als ongewenst kind In samenwerking met de Universiteit Leiden verzorgt het Montesquieu Instituut dit najaar op de Campus Den Haag een collegereeks waarin het ambt van de minister-president centraal staat. De colleges worden gegeven door voormalig hoogleraar parlementaire geschiedenis Joop van den Berg, die het ambt van premier binnen het Nederlandse parlementaire stelsel schetst als een ‘ongewenst kind’, dat niettemin ongebreideld heeft kunnen groeien. De colleges zijn voor studenten, maar toehoorders zijn welkom. Wat Collegereeks Het parlement: de premier, herkomst en politieke rol 1795-heden Wanneer Woensdagavond van 29 oktober t/m 3 december en dinsdag 9 december Waar Campus Den Haag Toegang 150 euro voor de reeks Info www.montesquieu-instituut.nl


35

beau monde

‘De natte droom van de Democraten’ Vooral onder PvdA’ers is de politieke dramaserie The West Wing populair. Met steun van de ABD en de RVD vond een heuse West Wing Fan Avond plaats. Een enkele topambtenaar was er ook, maar vooral om te netwerken.

Wat Waar Wanneer

West Wing Fan Avond Pulchri Studio, Den Haag Maandag 8 september, 20.00-00.00 uur

Onno Houtschild, hoofd coördinatiegroep Voorlichtingsraad (AZ) heeft de avond georganiseerd. Hij vindt de serie fascinerend, maar houdt voor zich welk personage hem het meest aanspreekt. ‘Dilemma’s uit West Wing kom je hier ook tegen.’ Remco Dolstra (l), hoofd persvoorlichting op Financiën en al jaren de rechterhand van Wouter Bos is de Josh Lyman van de PvdA, zo vindt althans presentator Sven Kockelman. Dolstra kan nog wel wat van Lyman leren, gezien de laatste peilingen.

‘Op OCW is West Wing best een hype,’ erkent minister Plasterk bij de opening van de fanavond. ‘Daar heb ik zelf aan bijgedragen, in de zin dat je op het departement niet meer meetelt als je de serie niet kent.’ En dus is zelfs SG Koos van der Steenhoven West Wing aan het kijken.

Jasper van der Jagt werkt bij het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. Hij vindt West Wing heel herkenbaar. ‘In de serie wordt iemand doodgeschoten – nee, ik zeg niet wie – en dat doet nogal wat met het medewerkersteam.’ Van der Jagt werkte bij de VVD toen Theo van Gogh werd vermoord.

Charles Groenhuijsen (r) is weleens in de echte West Wing geweest. ‘Als buitenlandcorrespondent mag je geen vragen stellen, dus ik bekeek de briefings liever live via de televisie in mijn kantoor, om de hoek van het Witte Huis. Wel zo efficiënt.’ Naast hem mediatrainer Henk van Veen.

‘Het begin van een nieuwe paarse coalitie,’ roept Mei Li Vos (Kamerlid voor de PvdA) terwijl ze zich laat kussen door VVD’ers Arend Jan Boekestijn (l) en Han ten Broeke. ‘West Wing is de natte droom van de democraten,’ zegt Ten Broeke. ‘Het is alles wat Bill Clinton had moeten zijn, maar niet is geworden.’

De C.J. van Den Haag is Annemarie Stordieau, directeur Communicatie op Justitie. Zij is een echte fan, hoewel ze nog niet alle seizoenen heeft gezien. Collega-directeuren Stephan Koole (l) van VenW en Jeroen Sprenger van Financiën hebben geen flauw idee waar de serie over gaat. ‘Ik ben hier puur om te netwerken,’ zegt Koole.

Toby Ziegler Charlie Young C.J. Cregg Leo McGarry PvdA-Kamerlid Diederik Samsom (r) moet – gek genoeg – alleen seizoen 1 en 2 nog kijken. Dat doet hij op zijn iPod, net als Plasterk. ‘Dat zijn wel de beste seizoenen,’ weet Sherlo Esajas, PA van Sharon Dijksma (OCW) en opperfan.

Josiah Bartlet Donna Moss Sam Seaborn Josh Lyman

THE WEST WING VOOR DUMMIES The West Wing is een Amerikaanse politieke dramaserie die zich afspeelt rondom president Josiah Bartlet (Martin Sheen) en het Witte Huis. De eerste aflevering werd in Amerika uitgezonden in september 1999. In 2006 werd het zevende en laatste seizoen opgenomen. De serie – g eroemd om de prachtige dialogen – trok op zijn hoogtepunt in de VS 17 miljoen kijkers en heeft twee Golden Globes en vele Emmy Awards gewonnen. Vanwege tegenvallende kijkcijfers is RTL4 na vier seizoenen gestopt met uitzenden. PM 11/7

36

CPB. negeert milieuschade. De Algemene Beschouwingen als kraamkamer van slechte ideeën Pagina 23. hét magazine voor de overheid

Recommend Documents