De hybride organisatie herrijst. nr 3 vijfde jaargang ICT-special: Naar een Rijksdatadienst? Pagina hét magazine voor de overheid

ICT-special: Naar een Rijksdatadienst? Pagina 14–19

hét magazine voor de overheid 20 februari 2009 nr

3

vijfde jaargang |

www.pm.nl

De hybride organisatie herrijst Ank Bijleveld houdt vast aan vrijblijvende bemiddeling pagina 10

Recessie helpt tegen broeikaseffect pagina 11

De planeconomie van Job Cohen pagina 23

Loopbaanontwikkeling in de publieke sector w | www.posg.nl t | (073) 503 93 20

I.M.

Zorgbestuurders goed ­verzorgd pagina 8

Mieren tillen tot 50 keer hun eigen lichaamsgewicht Ze kunnen de werkelijke waarde van wat ze doen niet meten. Maar u wel. Met bewezen business analytics software en dienstverlening van SAS. www.sas.com/nl

PM nummer 3 20 februari 2009

Nieuws 8 t/m 11

14

Thema: ICT • CIO moet ict-kosten terugdringen • Hoogleraar bepleit Rijksdatadienst • Hoe kwetsbaar zijn de systemen?

8

Rode cijfers, riante beloningen



Zorgbestuurders stijgen in salaris

9

Blaast Sarkozy de EU op?



Importheffingen nekken Oost-Europa

10

Ank Bijleveld houdt vast aan mediation



Bemiddeling bij burger remt bezwaarprocedures

11

Recessie goed voor duurzaamheid



Mirjam de Rijk (Natuur en Milieu) wil groen banenplan

Coverstory

20

‘Alles is hybride’ Interview met politicoloog Philip Karré

Spelers 27 t/m 32

23

28

Job Cohen wil af van de Wallen

END’ers strijden tegen vergetelheid

Project 1012 zaait verdeeldheid in Amsterdamse raad

Gedetacheerde ambtenaar te vaak vergeten in Den Haag

27 30 31 32

Kamer: Geen bonus voor topambtenaar Peter Welling laat Vrom verbouwen Wie is … Gert-Jan Buitendijk? Bart Hofstede bevoorrecht in Berlijn

Meningen

12 13

NIEUW Horen, zien & schrijven Kroese enzo …

Beau Monde

35

Dag van de Auditdiensten

Cover: Rob Jongbloed

De overstap van... Als lezer van PM bent u inmiddels vertrouwd met de rubriek Spelers. Elke twee weken besteden wij aandacht aan benoemingen in de top van de rijksdienst, bij uitvoeringsorganisaties en lagere overheden. Vaak bellen wij dan even met de betrokkene en wat blijkt? Over de oude werkkring wil de geïnterviewde niet veel kwijt. ‘Hoe bedoelt u met ruzie vertrokken? Ik kijk met veel genoegen terug op deze ­interessante werkkring.’ En over de nieuwe functie kan hij of zij ­natuurlijk nog niets zeggen. Daarom hebben we ons voorgenomen wat vaker aandacht te besteden aan mensen die al een hele tijd op dezelfde plek zitten. Neem de auditors van EZ, LNV en SZW die deze keer onze society­rubriek Beau Monde vullen. Zij hebben dagelijks te maken met een grote werkdruk. Zij worden geacht collega’s op hun departement te controleren en tegelijkertijd hun vertrouwen te winnen. Heeft u op uw werk ook te maken met intrinsieke dilemma’s, neem dan gerust contact met ons op. Dat zijn precies de onderwerpen waar wij in onze Spelers-rubriek graag dieper op ingaan. En natuurlijk blijven we benoemingen signaleren. Met ingang van dit nummer zelfs in een aparte rubriek: De overstap van … waar-

voor we ditmaal met Gert-Jan Buitendijk ­gesproken hebben. Ook nieuw, de opinie van drie gewaardeerde medewerkers die elk vanuit hun eigen vakgebied een column ­verzorgen: ­Horen, zien & ­schrijven. Zelf zat de PMredactie deze maand overigens ook midden in een verhuizing. We ­verruilden de Korte Poten voor de chique kantoortoren Prinsenhof in het Beatrixkwartier. De dozen zijn intussen uitgepakt. Als onderdeel van Sdu U ­ itgevers werkt de redactie van PM gebroederlijk in een ruimte met de Staatscourant, SC en re.Public. Onze e-mailadressen zijn hetzelfde gebleven. Ik hoop dat u ons ook in de toekomst weet te vinden. [email protected] 20 februari 2009 PM

3

lopende zaken Algemene Zaken Gerritse • De premier is de komende tijd vooral bezig met de economische crisis. In eigen land studeert een werkgroep onder leiding van SG Ronald Gerritse van het ministerie van Financiën op bezuinigingsmaatregelen die noodzakelijk zijn nu de economie niet met 0,75 maar met 3,5 procent krimpt. In Europees verband organiseert voorzitter Tsjechië op 1 maart een extra top. Daar is het onderwerp vooral hoe de werkgelegenheid in de EU behouden kan blijven.

Crisis • Maandag 23 februari is staats­ secretaris Timmermans in Brussel ­vanwege de maandelijkse Razeb. Dinsdag 3 maart houdt hij bij een studium generale van de Universiteit Maastricht een speech over Europa en de financiële crisis. Daarna gaat hij met studenten in debat.

Defensie

vermogen, waar zij donderdag de 5e aanwezig zal zijn. Glasvezel • Staatssecretaris Heemskerk brengt op 2 maart een werkbezoek aan ‘adoptieondernemers’ in Amsterdam en Amersfoort. Woensdag 4 maart zal hij in Almere spreken op een congres over investeringen in glasvezelaansluiting. Later die dag is hij aanwezig bij een AO over maatschappelijk verantwoord ondernemen, waarin hij onder meer met een uitgebreide reactie komt op het Ser-advies Duurzame globalisering.

BZK Diversiteit • Minister Ter Horst is een week vrij tijdens het krokusreces. ­Donderdag 5 maart houdt ze in Sociëteit De Witte aan het Haagse Plein een ­toespraak over diversiteit voor het Multicultureel Netwerk Rijksambtenaren.

Antillen • Staatssecretaris Bijleveld ­vertrekt zaterdag 21 februari weer naar de Antillen. Ze verblijft er een week om de ­bevolking van de BES-eilanden voor te lichten over de bestuurlijke ­hervormingen die op stapel staan nu Bonaire, Sint ­Eustatius en Saba gemeenten van ­Nederland worden. Maandag 2 maart brengt Bijleveld een werkbezoek aan Delfzijl en donderdag de 5e houdt ze de openingstoespraak op het congres ‘Nederland open in verbinding’ in Utrecht.

Lockheed • In navolging van het werkbezoek aan de Zweedse vliegtuigbouwer Saab Gripen, brengt de Kamer­commissie van Defensie in de week van 23 februari een bezoek aan de Amerikaanse ­ontwikkelaar van de Joint Strike Fighter (JSF), Lockheed Martin. De Kamer wil ­‘appels met appels’ kunnen vergelijken, zo zei parlementariër Joël Voordewind van de ChristenUnie begin deze week in NRC Handelsblad. Maritiem • Op woensdag 4 maart wordt tijdens een AO in de Tweede Kamer een aantal maritieme missies ­geëvalueerd, waaronder de inzet van de Hr. Ms. ­Evertsen voor de escorte van zee­ transporten van het World Food Programme voor de kust van Somalië. Ook komt de Unifil-­missie aan bod. Unifil is een internationaal vlootverband voor de kust van Libanon ter bestrijding van illegale wapenhandel ten behoeve van Hezbollah. De Hr. Ms. Amsterdam droeg bij aan deze missie tussen januari en maart 2008.

Buitenlandse Zaken Mali • Op 1 maart vertrekt minister Koenders naar het Afrikaanse Mali, een partnerland op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Hij zal daar onder meer Nederlandse ontwikkelingsprojecten bekijken, maar het bezoek staat voor een groot deel in het teken van de positie van vrouwen. Op donderdag 5 maart keert de minister terug naar Nederland.

4

PM 20 februari 2009

Economische Zaken Oekraïne • Minister Van der Hoeven opent maandag 2 maart een seminar bij olieconcern Shell over gas- en oliewinning in Kazachstan. Op 3 maart ontvangt zij de Oekraïense vicepremier Oleksandr Toertsjinov in Den Haag. Toertsjinov wordt vergezeld door de onder­minister voor economie Natalia Boytsun, die ­verwelkomd zal worden door staats­ secretaris Heemskerk. Later die dag heeft Van der Hoeven een AO waarin onder meer het werkprogramma Warmte op stoom wordt gepresenteerd en de energieinvesteringsaftrek wordt geëvalueerd. Op 4 maart heeft de minister een voorbereidend AO over de Raad Concurrentie­

Financiën Ondernemen • Minister Bos heeft woensdag 4 maart een AO over verantwoord ondernemen. Op 9 en 10 maart staan de Eurogroep en Ecofin in Brussel in zijn agenda. BTW • Staatssecretaris De Jager neemt tijdens het reces een paar dagen vrij om daarna weer full swing aan de slag te gaan. Op 4 maart spreekt hij in de Beurs van Berlage met registercontrollers, ’s avonds gaat hij nog naar Goes voor een bijeenkomst van de lokale MKB-afdeling, die een serie bijeenkomsten heeft onder de leus MKB ontmoet. Op 5 maart is het AO over de Ecofin, waar het BTW-fiche wordt besproken. Het systeem van btw-afdracht tussen de Europese landen en de btw-fraudeaanpak staan op de agenda. De Jager houdt op 5 maart nog een spreekbeurt op een congres van bestuurlijk informatiekunde van de Universiteit van Tilburg.

Justitie Indonesië • Minister Hirsch Ballin brengt van maandag 23 tot en met vrijdag 27 ­februari een bezoek aan Indonesië, waar hij met zijn collega Andi Mattalatta zal spreken over strafrechtelijke samenwerking. Een week later woont hij in de ­Tweede Kamer een aantal AO’s bij, waaronder eentje over kansspelen op 5 maart. JBZ • Staatssecretaris Albayrak is op 26 en 27 februari bij de JBZ-raad in Brussel, die zo’n zes keer per jaar plaatsvindt. Na het reces is ze in de Kamer voor een AO over de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI). Dat is op 4 maart.

lopende zaken LNV New York • Minister Verburg is volgende week in New York, waar ze voorbereidingen treft voor haar rol als voorzitter van de zeventiende sessie van de VN-commissie voor duurzame ontwikkeling CSD. Die bijeenkomst is in mei van dit jaar en heeft als thema’s landbouw, plattelandsontwikkeling en verwoestijning. Machinefabriek • Op 4 maart brengt de minister een bezoek aan machinefabriek De Hollandsche Yssel in het Utrechtse Oudewater. Die fabriek heeft gebruikt gemaakt van een subsidieregeling van LNV om een techniek te ontwikkelen waarbij waterbodems verlaagd kunnen worden, zonder dat flora en fauna daaronder lijden.

OCW Carnaval • Ronald Plasterk maakt de titel ‘Minister van Feest’ – zoals HP/De Tijd hem vorige week kwalificeerde – meer dan waar: komend weekend viert hij namelijk carnaval in Brabant. Dinsdag 24 februari woont Plasterk in het bijzijn van Hare Majesteit de Koningin de opening van 200 jaar Prix de Rome bij in de Rotterdamse Kunsthal en zaterdag de 28e is hij aanwezig bij de première van de voorstelling Hotel Atlantico, een tragikomedie van Frank Houtappels, in de schouwburg van Leiden. Maandag 2 maart is hij samen met staatssecretaris Van Bijsterveldt bij een bestuurdersconferentie over voortijdig schoolverlaten in Utrecht. Op het departement vindt woensdag de 4e een informatiebijeenkomst plaats voor universiteiten over het charter Talent naar de top (meer vrouwen in topfuncties).

vanwege een AO over het middelbaar beroepsonderwijs. Diverse onderwerpen komen aan de orde: onder meer de modernisering van de bekostiging van het mbo en de internationaliseringsagenda. De dag erna opent Van Bijsterveldt in Ahoy (Rotterdam) Euroskills, een vakbeurs voor het beroepsonderwijs. VVE • Tijdens het krokusreces heeft staatssecretaris Dijksma allerlei afspraken op het departement. Maandag 2 maart gaat ze weer de deur uit: in Emmen tekent ze een convenant voor een pilot over Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) in Drenthe. Donderdag de 5e brengt ze een werkbezoek aan een basisschool in Zwolle.

SZW Arbeidsmarkt • Minister Donner gaat woensdag 25 februari naar Brussel waar hij zijn Belgische collega Vandebroucke ontmoet met wie hij over het arbeidsmarktbeleid zal praten. Op 5 maart staat er een AO over Europa gepland, waarin de crisisaanpak en de Lissabon-agenda aan de orde zullen komen. De voorbereiding op de Voorjaarsnota vergt de komende tijd ook energie. In dat kader zullen er in maart enkele ministerraden worden ingelast. Congres • De publieke agenda van staatssecretaris Klijnsma is na het reces ook nog wat summier. Ze heeft alleen een congres in Zwolle op 5 maart, voor onderwijs­ personeel en gemeentelijke ambtenaren.

Verkeer en Waterstaat Brazilië • Na het krokusreces reist minister Eurlings met premier Balkenende naar Brazilië. Eurlings leidt daar een trans­port- en logistieke missie met onder meer bedrijven uit de sectoren maritiem en luchtvaartontwikkeling. Ook kunnen be­drijven zich oriënteren op de kansen die de or­ganisatie van het WK voetbal 2014 in Bra­zilië biedt. De delegatie zal São Paolo, Rio de Janeiro en de hoofdstad Brasilia aandoen. KNMI • Staatssecretaris Huizinga heeft vooralsnog een lege agenda na het ­krokusreces. Op donderdag 5 maart wordt zij verwacht bij een AO waarin de Wet op

het KNMI wordt geëvalueerd.

Vrom Klimaatadaptie • Woensdag 25 februari brengt minister Cramer een werkbezoek aan Rotterdam. Op 2 en 3 maart is ze in Brussel, waar ze de Europese Milieuraad bijwoont. Cramer sluit de week af in het Zweedse Malmö, waar ze op donderdag 5 maart een werkbezoek brengt. Ze wordt er bijgepraat over klimaatadaptie: het omgaan met klimaatverandering. Roermond • Minister Van der Laan brengt op maandag 23 februari een wijkbezoek aan de Enschedese wijk V ­ elve­Lindenhof. Een week later, op 2 maart, gaat hij naar de wijken Heechterp en Schieringen in Leeuwarden. Op 4 maart brengt de minister een werkbezoek aan Roermond en Venlo.

VWS Orgaandonatie • Minister Klink gaat na een weekje reces op 5 maart naar de startconferentie in Amersfoort, waar het landelijk uitrollen van het masterplan voor orgaandonatie moet beginnen. 12-min • Ook minister Rouvoet is vrij tijdens het krokusreces en begint op maandag weer. Zijn week ziet er zoals het zich nu laat aanzien, rustig uit. Hij heeft alleen op 4 maart een AO over de overlast door 12-minners. De ministers van Justitie en BZK zullen daarbij ook aanwezig zijn.

Dope • Dinsdag 3 maart verricht staatssecretaris Bussemaker de opening van de expertmeeting Doping, in Rotterdam. In de Kamer heeft ze nog een AO over de ­modernisering AWBZ, op 5 maart.

Mbo • Staatssecretaris Van Bijsterveldt is woensdag 4 maart in de Tweede Kamer

20 februari 2009 PM

5

roerende zaken Hoe vrouwen crises te lijf gaan Knuffelen met Afrika Zestig procent van de Nederlanders wil bezuinigen op internationale ­militaire missies, blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel ­Planbureau. De Telegraaf zette al aan het begin van de week de bijl in de ontwikkelingssamenwerking. In tijden van nood zijn de reflexen intern gericht. Maar dat hoeft niet te betekenen dat het arme zuiden geheel wordt vergeten. Dorien Striekwold uit Geldrop zamelt via www.knuffelactie.nl knuffels in voor aidsbaby’s in Afrika. Aidsambassadeur Paul Bekkers van Buitenlandse Zaken vindt het een leuk idee: ‘De knuffels bieden troost aan baby’s en zieke kinderen die dikwijls liefde en genegenheid moeten missen en veel ontberingen moeten doorstaan. Ik hoop dat door deze publiciteit transportbedrijven, maar ook andere organisaties een handje zullen helpen bij het vervoeren van deze knuffels naar de vele kinderen en baby’s die er blij mee zullen zijn.’

2%

Duurzame ontwikkeling is urgenter dan ooit en v ­ rouwen weten dat als geen ander, aldus de organisatie van het ­festival Europa Ateliers. In workshops, optredens en ­politieke panels komen zaterdag 21 februari in De Rode Hoed (Amsterdam) vrouwen van divers pluimage aan het woord over crises die ons bedreigen. Zo zal Stella Ronner, Millennium Doelen Ambassadeur op het ministerie van ­Buitenlandse Zaken, de aftrap verzorgen. Arabiste en voormalig diplomate Margret Verwijk discussieert over vrouwen in geweldssituaties en hoofdredacteur Guikje Roethof van PM gaat met andere journalisten (onder wie Marcia Nieuwenhuis van dagblad De Pers, en Froukje Santing van NRC Handelsblad) in debat over de wijze waarop media de beelden over de wereld beïnvloeden. Aan het eind van dag kruisen Europarlementariërs de degens over de rol van ­Europa en vrouwennetwerken in het bestrijden van de huidige mondiale crisis. Europa Ateliers, De Rode Hoed, zaterdag 21 februari 10.00 tot 18.00 uur. Meer info op www.e-quality.nl.

stijgen de overheidsbestedingen dit jaar ten opzichte van 2008. Dat blijkt uit de voorlopige ramingscijfers die het Centraal Planbureau (CPB) afgelopen dinsdag bekend maakte. In 2010 zullen de bestedingen nogmaals stijgen: dan met 1 procent. De definitieve raming van het CPB verschijnt op 17 maart.

Quotez ‘Ambtenaren kunnen zichzelf wegcijferen. Ik niet. Dat hoef ik hier niet te ontkennen.’ Voormalig ambassaderaad in New York Kees van Twist legt in de Volkskrant uit waarom hij het na een jaar alweer voor gezien hield. ‘Wij zijn parttime-politici. Hoe moeten wij zo’n enquête uitvoeren, naast ons gewone werk?’ PvdA-senator Peter Rehwinkel meent dat de Eerste Kamer ‘niet zo nodig’ zelf een Irak-enquête hoeft te doen, in HP/De Tijd. ‘Besmettelijke hebzucht is de oorzaak van deze crisis.’ Minister Bos schuwt tijdens een gastcollege op de Erasmus Universiteit in Rotterdam ‘de grote woorden niet’, meldt het Nederlands Dagblad. ‘Ik ben benieuwd wat hij van zijn salaris vindt bij Schiphol. Bij PwC was hij een van de fat cats en aan die luxe is hij wel gehecht.’ Peter van der Bel legt in NRC Handelsblad uit dat zijn goede vriend Jos Nijhuis, de nieuwe Schiphol-topman, behoefte heeft aan status.

