Voorwoord. Koenraad Polfliet. jaarverslag 2010 hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Gent

JAARRAPPORT Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Gent - 2010

2 Voorwoord Het jaarrapport is het vierde op rij sinds het strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden startte in de gevangenis van Gent. Het is opnieuw het resultaat van de inbreng van een hele reeks organisaties en medewerkers vanuit Vlaamse Gemeenschap, Justitie en andere partners. Het rapport is in de eerste plaats een ode aan de inspanningen die dagelijks geleverd worden om de hulpen dienstverlening aan gedetineerden van de gevangenis Gent mogelijk te maken en dit vanuit een bijzonder goede samenwerking tussen het penitentiair personeel en de vele medewerkers aan de hulpen dienstverlening. Het is deze goede samenwerking en het wederzijds respect voor elkanders opdracht die maken dat er in de gevangenis van Gent veel mogelijk is. Koenraad Polfliet

jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Gent

3

Inhoud Voorwoord ............................................................................................................................. 2 Lijst met afkortingen .............................................................................................................. 4 Inleiding ................................................................................................................................. 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis............................................................................. 6 1. Historisch kader .......................................................................................................... 6 2. Bestemming ................................................................................................................ 7 3. Gevangenistype .......................................................................................................... 7 4. Capaciteit en bezettingsgraad..................................................................................... 7 5. Infrastructuur .............................................................................................................. 8 6. De renovatie ..............................................................................................................10 7. Personeelskader ........................................................................................................11 8. De gedetineerden ......................................................................................................12 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) .............................................................................................13 1. Inleiding .....................................................................................................................13 2. Overlegstructuur hulpen dienstverlening ..................................................................13 a. Intramurale permanente overlegfora ......................................................................13 b. Intramurale ad hoc werkgroepen ............................................................................15 3. Organisatiestructuur...................................................................................................15 4. Samenwerkingsovereenkomsten ...............................................................................16 5. Evaluatieoverleg ........................................................................................................17 6. GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) .......................................................................17 7. Actoren betrokken bij de organisatie van het hulpen dienstverleningsaanbod..........17 a. Vlaamse Gemeenschap .........................................................................................17 b. Justitie ....................................................................................................................20 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) .............................................22 1. Inleiding .........................................................................................................................22 a. Domein welzijn .......................................................................................................22 b. Domein gezondheidszorg .......................................................................................28 c. Domein onderwijs ...................................................................................................29 d. Domein tewerkstelling ............................................................................................31 e. Domein cultuur .......................................................................................................31 f. Domein sport .........................................................................................................33 g. Andere hulpen dienstverlening .............................................................................34 Hoofdstuk 4: profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) ....................36 1. Inleiding .....................................................................................................................36 2. Acties .........................................................................................................................36 a. Vragen, noden en behoeften detecteren (signaalfunctie) .......................................36 b. Bekendmaken van het aanbod ...............................................................................37 c. De oasemap ...........................................................................................................38 d. De dag van de … ...................................................................................................38 Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) ........................................39 1. Inleiding .....................................................................................................................39 2. Acties die bijgedragen hebben tot het vergroten van het draagvlak ...........................39 a. Bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren ..................................................................39 b. Bij de Justitieactor ..................................................................................................39 c. Bij de bredere samenleving ....................................................................................40 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) ..............................41 1. Inleiding .....................................................................................................................41 2. Acties .........................................................................................................................41 Hoofdstuk 7: algemene conclusie .........................................................................................44


4

Lijst met afkortingen ADL = Activiteiten Dagelijks Leven BIS = Begeleid Individueel Studeren CAP = Centraal Aanmeldingspunt CAW = Centrum voor Algemeen Welzijnswerk CBE = Centrum voor Basiseducatie CBM = Commissie ter Bescherming van de Maatchappij CGG = Centrum Geestelijke Gezondheidszorg CORT = Coördinatieteam (hulpen dienstverlening aan gedetineerden) CVO = Centrum voor Volwassenenonderwijs DRA = De Rode Antraciet DSCW = Dienst Sociaal-Cultureel Werk DSO = Directe sociale omgeving ET = Elektronisch Toezicht FOD = Federale Overheidsdienst FROS Amateursportfederatie = Federatie voor Recreatie en Omnisport GBib = Gevangenisbibliotheek GOS = Gedetineerdenopvolgsysteem GPA = Gemeenschappelijk Plan van Aanpak ICT = Informatie- en Communicatietechnologie JWW = Justitieel Welzijnswerk KISP = Katholiek Instituut voor Sociale Promotie MO = Ministeriële Omzendbrief MSOC = Medisch Sociaal Opvangcentrum NT2 = Nederlands Tweede Taal OLC = Open Leercentrum OO = Organisatieondersteuner PBA = Penitentiair Bewakingsassistent PCVO = Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs PMD = Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening P&O = Personeel en Organisatie PSD = Psychosociale Dienst TB = Trajectbegeleider SAW = Steunpunt Algemeen Welzijnswerk SURB = Strafuitvoeringsrechtbank VAPH = Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap VDAB = Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding VLABUS = Vlaams Bureau voor Sportbegeleiding VMG = Vorming voor Mensen met een verstandelijke beperking Vocvo = Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs VSPW = Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk VVBV = Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg VTE = Voltijds Equivalent WEVO = Werkgroep Vorming en Ondersteuning


5

Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. De missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: ‘De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving’. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, wordt ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening aan gedetineerden te komen uitgebreid toegelicht. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. De bijlage bij dit rapport bevat alle activiteiten die in 2010 doorgingen in de Gentse gevangenis.


6

Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis

1. Historisch kader De gevangenis te Gent dateert van 1862. Ze werd gebouwd aan een promenade die ontstaan was kort nadat de Oostenrijkse keizer Jozef II (de “keizer-koster”) in 1782 de bolwerken aan de stadswal achter de Leie had doen slopen. In de omgangstaal vandaag wordt de gevangenis te Gent ook wel “de Nieuwe Wandeling” genoemd. Ze werd opgericht naast de toenmalige Centrale Gevangenis aan de Coupure die met capaciteitstekort had af te rekenen, en kreeg de functie van “Verzekeringshuis” om de verdachten, beschuldigden en correctioneel veroordeelden in op te nemen. De crimineel veroordeelden, de landlopers en de bedelaars bleven in de centrale gevangenis. De architect van de nieuwe gevangenis, Francis Derre, inspireerde zich voor het ontwerp van dit “Maison de Sûreté Civile et Militaire Cellulaire” op het model van Pentonville (Noord-Londen, 1842). Het stervormig complex werd ingeplant op een terrein met de vorm van een onregelmatige negenhoek, en kostte 1.030.000 goudfrank. De bouw ervan duurde van 1858 tot 1962. In 1893 werd de naam van het verzekeringshuis officieel gewijzigd in Hulpgevangenis (Prison Secondaire.) In 1935, bij de sluiting en het slopen van de Centrale Gevangenis, werd de Hulpgevangenis omgedoopt tot “Rijksgevangenis”, thans officieel “Gevangenis te Gent”. Het Ducpétiaux-gevangenismodel. De gevangenis te Gent is een stervormige celgevangenis, in België het Ducpétiaux-model genoemd, naar Edouard Ducpétiaux, de eerste leidende ambtenaar van het Belgisch gevangeniswezen. Ducpétiaux ijverde na 1830 voor een grondige hervorming van de gevangenissen. Onder zijn impuls werden in de 19e eeuw meer dan 20 celgevangenissen gebouwd. Met deze nieuwe modellen realiseerde hij gescheiden afdelingen voor mannen en vrouwen, voor minderjarigen en volwassenen en voerde hij het strikte onderscheid tussen beklaagden en veroordeelden in. Hij richtte bibliotheken op in elke gevangenis en zorgde voor de aanwezigheid van aalmoezeniers en onderwijzers. Hij liet de overplaatsing van gedetineerden gebeuren door middel van celwagens Zijn gevangenisconcept was gebaseerd op de idee dat de eenzame opsluiting de morele verbetering van de criminele mens kon bewerkstelligen. Ducpétiaux had zich hiervoor geïnspireerd op het model van de Quakers in Philadelphia (1778) in de Staat Pennsylvania1. Deze puriteinse sekte zocht de oorzaak van de criminaliteit in het verbreken door de mens van de relatie met God. Om die relatie te herstellen en zich te verbeteren werd hij best eenzaam in een cel opgesloten. Thans zijn deze ideeën achterhaald en hanteert men het principe van verblijf in de cel gedurende de nacht, gecombineerd met zoveel mogelijk activiteiten in gemeenschap overdag. Het Ducpétiaux-model heeft ook bepaalde kenmerken van het Panopticon van Jeremiah Bentham, een 18e eeuwse Engelse filosoof. In het Panopticon wordt het economisch principe gehuldigd dat één persoon vanuit één centraal punt alles moet kunnen zien zonder zelf gezien te worden2. 1

Pennsylvania werd in 1682 gesticht als Britse kolonie door William Penn, die van de regering dit stuk land had toegewezen gekregen als inlossing van een schuld die de regering bij zijn vader staan had. Penn had zich tijdens zijn studies aan de universiteit van Oxford laten omdopen tot Quaker. 2 Het panoptisch principe komt nog beter tot uiting in koepelgevangenissen, zoals deze te Breda.


7 2. Bestemming De gevangenis te Gent heeft een meervoudige bestemming. Ze bestaat uit een mannen- en een vrouwenafdeling, en is uitsluitend bestemd voor volwassenen. ARRESTHUIS

Beklaagden uit het gerechtelijk arrondissement Gent Beklaagden uit Brugge, Ieper, Oudenaarde en Dendermonde die in beroep moeten verschijnen voor het Hof van Beroep te Gent Beschuldigden die moeten verschijnen voor het Hof van Assisen van Oost-Vlaanderen

STRAFHUIS

Veroordeelden die op aanduiding van het Directoraat-generaal hun straf te Gent dienen uit te boeten. Voor vrouwen veroordeeld tot criminele straffen of op aanduiding van het Directoraat-generaal.

PSYCHIATRISCHE ANNEXE (Mannen)

Voor inobservatiegestelden en geïnterneerden die wachten op het verschijnen voor de Commissie tot Bescherming van de Maatschappij te Gent.

ANDERE CATEGORIEËN

Passanten, niet-definitief veroordeelden, kort gestraften, vreemdelingen die wachten op een beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken, nadat ze voor Justitie hebben voldaan.

3. Gevangenistype In België worden 3 types van inrichtingen onderscheiden: - “Open inrichtingen”: inrichtingen zonder noemenswaardige veiligheidsvoorzieningen. De gedetineerden leven er in gemeenschappelijk opvoedend regime op basis van vrijwilligheid. Voorbeeld: Ruiselede en Hoogstraten. - “Gesloten inrichtingen”: inrichtingen met uitgebreide veiligheidsvoorzieningen (hoge muren, tralies, prikkeldraad, detectieapparatuur enz.) Dit type vormt de meerderheid binnen het Belgisch gevangenispark. - “Half open inrichtingen”: inrichtingen die een tussenvorm zijn tussen beide voorgaande types. Samengevat kan men zeggen dat overdag een gemeenschapsregime hetzij in open lucht, hetzij in werkplaatsen heerst en ’s nachts een cellulair. Voorbeeld is o.a. Merksplas. De gevangenis te Gent is van het gesloten type 4. Capaciteit en bezettingsgraad Capaciteit De gemiddelde capaciteit in 2010 was 283 plaatsen. De theoretische capaciteit wordt bekomen door de oppervlakte van de cellen in acht te nemen: tot 8 m² voor 1 persoon; tot 16 m² voor 2 personen; boven 16 m² voor 3 à 4 personen.


8 Overzicht van de graad van bezetting

Theoretische capaciteit 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Mannen Vrouwen 259 48 Gemiddelde bezetting 318 31 331 25 335 35 322 38 321 331 332 338 318

35 34 38 41 38

312 332 342 350,6 354,7 336

45 41 46 43,1 43,6 40,4

Totaal 307 349 356 370 360 356 366 370 379 356 373 357 373 388 393,7 398,3 376,4

5. Infrastructuur Legende: 1. Voorkoer 2. Wandeling vrouwen 3. koer B 4. Wandeling mannen 5. Werkplaats 6. Goedereningang 7. Refter personeel 8. Inrijsas werkplaats 9. Onderzoekseenheid 10. Cellenvleugel mannen C 11. Cellenvleugel mannen B 12. Cellenvleugel mannen A 13. Administratief gedeelte 14. Veilige inkom 15. Open centrum.

De gevangenis is gebouwd volgens een stervormig model met een centraal controlecentrum waarop 4 vleugels met cellen en een administratieve gang zijn ingeplant.


9 Drie vleugels vormen de mannenafdeling en bestaan elk uit drie bouwlagen met cellen van 9 m² groot. De vierde vleugel vormt de vrouwenafdeling met een gelijkvloerse gang met nutsvoorzieningen en twee bouwlagen cellen. De gelijkvloerse gang vormde tot 1984 het klooster van een zusterorde. Behalve de cellen beschikt de gevangenis nog over de volgende accommodatie: Voor de arbeid: - 4 werkplaatsen voor licht-industriële arbeid in de mannenafdeling (ca 125 plaatsen) en 1 werkplaats voor geïnterneerden (ca 15 à 20 plaatsen). Huishoudelijke arbeid: 70 plaatsen. - 1 werkplaats in de vrouwenafdeling (20 plaatsen). Huishoudelijke arbeid: 8 plaatsen. Voor het bezoek: - een ruime bezoekzaal met compartimenten (40 tafels) - een unit met individuele bezoekcellen met glazen tussenwand (10) - een complex met 9 bezoekkamers voor ongestoord bezoek - een aparte bezoekzaal speciaal ingericht voor het kinderbezoek en een aangepaste speelruimte op de wandeling van de vrouwenafdeling Voor de wandeling: - 1 gemeenschappelijke wandelkoer met sportveld voor minivoetbal en volleybal, gymnastiekrekken, tafeltennistafels - 1 wandelplaats op de vrouwenafdeling met groenaanleg - 4 individuele wandelplaatsen bij de mannen en 1 bij de vrouwen Voor het onthaal: - fouilleer- en ontvangstunit - access-controle eenheid - fotografie- en dactyloscopielokaal Voor de technische dienst: - een onderhoudsatelier en magazijnen Voor de huishoudelijke diensten: - 1 grootkeuken - op iedere vleugel een douche-unit - een kleedkamer - een wasserij - diverse magazijnen voor voeding, kledij en kantine Voor de erediensten: - een kapel Voor de medische sector: - een medisch kabinet - een tandartskabinet - een apotheek Voor de administratieve diensten en de commissies: - burelen voor de griffie, het secretariaat en de boekhouding - vergaderruimten Voor het penitentiair personeel: - een personeelsrefter met zithoek - 4 slaapkamers voor wie blijft overnachten - bureel op iedere sectie - vergaderzaal Voor PSD, zorgteam: - burelen voor de PSD- en zorgteamleden - een zorgzaal Voor hulpen dienstverlening - 4 polyvalente ruimtes voor vorming en onderwijs - 1 computerlokaal


10 - 1 bibliotheek - 1 cinemazaal met 200 zitplaatsen - 6 standplaatsen op bureel dscw - een gemeenschappelijke ruimte met bureau voor de beleidsmedewerker en de onderwijscoördinator - 4 gespreksruimtes voor de individuele hulpen dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap - een bureau voor de VDAB-consulent - een fitnessruimte In 2010 werden heel wat wijzigingen aangebracht binnen de infrastructuur. Er werd een nieuwe locatie ingericht voor de gevangenisbibliotheek. Op dezelfde locatie werden de burelen van de dscw geïnstalleerd, er werd een nieuwe fitnessruimte in gebruik genomen en er werd een nieuw computerlokaal voorzien. In 2011 zullen de polyvalente vormingsruimtes heringericht worden, zullen er bijkomende gesprekslokalen voorzien worden voor de individuele hulpverlening en zal een sportkoer aangelegd worden. 6. De renovatie Er werd 35 jaar geleden gekozen voor een grondige renovatie. De attributen van het concept van Ducpétiaux werden vanaf 1972 stap voor stap verwijderd of omgevormd tot actuelere vormen. Zo is de oude donkere cel met klein venster boven kijkhoogte, omgebouwd tot een leefbare kamer, goed verlucht en verlicht, en voorzien van lavabo en sanitair, en moderne accommodatie. Zo werd de ongenaakbare centrale controlepost met daarbovenop nog eens het altaar, afgebroken en vervangen door een open controle- en communicatiecentrum, met goed zicht op alle delen van de cellulaire afdeling, ingeplant midden een circulatieruimte. Zo werd de celarbeid verbannen en heeft deze plaats gemaakt voor werken in gemeenschap in grote en kleine ateliers. Zo werd de regel van het stilzwijgen afgeschaft en vervangen door activiteiten in gemeenschap, zowel op het vlak van de vorming, de culturele activiteiten, de sport en de ontspanning. Zo werd het merendeel van de individuele wandelruimten afgebroken, het rondjes lopen in stilzwijgen op een afstand van elkaar opgeheven, en in de plaats daarvan kwamen fraaie wandelingen. Zo werden de compartimenteringen in het leslokaal en de kapel, waardoor de ene gedetineerde de andere niet zag zitten, weggehaald, en in de plaats daarvan kwamen er een mooie cinemazaal, ontspanningsruimten en een stemmige kapel. De regel van het bezoek achter een glazen scheidingswand en de strenge briefcensuur maakten plaats voor zeer ruime contactmogelijkheden met de buitenwereld. Tenslotte werd er betere en uitgebreider accommodatie voorzien voor het personeel. De renovatie van de gevangenis die begon in 1972, verliep over de volgende fasen: - Start met de vernieuwing van de cellenvleugel van de vrouwenafdeling - Daarna volgde de inplanting van een grote werkplaats in de mannenafdeling tussen de vleugels A en B, met op de verdieping een polyvalente cinemazaal die toen ook als kapel fungeerde. - Vervolgens werden successief de drie vleugels en het centrum in de mannenafdeling zeer grondig aangepakt. - Daarbij werd eveneens het keukencomplex omgebouwd, kwam er een nieuwe personeelsrefter en magazijnen. - In de periferie van het centrum creëerde men burelen voor de psychosociale en culturele dienst, een medisch complex, een vergaderzaal voor het personeel, ontspannings- en


