JAARVERSLAG 2010 Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Centrale gevangenis Leuven

JAARVERSLAG 2010 Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Centrale gevangenis Leuven

2

Voorwoord

Voor u ligt het tweede jaarverslag rond de hulpen dienstverlening in de Centrale Gevangenis van Leuven. Dankzij de inspanning van alle betrokken actoren zijn we er weer in geslaagd om een evaluatie te maken van het voorbije jaar en de actiepunten te formuleren voor 2011.

Het jaarverslag van 2010 ziet er anders uit dan dit van 2009. 2009 was het eerste volledige jaar na de implementatie van het strategisch plan. In het jaarverslag hebben we een overzicht gegeven van de opstart van het strategisch plan en van het volledige hulpen dienstverleningsaanbod. Hierbij werd niet enkel gekeken naar het nieuwe aanbod maar werd ook het aanbod opgenomen dat al jarenlang in de Centrale Gevangenis van Leuven aanwezig was. In dit jaarverslag wordt geen volledig overzicht meer gegeven maar ligt de focus op de nieuwigheden. U gaat zien dat het hierbij niet altijd gaat om nieuw aanbod maar vaak ook om verbeteringen die de kwaliteit van het aanbod ten goede komen of die maken dat het aanbod beter afgestemd is op de noden van de gedetineerden. Dankzij de medewerking van jullie allen hebben we hiervan werk kunnen maken. De openheid van elkeen om zich niet te beperken tot zijn eigen terrein maar om over het muurtje te kijken naar de andere terreinen maakt dat iedereen ook dit jaar meer naar elkaar toegegroeid is. Op deze manier slagen we er meer en meer in om de gedetineerde integraal te benaderen.

Dit jaarverslag blikt niet enkel terug maar kijkt ook vooruit. In de Centrale Gevangenis van Leuven liggen nog heel wat uitdagingen om de hulpen dienstverlening aan de gedetineerden te optimaliseren en nog beter af te stemmen op hun noden en behoeften. Doorheen het jaarverslag kan u de acties lezen die door het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening voor 2011 geformuleerd werden.

Tot slot wil ik jullie allen bedanken voor de medewerking. Dit jaarverslag zou er niet zijn zonder de medewerking van elkeen die betrokken is op de hulpen dienstverlening, zowel vanuit de Vlaamse gemeenschap als vanuit justitie. En hierbij gaat het niet enkel om dit document maar voornamelijk om de inhoud ervan. De uitbouw van een kwalitatief aanbod dat afgestemd is op de noden en de behoeften van de gedetineerden kan enkel tot stand komen dankzij de inspanningen van velen. Vooruitblikkend naar 2011 heeft iedereen zich ook achter de acties gezet die vanuit de uitdagingen naar bovengekomen zijn. Hierdoor zal ook 2011 een boeiend jaar worden in de Centrale Gevangenis van Leuven!

Karen De Win Beleidsmedewerker

jaarverslag 2010 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de Centrale Gevangenis van Leuven

Inhoudstafel Voorwoord ............................................................................................................................. 2 Inhoudstafel........................................................................................................................... 3 Lijst met afkortingen .............................................................................................................. 4 Inleiding ................................................................................................................................. 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis............................................................................. 6 1. Historiek van de inrichting ........................................................................................... 6 2. Infrastructuur .............................................................................................................. 6 3. Bevolking .................................................................................................................... 6 4. Regime ....................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) .............................................................................................. 9 1. PMD-werking .............................................................................................................. 9 2. Sleutelfuncties ...........................................................................................................11 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) .............................................15 1. Aanbod Welzijn ..........................................................................................................16 2. Aanbod Gezondheidszorg .........................................................................................18 3. Aanbod onderwijs ......................................................................................................21 Onderwijstrajecten (zelfstandig studeren) ......................................................................22 Diplomagericht onderwijs ..............................................................................................23 Attestgericht onderwijs ..................................................................................................24 Onderwijs door vrijwilligers ............................................................................................24 Open Leercentrum ........................................................................................................25 4. Aanbod tewerkstelling ................................................................................................26 Aan de Bak – programma..............................................................................................26 Diversiteitproject ............................................................................................................26 5. Aanbod sport .............................................................................................................29 6. Aanbod cultuur...........................................................................................................30 Vorming .........................................................................................................................30 Creatieve activiteiten - ontspanningsactiviteiten ............................................................31 Bibliotheek.....................................................................................................................32 7. Herstelgerichte activiteiten .........................................................................................32 8. Aanbod beklaagden ...................................................................................................34 9. Algemene tendensen .................................................................................................35 Hoofdstuk 4: Profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) ....................38 Hoofdstuk 5: Verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) ........................................40 Hoofdstuk 6: Een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) .............................42 Hoofdstuk 7: Algemene conclusie.........................................................................................43 1. Samenvatting .............................................................................................................43 2. Actiepunten – aandachtpunten 2010..........................................................................44 3. Signalen.....................................................................................................................45 Bijlagen ................................................................................................................................46