6

PM 20 februari 2009

SZW geeft glossy uit Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – in casu de Taskforce DeeltijdPlus – heeft een glossy uitgebracht: Tijd delen heet het tijdschrift dat de werkgroep maakte onder leiding van Pia Dijkstra. In drie argumentenkaarten (bekend uit de Volkskrant) worden de voors en tegens van het werken in deeltijd op een rijtje gezet: voor werknemers, voor werkgevers en voor de samenleving. ‘Op de kaarten zie je hoe sterk cultuur meespeelt in deze discussie,’ aldus Dijkstra in het blad. ‘Veel tegenargumenten bevestigen het beeld van de man als kostwinner en de vrouw als verantwoordelijke thuis.’ Er is nog veel werk aan de winkel, zo blijkt. De glossy is te bestellen via [email protected].

roerende zaken Is vis wel gezond? Pools-Duitse vriendschap loopt stuk op bontmantel Een ruzie met een stewardess van de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa kwam de Poolse ex-minister Jan R ­ okita verleden week op een onaangenaam verblijf in een Duitse politiecel te staan. Op de luchthaven van München, vlak voor zijn vertrek naar Krakau, kreeg Rokita het samen met zijn echtgenote Nelly, die parlementslid is in Polen, aan de stok met de stewardess. De ruzie betrof de bontmantel van mevrouw Rokita, die op een lege stoel was neergelegd terwijl de stewardess erop stond dat deze werd opgeborgen in de cabinekast. Uiteindelijk werd Rokita luid foeterend in handboeien afgevoerd. Hij zegt door de Duitse veiligheidsbeambten te zijn geslagen. De toch al moeizame Duits-Poolse verhoudingen werden er niet beter op. Ex-premier Jaroslaw Kaczynski, leider van de oppositiepartij PiS, dreigt met ‘harde maatregelen’. De besprekingen tussen Lufthansa en de Poolse vliegmaatschappij Lot om te fuseren werden stilgelegd. Het kan verkeren met politici in de lucht. Kort geleden kwam de Portugese premier José Socrates in de problemen nadat hij op een vlucht van Lissabon naar Caracas was betrapt op het roken van een sigaret.

Kadaster in de prijzen De F.G. Kordes-Trofee 2008 is toegekend aan het Kadaster. De uitvoeringsorganisatie kreeg de prijs voor het meest toegankelijke jaarverslag afgelopen woensdag uitgereikt door de naamgever, oud-voorzitter van de Algemene Rekenkamer Frans Kordes. Volgens het juryrapport is het jaarverslag van het Kadaster, geleid door Dorine Burmanje, ‘zeer transparant’ en belicht het niet alleen successen, maar ook de tekortkomingen’. Ook de Autoriteit Financiële Markten mocht jubelen: de club van Hans Hoogervorst kreeg een eervolle vermelding voor het ‘heldere en gestructureerde’ jaarverslag.

Europarlementariër Dorette Corbey springt in de bres voor de vis. Een boek­presentatie van de Nederlandse onderwaterfotograaf Dos Winkel grijpt de PvdA’er aan om een politieke boodschap wereldkundig te maken. ‘De zeeën worden leeggevist omdat de visconsumptie toeneemt,’ zo schrijft ze in een e-mail waarmee ze iedereen uitnodigt aanwezig te zijn bij de overhandiging van het eerste exemplaar van What’s the catch with fish? aan Eurocommissaris Joe Borg van Visserij. Haar statement? ‘Volgens diverse deskundigen is consumptie van vis helemaal niet zo gezond als wel wordt aangenomen.’

Gripen nog in de race

Het bezoek van de Tweede Kamerleden die vorige week in het Zweedse Linköping waren om te kijken of de jachtbommenwerper de Gripen Next Generation van Saab een alternatief zou zijn voor de Amerikaanse JSF, is in goede aarde gevallen bij de Zweden. ‘De Nederlandse parlementaire delegatie kwam hier met een open geest naartoe,’ aldus Magnus Lewis-Olsson, campaign director van Saab. ‘We zijn ons bewust van de voorkeur die het Nederlandse ministerie van ­Defensie koestert voor Lockheed Martin. Maar we zijn ons even bewust van de excellente mogelijkheden van de Gripen en de financiële voordelen die deze met zich meebrengt.’ Saab deed de Kamerleden het voorstel om 85 vliegtuigen te leveren tegen een prijs die een miljard euro lager zou liggen dan de Amerikaanse offerte. Inmiddels is in Den Haag de vraag gerezen of de F-16 wel moet worden vervangen. De gewezen voorlichter van Defensie Bert Kreemers schreef in een proefschrift dat de oude F-16’s nog jaren meekunnen. ‘De vervanging van de F-16 hoeft dan ook niet te beginnen in 2014, maar jaren later, na 2020,’ aldus Kreemers. Staatssecretaris de Vries is het daar niet mee eens. Hij wil vast twee JSF’s aanschaffen.

20 februari 2009 PM

7

nieuws Voor zorgbestuurders is goed gezorgd

Riante beloningen ondanks rode cijfers Terwijl de verliezen bij de inmiddels noodlijdende thuiszorg­organisatie Meavita Nederland toenamen, zagen de zorgbestuurders hun bezoldiging omhoog gaan. Ze kregen salaris­verhogingen tot 50 procent, riante pensioencorrecties en een mooie vertrekpremie.

VWS/BZK • De bestuurders van Meavita, het inmiddels noodlijdende fusieconglomeraat in de thuiszorg, ontvingen de afgelopen jaren salarisverhogingen tot 50 procent. De verliezen liepen op, in 2006 leed de organisatie al een verlies van 11 miljoen op een omzet van 498 miljoen euro, maar de bestuurderslonen stegen. Bestuurslid Theo Meuwese kreeg in 2006 een salarisverhoging van 25 procent op de 209.000 euro die hij in 2005 opstreek. Dat was exclusief de 53.000 euro die hij begin 2006 bij fusiepartner Meavitagroep verdiende. Het salaris van bestuurs­voorzitter Daan van de Meeberg steeg dat jaar met 20 procent tot 265.000 euro en bestuurslid Jennyke Kuiper, voorheen bestuurder van Thuiszorg Groningen/Sensire, zag haar inkomen met de helft ­toenemen tot 238.000 euro, toen zij na fusie met Meavita Nederland een plaats kreeg in de raad van bestuur van het nieuwe zorg­conglomeraat.

8

PM 20 februari 2009

De bestuurders incasseerden ook forse pensioenbijstortingen, toch al snel 45.000 euro per persoon per jaar – ­Meuwese kreeg in 2006 zelfs 80.478 euro in een jaar, net iets minder dan de helft van zijn brutosalaris. Zijn bruto-inkomen (inclusief de pensioentoelage) bedraagt dat jaar 261.531 euro. Met een inkomen van 265.000 euro komt ook Van de Meeberg in 2006 fors uit boven de WOPT-norm van 171.000 euro, die volgens de Tweede Kamer het ­gewenste maximale salaris zou moeten zijn voor topinkomens in de zorg. Inmiddels groeien de verliezen; alleen zware kandidaten kunnen die nog het hoofd bieden, met een passende beloning uiteraard. In die redenering is het ook heel normaal dat Sylvie Schoemaker, die in 2006 als bestuurslid begint, na een jaar

De loonkosten lopen op door bestuurswisselingen al een loonsstijging van 22 procent krijgt, bijna 38.000 euro erbij. De loonkosten voor het bestuur lopen verder op door de bestuurswisselingen die elkaar nu snel opvolgen. Terwijl in 2005 bij de Meavitagroep nog 429.000 euro werd uitgegeven aan de bezoldiging van het toen nog tweekoppige bestuur, bleek deze in 2006 meer dan verdubbeld te zijn

(865.421 euro) door bestuurswisselingen, ziekte en een interimmer. In 2007 beliepen de bestuurskosten al ruim 1,5 miljoen. Dat kwam mede ook door de riante vertrekregeling van de inmiddels voorzitter van de raad van bestuur Theo Meuwese, die in 2007 alweer het veld ruimt vanwege nieuwe miljoenenverliezen. Hij kreeg een vertrekpremie van 468.952 euro mee. Bovenop zijn brutosalaris van 186.000 euro voor het deel van het jaar dat hij had gewerkt. Omgerekend naar een jaar was zijn brutojaarsalaris daarmee 42 procent hoger dan in 2006. Daarnaast krijgt hij, net als de andere bestuurders en evenals in de andere jaren, wederom een royale pensioenbijdrage van 43.383 euro. Meuwese vertrekt met 704.967 euro. Zijn opvolger Daan van de Meeberg neemt genoegen met een kleine inkomensachteruitgang van ongeveer 6.000 euro, maar met zijn bruto-inkomen van 258.000 euro zit hij toch nog ruim boven de Balkenendenorm. Bestuurslid Jennyke Kuiper begint in 2006 als nieuwe shooting star van Meavita Nederland. Ze is nu overigens het enige nog zittende bestuurslid van de oude club. Ze komt van fusiepartner Thuiszorg Groningen/Sensire, met wie de Meavitagroep in 2006 samengaat. Als ze in de raad van bestuur van Meavita Nederland een plek bemachtigt, stijgen haar loonkosten van 156.096 euro naar 238.090 euro, mede door een bonus, maar vooral ook vanwege het dichten van een ­pensioengat. Ze krijgt een ­pensioenbijdrage van 69.595 euro op een brutosalaris van 152.274 euro. Het jaar daarna wordt er nog een keer een flink ­bedrag voor het pensioen weggezet: 36.478 euro, ongeveer eenderde van haar brutosalaris. Kuiper wordt vervolgens ziek in 2007 en zit van januari tot september thuis. Toch heeft ze kennelijk een duurdere auto nodig. Ze ruilt haar oude auto met een cataloguswaarde van 35.000 euro in voor een nieuwe van 50.330 euro. Meavita is niet de enige thuiszorginstelling die zijn bestuurders vaak ondanks tegenvallende prestaties (tweederde van de thuiszorginstellingen zit in de rode cij-

nieuws

fers, becijferde Actiz) een mooie beloning gunt. De commotie rond de vertrekpremie van Gerard Tanke van Amsterdam Thuiszorg (hij kreeg een vertrekpremie van 650.000 euro bovenop zijn toch al vorstelijke salaris van 273.000 euro) zorgde ervoor dat het woord tanken op VWS een geheel nieuwe betekenis kreeg. Uit een onderzoek van de SP-Tweede Kamerfractie naar de beloning van thuiszorgbestuurders in 2007 bleek onlangs ook dat ruim 40 procent van de bestuurders in de thuiszorg meer verdient dan de Balkenendenorm. De SP ging daarbij overigens uit van 186.000 euro, maar de Balkenende-norm in 2008 is 176.008. Mooie vertrekpremies drijven het inkomen op. In de top zes van de SP-lijst bevinden zich alleen bestuurders die een

ruimhartige vertrekpremie meekrijgen. Nummer zeven is een interim-bestuurder die voor 9 maanden 416.000 euro krijgt. De lijst wordt aangevoerd door een bestuurder van Zorginstellingen Pieter van Foreest die met een vertrekpremie van 809.000 euro, in totaal ruim 1 miljoen euro opstreek. Het Haarlemse Zorgbalans

Na het vertrek van Gerard Tanke kreeg tanken op VWS een geheel nieuwe betekenis dat een miljoenenverlies van 9 miljoen leed in 2007 heeft drie bestuurders en een interimmer in de top tien van de SP-lijst. De drie verantwoordelijke bestuurders die in 2006 ‘arbeidsongeschikt’ raakten

kregen in 2007 niettemin hun jaarvergoeding doorbetaald. Daarnaast betaalde Zorgbalans een vertrekpremie van bijna 1 miljoen. Met bijna een half miljoen aan interimkosten kwamen de bestuurskosten uiteindelijk uit op 1,4 miljoen. Uit het onderzoek blijkt ook dat ruim 10 procent van de bestuurders een jaarvergoeding heeft die zelfs nog boven de 220.000 euro uitgaat, de norm die aangehouden wordt in de nieuwe richtlijn van de landelijke vereniging van ­bestuurders in de gezondheidszorg (NVDZ) en de NVTZ, waarin de toezichthouders verenigd zijn. De bezoldiging van de bestuurders van Meavita ontbreken in het onderzoek, o ­ mdat de jaarrekening pas eind januari werd gedeponeerd. • Chris van de Wetering

Wetenschapper maakt zich zorgen over importheffingen in West-Europa

‘Oost-Europese economieën trekken aan kortste eind’ BZ/EZ • Oekraïne staat op de rand van een faillissement, meldde de EU Observer 15 februari. De industriële productie is met 26 procent gedaald ten opzichte van 2008, de nationale munteenheid levert een derde van haar waarde in en de nationale schuld op dreigt te lopen tot astronomische hoogte. Binnen enkele kwartalen kan volgens kenners een economische situatie ontstaan die parallellen vertoont met het Argentijnse bankroet van tien jaar geleden. Oekraïne grenst aan de EU. In de tien nieuwe lidstaten zijn de tekenen eveneens slecht. De economische neergang in Oost-Europa wordt versneld door paniekmaatregelen in West-Europa. Onder druk van de omstandigheden steekt het protectionisme her en der de kop op. Bij demonstraties in Engeland en Ierland eisten autochtone werklozen voorrang op de arbeidsmarkt, ten koste van allochtone arbeiders. Deze oproep tot ‘eigen volk eerst’ heeft in Ierland al tot een stroom van met name Poolse repatrianten geleid. Door de stijgende werkloosheidscijfers in West-Europa dreigt de stroom van miljarden zloty’s, kronen, forinten en levs aan remittance-gelden naar Oost-Europa op te drogen – een enorme aderlating voor de getroffen economieën. In 2004 werd langs deze weg 6,4 miljard euro in de Poolse economie gepompt.

De Franse president Sarkozy haalde eerder deze maand de woede van zijn Oost-­Europese collega’s op de hals toen hij de autoproducenten PSA Peugeot Citroën en Renault opriep hun fabrieken in Tsjechië en Slowakije te sluiten en terug te brengen naar Frankrijk in ruil voor miljarden aan steun. Een kwade ­Tsjechische premier T ­ opolanek r­ eageerde met de w ­ aarschuwing dat Sarkozy hiermee de toekomst van het Verdrag van Lissabon, dat ter ratificatie in het Tsjechisch p ­ arlement ligt, op het spel zet. De Slowaakse premier Fico dreigde het gasconcern Gaz de France het land uit te zetten als Sarkozy zijn boude plannen hard maakt.

‘Hiermee blaast Sarkozy de hele EU op’ Econoom en Oost-Europadeskundige Erik Dirksen noemt de oproep van Sarkozy ‘het meest kortzichtige wat Frankrijk kan doen’. De Franse president voedt volgens Dirksen de aversie van Oost-Europeanen tegen buitenlandse economische inmenging, en ‘schaadt’ daarmee het Europees project. ‘Ik kan me niet voorstellen dat de Europese Commissie hier geen stokje voor steekt. Hiermee blaast Sarkozy de hele EU op,’ aldus de econoom. Eurocommissaris

Kroes heeft al laten weten Sarkozy’s plannen niet toe te staan. Maar Sarkozy staat niet alleen. In vrijwel alle West-­Europese landen, inclusief Nederland, krijgt de stemming om aan het eigen land te denken de overhand. Bovenal zijn de voormalige ­communistische landen bang voor westers protectionisme. In de groeiende neiging om importheffingen in te voeren, ziet Dirksen een groot gevaar. De crisis in Europa zal voornamelijk gevoeld worden in landen die grotendeels afhankelijk zijn van export naar de rijke landen in de ­eurozone. In 2007 exporteerde Tsjechië maar liefst 52,6 procent van haar goederen naar EU-landen. Voor Hongarije was dit 50,4 procent en Polen stond bovenaan met 53,5 procent. ‘Oost-Europese economieën trekken in deze crisis absoluut aan het kortste eind omdat ze veel te afhankelijk zijn,’ aldus Dirksen. • Tristan van Rijn 20 februari 2009 PM

9

nieuws Staatssecretaris Ank Bijleveld (CDA) tegen wet die bemiddeling verplicht

‘Laten we vooral zo doorgaan’ Het proactief bemiddelen bij geschillen door gemeenteambtenaren moet niet worden vastgelegd in de wet, vindt staatssecretaris Ank Bijleveld van Binnenlandse Zaken. Het vrijblijvende karakter van mediation werkt goed en dat wil ze graag zo houden. BZK/Justitie • In 2006 begon het ­ inisterie van Binnenlandse Zaken in m het kader van het programma Regeldruk en ­Administratieve Lastenverminde­ ring (REAL) mediation te faciliteren. In tientallen ‘pioniergemeenten’ wordt sindsdien ­gewerkt met uit de ­mediationsector geleende knowhow voor conflict­bemiddeling met burgers. Bouw­aanvragen die strikt genomen niet kunnen worden afgekeurd, worden ‘proactief ’ beantwoord met een huis­ bezoekje van de betreffende plaatselijke ambtenaar en burgers met klachten krijgen een telefoontje. Alles om te zorgen dat alledaagse geschillen niet uitmonden in onnodige escalatie en juridische conflicten. Volgens cijfers van BZK leidt het project ‘bellen met burgers’ tot een sterke vermindering van het aantal bezwaarprocedures: 50 procent minder in sommige gemeenten. Dat betekent een kostenbesparing voor de overheid van 27 procent en een toename van de klanttevredenheid van 20 procent. Ook de ‘arbeidstevredenheid’ van de betrokken ambtenaren bleek 20 procent gestegen. Staatssecretaris Ank Bijleveld is opgetogen over dit succes. ‘We maken het merkbaar beter voor de burger.’ Berekeningen van BZK tonen aan dat burgers normaal gesproken jaarlijks vier miljoen uur aan klachten en juridische procedures besteden. De inzet van mediationvaardigheden moet Bijleveld helpen dat aantal te verminderen. Deze moderne vorm van bemiddeling door ambtenaren is een traject dat zich afspeelt voordat externe mediation in gang wordt gezet. Mediation, dat in de jaren zeventig vanuit Boston de wereld veroverde, heeft in Nederland snel wortel geschoten. Bin-

10

PM 20 februari 2009

nen de branche ziet men de ontwikkeling van interne mediation door ambtenaren met lede ogen aan. Bijleveld noemt die bezorgdheid ‘begrijpelijk’. Maar ze benadrukt dat de overheid vooral bezig is in het voortraject, waarmee conflicten juist worden voorkomen. Bij escalaties zullen alsnog mediators worden ingehuurd, belooft ze. ‘Het doel blijft om escalatie juist te voorkomen. Dus met alle respect voor de branche, maar hoe minder mediators er nodig zijn, hoe beter wij het doen.’ Op die lijn zat ook het Tweede ­Kamerlid Ton Heerts (PvdA). Eind januari diende hij motie in om een wettelijke belplicht voor ambtenaren in te voeren. Ambtenaren zouden in het kader van ‘proactieve geschiloplossing’, zoals Jus-

