Jaarverslag 2010 Hulp en dienstverlening aan gedetineerden PSC Hoogstraten

Jaarverslag 2010 Hulp en dienstverlening aan gedetineerden PSC Hoogstraten

2

Voorwoord In 2010 werd in het PSC Hoogstraten hard gewerkt aan de uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod. Dit aanbod kan slechts gerealiseerd worden door de inzet van iedereen. Elke medewerker, zowel van Justitie als van Vlaamse Gemeenschap, heeft zijn/haar bijdrage geleverd. Dit jaarverslag beschrijft niet alleen het aanbod als dusdanig, maar heeft ook oog voor de achterliggende processen. Naast het traditionele aanbod, komen ook nieuwe realisaties, zaken die veranderd zijn of terug een nieuw elan hebben gekregen, aan bod. De grote uitdaging blijft om het aanbod aan hulpen dienstverlening voor gedetineerden uit te bouwen op basis van de behoeften van gedetineerden en aan te passen aan de veranderende justitiële omgeving en de ontwikkelingen in de samenleving. In de in 2010 geformuleerde missie wordt gesteld dat het PSC Hoogstraten open staat voor de ontwikkeling van pilootprojecten. En hier werd dan ook onmiddellijk werk van gemaakt. In dit jaarverslag worden de verschillende inspanningen en resultaten op een rij gezet en geëxpliciteerd. Hieruit kunnen we nieuwe inspiratie putten voor de eerstvolgende periode. Bedankt iedereen voor de constructieve samenwerking en meer bepaald de medewerkers van de gevangenis en de hulpen dienstverleners, welke effectief het aanbod realiseren. Chris Wouters Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid

jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

3

Inhoudstafel Voorwoord ............................................................................................................................. 2 Inhoudstafel........................................................................................................................... 3 Lijst met afkortingen .............................................................................................................. 4 Inleiding ................................................................................................................................. 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis............................................................................. 6 1. Historiek...................................................................................................................... 6 2. Infrastructuur .............................................................................................................. 6 3. Populatie..................................................................................................................... 6 4. Regime ....................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) .............................................................................................. 9 1.PMD-werking .................................................................................................................. 9 2.Sleutelfuncties ...............................................................................................................16 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) .............................................20 1.Welzijn ...........................................................................................................................22 2. Gezondheid ...............................................................................................................24 3. Onderwijs...................................................................................................................24 4. Tewerkstelling ............................................................................................................25 5. Sport ..........................................................................................................................26 6. Cultuur .......................................................................................................................27 7. Algemene tendensen .................................................................................................28 Hoofdstuk 4: profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) ....................29 Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) ........................................31 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) ..............................32 Hoofdstuk 7: algemene conclusie .........................................................................................34 Bijlage ..................................................................................................................................36


4

Lijst met afkortingen AA

Anonieme Alcoholisten

BD BIS BM

Beperkte detentie Begeleid Individueel Studeren Beleidsmedewerker

CAW CBE CGG CVO

Centrum Algemeen Welzijnswerk Centrum voor Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Centrum Volwassenenonderwijs

DDB

Dienst Detentie Beheer

ET

Elektronisch toezicht

GOS GPA

Gedetineerdenopvolgsysteem Gezamenlijk Plan van Aanpak

HDV

Hulp- en Dienstverlening

JWT

Justitieel Welzijnswerk Turnhout

OC OO OP

Onderwijscoördinator Organisatieondersteuner Operationeel Plan

PA PBA PC PMD PSC PSD PV

Penitentiair Assistent Penitentiair Bewakingsassistent Ploegchef Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Penitentiair Schoolcentrum Psychosociale Dienst Penitentiair Verlof

SAW SF SO SURB

Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Sportfunctionaris Strafonderbreking Strafuitvoeringsrechtbank

TB TV –TB TG

Trajectbegeleider Teamverantwoordelijke TB Therapeutische Gemeenschap

VDAB VI VLV VOCVO VOKANS VTE

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Voorwaardelijke Invrijheidsstelling Voorlopige invrijheidstelling Vlaams Ondersteuningscentrum Volwassenenonderwijs Vormings- en opleidingskansen Voltijdse Tewerkstelling

WG

Werkgroep


5

Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: ‘De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving’. Deze missie vertaalt zich in vijf strategische doelstellingen: -

Uitbouwen van een kwalitatief aanbod Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid

De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de vijf strategieën van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, worden ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening aan gedetineerden te komen uitgebreid toegelicht. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe.


6

Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis 1. Historiek Het PSC Hoogstraten is gevestigd binnen een kasteel, dat doorheen de geschiedenis als het ‘Gelmelslot’ gekend stond. Lange tijd werd dit kasteel bewoond. Eind 18e eeuw vielen de Fransen binnen en namen het kasteel in beslag. Het werd omgebouwd tot een kazerne. In 1808 zorgde Napoleon ervoor dat in het kasteel een bedelaarsgesticht kwam, hierdoor werd het kasteel definitief een instelling van maatschappelijk nut. In 1891 werd het Bedelaarswerkhuis overgebracht naar Merksplas en werd het kasteel ingericht als toevluchtshuis met een milder regime voor zwakke en zieke mannen. De vrouwenafdeling werd overgebracht naar Brugge. In 1929 werd het toevluchtshuis afgeschaft, in 1931 kreeg het kasteel zijn huidige bestemming als Penitentiair Schoolcentrum.

2. Infrastructuur Het PSC Hoogstraten is een sterk verouderd gebouw. Plannen voor renovatie zijn aanwezig. Deze renovatie richt zich vooral op de uitbreiding van cellen, maar ook de keuken/bakkerij en enkele werkhuizen zullen verhuizen en een renovatie ondergaan. Momenteel bestaat de gevangenis uit een gedeelte dat ingericht is om gedetineerden te herbergen.Het overige gedeelte wordt gebruikt voor bureelruimte, leslokalen, vergaderruimte, bezoekruimtes, werkhuizen, bakkerij/keuken en boerderij. De voornamelijk individuele cellen (slechts 6 duocellen) zijn verspreid over vier paviljoenen. In paviljoen A zijn 33 plaatsen. Hier zitten gedetineerden die net binnengekomen zijn en diegenen die om medische en/of veiligheidsredenen niet op het kasteel terechtkunnen. In principe blijft een nieuwkomer één à twee maand ter observatie op paviljoen A. Daarna verhuist hij naar het kasteel. Op paviljoen B is plaats voor 51 gedetineerden en op paviljoen C voor 77. Op paviljoen D is er plaats voor 15 gedetineerden waarvan 3 duocellen.

3. Populatie Het PSC Hoogstraten heeft plaats voor ca 170 gedetineerden, gemiddeld verblijven er 165, waarvan veertig seksueel delinquenten. Het zijn allemaal mannen die reeds veroordeeld zijn. Niet elke gedetineerde kan zomaar naar Hoogstraten komen. Het PSC heeft een open regime en de personen die hier verblijven moeten hierin kunnen functioneren. Daarnaast zijn er ook volgende officiële criteria waaraan men moet voldoen:  Nederlands spreken  Belg zijn of recht van verblijf in België hebben  Maximum vijf jaar verwijderd van strafeinde en minimum nog vijf maanden gevangenis moeten ondergaan  Vroeger geen straf gehad hebben van meer dan een jaar gevangenis effectief  Jonger zijn dan vijftig jaar


7 Dit zijn officiële criteria waar in de praktijk door de Dienst Detentiebeheer (DDB) van kan worden afgeweken. Dit kan diverse redenen hebben. Een aantal gedetineerden heeft zelf de overplaatsing naar het PSC Hoogstraten gevraagd om hier een beroepsopleiding te volgen. Andere gedetineerden worden eerder op basis van de criteria door de directie van een andere gevangenis naar Hoogstraten overgeplaatst. Wat betreft de leeftijd van de gedetineerden merken we een evolutie naar veroudering van de populatie, de grootste groep gedetineerden zit in de leeftijdsgroep 30-49 , een 20-tal personen zijn 50+. Indien deze evolutie zich verder zet is het belangrijk om bijkomend een aangepast hulp en dienstverleningsaanbod voor deze groep te voorzien. In 2010 werden op het niveau van het DG EPI besprekingen gevoerd m.b.t. de formulering van nieuwe classificatievoorwaarden voor het PSC Hoogstraten.

4. Regime Het PSC profileert zich door een sterk gemeenschapsregime en een grote betrokkenheid op de buitenwereld. Dit gemeenschapsregime houdt in dat de gedetineerde zijn detentie – behalve op zijn cel – steeds in gemeenschap met medegedetineerden doorbrengt(vb. opleiding, tewerkstelling, wandeling, ontspanning…) De betrokkenheid op de buitenwereld wordt onder meer gerealiseerd door het bevorderen van contacten met familie en vrienden. Er zijn wekelijks drie bezoekmomenten in de gemeenschappelijke bezoekzaal. Maandelijks is er kinderbezoek, waar de gedetineerden kunnen samenzijn met partner en kinderen. Bovendien kan de gedetineerde, onder bepaalde voorwaarden, maandelijks een ongestoord bezoek ontvangen van zijn partner. Vanaf het moment dat hun penitentiair verlof positief wordt geëvalueerd, kunnen de gedetineerden tweewekelijks, tijdens het weekend, een uitgangsvergunning ter vervanging van bezoek krijgen. Het regime van het PSC Hoogstraten rust op twee pijlers: de ene is reclassering van de gedetineerden, de andere is herstel. Alle werkzaamheden en activiteiten binnen het regime zijn er op gericht de terugkeer van de gedetineerden in de maatschappij zo goed mogelijk voor te bereiden. Daarom wordt er getracht om de dag van de gedetineerden zo goed mogelijk in te vullen door tewerkstelling, opleiding, vorming, activiteiten, sport… De tweede pijler van het regime is herstel. Bij het plegen van hun misdrijf hebben gedetineerden schade berokkend, op de eerste plaats aan hun slachtoffer, maar ook aan de samenleving, de eigen familie van de gedetineerden en aan zichzelf. Tijdens hun detentie worden gedetineerden aangesproken om hun verantwoordelijkheid ten aanzien van deze partijen op te nemen. Speciaal in dit hoofdstuk willen we de werking en het bestaan van de kerngroep van het PSC Hoogstraten toelichten. Deze kerngroep bestaat sinds 1973 en is opgericht in de geest van het scoutsgebeuren. De werking van de kerngroep is gebaseerd op de doelstellingen van de basiswet: re-integratie, rehabilitatie en herstel.