11 leslokalen voor de gedetineerden, alsook een efficiënte onderzoeksunit voor de fouille en het onthaal. - Eind de jaren 80 werd een grote bezoekzaal met een afdeling voor ongestoord bezoek en een nieuw administratief complex gebouwd tussen de administratieve gang en de A-vleugel. - Vier jaar terug werd een nieuwe veilige inkom voor de bezoekers gerealiseerd. - In 2000 werd de herinrichting van de wandeling voltooid De vernieuwing van de wandeling werd in drie luiken gerealiseerd. Het eerste luik hield de fysieke beveiliging van de wandeling zelf in met de plaatsing van een 8 meter hoge draadafrastering. Gelijktijdig werden de gevels van de vleugels gerestaureerd en volledig opgekuist. Het volgende luik hield de restauratie van de 6 meter hoge buitenmuur in. Het laatste luik bestond uit de inrichting van de wandeling zelf. Het geheel is zowel veilig als esthetisch, geen kaalgelopen kuil, maar een rustgevende ontmoetingsplaats met multifunctioneel karakter, waarbij aan alles werd gedacht: een sportterrein en zittribunes, wandelzones, groenaanleg en pergola met klimrozen, en het waterelement met drinkfontein. Deze prachtige wandeling dient zowel om te luchten, te wandelen en te praten, maar ook om te sporten. De gedetineerden kunnen er aan lichaamsbeweging doen door volleybal en minivoetbal, tafeltennis, lopen, oefenen aan de rekstok. Maar op deze wandeling kunnen er ‘s zomers ook muziekgroepen optreden, en kan er een barbecue gehouden worden. Zo kadert deze wandeling perfect zowel in het veiligheidsconcept als in de herstelgedachte: binnen een betrouwbare omheining gedetineerden toch een gevoel van menswaardigheid te verschaffen. Wat de burger in de vrije samenleving kan, moet ook mogelijk gemaakt worden, binnen de perken van de vrijheidsberoving, in de gevangenis. Kostprijs van de renovatie: Recente realisaties hebben aangetoond dat nieuwbouw tussen de 75.000 en 150.000 € per cel kost. De renovatie te Gent heeft, berekend over de totaliteit, minder dan 50.000 € per cel gekost, hetzij 15 miljoen euro in het totaal. Bovendien waren deze kosten gespreid over een periode van 30 jaar en is de gevangenis zelf steeds kunnen blijven verder functioneren. 7. Personeelskader Het actuele personeelskader (op 08/04/2011) van de gevangenis te Gent is het volgende: Directie Attaché P&O Beleidsmedewerkers Penitentiair kader Griffie Medisch CBM Boekhouding P&O secretariaat Zorgteam PSD Geestelijke raadslieden (aalmoezeniers, iman, consulenten) Totaal

4 0,8 2 193,6 9,6 7,15 4,35 5,55 3,2 4,6 12,57 18(2 moreel vrijw) 237,1


12 8. De gedetineerden In 2010 werden er 1076 personen ingeschreven op de gevangenisrol van de Gentse gevangenis. 815 personen werden in vrijheid gesteld (exclusief elektronisch toezicht). Er verblijven ongeveer een kleine 2000 gedetineerden op jaarbasis in de gevangenis. -

naar categorie : Categorie (gemiddeld voor 2010) Beklaagden en niet definitief veroordeelden Veroordeelden Geïnterneerden Andere

aantal 157,8 113,1 102,1 3,4 376,4

% 41,9% 30% 27,1% 0,9% 100%


13 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3)

1. Inleiding Om een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod te realiseren in de gevangenissen vanuit de Vlaamse Gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulpen dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. 2. Overlegstructuur hulpen dienstverlening (cfr. fiche bijlage blz. 156-166) a. Intramurale permanente overlegfora -

-

-

-

Coördinatieteam hulpen dienstverlening aan gedetineerden (CORT): Dit overleg is het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) zoals het in het strategisch plan is beschreven. Het werd opgestart op 19 maart 2008 en kwam in 2009 driewekelijks samen. Het CORT heeft tot doel via gezamenlijk overleg, het maken van afspraken en het ontwikkelen van methodieken en instrumenten, in te staan voor een maximale afstemming van de (praktische) coördinatie, organisatie en ondersteuning van de hulpen dienstverleningsactiviteiten aan gedetineerden van de gevangenis Gent zodat dit de efficiëntie, de kwaliteit en de resultaatgerichtheid van de (samen)werking ten goede komt. Het CORT is samengesteld uit vertegenwoordigers van de Vlaamse Gemeenschap (beleidsmedewerker, JWW, centrum Obra, consortium, VDAB, CGG, DRA) en Justitie (gevangenisdirecteur, penitentiaire beambten culturele dienst, zorgteam, PSD). Het CORT kwam in 2010 16 keer samen. Voorrapport directie : de directie komt werkdagelijks samen om regime-, personeels en andere onderwerpen te bespreken. Een vertegenwoordiging van de penitentiaire assistenten is hierbij ook aanwezig. De Vlaamse beleidsmedewerker neemt deel aan het voorrapport. Zijn rol is vooral relevante informatie mee te delen, nieuwe initiatieven aan te kondigen en de goedkeuring te krijgen over penitentiaire tussenkomsten in de hulpen dienstverlening. Directieoverleg Vlaamse Gemeenschap-Justitie: dit overleg vindt plaats met de voltallige gevangenisdirectie en komst minstens tweemaal per jaar samen met als doel het (globale of domeinspecifieke) hulpen dienstverleningsbeleid t.a.v. gedetineerden te bespreken. In 2010 ging dit overleg éénmaal door. Overleg TB-PSD-zorgteam-centrum Obra : dit situeert zich op twee niveaus: o Cliëntoverleg : dit vindt plaats tussen het betrokken TB- en PSD-lid. Wanneer het gaat over geïnterneerden dan kan het overleg ook plaatsvinden met een zorgteamlid en/of obra-medewerker (telefonisch, per mail of in een face-toface gesprek). o Vierhoekoverleg : dit overleg is samengesteld uit vertegenwoordigers van TB, PSD, zorgteam en het centrum OBRA. Het vindt driemaandelijks plaats en heeft tot doel structurele thema’s te bespreken en samenwerkingsafspraken te maken. De PSD- en zorgteamdirecteur nemen deel aan het overleg. De beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid zit dit overleg voor. Het vierhoekoverleg ging in 2010 driemaal door. Het vierhoeksoverleg besliste om een subwerkgroep onthaal en reclassering op te starten met als doel een voorstel van structurele samenwerking over de thema’s onthaal en reclassering uit te werken.


14 -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Teamleidervergadering : De gevangenis kent verschillende teams (bv. team veilige inkom, team vleugel A). Elke team wordt aangestuurd door een teamleider. Deze teamleiders vergaderen driemaandelijks. Beurtelings wordt er vergaderd met en zonder directie. De beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid sluit aan op dit overleg om hulpen dienstverleningsthema’s te bespreken (in beide richtingen). Overleg samenwerking hulpen dienstverlening – penitentiaire beambten : Halfjaarlijks vindt een overleg plaats tussen een uitgebreide delegatie penitentiaire beambten en de leden van het CORT over de samenwerking inzake de hulpen dienstverleners. Dit overleg ging éénmaal door. Overleg centrum Obra en zorgteam : dit overleg gaat wekelijks door waarbij individuele cliëntdossiers worden besproken, algemene informatie wordt uitgewisseld en afspraken worden gemaakt over de aan de doelgroep aangeboden dienstverlening. Stuurgroep drugs : de stuurgroep is een initiatief van de FOD Justitie (cfr. M.O. 1785 van 18 juli 2006) en is samengesteld uit vertegenwoordigers van directie, PSD, zorgteam, medische dienst, penitentiaire beambten, JWW en de drughulpverlening. De stuurgroep kwam in 2009 viermaal samen. werkgroep ‘geestelijke gezondheidszorg’ : deze werkgroep werd opgericht op 11 september 2008 en had tot doel een operationeel plan en samenwerkingsakkoord op te stellen en te ondertekenen door alle partners over de inzet van de geestelijke gezondheidszorg t.b.v. de gedetineerden van de gevangenis Gent conform de richtlijnen uit de MO van 29 juli 2008. De werkgroep is samengesteld uit medewerkers van het CGG, justitieel welzijnswerk, PSD, zorgteam, centrum Obra, het VVBV, de levensbeschouwelijke dienstverlening, de gevangenisdirectie en de Vlaamse beleidsmedewerker. Op de evaluatiebijeenkomst werd beslist om er een permanente werkgroep van te maken met als doel de opvolging en evaluatie van de werking van de geestelijke gezondheidszorg in de gevangenis. De werkgroep kwam in 2010 tweemaal samen. Stuurgroep gevangenisbibliotheek: de stuurgroep is er gekomen naar aanleiding van de opmaak van de afsprakennota in het kader van de convenant tussen de Vlaamse overheid en de stad Gent. De stuurgroep is samengesteld uit de beleidsmedewerker en uit vertegenwoordigers van de Openbare Bibliotheek, de provincie en de gevangenisdirectie en heeft tot doel de werking op te volgen, te evalueren en bij te sturen. De stuurgroep kwam in 2010 twee maal samen. In de schoot van de stuurgroep werd een werkgroep opgericht die uitvoering geeft aan de beslissingen die door de stuurgroep werden genomen. De opmaak van een bibliotheekreglement was één van de resultaten. Werkgroep Feesten: Deze werkgroep heeft tot doel om 2 feestenperiodes (Gentse Feesten en eindejaarsfeesten) voor te bereiden en te evalueren. De werkgroep is samengesteld uit de beleidsmedewerker en uit vertegenwoordigers van de culturele dienst, van het zorgteam, van de diverse vleugels, van het team veilige inkom en van de gevangenisdirectie. De werkgroep Feesten kwam in 2010 driemaal samen. Lerarenoverleg: is samengesteld uit alle leerkrachten volwassenenonderwijs onder voorzitterschap van de onderwijscoördinator en heeft tot doel om de leerkrachten te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v. informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het lerarenoverleg gaat vijfmaal per jaar door. Sportmonitorenoverleg: is samengesteld uit alle sportmonitoren onder voorzitterschap van de sportfunctionaris en heeft tot doel om de sportmonitoren te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v. informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het sportmonitorenoverleg gaat driemaal per jaar door. Creawerkersoverleg: is samengesteld uit alle particuliere creawerkers onder voorzitterschap van een organisatieondersteuner en heeft tot doel om de creawerkers te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v.


15

-

-

-

-

informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het creawerkersoverleg gaat driemaal per jaar door. Kwartaaloverleg: Dit overleg ging voor het eerst door in 2010 en komt eenmaal per kwartaal samen om de financiële afrekening met middelen van het steunfonds te bekijken voor de hele hulpen dienstverlening en de activiteiten van het zorgteam en een begrotingscontrole uit te voeren. Er werd hiervoor een nieuwe beheerstabel opgemaakt, een systeem van codificatie en een procedure voor de afhandeling van facturen en onkostennota’s. Briefing Culturele Dienst: Elke woensdagmiddag gaat er een briefing door met de leden van de culturele dienst. De permanenties worden overlopen en de praktische afspraken voor de komende week. Werkgroep sport: deze werkgroep had tot opdracht om een actieplan sport uit te schrijven voor de periode 2011-2013. Ze was samengesteld uit de sportfunctionaris van DRA, de Vlaamse beleidsmedewerker, de coördinator van het project Ontgrendeld van het centrum Obra, de kinesitherapeut van het zorgteam, een pba van de culturele dienst en een vertegenwoordiging van de gevangenisdirectie. De werkgroep kwam in 2010 acht keer samen. Werkgroep onderwijs: de werkgroep heeft tot doel om een onderwijsactieplan op te maken voor de periode 2009-2012. De werkgroep is samengesteld uit de onderwijscoördinator, de beleidsmedewerker, een vertegenwoordiging van de trajectbegeleiders en de gevangenisdirectie. b. Intramurale ad hoc werkgroepen

-

-

-

-

Werkgroep bekendmaking : Deze subwerkgroep van het CORT heeft de taak gekregen om een voorstel uit te werken om de bekendmaking van de hulpen dienstverlening op een efficiëntere wijze te organiseren. GOS-comité: De opstart van de werking van het GedetineerdenOpvolgSysteem noodzaakte een overlegforum waar de technische ontwikkelingen werden meegedeeld en besproken, waar de oplijsting gebeurde van de knelpunten in het gebruik van het systeem en waar afspraken werden gemaakt over de toepassing. Het GOS-comité is samengesteld uit de beleidsmedewerker, de onderwijscoördinator, de GOS-verantwoordelijke (trajectbegeleider van JWW), de organisatieondersteuners en de co-teambegeleider van JWW. Dit comité kwam in 2010 drie keer samen. Werkgroep introductie: deze werkgroep werkt de wegwijzer voor de hulpen dienstverlener verder uit. Werkgroep sport: Deze werkgroep is in 2010 samengesteld met de bedoeling een sportactieplan op te maken voor de periode 2010-2013. De werkgroep is hierover 8 maal samengekomen. Themawerkgroep agressie: Komen tot een advies over een hulpen dienstverleningsaanbod dat de agressie bij gedetineerden aanpakt Werkgroep ervaringsbewijzen: Studie van de mogelijkheid om ervaringsbewijzen te kunnen toekennen voor bepaalde penitentiaire arbeid.

3. Organisatiestructuur De ondersteunende organisatiestructuur voor de hulpen dienstverlening in de gevangenis van Gent is de Dienst Sociaal Cultureel Werk (DSCW) of ook nog de Culturele Dienst genoemd. Deze dienst staat vooral in voor de praktische organisatie van de meeste groepsactiviteiten en voor bepaalde basisdienstverlening aan gedetineerden. Initieel is deze dienst een samenwerkingsverband tussen de gevangenis en het CAW Artevelde. Door de komst van het strategisch plan naar de gevangenis van Gent kwamen er een aantal actoren bij die mede verantwoordelijk


16 zijn voor de organisatie en coördinatie van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden en dus deel uitmaken van het coördinerend samenwerkingsverband. Er deden zich ook heel wat verschuivingen voor in het takenpakket van de oorspronkelijke leden van de culturele dienst. Daarom is het noodzakelijk dat deze organisatiestructuur herbekeken wordt en geformaliseerd wordt in een nieuw samenwerkingsakkoord dat erkend wordt door alle betrokken partijen. Bovendien dient er ook afstemming gevonden te worden met andere diensten die zich ook hulpen dienstverlenend opstellen naar een specifieke doelgroep, zoals het zorgteam en de levensbeschouwelijke diensten. Een samenwerkingsakkoord tussen deze diensten dringt zich ook verder op. Een eerste directieoverleg Justitie-Vlaamse Gemeenschap gaf reeds de aanzet tot een gefaseerde uitwerking van deze hertekening. In 2010 is hier verder aan gewerkt, vooral aan het verkrijgen van een draagvlak voor deze hertekening. Veel zal ook afhangen van hoe het decreet op de organisatie van de hulpen dienstverlening er zal uitzien en welke impact dit zal hebben op lokale samenwerkingsverbanden. De leiding over de DSCW of Culturele Dienst is in handen van het Dagelijks Bestuur hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Dit bestuur bestaat uit de Vlaamse beleidsmedewerker en de daartoe aangestelde gevangenisdirecteur. Het Dagelijks Bestuur behandelt en beslist over thema’s die door de DSCW, het CORT, de werkgroepen of door organisaties worden gesteld. Thema’s waar de volledige gevangenisdirectie een uitspraak dient over te doen, worden meegenomen naar het voorrapport. 4. Samenwerkingsovereenkomsten

-

-

De gevangenis is een netwerkorganisatie waar heel wat organisaties en diensten een opdracht hebben en met elkaar dienen samen te werken. Om deze samenwerking structureel uit te bouwen is het noodzakelijk om deze formeel vast te leggen en te bekrachtigen. In 2010 werden volgende samenwerkingsovereenkomsten afgesloten: Afsprakenkader tussen de Vlaamse beleidsmedewerker en de gevangenisdirectie over de onderlinge samenwerking in het kader van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden (23/11/10); Samenwerkingsovereenkomst tussen het centrum OBRA en de gevangenis in functie van het convenant tussen het centrum OBRA en het VAPH (14 juli 2010)

Voordien bestonden reeds volgende overeenkomsten: -

-

-

-

Samenwerkingsovereenkomst tussen De Rode Antraciet, de gevangenis Gent en de Vlaamse beleidsmedewerker van 10 september 2009 over het sportgebeuren aan gedetineerden van de gevangenis Gent. Samenwerkingsovereenkomst tussen het consortium Volwassenenonderwijs Wonderwijs, de gevangenis Gent en de Vlaamse beleidsmedewerker van 1 september 2009 over het onderwijs aan gedetineerden in de gevangenis Gent. Intentieverklaring tot samenwerken tussen het CGG Eclips, de gevangenis Gent, de Vlaamse beleidsmedewerker, het CAW Artevelde en het VVBV van over het plan van aanpak voor de penitentiaire werking van het CGG Eclips in de gevangenis van Gent. De afsprakennota 2009-2013 in functie van het Convenant tussen de Vlaamse overheid en de Stad Gent m.b.t. de bibliotheekwerking in de gevangenis van Gent in het kader van het participatiedecreet van 1 december 2009 tussen de gevangenis, de Vlaamse beleidsmedewerker, de Stad Gent en de provincie Oost-Vlaanderen over de ondersteuning van de werking van de gevangenisbibliotheek.