‘Politici moeten soms leren loslaten’ titie het noemt, verplicht met de burger moeten bellen alvorens zij een beslissing namen over een aanvraag of een bezwaarprocedure. Toen staatssecretaris Albayrak hem voorrekende dat het miljoenen euro’s goedkoper is om vast te houden aan de huidige, vrijblijvende inzet van proactieve geschiloplossing nam Heerts gas terug. Maar hij gaf wel aan dat hij ‘er bovenop’ zou zitten. En dat zit staatssecretaris Bijleveld niet lekker. ‘Politici moeten soms leren loslaten. Het gaat goed zo,’ zegt ze. Het vastleggen van regels voor de inzet van mediation in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) heeft niet haar voorkeur. ‘Maatwerk is het sleutelwoord,’ zegt Bijleveld. ‘Iedere situatie is verschillend en behoeft een andere aanpak. Als je mediationvaardigheden gebruikt, speel

Ank Bijleveld (CDA)

je daarop in.’ Een aanpassing van de Awb of het verplicht stellen van bepaalde aspecten van mediation zou het huidige succes ondermijnen. Een belplicht zoals Heerts voorstelde, zou alleen maar leiden tot een strenge controle op de uitvoering en tot meer regels en procedures. ‘Het moet niet iets worden wat een ambtenaar gedachteloos afvinkt op een checklist,’ zegt Bijleveld. De huidige Awb biedt voldoende ruimte voor ambtenaren om te werken met mediationvaardigheden. Een aanvulling vindt de staatssecretaris daarom niet nodig. Bijleveld begrijpt dat Kamerleden vaak de neiging hebben om goede ideeën uit het veld op te nemen in wetgeving, maar dat is niet altijd noodzakelijk. Als voorbeeld noemt ze het recente debat over de wet op de lijkbezorging. ‘Wij geven vertrouwen aan de gemeente en de betreffende branche, en dan gaat de Kamer zich afvragen of je dat wel aan hen kunt overlaten.’ Volgens de staatssecretaris moeten Kamerleden sommige zaken ‘durven overlaten aan de branche’. Bijleveld: ‘Vertrouwen hebben is erg belangrijk.’ Dat geldt volgens haar juist voor de inzet van mediationvaardigheden. ‘De pioniergemeenten doen het goed. Laten we vooral op deze manier doorgaan.’ • Tristan van Rijn

nieuws Natuur en Milieu ziet duurzaamheid onder druk komen

Commissie-Gerritse buigt zich over groen banenplan Afschaffing van de vliegbelasting biedt Schiphol geen soelaas bij het ­teruglopende passagiersaantal, betoogt directeur Mirjam de Rijk van de Stichting Natuur en Milieu. Zij pleit juist voor meer milieubelastingen, die gecompenseerd kunnen worden via de inkomstenbelasting. Samen met de FNV lanceerde Natuur en Milieu een ‘New Green Deal’ bij de commissieGerritse. Financiën/Vrom • Wordt duurzaamheid het eerste kind van de rekening in de huidige recessie? Signalen in die ­richting zijn er zeker. Zo lanceerde ­minister Eurlings van Verkeer eerder deze maand in de Tweede Kamer het idee om de vliegtaks af te schaffen ter bestrijding van het teruglopende aantal passagiers op Schiphol. En ook in het bedrijfsleven lijkt het milieu te snel zakken op het prioriteitenlijstje. Zo kwam bestuursvoorzitter Ad van Wijk van energiebedrijf Econcern met de mededeling dat zijn concern bij gebrek aan financiers de rem zet op de ontwikkeling van Duracar, de eerste Nederlandse elektrische auto. Volgens directeur Mirjam de Rijk van de Stichting Natuur en Milieu is er echter geen reden tot wanhoop. Zij wijst erop dat de economische neergang ‘op korte termijn’ zelfs helpt bij het terugdringen van de CO2-uitstoot. De Rijk: ‘Door de recessie wordt er minder energie gebruikt, minder auto gereden, minder gevlogen, minder consumptiegoederen aangeschaft. De voorspellingen zijn dan ook dat het dit jaar relatief mee zal vallen wat betreft de uitstoot van kooldioxide.’ Het aantal passagiers dat vorige maand Schiphol aandeed lag 9,4 procent lager in vergelijking tot 2008. Wordt alleen

het aantal vertrekkende en aankomende reizigers meegerekend (en dus niet de overstappers), dan komt de daling zelfs uit op 17,7 procent. Vandaar dat de luchtvaartmaatschappijen op Schiphol zijn overgegaan tot protest tegen de vliegtaks. Minister Eurlings zei wel oren te hebben naar afschaffing van de heffing, waarna staatssecretaris van Financiën De Jager zich haastte met de mededeling dat het kabinet helemaal geen plannen heeft in die richting. Mirjam de Rijk heeft grote moeite met het voorstel van Eurlings. ‘Wat er in het geval van Schiphol speelt, is dat de service voor de klanten is verwaarloosd, met veel te lange wachttijden, en dat is de reden dat mensen hun toevlucht zoeken in kleinere luchthavens. De vliegtaks kun je eigenlijk ook helemaal geen milieumaatregel noemen, het is eerder achterstallig onderhoud. Voordat de taks werd ingevoerd, werd er helemaal geen accijns geheven op het brandstofverbruik in de luchtvaart.’ Natuur en Milieu pleit juist voor een verdere vergroening van het belastingstelsel, met meer heffingen op milieuvervuiling en belastingvoordelen voor duurzame technologie. Eventuele negatieve gevolgen zouden kunnen worden gecompenseerd in de inkomstenbelasting, zodat de ‘burger er netto niet op achteruit gaat of zelfs vooruit’, aldus De Rijk. De milieuorganisatie diende samen met vakbond FNV een ‘Green New Deal’ in, een voorstel om het rijk grootschalig te laten investeren in de bouw van energiezuinige woningen, windmolenparken en elektrische auto’s. Dat plan

wordt meegenomen in de beraadslagingen van de commissie onder leiding van Ronald Gerritse, SG van Financiën, die het kabinet adviseert over strategieën om de effecten van de recessie af te wentelen. Het voorstel behelst een investering van ruim 3 miljard euro in een ‘groen banenplan’, dat Nederland 100 duizend extra banen moet opleveren. Voorts pleiten Natuur en Milieu en FNV voor het verlagen van het btw-tarief op milieuvriendelijke goederen en diensten van 19 naar 6 procent of van 6 naar 0 procent. Het kabinet zou goedkopere leningen moeten stimuleren om binnen enkele jaren een half miljoen huizen energiezuiniger te maken. ‘Het wordt hoog tijd dat het kabinet maatregelen neemt die niet alleen de economische crisis aanpakken, maar ook de klimaatcrisis,’ aldus Mirjam de Rijk. ‘Op termijn is die namelijk veel erger. Een groot deel van deze voorstellen kost geen of weinig extra geld. Het gaat om garanties voor kredieten of om het naar voren halen van geplande investeringen.’ Natuur en Milieu sloeg vorige maand alarm dat het kabinet maar iets meer dan de helft van het eigen klimaatdoel voor 2020 zal halen. Het kabinet bespaart bijna 14 megaton CO2 te weinig, aldus de organisatie. Ook voorspelt Natuur en Milieu dat het kabinet er niet in zal slagen het aandeel duurzame energie in deze kabinetsperiode van 2,7 procent naar 5,4 procent te brengen, zoals het voornemen was. Mirjam de Rijk: ‘De grote hinderpaal bij de vergroening van de economie is de lage olieprijs, die ervoor zorgt dat er weinig prikkels zijn om over te schakelen op meer duurzame technologieën als elektrische auto’s. De overheid zou daar een veel grotere rol in kunnen spelen. Zo had de overheid natuurlijk voorwaarden moeten stellen bij de lening aan LeasePlan, de autoleasemaatschappij die vorig jaar als eerste onderneming bij de overheid aanklopte voor een garantieregeling. Het zou voor de hand hebben gelegen als er in ruil voor dat krediet voorwaarden waren gesteld om zuinige auto’s te gebruiken, maar daar is gek genoeg met geen woord over gerept.’ • René Zwaap 20 februari 2009 PM

11

opinie horen, zien & schrijven

Hoe ga je om met een crisis? De voormalige regering Bush heeft vooral laten ziet hoe je er niet mee moet omgaan. De beelden uit de situation room ten tijde van de orkaan Katrina waren zonder meer ontluisterend. En dat was al na een beroerd optreden na de aanslagen op 9/11. Bush’ onnozele reacties hebben minstens zoveel woede gewekt bij de Amerikanen als het gebrek aan daadwerkelijke rampencoördinatie. In hoeverre spelen imago-overwegingen eigenlijk mee bij de voorbereiding op rampen? De meeste bestuurders hebben

een rampenplan klaar voor het geval er iets ernstigs gebeurt. Af en toe lopen ze de afspraken door, testen ze het alarm­ systeem en organiseren ze een crisis­ simulatie. Juist op cruciale m ­ omenten gaat het niet alleen om het daadwerkelijke handelen, maar ook om de perceptie daarvan door de bevolking. Giuliani was geen briljante crisismanager, maar heeft mede door handig pr-beleid een helden­imago overgehouden aan 9/11. Toch gaat het niet zozeer om het belang van de bestuurder zelf. Slachtoffers van een ramp hebben naast opvang, medische hulp en voedsel ook behoefte aan het idee dat iemand hun situatie serieus neemt en probeert deze onder controle te krijgen. Die les had Bush ook getrokken uit Katrina. Helaas is hij niet verder gekomen dan een poging ­controle te krijgen over zijn beeld in de media. Het telefoonfragment waar dit stukje mee begon heeft zes maanden geleden namelijk daadwerkelijk plaatsgevonden tussen het Witte Huis en de burgemeester van een stadje dat op dat moment drie meter onder water stond. •

een ­wedergeboorte: een ontbinding in Hongarije om daarna opnieuw te worden opgericht naar Italiaans recht. Cartesio zocht zijn heil in de Europese vestigingsvrijheid, maar kreeg nul op het rekest. Hoe kan dat? Volgens vaste rechtspraak van het Hof van Justitie van de EG worden vennootschappen gecreëerd volgens een nationaal recht. Dat regelt eveneens de rechtsbevoegdheid, het handelsstatuut, de interne rechtsverhoudingen, enzovoorts. En dus ook het einde van haar bestaan. Als het Hongaarse recht (overigens anders dan het Nederlandse) bepaalt dat voor het voortbestaan de plaats van het operationele bestuurs­centrum ­bepalend is, dan is dat zo. Het nadeel is evident. ‘Deze leer tot in haar uiterste

consequentie doorvoerend, ­verbiedt het ­Hongaarse vennootschapsrecht de ‘export’ van een Hongaarse rechtspersoon naar een andere lidstaat,’ aldus ­advocaat­generaal M. Poiares ­Maduro in zijn conclusie in deze zaak. Van hem de wijze woorden dat de lidstaten een vrijbrief lijken te hebben om ‘naar believen de “doodstraf ” op te leggen aan een naar hun recht opgerichte vennootschap, enkel omdat deze heeft beslist om de vrijheid van vestiging uit te oefenen’. Het nadeel is gesignaleerd, men kwam tot de conclusie dat een dergelijke praktijk een grote belemmering voor de interne markt is. Not to mention de bezwaren en kosten van een ontbinding en een oprichting waarvan met name kleine bedrijven de dupe zijn. Toch laat het hof dergelijke nationale regels in stand. Waarom? Te grote verschillen binnen Europa op dit vlak. Daarom een idee: het leven en de waarde van een natuurlijke persoon ­beschermen we. Het leven van een ­vennootschap niet, maar daarachter zit het leven van de mensen, de vennoten, en het gros van de bedrijven bestaat uit maximaal 5 medewerkers. Waarom bestaat er geen Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van het Rechtssubject? •

Bestuur

Jorrit de Jong

Crisisimagomanagement

‘H

allo. Spreek ik met burgemeester Jones?’ ‘Spreekt u mee. Wie is dit en wat is er?’ ‘Het Witte Huis hier, hoe lang bent u?’ ‘Eh… pardon?’ ‘Hoe lang bent u?’ ‘Eén meter 70, hoezo?’ ‘Of u dan liever geen hoge hakken draagt als de president het rampgebied bezoekt.’ ‘…’ ‘Het komt namelijk niet goed over op beeld, als vrouwen groter lijken dan hij, ziet u.’

Wet

Rosalie Koolhoven

De doodstraf!

D

e doodstraf bestaat nog in Europa! Het werd me allemaal pas duidelijk door de uitspraak van het Hof van Justitie EG (Luxemburg) in de Cartesiozaak, op 16 december jongstleden. Cartesio is een Hongaarse vennootschap van een echtpaar dat onder andere vertaalactiviteiten aanbiedt. Cartesio verzocht een wijziging van haar inschrijving in het plaatselijke handelsregister. Nieuw adres: Italië. Ze wilde alleen het ‘operationele bestuurs­centrum’ verplaatsen en verder blijven vallen onder Hongaars recht. Het verzoek werd afgewezen. Hongaars ­vennootschapsrecht geeft die mogelijkheid niet. De oplossing, aldus de Hongaarse rechtbank, was de dood met

12

PM 20 februari 2009

horen, zien & schrijven opinie

M

ag een woordvoerder van een minister partij­politiek bedrijven? Nee, want woordvoerders zijn niets ­anders dan willekeurige ambtenaren – en die moeten zich verre houden van partijpolitiek. Dat is de officiële lezing. De praktijk is anders. Departementale voorlichtingsdiensten worden steeds meer partijpolitiek gekleurd. Beleidsvoorstellen worden gepromoot voordat het parlement heeft gesproken en er wordt al stilletjes voorgesorteerd op de komende gemeenteraadsverkiezingen. Bewindspersonen ­beseffen maar al te goed dat de oorlog moet worden gewonnen via de media en zoals dat in een oorlog gaat: bijna alle middelen zijn geoorloofd. Partijgenoten worden daarom benoemd op strategische posities. Als woordvoerder of als directeur communicatie balanceren ze op de dunne lijn tussen beleidspolitiek en partijpolitiek. Voorbeelden hiervan zijn er in overvloed: Remco Dolstra (PvdA) is directeur voorlichting van Financiën (van PvdA-minister Bos), Tino Wallaart (PvdA) is woordvoerder van

Communicatie

Ruben Maes

Politieke woordvoering

milieuminister Cramer (PvdA) en Stephan Schrover (CDA) is directeur communicatie van de Rijksvoorlichtingsdienst om aldaar CDA-premier Balkenende te bedienen. Voor de duidelijkheid: dit zijn geen slapende partijleden die door automatische incasso nog verbonden zijn aan hun partij. Ze zijn bewust gevraagd voor deze positie. Door deze vermenging wordt het lastiger om objectieve beleidsinformatie te krijgen. Mensen als Frits Bloemendaal, schrijver van het boek De communicatieoorlog, proberen de geest van partijpolitieke inmenging weer in de fles te ­krijgen. In

mijn ogen een zinloze excercitie: de geest is zo groot geworden dat hij niet meer in de fles past. Politiek assistenten ontwikkelen zich steeds meer tot spindoctor en als Nova-kijker verwachten we van ministers snelle reacties op halfbevestigde vermoedens. Dit vraagt om een vlucht vooruit. Geef bewindspersonen een politieke woordvoerder en een beleidswoordvoerder. Als journalist weet je met welke pet op wordt gesproken en ambtenaren van de afdeling voorlichting kunnen doorverwijzen, in plaats van onder druk partijpolitiek bedrijven. •

Kroese enzo …

20 februari 2009 PM

13

Beeld: R. Venke van Geerik

thema

Kamer scherpt ict-toezicht aan Het parlementaire onderzoek naar de ict-mislukkingen bij het rijk werd afgeblazen, maar nog steeds zint de Tweede Kamer op maatregelen om de ict van de landelijke overheid in het gareel te krijgen. Een werkgroep van de vaste Tweede Kamer-commissie BZK stelt daartoe momenteel een leidraad op. Het is niet genoeg, vindt hoogleraar informatica Chris Verhoef.

N

og voor het zomerreces wil de vaste Tweede Kamercommissie van BZK een rapportage klaar hebben die kan dienen als ‘checklist’ bij de beoordeling van ictprojecten bij het rijk. Deze leidraad komt in de plaats van het eerder in het vooruitzicht gestelde onderzoek van het parlement naar de ict-mislukkingen bij het rijk, dat op het laatste moment toch werd afgeblazen. ‘Op zoek gaan naar de schuldigen zou ons niet verder

14

PM 20 februari 2009

hebben geholpen,’ aldus Kamerlid Pierre Heijnen (PvdA), een van de leden van de ict-werkgroep die de Kamercommissie in het leven heeft geroepen. Geschrokken door de berichten dat het rijk jaarlijks ongeveer 5 miljard euro kwijt zou zijn aan slecht uitgevoerde automatiseringsprojecten, leek er in de Kamer een meerderheid te zijn voor eigen onderzoek naar de oorzaken hiervan. Maar uiteindelijk legde de volksvertegenwoordiging zich neer bij de aanbe-

thema velingen in het rapport Lessen uit ict-projecten bij de overheid van de Algemene Rekenkamer, dat stelde dat rijksbreed onderzoek weinig zou uithalen vanwege de complexiteit van de materie. Volgens de rekenkamer is de totale opgelopen financiële schade als gevolg van ‘hiaten’ in de gegevens onmogelijk te becijferen. Voor zo’n onderzoek is ‘onvoldoende betrouwbare informatie over planning en realisatie’ voorhanden, aldus de rekenkamer, die genoegen nam met de belofte van minister Ter Horst van BZK dat zij het toezicht op de ict strakker in de teugels neemt. Zo stelde Ter Horst bij BZK een Chief Information Officer (CIO) aan, een nieuwe functie die een coördinerende rol impliceert tussen bestuurlijke eisen en technologische mogelijkheden. Het is de bedoeling dat ieder departement in de loop van dit jaar over zo’n eigen CIO beschikt en de werving van deze functionarissen is inmiddels al druk gaande.