8 De kerngroep bestaat uit een twintigtal gedetineerden die zowel binnen als buiten de inrichting bepaalde vrijwillige activiteiten/taken uitvoeren. Deze activiteiten zijn onderverdeeld in drie soorten:  Activiteiten die ze zelf organiseren en begeleiden (jaarlijkse sportdag, zomersportactiviteiten, eindejaarsspelen)  Bepaalde sporten ontspanningsactiviteiten (zoals tennissen, uitstap naar een stad, film bekijken tijdens het filmfestival Open doek )  Verantwoordelijkheden opnemen binnen de inrichting (bv helpen bij het kinderbezoek) of buiten In 2010 werd veel energie gestoken in de uitbouw van een netwerk van organisaties om het opnemen van taken buiten mogelijk te maken. De kerngroep heeft zich in 2010 ingezet in volgende organisaties: Monnikenheide, Zwart Goor, filmfestival Open Doek, Natuurpunt, opbouw decor musical in het kader van 800 jaar Hoogstraten. Speciale vermelding verdient de bouw van een buitenspeeltuin voor de kinderen binnen het domein van het PSC door de kerngroep in samenwerking met de dienst OMG en DRA in 2010.


9

Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod te realiseren in de gevangenissen vanuit de Vlaamse Gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulpen dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken.

1.PMD-werking


10


11

1.1.

Beleidsniveau

Volgens de bepalingen van het Strategisch Plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden is het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening( PMD) het beslissingsorgaan op vlak van hulpen dienstverlening in de gevangenis. Het algemeen PMD brengt de vertegenwoordigers van de justitiële en hulpen dienstverlenende partners samen en vertrekt inhoudelijk vanuit de voorgeschreven taken van het PMD. Dit algemeen PMD is niet operationeel in het PSC Hoogstraten. Anderzijds wordt vanuit Justitie, via het operationeel plan, de beleidsplanning op lange termijn uitgevoerd. De uitbouw van de hulpen dienstverlening wordt in dit OP opgenomen, via de aldus geformuleerde doelstelling: Integratie van het beleidsplan van de beleidsmedewerker in het operationeel plan van de instelling te Hoogstraten. Concreet dienen de actiepunten uit de verschillende werkgroepen die corresponderen met de bevoegdheden van de Vlaamse Gemeenschap opgenomen te worden als actiepunten in het operationele plan. Het gezamenlijk beleidsplanningsproces dat in 2009 herleid werd tot een gezamenlijke beleidsplanning hulpen dienstverlening aan gedetineerden werd verder gezet. De beleidsmedewerker is procesbegeleider en wordt ondersteund door prof. Nathalie Vallet als deskundige. In 2010 werd in dit kader een beleidsteam HDV, bestaande uit BM – OO – OC – SF opgericht. Binnen dit team worden ondermeer de volgende te ondernemen stappen besproken en werd de terugkoppelingsdag van 21 juni 2010 voorbereid. Het ontwerp van visie/missie tekst werd verder afgetoetst binnen een ruime groep van betrokkenen (leden werkgroepen – directies Vlaamse partners). De aldus geherformuleerde tekst werd verder uitgewerkt binnen het overleg directie – BM en binnen het beleidsteam HDV. Eind 2010 beschikken we over een gedragen visie/missie tekst welke in 2011 zal voorgelegd worden aan de stakeholder Justitie en Vlaamse overheid, binnen de geplande workshop BLWG.( bijlage 1: visie/missie hulpen dienstverlening PSC Hoogstraten) Tegelijkertijd werd een eerste stap gezet om te komen tot een omgevingsanalyse. Elke werkgroep formuleerde voor het eigen domein sterktes en zwaktes. Op de gezamenlijke bijeenkomst in juni 2010 werden enkele van deze sterktes en zwaktes verder geanalyseerd en besproken. In het najaar heeft de BM met de externe begeleider gewerkt aan de opmaak van een procesboek, welke de reeds ondernomen acties gedetailleerd beschrijft. In 2011 zal de BM de omgevingsanalyse verder uitwerken a.d.h.v. een individuele rondgang bij alle Vlaamse partners en het doornemen en analyseren van de beleidsplannen van alle betrokken domeinen. Het resultaat van deze omgevingsanalyse kan dan gebruikt worden bij de opmaak van het volgende OP Justitie. Een terugkoppelingsmoment i.v.m. het jaarverslag 2010 met de omgevingsanalyse zal gepland worden in het najaar 2011. Ondertussen wordt het beleid hulpen dienstverlening gemaakt in het overleg directie – BM en het beleidsteam HDV in combinatie met de bestaande PMD werkgroepen. In elke werkgroep is iemand van de directie en het beleidsteam aanwezig waardoor beslissingen kunnen genomen worden.


12 Op beleidsniveau is een directieoverleg PSD/TB( BM – PSD directeur en TVTB) actief welke de grote lijnen en het kader uitzet waarbinnen de samenwerking PSD/TB gestalte krijgt. Belangrijke afspraken m.b.t. de effectieve samenwerking en afstemming tussen beide teams wordt hier uitgewerkt en van dichtbij opgevolgd. Dit gebeurt met maximaal respect voor de eigenheid van elke dienst. Het kennen van mekaars opdracht en werkcontext is een belangrijke sleutel voor het realiseren van een goede samenwerking. Het opvolgen van de concrete samenwerking gebeurt binnen dit directieoverleg. Beide teams (PSD en TB) kunnen signalen m.b.t. de samenwerking doorgeven aan de betrokken verantwoordelijken (PSD directeur voor PSD – TVTB voor TB). Op deze manier kunnen via bespreking aangepaste acties ondernomen worden. Binnen dit team wordt eveneens het coachingsteam voorbereid.

1.2.

Intermediair niveau

In het PSC Hoogstraten bestaat reeds een lange traditie van overleg binnen werkgroepen. We kunnen een onderscheid maken tussen vier soorten overlegstructuren.    

Werkgroepen die onmiddellijk gelinkt zijn aan de hulpen dienstverlening Overlegstructuur die de samenwerking PSD/TB omkaderen Werkgroepen die een bredere inhoud hebben maar nauw verbonden zijn met de werking van de Vlaamse Gemeenschap in de gevangenis Werkgroepen die louter betrekking hebben op de justitiële component van de inrichting. Deze komen hier niet aan bod.

De werkgroepen onmiddellijk gelinkt aan de hulpen dienstverlening zijn:     

De werkgroep tewerkstelling en opleiding De werkgroep sport De werkgroep VOC ( vorming – onderwijs – cultuur) en het onderwijsoverleg De werkgroep bibliotheek De werkgroep hulpverlening

Alle werkgroepen hebben een gemengde samenstelling (Justitie en Vlaamse partners) met uitzondering van het onderwijsoverleg (BM – OO – OC en directies onderwijs) De BM fungeert als voorzitter binnen al deze werkgroepen, BM en OO maken deel uit van alle werkgroepen. De twee TB’ers hebben een aantal werkgroepen onder mekaar verdeeld. Zij nemen deel aan de werkgroep VOC, Tewerkstelling en Opleiding, en de werkgroep hulpverlening. Vanuit Justitie nemen de directie, PSD en een vertegenwoordiging van het bewakend kader deel. De effectieve aanwezigheid was wisselend het voorbije jaar, door een onderbezette directie, ziekte/afwezigheid PSD, uurregelingen, verlof, ziekte bewakend kader. Het plannen, organiseren en effectief laten doorgaan van het overleg binnen de werkgroepen binnen een drukbezette agenda vraagt heel wat puzzelwerk en vraagt om flexibiliteit en bijsturing. Binnen het onderwijsoverleg werd het onderwijsaanbod verder uitgebouwd op basis van de in 2009 gevoerde behoeftenbevraging. Dit nieuwe aanbod zal effectief gerealiseerd kunnen worden in 2011.


13 In het voorjaar van 2010 werden vanuit het onderwijsoverleg de mogelijkheden verkend om een duaal traject op te starten tussen de beroepsopleidingen en rekenen. Er kwamen meerdere signalen van de monitoren van de beroepsopleidingen dat cursisten problemen ondervinden met rekenen. Tot op heden werden deze cursisten doorgestuurd naar het Open Leercentrum waar ze individueel door de begeleider werden bijgewerkt. Deze formule bleek echter onvoldoende aan te sluiten bij de praktijk waarin de cursist zijn beroepsopleiding volgt. Het Centrum voor Basiseducatie deed een bevraging bij de monitoren van de beroepsopleidingen en bij de lesgevers van de beroepsgerichte opleidingen om na te gaan welke problemen zij bij cursisten vaststelden. Vooral binnen de beroepsopleidingen werden problemen met rekenen vastgesteld. Binnen de werkgroep VOC kreeg de uitbouw van een aanbod affectieve relaties bijzondere aandacht. Bijkomend werd hier gesignaleerd dat het bestaan van de werkgroepen, wat ze doen en wie er deel van uitmaakt, niet gekend is onder het personeel. Welke acties hieromtrent kunnen ondernomen worden wordt verder onderzocht en uitgewerkt in 2011. De werkgroep sport werkt verder aan het op poten zetten van het Personal Fit Plan en de aanpassing van het lopende sportaanbod. Op basis van bemerkingen van het bewakend kader werd het algemene overzicht van het sportaanbod met bijkomende afspraken herwerkt. De werkgroep bibliotheek werkte verder aan de uitbouw van de collectie, met vooral het introduceren van de uitlening van CD’s en de organisatie van het bibliotheekbezoek. Na de nodige aanpassingen kunnen we vaststellen dat dit wekelijks bezoek intussen integraal deel uitmaakt van het regime. Tevens werd een duidelijke taakomschrijving opgemaakt van iedereen die bij de bibliotheekwerking is betrokken: bibliotheekmedewerker stad Turnhout, vrijwilliger JWT – OO – gedetineerde helper. Omwille van het ontstaan van de convenant met de stad Turnhout met bijhorende inzet van personeel, werd de plaatselijke samenwerking met de bibliotheek Hoogstraten stopgezet. De werkgroep hulpverlening werkte verder aan de uitbouw van het aanbod vanuit het CGG. Naast het in 2009 ontwikkelde groepsaanbod voor seksueel delinquenten werd een groepsaanbod middelengebruik en agressie, ontwikkeld, georganiseerd en bijgestuurd. Contacten met AA werden gelegd en de mogelijke inzet van een muziektherapeute werd bekeken. Dit laatste werd om financiële redenen niet voorzien. Binnen de werkgroep Tewerkstelling en Opleiding en de intervisie van de monitoren pba’s beroepsopleiding werd regelmatig gesignaleerd dat deelnemers aan de beroepsopleiding problemen hebben met rekenen. Via het CBE Kempen werd een project ingediend bij het ministerie van onderwijs voor een G( geletterdheidscoach) project. Dit project loopt intussen in het PSC. Door deze binding met onderwijs maakt ook de OC intussen deel uit van deze werkgroep. Bijkomend werden werkbezoeken gebracht aan VDAB Herentals en de gevangenis Oudenaarde. Tijdens het werkbezoek bij VDAB maakten we kennis met de ‘ 9 + 3 sleutelcompetenties ‘ en het bijhorende trio overleg ( cursist – klantenconsulent – instructeur). In Oudenaarde was de gerichte voorselectie van cursisten in andere gevangenissen voor de opleiding loodgieter een opvallend gegeven. Het coachingsteam PSD/TB organiseerde twee teamdagen in 2010: één inhoudelijk en één werkbezoek aan TG De Kiem. Het thema beroepsgeheim kwam uitvoerig aan bod, zowel qua inhoud als wat dit concreet betekent binnen de sector van het algemeen welzijnswerk als voor Justitie. Op basis van deze studiedag werd de samenwerkingsnota aangepast en werd hierin eveneens het omgaan met informatie door de PSD benoemd en beschreven. De werkgroep kerngroep is niet onmiddellijk gelinkt aan de hulpen dienstverlening maar houdt er nauw verband mee. De BM – OO en SF maken dan ook deel uit van dit overleg. jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