17 Bedoeling is om deze werkwijze op termijn toe te passen voor alle relevante samenwerkingsverbanden aangaande de hulpen dienstverlening aan gedetineerden. 5. Evaluatieoverleg Het hulpen dienstverleningsaanbod werd met verschillende aanbodverstrekkers geëvalueerd. Er wordt naar gestreefd om met elke aanbodverstrekker een evaluatieoverleg te houden nadat een activiteit is afgerond. Bij langduriger activiteiten kan ervoor geopteerd worden om een tussentijdse evaluatie te houden. 6. GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) In 2009 is het GOS, net als in alle andere gevangenissen, van start gegaan in de gevangenis van Gent. Dit is een beveiligd elektronisch webgebaseerd opvolgen registratiesysteem. De trajectbegeleiders, organisatieondersteuners, beleidsmedewerker en alle andere relevante betrokken organisatoren (onderwijscoördinator, sportfunctionaris, coördinator ontgrendeld, …) zullen dit systeem hanteren om het volledige aanbod in weer te geven, evenals om de participatie van de gedetineerden hieraan in kaart te brengen. De trajectbegeleiders gebruiken het systeem ook om in functie van de opvolging van hun cliënten. Het systeem draait nog niet optimaal, maar hier wordt volop aan gewerkt. Op basis hiervan zullen statistieken getrokken kunnen worden waar beleidsmatig mee gewerkt zal worden. Het GOS-comité van Gent evalueert regelmatig de voortgang binnen het GOS bij de lokale gebruikers en zorgt voor de afstemming met bovenlokale ontwikkelingen 7. Actoren betrokken bij de organisatie van het hulpen dienstverleningsaanbod a. Vlaamse Gemeenschap i. Coördinatie Functie Beleidsmedewerker Organisatieondersteuner Trajectbegeleider Onderwijscoördinator Sportfunctionaris Coördinator ontgrendeld Detentieconsulent Consulent gevangenisbibliotheek

VTE 1 1,3 4,8 1 0,3 0,9 1 0,5

Organisatie Vlaamse overheid – dep. WVG CAW Artevelde – JWW CAW Artevelde – JWW Consortium Wonderwijs De Rode Antraciet Centrum Obra VDAB Stedelijke Openbare Bibliotheek

Standplaats gevangenis gevangenis CAW gevangenis gevangenis Centrum Obra gevangenis gevangenis

De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulpen dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulpen dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulpen dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen


18 en op elkaar af te stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulpen dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Artevelde (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulpen dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulpen dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, … . Daarnaast staan zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. Ook de zes trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulpen dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Hij/ zij heeft als taak hier een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij/zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, hij geeft informatie over het aanbod, hij onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij/zij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook kan de onderwijscoördinator een deel van de extra administratieve last op zich nemen: de rapportering aan de verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten, streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, …) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. De coördinator project Ontgrendeld is een personeelslid van het centrum OBRA en staat in voor de algemene opvolging en coördinatie van de werking van het project voor geïnterneerden met een verstandelijke beperking.


19 ii. Samenwerkingspartners Samenwerkingspartners zijn die partners die door hun regelgeving een permanente opdracht hebben gekregen ten behoeve van de doelgroep van de gedetineerden of die via een contract of overeenkomst activiteiten aanbieden aan de doelgroep gedetineerden In 2010 waren er 27 samenwerkingspartners. Nieuw waren VLABUS, FROS en de vzw Over de Muur op het terrein sport en PCVO Het Perspectief en PCVO Meetjesland op het domein onderwijs. De samenwerking met De Vuurbloem, het CVO De Avondschool, Vokans, Bij De Vieze Gasten, Victoria Deluxe werd voor 2010 niet voorzien. Er waren in 2010 ook resultaatsverbintenissen met de provincie (voor sport en bibliotheek) en met het stad (bibliotheek). -

-

welzijn : CAW Artevelde, centrum OBRA, vzw Suggnomè, Tele-onthaal gezondheid : Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips, VVBV (De Kiem, De Sleutel, Kompas, MSOC), De Eenmaking, AA werk : VDAB onderwijs : consortium Wonderwijs, 6 CVO’s (De Bargie, ISBO, KISP, PCVO Het Perspectief, VSPW en PCVO Meetjesland) en 1 Centrum Basiseducatie, Huis van het Nederlands cultuur : De Rode Antraciet, de Stedelijke Openbare Bibliotheek, VMG, Morele Bijstand aan Gevangenen sport : De Rode Antraciet, VLABUS, vzw Over de Muur, FROS rechtshulp : Commissie Juridische Bijstand iii. Totaal aantal medewerkers in 2010 (zie bijlage blz. 169) In 2010 waren er 85 personen die meewerkten aan de hulpen dienstverlening (95 in 2009) aan gedetineerden in de gevangenis van Gent. Hiervan behoorden er 61 medewerkers tot de Vlaamse Gemeenschap en waren er 23 niet-Vlaamse Gemeenschapsactoren. Op 1 januari 2010 waren er 61 gekende medewerkers actief. Er zijn in 2009 15 medewerkers bijgekomen, 11 medewerkers zijn gestopt met hun activiteit en 9 personen zijn in 2010 gestart en opnieuw vertrokken. Op 01/01/2010 waren er 65 medewerkers actief. Van deze 61 waren er 47 Vlaamse Gemeenschapsactoren en 17 niet Vlaamse Gemeenschapsactoren. Indien we van een verdeling tussen door Vlaamse Gemeenschap gesubsidieerde en door Justitie gefinancierde actoren uitgaan, dan zien we dat de verhouding opnieuw 70% Vlaamse Gemeenschap en 30 % Justitie is Op 1 januari 2011 behoort de meerderheid (18 beroepskrachten) van de hulpen dienstverleners tot het domein welzijn (justitieel welzijnswerk en centrum Obra). Het JWW had toen ook 12 vrijwilligers ter beschikking. Het domein gezondheidszorg beslaat vooral medewerkers van de VVBV. De partner CGG Eclips heeft in 2010 haar opdracht uitgevoerd met 3 medewerkers. Vijf Centra voor Volwassenenonderwijs3 en het Centrum Basiseducatie GentMeetjesland-Leieland zorgen voor het onderwijs in de gevangenis. Het consortium Wonderwijs staat via de onderwijscoördinator in voor de coördinatie van dit onderwijsaanbod. Op 1 januari 2011 waren er 8 leerkrachten en 1 onderwijscoördinator actief.

3

CVO ISBO, CVO De Bargie, CVO VSPW, CVO Kisp, CVO IVV De Avondschool


20 Het domein werk wordt vertegenwoordigd door de vaste VDAB-consulent. In 2010 waren geen medewerkers van Vokans actief. Op het domein cultuur waren 2 particuliere crea- en tekenleerkrachten actief. Ook in 2010 was er geen sociaal-cultureel werker van De Rode Antraciet actief. Daarnaast gaven 5 vormingswerkers van diverse organisaties vormingscursus over diverse thema’s. Sinds mei beschikt de gevangenis over een halftijdse consulent gevangenisbibliotheek. Wat het domein sport betreft waren er in 2010 6 sportmonitoren actief die onder contract werden geplaatst bij VLABUS. Hiervan stopten er één in 2010. De Rode Antraciet leverde een sportfunctionaris die opereerde voor de 3 gevangenissen in Oost-Vlaanderen. Voor de gevangenis van Gent betekende dit gemiddeld anderhalve dag per week aanwezigheid. In 2010 waren er 15 personen die een eenmalige activiteit verzorgden (vooral lezingen). De beleidscoördinatie van de hulpen dienstverlening ligt in handen van de Vlaamse beleidsmedewerker. Hij wordt hierin bijgestaan door 5 medewerkers (organisatieondersteuners, onderwijscoördinator, sportfunctionaris, coördinator Ontgrendeld). Vanuit de gevangenis zijn 2 VTE penitentiaire beambten aangesteld om de organisatie van activiteiten te verzorgen en 1 directeur (zie verder). b. Justitie -

-

-

-

Gevangenisdirectie : De directie is samengesteld uit een inrichtingshoofd, een zaakvoerder, twee attachégevangenisdirecteurs en een attaché P&O. Zij staan in voor de algemene leiding van de gevangenis. Psychosociale Dienst : De PSD bestaat uit 1 PSD-directeur, 3 psychiaters, 7 psychologen, 5 maatschappelijk assistenten en één bestuursassistent. De missie van de PSD bestaat erin om binnen de geest van een herstelgerichte Justitie haar wetenschappelijke en adviserende medewerking te verlenen aan een rechtsconforme, veilige en humane uitvoering van de vrijheidsberovende straffen en maatregelen. Daarin zitten zowel opdrachten naar gedetineerden als naar personeel en directie vervat. De dienst staat in voor de omkadering, begeleiding en evaluatie van gedetineerden bij het voorbereiden van hun psychosociale re-integratie en reclasseringsvoorstellen. Zorgteam : Dit is een pluridisciplinair samengesteld team (psychiater, psycholoog, maatschappelijk assistent, ergotherapeut, psychiatrisch verpleger, bewegingstherapeut en opvoeder), bijgestaan door penitentiaire beambten om adequate en kwaliteitsvolle (geestelijke) gezondheidszorg te verlenen aan de doelgroep van geïnterneerden, inobservatiegestelden en gedetineerden die op beslissing van de behandelende arts geplaatst worden in de psychiatrische afdeling. Penitentiaire beambten : o Penitentiaire beambten werkzaam binnen de culturele dienst (DSCW) : Er werken twee fulltime beambten op de culturele dienst, waarvan één met de graad van kwartierchef. Zij vormen een samenwerkingsverband met de organisatieondersteuners van het JWW en staan mee in voor de praktische organisatie, coördinatie en ondersteuning van de hulpen dienstverlening. Door hun functie zijn zij tevens vertegenwoordigers van het penitentiair korps en zij in staat om opdrachten uit te voeren waartoe enkel een penitentiaire beambte gemachtigd is (bewakingsfunctie, begeleiden bewegingen, …). o Andere penitentiaire beambten : de penitentiaire beambten staan mee in voor een goed verloop van de hulpen dienstverleningsactiviteiten. Zij zorgen ervoor dat de gedetineerden ‘gelost’ en ‘gebracht’ worden naar de hulpen dienstverleningsactiviteiten en dat deze activiteiten penitentiair afgestemd geraken, maar tevens staan zij mee in voor het luisteren naar de noden en


21

-

behoeften van gedetineerden en naar de ervaringen met hulpen dienstverlening. Administratie : De administratie bestaat uit de griffie, de boekhouding, de dienst P&O en het CBM-secretariaat. Deze laatste dienst werkt vooral mee aan het administratief in orde brengen van de medewerkerdossiers van de hulpen dienstverleners, het actualiseren van de medewerkerlijst en het reserveren van vergaderlokalen. De boekhouding levert een bijdrage door het verwerken van de uitgaven van het steunfonds en de uitgaven binnen de basisallocaties van sport en cultuur, affectieve relaties en herstel.


22 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1)

1. Inleiding Binnen dit tweede hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage. 2. Het aanbod in 2010 a. Domein welzijn Op het domein welzijn waren vooral het CAW Artevelde, het centrum Obra en Teleonthaal Oost-Vlaanderen actief. i. CAW Artevelde – dienst Justitieel Welzijnswerk De trajectbegeleiders (4,8 VTE of 6 personen – cfr. fiche bijlage blz. 7) startten met hun nieuwe opdracht op 4 juni 2007. De functie trajectbegeleiding voorziet in vier kernopdrachten, zijnde de intramurale trajectbegeleiding, de ondersteuning en begeleiding, het meewerken aan de reclassering en de signalering. De bedoeling is dat elke gedetineerde een trajectbegeleider heeft, evenwel kan dit met de huidige personeelsbezetting, in een arresthuis waar er een groot verloop is, niet gerealiseerd worden. Gedetineerden kunnen een beroep doen op trajectbegeleiding via doorverwijzing door interne of externe diensten en op eigen initiatief. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk gedetineerden de weg naar het aanbod trajectbegeleiding vinden worden de folders van JWW (beschikbaar in verschillende talen ) ruim verspreid binnen en buiten de gevangenis.. Het justitieel welzijnswerk heeft ook een aanbod DSO (Directe Sociale Omgeving – cfr. fiche bijlage blz. 11) waar een voltijdse medewerker instaat voor de hulp aan familie en voor de organisatie van het kinderbezoek. De organisatieondersteuners (1,3 VTE of 2 personen) staan in voor de praktische organisatie en ondersteuning van het hulpen dienstverleningsaanbod in al zijn aspecten. Zij hebben hun standplaats in de gevangenis. De werking en inzet van het justitieel welzijnswerk wordt mede bepaald door het Gezamenlijk Plan van Aanpak 2008-2010 (GPA) dat tussen het CAW Artevelde en de beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid werd opgemaakt en gevalideerd door de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Er werden vier doelstellingen in bepaald die in de periode 2008-2010 gezamenlijk gerealiseerd werden. Tegen 01 oktober 2010 werd door het JWW en de beleidsmedewerker een nieuw Gezamenlijk Plan van Aanpak 2011-2012 ingediend. In het nieuwe GPA zijn doelstellingen rond de evaluatie van het hulpen dienstverleningsaanbod en het peilen naar noden en behoeften (omtrent de hulpen dienstverlening) opgenomen.


23 Er werden door de trajectbegeleiders van JWW in 2010 772 gedetineerden (673 mannen en 99 vrouwen) gezien. Een vergelijking maken met de cijfers van 2009 is niet mogelijk gezien door de overzetting naar het GOS de correcte cijfers voor dat jaar niet konden weergegeven worden. Wij gaan ervan uit dat de cijfers van 2009 en 2010 niet erg ver uit elkaar zullen liggen. Met de huidige personeelsbezetting is er nu reeds een hoge werklast vnl. omdat de personeelsbezetting voor JWW berekend is op de theoretische capaciteit van de gevangenis Gent. In werkelijkheid ligt het aantal gedetineerden dat opgesloten is hoger. Gemiddeld zien de trajectbegeleiders ongeveer 60 % van de gedetineerden. Dit percentage is hetzelfde als vorig jaar. Evenwel dient rekening gehouden te worden met de gemiddelde dagpopulatie in 2010. In totaal werden er 743 gedetineerden onthaald. De grootste groep behoort tot de leeftijdscategorie 26-59jarigen (609). De meeste gedetineerden bereiken de trajectbegeleiders op eigen initiatief. De meeste doorverwijzingen gebeurden door de PSD (68). Vaak is het evenwel zo dat gedetineerden doorverwezen worden maar ook zelf het intiatief nemen om een rapportbriefje te schrijven. In 2010 ontving JWW minstens 2979 rapportbriefjes van gedetineerden die een eerste gesprek vragen of die door de trajectbegeleiders voor een nieuw gesprek wensen opgeroepen te worden. Ook gedetineerden die zich voor een vorming of activiteit in het kader van het hulpen dienstverleningsaanbod wensen in te schrijven en waarvoor de trajectbegeleiders de toeleiding doen, zijn meegeteld. 40% van de gedetineerden behoort tot een etnisch culturele minderheid. Het onthaal (in het geval van JWW het vindplaatsgericht onthaal) is één van de kernopdrachten van het algemeen welzijnswerk. Het is belangrijk om aan te geven dat het ontvangen van de aanmelding slechts het begin van het verhaal is. Onthaal is een proces dat start bij het eerste directe hulpverlenende contact met de potentiële hulpvrager en dat via het verstrekken van informatie, advies of andere vormen van directe hulp, leidt tot vraagverduidelijking, een onmiddellijke probleemoplossing en/of een eventuele opstap naar verdere begeleiding in het eigen centrum of elders ' 4 In het kader van het onthaal werd door de trajectbegeleiders hoofdzakelijk volgende hulp geboden: ondersteuning, vraagverheldering, informatie en advies, praktische dienstverlening en toeleiding naar het hulpen dienstverleningsaanbod. Er werden door JWW in 2010 58 gedetineerden begeleid (50 mannen en 8 vrouwen). De trajectbegeleiders deden in 2010 actieve toeleidingen van gedetineerden naar alle persoon-, relationele en herstelgerichte vormingen en naar het aanbod Nederlands tweede taal. De trajectbegeleiders staan ook in voor de toeleiding naar alle andere hulpen dienstverleningsaanbod, maar dit gebeurt niet via de specifieke procedure (toeleidingsfiche, …) die voor de actieve toeleiding is voorzien. Omwille van de specificiteit van de doelgroep is er voor bepaalde activiteiten (VMGHier ben ik & Vlinders in de buik) ook een actieve toeleiding door het centrum Obra en het zorgteam. De DSO-medewerker ontving in 2010 42 cliënten (38 vrouwen, 4 mannen). Zij bood in 36 dossiers een onthaal en in 7 dossiers een begeleiding aan. Het zijn vooral de partner en de ouders die op de medewerker een beroep doen.