EPD SP-Kamerlid Arda Gerkens, eveneens lid van de parlementaire ict-werkgroep, maakte zich aanvankelijk sterk voor het parlementaire onderzoek, maar legde zich uiteindelijk toch neer bij de aanbevelingen van de rekenkamer. ‘Het blijkt gewoon erg moeilijk om de vinger achter de werkelijke kosten te krijgen, dat zou jaren van onderzoek hebben gevergd,’ vertelt ze. ‘Een van de redenen waarom dat zo moeizaam gaat, is dat de diverse betrokken ministeries niet eenduidig zijn in de wijze waarop zij de ict-kosten opvoeren in hun financiële rapportages. Minister Ter Horst heeft een aantal goede voorstellen gedaan om tot meer transparantie te komen. Zo kan de introductie van een CIO op alle departementen inderdaad een positieve aanvulling zijn, als die mensen t­ enminste voldoende verstand van zaken hebben om zich niet te laten ­inpakken door de leveranciers met hun mooie ­verhalen en een brug weten te slaan tussen de ­techniek en de bedrijfsvoering.’ Ondertussen gaat de Kamer bij zichzelf te rade over de wijze waarop de controlerende taak beter kan worden uitgevoerd, aldus Gerkens. ‘De rekenkamer constateert dat de politieke druk op ict-projecten vaak veel te groot is. De Kamer heeft inderdaad soms de neiging te overvragen, zoals momenteel weer blijkt bij de invoering van het elektronische patiëntendossier. Daarom is het belangrijk dat wij kunnen overzien wat de randvoorwaarden bij dit soort projecten zijn en weten hoe daarmee om te gaan.’

Waardeloos Hoogleraar informatica van de Vrije Universiteit Chris Verhoef, een van de experts die door de rekenkamer en door de Kamercommissie van BZK werd geraadpleegd, vindt de uitkomst van het onderzoek van de rekenkamer teleurstellend. Hij spreekt zelfs van ‘een waardeloos rapport’. Volgens hem hadden de rekenkamer en het parlement wel degelijk mogelijkheden om de ict-verspilling beter te onderzoeken, maar had men in dat geval een andere methodiek

moeten hanteren. Verhoef: ‘De rekenkamer deed onderzoek op basis van de projectadministratie van ict-projecten, maar dat is niet de juiste weg. Als je wilt controleren of een airbag in een auto goed werkt, ga je die testen en vergelijken met andere airbags, en zo kom je uiteindelijk tot je oordeel. Maar dat heeft de rekenkamer allemaal achterwege gelaten. Het is toch vreemd dat een goede analyse van kosten en baten niet blijkt te kunnen worden gemaakt op grond van het excuus dat hiervoor de administratieve gegevens ontbreken. Achterliggend probleem is dat het bij de overheid, en dus ook bij de rekenkamer, ontbreekt aan ter Hoogleraar informatica Chris Verhoef zake doende deskundigheid.’ Volgens Verhoef zou het een goed idee zijn als de Tweede Kamer zich in de toekomst onthoudt van een ‘sinterklaaslijst aan wensen’ en de ‘politieke discipline’ opbrengt om ‘niet iedere dag met een ander plan op de proppen te komen’. Verhoef: ‘Het ontbreekt de overheid aan it-vakmanschap en een business attitude. Er is een gebrek aan vakmensen die weten waar de winst te halen valt. Daardoor zie je te vaak dat overheidsorganisaties bij it-aanbestedingen kiezen op ­basis van de laagste prijs, terwijl dat helemaal geen garanties biedt voor het beste resultaat.

‘De Kamer heeft inderdaad soms de neiging te overvragen’ De ministeries zouden beter moeten kijken naar het bedrijfsleven, dat evengoed grootschalige ict-projecten uitvoert, maar die in behapbare stukjes pleegt te knippen, met gebruikmaking van de bestaande it. Bij de overheid zie je te vaak dat politici een monument voor zichzelf willen oprichten door een groot en nieuw project van de grond te tillen, dat vervolgens gedoemd is te mislukken. Men gaat te werk op een revolutionaire manier, terwijl een evolutionaire benadering veel beter zou passen.’ Voor de nieuwe CIO’s van het rijk ziet Verhoef genoeg moeilijkheden in het verschiet: ‘Ik noem ze gekscherend de “Commander of Impossible Operations”: ze krijgen zo veel verantwoordelijkheden toebedeeld dat het afbrandrisico enorm is. De gemiddelde houdbaarheid van een CIO is 2,5 jaar, en bijna altijd is het mislukken van een itproject de reden van het ontslag. Gegeven de enorme budgetten waarvoor deze CIO’s verantwoordelijk zijn en de grootschaligheid van de daarmee gemoeide projecten, valt te vrezen dat deze CIO’s zich voortdurend in de gevarenzone zullen bevinden.’ • René Zwaap 20 februari 2009 PM

15

thema

Hoogleraar bepleit Rijksdatadienst Chief Information Officers moeten het rijk behoeden voor nieuwe ict-debacles. De aanstelling van deze nieuwe functionarissen is volgens experts ‘beter dan niks’, maar de problematiek vereist eigenlijk een ‘ministerie van Rijksdatatstaat’, vindt hoogleraar Jan Friso Groote.

I

t-deskundigen vrezen dat de nieuwe Chief ­Information Officers die Ter Horst op alle departementen wil aanstellen voor een onmogelijke ­opdracht komen te staan. Volgens hoogleraar Jan Friso Groote van de Technische Universiteit Eindhoven heeft het geen zin een CIO aan te stellen als deze niet ook de macht heeft een ict-project daadwerkelijk tegen te houden. Piet de Kam, oud-directeur van het Belastingdienst Automatiseringscentrum (Bac) en momenteel adviseur van Het Expertise Centrum (Hec) denkt dat de kennis om projecten via de informatie-architectuur te sturen ontbreekt bij het rijk.

Er zijn enkele honderden ambtenaren nodig om de zaken op orde te krijgen

Foto: Bart van Overbeeke

Minister Ter Horst wil dat alle departementen een CIO krijgen die op strategisch niveau verantwoordelijk wordt voor het departementale informatiemanagement. In januari is ook de rijks-CIO Maarten Hillenaar begonnen, die als directeur van de nieuwe directie Informatiebeleid Rijk verantwoordelijk wordt voor de rijksbrede architectuur van ict-projecten. Ter Horst hoopt zo de sturing en beheersing van grote ict-projecten te verbeteren. Volgens Groote is de aanstelling van een rijks-CIO ‘een kleine stap in de goede richting’, maar volstrekt onvoldoende om de ict-problematiek het hoofd te bieden. ‘Ik vrees dat we over vijf jaar moeten constateren dat er wel enige verbetering is opgetreden, maar dat het probleem niet is ingedamd.’ Het voordeel van een rijks-CIO is volgens hem dat alle projecten straks langs een persoon gaan, die bekijkt of het goed gaat lopen.’ Nu worden veel van de projecten lokaal gestart, vaak zonder deskundigheid, waardoor je je als overheid eigenlijk uitlevert aan de ict-dienstverleners die je moet inschakelen. De CIO kan de kennis bundelen en zorgen dat er iets minder fouten worden gemaakt,’ aldus Groote. Om ict-projecten structureel te verbeteren is echter veel meer nodig. Daarvoor zou volgens

16

Jan Friso Groote PM 20 februari 2009

Groote een organisatie voor de informatievoorziening opgetuigd moeten worden die, net als de Voedsel- en Warenautoriteit of Rijkswaterstaat ten aanzien van respectievelijk de voedselveiligheid of de veiligheid op de wegen, de macht heeft om een project tegen te houden. ‘In Nederland vallen relatief weinig balkons naar beneden, omdat we naast de welstandscommissie een bouwkundige dienst hebben die een bouwtechnische keuring van de plannen verlangt en kan bepalen dat een inferieur bouwwerk er niet komt. Je zou willen dat ook de informatievoorziening een dienst krijgt met zoveel zeggenschap. Waar zoals in de bouw het ontwerp, de goedkeuring en de aanleg door verschillende partijen wordt gedaan, zodat een gestructureerde manier van bouwen ontwikkeld kan worden die niet tot zulke astronomische kostenoverschrijdingen leidt zoals in de ict het geval is.’ De CIO’s van de dertien departementen praten straks mee op strategisch niveau. Ze rapporteren direct aan de SG of de DG, maar ze hebben alleen adviesrecht, geen doorzettingsmacht. Ze mogen de ambtelijke en politieke leiding gevraagd en ongevraagd adviseren over de haalbaarheid en risico’s van ict-projecten, zo is te lezen in de brief die Ter Horst in december naar de Kamer stuurde. Bij grote ict-projecten (projecten van meer dan 20 miljoen) moet hun oordeel vooraf worden ingewonnen. De CIO moet daarnaast op kritieke momenten tijdens de uitvoering zijn oordeel kunnen geven en kan de bestuursraad voorstellen de uitvoering op te schorten. In werkelijkheid zal de macht van de CIO beperkt zijn, schat Groote in. ‘De praktijk is er nu een van half bouwen, half denken,’ zegt hij. Opschrijven wat men precies wil, heeft men in Den Haag volgens Groote niet in de vingers. Groote: ‘Het politieke debat wordt vaak pas gevoerd als het project al halverwege is, zonder dat er een idee is waar het naar toe moet. Dat proces moet veel beter gecoördineerd en ook het ictkennisniveau bij politiek en beleid moet omhoog.’ Ook Piet de Kam, adviseur bij Hec, wees onlangs in het blad Computable op de versnippering van ictkennis op de departementen. ‘Dit klemt des te meer bij interdepartementale samenwerkingen,’ zegt hij. ‘De kennis om op basis van een informatie-architectuur daadwerkelijk te sturen acht ik zowel in bestuurlijk opzicht (it-governance) als op het gebied van de informatie-architectuur bij de kerndepartementen onvoldoende aanwezig.’ De Kam verwacht niet dat ‘een oplossing in de hiërarchische sturingslijnen’, zoals hij de aanstelling van de CIO’s ziet, veel zal veranderen aan het kennisniveau bij het rijk. ‘Natuurlijk is er niet veel mis met de aanwijzing van een CIO per

thema ministerie, maar in feite was die functie in het algemeen al – formeel of informeel – belegd bij de pSG.’ ‘Ik ben bang dat we geen CIO maar een omvangrijke organisatie nodig hebben om falende ict-­projecten te voorkomen,’ zegt Groote. De problemen zijn groot, benadrukt hij nog maar eens en hij verwijst naar de HSL en de Betuwelijn, die niet operationeel zijn vanwege softwareproblemen en de waterkering die misschien niet functioneert door de ict. Groote denkt dat voor de informatievoorziening een dienst nodig is die vergelijkbaar is met de uitvoeringsdienst Rijkswaterstaat, waar negenduizend mensen werken om wegen, waterwegen en waterhuishouding te beheren. De naam heeft hij al: Rijksdatastaat. Enkele honderden ambtenaren met verstand van zaken zijn volgens

Groote wel nodig om de zaken echt op orde te krijgen. Een dergelijke dienst heeft volgens Groote ook het voordeel dat de ict-voorziening centraal geregeld wordt. Het aanstellen van dertien departementale CIO’s is in zijn optiek vragen om problemen. ‘Als je op ieder departement een verkeerskundige hebt, met ­uiteraard ook eigen ideeën over de verkeersregels, krijg je geheid ruzie.’ Met de ict-voorziening is het volgens hem niet anders. Een klein beetje afwijken van de standaarden, leidt al snel tot chaos als de ene gemeente gegevens uitwisselt met een andere ­gemeente. Dat geeft ‘geklutste informatie’ en databases die in de war raken. Groote wil harde afspraken en liefst ook een centrale instantie, de CIO bijvoorbeeld, die streng toezicht houdt. • Chris van de Wetering

‘Juist nu moeten we investeren’ De elektronische dienstverlening aan de burger die het rijk belooft moet grotendeels door de gemeenten worden gerealiseerd. Gemeenten werden gillend gek van de hoeveelheid projecten die op hen afkwamen, maar een urgentieprogramma zorgt voor hernieuwd enthousiasme.

M

inder rompslomp, niet meer van het welbekende kastje naar de muur gestuurd worden en toegankelijkheid voor iedereen. De ambities van het kabinet zijn hoog: aan het einde van de kabinetsperiode streeft men naar minimaal het rapportcijfer 7 voor het leveren van overheidsdiensten. Ook als het gaat om elektronische dienstverlening heeft staatssecretaris Bijleveld (BZK) de lat hoog gelegd. De administratieve lasten voor burger en bedrijven moeten met een kwart omlaag en gemeenten gaan samen met het rijk aan de slag om de tien belangrijkste knelpunten op te lossen. Maar zover is het nog niet. Het signaleren van knelpunten is relatief makkelijk, het wegwerken ervan een stuk lastiger. De commissie-PostmaWallage constateerde in 2007 al een gebrek aan regie en samenhang op het terrein van ict. Volgens de commissie waren er op dat moment zo veel projecten en initiatieven dat gemeenten door de bomen het bos niet meer zagen. In het rapport Het uur van de waarheid pleitte zij dan ook voor een nationaal urgentieprogramma. Dit is er met het Nationaal uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (Nup) inmiddels gekomen. Op 1 december 2008 hebben het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen een akkoord opgesteld over hoe de infrastructuur van de e-overheid beter kan worden benut. Hierin worden 25 initiatieven gebundeld op het terrein van de elektronische overheid.

Van Nup naar Gup ‘Voorheen kwamen er enorm veel projecten op de gemeenten af. Ze werden soms gek van alle vragen van verschillende departementen.’ Bart Drewes, coördinator informatiebeleid bij de VNG, is blij met de komst van het nieuwe programma dat zich

baseert op de huidige projecten. ‘Het is goed dat er even geen nieuwe programma’s worden geïntroduceerd en dat we ons kunnen concentreren op de bestaande zaken.’ Belangrijker is het dat er focus en prioritering wordt aangebracht op het terrein van de elektronische dienstverlening, stelt hij. Ook zorgt het Nup-tijdperk volgens hem voor een versnelling en hernieuwd enthousiasme. Hoewel het programma door de gemeenten over het algemeen positief is ontvangen, plaatst Drewes nog wel een aantal kritische kanttekeningen. ‘De gemeenten maken zich zorgen over de planning. Is deze wel realistisch? Ze vragen om samenhang tussen de diverse afspraken die zijn gemaakt.’ Een ander belangrijk punt van zorg vormt de financiering. Uitgangspunt is dat het rijk zorg draagt voor

‘Heeft het rijk voldoende geld beschikbaar voor deze voorzieningen?’ de ontwikkeling van generieke voorzieningen zoals bijvoorbeeld de basisregistraties. De gemeenten dragen de kosten voor de aansluiting en aanpassingen binnen de organisatie. ‘Het is nu voor de gemeenten niet goed zichtbaar of het rijk voldoende geld beschikbaar heeft voor de ontwikkeling van deze voorzieningen,’ aldus de VNG-coördinator. Drewes wijst erop dat er voorzieningen in het Nup staan waarvan nog onbekend is hoe deze financieel gedekt zijn als het gaat om ontwikkeling of beheer. Deze witte vlekken, waaronder het programma ‘Antwoord voor bedrijven en de registratie voor niet-ingezetenen’, moeten volgens hem zo snel mogelijk worden opgehelderd. Ook waarschuwt Drewes voor de gevolgen van de economische recessie: ‘We 20 februari 2009 PM

17

thema moeten niet in de valkuil trappen van bezuinigen op ict. Juist nu moeten we investeren, dit zorgt op de langere termijn voor betere dienstverlening en lagere administratieve lasten. Ook zorgt het voor extra werkgelegenheid. De kost gaat voor de baat uit.’ De VNG voert samen met het ministerie van BZK het secretariaat van de ambtelijke en bestuurlijke regiegroep Dienstverlening en e-overheid. Voor een succesvolle uitvoering van het Gup, zoals het Nup in gemeenteland ook wel vertaald wordt, is een goede ondersteuning door het rijk essentieel. Drewes: ‘En dat betekent niet alleen financiële ondersteuning, het rijk draagt hier ook op andere manieren aan bij. Op dit moment worden er quick-scans uitgevoerd waarin gekeken wordt naar de planning, samenhang en financiering van de voorzieningen.’ Drewes is te spreken over de inzet van de door Ictu ingezette hulptroepen: ‘Egem i-teams maakt nu een ronde langs alle gemeenten. Zij helpt gemeenten bij het maken van de vertaalslag van het Nup naar de geTop 5 beste it 1. Almere 2. Dordrecht 3. Rotterdam 4. Enschede 5. Woerden Bron: Monitor.overheid.nl

meentelijke praktijk.’ Ook Dirk Schravendeel, programmamanager van de i-teams bij Ictu, ziet het Nup als een belangrijke ontwikkeling om de ambities van het kabinet te realiseren. ‘Het programma wordt heel actief door de gemeenten opgepakt. Het Nup leeft al sterk,’ aldus de programmamanager. ‘De gemeenten zijn op grote schaal bezig met het verbeteren van hun dienstverlening en interne organisatie.’ Met behulp van een ‘roadmap’ wordt inzichtelijk gemaakt welke stappen nodig zijn voor concrete implementatie van het Nup. De zes voorbeeldprojecten uit het Nup zijn volgens Schravendeel daarbij een handig instrument. ‘Het is goed om voorbeelden te kunnen gebruiken op de verschillende beleidsterreinen. Deze projecten bieden ons weer extra mogelijkheden om de gemeenten bij te staan.’ Inmiddels hebben al meer dan 400 van de 441 gemeenten zich voor ondersteuning van Egem i-teams aangemeld. • Rianne Waterval

Almere aan kop, Roermond bungelt onderaan ‘De website is meer dan alleen een site, het is de voorkant van ons stadhuis. Alles wat daarin gebeurt moet ook op de site aanwezig zijn.’ Lidwien Venselaar, hoofdredacteur van Almere.nl, is trots dat deze site door Overheid heeft Antwoord is uitgeroepen tot de beste gemeentelijke website van het jaar 2008. De gemeente Almere heeft de laatste jaren een inhaalspurt gemaakt, in 2005 stond zij nog op een 72e plaats. Venselaar kan dit wel verklaren: ‘We hebben goed gekeken naar wat het ministerie van BZK van ons verlangt. Heel veel zaken hadden we al in huis, maar die waren nog niet via de monitor zichtbaar. Daarnaast zijn we in 2006 met het programma Almere Direct gestart. Dit programma gaat uit van een integrale aanpak: het gaat niet alleen om de website. De pagina moet gevoed worden door iedereen die zich binnen het stadhuis bezighoudt met burgers en bedrijven.’ Het is volgens Venselaar essentieel dat de gemeente haar diensten aanbiedt op de plek waar mensen ze zoeken. Zo

beschikt de gemeente inmiddels ook over een eigen Hyves-pagina. Venselaar: ‘Daar ga je natuurlijk geen paspoort aanvragen, maar je kunt er bijvoorbeeld wel terecht voor de evenementenagenda.’ De gemeente Roermond scoort een stuk ­minder goed. Zij bevindt zich met een 384e plaats in de onderste regionen. ‘Hier zijn we niet trots op,’ aldus woordvoerder Joyce Kranen. ‘We zijn ons er terdege van ­bewust dat de elektronische dienstverlening achterblijft en werken hard om hier verandering in te brengen.’ Nu is het niet mogelijk om producten af te nemen op de site, maar volgens Kranen komt hier snel verandering in. ‘Vanaf maart kan een groot aantal diensten online worden geregeld. Voor zaken als de aanvraag van een bouwvergunning, een uittreksel van het GBA en het digitaal afspraken maken kan de burger voortaan terecht op onze site. We hopen en verwachten dat we hierdoor de volgende keer een stuk hoger staan op de lijst.’