14 In 2010 werd vooral een netwerk uitgebouwd van organisaties waar kernleden vrijwilligerswerk kunnen verrichten. De lokale stuurgroep drugs heeft een actieplan 2010 uitgewerkt . Folders i.v.m. drugs en verslaving worden beschikbaar gesteld aan gedetineerden via een folderkast op enkele plaatsen binnen de inrichting. Productinformatie aan personeel werd ook gegeven. De uitbouw van de hulpverlening wordt gekoppeld aan de uitbouw van de werking CGG via de werkgroep hulpverlening. De BM, een trajectbegeleider en de directeur CGG Kempen maken deel uit van de lokale stuurgroep drugs. De werkgroep herstelfonds omkadert de werking van het herstelfonds. In 2010 werd in gezamenlijk overleg met de gevangenis Merksplas en Justitiehuis Turnhout gewerkt aan een informatiemoment voor organisaties welke bereid zijn om veroordeelden te werk te stellen in het kader van het herstelfonds en/of autonome werkstraf.

1.3.Operationeel niveau De concrete opvolging en organisatie van het aanbod, punten die op het voorrapport gesignaleerd worden krijgen een plaats in het kernteam (BM – OO overleg) en in tussentijdse informele contacten BM – OO. Indien nodig wordt dit overleg uitgebreid met de OC, vooral bij de opstart ( twee keer per jaar) van het onderwijsaanbod. Occasioneel wordt het kernteam uitgebreid met de SF. Het lopende sportaanbod wordt opgevolgd door een maandelijks sportoverleg, dit sportoverleg wordt getrokken door de SF. De OO, de sportmonitor pba, de sportfatik en de kernleider maken deel uit van dit overleg. Op operationeel niveau zijn de trajectbegeleiders aanwezig. Wekelijks overleggen zij met de OO rond het aanbod. Eén keer per maand sluit de BM aan op dit overleg. Via een proactief groepsonthaal nemen zij het cliëntniveau waar. Zij werken hiertoe intensief samen met de mensen van de psychosociale dienst. De samenwerking op cliëntniveau met PSD en VDAB, en hun inbreng op de diverse werkgroepen maakt dat de stem van de gedetineerde vorm krijgt. Onder de speeddating formule heeft maandelijks een cliëntoverleg PSD/TB plaats. Heroriëntering van dit overleg blijkt noodzakelijk te zijn, nieuwe afspraken werden gemaakt en zullen worden opgevolgd. Regionaal overleg

De concentratie van vier gevangenissen op een relatief klein grondgebied heeft gevolgen voor de hulpen dienstverlening in elke afzonderlijke gevangenis. Niet alleen zijn de meeste aanbodverstrekkers regionaal georganiseerd, komen sommige hulpen dienstverleners in de verschillende gevangenissen, maar ook visieontwikkeling kan in een gevangenis soms moeilijk onafhankelijk verlopen van de andere gevangenissen. Binnen deze context is een regionale overlegstructuur een vanzelfsprekendheid. We staan hier stil bij de belangrijkste regionale overlegmomenten. In 2010 werd gestart met een regionale kennismakingsronde door de vier beleidsmedewerkers van de Noorderkempen met alle partners van de Vlaamse Gemeenschap. Na een aantal wissels van beleidsmedewerkers en de start van een nieuwe ploeg leek het ons zinvol om kennis te maken met de verschillende organisaties en onze werking voor te stellen. In deze kennismakingsronde werd ruim de tijd genomen voor het uitwisselen van zowel informatie, mogelijkheden als wederzijdse verwachtingen. jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

15

In functie van het Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) 2011-2012 tussen CAW De Kempen en de beleidsmedewerkers van de gevangenissen van de Noorderkempen vond er in 2010 een beleidsdag plaats waar de krijtlijnen werden uitgezet. Er werd beslist om rond drie inhoudelijke doelstellingen te werken (zie welzijn). Tijdens de daaropvolgende overlegmomenten tussen de staf van JWT en de beleidsmedewerkers van de Noorderkempen werden de doelstellingen geconcretiseerd en werd een actieplan opgesteld. Wat onderwijs betreft, is er regelmatig overleg met het Consortium Volwassenenonderwijs De Rank. Deze samenwerking loopt goed, het Consortium is intussen uitgegroeid tot een professionele en betrouwbare partner. Om tot gedragen doelstellingen te komen voor het beleidsplan van het consortium werd in augustus 2010 een visiedag ‘onderwijs aan gedetineerden’ georganiseerd voor de vier gevangenissen van de Noorderkempen. Samen met de beleidsmedewerkers, de onderwijsverstrekkers en de directies van de gevangenissen werd nagedacht over de toekomst van het onderwijs aan gedetineerden in de regio Noorderkempen (meer info zie onderwijs). Met De Rode Antraciet wordt enkele keren per jaar samen gezeten in functie van de inzet van de sociaal-cultureel werker en de sportfunctionarissen. Het regionaal overleg gevangenisbibliotheken Noorderkempen kende sinds 2009 een hogere overlegfrequentie omwille van de opmaak van de convenanten Vlaamse Gemeenschap en stad Turnhout en de opmaak van een actieplan in dit kader. In 2010 werd deze convenant gefinaliseerd en door alle betrokkenen ondertekend. Verder was er overleg in functie van de aanvraag van de provinciale projectsubsidie voor de actualisering van de basiscollecties van gevangenisbibliotheken van Antwerpen, Turnhout, Merksplas, Hoogstraten en Wortel.


16

2.Sleutelfuncties

Functie Beleidsmedewerker Organisatieondersteuner Trajectbegeleider Sociaal-cultureel werker Sportfunctionaris Onderwijscoördinator

VTE 1 1 2 0 15% 30%

Organisatie Vlaamse overheid – dep. WVG CAW - JWT CAW – JWT De Rode Antraciet De Rode Antraciet Consortium De Rank

Standplaats gevangenis gevangenis gevangenis DRA gevangenissen

De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulpen dienstverleningsorganisaties het geheel aan hulpen dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulpen dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar af stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulpen dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. In 2010 werd het overleg directie – BM verder uitgebouwd. De beleidsmedewerker is een voltijdse arbeidskracht , maar heeft ook een aantal opdrachten op het niveau van de afdeling opgenomen. Een voldoende aanwezigheid in de inrichting zelf is noodzakelijk voor de algemene coördinatie van de hulp en dienstverlening in de inrichting en de uitbouw van een gezamenlijk beleid ter plaatse. In 2010 werden ook een aantal afspraken hernieuwd en aangepast i.v.m. de organisatie van de groepsactiviteiten in de inrichting. Deze werden geformaliseerd via een gezamenlijk ondertekende nota : inrichtingshoofd – Hoofdpenitentiair Assistent en de beleidsmedewerker. Een nieuwe nota omtrent de bewegingen in de inrichting werd door de beleidsmedewerker verspreid onder alle externe medewerkers. Afstemming en communicatie van wijzigingen in de organisatie van het regime en de hulpen dienstverlening zijn een belangrijke voorwaarde om te komen tot een succesvolle samenwerking. De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulpen dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulpen dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, … . Daarnaast staan zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. De organisatieondersteuner is de persoon welke bijna alle organisatorische en praktische ondersteuning coördineert t.a.v. alle hulpen dienstverleners die een aanbod realiseren in het PSC Hoogstraten. De organisatieondersteuner werkt ook sterk samen met de PA’s, het klassement ( Hoogstraatse term voor centrum ) en de portier en vormt daardoor de brug tussen de hulpen dienstverleners enerzijds en het gevangenispersoneel anderzijds.


17

Bereikbaarheid in de inrichting, aanspreekbaar zijn tijdens initiatieven, voorbereidend rekening houden met het regime en dergelijke zijn essentiële succesfactoren voor het welslagen van de hulpen dienstverlening. De organisatieondersteuner heeft een bureelruimte in de inrichting ter beschikking zodat de samenwerking en de afstemming tussen alle medewerkers vergemakkelijkt wordt. In 2010 was een tijdelijke ( vervanging tijdens zwangerschap) organisatieondersteuner actief in het PSC. Om een vlotte overdracht te realiseren werd een gedetailleerd draaiboek voor de opdracht OO uitgeschreven. Vanaf januari 2010 werden systematisch de kandidaat-cursisten ingeschreven via het GOS en werd de aan- en afwezigheden op alle groepsactiviteiten (uitgezonderd bibliotheek en sport) in het GOS ( Gedetineerden Opvolg Systeem) geregistreerd. Voor de aanmelding van de kandidaat- cursisten werden met de trajectbegeleiders procedures en een taakverdeling vastgelegd. Ook de trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulpen dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Trajectbegeleiding Onthaal Begeleiding Totaal

2008 168 2 170

2009 190 28 218

2010 243 57 300

We stellen vast dat de focus van de opdracht trajectbegeleiding ook in 2010 zich vooral situeert in het aanbieden van een goed onthaal. Onthaal is immers meer dan enkel het geven van informatie. Binnen het onthaal situeren we eveneens kortdurende hulp, vraagverheldering, toeleiding en het helpen organiseren van de dagelijkse realiteit in de gevangenis. In het PSC Hoogstraten worden alle gedetineerden onthaald in het groepsonthaal. Er wordt een groepsonthaal georganiseerd wanneer 10 nieuwe gedetineerden in de gevangenis aankomen. Samen met het groepsonthaal wordt een kennismaking georganiseerd met de opleidingen en de tewerkstellingsmogelijkheden in de gevangenis (snuffelstage). Na het groepsonthaal worden gedetineerden uitgenodigd op een zitdag van de trajectbegeleiders. Met deze formule werd gestart om de hoeveelheid werk te structureren, maar ook om een onderscheid te maken tussen onthaal en begeleiding. Heel wat gedetineerden zijn immers gebaat met concrete directe hulp. Tijdens de contacten op de zitdag geeft een trajectbegeleider informatie en advies. Praktische vragen krijgen een antwoord en directe hulp wordt geboden. Wanneer in dit eerste onthaal blijkt dat er meer behoefte is bij de cliënt aan ondersteuning kan er een begeleiding starten. Beide trajectbegeleiders verzorgen wekelijks dergelijke zitdagen. Deze manier van werken heeft het bereik van het aantal gedetineerden in de gevangenis verhoogd.