4

Uit de visietekst 'werken aan verbinding' juni 2006


24 In vergelijking met de voorgaande jaren is meer onthaal en minder begeleiding aangeboden. Het is een keuze om omwille van de beperkte personeelsinzet meer cliënten te onthalen en deze voor begeleidng door te verwijzen naar andere hulpverlenende instanties. Wanneer we weten dat de inzet vanuit JWW voor de Directe Sociale Omgeving uit slechts één voltijdse medewerkster bestaat (die daarnaast ook instaat voor de begeleiding ouder-kind contact tijdens detentie) dan kan niet anders dan samengewerkt worden met diensten binnen en buiten CAW Artevelde. De wijze waarop het aanbod naar de Directe Sociale Omgeving toe georganiseerd is zorgt voor een grote impact op de voor hulpverlening beschikbare tijd. We denken hierbij vooral aan het feit dat er mobiel gewerkt wordt en er in het kader van deze hulpverlening veel extern overleg en veel externe contacten doorgaan. In 2011 zullen alle activiteiten in het kader van het aanbod DSO zo correct mogelijk geregistreerd worden. De meeste doorverwijzingen binnen het onthaal gebeurden door justitiediensten en het algemeen welzijnswerk (hoofdzakelijk de trajectbegeleiders). De meeste problematieken betroffen zowel bij onthaal als bij begeleiding psychische/persoonlijke problemen, problemen binnen de gezinsrelatie en administratieve/juridische problemen. Er werd vooral informatie gegeven en ondersteunend gewerkt. De DSO-medewerker organiseerde in samenwerking met een aantal vrijwilligers 102 kinderbezoeken (153u) (cfr. fiche bijlage blz. 14). Er waren 488 gedetineerdendeelnames en 888 kinddeelnames. Een stijging ten opzichte van de voorgaande jaren en een recordaantal deelnames. Ook het aantal begeleidingen ouder-kind contact tijdens detentie is gestegen ten opzichte van voorgaande jaren: 73 begeleidingen tegenover 62 in 2009. Er werden in 2010 door de organisatieondersteuner 6 gezinsactiviteiten5 (cfr. fiche bijlage blz. 18) ingericht met een gemiddelde van 18 gezinnen aanwezig per activiteit en 2 partneractiviteiten6 (respectievelijk 33 en 34 aanwezige koppels) (cfr. fiche bijlage blz. 20). In 2010 ging slechts 1 tienerbezoek door (cfr. fiche bijlage blz. 16), er waren dit jaar weinig ouders met tienerkinderen aanwezig in de gevangenis. Het JWW heeft in 2010 mee een bevraging gerealiseerd op de vrouwenafdeling gefocust op twee onderwerpen : in welke mate is het aanbod bekend en zijn er ideeën over een andere organisatie van het hulpen dienstverleningsaanbod. Het CAW Artevelde (JWW) had in 2010 geen nieuwe projecten. Er werden evenwel belangrijke inspanningen geleverd om de projecten van voorgaande jaren te verdiepen. In opvolging van het project herstel in detentiecontext gaat een tweemaandelijkse intervisie door tussen JWW, het team Slachtofferhulp en de bezoekruimte van CAW Visserij. Er werd werk gemaakt van een grondige evaluatie van de Ik KOMPAS Vrij-gids door vier studenten sociale agogiek. Hierover werd een eindwerk geschreven met nuttige aanbevelingen voor een tweede druk. Hopelijk kan een tweede druk (mits voldoende middelen kunnen verzameld worden) gerealiseerd worden in 2012. In 2010 werden door de trajectbegeleiders 49 gidsen uitgedeeld en er werden twee infoavonden over het gebruik van de Ik KOMPAS Vrij-gids georganiseerd. Het JWW heeft in 2010 ook aandacht besteed aan de promotie en de verspreiding van de oasemap. 5 6

Gezinsactiviteit : een extra bezoek voor ouders met kinderen rond een bepaald thema (bv. Sinterklaas). Partneractiviteit : een extra bezoek voor partners rond een bepaald thema (bv. Valentijn).


25 ii. Centrum OBRA (cfr. fiche bijlage blz. 23-48) Het centrum OBRA stelt 9 personen7 (5,34 VTE) tewerk in het kader van het project Ontgrendeld. Zij geven zowel intra- als extramuros begeleiding aan geïnterneerde personen met een handicap. Hun aanbod behelst zowel individuele als groepsactiviteiten. Intramuraal aanbod : - Activiteiten Dagelijks Leven (ADL) : 126 momenten (189 uur). Per moment worden 10 à 15 personen bereikt. In 2010 kregen 36 personen direct/indirect ondersteuning bij de ADL - Creatieve activiteiten : 82 momenten (205 uur) met een gemiddelde van 8 deelnemers op dinsdag en 2 deelnemers op donderdag. In totaal namen 32 personen hieraan deel. - Individuele begeleiding : 165 momenten (495 uur). - Individuele gesprekken : gemiddeld zijn er 9 gesprekken per week. - Individuele ondersteuning budgetbeheer : 104 momenten (234 uur) met een gemiddelde van 16 deelnemers per moment. - Koken : 48 momenten (120 uur) met een gemiddelde van 7 deelnemers per keer. - Vorming over het thema ‘praktische vaardigheden’ : 45 momenten (123,7 uur) met een gemiddelde van 7 deelnemers per keer. In totaal namen 15 personen hieraan deel. - Vorming over het thema ‘sociale vaardigheden’ : 68 momenten (102 uur). In totaal namen 18 personen hieraan deel. - Groepsport : 41 momenten (60 uur) met een gemiddelde van 8 deelnemers per keer. In totaal namen 29 personen hieraan deel. - Individueel sporten: 16 momenten (32 uur). In totaal namen …8 geïnterneerden deel aan dit aanbod. - (Pre-)therapeutisch programma (seksuele en relationele vorming): dit programma werd opgestart vanaf 10 november 09 en bestaat uit drie peilers (beeldvorming, diagnostiek en (pre-)therapeutische werking). Omwille van de personeelswissel heeft dit aanbod een paar maanden stil gelegen. Het programma werd terug opgestart op 23/10/10. In totaal werd er gewerkt met 24 gedetineerden. - Initiatie computerles: deze werking werd opgestart op 8 oktober 09. Hiervoor werd op de zorgzaal een computereiland geplaatst waar de geïnterneerden op hun eigen wijze en tempo leren omgaan met het medium computer. De bestaande computerlessen waren te hoogdrempelig (naar niveau, taakspanning, duur, …). Er namen in 2010 in totaal 15 geïnterneerden aan deze computerles deel. Extramuraal aanbod8 : - Individuele begeleiding : 95 momenten (332,5 uur) met in totaal 12 deelnemers. - Werkprojecten : 34 momenten (289 uur) met in totaal 7 deelnemers. Intra- en extramuraal aanbod : - Individuele trajectbegeleidingen : met alle deelnemers werd reclasseringsverloop, de deelname aan de activiteiten besproken

regelmatig het

Het centrum OBRA kreeg in 2010 58 nieuwe aanmeldingen. Hiervan kwamen 19 personen in aanmerking om in de werking te starten. Daarnaast bleven een zestal dossiers in afwachting om een aanvraag VAPH te kunnen opstarten. De overige aanmeldingen kwamen niet in aanmerking omwille van het niet voldoen aan de

7

Coördinator, ortho-agoge, een seksuologe/psychologe, 5 begeleiders en een medewerker van de sociale dienst Daar deze activiteit buiten de gevangenis doorgaat dienen de deelnemers aan bepaalde voorwaarden te voldoen, waaronder een positief advies van de PSD, een goedkeuring door de CBM en het afsluiten van een contract. 8


26 voorwaarden rond internering en/of (in aanmerking komen voor een) erkenning van het Vlaams Agenstschap. Een minderheid van de 19 vertrok al op transfer naar een andere gevangenis (1) of ging VOP (2) vooraleer ze konden opstarten in de werking. In totaal namen 47 geïnterneerden effectief deel aan de werking (52 in 2009) De groep die we opvolgen met onze erkenning van 16 plaatsen wordt steeds groter. Binnen de groep zien we ook een groter wordende zorgvraag door de complexiteit van de problematiek: bovenop de verstandelijke beperking zijn er doorgaans nog gedragsstoornissen, psychische problemen of psychiatrische aandoeningen. Het aantal met een zware zorgvraag stijgt waardoor we meer moeten inzetten op individuele begeleiding om ook die mensen een aanbod te kunnen doen. Zij vinden moeilijk aansluiting binnen de groepsactiviteiten of worden beperkt door regimematige maatregelen van de gevangenis in hun deelname. Via 1 op 1 begeleidingen trachten we steeds stapsgewijze toenadering te vinden tot een groepswerking. Er is een significante groep die nood heeft aan dagdagelijkse begeleiding bij zelfzorg en celonderhoud. Sinds de opstart van onze werking zien we het aantal deelnemers dat ook ondersteuning bij budgettering en kantinebestelling nodig heeft stijgen. Onze doelgroep heeft op dit vlak heel wat beperkingen: gebrekkige basisvaardigheden (cf. rekenen, schrijven, …), nastreven onmiddellijke behoeftebevrediging (impulsieve uitgaven) en veelal geen of een beperkt inkomen (minder kans om wat bij te verdienen door gebrekkige werkvaardigheden). Een aantal van hen maakt bovendien meer kans om door eigen gedragsproblemen in de schulden te raken (bvb. vernieling van materiaal op cel in een agressieve bui of psychotische crisis). Het systeem van kantinebestellingen in de gevangenis is voorts niet aangepast aan deze doelgroep. Vanwege hun verstandelijke beperkingen hebben zij doorgaans ook veel problemen met alfabetisering gekend. Een groot aantal heeft het dan ook moeilijk met de schriftelijke communicatie in de gevangenis en het opvolgen van hun administratie. De initiatie computerles slaat bijzonder aan bij deze doelgroep, vooral omdat er, mits de nodige ondersteuning, een gevarieerd aanbod kan uitgewerkt worden dat ligt in de mogelijkheden van elke persoon. De huidige werkwijze sluit nauw aan bij de werking van het reguliere open leercentrum. Sommige deelnemers stromen na verloop van tijd ook door naar het reguliere OLC en kunnen daar verder leren. In onze vormingsgroepen ligt de focus verder vooral op sociale vaardigheden. Een beperking eigen aan de doelgroep, is de gebrekkige transfer van het geleerde naar andere situaties of de toekomstige leefsituatie. We werken aan verbindingen tussen het vormingsprogramma en de andere begeleidingsmomenten binnen en buiten de gevangenis. Zo worden afspraken rond communicatiestijl bvb. ook verder geoefend in de gesprekken met de aandachtsbegeleidster. Sinds de opstart van de psychotherapeute eind 2009, is de pretherapeutische werking uitgegroeid tot een meer psychotherapeutische werking zowel rond seksuele problematieken als rond andere zoals rouwverwerking, impulsbeheersing, …. Hoewel deze gesprekken een enorme meerwaarde zijn, vormen ze ook een emotionele belasting waar we als werking meer draagvlak willen voor uitbouwen (bvb. door nazorg, ontspanning, …). Een veilige therapeutische omgeving is er ook nog niet. Een vast bureel met mogelijkheid tot aangepaste aankleding, zou dit enigszins kunnen opvangen. Tijdens de gesprekken blijkt ook vaak de onmacht bij veel geïnterneerden omwille van het lange wachten op een geschikte reclassering.


27 De extramurale werking is verder gedifferentieerd waarbij er ook meer ontspanningsactiviteiten aangeboden worden om de draagkracht voor de detentiesituatie te vergroten (wandelen met honden uit asiel, …). De extramurale werkprojecten hebben dan weer een positief effect op het vlak van sociale vaardigheden en zelfbeeld. De appreciatie door de diensten waarmee samengewerkt wordt is overigens zo groot, dat er geregeld nieuwe werkaanbiedingen komen van sociale organisaties. De motivatie voor deze activiteiten komt soms in het gedrang door het verlies aan inkomsten. Soms verkiezen bepaalde geïnterneerden om in de gevangenis te blijven omdat ze dan kunnen werken en geld verdienen. Omwille van de problematische uitstroom is het vaak moeilijk om deelnemers blijvend actief te betrekken in het reclasseringsverloop en vertrouwen te blijven geven. Het hele proces duurt vaak te lang waardoor een aantal de neiging hebben om zich te gaan settelen in de gevangenis. Er is een groter appel van de familie op de medewerkers van centrum OBRA, vaak ook omdat zij veelal weinig betrokken worden. Het centrum OBRA zal daarom haar aanspreekbaarheid naar de familie in de toekomst vergroten. De toename van actoren hulpen dienstverlening binnen de gevangenis maken het voor de geïnterneerde niet altijd duidelijker. Soms werkt het hun ‘shopgedrag’ in de hand, wat de werkrelatie moeilijker maakt. Afstemming van de verschillende diensten is verder ook belangrijk om de ondersteuning te spreiden voor de persoon en zo een betere benadering van zijn zorgvraag te bieden (bvb. contacten op vaste momenten leggen). iii. Tele-onthaal Oost-Vlaanderen (cfr. fiche bijlage blz. 51) Tele-onthaal Oost-Vlaanderen heeft een werking in de drie gevangenissen van OostVlaanderen. Zij bieden anonieme telefonische hulp voor mensen die willen praten over hun angsten, zorgen en levensmoeilijkheden. Binnen de Gentse gevangenis kunnen zij elke dag gecontacteerd worden van 9u tot 2u ’s nachts. Indien de gedetineerde hier gebruik wenst van te maken dan kan hij de GSM vragen aan de penitentiaire beambte. In 2010 werd er volgens het registratieboek van de gevangenis 88 keer gebruik gemaakt van dit aanbod door 27 verschillende personen. Dit komt neer op 3,26 gesprekken per gedetineerde. iv. Relatie dader-slachtoffer Er waren in 2010 3 herstelgerichte activiteiten binnen de gevangenis. De bemiddelingsdienst arrondissement Gent van de vzw Suggnomè kreeg 30 aanvragen voor dader-slachtofferbemiddeling (cfr. fiche bijlage blz. 148). Hiervan werden er 20 opgenomen. Uiteindelijk werden er 13 bemiddelingen opgestart, waarvan 6 in het kader van de strafuitvoering, 4 vóór het vonnis en 3 bij het Hof van Beroep. De Rode Antraciet verzorgde de vorming ‘Slachtoffer in Beeld’ (cfr. fiche bijlage blz. 145) voor 6 gedetineerden. Er ging ook een gespreksgroep zelfbeeld, verantwoordelijkheid en herstel door, maar deze werd halverwege geannuleerd omdat er geen deelnemers meer waren. Het aantal activiteiten en acties gericht op de relatie dader-slachtoffer is verminderd. Met uitzondering van het groter aantal bemiddelingen door vzw Suggnomè, merken


28 we een vermindering van het aantal deelnemers bij groepsgerichte activiteiten. Dit heeft enerzijds te maken met factoren die eigen zijn aan de uitval (transfers, tucht, …), maar anderzijds ook met een verminderde interesse van de gedetineerden voor deze problematiek. Er dient hierover een ernstig debat gevoerd te worden zodat acties die op dit thema gericht zijn meer succes kennen. In 2010 werd ook een herstelgericht project in de steigers gezet dat zich richtte naar gedetineerden en de familie. Door middel van het uitwisselen van brieven, tekeningen, poëzie of kortverhalen tussen de familie buiten en de dader binnen wou men ruimte creëren om opnieuw te zoeken naar verbinding zodat een herstelproces voor beide groepen mogelijk wordt. Hilde Droogné werd als schrijfster met ervaring aangetrokken. Het project werd gepland in het najaar van 2010. Het project werd geannuleerd omdat er te weinig gedetineerden en familieleden bereid waren om hier aan mee te werken. Er waren teveel voorwaarden om te kunnen deelnemen waardoor het te hoogdrempelig was. Activiteiten die te sterk betrokken zijn op de persoonlijke levenssfeer schrikken blijkbaar af. b. Domein gezondheidszorg Het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips (cfr. fiche bijlage blz. 54) voert psychotherapeutische gesprekken met gedetineerden met psychologische en/of psychiatrische problemen met het doel hun psychologische en/of psychiatrische klachten te verlichten of hen te leren hiermee om te gaan. De gedetineerden kunnen toegeleid worden door vijf diensten volgens een afgesproken procedure. Na bespreking op de teamvergadering van het CGG kunnen de CGG-medewerkers starten met psychotherapeutische gesprekken. Voor Gent wordt er ongeveer één fulltime ingezet verspreid over 3 medewerkers. In 2010 kreeg het CGG 92 doorverwijzingen waarvan de grote meerderheid door de PSD en het JWW. In totaal waren er 146 dossiers in 2010. Eind 2010 waren er nog 32 lopende begeleidingen. Er werden 114 dossiers afgesloten meestal omwille van transfer of vrijlating. Het CGG Eclips is vanuit hun expertise ook betrokken bij het zelfmoordpreventieproject van de gevangenis Gent. Het CGG Eclips startte vanaf juli 2010 met een postpenitentiaire werking. Het CGG plant in de toekomst een groepsaanbod waarbij ook een antwoord op de agressieproblematiek bij gedetineerden vervat kan zitten. De noodgedwongen stopzetting van de begeleidingen omwille van transfers doorbreekt vaak een noodzakelijk begeleidingsproces wat nefast is voor de individuele gedetineerde en de behandeling van zijn probleem en voor de goede werking van het CGG. Een transferbeleid dat hier meer rekening mee houdt is nodig. Het resterend aanbod aan gezondheidszorg, los van de activiteiten van de medische dienst, beperken zich tot het aanbieden van verslaafdenzorg. De AA (Anonieme Alcoholisten) (cfr. fiche bijlage blz. 57) bezoeken tweewekelijks de gevangenis voor gemiddeld 2 à 3 personen per moment. In 2010 waren er 22 bijeenkomsten waar in totaal 16 personen op afkwamen. De VVBV9 (cfr. fiche bijlage blz. 58) organiseert binnen de gevangenis het CAP (Centraal AanmeldingsPunt). Elke woensdagvoormiddag houdt een medewerker er permanentie (6 uur waarvan 2 uur administratie) met als doel de aanvragen bij de drughulpverleningcentra te centraliseren.