‘Inbrekers komen door de achterdeur’ Ruim driekwart van de overheidsorganisaties beschikt niet over een noodplan voor het geval belangrijke ict-processen uitvallen en 55 procent van de overheidsmanagers heeft weinig vertrouwen in de beveiliging van hun eigen computersystemen, blijkt uit onderzoek van Ernst & Young. Hoe kwetsbaar zijn de ict-systemen?

A

anvallen zijn steeds moeilijker af te slaan, daarnaast wordt de kans op ‘datalekken’ groter, zegt hoogleraar computerbeveiliging Bart Jacobs van de Radboud Universiteit Nijmegen. ‘We hebben te maken met steeds meer bestanden waarop allerlei gegevens worden

18

PM 20 februari 2009

opgeslagen,’ legt hij uit. ‘Usb-sticks, dvd’s en databanken bijvoorbeeld. Incidenten met die ­gegevens worden haast structureel.’ Jacobs was betrokken bij het onderzoek dat studenten van de N ­ ijmeegse ­universiteit deden naar de beveiliging van de ov-chipkaart. Daarbij hebben de betrokken partijen volgens

thema hem ‘onvoldoende gekeken’ naar de beveiliging. ‘Het ov-chipdebacle heeft een behoorlijke schok veroorzaakt, waardoor een breder besef is ontstaan dat grote, publieke ict-projecten gemaakt of gebroken kunnen worden door gebrekkige computerbeveiliging en privacybescherming.’ De overheid gaat er vaak nog onterecht vanuit dat ict-systemen 100 procent veilig kunnen zijn, schreef beveiligingsexpert Herb Prooy eind januari in een column in Het Financieele Dagblad. Dergelijke eisen, meende hij, zijn ‘een illusie’. ‘Een technisch systeem is impliciet onveilig,’ legt Prooy, zelf eigenaar van internetbedrijf Siennax, via de telefoon uit. ‘Er zijn altijd mogelijkheden om ergens in te komen. Bij een firma als Microsoft werken dagelijks honderden mensen aan de beveiliging en zelfs daar is die niet volledig waterdicht. Waarom zou het de overheid dan wel lukken?’ Het is veel belangrijker, meent Prooy, dat de overheid erkent dat computersystemen niet 100 procent veilig kunnen zijn en daar de beveiliging op aanpast. Al met al weinig positieve berichten, zeker in een tijd waarin overheidsinstanties steeds afhankelijker worden van ict-ondersteuning en de kans op een cyberaanval of een digitale crisis toeneemt. Het aantal incidenten dat door departementen en andere overheidsinstellingen wordt gemeld bij Govcert.nl, de overheidsinstantie die waakt tegen aanvallen van buitenaf op overheidssystemen, is sinds de o ­ prichting in 2002 gegroeid, zegt Govcerts general-manager Elly van den Heuvel. Hoe onveilig zijn de overheidssystemen? Van den Heuvel spreekt over een groeiende dreiging. ‘Bij het ontwikkelen van internet was veiligheid niet belangrijk en de basis van internet is nog steeds niet veilig.’ Incidenten als phising, een vorm van fraude waarbij criminelen een bestaande website kopiëren en daar bezoekers op laten inloggen om achter hun inloggegevens te komen, en DoS-aanvallen (Denial of Service) waarbij een groot aantal computers tegelijkertijd een website bezoekt om deze plat te leggen, komen regelmatig voor. Van den Heuvel: ‘Het wordt steeds makkelijker, ook voor gewone mensen, om criminele activiteiten uit te voeren op het internet. En er komen steeds complexere aanvallen in steeds meer georganiseerde vormen. Voor ons wordt het daardoor moeilijker om dat voor te zijn.’

Firewall Rop Gonggrijp, hacker, oprichter van internetbedrijf Xs4all en initiatiefnemer van de actiegroep ‘Wij vertrouwen stemcomputers niet’, wijt het gebrek aan aandacht voor beveiliging aan een tekort aan technische expertise bij de topmanagementlagen van de overheid. Hogere ambtenaren, die betrokken zijn bij de bouw van systemen, weten simpelweg onvoldoende waar ze mee bezig zijn en vertrouwen daardoor te veel op de kennis van ingehuurde consultants. Govcert ziet ook dat de kennis bij beleidsmakers over ict-veiligheid en cybercrime achterloopt. Niet

vreemd, aldus Van den Heuvel, want de ontwikkelingen gaan razendsnel. ‘Ze zijn heus wel deskundig, maar wij ontdekken aanvallen veel sneller door onze waakdienst en vakkennis.’ Govcert gaat de komende tijd meer aandacht besteden aan de kennis van beleidsmedewerkers, om problemen zoals door Gonggrijp genoemd het hoofd te kunnen bieden. Vanwege het gebrek aan voldoende interne kennis is het wel ‘zeer terecht’ dat weinig overheidsmanagers vertrouwen hebben in de beveiliging van hun eigen computersystemen, meent Gonggrijp. ‘Die beveiliging is vaak slecht. Bij ministeries die werken met Elly van den Heuvel (Govcert) gevoelig materiaal, zoals Justitie, hebben ze het soms redelijk voor elkaar, maar bij lagere overheden vaak niet. In de hal van een gemeentehuis kun je vaak gewoon je laptop aansluiten op het interne netwerk, zodat je achter de firewall zit, als er al een firewall is.’ Bij het instellen van nieuwe computersystemen worden standaardregeltjes gevolgd,

‘Vaak staat er aan de voorkant een imposante kluisdeur, maar is de achterkant gebouwd van tentdoek’ zegt Gonggrijp. ‘Dat is een nuttig proces, maar niet voldoende.’ De overheidssector moet veel meer ‘vanuit de hacker’ naar een proces kijken. ‘Je moet mensen inhuren die systemen gaan hacken en kijken waar gaten zitten, penetration testing heet dat. Daar maakt de overheid veel te weinig gebruik van.’ De meeste kraken worden mogelijk gemaakt door ‘onzorgvuldigheden in het beheer van het netwerk,’ stelt Prooy. ‘Inbrekers komen altijd via de achterdeur.’ Een wachtwoord voor intranet, ‘niet het meest highsecure systeem’, is vaak simpel te kraken en met dat wachtwoord kun je vaak meerdere applicaties openen. Daarnaast, meent Prooy, zijn de overheidsnetwerken ‘waarschijnlijk nog onveiliger’ dan gewone netwerken, omdat het een systeem is waarin verschillende netwerken aan elkaar gehangen zijn. Ook Gonggrijp ziet dat: ‘Vaak staat er aan de voorkant van een systeem een imposante kluisdeur, maar is de achterkant gebouwd van tentdoek. Het probleem is dat de door de overheid ingehuurde bedrijven daar hapsnap maar wat doen, zonder een helikoptervisie en zonder van elkaar te weten wat wiens verantwoordelijkheid is. Vragen als “wat zijn we aan het beveiligen, tegen wie en waar moet het systeem tegen kunnen?” worden niet gesteld.’ • Rutger van den Dikkenberg 20 februari 2009 PM

19

interview

20

PM 20 februari 2009

Bestuurskundige Philip Karré voorziet belangenverstrengeling

‘Alles is hybride’ Half bedrijf, half overheidsinstelling: de hybride organisatie is het allebei. Wat betekent dit voor de cultuur, de ethiek en de controlemechanismes? Philip Karré doet onderzoek naar hybride o ­ rganisaties in de afvalsector.

D

e discussie over hybride organisaties is helemaal terug. Sinds het verschijnsel in de jaren negentig opdoemde is het aantal overheidsorganisaties dat op het snijvlak van markt en overheid opereert sterk gestegen. Nadat het thema hybriditeit de afgelopen jaren weinig politieke aandacht heeft gekregen, dwingt de kredietcrisis de politiek om er weer in te duiken. Zo hebben de gedwongen staatsingrepen in noodlijdende organisaties ook de comeback ingeluid van het type functionaris dat hoort bij hybride organisaties: de overheidscommissaris. Hybriditeit is een complex fenomeen dat per ­definitie verwarring veroorzaakt over de identiteit en de doelstellingen van de organisatie en haar bestuurders. Waar moeten deze organisaties zich precies positioneren? Hoe verhouden de publieke en private taken van deze organisaties zich tot elkaar? En ­functioneren hybride organisaties wel naar b ­ ehoren? Politicoloog en bestuurskundige Philip Karré ­promoveert dit jaar aan de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB) met een onderzoek naar hybride organisaties. Karré analyseerde drie hybride organisaties uit het middensegment van de Nederlandse afvalsector. Volgens hem is hybriditeit onvermijdelijk en biedt het in theorie goede kansen voor de staat en de markt. In de praktijk blijkt het lastiger dan verwacht om de juiste balans te vinden.

Voorgeschiedenis ‘Ten tijde van premier Lubbers betraden meer en meer overheidsinstellingen de private sector, onder meer om de bezuinigingsoperaties van de overheid op te vangen,’ vertelt Karré. Begin jaren negentig ontstonden ook in de afvalsector hybride organisaties. ‘Meteen volgden de eerste bezwaren. Protest tegen kruissubsidiëring bijvoorbeeld. Een afval­ver­ bran­dingsinstallatie werd gebouwd met publiek geld, daardoor werd de stap naar de markt gezien als concurrentievervalsing.’ Er ontstond een debat over oneigenlijke concurrentie door de overheid. Hybriditeit zou onder meer de kans op competitievervalsing en belangenverstrengeling versterken.

Tegenstanders stelden zich ook de vraag of het politieke primaat niet ondermijnd werd. Als publieke en private taken zich mengen, zo was de vrees, ­betekent dat dan niet dat de publieke zaak verwaarloosd wordt, omdat het veel attractiever is om op de markt te opereren? Karré: ‘Er werd een commissie ingesteld onder leiding van Job Cohen toen hij nog verbonden was aan de Universiteit ­Maastricht. De conclusie was: laat hybride organisaties verbieden. Verbied de publieke organisaties om de markt op te gaan. Dat heeft geleid tot een wetsvoorstel dat in 2004 werd ingetrokken.’ In het wetsvoorstel Aanpassing van de mededingingswet ter invoering van gedragsregels voor de overheid, dat deze maand op de Kameragenda staat, is onder meer een bepaling voor strengere regels voor hybriditeit opgenomen.

Tekst Tristan van Rijn Beeld Rob Jongbloed

‘Hybriditeit biedt goede kansen voor de staat en de markt’ Destijds was een van de tegenstanders van een verbod de bestuurskundige Roel in ’t Veld, nu een van Karré’s begeleiders. In ’t Veld vindt een verbod op hybride organisaties veel te kort door de bocht. Karré deelt die mening: ‘Het idee om hybriditeit te verbieden is enkel gebaseerd op de problematiek waarmee het te maken heeft. Maar je kunt natuurlijk ook naar de positieve gevolgen van hybriditeit kijken.’ En een verbod is volgens hem onhaalbaar. ‘Nederland heeft altijd hybride organisaties heeft gekend – kijk naar de publieke omroep, het onderwijs, de zorg. Alles is hybride.’ Karré hoopt dat hij met zijn onderzoek het oude debat een stap verder te brengen, ten gunste van hybriditeit.

Commissarissen Volgens Karré zijn de waardesystemen van de staat en de markt van nature met elkaar in conflict. En dat roept spanningen op. Zo dreigt het gevaar dat de publieke taak wordt verkwanseld. ‘Veel publieke managers vinden het spannend marktactiviteiten te ontplooien zodra ze daar de kans voor krijgen. Dat 20 februari 2009 PM

21

interview CV Philip Marcel Karré (1978) groeide op in het ­Karinthische stadje Villach. In Wenen en ­Rotterdam ­studeerde hij politicologie, communicatie­ wetenschappen en bestuurskunde. Tijdens zijn ­studententijd werkte hij als ­journalist bij de Weense krant Der Standard en de ­Berliner Kurier. Sinds 2002 werkt hij onder ­begeleiding van Roel in ’t Veld en Jaap Boonstra bij de NSOB aan zijn promotie­onderzoek naar hybride ­organisaties in de praktijk. Karré v ­ erwacht zijn ­onderzoek eind 2009 af te ronden.

kan leiden tot taakverwaarlozing en het weglekken van publiek geld,’ zegt Karré. Ook moeten hybride organisaties voortdurend waken voor het gevaar van cultureel verval. ‘Zaken als hiërarchie, ­legitimiteit en rechtsgelijkheid zijn typisch publieke waarden, terwijl in een privaat bedrijf winstbejag en efficiency de boventoon voeren. Dat kan botsen.’ Zo’n culture clash kan volgens Karré zo intens zijn ‘dat de hele organisatie kan imploderen’. Een ander knelpunt is de dubbele pet van de overheidscommissaris. Op nationaal niveau kwam deze functie tot voor kort nauwelijks voor, maar op regionaal niveau werd er al veelvuldig gebruik van ­gemaakt. Wethouders worden naar voren geschoven als vertegenwoordiger van een gemeente in de raad van commissarissen van een hybride organisatie. Door de kredietcrisis is ook de nationale overheidscommissaris helemaal terug. Karré noemt de recente aanstelling van Arthur Docters van Leeuwen bij Aegon. Inmiddels zijn er talloze commissarissen aangesteld bij banken en verzekeraars. Volgens Karré is dat een risico. ‘Als commissaris ben je eraan gehouden het belang van de organisatie te dienen. Dat wordt problematisch als je ook de publieke zaak moet dienen.’ Karré noemt deze ontwikkeling ‘onhandig’, omdat het deur opent voor loyaliteitsconflicten en belangenverstrengeling. Van de drie door Karré onderzochte bedrijven in de afvalsector hadden er twee (een Nederlands en een Antilliaans bedrijf die hij niet bij de naam wil noemen) een raad van commissarissen waarin een politicus ­zetelde. Karré ried beide gemeenten aan hun vertegenwoordigers terug te t­ rekken om de suggestie van belangenverstrengeling te vermijden, maar kreeg geen gehoor. ‘De politici ontkenden het probleem en hielden vol dat ze, zodra ze in de raad zaten, simpelweg hun wethouderspet afnamen.’ Karré begrijpt niet hoe ze dat kunnen verantwoorden. ‘Een raad van commissarissen moet absoluut onafhankelijk zijn. Bovendien zijn deze wethouders vaak goede politici, maar hebben ze weinig verstand van het bedrijfsleven.’ Karré heeft ook weinig fiducie in de rol

‘Overheden laten als opdrachtgever vaak steken vallen’ van de overheid als opdrachtgever. Die rol noemt hij ‘problematisch’. ‘Overheden staan erom bekend dat ze als opdrachtgever vaak steken laten vallen.’ Op de vraag of de overheid medeverantwoordelijk is voor de recente problemen bij de hybride woningcorporatie Rochdale, waar de directeur zichzelf jarenlang verrijkte, reageert Karré ontkennend: ‘Daar is vooral de raad van commissarissen ernstig tekortgeschoten.’

Regels De invloed van de overheid in hybride organisaties is volgens Karré tanende. De staat verliest langzaam de controle over deze steeds meer door de markt gedomi-

22

PM 20 februari 2009

neerde organisaties. Karré: ‘De vraag is of de overheid altijd overal controle op kan, en vooral ook moet hebben.’ Volgens hem worden hybride bedrijven vanaf de overstap naar de markt zo gespecialiseerd en professioneel dat hun publieke opdracht­ gevers ‘te weinig expertise in huis hebben’ om ze ­adequaat aan te kunnen sturen. ‘Deze organisaties hebben geen goed systeem van checks and balances meer. In de afvalsector wordt gezegd dat gemeenten steeds minder begrijpen wat die organisaties precies doen.’ Het gevolg is dat deze organisaties ertoe overgaan zelf een systeem van toezicht te organiseren. Het gebrek aan een coherent systeem van toezicht is ook zichtbaar in de afvalsector, een branche die van oudsher bekend staat om semicriminele activiteiten. De suggestie dat een slecht werkend systeem van ­hybriditeit crimineel gedrag in de hand werkt, verwerpt Karré. ‘Juist toen afvalbedrijven nog overheidseigendom waren, werden de regels nauwelijks nageleefd,’ zegt hij. ‘Bij sommige organisaties was het bijvoorbeeld gebruikelijk dat ingezameld koper en ijzer werd doorverkocht door het personeel.’ Volgens Karré komt er een eind aan dit soort toestanden ‘zodra deze organisaties privater en professioneler worden’. Dan worden mensen die de regels overtreden direct ontslagen. De onderzoeker stelt dat hybriditeit een organisatie dwingt voordturend ‘in transitie’ te zijn. ‘Het spanningsveld blijft altijd bestaan. De strijd tussen steeds commerciëler worden en tegelijkertijd het publieke belang dienen is oneindig.’ En dat brengt met zich mee is dat je als hybride organisatie altijd verdacht bent en de schijn tegen hebt. ‘Er zijn risico’s aan hybriditeit verbonden. Dat vergt een ander soort toezicht en management,’ vindt Karré. De overheid is ‘nog niet gewend’ aan haar rol in hybride organisaties. Karré kreeg van bedrijven te horen dat de publieke aandeelhouder ‘het niet erg interessant lijkt te vinden wat er in het bedrijf gebeurt’. Zo komen zij geregeld niet opdagen bij aandeelhoudersvergaderingen, wat zorgt voor een serieuze stagnatie van het besluitvormingsproces. Gefrustreerde directeuren zeiden tegen Karré het te ‘betreuren’ dat ‘het toezichtsysteem op deze manier ondermijnd wordt’. Volgens Karré zijn sommige politici erg naïef als het gaat om hybriditeit. ‘Het idee heerst dat het bij elkaar brengen van twee organisatieculturen altijd verdeeldheid zaait, dat organisaties alleen floreren als er één leitkultur is. Sommige politici kijken er nog steeds naar met een simplistisch, vroeg twintigsteeeuwse beeld. Voor hen is hybriditeit eigenlijk vlees noch vis.’ Karré ziet juist positieve kanten.‘Het idee dat er een dichotomie is tussen overheid en markt en dat hybriditeit vooral schade aanricht, verandert langzaam in het besef dat hybriditeit juist kansen biedt.’ Volgens Karré komt dat ook door de crisis. Bezwaren vanuit het bedrijfsleven tegen overheidsbemoeienis hoor je veel minder, nu het bedrijfsleven de overheid nodig heeft. ‘Subsidiëring en staatssteun zijn geen vieze woorden meer.’ •

achtergrond

Project 1012 maakt felle emoties los in Amsterdam

De maakbare samenleving ontwaakt op de Wallen 20 februari 2009 PM

23

Met het Project 1012 gaat het Amsterdamse college van B&W de prostitutie en drugshandel te lijf in de Amsterdamse binnenstad. Liberale critici in de gemeenteraad kenschetsen het als de terugkeer van de planeconomie. Tekst René Zwaap Beeld Rob Jongbloed

j ‘

e bent voor Project 1012 of je bent ­ertegen,’ sprak de Amsterdamse ­wethouder van Economische Zaken Lodewijk Asscher vorig jaar bij de lancering van de strategienota Hart van Amsterdam. Project 1012 behelst het ambitieuze voornemen van het Amsterdamse college van B&W om het hart van de Amsterdamse binnenstad (het gebied met postcode 1012, vandaar de naam) om te toveren tot ‘een kwalitatief hoogwaardig en divers entreegebied’ dat zich kan meten met