18 Trajectbegeleiding profileert zich op de thema’s herstel, schulden, beroepsopleiding en integrale detentie begeleiding. Door deze keuze te maken, is de afstemming met de Psychosociale Dienst eenvoudiger en is de opdracht van trajectbegeleiders voor gedetineerden ook duidelijker. In het PSC Hoogstraten wordt de focus gelegd op een uitgebreid onthaal, met specifieke aandacht voor de thema’s herstel ( a.d.h.v. het boek Herstel vanuit de cel, en het herstelfonds), opleiding en tewerkstelling, schuldenproblematiek en de verwijzing naar het hulpen dienstverleningsaanbod. In het PSC Hoogstraten beschikken de trajectbegeleiders over voldoende gesprekslokalen en computers. Ze hebben elk een vaste en een draagbare telefoon. In 2010 werden alle gegevens geregistreerd in het gedetineerden opvolg systeem (GOS). Dit staat nog niet op punt, maar de ontwikkeling gaat verder. De verdere evolutie naar een elektronisch dossier is een logisch gevolg. De verdere automatisering zal de efficiëntie ook verhogen. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs De Rank is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Hij/zij heeft als taak hier een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij/zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, hij geeft informatie over het aanbod, hij onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij/zij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook kan de onderwijscoördinator een deel van de extra administratieve last op zich nemen: de rapportering aan de verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz. De onderwijscoördinator is actief in drie gevangenissen in de regio, voor Hoogstraten wordt zij voor 0,30 VTE ingezet. In 2010 heeft zij vooral gewerkt aan de bekendmaking van het onderwijsaanbod in de inrichting . Zij levert het nodige materiaal voor verwerking op het informatiekanaal. Veel tijd werd geïnvesteerd in het tot standkomen van nieuw onderwijsaanbod, nl. de modules: basis dubbel boekhouden, burgerlijk-, .handels- en economisch recht en de module computer en besturingssystemen. In het najaar kreeg het nieuwe aanbod concreet vorm, de effectieve opstart van de nieuwe modules wordt voorzien begin 2011. Bij het introduceren van nieuw aanbod sluit de onderwijscoördinator aan bij het directieoverleg (directie –BM) om dit aanbod toe te lichten. In het toeleiden van cursisten naar de juiste opleiding spelen de TB en de medewerkers van de PSD een grote rol. Voorwaarde is echter dat deze toeleiders een goed zicht hebben op het onderwijsaanbod, de inhoud van de cursussen en de instapvoorwaarden van cursisten. Opdat deze partners een voldoende zicht zouden krijgen op het onderwijsaanbod heeft de onderwijscoördinator een nauw contact met deze partners en sluit bij bestaande overlegmomenten aan voor de toelichting van het aanbod indien nodig. In 2010 werd in overleg met de BM bekeken welke taken de OC in het GOS zou kunnen opnemen. Vanaf eind 2010 maakt de OC de reeksen en sessies aan van het onderwijsaanbod in het GOS en voorziet deze reeksen van de juiste onderwijsinformatie over het aanbod. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten, streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

19 in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, …) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. De sportfunctionaris is verantwoordelijk voor de gevangenis van Wortel en het PSC Hoogstraten. Hij is eveneens stafmedewerker op het niveau van de tewerkstellende organisatie DRA. Zijn effectieve aanwezigheid is verminderd in de loop van 2010, dit heeft wel wat problemen gegeven bij de implementatie van het Personal Fit Plan en de opstart en de uitbouw van het sportoverleg. In 2010 heeft de SF vooral gewerkt aan, de aanpassing van het schema basis sportaanbod, implementatie van het Personal Fit Plan, organisatie van het sportoverleg, organisatie van evenement 5 jaar DRA, van de zomersport activiteiten en de eindejaarsspelen. Samen met de BM werd ook een sportsubsidie aanvraag ingediend bij de sportdienst van de stad Hoogstraten. De sociaal-cultureel werker van De Rode Antraciet begeleidt binnen de gevangenis de ontwikkeling van een evenwichtig en gediversifieerd sociaal - cultureel aanbod. Binnen deze sociaal-culturele werking gaat speciale aandacht naar cursuswerk, sociaal-artistieke projecten, bibliotheekwerking, enzovoort. De sociaal-cultureel werker is voor wat betreft het PSC Hoogstraten beperkt aanwezig. Vooral in het kader van het intussen provinciale project Open Doek , Buiten Beeld levert zij een bijdrage. Specifiek voor 2010 trad zij op als procesbegeleider voor de kerngroep bij de bouw van de buitenspeeltuin op het domein.


20

Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1)

Binnen dit derde hoofdstuk wordt per gevangenis een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage 1.


21


22

1.Welzijn Organisatie ondersteuner - trajectbegeleiding Zoals reeds eerder vermeld werden in het kader van het nieuw GPA 2011-2012 drie regionale doelstellingen geformuleerd. In concreto gaat het om volgende doelstellingen : 1 : opstarten en uitbouwen van een signaleringsprocedure vanuit de preventieve reflex, in de vier gevangenissen van de Noorderkempen. 2 : Verder verfijnen en optimaliseren van methodieken om werving af te stemmen op verschillende doelgroepen. 3 : Overgang tussen het gevangenisverblijf en de vrijlating beter omkaderen en op deze manier de re-integratie te versterken. De concrete inzet van organisatie ondersteuner en trajectbegeleiders in het PSC werd in Hoofdstuk 2 beschreven. Schuldhulpverlening Vanuit CAW De Kempen, dienst JWT wordt voor gedetineerden een aanbod schuldhulpverlening verzorgd. Schuldhulpverlening tijdens detentie blijkt een relatieve mogelijkheid. Gedetineerden hebben weinig of geen inkomsten. De focus ligt op het motiveren van betrokkenen om hun financiële problemen onder ogen te zien en ze trachten te motiveren om na detentie de nodige stappen te zetten om zich hierin te laten begeleiden. Schuldbemiddeling wordt gezien als een integraal proces en niet als een instrument voor vervroegde invrijheidstelling. Het aanbod van schuldhulpverlening situeert zich op twee niveaus. De schuldhulpverleners ondersteunen trajectbegeleiders in hun opdracht m.b.t. de verkenning van de financiële situatie van gedetineerden. De schuldhulpverleners komen zelf tussen in dossiers indien de problematiek te complex of te specifiek is. De trajectbegeleiders zijn de exclusieve toeleiders naar dit aanbod. In 2010 kwamen schuldhulpverleners tussen in 29 dossiers. Dit is een status quo in vergelijking met 2011. Vanuit schuldhulpverlening gaat er bijkomend veel aandacht naar de vorming van gedetineerden, en medewerking aan de infomomenten in het kader van herstelgerichte detentie. Individuele bezoeken door vrijwilligers De vrijwilligerswerking voor individuele bezoeken van JWT is intussen een vaste waarde geworden in de inrichting. Deze vrijwilligers/burgers vertegenwoordigen de samenleving en bieden binnen individuele gesprekken ruimte om van persoon tot persoon over allerlei thema’s en gemeenschappelijke interesses met mekaar te praten en van gedachten te wisselen. Net zoals in 2009 kwamen zes vrijwilligers op bezoek voor in het totaal 104u aan gesprek, waar dit in 2009 om 149u ging. Affectieve relaties In het PSC Hoogstraten wordt reeds vele jaren een maandelijks kinderbezoek gerealiseerd: een afwisselende reeks aan activiteiten wordt aangeboden. Het gaat hier om een samenwerking tussen PSD en JWT( organisatieondersteuner).


23 In het kader van het OP Justitie werd in 2010 een ad hoc werkgroep samengesteld voor de uitwerking van een aanbod affectieve relaties, gericht op partners , familie en kinderen. Er werd een voorstel uitgewerkt, welke in 2011 zal gerealiseerd worden. Via het budget CDRGA werden middelen uitgetrokken voor het kindvriendelijker maken van de bezoeken en de bezoekruimtes. In 2010 werd op deze manier de buitenspeeltuin aangelegd en de bezoekzaal paviljoen A/D van een speelgedeelte voorzien. Eveneens worden kinderboeken ter beschikking gesteld via de bibliotheek Turnhout.

Herstelgerichte activiteiten In het kader van herstelgerichte detentie werden in 2010 enkele activiteiten georganiseerd in de vorm van vormingen, gespreksgroepen en infosessies. De cursus ‘ Slachtoffer in Beeld ‘ werd georganiseerd, gedetineerden stonden aan de hand van ervaringsgerichte methodieken stil bij de schade die zij door hun misdrijf berokkend hebben. De gesprekscyclus waarbij in een kleine groep van gedetineerden gewerkt wordt rond verantwoordelijkheid, zelfbeeld en herstel werd in 2010 geannuleerd wegens te weinig inschrijvingen. Verschillende infosessies werden georganiseerd, waarbij gedetineerden informatie krijgen inzake schuldhulpverlening, herstelbemiddeling en herstelfonds, advocatuur, burgerlijke partij. Bemiddeling - herstelfonds De bemiddelingsdienst Turnhout kan op vraag van eenieder die betrokken is bij een strafrechtelijke procedure een aanbod doen aan daders en slachtoffers met de bedoeling om directe of indirecte communicatie over het misdrijf en de gevolgen ervan mogelijk te maken. Partijen hebben desgewenst de mogelijkheid om via een geschreven en ondertekend document het resultaat van de bemiddeling voor te leggen aan de bevoegde juridische instantie die hiermee rekening kan houden bij het nemen van een beslissing. In het PSC Hoogstraten kunnen definitief veroordeelde gedetineerden en hun slachtoffers eveneens beroep doen op het Herstelfonds. Via dit Fonds kan na het uitvoeren van vrijwilligerswerk bij een humanitaire organisatie een bepaald bedrag overgemaakt worden aan het slachtoffer. Dit Fonds wordt in aanzienlijke mate gefinancierd door de FOD Justitie. Doorverwijzingen gebeuren door de TB en de PSD. De TB nemen een actieve, ondersteunende rol op naar de gedetineerden die een aanvraag hebben ingediend voor het herstelfonds. In vergelijking met 2009 is het aantal dossiers herstelbemiddeling meer dan gehalveerd en het aantal dossiers herstelfonds bijna verdubbeld. Herstelbemiddeling Volledig doorlopen, met overeenkomst Volledig doorlopen, zonder overeenkomst Nog lopende dossiers Slachtoffer gaat niet in op aanbod Slachtoffer reageert niet Slachtoffer haakt af