9

VVBV : Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg


29 In 2010 waren er 172 aanmeldingen, werden er 135 gedetineerden gezien en waren er in totaal 180 gesprekken. Van de 135 gedetineerden werden er 54 mensen doorverwezen naar de ambulante en 25 mensen naar de residentiële drughulpverlening. 7 personen werden doorverwezen naar een psychiatrische setting en 8 naar een andere vorm van hulpverlening. 31 mensen kregen enkel info over de bestaande drughulpverlening. De Eenmaking (cfr. fiche bijlage blz. 59) doet aan algemene drugpreventie bij de (allochtone) gedetineerden, geeft hen informatie over de intra- en extramurale drughulpverleningmogelijkheden en begeleidt hen hierbij. Na de detentie kunnen ze verder begeleid worden. De directe omgeving wordt indien gewenst betrokken. Er is samenwerking met de VVBV en andere hulpen dienstverleningsdiensten. In 2010 werd de werking terug opgestart na een tijd stil te hebben gelegen tengevolge van personeelswissel en onduidelijkheid over het contract. Er werd opnieuw gestart met groepssessies gecombineerd met individuele ondersteuning. In totaal werden in 2010 46 personen begeleid in hun zorgtraject.

c. Domein onderwijs Het onderwijs aan gedetineerden van de gevangenis Gent wordt aangeboden door het volwassenenonderwijs (Centrum Basiseducatie en 5 Centra voor Volwassenenonderwijs) onder de coördinatie van het consortium volwassenenonderwijs Wonderwijs, vertegenwoordigd door de onderwijscoördinator. i. Klassikaal onderwijs (cfr. fiche bijlage blz. 63-97) Het officieel onderwijs werd in 2010 voorzien door het Centrum voor Basiseducatie Leerpunt Gent-Meetjesland-Leieland (CBE), het CVO ISBO, het CVO KISP, het CVO VSPW, het CVO De Bargie, het PCVO Het Perspectief en het PCVO Meetjesland. De basiseducatie verzorgde het ‘Open Leercentrum’ en ‘rekenen’. De CVO’s van het consortium verzorgden de cursussen ‘Engels’ (CVO ISBO), ‘Frans’ (CVO ISBO), ‘computer’ (CVO VSPW, PCVO Meetjesland), ‘Nederlands voor anderstaligen’ (De Bargie), ‘Spaans‘ (KISP, PCVO Het Perspectief) en ‘Italiaans’ (CVO ISBO). Het onderwijsaanbod wordt uitgevoerd volgens het opleidingsplan 2010-2011. Het grootste deel van het aanbod bestaat uit groepsgericht modulair onderwijs zoals omschreven in de leerplannen. De modules worden ingericht binnen een achtwekencyclus waarvan er vier per schooljaar worden georganiseerd. Per module is een intake voorzien voor nieuwe kandidaat deelnemers. Na elke cyclus is er een proclamatie voor alle geslaagde deelnemers. In 2010 werden er 27 modules ingericht (hiervan waren er reeds een aantal gestart in 2009 en lopen er nog een aantal modules door in 201110). In totaal startten 439 cursisten. Van de 159 cursisten (27,6 %) die de hele cursus uitdeden, behaalden 90 cursisten een attest. Dit komt ongeveer overeen met 1/5e van het aantal starters. Per module worden er dus 3,5 attesten behaald. Gemiddeld zijn er 6,4 cursisten per lesmoment, de aanwezigheidsgraad is net geen 60% (10% meer dan in 2009). Een groot aantal gedetineerden stopt op eigen initiatief (33 %) vroegtijdig met de cursus. Hiervoor kunnen diverse redenen aangehaald worden. Waarschijnlijk onderschatten heel wat gedetineerden het onderwijsaanbod 10

Voor de modules die nog doorlopen in 2011 zullen de cijfergegevens in het jaarrapport van 2011 vermeld worden.


30 (naar niveau, intensiteit, studiewerk, resultaatgerichtheid, …). Daarnaast is een gevangenis geen evidente studieplek omwille van storende factoren die eigen zijn aan het gevangenissysteem (regime, medegedetineerden, overbevolking, lawaai, …). Ook is er een groot aantal gedetineerden (22,1 %) dat omwille van overmacht niet langer kan deelnemen aan de cursussen. Hieronder begrijpen we vooral de transfers en invrijheidstellingen. 8,2 % van de gedetineerden stopt omwille van een beslissing van de organisatie zelf. Het gaat hier meestal om tuchtsancties en het uitsluiten uit een cursus door teveel voorafgaande afwezigheden. Gent is in hoofdzaak een arresthuis. Dat is terug te vinden in het profiel van de cursist: 55,4 % van de starters was beklaagd (vergelijkbaar met 2008 en 2009), 29,4 % veroordeeld en 17,1 % geïnterneerd (stijging met 5,2 %). De meeste cursisten zijn mannen, maar toch waren er ook 12,5 % vrouwelijke cursisten (daling met 5,5 %). Het zou ook interessant zijn om het profiel van de cursist te kennen bij de eindigers en bij de geslaagden. Deze informatie is voorlopig niet voorhanden. Er zijn geen opmerkelijke verschillen tussen 2010 en 2009. Er waren iets meer starters per module, ongeveer evenveel deelnemers per lesmoment, iets meer gedetineerden bleven komen tot op het einde en er werden iets minder (deel)attesten gehaald. Procentueel namen heel wat minder vrouwen, maar wel meer geïnterneerden deel aan het onderwijsaanbod. Engels kon vanaf het schooljaar 2010-2011 niet meer gegeven worden omdat geen enkel CVO de mogelijkheden hiertoe hadden. Spaans en computer werden overgenomen door twee andere CVO’s. Ook Nederlands voor anderstaligen werd gehalveerd. Rekenen en Italiaans waren nieuw aanbod. Er is geen specifieke subsidieregeling voorzien voor onderwijs aan gedetineerden. Vooral in een arresthuis is het daarom moeilijk de delers te halen en dus het noodzakelijk onderwijsaanbod te (blijven) voorzien. Sinds november 2010 is er een nieuw computerlokaal in de gevangenis. Een andere vaste partner is het Huis van het Nederlands. Zij schatten op basis van de COVAARtest in of een kandidaat deelnemer best Nederlandse les volgt bij een centrum basiseducatie of een CVO (al dan niet in verlengd traject). Dit gebeurt enkel voor personen die voordien nog geen NT2-aanbod hebben gevolgd. In sommige gevallen neemt de lesgever een bijkomende test af om het bereikte niveau Nederlands te kunnen inschatten en zo de kandidaat in de juiste module te plaatsen. In 2010 is het Huis van het Nederlands 6 keer langsgekomen en hebben zij 112 gedetineerden gescreend. Het Open Leercentrum telde in 2010 44 momenten (73 uur), dit zijn 79 momenten minder dan in 2009. Dit komt omdat het aanbod wegens incidenten tussen (ex)gedetineerden en de lesgevers in de eerste jaarhelft niet of maar half is kunnen doorgaan. Er werd net als vorig jaar vooral gewerkt aan computervaardigheden, rijbewijs, Nederlands voor anderstaligen en eigen materiaal. In 2010 hebben 274 gedetineerden zich aangemeld waarvan er 156 (57 %) gestart zijn. 111 gedetineerden stopten met open leren in 2010, waarvan 72,5 % omwille van transfer of invrijheidstelling (bijna 15 % meer dan in 2009). Er waren in totaal 400 aanwezigheden en 143 afwezigheden (bijna 42 % zijn verwittigde afwezigheden). Gemiddeld waren er per moment 9,1 cursisten aanwezig. Een deelnemer was gemiddeld iets meer dan 2,5 momenten aanwezig. Sinds september gaat één open leermoment door op een avond. Deze avondsessie kent veel succes en wordt hoofdzakelijk ingenomen door gedetineerden die overdag niet vrij zijn wegens penitentiaire arbeid. Het OLC wordt ook steeds meer ingezet als aanvulling op het bestaande onderwijsaanbod in de gevangenis.


31 Voor deze specifieke onderwijsvorm worden geen subsidies voorzien. De middelen komen van het globale pakket coördinatie-uren dat het centrum basiseducatie ter beschikking heeft. ii. Afstandsonderwijs (cfr. bijlage fiche blz. 101) Er werden minder BIS-cursussen besteld, vooral door een grondiger screening van de motivatie en mogelijkheden van de deelnemers. Het Begeleid Individueel Studeren wordt ook steeds verder afgebouwd en niet meer bekend gemaakt. De cursus wordt wel nog ter beschikking gesteld via de gevangenisbibliotheek. De ondersteuning van de lerende gedetineerde wordt wel meer gepromoot. Een vrijwilliger van JWW bood ondersteuning aan studenten die hier nood aan hadden. Hij had in totaal 122 intakes en begeleidingscontacten en heeft 69 cursisten gezien. Velen hadden vragen over het afwerken van (een onderdeel van) hun afgebroken opleiding secundair onderwijs. Bij het afstandsonderwijs worden vooral Nederlandstaligen bereikt. Ook het aantal Belgen ligt veel hoger dan bij het andere onderwijsaanbod. Het aantal veroordeelden dat participeert aan deze vorm van onderwijs ligt hoger dan bij het andere onderwijsaanbod. d. Domein tewerkstelling De VDAB-consulent werkt fulltime voor de gedetineerden van de Gentse gevangenis (cfr. fiche bijlage blz. 104). Zij doet vooral aan basisdienstverlening wat hoofdzakelijk neerkomt op het geven van uitleg over de dienstverlening van de VDAB, in al zijn aspecten, inschrijving VDAB als vrije werkzoekende, het up-to-date houden van het werkzoekende dossier. Naast deze basisdienstverlening doet zij ook actieve bemiddeling naar werk, toeleiding naar opleidingen in verschillende sectoren. Zij heeft in 2010 met 383 gedetineerden een eenmalig gesprek gevoerd. Ze begeleidde 143 gedetineerden in een actief traject met een gemiddelde van 6 gesprekken per traject. Zij was in totaal 780 uur aanwezig in de gevangenis. Ten opzichte van 2009 werden met 21,4 % meer gedetineerden een eenmalig gesprek gevoerd en waren er 17,4 % meer gedetineerden met een actief traject. Er was 44,4 % uitstroom uit de werkloosheid en 25 % uitstroom naar werk. Er werden in 2010 geen sollicitatietrainingen georganiseerd omdat er te weinig potentiële kandidaten waren. De assessmenttraining werd in 2010 opgeschort om dezelfde reden en om het feit dat er een hoge uitval is bij deze training. Dit aanbod werd intern geëvalueerd met oog op bijsturing. e. Domein cultuur Cultuur is een breed begrip en wordt daarom onderverdeeld in diverse categorieën. We bespreken achtereenvolgens de gevangenisbibliotheek, de film, de optredens, lezingen en theater en de creatieve en persoon- en relationele vorming. i. Bibliotheek (cfr. fiche bijlage blz. 108) De gevangenisbibliotheek werd in 2010 uitgebouwd tot een volwaardige dienstenbibliotheek zoals afgesproken in de afsprakennota van het convenant. De gevangenisbibliotheek is een samenwerkingsverband tussen de Vlaamse overheid, de stad Gent, de provincie Oost-Vlaanderen en de gevangenis. Er werd een nieuwe ruimte in gebruik genomen ingericht met hoogwaardig bibliotheekmeubilair, het IBLverkeer werd mogelijk gemaakt, er werd een reglement opgemaakt, de collectie werd


32 aangepast en uitgebreid met CD’s, DVD’s en games en de uitleenfrequentie met de reguliere bibliotheek werd verhoogd tot eenmaal per week. Elke gedetineerde kan eenmaal per week naar de bibliotheek komen. Er komen ongeveer 75 % van de vrouwen en 66 % van de mannen naar de bibliotheek. In 2010 kwamen gemiddeld 115 personen per week naar de bibliotheek. Sinds november 2010 kon men boeken uitlenen vanuit de hoofdbibliotheek en haar 16 filialen. Er werden vanaf dan tot eind december 60 boeken op deze manier aangevraagd. Er gingen in 2010 510 bezoekmomenten door. De bibliotheek bestaat uit 5879 materialen (3246 boeken, 1541 strips, 499 CD’s, 53 DVD’s, 370 games, 170 studieboeken). Op vrijdag is er een bibliotheekmoment voor geïnterneerden onder begeleiding van het zorgteam. ii. Film Elke zondag wordt in de cinemazaal een filmvoorstelling (cfr. fiche bijlage blz. 111) aangeboden. De film werd in 2010 enkel nog vertoond voor de groep werkers. Dit werd beslist door de gevangenisdirectie met de bedoeling het filmaanbod als een gunst te beschouwen voor gedetineerden die werken en zo gedetineerden te stimuleren om penitentiaire arbeid te verrichten. In 2010 waren er 36 filmvoorstellingen. Er is plaats voor ongeveer 110 personen per voorstelling. Gemiddeld kwamen ongeveer 74 personen (60 mannen en 14 vrouwen) naar de voorstelling. Daarnaast kunnen de gedetineerden tijdens het weekend en op feestdagen ook naar films kijken op het intern videokanaal van de gevangenis (cfr. fiche bijlage blz. 112). Er werden 158 films aangeboden voor een totaal van ongeveer 711 uren11. iii. Optredens, lezingen en theater Er werden in 2010 5 lezingen (cfr. fiche bijlage blz. 115) gegeven binnen het thema ‘venster op de wereld’. Op deze manier proberen we andere culturen, verrassende geschiedenissen en interessante personen tot bij de gedetineerde te brengen. Er werden in totaal 128 deelnames geregistreerd wat neerkomt op een gemiddelde van 25 gedetineerde per lezing. Twee muziekgroepen hebben 4 optredens12 gegeven aan 2 groepen gedetineerden (cfr. fiche bijlage blz. 114). In totaal werden de optredens bijgewoond door 270 personen, waarvan 227 mannen en 43 vrouwen. iv. Creatieve vorming De creatieve vorming in de gevangenis van Gent wordt hoofdzakelijk verzorgd door particulieren die door de FOD Justitie vergoed worden (cfr. fiches bijlage blz. 117119). In 2010 waren 2 leraren creatieve vorming actief. Deze vormingen zijn doorlopend in de zin dat er steeds cursisten kunnen in- en uitstappen. We spreken dan ook van creatieve ateliers. Zij boden in 2010 crea, tekenen en keramiek. Voor de doelgroep geïnterneerden was er zoals vorige jaren een wekelijkse gezamenlijke activiteit van de leraars tekenen en keramiek. In totaal werden er 85 creatieve vormingsmomenten aangeboden wat neerkomt op 170 uren. Dit zijn 35 momenten minder dan in 2009. Gemiddeld namen per vormingsmoment 10 personen deel. 11 12

Elke film wordt 3 keer vertoond. De optredens tijdens de feestenperiodes (Gentse Feesten en Eindejaarsfeesten) worden hier niet bij gerekend.


33 Er vond sinds lang geen cursus creatief schrijven door. Ook het aanbod gitaar werd in 2010 niet voorzien. Naar aanleiding van het succes van het muziektheaterproject Hotel California en het tussentijds optreden van een aantal deelnemers tijdens de Gentse Feesten van 2009, werd besloten om in 2010 een gelijkaardig optreden te verzorgen tijdens de feestenperiode. Met middelen uit het participatiedecreet werden muziekateliers (cfr. fiche bijlage blz. 120) ingericht en werd er op 8 augustus een optreden gegeven voor meer dan 200 gedetineerden. Het slaat bijzonder goed aan om voor eigen publiek te spelen. v. Persoon- en relationele vorming In totaal zijn in 2010 6 vormingen (cfr. fiches bijlage blz. 125-133) doorgegaan die een persoon- of relationeel thema hadden. Deze werden gegeven door 3 organisaties (De Rode Antraciet, Morele Bijstand aan Gevangenen en het VMG). In totaal hebben zij 36 sessies verzorgd, wat neerkomt op 105 uren vorming. Dit zijn 21 sessies en 37 uur minder dan in 2009. Voornaamste reden is dat er 2 activiteiten minder zijn doorgegaan. De Rode Antraciet is goed voor 62,8 % van het aantal vormingsuur. 42 gedetineerden startten met de vormingen, wat neerkomt op 8,4 starters per vorming. 85,7 % werkte de vorming af, wat neerkomt op 7,2 eindigers per vorming. De vorming ‘gedetineerd, sta ik nu alleen?’ werd vroegtijdig stopgezet wegens geen deelnemers meer. Ook de vorming ‘vader of moeder zijn in de gevangenis’ kende minder deelnemers. De vormingen met het thema ‘omgaan met agressie’ werden in 2010 voorlopig opgeschort omdat men eerst wou nagaan of deze vormingen het gewenste effect genereren. Hiertoe werd een themawerkgroep agressie opgericht dat in 2011 een advies zal formuleren. In 2010 werd opnieuw een reeks infoavonden (cfr. fiche bijlage blz. 123) georganiseerd met thema’s die nauw aansluiten bij de re-integratie. De 9 avonden ging o.a. over burgerlijke partijen, het Justitiehuis, de basiswet, het OCMW, … In totaal namen 97 gedetineerden hieraan deel met een gemiddelde van 11 gedetineerden per moment. Een aantal vormingen werden getroffen door het Tilburg-effect. Een groep gedetineerden werd tijdens die periode op transfer gestuurd naar Tilburg om de overbevolking tegen te gaan. Blijkt dat dergelijke vormingen vooral ook aanslaan bij veroordeelden. Beklaagden zijn moeilijker te motiveren om hier aan deel te nemen en de Gentse gevangenis is hoofdzakelijk een arresthuis. Ook liggen de inclusie- en exclusiecriteria om aan een dergelijke vorming deel te nemen hoger dan bij ander aanbod of richt een dergelijke vorming zich op een welbepaalde subdoelgroep binnen de gevangenis. Persoons- en relationele vormingen zijn in die zin hoogdrempeliger. In deze cursussen moet men zich vaak in groep durven bloot geven waardoor dit voor een aantal gedetineerden te bedreigend kan overkomen. Minder bedreigende cursussen (bv. mindfulness) kennen een hoger deelnemersaantal. Tot slot kan de gedetineerde vaak kiezen tussen activiteiten die op het zelfde moment doorgaan. f. Domein sport (cfr. fiches bijlage blz. 135-141) 2010 was het jaar waarin het thema ‘sport en beweging’ hoog op de agenda stonden. Er werd een werkgroep sport opgericht die een actieplan sport voor allen voor de periode 2010-2013 uitwerkte, er werd een nieuwe polyvalente beweeg en fitnessruimte in gebruik genomen met nieuwe toestellen, de sportvereniging