Doel is halvering van het aantal ramen voor prostitutie metro­polen als Londen en Parijs. De aanpak spitst zich toe op De Wallen, de traditionele vrijplaats van de stad, maar is evengoed gericht op de entree van de stad, van het Damrak tot het Rokin. Doel is halvering van het aantal ramen voor prostitutie (van 438 naar 239 ramen), een stevige uitdunning van het aantal coffeeshops (van 76 naar 38), maar ook de 11 geldwisselkantoren, 4 telefoonwinkels, 19 kleine supermarkten, 53 snackbars, 12 gokhallen, 51 seksboetieks, 18 ‘smartshops’, 13 massagesalons en 45 souvenirshops die het gebied rijk is, dienen te vrezen voor hun nering. Al deze bedrijven bestempelt het stadsbestuur namelijk als ‘economisch laagwaardig’, dan wel als

24

PM 20 februari 2009

‘criminogeen’, een begrip dat zo veel wil zeggen als ‘criminaliteitsbevorderend’ en een sleutelrol vervult in de 1012-aanpak. In samenwerking met de NV Zeedijk, NV Stadsgoed, NV Stadsherstel, de woningcorporaties Ymere en De Key/Principaal en de vastgoedfondsen ING Real Estate, Corio, Am Vastgoed, IPMMC, Redeco Nederland, Stable international, Rabo Bouwfonds, ABN Amro, Fortis, MultiVastgoed en de Kronenberg groep, streeft de gemeente naar ‘de vermindering van de omvang en concentratie van criminogene en economisch laagwaardige branches, te bereiken door het (laten) verwerven van vastgoed, of door in samenspraak met de bestaande eigenaren tot een functieverandering en kwaliteitsverbetering te komen. Mocht dit niet het gewenste resultaat opleveren dan wordt het bestemmingsplan als instrument ingezet’. Coördinerend wethouder Asscher onderstreept dat hij heilig gelooft in de ‘maakbare samenleving’ en de mogelijkheid Amsterdam te verbouwen tot een ‘sociaal New York’, zoals hij aangaf in zijn in 2005 verschenen boek Nieuw Amsterdam. Het eerste grote wapenfeit van de 1012-­strategie kwam toen de NV Stadsgoed – een dochter van ­woningbouwvereniging Het Oosten – met een ­garantiestelling van de gemeente ter waarde van 25 miljoen euro over kon gaan tot de aankoop van twee panden van ‘pornokoning’ Charles Geerts op de Oudezijds Achterburgwal, waarmee in één klap 109 ramen die voor het lokale prostitutiebedrijf waren

Burgemeester Job Cohen en wethouder Lodewijk Asscher

gereserveerd, kwamen te vervallen. De NV Stadsgoed kreeg toestemming van de gemeente om de Geerts­ panden te ‘herontwikkelen’, hetgeen impliceert dat de bestemming prostitutie in het bestemmingsplan op die panden wordt verwijderd door de stadsdeelraad Centrum, die daarvoor verantwoordelijk is. Voor het Oudekerksplein en de Sint Annenstraat, traditioneel zwaartepunten in het hoofdstedelijke prostitutiebedrijf, werden soortgelijke procedures in gang gezet. Woordvoerder Herbert Raat van wethouder ­Asscher wijst op het belang van de Geerts-deal. ‘Toen we vorig jaar begonnen met het 1012-project h ­ adden we niet kunnen dromen dat we binnen zo’n korte tijd al zo veel raambordelen konden sluiten. Het was een gouden kans die de gemeente met beide h ­ anden aangreep.’ Dat ging wel gepaard met de n ­ odige weerstand, getuige de uitspraken van Asscher in een interview met het blad Penthouse van april jongstleden, over de deal met Geerts: ‘Natuurlijk vinden wij het niet prettig om een crimineel, of ­criminogeen persoon, wit geld te geven.’ Vervolgens deed de advocaat van Geerts aangifte tegen Asscher vanwege smaad, maar het Openbaar Ministerie beschikte vorige week dat de uitspraken van de wethouder gerechtvaardigd zijn. Volgens het OM beschikt Geerts, alias ‘Dikke Charles’, anders dan hijzelf beweert wel degelijk over een strafblad. De lichtelijk schizofrene situatie die hieruit volgt, is dat de gemeente in het kader van het bestrijden van de criminaliteit bewust zaken deed

De gemeente deed bewust zaken m ­ et een crimineel met een crimineel. De gemeente boekte niettemin een grote morele overwinning door de panden van Geerts ter beschikking te stellen aan jonge studenten mode, zodat de prostituees moesten wijken voor modepoppen, als symbolische uitdrukking van de wens van de gemeente de Wallen te veranderen in een toonaangevende ‘broedplaats’ voor haute culture.

Cannabisdetaillisten (BCD), zijn al evenzeer tegen het plan gekant en verzetten zich met hand en tand tegen de suggestie dat hun bedrijven fungeren als witwaskanalen. Volgens de gemeentelijke strategienota vormen ‘coffeeshops niet zelden de legale afzetkanalen voor de georganiseerde criminaliteit in softdrugs’ en dragen coffeeshops ‘in belangrijke mate bij aan de criminele infrastructuur’. Volgens de BCD, die streeft naar een normalisering van de cannabisbranche, zijn deze kwalificaties ‘grievend’. De bond wijst erop dat de Amsterdamse coffeeshops legaal opereren zolang zij zich houden aan de zogeheten AHJOG-criteria (geen Affichering, geen Harddrugs, geen Overlast, geen verkoop aan Jeugdigen en geen verkoop van grote Hoeveelheden). Voorts beschikte de Hoge Raad dat winsten die worden gegenereerd in coffeeshops niet kunnen worden aangemerkt als crimineel geld. De beschuldiging van witwassen is dus volledig uit de lucht gegrepen en stelt coffeeshops ten onrechte in een zeer kwaad daglicht, aldus de BCD. Zowel de raamexploitanten als de coffeeshop­ houders onderstrepen dat hun branche onder voortdurende controle staat van de Bibob. Met de Wet Bibob worden exploitanten van coffeeshops sinds 2003 gescreend op criminele activiteiten en verbanden met criminele organisaties. Deze wet ontmaskert exploitanten als aannemelijk kan worden gemaakt dat zij in verband kunnen worden gebracht met witwassen of met criminele activiteiten. De onderzoeken van het Landelijk Bureau Bibob zijn grondig en veelomvattend. Zodra aannemelijk is dat er connecties bestaan tussen exploitanten en criminele personen of organisaties, worden vergunningen geweigerd en deze weigering wordt gefiatteerd door de rechter. Bij een verdenking van witwassen volgt eveneens een n ­ egatief Bibob-advies en kan de betrokken o ­ ndernemer zijn deuren sluiten. Ook raam­exploitanten dreigen meerdere malen door de Bibob-molen te worden gehaald. ­Volgens de BCD heeft de overheid op die ­manier genoeg instrumenten in handen om de b ­ okken en de schapen van elkaar te scheiden.

Achilleshiel Witwaskanalen Het 1012-project staat garant voor hoog oplopende emoties, omdat de vrees bestaat dat de gemeente korte metten wil maken met specifiek Amsterdamse verworvenheden. Belangenorganisaties van prostituees, zoals Stichting De Rode Draad, vrezen dat het sluiten van raambordelen met zich mee brengt dat de sector zich verplaatst naar de straat of de escort­ service, waarmee de veiligheid van de betrokkenen in het geding zou komen. Dat is paradoxaal, omdat Asscher zegt dat zijn absolute topprioriteit in het 1012-plan het beschermen van de rechtspositie van de prostituees is. De raamprostitutie is in ogen van De Rode Draad echter juist de meest transparante, meest in de Amsterdamse traditie vergroeide en daardoor veiligste bedrijfsvorm. De coffeeshophouders, verenigd in de Bond van

‘In de beeldvorming is het stadshart met de ­Wallen nog vaak de verpersoonlijking van de tolerante, vrijzinnige stad Amsterdam,’ zo staat te lezen in de nota Hart van Amsterdam. ‘Dat wij het desondanks noodzakelijk achten deze ingrijpende operatie op te zetten zegt iets over de ernst van de achterliggende problematiek.’ Het opvallende van de 1012-nota is dat het gemeentebestuur de radicale plannen ten aanzien van de Wallen onderbouwt met veel hypotheses en aannames. Dat is de Achilleshiel van het 1012-project, zo staat te lezen in het verleden week gepresenteerde rapport Macht op de Wallen, discoursanalyse van het coalitieproject 1012, geschreven door een groep studenten politicologie van de Universiteit van Amsterdam. In het rapport wordt een hard oordeel geveld over de 1012-aanpak. Zo zou de gemeente een vertekend beeld schetsen van de problematiek in het 20 februari 2009 PM

25

achtergrond

Gemeenteraadslid Marijn Ornstein (VVD)

streven zo veel mogelijk draagvlak te vergaren voor de strategie. ‘We hebben kunnen constateren dat de gemeente strategische ambigue frames en taal gebruikt,’ aldus de jonge politicologen, nadat zij met tal van betrokkenen, van burgemeester Cohen, hoge ambtenaren tot raamexploitanten en coffeeshophouders hebben gesproken. Over de bewering dat 1012 breed wordt gedragen onder de bevolking van de binnenstad zijn de onderzoekers sceptisch. Volgens hen is slechts 45 procent van de bewoners voorstander van het voorgestelde beleid. ‘Opvallend is dat de meerderheid van de buurt­ bewoners allerlei negatieve indirecte gevolgen verwacht van het beleid, zoals een toename van illegale prostitutie,’ staat te lezen in Macht op de Wallen. ‘Hiervoor is echter vanuit de gemeente geen aandacht. Aan het begin van ons onderzoek gingen wij er daarom van uit dat de gemeente draagvlak probeert te creëren onder deze actoren. Uit ons onderzoek bleek echter dat onze aanname onjuist was. Hoewel Project 1012 wordt gepresenteerd als een coalitieproject, worden niet alle actoren erbij betrokken. Op deze manier wordt er een schijndraagvlak geconstrueerd en de illusie gewekt dat elke partij

‘1012 is een plan met een waterhoofd’ het project steunt. Een opvallend conclusie is dat de pijler van het beleid gebaseerd lijkt op de misstanden in de prostitutie, terwijl in de communicatie naar de actoren toe hier verder geen discussie of overleg over is en het project als de juiste aanpak wordt gepresenteerd. Op deze manier vergaart de gemeente Amsterdam steun voor Project 1012.’ Ook binnen de Amsterdamse gemeenteraad, die in mei moet beslissen over het lot van 1012, begint er na aanvankelijk grote geestdrift voor de plannen steeds meer irritatie te ontstaan. VVD-gemeenteraadslid Marijn Ornstein signaleert dat er in de Amsterdamse raad in ieder geval een liberaal front – VVD, D66 en een deel van GroenLinks – is ontstaan tegen de wijze waarop 1012 gezicht heeft gekregen en dat dit verzet inmiddels langzaam doorsijpelt naar andere fracties. Een heugelijke ontwikkeling voor de democratie, meent zij, want tot nu toe werden criticasters van het 1012-beleid door verantwoordelijk wethouder Asscher gelijk de mond gesnoerd. ­Ornstein: ‘Wie vraagtekens zet bij 1012, krijgt van Asscher gelijk het verwijt dus eigenlijk voorstander te zijn van mensenhandel en andere vormen van georganiseerde criminaliteit. Dat maakt een zakelijk debat over deze plannen ook zo moeizaam. Telkens als ik in de raad kritische noten zet bij het 1012-plan, moet ik eerst plechtig verklaren tegen mensenhandel te zijn.’ Het college dreigt het tegendeel te bereiken van wat wordt beoogd, meent Ornstein. ‘Door de 1012-plannen worden vrouwen die werken bij bonafide exploitanten in de armen van de escort gedreven,

26

PM 20 februari 2009

waar juist veel meer sprake is van exploitatie en andere wantoestanden, en ook de tippelprostitutie op straat is weer helemaal terug van weggeweest. Er zijn kortom onvoldoende waarborgen dat prostitutie niet weer de illegaliteit in verdwijnt.’ Ornstein schetst de 1012-strategie als een vorm van planeconomie die niet meer van deze tijd is: ‘Wat mij als liberaal aan de plannen stoort, is dat men hier met bestuurlijke middelen een economische doelstelling probeert te bereiken. Het ­college wil af van sommige bedrijfstakken, niet per se omdat deze ­crimineel zijn, maar omdat deze als laagwaardig worden gekenschetst. Er is sprake van een soort smaak­politiek, waarmee de overheid in mijn ogen zijn boekje ver te buiten gaat.’ Michael Veling, bestuurslid van de Bond voor Cannabisdetaillisten (BCD) en ex-CDA-raadslid in stadsdeel Centrum, sluit zich daarbij aan: ‘Het gaat in deze plannen niet meer om het bestrijden van criminele uitwassen, maar om smaak. Het college wil kennelijk oesterbars en dure modezaken in de binnenstad, want Amsterdam moet hoogwaardiger worden. Men vraagt zich niet af of er überhaupt wel een markt is voor dat soort zaken in de Amsterdamse binnenstad. Amsterdam kan zich niet meten met Londen of Parijs, je moet qua schaal eerder aan Düsseldorf denken. Dat maakt 1012 tot een plan met een waterhoofd.’ Job Cohen en Lodewijk Asscher lijken zich niet te laten ontmoedigen door deze kritiek. Weliswaar beloofde burgemeester Cohen de gemeenteraad verleden week voorlopig pas op de plaats te maken met de uitvoering van 1012, maar dat wil niet zeggen dat er nu ­helemaal geen panden kunnen worden gekocht door de particuliere investeerders die zich achter 1012 hebben geschaard. ‘Het is een vrije markt,’ zo onderstreept Asschers woordvoerder Raat. In maart volgt een grote inspraakronde over de gemeentelijke plannen. In mei moet de gemeenteraad zich definitief uitspreken. Maar als de economische recessie in de huidige mate aanhoudt, dan kan het probleem wel eens uit zichzelf zijn opgelost, zo onderstreepte burgemeester Cohen ­tijdens de gemeenteraadsvergadering van vorige week woensdag. ‘De raamprostitutie in ­Amsterdam heeft zwaar te lijden onder de crisis. Met name door het sterk ­afgenomen ­bezoek uit het Verenigd Koninkrijk is er eerder sprake van over­capaciteit van ramen dan onder­­­capaciteit.’

•

spelers

Kamer tegen bonussen topambtenaren

Beloning • De VVD wil vasthouden aan de balkenendenorm die, zoals Van Zelm al opmerkte, geen ruimte laat voor extra bonussen. ‘De bedoeling van het huidige beloningssysteem is dat uitzonderingen in de manier van betalen niet standaard worden,’ zegt Tweede Kamerlid Brigitte van der Burg. ‘Voor hetzelfde geld zit je weer met al die verschillende beloningen.’ Ook de PvdA is, bij monde van Pierre Heijnen, tegen ambtelijke bonussen. ‘Laten we alsjeblieft niet ­beginnen met bonussen in de publieke sector. Een bonus kennen we uit de loterij, dat is iets buitengewoons. We moeten niet de cultuur uit het bedrijfsleven, dat op de klippen is gelopen, overhevelen naar het openbaar bestuur.’ De SP, de grootste ­oppositiepartij in de Tweede Kamer, is eveneens tegen. Ronald van Raak: ‘Overal in het land zijn er mensen die heel goed werk verrichten. Zij krijgen ook geen bonus.’ Van Zelm pleit voor het loslaten van de Balkenende-norm, die ambtenaren­ salarissen koppelt aan dat van ministers. Hij zegt te vrezen voor een nieuwe ­Toxopeusronde: in de jaren zestig verruilde een aantal topambtenaren zijn baan bij de overheid voor een beter betaalde ­functie in het bedrijfsleven. Daarop werden de rijkssalarissen verhoogd. Heijnen is daar niet zo bang voor, zegt hij. ‘Ik denk dat de geweldige salarissen, eerst in de financiële sector en daarna in de gewone marktsector, gematigd gaan worden. Dat zal zijn doorwerking hebben op alle niveaus. De zekerheid die er toch is bij een ambtelijke functie en het kleinere

Beeld: Lachemann Producties

Een extra bonus voor topambtenaren die goed presteren, is geen goed idee. Dat vindt een meerderheid in de Tweede Kamer. Twee weken geleden opperde adviseur Eric van Zelm van de Hay Group in PM dat ambtenaren beloond moeten worden naar prestatie: Martin van Rijn, de DG die verantwoordelijk was voor de invoering van het nieuwe zorgstelsel, had wat Van Zelm betreft ‘gewoon twee ton extra’ kunnen krijgen. verschil tussen lonen bij de overheid en bij het bedrijfsleven, zullen niet leiden tot een leegloop.’ Met zijn pleidooi voor het loslaten van de Balkenende-norm voor ambtenaren volgt Van Zelm gedeeltelijk de lijn van SG Vernieuwing Rijksdienst Roel Bekker, die in zijn oratie tot hoogleraar Arbeidsverhoudingen van de overheid stelt de koppeling ‘niet erg logisch’ te vinden. Van Zelm snijdt daarbij een gevoelig onderwerp aan: vorige week maakte premier Balkenende bekend dat de geplande verhoging van ministersalarissen met 10 procent niet doorgaat. Het zou een verkeerd signaal afgeven aan de vak-