2009 3

2010 1

0

1

0 3

0 1

8 1

3 0


24 Gedetineerde , transfer Totaal herstelbemiddeling

Dossiers herstelfonds Volledig doorlopen , met overeenkomst Volledig doorlopen, zonder overeenkomst Gedetineerde, transfer Nog lopende dossiers Aanvraag goedgekeurd, negatief advies PSD Aanvraag goedgekeurd, negatief advies DDB Aanvraag niet goedgekeurd Totaal herstelfonds

0 15

0 6

1

1

1

0

2 3

3 4 1 1

7

2 12

2. Gezondheid CGG CGG Kempen werkt met een aanbod op doorverwijzing. Dit betekent concreet dat deelnemers voor het (groeps)programma aangemeld worden via PSD of TB. In 2010 organiseerde CGG Kempen een groepsaanbod middelengebruik(+vervolggroep terugvalpreventie), agressie en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Alle geplande groepen konden doorgaan in het PSC, dikwijls was het PSC de eerste gevangenis in de regio waar dit aanbod georganiseerd werd. Bij de opstart van het aanbod werd de keuze gemaakt om modulair te werken en dus afgebakend in tijd (gemiddeld 10 tal sessies). Maar de nood aan verdere begeleiding en opvolging is groot. Door de ervaringen en de feedback rond het aanbod, ontstaan alternatieven, zo zal in 2011 de formule carrouselgroep ( doorlopende groep met instapmomenten )uitgeprobeerd worden. AA De ‘ Anonieme Alcoholisten ‘ zijn een vaste waarde in het aanbod. Zij komen al meer dan dertig jaar wekelijks gesprekken voeren met gedetineerden. Daar anonimiteit in een gevangenis niet gegarandeerd kan worden, is dit een hoogdrempelig aanbod waardoor er slechts weinig ( gemiddeld 2) kandidaten zijn. Gezonde voeding Voor het eerst werd in het PSC Hoogstraten in 2010 tweemaal een korte reeks (drie lessen) gezonde voeding georganiseerd. Gedetineerden leerden via theorie en praktijk de basisbeginselen van een gezonde voeding. Deze lessen werden gegeven door een diëtiste , die via Logo Noorderkempen werd aangetrokken. Voor 2011 wordt gezocht naar een goedkopere formule om hetzelfde aanbod te organiseren.

3. Onderwijs


25 Reeds sinds de jaren ‘90 verzorgen het Centrum voor Basiseducatie Kempen en het Centrum voor Volwassenenonderwijs LBC het onderwijsaanbod in de inrichting. Het Centrum voor Basiseducatie Kempen verzorgt de begeleiding van één Open Leercentrum per week gedurende het ganse schooljaar. Dit individuele aanbod geeft gedetineerden die een persoonlijke leervraag hebben de kans op hun eigen tempo en onder begeleiding deze leervraag af te ronden. De leervragen die gedetineerden hebben zijn zeer verschillend: leren typen, rijbewijs, talen, computer, rekenen. Naast het open leercentrum verzorgde het CBE Kempen een tweede individueel aanbod, namelijk Nederlands (NT1) beter lezen en schrijven. Bij gebrek aan voldoende kandidaten werd dit aanbod afgelast in september 2010. Verder werden nog een aantal modules MO ( maatschappelijke oriëntatie) ingericht. De klassiekers zijn VCA cursus, werknemer zijn en communicatie op de werkvloer. In 2010 werd voor het eerst een module ‘budgetteren‘ ingericht, deze reeks werd gevolgd door acht personen. In mei 2010 stelde het CBE zich kandidaat voor het project ‘ Ontwikkeling van geïntegreerde geletterdheidstrainingen’. Van uit de Vlaamse overheid werd extra budget voorzien om experimenten op te zetten om de geletterdheid in Vlaanderen te verhogen. Onder geletterdheid valt zowel : rekenen, taal, ICT als grafische gegevens. Onderzoek toont aan dat er meer resultaten bekomen worden met geïntegreerde trajecten. Het ingediende project werd specifiek geënt op de beroepsopleidingen van het PSC. Vanaf oktober 2010 is een lesgever als Geletterdheidscoach aan de slag binnen de beroepsopleidingen. Het project zal geëvalueerd worden in 2011.

Het CVO LBC-NVK organiseerde net als de voorbije jaren de opleidingen hotelbedrijf, tuinbouw en informaticatoepassingen Word en Excel. Met het CVO – LBC werden onderhandelingen gevoerd voor de tot standkoming van nieuw onderwijsaanbod. ( zie hoger) Al deze opleidingen, uitgezonderd het Open Leercentrum geven recht op een deelcertificaat of certificaat. Tweemaal per jaar wordt een gezamenlijke proclamatie georganiseerd.

4. Tewerkstelling Via het ‘Aan de bak-programma‘ van de VDAB worden begeleidingen aangeboden. De VDAB richt zich naar gedetineerden die zich maximaal 14 maanden voor hun (vermoedelijke) datum van invrijheidstelling bevinden. Het volledige programma bestaat uit assessment(jobwijzer),sollicitatietraining en begeleiding naar werk en/of, beroepsopleiding. Indien het strafrestant kleiner is, kan de dienstverlening zich beperken tot het inschrijven in een beroepsopleiding, het bezorgen van vacatures of het inschrijven als werkzoekende. Voor deze dienstverlening is in het PSC Hoogstraten een detentieconsulent tewerkgesteld. Individuele begeleidingen In 2010 hebben 98 personen een traject gevolgd. 42 klanten kregen een gesprek basisdienstverlening. Er zijn in totaal 472 gesprekken gevoerd. Sollicitatietraining Deze cursus werd in 2010 1 keer georganiseerd met zeven deelnemers. Assessment


26 In 2010 werd deze cursus eenmaal georganiseerd. De doelstelling van deze cursus is een betere oriëntatie naar een opleiding of tewerkstelling. Aan de hand van observaties tracht men een aantal persoonlijkheidskenmerken van de deelnemers in te schatten. Er waren zeven deelnemers. Beroepsopleidingen De gedetineerden in het PSC Hoogstraten hebben de kans om een beroepsopleiding binnen de muren te volgen. Na afronding ontvangen ze een getuigschrift van de VDAB waarin op geen enkele wijze verwezen wordt naar hun detentie. In 2010 worden zes opleidingen aangeboden: stukadoor, elektriciteit, schilder-behanger, metser, automechanica en logistiek goederenbehandelaar(magazijnier-heftruckbestuurder). Met uitzondering van de opleiding logistiek goederenbehandelaar (deze opleiding volgt men volledig bij de VDAB te Herentals) worden de opleidingen voor het grootste deel gegeven in de gevangenis door penitentiaire beambten. De gedetineerden volgen nadien nog drie weken opleiding bij de VDAB alwaar hun kennis getest wordt. Gedetineerden kunnen het hele jaar door instappen in een opleiding. In 2010 hebben 31 cursisten les gevolgd bij VDAB waarvan er 27 een getuigschrift hebben behaald. Meer en meer stellen we vast dat niet enkel de technische kennis belangrijk is, maar ook de sociale vaardigheden, worden opgevolgd. Gedragsproblemen kunnen aan de basis liggen van het niet verkrijgen van het attest. Ons aanpassen aan de werkwijze binnen de VDAB m.b.t. de ‘9 + 3 sleutelcompetenties‘ is dan ook aan de orde. Dit vraagt om verdere opvolging en afstemming in 2011.

5. Sport In het PSC Hoogstraten wordt een groot basisaanbod sport georganiseerd. Er is een groot wekelijks aanbod van voetbal, volleybal, basketbal. Tennis is voor de kerngroep mogelijk, tafeltennis gebeurt in de ontspanningszaal en op de wandeling. Regelmatig worden er voetbalmatchen gespeeld in de gevangenis van Merksplas en volleybalmatchen in Wortel. In het voorjaar/zomer zijn er basket en volleybalwedstrijden met een buitenploeg mogelijk. Jaarlijks wordt in het voorjaar een ‘Start to run‘ georganiseerd. Enkel de conditie/voeltbaltraining en de ‘Start to run‘ worden begeleid door een penitentiair beambte verantwoordelijk voor de sport (sportmonitor). Door de kerngroep werd in 2010 een sportdag georganiseerd op 15 augustus en werden zomer sportspelen georganiseerd (vijf dagen). Na evaluatie blijkt dat de zomer sportspelen meer succes kent dan de sportdag. Vanaf 2011 zullen enkel nog de zomer sportspelen worden georganiseerd. Een verdere uitbreiding van het sportaanbod is niet noodzakelijk. Via het financieel meerjarenplan sport, afgesproken in de werkgroep sport, worden de sportmaterialen regelmatig vernieuwd. Het aanwezige sportaanbod wordt kwalitatief ondersteund door het ‘Personal Fit Plan’. Dit project biedt gedetineerden een persoonlijke handleiding om op een gezonde manier te bewegen. De effecten van het bewegen worden gemeten, getoond en geëvalueerd in een persoonlijk rapport. In 2010 werd het eerste volledige jaar gedraaid met het systeem van de inspanningstesten. Deze brengen het uithoudingsvermogen van de testpersoon in kaart. Na 14 weken gebeurt er een hertest en wordt gekeken hoe het uithoudingsvermogen is geëvolueerd. In totaal worden deelnemers vier keer per jaar getest.


27 Tijdens de periode tussen test en hertest krijgen de deelnemers een sportschema op maat van hun lichaam. Dit schema baseert zich op de ideale hartslagwaarden. Bij elke sportactiviteit kan de gedetineerde gebruik maken van zijn persoonlijke hartslagmeter tijdens de sportmomenten. Bij aanvang gebeurden deze testen door ‘Het Gezonde Net België’. Ondertussen, na opleiding, voert de sportfunctionaris deze uit. Uit de evaluatie (50% uitval) blijkt dat individuele deelnemers meer begeleiding/coaching nodig hebben om effectief van start te gaan en om effectief hun gegevens in te geven in de computer. Na de nodige opleiding wordt deze opvolging in hoofdzaak voorzien door de sportmonitor van de inrichting.(pba). In 2010 werd een verkenning gedaan om het ‘Personal Fit Plan‘ af te stemmen op het aanbod ‘gezondheid’ van het Centrum voor Basiseducatie. De sportfunctionaris heeft een voorstelling gedaan van het ‘Personal Fit Plan’ op het onderwijsoverleg. Er werden verdere afspraken gemaakt met de lesgevers om de inhoud van de cursus af te stemmen op het project. Bijkomend zullen in de bibliotheek boeken m.b.t. bewegen en voeding in de kijker worden gesteld. Dit alles zal uitgevoerd worden in 2011.