34 aangesloten bij FROS werd verder uitgebouwd, de sportmonitoren werden allen onder contract gebracht bij VLABUS en er werd een samenwerking opgezet met de gevangenissen van Oudenaarde en Dendermonde. De samenwerking bestaat erin dat er een pool sportmonitoren aangelegd wordt voor de 3 gevangenissen zodat een sportmonitor meer sporturen kan opnemen en er flexibeler kan vervangen worden. Er is ook maar één sollicitatieronde voor de 3 gevangenissen. Het Oost-Vlaams sportverhaal werd ondergebracht in een aparte vzw Over de Muur. Deze vzw doet projectaanvragen op Vlaams, provinciaal en lokaal niveau en beheert de subsidies die ingezet worden ten behoeve van de gedetineerden in de drie gevangenissen. De vzw zette ook een samenwerking op met het sportmerk ‘Patrick’ waardoor kwalitatieve sportkledij tegen bijzonder lage prijzen kan aangeboden worden aan de gedetineerden en personeelsleden van de gevangenissen. Ook het sportaanbod werd in Gent uitgebreid. Nieuw in 2010 was de ‘spinning’. ‘Eén van de doelen van het sportactieplan was om meer sportaanbod te realiseren bij de vrouwelijke gedetineerden. Met start2run en het beweegaanbod voor de vrouwelijke gedetineerden werd aan deze doelstelling invulling gegeven. De nieuwe sporten slaan bijzonder goed aan en worden als vast sportaanbod ingevuld. In de gevangenis van Gent wordt voor de mannelijke gedetineerden hoofdzakelijk fitness aangeboden. Elke werkdag zijn er 3 fitnessbeurten (15 per week). In 2010 waren er in totaal 690 fitnessmomenten. Per fitnessbeurt nemen gemiddeld 12 gedetineerden deel. Op jaarbasis zijn dit 8280 deelnames In 2010 was er slechts 1 voetbalwedstrijd tussen gedetineerden en buitenploegen. Er participeerden in totaal 10 gedetineerden. Net als vorig jaar gaven studenten van de Artevelde Hogeschool sportinitiatielessen aan de geïnterneerden. Tijdens de Gentse Feesten en Eindejaarfestiviteiten worden heel wat sportactiviteiten ingericht. Deze zijn terug te vinden in de fiches die deze feesten behandelen. g. Andere hulpen dienstverlening De Commissie Juridische Bijstand houdt meestal tweewekelijks ‘juridisch spreekuur’ (cfr. fiche bijlage blz. 143) in de gevangenis van Gent. Er waren heel weinig gedetineerden die van deze dienstverlening gebruik maakten. De werking van het juridisch spreekuur zal in 2011 geëvalueerd worden. De gevangenis van Gent kent twee grote manifestaties per jaar, de Gentse Feesten (cfr. fiche bijlage blz. 151) en de Eindejaarsfeesten (cfr. fiche bijlage blz. 153). Deze manifestaties vormen een alternatief voor de sluiting van de werkhuizen en voor schoolvakanties waarbinnen er bijna geen groepsactiviteiten zijn. Er wordt voorzien in sporttornooien, quiz, kooksessies, optredens, … De organisatie van beide programma’s berust bij de medewerkers van de culturele dienst. Zij werken hiertoe nauw samen met verschillende organisaties en particulieren. Het zorgteam en het centrum OBRA organiseren voor hun respectievelijke doelgroepen een eigen programma. In 2010 waren er voor de Gentse Feesten 1026 inschrijvingen voor 9 activiteiten (optredens niet meegerekend). Dit komt neer op gemiddeld 114 deelnemers per activiteit. 279 verschillende personen hebben deelgenomen. Dit betekent dat elke deelnemer aan gemiddeld 3,6 activiteiten deelnam. Er waren 4 activiteiten minder dan in 2009 waardoor waarschijnlijk de 20 % minder inschrijvingen. Er waren wel


35 gemiddeld 15 % meer deelnemers per activiteit. Er waren 23 gedetineerden minder die deelnamen dan in 2009. De eindejaarsfeesten kenden 801 inschrijvingen voor 7 activiteiten (optredens niet meegerekend). Dit komt neer op 114 deelnemers per activiteit. In totaal deden 288 individuele gedetineerden hieraan mee. Dit betekent dat elke deelnemer aan gemiddeld 2,8 activiteiten deelnam. Er waren 3 activiteiten minder dan in 2009 en 25 % minder inschrijvingen, maar er waren 24 gedetineerden meer die deelnamen. Er waren minder activiteiten omdat de werkhuizen eerder op het jaar open gingen, het bibliotheekbezoek ook diende georganiseerd te worden en men het maken van overuren diende in te perken.


36 Hoofdstuk 4: profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2)

1. Inleiding In hoofdstuk 4 staat de profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod centraal. De bekendmaking van het aanbod is essentieel om gedetineerden ervan gebruik te laten maken. Hiervoor dienen de gedetineerden geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd te worden. 2. Acties

a. Vragen, noden en behoeften detecteren (signaalfunctie) Er zijn verscheidene manieren om de vragen, noden en behoeften bij gedetineerden te detecteren. De trajectbegeleiders hebben hier een belangrijke taak, maar ook het penitentiaire personeel en de hulpen dienstverleners kunnen noodzakelijke informatie over de vraag verschaffen. De evaluaties van het bestaande aanbod en (wetenschappelijk) onderzoek kunnen in deze evenzeer de nodige gegevens opleveren. Tenslotte kunnen bevragingen bij de doelgroep een bepaald beeld geven van de behoefte die leeft. In 2007 werd de signaalfunctie bij trajectbegeleiding als een kernopdracht omschreven. In het gezamenlijk plan van aanpak 2008-2010 tussen het CAW Artevelde en de beleidsmedewerker werd het ‘komen tot een afsprakenkader waarbij de verscheidene signaleringsprocedures op elkaar afgestemd worden’ als doel opgenomen. Deze doelstelling werd in 2009 gefinaliseerd. Er werd een signaleringsinstrument ontworpen at door de jww-medewerkers wordt ingevuld en besproken op het overleg tussen de teambegeleider en de beleidsmedewerker. De trajectbegeleiders kunnen ook ingeschakeld worden om gerichte behoeftepeilingen te doen. De trajectbegeleiders hebben in 2010 meegewerkt aan een bevraging op de vrouwenafdeling naar de bekendheid met het hulpen dienstverleningsaanbod en naar hun interesses. Het GPA 2011-2012 heeft als doel dat er een systeem zal uitgewerkt worden om op een systematische wijze de behoeften van gedetineerden in kaart zal brengen. Hiertoe zal nauw samengewerkt worden met alle actoren uit het coördinatieteam. In het kader van de actie ‘ex-gedetineerd in Gent’ van het Lokaal Sociaal Beleid werd in de gevangenis een onderzoek gevoerd naar de domicilie van gedetineerden. Men wou uitspraken doen over de sociale re-integratie van ex-gedetineerden op het grondgebied van de stad Gent. Er werden in totaal 578 griffiedossiers bekeken. Hieruit bleek dat een kleine 40%13 gedomicilieerd was in Gent waaronder 13,5% een domicilie heeft op het adres van de gevangenis. 61% van de gedomicilieerden in Gent zijn veroordeeld, de meeste zitten een korte straf uit (tussen 6 maand en 3 jaar), zijn tussen de 26 en 35 jaar, waren werkloos vóór detentie en zijn ongehuwd. 20% is van buitenlandse origine.

13

Naast de 39,4 % die in Gent gedomicilieerd was was er 6,5 % gedomicilieerd in de rand rond Gent, 20,7 % in de rest van Oost-Vlaanderen en 33,2 % buiten Oost-Vlaanderen.


37 b. Bekendmaken van het aanbod -

Werkgroep bekendmaking Omdat we de kwaliteit, de efficiëntie en de effectiviteit van de bekendmaking wilden verbeteren werd in 2008 een ad hoc werkgroep bekendmaking opgericht. Deze werkgroep werkte een voorstel uit dat in 2009 aan het Coördinatieteam hulpen dienstverlening aan gedetineerden (CORT) werd gepresenteerd. Het CORT heeft het voorstel besproken en de werkgroep de opdracht gegeven om het voorstel te verfijnen. Deze werkgroep heeft in 2010 hieraan verder gewerkt.

-

Bekendmaking via affiches en flyers Ook in 2010 was het verspreiden van nieuwe activiteiten via flyers die bedeeld worden op cel door de fatiken van de culturele dienst de meest gehanteerde bekendmakingwijze. Gelijktijdig werden er affiches uitgehangen aan de valven. Bepaald aanbod (tele-onthaal, geestelijke gezondheidszorg) wordt ook op andere plaatsen uitgehangen (wachthokjes medische dienst, telefoonlokalen).Meestal leveren de aanbodverstrekkers de inhoud aan en zetten de medewerkers van de culturele dienst die grafisch om in een flyer. In een aantal gevallen leveren de organisaties zelf de flyer of affiche (bv. De Rode Antraciet). Omdat de bedeling meestal eenmalig is, is het noodzakelijk dat gedetineerden die na de bedeling in de gevangenis opgesloten worden, ook op de hoogte gebracht kunnen worden. De affiches ondervangen dit in geringe mate. Daarom worden de flyers ook uitgedeeld aan trajectbegeleiding en andere actoren. Zowel op de mannenafdeling, de vrouwenafdeling als in de bibliotheek staat een folderrek of –zuil waarin folders en brochures zitten over zowel het intramurale als extramurale hulpen dienstverleningsaanbod. In 2010 werden op de wandeling uithangborden geplaatst waar het aanbod kenbaar kan gemaakt worden.

-

Bekendmaking via trajectbegeleiding Door de komst van de trajectbegeleiders werd de mogelijkheid geschapen om de gedetineerden individueel te informeren over het hulpen dienstverleningsaanbod. Om de trajectbegeleiders hierbij te helpen werd een ‘overzichtsmap van de hulpen dienstverlening’ ontwikkeld. Door de komst van het GOS heeft de trajectbegeleider een volledig overzicht van het aanbod. Het GOS heeft deze overzichtsmap vervangen. Wanneer het een (nieuw) aanbod betreft waarbij trajectbegeleiding de actieve toeleiding verzorgt, dan komt de aanbodverstrekker het aanbod voorstellen op een teamvergadering van JWW. Bij het onthaal en tijdens de vervolggesprekken met gedetineerden hebben de trajectbegeleiders oog voor het bekendmaken van het aanbod.

-

Bekendmaking via derden Hieronder verstaan we het penitentiair personeel en de hulpen dienstverleners. Via diverse kanalen wordt getracht deze derden op de hoogte te brengen van het aanbod. Op hun beurt kunnen zij de gedetineerden ad hoc informeren. Op de gemeenschappelijke schijven (CUL en TRANS) van het intranet van de gevangenis is de kalender terug te vinden waar aangegeven staat wanneer welk aanbod doorgaat. Op de teamleidervergadering en andere overlegorganen wordt eveneens het nieuwe aanbod bekendgemaakt.

-

Bekendmaking via brochures De ‘Wegwijs’ is de informatiebrochure en het huishoudelijk reglement van de gevangenis voor de gedetineerde. Hierin wordt het aanbod meegedeeld. Vanaf 2008 werd krant X als nieuw informatiekanaal in de gevangenis ingevoerd. Het eerste


38 nummer gaf een algemeen overzicht van het hulpen dienstverleningsaanbod in de gevangenis. Er verschenen in 2010 3 nummers van krant X in de gevangenis. Het nulnummer van krant X waarin een overzicht gegeven wordt van het aanbod en de relevante aanspreekfiguren werd in 2010 herdrukt en verdeeld. -

Informatiesessies Afhankelijk van het soort aanbod worden er soms informatiesessies ingericht die aan een groep gedetineerden uitleg verschaft over het aanbod dat zal uitgevoerd worden. c. De oasemap De gevangenis van Gent was de initiatiefnemer voor de ontwikkeling van de oasemap. Deze map is een hulpmiddel voor de gedetineerde dat tot doel heeft hem te ondersteunen in het bijhouden van gegevens over het doorlopen hulpen dienstverleningstraject. De map is vrijblijvend. Afhankelijk van de nood en behoefte kan een gedetineerde hier gebruik van maken. De map werd experimenteel toegepast in Gent voor een bepaalde periode met positieve resultaten. Omdat men dit instrument wilde ter beschikking stellen van alle gedetineerden in Vlaanderen, heeft het SAW deze opdracht overgenomen en verder uitgewerkt. In 2010 werd deze map verspreid onder de gevangenissen. Het justitieel welzijnswerk Gent heeft deze map bekend gemaakt onder de gedetineerden. Een aantal gedetineerden is hier sindsdien mee aan de slag gegaan. d. De dag van de … Het coördinatieteam heeft in 2010 een nieuwe vorm van bekendmaking uitgewerkt waarbij enerzijds een relevant thema onder de aandacht wordt gebracht van de gedetineerden en het personeel en anderzijds de link met een actie in de vrije samenleving wordt gelegd. Deze bekendmaking werd ‘de dag van de …’ genoemd. Er werd een oplijsting gemaakt van onderwerpen die op een welbepaalde dag of periode in het jaar expliciete aandacht krijgen (bv. werelddag verzet tegen armoede, dag van de aarde). Uit deze lijst koos elk domeinspecialist een welbepaald thema op een welbepaalde dag die verband houdt met hun domein. Op of rond die dag wordt dan een originele bekendmakingsactie opgezet voor iedereen die in de gevangenis verblijft. De domeinspecialist werkt en voert de actie uit. Indien nodig wordt er ondersteuning geboden door de andere leden van het coördinatieteam. Op de dag van de alfabetisering (8 september) werden bv. letters in de soep gedaan. Er werden een paar dagen ervoor grote affiches uitgehangen in een onbekende taal. Dit trok van menigeen de aandacht. Op de dag zelf werden deze dan vervangen door dezelfde affiche in het Nederlands. Er werd lettersnoep met een folder op elke cel verspreid. Er werden manden met lettersnoep en folders op sleutelplaatsen in de gevangenis geplaatst voor het personeel. Op 1 oktober was het wereldmuziekdag. Er werd een muziekquiz georganiseerd voor alle gedetineerden en de CD’s werden toen voor het eerst via de bibliotheek in de running gebracht. De actie op 10 oktober om de werelddag geestelijke gezondheidszorg in de kijker te zetten kon omwille van technische redenen niet doorgaan.


39 Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4)

1. Inleiding Een draagvlak creëren gebeurt nooit vanzelf. Het is bovendien niet vanzelfsprekend om een draagvlak te vergroten en uit te bouwen. Dit hoofdstuk staat stil bij de initiatieven die de Vlaamse partners ondernemen om deze 4e strategie te realiseren. 2. Acties die bijgedragen hebben tot het vergroten van het draagvlak

a. Bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren Net als vorig jaar diende er vooral gewerkt te worden aan het onderhouden van de partnerschappen, het blijvend informeren over nieuwe of wijzigende initiatieven, over relevante onderwerpen, … en het betrekken van deze partners bij werkvormen en – processen die de hulpen dienstverlening aan gedetineerden als onderwerp hadden. Het bestaan van het coördinatieteam hulpen dienstverlening aan gedetineerden als motor voor de organisatie van de hele hulpen dienstverlening is tevens een katalysator voor het bevorderen van het draagvlak bij de vaste samenwerkingspartners (JWW, centrum OBRA, …) over de relevantie en werkwijze van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Met deze vaste samenwerkingspartners wordt er minstens jaarlijks overleg gepleegd over hun werking aan gedetineerden en hun samenwerking met andere hulpen dienstverleners en met justitie-actoren. Nieuwe partners werden in 2010 tijdig en correct geïnformeerd en betrokken bij de werking van de hulpen dienstverlening in de gevangenis. b. Bij de Justitieactor De Justitieactor betrekken bij de uitvoering van het strategisch plan en ruimer bij de totstandkoming en het opvolgen van de hulpen dienstverleningsacties is noodzakelijk omdat de hulpen dienstverlening zich grotendeels afspeelt binnen de gevangenis en dus een invloed heeft op de werking van de gevangenis. T.a.v. de gevangenisdirectie De gevangenisdirectie wordt permanent op de hoogte gehouden van nieuwe ontwikkelingen die zich voordoen over de hulpen dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap. Dit gebeurt door de aanwezigheid van de beleidsmedewerker op het dagelijks voorrapport, maar evenzeer door mail- en telefoonverkeer en contacten tussendoor. Minstens tweemaal per jaar wordt er met de voltallige gevangenisdirectie samen gezeten om het hulpen dienstverleningsbeleid aan gedetineerden te bespreken. Daarnaast is er met de individuele directieleden overleg overeenkomstig de terreinen waar zij bevoegd voor zijn. Met één directielid is er een continue samenwerking die gestalte krijgt in het dagelijks bestuur over de hulpen dienstverlening aan gedetineerden.