‘Topambtenaren moeten inleveren: de Balkenendenorm moet omlaag’ bonden waarvan verwacht wordt dat ze tijdens het komende voorjaarsoverleg met gematigde looneisen komen, redeneerde de premier. De Kamerfracties kunnen zich vinden in het besluit, waarbij de linkse fracties vooral wijzen op het feit dat er top­ambtenaren zijn die meer blijven ­verdienen dan de premier. De Balkenende-norm ligt op 130 procent van het gemiddelde ministerssalaris, omdat er vanuit werd gegaan dat dat deze salarissen nog tot dat niveau zouden ­stijgen. Nu die loonsverhoging voorlopig van de baan is – Balkenende laat een beslissing aan een volgend kabinet over – wordt terughoudendheid verwacht bij salarië-

ring van nieuwe topambtenaren. SP, PvdA en GroenLinks houden daarbij rekening met het feit dat bestaande contracten niet ­zomaar opengebroken kunnen worden. Heijnen: ‘Het is moeilijk die salarissen omlaag te doen, maar we moeten wel nadenken wat je doet met nieuwe ambtenaren in de top.’ Van Raak is stelliger: ‘Topambtenaren moeten inleveren,’ vindt hij. ‘De Balkenende-norm moet omlaag. Het inkomen van de minister-president zou het maximale salaris moeten zijn.’ Ook GroenLinks pleit voor terughoudendheid, maar Ineke van Gent ziet niet zo veel in het verlagen van de norm. ‘Dat vind ik een tikkeltje goedkoop,’ zegt ze. De VVD en het CDA zijn voorzichtiger: zowel Brigitte van der Burg als Marleen de Pater-Van der Meer van het CDA ­menen dat ambtelijke salariëring in eerste ­instantie een zaak is voor de vakbonden en de werkgevers. De Pater: ‘Dit is echt een kwestie voor de bonden en de ministers en ik vind dat je je daar als Kamerlid niet mee moet bemoeien.’ Van der Burg is het daarmee eens, al lijkt het haar ‘geen goede zaak’ als de Balkenendenorm volledig wordt losgelaten. ‘Je moet dat nooit absoluut maken als je kwaliteit wilt behouden. In heel specifieke gevallen zou je een uitzondering kunnen maken. Je kunt een topspecialist nodig hebben, bijvoorbeeld op het gebied van de kredietcrisis, die uiteindelijk veel geld bespaart. Het moet bij hoge uitzondering tot de mogelijkheden behoren dat je zo iemand tijdelijk inhuurt.’ • Rutger van den Dikkenberg 20 februari 2009 PM

27

spelers Oud-END’er wacht twee jaar op promotie

Geen garantie voor succes Drie jaar geleden sprak PM met een aantal Haagse ambtenaren die bij de Europese Commissie gedetacheerd waren. Hoe is het hen sindsdien vergaan? ‘Zonder deze ervaring had ik misschien wel eerder promotie gemaakt.’ Tekst Cindy Castricum Foto Welmer Keesmaat

I

n het gerenoveerde gedeelte van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aan de Bezuidenhoutseweg staat nu nog het bureau van Emar Gemmeke, projectleider op de directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid. Over een paar dagen vertrekt hij naar Peking waar hij op de Nederlandse ambassade aan de slag gaat. Als Veterinaire en Fytosanitaire Raad, zoals zijn nieuwe functie officieel luidt, vertegenwoordigt hij het departement in China als het gaat om diergezondheid en plantenziekten. Voor Gemmeke is het een promotie waarop hij twee jaar heeft moeten wachten. In 2007 kwam hij terug uit Brussel, waar hij drie jaar gedetacheerd was geweest. Het ministerie had hem uitgeleend aan de ­Europese Commissie, aan het ­directoraatgeneraal Handel om precies te zijn. Hij was ook lid van het END-bestuur dat zich hard maakt voor de belangen van de Experts Nationaux Detachés, zoals ambtenaren die vanuit de lidstaten tijdelijk naar Brussel worden uitgezonden heten. PM sprak begin 2006 in Brussel met Gemmeke en zijn collega-bestuursleden Henriëtte van Eijl, Aldrik Gierveld, Gerben Everts en Nico Kikke. Ze maakten zich als bestuur destijds vooral druk om twee zaken: de rechtspositie van gedetacheerde ambtenaren en het slechte carrière­ perspectief van ambtenaren die een aantal jaar in Brussel werkzaam zijn. De verschillen in rechtspositie zijn inmiddels opgeheven, mede dankzij de inspanningen van het vijftal. Waren gedetacheerde ambtenaren van Justitie en Economische

28

PM 20 februari 2009

Zaken voorheen nog ‘op buitengewoon verlof ’, tegenwoordig geldt het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR) voor alle ambtenaren die tijdelijk als END’er in Brussel aan de slag gaan.

Promotie Het carrièreperspectief is een ander verhaal. Gemmeke kent jaargenoten die ‘gefrustreerd’ zijn teruggekeerd uit Brussel omdat ze in dezelfde functieschaal terechtkwamen. ‘Eerlijk gezegd kwam het mij persoonlijk niet zo slecht uit. Op de dag dat ik terugkwam uit Brussel werd ik vader en had ik wel iets anders aan mijn hoofd,’ zegt Gemmeke. ‘Ik kreeg ook een

‘De inspanning die het iemand kost om op het ­departement terug te ­ omen, is vaak frustrerend’ k grotere vrijheid van handelen. Ik ben gewoon aan de slag gegaan en vermoed dat LNV die opstelling wel gewaardeerd heeft, waardoor ik nu toch die promotie heb gekregen.’ Heeft zijn ervaring in Brussel ertoe bijgedragen dat hij, twee jaar later, LNV-Raad wordt? ‘Het heeft voor deze baan ongetwijfeld meegespeeld,’ zegt Gemmeke. ‘Maar ook als ik niet naar Brussel was gegaan had ik binnen het ministerie promotie kunnen maken. Misschien was het dan zelfs wel eerder gebeurd. Ik ben toch een tijd uit beeld geweest.’

Henriëtte van Eijl werkt na haar detachering bij DG Onderzoek inmiddels alweer bijna twee jaar bij DG Ondernemingen. Ze is nu in dienst van de Europese Commissie. ‘Ik voelde het als mijn plicht terug te keren naar SenterNovem, de organisatie die mijn detachering voor het grootste gedeelte heeft betaald,’ zegt Van Eijl. ‘Het was echt een dilemma, de Nederlandse overheid heeft toch fors in mij geïnvesteerd. Naar Economische Zaken en SenterNovem ben ik heel open geweest. Ik heb verteld dat ik het concours had gehaald en graag in Brussel wilde blijven werken. Toen ik een aanbod van de commissie kreeg, was mijn keuze snel gemaakt.’ Net als Van Eijl is Nico Kikke in Brussel gebleven. Hij was door het ministerie van LNV gedetacheerd bij DG Ondernemingen en werkt nu bij het Hoofdproductschap Akkerbouw (onderdeel van LNV), waar hij een leidinggevende functie had voordat hij naar Brussel vertrok. Kikke’s belangrijkste motief om een detachering te gaan doen, was het feit dat hij bij het productschap niet verder kon groeien. ‘Ik wilde aan het eind van mijn carrière [Kikke is nu 61, CC] graag nog iets anders doen. Ik ben niet naar Brussel gegaan om op een hogere functie terug te komen. Bij de Europese Commissie heb ik geproefd hoe het was om geen verantwoordelijkheid voor mensen te hebben. Dat beviel wel.’ Aldrik Gierveld (Buitenlandse Zaken) is ook in Brussel blijven hangen. Hij is na zijn detachering bij het secretariaat-generaal van de commissie bij de permanente

spelers

Vier leden van het voormalige END-bestuur spreken elkaar nog regelmatig. Onlangs aten Aldrik Gierveld, Henriette van Eijl, Gerben Everts en Emar Gemmeke (vlnr) met elkaar in het Haagse etablissement La Vina.

vertegenwoordiging gaan werken als hoofd van de afdeling milieu. ‘Bij Buitenlandse Zaken maakt mobiliteit standaard deel uit van je carrière,’ verklaart Gierveld zijn promotie van schaal 14 naar 15 direct na zijn detachering. Hij weet dat het ook anders kan. ‘Als men het voor mensen aantrekkelijk wilt maken een poosje naar Brussel te gaan moet het departement heel duidelijk zijn over de mogelijkheden die je krijgt als je terugkomt. Dat gaat niet altijd van harte in Den Haag.’ Na een detachering van vier jaar bij het DG Interne Markt is Gerben Everts niet t­ eruggekeerd naar het ministerie van Financiën. Hij draagt nu bij ‘aan de oudedag van zijn ex-collega’s’, zoals hij het zelf noemt. Everts werkt bij APG Asset ­Management, onderdeel van de uitvoeringsorganisatie van pensioenen voor personen werkzaam voor de Nederlandse overheid en in het onderwijs. ‘Ik krijg de indruk dat het nut van internationale ­ervaring door Den Haag nog niet voldoende wordt erkend. In plaats van deze ervaring op te merken en te koesteren, vechten argwaan en een zekere jaloezie bij andere collega’s vaak om de voorkeur. Er wordt nogal eens geredeneerd dat een END’er een aantal jaren iets moois heeft kunnen doen, tegen aantrekkelijke voorwaarden, maar dat het nu even op de plaats rust is. Internationale ervaring wordt nog te veel beschouwd als een luxe en geen noodzakelijk asset, wat het zou moeten zijn.’ Frank Mollen, EU-coördinator op de permanente vertegenwoordiging in

Brussel en in die hoedanigheid aanspreekpunt voor de END’ers, kan zich hierbij wel iets voorstellen, hoewel hij het te ver vindt gaan dit als algemeen gevoelen te

‘Internationale ervaring wordt door Den Haag nog niet voldoende erkend’ bestempelen. Dat de terugkeer de nodige aandacht verdient – zoals ook bleek uit een onlangs gehouden enquête door het huidige END-bestuur – onderschrijft hij. ‘De inspanning die het iemand kost om op

het departement terug te komen, is vaak frustrerend,’ aldus Mollen. ‘Je zit toch relatief ver van het hoofdkwartier en als je zelf niet goed oppast, verliest het ministerie je uit het oog. Departementen zouden er meer op gericht moeten zijn om de ervaring die ambtenaren in Brussel opdoen, meteen na terugkeer in te zetten.’ Binnen het SG-overleg wordt nu nagedacht over een manier om ambtenaren die terugkeren na een detachering ook op een ander departement in te zetten waar behoefte is aan kennis over Europa. Hoe dat precies vorm moet krijgen weet Mollen nog niet, maar dat meer ambtenaren ertoe bewogen moeten worden een tijdje bij een Europese instelling te gaan werken is duidelijk. De SG’s hebben vorig jaar zelfs een target opgesteld. In 2010 moeten in totaal zo’n 120 ambtenaren uit Den Haag in Brussel worden gedetacheerd. Drie jaar geleden waren dat er nog 80 en op dit moment zijn er 100 Nederlandse END’ers. Mollen merkt op dat het nog lastig zal worden om deze doelstelling te halen. ‘De onzekerheid die voortvloeit uit de taakstelling helpt niet om ambtenaren warm te maken voor Brussel. De Haagse departementen én de PV moeten hier het komende jaar dan ook hard aan werken.’ •

Waar komen END’ers na hun detachering terecht? Uit recent onderzoek blijkt dat 40 procent van de END’ers terugkeert naar het ­departement, 15 procent vindt elders binnen de Nederlandse overheid een baan en 20 procent komt bij een van de Europese instellingen terecht. Het END-bestuur uit 2006: WEG BIJ HET RIJK Henriëtte van Eijl (EZ/SenterNovem) Gerben Everts (Financiën)

g g

GEBLEVEN Aldrik Gierveld g Emar Gemmeke g Nico Kikke g

Europese Commissie APG Investments

Buitenlandse Zaken LNV Hoofdproductschap Akkerbouw (LNV)

20 februari 2009 PM

29

spelers Ministerie van Vrom op de schop

Vrom • Als programmadirecteur Nieuwe Huisvesting Vrom, zal scheidend pSG Peter Welling zich gaan bezighouden met de renovatie van het departement. Het karakteristieke witte gebouw aan de Rijnstraat is bijna twintig jaar in gebruik. De technische systemen als liften en klimaatbeheersing zijn straks verouderd en de flexibele wanden ‘zijn zo vaak verplaatst dat ze inmiddels heel grote schroefgaten hebben’, zegt Welling, die de rol van opdrachtgever speelt. De Rijks­ gebouwendienst voert de verbouwing uit. In dit geval is het dus extra lastig, daar de RGD een onderdeel van Vrom is, erkent Welling. Hij zal dan ook ‘goede afspraken’ met de dienst moeten maken, ‘omdat we allebei onze belangen hebben’. Op dit moment is er nog weinig concreet. Het gebouw van Vrom moet eind volgend jaar leeg zijn, en het is aan Welling alle ruim drieduizend ambtenaren – tijdelijk – elders te huisvesten. In 2014 zullen de medewerkers van het kerndepartement terugkeren, die van de uitvoeringsdiensten gaan ergens ­anders naar toe. Er is dan ruimte voor een

tweede kerndepartement in het gebouw, maar het is nog niet duidelijk welk ministerie hier zal intrekken. Welling heeft geen voorkeur, zegt hij. ‘Vrom heeft beleidsmatig contact met bijna elk ander departement.’ In overleg met minister Bos van Financiën zal een budget ­opgesteld moeten worden, vervolgt de pSG. Welling, van huis uit econoom, heeft geen ervaring met dergelijke grote verbouwingsprojecten. Hij stak zijn licht op bij onder meer Paul Verhaar, zijn voorganger als pSG op het departement. Verhaar begeleidt de nieuw-

Tip: zoek een contragewicht, een kritisch geluid bouw van BZK en Justitie en gaf Welling als tip mee dat hij het vooral niet moet onderschatten, ‘want het is een ingewikkelde klus’. Tweede tip: zoek naar een

Foto: Welmer Keesmaat

Peter Welling trekt renovatie

‘contragewicht’, een kritisch geluid over het verbouwingsproces. De scheidend pSG is ambitieus: Vrom heeft een voorbeeldfunctie op het gebied van duurzaamheid en dus wil hij het energielabel – nu nog C – upgraden naar A, als dat ‘binnen de grenzen van het gebouw’ kan. ‘We gaan het gebouw natuurlijk niet afbreken, dus je blijft gebonden aan de hoofdinfrastructuur van zo’n pand. Dat zal ongetwijfeld een begrenzing zijn.’ • RvdD

Wie zit waar Rijk van Ark, voorheen directeur communicatie bij de gemeente Amsterdam, gaat diezelfde functie vanaf 1 mei vervullen bij Economische Zaken. Hij volgt Eric Wiebes op, de pSG van EZ, die tijdelijk waarnemend directeur was nadat Job Frieszo terugtrad. Van Ark werkt nu als externe adviseur communicatie bij de Nederlandse Ambassade in Zuid-Afrika en is voorzitter van Logeion, de landelijke beroepsvereniging voor communicatie. Wisselingen in de top van de Task Force Uruzgan (TFU): kolonel Kees Matthijssen, civiel vertegenwoordiger Peter Mollema en de rest van de staf zijn terug in Nederland. Ze waren bijna een half jaar in de Afghaanse provincie. Hun posities zijn ingenomen door brigade-generaal Tom Middendorp en civiel vertegenwoordiger Joep Wijnands. Cees van der Knaap, oud-staatssecretaris van Defensie voor het CDA en nu burgemeester van Ede, is de nieuwe voorzitter van de stichting ROOS (Regionale Omroep Overleg en Samenwerking). Hij is de eerste onafhankelijke voorzitter van de stichting; voorheen kwam de voorzitter van een van de dertien aangesloten regionale omroepen.

30

PM 20 februari 2009

De Haagse rechter C.F. Mewe wordt lid van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba. Vicevoorzitter van het gerechtshof in Arnhem J.B. Röben wordt plaatsvervangend lid bij hetzelfde hof. Consultant Pieter Weeder van M&I Partners gaat op 1 april aan de slag bij ProRail. Hij wordt er eindverantwoordelijk voor de ­invoering van een nieuw Europees beveiligingssysteem op het spoor. Weeder heeft de afgelopen twintig jaar bij M&I gewerkt. Joris Voorhoeve wordt lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. Hij neemt de plek in van wijlen Relus ter Beek, die vorig jaar overleed. Voorhoeve was eerder minister van Defensie, fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer en directeur van Clingendael.

Wisselt u van baan? Laat het ons weten! redactie @pm.nl

spelers De overstap van ...

Gert-Jan Buitendijk (BZK)

Er wordt nogal wat gejobhopt in ambtenarenland. Over de nieuwe functie valt meestal nog niet zoveel te zeggen, dus richt PM zich in deze rubriek op de mens achter de ambtenaar. Wie is Gert-Jan Buitendijk?

Nieuwe functie Directeur Openbaar Bestuur en Democratie en plaatsvervangend DG Koninkrijksrelaties en Bestuur (BZK), vanaf 1 mei 2009

Huidige functie Directeur FEZ (BZK) Opleiding Politicologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

Foto: Welmer Keesmaat

E

en overstap op het ministerie van BZK van F­ inancieelEconomische Zaken (FEZ) naar de directie Openbaar Bestuur en Democratie is in het geval van ­­Gert-Jan ­Buitendijk (41) niet zo vreemd. Jarenlang was hij ­wethouder en locoburgemeester in Strijen, de oudste gemeente in de Hoeksche Waard. ‘Ik heb met mijn poten in de klei gestaan. Het openbaar bestuur ligt me na aan het hart,’ aldus de CDA’er, die niet meer politiek actief is, maar nog wel eens wordt gebeld als zijn voormalige fractiegenoten uit Strijen v­ ragen hebben. Buitendijk woont nog steeds in het dorp en reist elke dag met de auto naar Dordrecht en voorts met de trein naar Den Haag. ‘Dat is maar 60 kilometer, best te doen.’ Om f­ eeling met de regio te houden (‘ik ga in het donker weg, en kom in het d ­ onker thuis’), is Buitendijk vorig jaar voorzitter geworden van het Streekmuseum Hoeksche Waard. Op 1 mei gaat hij aan de slag als directeur Openbaar B ­ estuur en Democratie en wordt hij tevens plaatsvervangend DG

Koninkrijksrelaties en Bestuur. ‘Dat is een van de facetten van mijn nieuwe functie die me aanspreken. Ik ga samenwerken met Andrée van Es, we zullen de DG-taken verdelen. Zij is een zeer origineel denker en ik ken de Haagse wereld weer wat beter. Wat dat betreft zijn we complementair.’

Hoofdpijndossier ‘Bugettair heel klein, maar politiek­ estuurlijk best ingewikkeld is het feit dat de minister van BZK een b beheersverantwoordelijkheid voor de Hoge Colleges van Staat heeft, zoals dat zo mooi heet. Zij dient de begroting in, maar de ­colleges zijn autonoom, ze maken hun eigen keuzes en dat wringt wel eens. Dat merkten we bij het coalitieakkoord waarin stond dat ook de colleges moesten bezuinigen. Daar hebben we het flink druk mee gehad. Maar uiteindelijk zijn we eruit gekomen.’

Meest geleerd van ‘Net als voetballers, heb ik ook van verschillende coaches wat opgestoken. Op de universiteit: hoogleraar Rinus van Schendelen (hoe schrijf je een vlot, pakkend stuk). Van de manier waarop Boudewijn Peters met zijn mensen omging, heb ik op Financiën veel geleerd. Met Jeroen Nijland en Wim J­ anssen vormde ik het MT bij IPAL [Interdepartementale Project­organisatie Administratieve Lasten, CC], we waren drie heel verschillende ­types, maar vormden een mooi team. Daar heb ik bij het ­samenstellen van mijn eigen MT bij FEZ veel profijt van gehad.’