6. Cultuur Vorming Klassiek in het aanbod worden de cursussen ‘ Vader in de gevangenis’ en ‘ Omgaan met lastige situaties ‘ met succes georganiseerd. In 2010 werd als vervolg van de actie Bond zonder Naam 2009 ‘ Schrijven kan je overal’ een workshop van drie bijeenkomsten “ creatief schrijven ‘ georganiseerd. Ontspanning In het najaar werd een ‘open crea atelier ‘ georganiseerd, na bijsturing vanuit de ervaringen in 2009. Intussen hebben wekelijks gitaarlessen plaats. Deze worden begeleid door een vrijwilliger JWT. Vijf maal per jaar wordt een muzikaal optreden voorzien via Surfing Airlines, een boekingsagentschap. Nadeel is dat dit aanbod vrij eenzijdig is. Tijdens de jaarlijkse barbecue wordt een optreden verzorgd door een plaatselijke coverband. Ontspanning wordt elke avond voorzien in de ontspanningszaal. De kerngroep zorgt elk jaar tijdens de jaarwisseling voor een ontspanningsaanbod. Vooral de quiz werd erg geapprecieerd. Ook dit jaar is het project ‘Buiten Beeld’, kijken naar films met nabespreking in samenwerking met het filmfestival Open doek en De Rode Antraciet georganiseerd. Bibliotheek Het wekelijks bibliotheekbezoek is intussen een vaste waarde geworden. Sinds 2010, via de convenant, zijn vaste bibliotheekmedewerkers vanuit de bibliotheek Turnhout aanwezig. Zij verzorgen samen met de vrijwilligers JWT het bibliotheekbezoek. Naast de collectie aanwezig in de gevangenis kunnen bijkomend materialen ontleend worden vanuit de bibliotheek Turnhout. In 2010 werd de collectie en de inrichting verder uitgebouwd. Er werden 45% meer bezoekers genoteerd, dit mede door het nieuwe aanbod van CD’s. Er werden 60% meer uitleningen gerealiseerd.


28 De projectmiddelen vanuit de provincie Antwerpen werden verminderd, waardoor het opgestelde actieplan , trager zal uitgevoerd worden. Een gevolg is onder meer dat tot op heden geen tijdschriften in de collectie worden opgenomen. Een uitdaging voor de toekomst is de verwezenlijking van een ICT verbinding met de bibliotheek, waardoor de catalogus van de bibliotheek kan geraadpleegd worden en de uitlening zelf, de statistieken e.d., gedigitaliseerd kunnen worden.

7. Algemene tendensen Zorgen voor aanpassing, vernieuwing en verdieping in een reeds jarenlang bestaand hulpen dienstverleningsaanbod is aan de orde. Stilstaan is achteruit gaan. Zowel wat de werking van de kerngroep betreft als het herstelfonds werd terug aangesloten bij de jarenlange traditie en kwam dit terug op gang. Het onderwijsaanbod zal aangepast en vernieuwd worden. In 2011 zal nieuw aanbod geïntroduceerd worden door CVO-LBC . Kwaliteitsverbetering wordt doorgevoerd in de beroepsopleiding door de ondersteuning van de G- coach via Basiseducatie. In deze context is het belangrijk om aan kruisbestuivingen te doen. In 2011 zal de cursus gezondheid aangepast worden aan de deelnemers aan het ‘Personal Fit Plan‘. Het Personal Fit Plan zelf ondersteunt het bestaande sportaanbod en werkt aan de persoonlijke verantwoordelijkheid van de gedetineerde zelf. Werken aan sociale vaardigheden in de beroepsopleidingen via het door VDAB gehanteerde model vormt eveneens een uitdaging. Onderwijs en beroepsopleidingen ondersteunen door een gerichte themawerking in de bibliotheek is een bijkomende mogelijkheid. Via de aanpassing van de organisatie van het aanbod o.a. door het introduceren van een zitdag door de TB en een carrouselaanbod door CGG willen we meer gedetineerden bereiken. Via al deze wegen willen we in het PSC werken aan de efficiëntie en de kwaliteitsverbetering van het hulpen dienstverleningsaanbod. In 2011 willen we op dit zelfde elan verder gaan.


29

Hoofdstuk 4: profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) In hoofdstuk IV staat de profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod centraal. De bekendmaking van het aanbod is essentieel om gedetineerden ervan gebruik te laten maken. Hiervoor dienen de gedetineerden geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd te worden.

Algemene bekendmaking van het aanbod hulpen dienstverlening Het aanbod hulpen dienstverlening wordt proactief bekend gemaakt aan alle nieuwkomers. Elke maand wordt door de trajectbegeleiders samen met de organisatieondersteuner het aanbod bekend gemaakt via het groepsonthaal. Nadien kunnen gedetineerden via een rapportbriefje gericht aan de trajectbegeleiders individueel verdere informatie ontvangen. De beroepsopleidingen worden bekend gemaakt via een snuffelstage. Deze snuffelstage wordt verzorgd door de trajectbegeleider. In deze snuffelstage wordt langs de leslokalen van de beroepsopleidingen gelopen. Op die manier hebben gedetineerden heel concreet een zicht op elke opleiding. Naast het opleidingsaanbod wordt ook steeds uitleg gegeven over de werking van en de doorverwijzing naar de VDAB. Het aanbod komt uitgebreid aan bod in de onthaalbrochure voor de gedetineerden en op het informatiekanaal ( teletekstsysteem). Twee keer per jaar wordt een aparte onderwijsbrochure uitgewerkt. Daardoor wordt het onderwijsaanbod in zijn geheel overzichtelijk kenbaar gemaakt en oogt het materiaal professioneel. Op verschillende plaatsen ( secties , vormingsgang) werden prikborden en folderrekken geplaatst waardoor affiches en folders gericht kunnen gepresenteerd worden. Via gesprekken, brochures, folders, affiches en het infokanaal zijn gedetineerden op de hoogte van het aanbod aan hulpen dienstverlening. Specifieke acties rond bekendmaking van bepaald aanbod Aansluitend aan het kinderbezoek komt de lesgever van de cursus ‘ vader in de gevangenis’ het programma bekend maken en toelichten aan de vaders. Via deze weg komen aanmeldingen binnen voor dit eerder hoogdrempelig aanbod. Bekendmaking aanbod beroepsopleidingen over de gevangenissen heen Het PSC Hoogstraten beschikt in Vlaanderen over een uniek aanbod, namelijk het aanbod van beroepsopleidingen in de gevangenis, met aansluitend het behalen van een VDAB attest. In samenwerking met VDAB Turnhout werd een affiche en folder voor de beroepsopleidingen opgemaakt en verdeeld over alle strafinrichtingen, en naar alle CAW’S , met afdeling JWW.

Bekendmaking onderwijsaanbod


30

De onderwijscoördinator maakt het onderwijsaanbod bekend bij het PSD team op het moment dat de onderwijsbrochure is opgemaakt. Bekendmaking aanbod CGG De Kempen Daar gedetineerden slechts in dit aanbod terechtkomen via doorverwijzing, werden er speciale folders opgemaakt voor de doorverwijzers ( PSD/JWT) en voor gedetineerden, die deze folder ontvangen bij het doorverwijsgesprek. Bekendmaking aanbod Herstelfonds De nieuwe folders worden op het groepsonthaal aan alle nieuwkomers bezorgd. Bekendmaking aanbod via penitentiair personeel Het penitentiair personeel heeft veel en rechtstreeks contact met de gedetineerden. Zij zijn daardoor ook goed geplaatst om vragen, noden en behoeften van gedetineerden op te vangen. Om goede informatie te kunnen geven is het noodzakelijk dat het personeel op de hoogte is van het bestaande hulpen dienstverleningsaanbod. Elk nieuw personeelslid ontvangt de onthaalbrochure voor personeel welke eveneens het aanbod aan hulpen dienstverlening beschrijft. Via de gele map met deelnemerslijsten is het bewakend kader op de hoogte van het lopende aanbod en van de gedetineerden welke effectief deelnemen. In die zin kunnen zij gedetineerden motiveren. Het infokanaal, kan ook door het penitentiair personeel geraadpleegd worden, zo zijn zij van het aanbod op de hoogte en ook van de procedure welke gedetineerden dienen te volgen om zich in te schrijven. Om dit systeem goed draaiende te houden is de wisselwerking organisatieondersteuner, de PA’s en het klassement van essentieel belang.

tussen

de

Sinds 2010 beschikt elk personeelslid over een persoonlijk postbakje in het wachtlokaal. Via deze weg wordt Krant X aan elk personeelslid verdeeld. Tevens werd in 2010 het aangepaste overzicht Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van Hoogstraten,op deze manier verspreid.


31

Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Een draagvlak creëren gebeurt nooit vanzelf. Het is bovendien niet vanzelfsprekend om een draagvlak te vergroten en uit te bouwen. Dit hoofdstuk staat stil bij de initiatieven die de Vlaamse partners ondernemen om deze 4e strategie te realiseren. In de omgang met de diverse actoren staan principes als respect en open communicatie centraal. Tijdens de dagdagelijkse organisatie van de hulpen dienstverlening wordt er op een respectvolle manier in communicatie gegaan met Justitie en wordt er maximaal rekening gehouden met hun bekommernissen. Daarnaast wordt de gevangenisdirectie maximaal betrokken bij het hulpen dienstverleningsbeleid. In de onthaalbrochure voor nieuw personeel wordt zowel de hulpen dienstverlening aan gedetineerden als de betrokken actoren uitvoerig beschreven. Op deze manier is al het justitiepersoneel op de hoogte. Deze brochure wordt eveneens verdeeld aan alle hulpen dienstverleners waardoor zij ook op de hoogte zijn van de specifieke werking van het PSC Hoogstraten. Wederzijdse kennis van mekaars context en opdracht vormt een belangrijke basis voor de uitbouw van de samenwerking. Naar de bredere samenleving toe organiseert het PSC Hoogstraten de zogenaamde ‘gevangenistocht’. Groepen kunnen beroep doen op dit aanbod. In dit kader bracht CLB Kempen een bezoek aan de inrichting. Tijdens dit bezoek krijgen zij een algemene toelichting door de directie en de beleidsmedewerker. Nadien kunnen zij in twee rondes in kleine groepjes gesprekken voeren met de penitentiair beambten en gedetineerden m.b.t. het concrete gevangenisleven. Daarnaast is het bestaande initiatief zoals de filmvoorstelling voor personeel in het kader van Open doek, ‘Buiten Beeld’, een verworvenheid. Speciaal om te vermelden voor 2010 is het project ‘over de muren’. In samenwerking met Vormingplus Kempen, de stad Hoogstraten en de Strafinrichting Wortel en JWT werd naar aanleiding van 800 jaar Hoogstraten het project ‘over de muren‘ gerealiseerd. Door dit project werd een context gecreëerd waarin jongeren binnen en buiten de gevangenis elkaar ontmoeten, ervaringen uitwisselen en samen een sociaal leerproces doormaken. Via gezamenlijke workshops lassen, fotografie en slagwerk werd contact gemaakt, en ontmoetingen gerealiseerd. Ervaringen en resultaten werden naar de brede samenleving kenbaar gemaakt via een toonmoment met percussie en fotografie tijdens de jaarlijkse rommelmarkt van Wortel. In het najaar werd een fototentoonstelling in het administratief centrum van de stad Hoogstraten en een fotoparcours in de etalages van winkels, café’s, restaurants in de Vrijheid( centrumstraat) gerealiseerd. In 2010 werd eveneens een groep hogeschoolstudenten van de Katholieke Hogeschool Kempen en de Artesis Hogeschool Antwerpen richting architectuur ontvangen. De beleidsmedewerker gaf een rondleiding en toelichting omtrent het PSC Hoogstraten en de hulp en dienstverlening. Tevens werd stilgestaan bij de benodigde infrastructuur om deze werking mogelijk te maken.