40 T.a.v. de PSD/het zorgteam : De PSD- en zorgteamleden worden op diverse manieren op de hoogte gehouden van nieuwe ontwikkelingen in het hulpen dienstverleningsaanbod. Vooral de participatie aan het vierhoeksoverleg draagt hiertoe bij. T.a.v. de penitentiaire beambten : De penitentiaire beambten worden binnen de basisopleiding geïnformeerd over de ‘hulpen dienstverlening aan gedetineerden, de Vlaamse Gemeenschap in de gevangenis’. Daarnaast is het belangrijk dat er ook lokale initiatieven ontwikkeld worden om het draagvlak bij de penitentiaire beambten te verkrijgen. De penitentiaire beambten in opleiding dienen na te gaan hoe de hulpen dienstverlening in hun moedergevangenis georganiseerd is. Deze beambten worden tijdens een terreinweek in de moederinrichting hierover ingelicht door de beleidsmedewerker of andere medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap. Tijdens de teamleidervergaderingen wordt er informatie gegeven over hulpen dienstverleningactiviteiten die zullen opgestart worden, maar ook over instrumenten en processen die ingevoerd werden of zullen worden ten behoeve van de ondersteuning van de hulpen dienstverlening. De onderlinge samenwerking kan besproken worden en afspraken kunnen gemaakt worden. Er is in de meeste werkgroepen ook een vertegenwoordiging van de penitentiaire beambten aanwezig. Minstens jaarlijks is er ook een evaluatievergadering over de samenwerking tussen de hulpen dienstverleningsactoren en een vertegenwoordiging van de diverse teams van penitentiair beambten binnen de inrichting. De twee penitentiaire beambten die werkzaam zijn op de culturele dienst (DSCW) zijn belangrijke actoren om het draagvlak bij hun collega’s te versterken. Er gebeuren heel wat informele gesprekken met het penitentiair personeel. Dit is essentieel om de eigen functie, het thema hulpen dienstverlening en de onderlinge samenwerking op een losse en persoonlijke manier aan te kaarten. T.a.v. overige penitentiair personeel (griffie, boekhouding, personeelssecretariaat, medische dienst, …) : Deze personeelsleden staan iets verder af van de samenwerking over hulpen dienstverlening. Zij worden betrokken en geïnformeerd wanneer dit relevant is voor hun werking. c. Bij de bredere samenleving De gevangenis krijgt tal van bezoekers over de vloer die geïnformeerd worden over de gevangenis van Gent. In 2010 gingen 39 groepsbezoeken door met een gemiddelde groepsgrootte van 25 personen per bezoek. De grote meerderheid bestond uit studenten, maar ook politie, magistratuur en andere relevante sectoren kwamen op bezoek. Het geven van gastcolleges is een andere vorm van betrekken van de samenleving bij de hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Diverse hulpen dienstverleners geven gastlezingen of –colleges aan hogescholen of universiteiten.


41 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5)

1. Inleiding Met deze vijfde strategie trachten we te komen tot een HRMen organisatieontwikkelingsbeleid om alle interne en externe medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap te motiveren, te ontplooien en optimaal efficiënt en effectief in te zetten in hun opdracht voor hulpen dienstverlening in de Vlaamse gevangenissen. 2. Acties -

Introductieprocedure Met de komst van het strategisch plan werd er een introductieprocedure ingevoerd die alle nieuwe medewerkers aan de hulpen dienstverlening dienen te doorlopen. Het gaat vooral om het vervullen van administratieve formaliteiten (invullen van een medewerkerksfiche, ondertekenen van een aantal documenten waaronder de gedragscode) en het voeren van een gesprek met de beleidsmedewerker waarbij de betrokkene uitgebreid wordt ingelicht over het werken binnen de gevangenis. De nodige documenten worden meegegeven en er wordt geijverd om na enige maanden tewerkstelling een opvolgingsgesprek te doen. De beleidsmedewerker of een lid van de culturele dienst zorgt dan voor een rondleiding. In 2010 werden 15 personen in de gevangenis geïntroduceerd

-

Medewerkerlijst De beleidsmedewerker houdt een medewerkerslijst bij die hij up-to-date houdt en ter beschikking stelt van de gevangenisdirectie, de dienst P&O en de medewerkers van het CORT.

-

Leraars en sportmonitoren Bepaalde hulpen dienstverleningsfuncties binnen de gevangenis worden nog steeds uitgevoerd door particulieren die vergoed worden door de FOD Justitie. In 2009 waren nog alle sportmonitoren onder contract met de gevangenis. Sinds 2010 zijn zij tewerkgesteld via VLABUS. Op deze manier hebben zij een volwaardig contract. De sollicitatiegesprekken met deze monitoren gebeurt nog steeds door de Vlaamse beleidsmedewerker en de gevangenisdirecteur, maar de aanwerving, de opvolging van de prestaties en betalingen gebeurt door VLABUS en de sportfunctionaris. Dit betekent dat er nog slechts twee particulieren in dienst zijn die onder contract staan met de gevangenisdirectie. Het gaat om de leraar keramiek en de leraar tekenen. Ook voor deze mensen wordt gezocht naar een alternatief. Niettegenstaande zij geen Vlaamse Gemeenschapsmedewerkers zijn, dienen zij wel op dezelfde kwalitatieve ondersteuning te rekenen als medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap. Er wordt m.a.w. geen onderscheid gemaakt tussen de tot een organisatie behorende beroepskrachten en deze particulieren. Hun statuut is echter anders dan die van erkende organisaties.

-

Vertegenwoordiging t.o.v. de gevangenisdirectie De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de hulpen dienstverleners t.o.v. de gevangenisdirectie. De gevangenisdirectie kan de beleidsmedewerker aanspreken over elementen die te maken hebben met de mede- en samenwerking tussen het penitentiair personeel en de hulpen dienstverleners. Conform de gedragscode wordt er tussen de gevangenisdirecteur en de beleidsmedewerker een collegiale beslissing genomen.


42 De beleidsmedewerker zet zich ook in om de belangen van de hulpen dienstverleners zo goed mogelijk te behartigen (bv. infrastructurele en logistieke faciliteiten, betrekken bij processen die een invloed kunnen hebben op de hulpen dienstverlening, …). -

Infrastructurele en logistieke faciliteiten: In 2010 is hier opnieuw veel aandacht naar toe gegaan. De diverse diensten die individuele gesprekken voeren met gedetineerden (JWW, centrum Obra, CGG Eclips, VVBV, De Eenmaking) beschikken sinds 2009 over vier bijkomende gesprekslocaties voorzien werden van telefoon en computer. Er werd een schema opgesteld dat de bezetting van de gesprekslocaties regelt onder de hulpen dienstverleners. Omdat de gevangenis een organisatie in beweging is, dient deze herverdeling bij iedere structurele verandering herbekeken te worden. Alle medewerkers aan de hulpen dienstverlening die een permanente opdracht hebben in de gevangenis werd een antennekaart en sleutels ter beschikking gesteld, zodat zij hun opdracht efficiënter kunnen vervullen. Bovendien ontlast deze schikking het werk van het penitentiair personeel. Andere medewerkers, zoals de leerkrachten en sportmonitoren, beschikken enkel over een antennekaart en badge zodat zij vlot de inrichting binnen en buiten kunnen. Alle medewerkers die een permanente opdracht in de gevangenis vervullen krijgen de nodige ICT-faciliteiten (account, email, office, internet, een persoonlijke map op het netwerk, toegang tot de gemeenschappelijke map van de trans, van de cul en van de Vlaamse Gemeenschap). Het op orde krijgen van deze ICT-faciliteiten lukte in 2010 maar moeizaam. De organisatorische veranderingen binnen de FOD op dit vlak creëren op het terrein onduidelijkheid en de nodige vertraging bij het op orde krijgen van de ICT-faciliteiten voor de medewerkers. Bovendien kan er sinds vorig jaar niet meer flexibel ingespeeld worden op lokale noden. Een gemeenschappelijke outlookagenda voor bepaalde personeelsleden van de gevangenis en bepaalde Vlaamse Gemeenschapsactoren is bv. tot op heden nog steeds niet gerealiseerd. In 2009 werd gestart met het uitdenken van een herverdeling van de groepslokalen in functie van de verdere ontwikkeling van het hulpen dienstverleningsaanbod. Deze herverdeling werd in 2010 concreet gemaakt. Er werd een nieuwe fitnessruimte ingericht evenals een nieuwe volwaardige gevangenisbibliotheek, de culturele dienst kreeg een nieuwe stek en er werd een nieuw computerlokaal in gebruik genomen. De herinrichting van de bestaande polyvalente vormingslokalen, het creëren van 3 bijkomende gespreksruimtes en het inrichten van de sportkoer zijn gepland voor 2011.

-

Vorming o Introductiecursus : jaarlijks wordt, op initiatief van de WEVO14, een meerdaagse introductiecursus georganiseerd voor hulpen dienstverleners van de Vlaamse Gemeenschap. In deze cursus krijgen zij informatie over de gevangenisstraf, over de organisatie van het gevangeniswezen, over de strafuitvoeringsmodaliteiten, over de organisatie van de hulpen dienstverlening en over de samenwerking Justitie-Vlaamse Gemeenschap. o Dag van de hulpen dienstverlener : voorbouwend op de goede traditie om de leraars (onderwijs, cultuur en sport) jaarlijks samen te brengen op een lerarendag, werd beslist om vanaf 2008 dit open te stellen voor alle hulpen

14

WEVO : Werkgroep Vorming- en Ondersteuning. De WEVO is samengesteld uit vertegenwoordigers van het departement welzijn en van de diverse sectoren (SAW, DRA, Vocvo, VDAB, CGG) en heeft tot doel intersectorale en interpenitentiaire ondersteuning- en vormingsinitiatieven te ontwikkelen voor medewerkers van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden.


43

o

o o

dienstverleners die verbonden zijn aan de gevangenis. Deze dag vond plaats op zaterdag 14 november in het CAW-huis. Niet minder dan 20 hulpen dienstverleners namen hier aan deel. Tijdens de voormiddag was er aandacht voor kennismaking en werden de ontwikkelingen binnen ieder beleidsdomein toegelicht. Tijdens de namiddag was er een stellingspel. De dag werd afgesloten met een wandeltocht door Gent met het thema ‘crimineel wijs’. Vorming aangeboden door de gevangenis: door de goede samenwerkingscultuur krijgen de hulpen dienstverleners de mogelijkheid om vorming te volgen of informatie te krijgen die in principe enkel bedoeld is voor het penitentiaire personeel. De hulpen dienstverleners kunnen telkens aansluiten bij vorming die georganiseerd wordt voor nieuw penitentiair personeel. Specifieke vorming voor medewerkers per organisatie: elke organisatie vormt zijn medewerkers rekening houdend met de wensen en mogelijkheden. SEN vzw: Er werden in 2010 verdere contacten gelegd om het penitentiair personeel en de hulpen dienstverleners te vormen over autismespectrumstoornissen en niet-aangeboren hersenletsels. In 2010 ging er een specifieke vorming door voor de PSD.

-

Intervisie/supervisie : vooral hulpverleningsorganisaties organiseren intervisie en supervisiemomenten die hen toelaten om cases te bespreken en te leren van elkaar.

-

Permanent informeren De hulpen dienstverleners kunnen permanent beroep doen de beleidsmedewerker en de medewerkers van de culturele dienst (DSCW). Zij worden ook per mail gebrieft wanneer er nieuwe informatie beschikbaar is. Bovendien beschikken de meeste hulpen dienstverleners over een bakje in het bureau van de culturele dienst of het PSDsecretariaat waar zij informatie kunnen aantreffen. Wanneer omwille van bepaalde omstandigheden activiteiten niet kunnen plaatsvinden, dan worden de hulpen dienstverleners zo vlug als mogelijk op de hoogte gesteld.

-

Deelname aan overleg De hulpen dienstverleners kunnen betrokken worden bij bepaalde overlegfora waarbij hun inbreng een belangrijke meerwaarde kan betekenen voor het doel van het overleg. De ondersteuning van de hulpen dienstverlener is ook altijd een item bij de evaluatie met de aanbodverstrekker. Op die manier wordt getracht de dienstverlening continu te verbeteren.

-

Activiteiten FIDES (sociale vereniging personeel gevangenis Gent) Hulp- en dienstverleners worden vaak uitgenodigd en betrokken bij activiteiten van FIDES (personeelsfeest, quiz, bowling, …) wat de onderlinge samenwerking ook ten goede komt. Penitentiair personeel wordt ook soms uitgenodigd op personeelsactiviteiten van hulpen dienstverleningsorganisaties.


44

Hoofdstuk 7: algemene conclusie Er waren in 2010 in totaal 27 hulpen dienstverleningsorganisaties actief en 85 medewerkers die meewerkten aan de hulpen dienstverlening. Hiervan hebben een 60-tal medewerkers een relatief permanente opdracht. 77 % van de medewerkers zijn medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap, 6,7 VTE stonden in voor de coördinatie van de hulpen dienstverlening. Het hulpen dienstverleningsaanbod aan gedetineerden van de gevangenis Gent werd wederom gekenmerkt door zijn uitgebreidheid en diversiteit en dit op alle domeinen, zij het dat er dit jaar vooral minder groepsmatige vormingsactiviteiten doorgingen. De uitval blijft weliswaar een structureel knelpunt. In 2010 werd deze uitval versterkt door de transfers naar de gevangenis van Tilburg. Het GOS of gedetineerdenopvolgsysteem is midden 2009 ingevoerd als opvolgen registratiesysteem van de cliënt-gedetineerden, maar ook van de hulpen dienstverleningsactiviteiten. De ingebruikname gebeurt gefaseerd, maar op termijn dient alle hulpen dienstverlening via het GOS ingevoerd te worden. Uit dit systeem kunnen er rapporten getrokken worden waar het beleid zich zal op baseren. Het GOS-comité ziet toe op de verdere implementatie van dit systeem. Trajectbegeleiding gebruikt het GOS volledig, de organisatieondersteuners en hun verwanten doen vaak moeite om met het GOS te werken maar worden nog teveel geplaagd door gebruiksonvriendelijke elementen van het systeem. Ook de geplande koppeling aan het opvolgsysteem van de gevangenis laat op zich wachten. Trajectbegeleiding heeft 772 gedetineerden gezien. Ze hebben ongeveer 60 % van de gedetineerden gezien in vergelijking met de aanwezige populatie. Het principe van een vaste trajectbegeleider per gedetineerde wordt hierdoor nog steeds niet gehaald. 40% van de gedetineerden heeft geen trajectbegeleider, wat niet wil zeggen dat het trajectbegeleidingsaanbod niet aan alle gedetineerden wordt bekendgemaakt. Simpelweg berekend, ervan uitgaand dat de trajectbegeleiding in 2010 optimaal (d.w.z. efficiënt en kwalitatief) werd ingezet, betekent dit dat om 100% gedetineerden te bereiken er 8 VTE trajectbegeleiding nodig zijn, dus 3,2 VTE meer dan nu het geval is. Trajectbegeleiding is gestopt met het proactief onthalen van gedetineerden o.a. door de komst van het GOS. Deze stopzetting dient echter tijdelijk te zijn. Op termijn dient gekeken te worden hoe het proactief onthaal opnieuw kan ingevoerd worden. De trajectbegeleiders namen de actieve toeleiding op naar alle persoonsgerichte, relationele en herstelgerichte vormingen en Nederlands Tweede Taal. De toeleiding gebeurde hoofdzakelijk via het GOS. Wanneer de trajectbegeleiders tijdens hun gesprekken vernemen dat een gedetineerde interesse heeft voor een activiteit dan wordt dit gemeld in het GOS. De DSO-medewerker had 42 dossiers. Vooral de partner en de ouders doen een beroep op DSO. Er gingen 102 kinderbezoeken door met een grote stijging van het aantal deelnemers in vergelijking met voorgaande jaren. Naast de gekende gezins- en partneractiviteiten was er ook één tienerbezoek. Centrum OBRA verzorgt een intra- en extramuraal aanbod binnen het project Ontgrendeld. IN 2010 werd een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met de gevangenis in het kader van de convenant met het VAPH. Er waren meer aanmeldingen, het aantal personen dat kon starten daalde. Er namen minder geïnterneerden aan de werking deel dan vorig jaar. Nieuw in de werking was de mogelijkheid om individuele sportbegeleiding te krijgen. Het centrum Obra is erkend voor 16 plaatsen maar neemt in realiteit veel meer geïnterneerden op in haar werking. 2010 kenmerkte zich door een grotere zorgvraag vooral door de complexiteit van de problematieken (vaak multipele diagnoses). Hierdoor dient er meer ingezet te worden op dagdagelijkse individuele begeleiding. Er werd ook vastgesteld dat het aantal behoeftigen