Politiek actief ‘Sinds eind 2006 niet meer, het wethouderschap was niet langer te combineren met mijn baan bij het ministerie van Financiën. Ik mis het met mijn hart, niet met mijn verstand. Tijd voor mijn gezin is namelijk ook heel belangrijk.’

Krant Thuis Trouw en het AD/Rotterdams Dagblad, op het werk De Telegraaf, het FD, de NRC en de Volkskrant. Leest nu De prooi van Jeroen Smit. ‘Op aanraden van de minister van Financiën, inderdaad.’

Laatste film ‘Ik ga vaak naar de film. De laatste keer was naar Oorlogswinter, met mijn kinderen.’

Mag me wakker maken voor ‘Sport, ik kijk eigenlijk alles.

BZK

Met de Olympische Spelen en het WK Voetbal sta ik wel eens ’s nachts op om televisie te kijken.’ • Cindy Castricum

20 februari 2009 PM

31

spelers Vertrek Van Twist brengt roulatie op gang

OCW’er Hofstede naar Berlijn BZ/OCW • Begin april zal Bart Hofstede, nu nog werkzaam als beleidsadviseur op OCW, zijn kantoor in de Nederlandse ambassade in Berlijn betrekken. Hij moest er een ‘dubbele selectieronde’ voor doorlopen, zegt hij: OCW heeft hem aan BZ voorgedragen in het kader van een ruilprogramma tussen de departementen. Samen geven ze vorm aan het internationale cultuurbeleid. Hofstede, die zelf interesse toonde voor de baan, moest dus zorgen dat hij de kandidaat was die door OCW werd voorgedragen én dat BZ hem geschikt vond. Het is het vroegtijdige vertrek van Kees van Twist als cultureel attaché in New York, waar Hofstede zijn nieuwe functie aan te danken heeft: zijn voorganger in Berlijn, Ferdinand Dorsman, vertrok namelijk naar New York. Hofstede: ‘New York is misschien de mooiste post

op cultuurgebied, maar Berlijn en Londen en Parijs staan gemakkelijk op de tweede plaats. Berlijn is voor alle kunstdisciplines belangrijk en Duitse culturele initiatieven als de Frankfurter Buchmesse, de Internationale Filmfestspiele (Berlinale) en de Popkomm [conferentie over popmuziek, RvdD] en instellingen zoals de Berliner Philharmoniker, zijn van wereldklasse.’ Hofstede heeft een achtergrond als cultuursocioloog. Hij promoveerde in 2000 op een onderzoek naar de Nederlandse filmwereld. Het gaat goed met de Nederlandse film in Duitsland, zegt Hofstede: op het onlangs gehouden Filmfestival in Berlijn werden maar liefst vier films van Nederlandse makelij vertoond. Sturm, de Nederlands-Duitse film die zich afspeelt bij het Joegoslavië-tribunaal en die hoge ogen gooide op de Berlinale, heeft hij nog niet gezien. ‘Ik kan niet alles zien.’

VacatureSpot NB

Programmamanager Bedrijfsvoering en ICT Gemeente Oss

www.oss.nl

ZH

(Senior) Organisatieadviseur Openbaar Ministerie

www.om.nl

NH

Adjunct-directeur Programma en Regie Gemeente Amsterdam, Ontwikkelingsbedrijf

www.amsterdam.nl

ZH

Manager Vergunningverlening en Handhaving Gemeente Lansingerland

www.lansingerland.nl

ZH

Senior Beleidsmedewerker Bestuurszaken Vereniging van Nederlandse Gemeenten

UT

NH

RvdD

Hét overzicht voor banen in de publieke sector, schaal 12 en hoger

ZH

Hoofd Opsporing en Onderzoek Nederlandse Mededingingsautoriteit

www.nma.nl

ZH

IT Auditor Ministerie van Financiën

www.minfin.nl

NH

Senior Adviseur Concerncontrol Gemeente Haarlem

www.haarlem.nl

ZH

Senior Medewerker P&C Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

ZH

Senior Medewerker Strategische Advisering Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

www.vng.nl

GE

Strategisch Onderhandelaar Jeugd Provincie Gelderland

www.gelderland.nl

Consulent Bedrijfsvoering/Adviseur Projectbeheersing Facilitair Bedrijf Rijkswaterstaat, Corporate Dienst

www.rijkswaterstaat.nl

ZH

Beleidscoördinator EU-coördinatie Ministerie van LNV

www.minlnv.nl

ZH www.haarlem.nl

Coördinerend Senior Juridisch Adviseur Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

Afdelingshoofd Financiën Gemeente Haarlem

ZH

www.minfin.nl

Beleidsadviseur Afdeling Besturing, Bekos­ ti­ging en Beheer Europese Middelen Ministerie van Financiën

www.minfin.nl

Hoofd Afdeling Marktgedrag en Effectenverkeer Ministerie van Financiën

ZH

www.minlnv.nl

Beleidsonderzoeker/Inspecteur Bureau Beleidsonderzoek Ministerie van Financiën

www.minfin.nl

Jurist Ministerie van LNV

ZH

Senior Juridisch Specialist (publiekrecht) Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

ZH

Concerncontroller Gemeente Leidschendam-Voorburg

www.leidschendamvoorburg.nl

ZH

Senior Jurist Nederlandse Mededingingsautoriteit

www.nmanet.nl

ZH

Coördinator Strategische Advisering Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

ZH

Senior Beleidsmedewerker Water Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

ZH

Financial Auditor Ministerie van Financiën

www.minfin.nl

ZH

Hoofd Bureau Cultuur en Vrije Tijd Provincie Zuid-Holland

www.zuid-holland.nl

ZH

ZH

32

Op cultureel gebied is Nederland van groot belang, weet Hofstede. ‘Een Frans tijdschrift riep Nederland enige tijd geleden uit tot het Californië van Europa. Onze samenleving is opener dan die van de landen om ons heen en dat zie je af aan onze creativiteit. Ons culturele leven staat op een hoog peil en onze cultuursector is een motor achter economische innovatie en sociale vernieuwing.’ Als vertegenwoordiger van die sector bij de oosterburen, wil Hofstede dat principe hooghouden. ‘Op het gebied van creativiteit zijn we een gidsland en dat wil ik graag uitdragen.’ •

PM 20 februari 2009

DE VERENIGING VOOR OVERHEIDSMANAGEMENT ORGANISEERT:

Het REURING!Café Een ontmoetingsplek voor vernieuwende mensen binnen de overheid Thema: ‘Een Betere Overheid: Het Hooglerarendebat’ Beter beleid, verkokering terugdringen en meer met minder mensen. Wie kan de mantra’s van het programma Vernieuwing Rijksdienst niet dromen? De vraag is Haag Den hoe deze visie vertaald kan worden in de e t uis praktijk. Eigen ervaringen zijn utsh N t e h meer dan welkom! rt in

Onze gasten: • Roel Bekker Universiteit Leiden • Valerie Frissen maa 1 1 Erasmus Universiteit Rotterdam sdag woen • Mirko Noordegraaf t a b e d Universiteit Utrecht raren ogle o H t • Mark van Twist He Erasmus Universiteit Rotterdam aaf, r g e • Roel in ’t Veld d Noor idis irko ros Zour M Open Universiteit Nederland , en av Friss Veld, St e i r r e e • Stavros Zouridis ale n ’t gasth er, V in is oel i requ el Bekk wist, R Z-Band F Universiteit van Tilburg k Ro Mar of A an T

e r e t e B Eenerheid Ov

REURING!Café richt zich op het informeel samenbrengen van ambtenaren. Het draait daarbij om het stimuleren van het ‘van buiten naar binnen denken’.

ast

als g

v rds Mark De Wiza r e g e n i

um)

entr aag c en H D ( 5 va rkt kale uur muzi Frits Riviervisma n 16.30 nist ope s– i l u a a h colum s z ut r | ie N .nl 0 uu locat nline 17.0 g om-o n v a ww. aanv w elden aanm

rM n de

leid bege

RE

UR

IN

a G!C

fés

zij

uc nl

hti

ge

Het vierde seizoen van REURING!Café neemt het programma Vernieuwing Rijksdienst als leidraad. Op 11 maart is de eerste bijeenkomst waarin de visies en overwegingen door zes hoogleraren worden geconcretiseerd.

k tal

ws sho

r ove

Muzikale begeleiding De Wizards of AZ-band

s

eu eri

ze

zak

en

n, , va

voo

re

n

o do

ra

te mb

na

ren

Presentator: Mark Frequin

Meer informatie en aanmelden: www.vom-online.nl. Toegang alleen met (gratis) toegangsbewijs. Locatie: Het Nutshuis, Riviervismarkt 5, Den Haag. Zaal open: 16.30 uur | Aanvang: 17.00 uur precies!

Tot kijk bij REURING! 20 februari 2009 PM

33

et cetera Ingezonden brief Oplossing klimaatprobleem begint in Barendrecht? In PM van 6 februari stond een uitgebreid artikel over de ondergrondse opslag van CO2, meer in het bijzonder de plannen om die onder Barendrecht uit te voeren. De kop: CO2bom onder Barendrecht? In het artikel worden legio personen, beroepshalve dan wel emotioneel betrokken, sprekend opgevoerd. Regelmatig komt de naam Shell terug in de tekst. Niet verwonderlijk, omdat Shell de initiatiefnemer van het project is. Maar dan mag je op zijn minst verwachten dat naar de inzichten van Shell wordt gevraagd, dan wel een reactie op enkele stevige uitspraken. Navraag bij de redactie van PM leerde dat die vond dat Shell voldoende kans had gehad (‘en met succes’) om in Den Haag te lobbyen. Een tegengeluid werd daarom nodig geacht, bijvoorbeeld in de vorm van het onderhavige artikel. Kritisch zijn mag, moet zelfs. Maar dan wel op basis van feiten en ‘hoor en wederhoor’. Die feiten zijn zeer uitgebreid terug te vinden in het Milieueffectrapport (MER) dat per 9 februari voor een periode van zes weken ter inzage ligt. Het is ook te vinden op de website www.shell.nl/co2opslag. Uiterlijk 23 maart kan iedereen een zogeheten zienswijze indienen en aangeven waar het in het MER eventueel aan schort of welke informatie ontbreekt. Een MER richt zich op veiligheid en milieu en niet op andere zaken die ook belangrijk zijn. Denk aan eventuele waardevermindering van huizen. Met het oog hierop heeft de gemeente Barendrecht stevig de vinger aan de pols gelegd, middels een zogeheten toetskader en het inhuren van onafhankelijke deskundigen. Waar wij bijvoorbeeld graag op hadden willen reageren is het doelbewust schetsen van gebeurtenissen die of onjuist zijn of onmogelijk kunnen gebeuren. Voorbeeld 1: er zijn geen problemen met de CO2-opslag in het Noorse Sleipnerveld. Na 12 jaar injectie gedraagt het CO2 zich keurig en blijft binnen de diepe waterlaag die daarvoor bedoeld is. Voorbeeld 2: er zijn geen situaties in en rond Barendrecht denkbaar waardoor er 100.000 mensen (of zelfs een veel lager aantal) zouden kunnen sterven door ontsnapping van CO2. De veiligheidsberekeningen die voor het MER zijn uitgevoerd, gebeurden volgens de daarvoor in Nederland geldende regels. Al die berekeningen samen tonen aan: het is veilig! Laat duidelijk zijn dat Shell graag dit project uitvoert, om een bijdrage te leveren aan een oplossing voor het klimaatprobleem. Het zou mooi zijn als een stukje van die oplossing in Barendrecht begint. Maar alleen als het veilig kan en daar mag iedereen kritisch naar kijken in het kader van MER en daaropvolgende vergunningsprocedures. Wim van de Wiel Woordvoerder Shell

4 maart 2009 Basiscursus financiën voor wethouders VNG Academie voor Lokaal Bestuur Sofitel Cocagne, Eindhoven www.vngacademie.nl 6 maart 2009 Debatcafé Emancipatie of frustratie? Aan jou de keus! Nederlands Debatinstituut en Europees ­Parlement

34

PM 20 februari 2009

Redactieadres Postbus 20025 2500 EA Den Haag tel 070 – 378 96 39 fax 070 – 385 55 05 www.pm.nl, [email protected] Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Rutger van den Dikkenberg, Tristan van Rijn, Rianne ­Waterval (projecten), Chris van de Wetering, René Zwaap (eindredactie) Medewerkers aan dit nummer Meindert Burger (correctie), ­Jorrit de Jong, Rosalie Koolhoven, Yvonne Kroese en Ruben Maes Vormgeving Rob Jongbloed ­(art­director), Welmer Keesmaat Uitgever Heleen Hupkens Directeur Sdu Openbaar Bestuur Rob Veneboer Salesmanager Asha Narain Drukkerij Hollandia Printing, ­Heerhugowaard Verschijning PM komt 21 maal per jaar uit in een oplage van 11.000 exemplaren Advertenties Asha Narain, 070 – 378 95 11, [email protected] Mediaservice Advertentiereserveringen: [email protected] Advertentiemateriaal: [email protected] Sdu Uitgevers, Afdeling Mediaservice PM, Postbus 34, 2501 AG Den Haag

Evenementen 24 februari 2009 Van der Lubbe Lezing Van Salman naar Geert: wie zijn onze helden door Peter Giesen Stichting Democratie & Media Tumult, Utrecht www.tumultdebat.nl

Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV, onderdeel van Sdu Uitgevers

De Rode Hoed, Amsterdam www.debatinstituut.nl 11 maart 2009 Lezing Oorlogscultuur Martin van Creveld Lux ism Soeterbeeck Programma en Uitgeverij het Spectrum Lux, Nijmegen www.lux-nijmegen.nl 16 maart 2009 Debat Nieuw leiderschap in de financiële wereld De Rode Hoed, Opportunity in Bedrijf, Asscher Consultancy, Van Iren Consultancy en Het Financieele Dagblad De Rode Hoed, Amsterdam www.derodehoed.nl

Abonnementen Het afsluiten van een abonnement (€ 149,- excl. btw per jaar) kan via www.pm.nl. Het doorgeven van een adreswijziging of annuleren van een abonnement kan alleen schriftelijk of per e-mail via [email protected]. Voor ­vragen kunt u terecht bij Sdu ­Klantenservice 070 - 378 98 80 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2009, Politieke Pers BV

beau monde

‘Samen veegt het schoner’ EZ, LNV en SZW intensiveren hun samenwerking op het gebied van auditing. De SG’s waren er ook. ‘Stel dat wij dingen signaleren, maar het decentraal management wil zijn straatje schoon vegen. Hoe moeten we daar mee omgaan?’ vroeg een auditor. Johan de Leeuw (SZW) vond het een belangrijk punt van professionele ethiek. Reden om de Auditdienst direct te koppelen aan SG of pSG. Waarop Buijnk (EZ) hem bijviel. ‘Samen veegt het schoner.’

Directeur Wim Schellekens van de Auditdienst van EZ, die AZ er bij doet, poseert hier met Elly van Vliet, plv. directeur van de Auditdienst van SZW. Schellekens mag aan het eind van de dag ook de afrondende woorden spreken. ‘We zullen proberen ons empathisch vermogen te vergroten. Dat kan nog heel gezellig worden.’

Wat Waar Wanneer

Robert van Leeuwen van LNV geeft blijk van een echte hands-onmentaliteit. ‘Ik had meer te doen. Werken vind ik belangrijker dan dit. Onze deadline is 15 maart. Ze hadden dit beter op 16 maart kunnen organiseren.’ Links Nayree Bruno van SZW.

‘Accountability moet geen afrekencultuur worden,’ waarschuwt SG André van der Zande (l) van LNV. Hij bepleitte een rolverandering: ‘Een beweging van de auditor als integere analyticus naar de onafhankelijke empathicus.’ Naast hem Johan de Leeuw (m) en Chris Buijink. Choung Yu (l) is auditmede­ werker bij EZ, waar Ruud van As auditmanager is. Hij vindt de stemming positief: ‘Je zult zien, dat je door samenwerking ook betere ontplooiïngsmogelijkheden krijgt. Yu: ‘Je wordt eigenlijk één overheid.’

De drie heren op deze foto zitten in de ondernemingsraad, van verschillende departementen wel te verstaan. ‘Wij gaan informatie uitwisselen. Hoe leeft dit binnen onze eigen organisatie?’ vraagt Ben Timmermans (r) zich af. Naast hem Ger Kouwen en Edwin Hummel (l).

Arend Kastelein is directeur van de Auditdienst van SZW. ‘We zijn klein begonnen,’ zegt hij over de samenwerking. Kitty Fadli-Koning is senior auditor bij EZ. Zij houdt het op: ‘Samenwerken is gewoon een kwestie van doen.’

Samenwerken betekent dat het makkelijker wordt van de ene Auditdienst naar een andere over te stappen. Mustafa Perkgöz: ‘Ik ben zelf overgestapt van het ene ­ministerie naar het andere. Ik ben nu al veertien maanden terug. De overstapproblemen die hier vandaag ter sprake kwamen waren voor mij heel herkenbaar.’

Tekst Guikje Roethof Beeld Rob Jongbloed

Dag van de Auditdiensten Koninklijke Schouwburg Den Haag Dinsdag 10 februari van 12.00 – 18.00 uur

Isis La Croix werkt bij SZW en wordt tijdens de bijeenkomst weggeroepen om te telefoneren. Wat ziet zij als het grootste dilemma? La Croix: ‘Aan de ene kant zijn we aan het controleren en aan de andere kant moeten we ook het vertrouwen zien te winnen.’

Rosiandra de Jesus is nu een jaar auditmede­ werker bij EZ. Ze vindt het heel leuk. ‘Past ook uitstekend bij mijn opleiding. Ik heb accountancy gestudeerd.’ Ze wil het liefste nieuwe projecten doen en voor een uitwisseling van een jaar of zes maanden is ze ook best te porren.

Millie Margal (l) vindt zo’n dag ideaal: ‘Erg leerrijk, je begrijpt nu meer de verschillen en de verbeterpunten.’ Kit Men Liu is net in dienst en heeft veel gehoord over samenwerking en een beter beeld gekregen door de presentaties.

Erik Hoefnagel (EZ) en Marjolijn de Haas (LNV) vertellen dat er nu nog sprake is van drie audit-disciplines. Ze proberen dat in elkaar te schuiven. Nu de cultuur­verschillen nog. ‘Bij jullie is het gemoedelijker dan bij ons,’ zegt hij. De Haas knikt bevestigend: ‘EZ is zakelijker en SZW socialer.’

voor jonge ambtenaren uit heel Nederland

naar buiten! Cruise Terminal Rotterdam • donderdag 2 april ’09

workshops • colleges • discussies themalunches • netwerken Gif^iXddX\e`ejZ_i`am\em`X1

www.jongeambtenarendag.nl Nfi[XcmXjkc`[mXeafe^\XdYk\eXi\e[X^%_pm\j%ec

;\Afe^\8dYk\eXi\e[X^nfi[kd\[\df^\c`ab^\dXXbk[ffi1

Stichting Jonge Ambtenaren