32

Hoofdstuk 6: (strategie 5)

een

HRM-

en

Organisatieontwikkelingsbeleid

Met deze vijfde strategie trachten we te komen tot een HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid om alle interne en externe medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap te motiveren, te ontplooien en optimaal efficiënt en effectief in te zetten in hun opdracht voor hulpen dienstverlening in de Vlaamse gevangenissen. Het HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid is in belangrijke mate terug te vinden bij de diverse organisaties die personeel aanleveren in het kader van het hulpen dienstverleningsaanbod. Verschillende intervisiemomenten, aparte vergaderingen met de ‘ gevangenis-medewerkers’ specifiek rond het werken in de context van de gevangenis en vormingen, worden zowel op organisatieniveau als op Vlaams niveau georganiseerd (vorming voor alle lesgevers en onderwijscoördinatoren vanuit het VOCVO, vorming voor lesgevers georganiseerd door Onderwijsconcortium De Rank, basisopleiding voor nieuwe hulpen dienstverleners, overleg met alle detentieconsulenten bij VDAB, onderwijsverantwoordelijken, sportfunctionarissen, bibliotheekmedewerkers). In 2010 werden twee gezamenlijke teamdagen PSD/TB georganiseerd. In het voorjaar werd een teamdag georganiseerd over beroepsgeheim , in de namiddag maakte het team kennis met het vernieuwde CAW huis te Herentals. In het najaar werd een werkbezoek gebracht aan de therapeutische gemeenschap De Kiem. Jaarlijks wordt een uitwisselingsdag georganiseerd voor de monitoren van de beroepsopleiding en de instructeurs VDAB Herentals. Dit keer werd het PSC ontvangen bij VDAB Herentals en kregen we een uitgebreide rondleiding bij de transportopleidingen , aansluitend werd een bezoek gebracht aan de opleidingen bouw en werd bijkomende informatie verstrekt omtrent o.a. de 9+3 sleutelcompetenties. In het najaar werd een informatiemoment voor de hulpen dienstverleners en de leden van de werkgroepen georganiseerd. De bibliotheekmedewerker verantwoordelijk voor de gevangenisbibliotheken gaf toelichting over de werking van en in de bibliotheek van het PSC , het inrichtingshoofd gaf uitleg omtrent de tuchtprocedure . Dit alles werd afgesloten met een hapje en een drankje en een informele babbel. Door de komst van professionele medewerkers in de bibliotheek werd een functiebeschrijving opgemaakt voor alle betrokkenen bij de bibliotheek werking . Met name de inzet van de professionele medewerker , de vrijwilliger JWT, de organisatie-ondersteuner en de gedetineerde /helper werden geformuleerd en bijgestuurd. Een belangrijke opdracht van de beleidsmedewerker in samenwerking met de onderwijscoördinator en de organisatieondersteuner is de introductie van nieuwe externe medewerkers in het PSC Hoogstraten. Op dit moment worden nieuwe medewerkers op de hoogte gesteld van de noodzakelijke inentingen en het brandevacuatieplan. In 2010 was de (tijdelijke )organisatie ondersteuner minder betrokken bij deze introductiegesprekken en speelde de onderwijscoördinator een grotere rol. Een tweede continue opdracht in dit kader voor de beleidsmedewerker is de toelichting die gegeven wordt aan de pba’s in opleiding in het kader van hun huiswerkopdracht tijdens de stage in het PSC. In vergelijking met 2009 was de vraag groter.


33 In 2010 werd een informatiemoment voor nieuw personeel in het PSC ( zowel intern als extern) georganiseerd . Via een carrouselsysteem maken medewerkers in kleine groepjes kennis met de belangrijkste diensten in het PSC ( griffie/rekendienst , PSD , HPA, Vlaamse Gemeenschap ( BM) , TB en OO).


34

Hoofdstuk 7: algemene conclusie In het PSC Hoogstraten kunnen gedetineerden gebruik maken van een heel uitgebreid aanbod hulpen dienstverlening. Dankzij een goede samenwerking op diverse niveaus is het mogelijk om de kwaliteit van de dienstverlening te garanderen. Deze samenwerking situeert zich zowel op het vlak van de dagdagelijkse werking, waarbij de samenwerking tussen de organisatieondersteuner, de aanbodverstrekkers en het penitentiair kader centraal staat, als op het beleidsniveau. De constructieve medewerking van iedereen maakt dit mogelijk. In 2010 werden verdere stappen gezet binnen het gezamenlijke beleidsplanningsproces hulpen dienstverlening aan gedetineerden. De visie/missie werd verder gespecifieerd en verfijnd, de aanloop naar de opmaak van de omgevingsanalyse werd genomen. Deze stappen werden getoetst in de verschillende werkgroepen waar tevens actiepunten voor 2011 werden geformuleerd. In 2010 werd het overleg beleidsmedewerker – directie verder ontwikkeld en geformaliseerd. Op Vlaams niveau werd een beleidsteam HDV geïnstalleerd. De bestaande overlegstructuren aanpassen en verder uitbouwen in het licht van een kwaliteitsvolle uitbouw en ontwikkeling van het HDV aanbod is noodzakelijk. Conform de geformuleerde missie biedt het PSC aanbodverstrekkers om pilootprojecten te ontwikkelen.

Hoogstraten

ruimte

aan

de

In dit kader werden in 2010 belangrijke stappen gezet. Door de reorganisatie van hun werk via de organisatie van zitdagmomenten worden meer gedetineerden bereikt door de TB. Zowel in onthaal als in begeleiding. Het Personal Fit Plan werd verder uitgebouwd en geïmplementeerd, waardoor het ruime sportaanbod kwalitatief wordt ondersteund. Dit is mogelijk door de uitgebreidere inzet van de sportmonitor (pba). De inzet van de G coach door Basiseducatie in de beroepsopleiding werd mogelijk gemaakt door extra projectmiddelen. De eerste ervaringen op dit vlak zijn alvast positief. Probleem welke zich bij dergelijke projecten steeds stelt is de verdere opvolging en implementatie. Als extra projectmiddelen wegvallen is de vraag steeds weer hoe kunnen deze verder gezet worden, een aanpassing van de regelgeving onderwijs dringt zich in deze op. Binnen het PSC Hoogstraten wordt er goed en hard samengewerkt aan een groot aanbod van hulpen dienstverlening. Maar de inzet van de vele medewerkers loopt dikwijls nog teveel naast mekaar. Dit uit zich zowel in de werking van de werkgroepen, als aan de inzet van de medewerkers afzonderlijk. Elke werkgroep werkt afzonderlijk aan het eigen aanbod. Het zicht op het geheel ligt vooral bij BM en OO en in mindere mate bij het beleidsteam HDV. Welke richting dit dient uit te gaan is nog niet duidelijk, de omgevingsanalyse met daaraan geformuleerde doelstellingen kan in deze richtinggevend zijn. Door kruisbestuivingen te realiseren wordt gewerkt aan een versterkte en gezamenlijke inzet van verschillende medewerkers. Binding van het Personal Fit Plan en de cursus gezondheid van Basiseducatie werd via contact van de sportfunctionaris met de lesgever mogelijk gemaakt. De effectieve realisatie volgt in 2011. Via het werkbezoek aan VDAB werd kennis gemaakt met de ‘ 9+3sleutelcompetenties ‘ . Zowel door de monitoren van de Beroepsopleiding, de TB als door de lesgever jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

35 basiseducatie in het programma ‘ communicatie op de werkvloer’ zullen hiermee aan de slag gaan. Gedetineerden halen soms hun getuigschrift VDAB niet. Niet omwille van hun tekort aan technische kennis , maar omwille van een gebrek aan sociale vaardigheden. In 2011 zal via de thema werking in de bibliotheek de opleidingen en het onderwijs ondersteund worden. Binnen de huidige justitiële context staat een open inrichting met een open gemeenschapsregime onder druk. Welke groepen gedetineerden komen in het PSC terecht, wie wordt er met het HDV aanbod bereikt en wie niet? Momenteel heerst de indruk dat de populatie verandert. Klopt dit of klopt dit niet? Regelmatig de populatiegegevens bijhouden en onderzoeken is noodzakelijk. De verdere ontwikkeling en het uitgebreider gebruik maken van het GOS (gedetineerdenopvolgsysteem) is hierbij een belangrijk instrument. Al deze evoluties zijn noodzakelijk om een kwaliteitsvolle uitbouw van een hulpen dienstverleningsaanbod op basis van de behoeften van gedetineerden met het oog op hun re -integratie te realiseren. Dit is een permanente uitdaging voor de ganse ploeg van medewerkers.


36

Bijlage 1: DE VISIE EN MISSIE PSC HOOGSTRATEN

1.