45 voor budgetondersteuning groeit. Het hele systeem van kantinebestelling is niet aangepast aan deze doelgroep. Het centrum benadrukt ook de nood aan een aparte (therapeutische) ruimte, enerzijds voor het voeren van therapeutische gesprekken in een veilige aangepaste ruimte, maar anderzijds ook voor de herkenbaarheid van de werking. De extramurale werking heeft een positief effect op het vlak van sociale vaardigheden en zelfbeeld. Helaas kiezen nog steeds een aantal geïnterneerden ervoor om hier niet op in te gaan omwille van inkomensverlies. De medewerkers van centrum Obra merken ook een groter appèl van de familie op hun diensten. De aanspreekfunctie naar deze familie zal in de toekomst uitgebreid worden. Het centrum Obra is blijvende pleitbezorger voor een optimale afstemming tussen de werking van de verschillende intramurale diensten die met de doelgroep werken. Er was in 2010 een viervoud van het aantal telefoons naar tele-onthaal. Er waren in 2010 drie herstelgerichte activiteiten, waaronder de cursus Slachtoffer In Beeld. Er waren minder activiteiten, minder kandidaten, minder deelnemers en meer uitval. Een grondige evaluatie van het aanbod dringt zich op. Het CGG Eclips ziet gedetineerden enkel op doorverwijzing. De gedetineerden dienen een psychologische lijdensdruk te ervaren en een hulpvraag te hebben. In 2010 begeleidde het CGG 146 gedetineerden. 78 % van de dossiers werd beëindigd omwille van transfer of invrijheidstelling. Deze breuk in de begeleiding is nefast vooral bij transfers naar andere gevangenissen. Er is geen garantie dat de gedetineerde in deze gevangenis een voortzetting van zijn begeleiding mogelijk is. Afstemming tussen de CGG’s om hieraan tegemoet te komen is noodzakelijk. Daarnaast heeft het CGG specifieke aandacht voor zelfmoordpreventieve acties. Dit werd ingebouwd bij de doorverwijzing, maar ook door het bieden van directe interventie bij zelfmoordpogingen of ernstige vormen van automutulatie. Het CGG Eclips nam ook deel aan een werkgroep vanuit het operationeel plan van de gevangenis om voorstellen uit te werken aangaande de preventie van suïcide. Het CGG startte in 2010 ook met een postpenitentiaire werking naar daders met een agressieproblematiek. Het Centraal Aanmeldingspunt (CAP) kende iets meer aanmeldingen en minder cliënten. Er waren opnieuw meer doorverwijzingen naar de ambulante drughulpverlening dan naar de residentiële drughulpverlening. De Eenmaking heeft in 2010 haar werking opnieuw opgestart na een periode van inactiviteit tengevolge van personeelswissels en onduidelijkheid over het contract. Het onderwijsaanbod werd gecontinueerd onder coördinatie van het consortium Wonderwijs. Het grootste deel was groepsgericht modulair onderwijs binnen de achtwekencyslus. Het ging om NT2, Frans, Engels, Spaans en computerlessen. Er was bijzondere aandacht voor de screening van NT2. Het Huis van het Nederlands nam hier een actieve rol in op. Nieuw waren Italiaans en rekenen. Engels wordt sinds schooljaar 2010-2011 niet meer aangeboden. Er werden 27 modules georganiseerd waarvan er nog een aantal doorlopen in 2011. Een vijfde van de cursisten behaalde een attest, 27,6% doet de volledige cursus uit, de aanwezigheidsgraad is net geen 60%. De meeste cursisten stoppen op eigen initiatief. Dit heeft grotendeels te maken met een onderschatting van het aanbod (naar niveau, intensiteit, studiewerk, resultaatgerichtheid, …) en het feit dat de gevangenis geen evidente studieplek is (veel storende factoren). Een groter aantal gedetineerden stopte omwille van overmacht (transfer, vrijheistelling) en minder cursisten werden uitgesloten door de organisatie zelf. Vooral mannelijke beklaagden nemen aan de cursussen deel. Er werden meer geïnterneerden bereikt. Het zou ook interessant zijn om het profiel van de cursist te kennen bij de eindigers en bij de geslaagden. Het Open Leercentrum (OLC) werd omwille van incidenten ten opzichte van lesgevers voor bepaalde tijd niet of deels aangeboden. De meeste deelnemers haakten af omwille van transfer of invrijheidstelling, een stijging met 15 % ten opzichte van 2009. In 2010 werd het OLC voor het eerst op een avond aangeboden en kende hierdoor een trouwe deelname. Het


46 OLC wordt nog steeds niet regulier gesubsidieerd. De middelen komen noodgedwongen van het pakket coördinatie-uren van het Centrum Basiseducatie. Nochtans is het OLC, vooral omwille van haar individueel maatwerk, bijzonder interessant als onderwijsvorm in gevangenissen. Er waren bijna geen aanvragen meer voor een BIS-cursus wat vooral een gevolg is van de grondiger screening van de motivatie en mogelijkheden van de aanvragers en van het stopzetten van de promotie voor deze cursussen. De ondersteuning van de lerende gedetineerde werd wel meer gepromoot. De begeleider bood ondersteuning aan 69 gedetineerden. Voor het domein werk zag de VDAB-consulent 143 gedetineerden, dat is 25 % meer dan vorig jaar. Er gingen geen sollicitatie- en assessmenttrainingen door omdat er te weinig potentiële kandidaten waren en er de laatste jaren een hoge uitval werd vastgesteld. Dergelijke trainingen zijn moeilijker in te richten in arresthuizen. Het assessmentaanbod van Vokans zal geëvalueerd en bijgestuurd worden. 2010 was het jaar waarin de gevangenisbibliotheek werd uitgebouwd tot een volwaardige en kwalitatieve dienstenbibliotheek, dit ter uitvoering van de afsprakennota tussen de Vlaamse overheid, het stad Gent, de provincie Oost-Vlaanderen en de gevangenis. Er werd een nieuwe bibliotheekruimte ingericht met kwalitatief materiaal, het interbibliothecair leenverkeer werd mogelijk gemaakt met de hoofdbibliotheek en de 15 filialen, er werd een bibliotheekreglement ingevoerd conform de regelgeving van een bibliotheekfiliaal, elke bezoekende gedetineerde krijgt een lenerskaart, de collectie werd aangepast en uitgebreid met CD’s, DVD’s en games en er werd een halftijdse bibliotheekconsulent aangeworven. Het aantal bibliotheekbezoeken werd uitgebreid. Op zijn maximum kunnen er 21 groepsbezoeken aan de bibliotheek doorgaan per week. In 2010 gingen gemiddeld 115 gedetineerden per week naar de bibliotheek. Verhoudingsgewijs komen er meer vrouwen dan mannen naar de bibliotheek. Crea, keramiek en tekenen zijn vaste waarden in de gevangenis. De twee medewerkers zijn de enige die nog als particulier een contract hebben met de gevangenis. Er waren ook 5 lezingen en 4 muziekoptredens. Er gingen muziekateliers door met middelen uit het participatiedecreet en resulterend in een optreden voor eigen publiek tijdens de Gentse Feestenperiode, een format die we jaarlijks wensen te herhalen. Drie organisaties gaven in totaal 6 persoons- en relationele vormingen voor 55 gedetineerden Dit zijn 2 activiteiten minder dan in 2009. De Rode Antraciet is goed voor het meeste aanbod. Er werd ook een reeks infoavonden georganiseerd die verband hielden met het thema ‘re-integratie’ met een relatief hoge opkomst. Voor de vormingen stellen we vast dat er minder kandidaten zijn, minder deelnemers en meer uitval. Eén cursus is niet kunnen doorgaan omwille van te weinig kandidaten en één cursus is moeten stoppen omdat er geen deelnemers meer waren. We merken dat dit aanbod vooral aanslaat bij veroordeelden en deze maken slechts 30 % uit van de totale populatie. Bovendien liggen de inclusie- en exclusiecriteria bij dergelijke vormingen hoger dan voor andere activiteiten. Het Nederlandstalig zijn is er daar één van. Dit is moeilijk in een omgeving waar het aantal anderstaligen groeit. Deze cursussen veronderstellen ook dat men zich durft bloot te geven in groep, wat op zich geen evidentie is in een omgeving die gekenmerkt wordt door wantrouwen. We stellen de laatste jaren een tendens vast dat gedetineerden vooral kiezen voor de meer ontspannende dan de inspannende activiteiten. De externe motivatie dat de participatie aan dergelijke cursussen bevorderend zou zijn voor hun reclassering en dus een element van pro-indicatie zou kunnen zijn voor de strafuitvoeringsrechtbank speelt blijkbaar veel minder. Een opmerkelijke vaststelling die nader onderzocht moet worden. Het gelijktijdig doorgaan van diverse activiteiten (bezoek, werk, andere activiteiten, …) speelt zoals voor ander aanbod natuurlijk ook mee.


47 2010 was ook het jaar waarin de sportwerking verder werd uitgebouwd. Er werd een werkgroep sport opgericht die een actieplan ‘sport voor allen’ opstelde voor de periode 20112013. Er werd een nieuwe fitnessruimte ingericht met nieuwe fitnessapparatuur. Deze ruimte doet ook dienst om een beweegaanbod te creëren voor de doelgroep van het zorgteam en het centrum Obra. Alle sportmonitoren werden onder contract geplaatst bij Vlabus en de samenwerking met FROS werd verstevigd. Opmerkelijk is ook de samenwerking met de gevangenissen van Oudenaarde en Dendermonde m.b.t. de inzet van spormonitoren over de grenzen van deze gevangenissen heen. Dit Oost-Vlaamse sportverhaal werd ook zichtbaar in de oprichting van de vzw Over de Muur. Deze vzw beheert de projectsubsidies op Vlaams, provinciaal en stedelijk niveau. Het sportaanbod in de gevangenis van Gent werd ook succesvol uitgebreid met spinning, start2run en een beweegaanbod voor de vrouwelijke gedetineerden. Tegen 2013 wenst de gevangenis te komen tot een sporten beweegaanbod van 55 uur per week. De realisatie van de sportwandeling zal hiertoe bijdragen. Er zijn nog betrekkelijk weinig aanvragen voor het juridisch spreekuur. De opvolging dient herbekeken te worden en de vraag dient gesteld te worden of dit aanbod nog relevant is De gevangenis kent traditiegetrouw twee grote feestenperiodes per jaar : de Gentse Feesten en de eindejaarsfeersten. Deze feesten zijn telkens succesvol en mobiliseren 3/4e van de gevangenispopulatie. Voor de Gentse Feesten namen 279 verschillende personen deel aan minstens één van de 9 activiteiten. Er waren 4 activiteiten minder waardoor er 20% minder inschrijvingen waren dan vorig jaar. Er waren wel gemiddeld 15% meer deelnemers per activiteit. De eindejaarsfeesten kenden dan weer een stijging van 8,4 % van het aantal deelnemende gedetineerden. Niet minder dan 288 verschillende personen namen aan minstens één van de 7 activiteiten deel. Er waren 3 activiteiten minder dan in 2009 waardoor er 25 % minder inschrijvingen waren. Dit werkjaar is geen volledige financiële analyse kunnen gebeuren omdat er teveel gegevens ontbraken om de nodige conclusies te trekken. We kunnen wel stellen dat - de financiële bijdrage voor het aanbod hulpen dienstverlening vanuit Vlaamse Gemeenschap groter wordt en vanuit Justitie kleiner. De grootste bijdrage vanuit Justitie is vooral de loonkost van de beambten van de culturele dienst en de personeelsleden van het zorgteam. De grootste bijdrage vanuit Vlaamse Gemeenschap betreft de loonkosten van de medewerkers van het justitieel welzijnswerk, het centrum OBRA, het CGG Eclips, de leerkrachten en de coördinatiefuncties. Het domein welzijn kent nog steeds de grootste investering. Dit heeft vooral te maken met de personeelskost van de medewerkers van het justitieel welzijnswerk en het centrum OBRA. Door de convenant met de gevangenisbibliotheek werd er in 2010 vooral geïnvesteerd in de gevangenisbibliotheek, dit zowel door de Vlaamse overheid, de gevangenis als de stad en de provincie. De gevangenis investeerde in 2010 vooral in de infrastructurele inrichting van de bibliotheek, de fitnessruimte en het computerlokaal. Net als vorige jaren kende de gevangenis Gent in 2009 een positief samenwerkingsklimaat dat zich laat voelen op alle niveaus en tussen de diverse beroepsgroepen. Er wordt ook werk gemaakt van een goed uitgebouwd introductie- en ondersteuningsbeleid van de vele medewerkers. De diverse medewerkers worden ondersteund vanuit hun specifieke teams. Eenmaal per jaar komen al deze medewerkers samen op de ‘dag van de hulpen dienstverlener’. Er wordt ook gestreefd naar een zo optimaal mogelijke samenwerking met het penitentiair personeel. Tweemaal per jaar gaat er daarom een evaluatie door van de samenwerking tussen de penitentiaire beambten en de hulpen dienstverleners en wordt er deelgenomen aan de overlegfora van de penitentiaire beambten. Het Coördinatieteam Hulp- en Dienstverlening aan Gedetineerden (CORT) blijft de motor van de hele hulpen dienstverlening en is samengesteld uit de coördinatoren en vertegenwoordigers van de diverse beleidsdomeinen van de Vlaamse Gemeenschap en uit de relevante vertegenwoordigers van de diensten van de gevangenis. Dit CORT staat in voor


48 de volledige coördinatie en programmatie van de hulpen dienstverlening. Het CORT is in wezen het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) van de gevangenis. Het CORT kent ook een dagelijks bestuur, samengesteld uit een lid van de gevangenisdirectie en de Vlaamse beleidsmedewerker. Dit dagelijks bestuur is tevens verantwoordelijk voor de werking van de Dienst Sociaal Cultureel Werk (DSCW). Er gaat ook tweemaal per jaar een overleg door met de voltallige gevangenisdirectie over het hulpen dienstverleningsbeleid t.a.v. gedetineerden. De samenwerking tussen de trajectbegeleiders, de PSD, de medewerkers van het zorgteam en het centrum OBRA op het niveau van de individuele begeleiding van gedetineerden krijgt gestalte in het vierhoeksoverleg. Daarnaast zijn er tal van domein- of themagebonden werkgroepen. De gevangenis van Gent participeert ook aan het Lokaal Sociaal Beleid. Vanuit de actie exgedetineerd in Gent werd daarom in 2010 een onderzoek gevoerd door studenten van de sociale agogiek van de universiteit Gent. Uit analyse van de griffiedossiers bleek dat 40 % van de gedetineerden gedomicilieerd is in Gent, 13,5 % hiervan zelfs op het adres van de gevangenis. Het profiel van de in Gent gedomicilieerde gedetineerde is dat van een jonge ongehuwde werkloze man die veroordeeld is tot een korte gevangenisstraf. Op basis van dit onderzoek wordt de dialoog verder aangegaan met allerlei maatschappelijke voorzieningen in het Gentse. Er werd ook onderzoek gedaan naar de behoefte aan hulpen dienstverlening en de bekendheid met het aanbod op de vrouwenafdeling. Omdat dit onderzoek een stuk doorliep in 2011 zullen de resultaten pas in het volgend jaarrapport vermeld worden. Nieuw in 2010 was de invoering van het thema ‘de dag van de …’ dat als een rode draad doorheen het hele werkingsjaar liep. Elk domein koos over het jaar een thema dat aansluit bij hun werking en waar ook in de vrije samenleving op dezelfde dag actie rond gevoerd wordt. Op die manier wordt de band met de samenleving benadrukt en biedt het elk domein de mogelijkheid om (een aspect van) hun werking te promoten. De actie wordt telkens opgezet naar alle gedetineerden en personeelsleden op een originele manier. Deze werkwijze zal ook het komende jaar verder doorlopen. Het werkjaar 2011 dient zich vooral aan als een jaar van bezinning en reorganisatie. Uit de resultaten is vast te stellen dat bepaald aanbod minder aanslaat. Een grondige evaluatie van deze tendens is nodig om gericht te kunnen bijsturen. Inspannende activiteiten krijgen minder deelnemers, gedetineerden kiezen gemakkelijker voor ontspannende activiteiten. Een goed evenwicht tussen beide functies is noodzakelijk. We mogen niet te gemakkelijk meegaan in deze tendens naar meer ontspanning en minder inspanning. Een ernstig debat hierover is aan de orde. Activiteiten die in essentie gericht zijn op herstel en re-integratie dienen blijvend aangeboden worden. Het valt ook op dat de uitval omwille van transfer groter is geworden. Het Tilburgeffect heeft hier zeker mee te maken. Naarmate de transferpolitiek sterker inspeelt op een stijgende overbevolking zal dit in de toekomst nog meer gevolgen hebben voor het hulpen dienstverleningsaanbod. Bruuske stopzettingen van begeleidingen, behandelingen, opleidingen e.d. moeten zoveel mogelijk vermeden worden. We moeten in 2011 er ook voor zorgen dat elk hulpen dienstverleningsaanbod een contactpersoon heeft die mee instaat voor de opvolging van dat aanbod. Dit geldt voor bv. het juridisch spreekuur en de AA-werking. Een verdere kwalitatieve ondersteuning van het aanbod is eveneens noodzakelijk en dit van bij de voorbereiding tot aan de nazorg. Het realiseren van een uniform systeem van aanvragen, registratie, evaluatie, … is een doelstelling voor 2011. Het GPA tussen de beleidsmedewerker en het CAW Artevelde wil dit realiseren voor de behoeftemetingen en het evalueren van het aanbod. Er werden al heel wat processen in gang gezet die de kwalitatieve ondersteuning dienen te verbeteren. Deze moeten in 2011 afgewerkt worden. In 2011 dienen er ook nieuwe impulsen gegeven te worden aan de GOSwerking en dan vooral het oo-luik van dit systeem. Hopelijk zal de gebruiksvriendelijkheid ernstig verhoogd worden zodat de motivatie om ermee te werken toeneemt. Het opmaken van actieplannen per domein blijft gepromoot worden. Deze zijn tot op heden enkel gerealiseerd voor onderwijs en sport.


49 De reorganisatie van de culturele dienst dient in 2011 zijn finaal eindpunt te bereiken, uitgetekend in een samenwerkingsovereenkomst met alle betrokken organisaties. Het debat over waar Justitie eindigt en Vlaamse Gemeenschap begint, is volop aan de orde en is bepalend voor de reorganisatie. De werkdruk bij de coördinatiefuncties is bijzonder groot, de praktische en administratieve werklast is in een gevangenis van een heel andere orde dan in de vrije samenleving. Er zijn meer procedures, regels en variabele contextfactoren waarmee rekening dient gehouden te worden. Bijkomende ondersteuning op dit vlak is niet wenselijk maar noodzakelijk wil men blijvend tegemoet komen aan een kwalitatief aanbod van hulpen dienstverlening. 2010 kende heel wat infrastructurele wijzigingen die ten goede kwamen aan de hulpen dienstverlening. Dit werk is nog niet af. De vormingslokalen dienen nog heringericht te worden, bijkomende gespreksruimtes op de mannen- en vrouwenafdeling dienen voorzien te worden en het project sportwandeling dient uitgevoerd te worden. 2011 is ook het voorbereidingsjaar voor het feestjaar 2012. Dan bestaat de gevangenis 150 jaar en dit wordt het hele jaar door ‘gevierd’ met tal van extra acties. Ook de hulpen dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap zal hieraan een bijdrage leveren.


Voorwoord. Koenraad Polfliet. jaarverslag 2010 hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Gent

Recommend Documents