DE

VISIE : of het ideaaltypisch maatschappijbeeld waaraan Belgische penitentiaire inrichtingen en zo ook het PSC Hoogstraten een bijdrage moeten leveren

Penitentiaire inrichtingen staan in voor de uitvoering van vrijheidsberovende straffen en maatregelen . Binnen de Europese en Belgische samenleving doen ze dit conform het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (Europa) én de Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van gedetineerden (België). Beide institutionele kaders bevatten de politiek maatschappelijke fundamenten die door de Belgische penitentiaire inrichtingen dienen te worden gerespecteerd en nageleefd bij de uitvoering van penitentiaire straffen en maatregelen. Conform deze fundamenten is het benemen van de vrijheid de essentie van elke gevangenisstraf. Gedetineerden worden dan ook aan geen andere beperkingen onderworpen dan deze die uit de vrijheidsstraf voortvloeien of door de wet bepaald worden. De andere rechten blijven gewaarborgd. In het bijzonder gaat het om het recht op basiszorg, hulpverlening, arbeid, onderwijs, cultuur , sport en eigen vrije tijd. Verder grijpt het benemen van de vrijheid steeds plaats in psychosociale, fysieke en materiële omstandigheden die de veiligheid en waardigheid van de mens eerbiedigen en die hem aanspreken op zijn individuele en sociale verantwoordelijkheid.

2.

DE MISSIE : of de bijzondere bijdrage vanwege het PSC Hoogstraten aan de visie Het PSC Hoogstraten staat voor Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten en staat als penitentiaire inrichting in voor de uitvoering van vrijheidsberovende straffen en maatregelen binnen het Belgisch grondgebied. Het PSC Hoogstraten onderschrijft de gedeelde missie tussen de Federale Overheidsdienst Justitie, Directoraat - generaal EPI enerzijds en de Vlaamse Gemeenschap anderzijds. Deze gezamenlijke missie werd geformuleerd in het Gezamenlijk Bijkomend Implementatieplan Vlaamse Gemeenschap – Justitie betreffende het Vlaams Strategisch Plan “Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden” op 15 januari 2007. Analoog aan deze gedeelde missie zorgt het PSC Hoogstraten vanuit een open gemeenschapsregime voor een rechtsconforme, veilige, humane, en op re-integratie en herstel gerichte invulling van de vrijheidsberovende straf of maatregel. Gegeven haar open gemeenschapsregime legt het PSC Hoogstraten een bijzondere klemtoon op de op re-integratie gerichte invulling van de vrijheidsberovende straf, dit wil zeggen de voorbereiding van de gedetineerde op de vrijlating, op de samenleving en daardoor op alle jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

37 aspecten van het leven na de invrijheidstelling. Hierdoor is de strafuitvoering in het PSC Hoogstraten expliciet en in hoofdzaak gericht op rehabilitatie, re-integratie en herstel. Er zijn tal van projecten in verschillende beleidsdomeinen die hiertoe bijdragen: de beroepsopleidingen, een gevarieerd onderwijsaanbod, vormingen gericht op de persoonlijke en relationele vaardigheden, herstelgerichte activiteiten( intra en extra muros), een uitgebreid sportaanbod, de kerngroepwerking( opnemen van eigen verantwoordelijkheid, werken naar rehabilitatie en re-integratie), de familiale en kindgerichte werking. Het garanderen van een geslaagde re-integratie vereist enerzijds een bijzonder goed relationeel klimaat binnen de inrichting steunend op dialoog en interactie in een aangename omgeving. Anderzijds vereist een geslaagde re-integratie een optimale samenwerking tussen de diverse publieke, semi-publieke en private partners en de medewerkers onderling. In het PSC Hoogstraten levert éénieder een eigen bijdrage en handelt hierbij met respect voor de bijdragen van de anderen. De gedeelde missie, de bijzondere klemtoon op een geslaagde re-integratie impliceren bijzondere engagementen vanwege het PSC Hoogstraten naar alle betrokkenen: In het bijzonder wil het PSC Hoogstraten een voortrekkersrol opnemen. De bereidheid tot verandering en een kritische ingesteldheid creëren een plaats waar pilootprojecten tot ontwikkeling kunnen komen. De hierdoor opgedane kennis en ervaring kan doorgegeven worden naar de andere inrichtingen. De gedeelde missie, de bijzondere klemtoon op een geslaagde re-integratie impliceren bijzondere engagementen vanwege het PSC Hoogstraten naar alle betrokkenen: 

Aan de gedetineerden en hun directe sociale omgeving: Een verzekering van de rechtspositie van de gedetineerde vormt de basis van ons handelen1. Een vrijwaring van de orde2 en de veiligheid in de instelling3. Een humane strafuitvoering waarbij gedetineerden binnen een tolerante sfeer en een aangename, open omgeving met respect voor de menselijke waardigheid benaderd en behandeld worden. Een open regime en goed relationeel klimaat, dat zeer sterk gericht is op rehabilitatie4, re-integratie5 en herstel6. Stap voor stap wordt met gedetineerden gewerkt aan de

1

2

3

4 4

5

Onder het verzekeren van de rechtspositie wordt verstaan dat de uitvoering van de rechten en plichten van de gedetineerden wordt gevrijwaard voor zover deze in overeenstemming is met de opgelegde vrijheidsbenemende straffen en maatregelen. Onder orde wordt verstaan, een toestand waarin de gedragsregels worden nageleefd die noodzakelijk zijn voor het tot stand brengen of het handhaven van een menswaardig samenlevingsklimaat in de inrichting. Onder veiligheid wordt verstaan,een toestand waarbij in de inrichting de fysieke integriteit van personen gevrijwaard wordt en waarin roerende of onroerende goederen geen gevaar lopen van wederrechtelijke beschadiging, vernieling of ontvreemding Open regime = infrastructureel te interpreteren, er is geen omheining, gedetineerden kunnen op verplaatsing. Rehabilitatie is het proces waarbij door de hulpen dienstverlening een bijdrage wordt geleverd aan de ontwikkeling van competenties en vaardigheden van gedetineerden. Door te werken aan re-integratie worden gedetineerden op de terugkeer in de maatschappij voorbereid,het terugbrengen van de gedetineerden in de samenleving staat centraal. jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

38 opbouw van een dagritme en het opnemen van de eigen verantwoordelijkheid. Deze op maat gerichte aanpak richt zich op de potentie van elke gedetineerde. Op deze wijze bereidt PSC Hoogstraten de gedetineerden voor op een geslaagde terugkeer naar de samenleving. 

Aan de FOD Justitie Een correcte uitvoering van de opdracht of de realisatie van de uitvoering van de vrijheidsberovende straffen en maatregelen. Een transparante, performante en toonaangevende uitvoering van de opdracht. Innovatie en kennisontwikkeling zijn mogelijk.



Aan de Vlaamse Gemeenschap Een optimale samenwerking teneinde de hulpen dienstverlening aan gedetineerden en hun directe sociale omgeving maximaal en kwalitatief uit te bouwen. PSC Hoogstraten biedt ruimte voor de ontwikkeling van pilootprojecten.



Aan de overige publieke, semi-publieke en private partners Een uitdagende, stimulerende en op samenwerking en vernieuwing gerichte werkomgeving, waarbinnen elke partner de ruimte heeft om zijn eigen opdracht te ontwikkelen.



Aan de medewerkers actief/werkzaam binnen het PSC Hoogstraten Een uitdagende, stimulerende en op communicatie en samenwerking gerichte werkomgeving in een aangenaam, open kader. De zorg voor de fysieke en psychische integriteit van iedereen.

6

Herstel : PSC Hoogstraten biedt een context waarin aan de gedetineerden de mogelijkheid geboden wordt om bewust te worden van de gevolgen van hun daden voor zichzelf,hun familie en directe omgeving, maar ook voor hun slachtoffers en hun familie en de samenleving in het algemeen. Dit om terug zijn plaats in de samenleving volwaardig op te kunnen nemen jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het PSC Hoogstraten

39

Bijlage 2 : Uitleencijfers bibliotheek HOOGSTRATEN 2010 januari februari maart Leners Nw leners

58 9

55 5

46 6

april

mei

53

juni 43

Jaar augustus september oktober november december totaal

juli 51

1

80

96

83

83

104

57

809

7

11

6

13

1

5

64

Act leners

0

Fictie JB

0

JBa

0

JBb

0

JBc Tot Jeugd

0 0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Strips Jeugd

23

25

42

15

16

59

62

74

44

45

37

28

470

Strips Volw

17

29

30

32

6

25

11

24

16

3

41

12

246

Tot strips

40

54

72

47

22

84

73

98

60

48

78

40

716

Thriller+

39

23

10

19

21

35

21

30

35

10

296

2

1

3

23

30

Humor

1

2

Familie

2

2

SF/Fant

3

3

8

3

3

2

3

1

1 2

1

2

14

5

Oorlog

3

7

Historisch

2

2

2

Waar geb Andere Tot romans

2

5

4

1

2

1

1

3

1

18

4

9

7

10

2

48

1

1

17

2 8

6

3

5

2

1

15 4

47 17

6

7

10

1

2

1

26

43

61

36

39

36

50

47

41

45

57

17

498

47

64

51

52

42

66

102

100

83

103

119

69

898

Poëzie CD's POP

4 6

Biografie

9

31

2

CD's Klass

1

1

12

4

9

5

12

18

3

66

5

5

6

10

2

2

15

9

15

9

18

8

104

Tot CD's

52

70

57

63

45

80

121

118

103

124

155

80

1068

Tot fictie

118

167

190

146

108

200

244

263

204

217

290

137

2284

5

13

20

14

15

1

72

2

13

5

38

1

8

1

12

4

18

CD's Andere

1

2

Non-fictie algemeen

1

wijsbegeertee

3

2

1

godsdienst Sociale wetenschappen

2

3

3

1 1

3

2 2

5

3

economie recht

3

1

1

2

2

1

Krijgswetensch.

1

psychologie

2

2

1

1

4

2 2

1

3

2

2

2

2

2 1

2

1

1

5

2

4

3

7

3

1

3

2

5

4

1

2

5 9

4

geneeskunde

6

10

4

4

3

wiskunde natuurkunde

4

4

9

1

4

2

2

4

2

25

1

8

5

3

44

4

10

53

2 2

7

3

2

2

26


40

Bord-denk

3

2

Land-tuinbouw

2

techniek

1

2

kunst

3

2

1

9

3

3

4

30

1

1

3

2

1

10

5

1

1

7

7

10

1

37

1

1

4

2

1

1

2

5

25

2

1

1

6

1

10

1

3

2 1

muziek

2

2

foto Kunstnijv.

6

8

1

1

Dans-toneel

0

Taal-letteren

12

2

geschiedenis

4

Land-volkeren

4

2

Tot non-fictie

51

36

Maandtotaal

169

203

7

2

9

1

2

5

10

5

11

4

70

3

6

6

9

8

10

3

4

2

4

59

1

1

4

2

4

4

6

1

3

32

27

24

41

41

62

62

68

69

66

52

599

217

170

149

241

306

325

272

286

356

189

2883


41


Jaarverslag 2010 Hulp en dienstverlening aan gedetineerden PSC Hoogstraten

Recommend Documents