4

Lijst met afkortingen AA CAW (C)BE CGG CVO DG EPI GPA HIPPO ICT JWW OLC PBA PMD PRH PSD TB UNIZO VCA VDAB VLABUS VOCVO VOKA VTE

Anonieme Alcoholisten Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (Centrum voor) Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Centrum voor Volwassenenonderwijs Directoraat-Generaal Penitentiaire Inrichtingen Gezamenlijk Plan van Aanpak How Individual Learning Partnerships are Possible for Offenders Informatie- en communicatietechnologie Justitieel Welzijnswerk OpenLeercentrum Penitentiair Bewakingsassistent Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening „Personnalité et Relations Humaines‟ (oftewel: persoonlijkheidsvorming) Psychosociale dienst Trajectbegeleiding/ trajectbegeleider Unie van Zelfstandige Ondernemers Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Vlaams Bureau voor Sportbegeleiding Vlaams Ondersteuningscentrum Volwassenenonderwijs Vlaams netwerk van ondernemingen Voltijds Equivalent


5

Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden van start. In 2008 werd de volledige implementatie gerealiseerd, door een laatste uitbreiding naar een aantal gevangenissen in Vlaanderen en Brussel, waaronder ook de Centrale Gevangenis van Leuven. Onderstaande missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: ‘De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving’. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag beschrijft de lokale ontwikkelingen op vlak van hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de Centrale gevangenis van Leuven tijdens het jaar 2010. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de vele partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, worden ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle actoren om tot een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening aan gedetineerden te komen, uitgebreid toegelicht. In de bespreking wordt maximaal teruggegrepen naar de aandachtspunten die geformuleerd werden in het vorige jaarverslag. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden ook dit jaar aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe.


6

Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Dit eerste hoofdstuk bevat een korte omschrijving van de gevangenis, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan contextuele factoren die een invloed (kunnen) hebben op de uitbouw van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden.

1.

Historiek van de inrichting

De Centrale Gevangenis van Leuven werd opgetrokken tussen 1856 en 1859 en werd in gebruik genomen op 1 oktober 1860. De Centrale Gevangenis van Leuven kan beschouwd worden als een typevoorbeeld van de zogenaamde Ducpétiaux-gevangenis: een gevangenis van het cellulaire type in de vorm van een ster met zes vleugels. In de loop van de jaren werd er gerenoveerd en bijgebouwd. Het voorbije jaar werd er gewerkt aan een nieuw complex waar de keuken ondergebracht zal worden. Het einde van de werken is voorzien voor 2011. Nadien zal er werk gemaakt worden van de renovatie van Vleugel F. Op 1 oktober 2010 bestond de Centrale Gevangenis van Leuven 150 jaar. Een gebeurtenis die niet zonder de nodige aandacht voorbijgegaan is. Verderop leest u meer over de activiteiten en de feestelijkheden die in dit kader georganiseerd werden. Deze waren gericht naar diverse doelgroepen: de gedetineerden, het personeel, het bredere justitiële werkveld en de maatschappij.

2.

Infrastructuur

De Centrale Gevangenis van Leuven is gebouwd op een oppervlakte van ongeveer vier hectare. Het is een typische Ducpétiaux-gevangenis met zes vleugels: vier kleine en twee grote. Tussen de vleugels zijn twee wandelkoeren en een sportkoer aanwezig. Bovendien telt de inrichting acht werkhuizen, een theaterzaal, een fitnesszaal, een cardioruimte, een computerlokaal, bibliotheek en diverse leslokalen. Daarnaast zijn er binnen elke vleugel van de Centrale Gevangenis een aantal speelzalen en ook een darts- en een fitnesszaal. De verhuis van de keuken in de loop van 2011 maakt dat er op vleugel F ruimte vrijkomt. Het gebruik van vleugel F zal opnieuw bekeken worden. Naar aanleiding hiervan zal ook de lokalennood met betrekking tot de hulpen dienstverlening in kaart gebracht worden.

3.

Bevolking

De Centrale Gevangenis van Leuven is één van de weinige Belgische gevangenissen die in principe uitsluitend bedoeld is voor strafuitvoering. Hierbij ligt de nadruk vooral op langgestraften. Dit maakt dat de meeste veroordeelden diverse jaren (soms tientallen) in de Centrale Gevangenis van Leuven verblijven. De 300 veroordeelden kunnen grofweg onderverdeeld worden in vier categorieën: crimineel veroordeelden, recidivisten, buitenlanders die na hun straf het grondgebied dienen te verlaten en een beperkte groep van daders van pedoseksuele feiten. Ongeveer 20% van deze veroordeelden zijn anderstaligen.


7 Sinds 1984 verblijven in de Centrale Gevangenis ook beklaagden en dit ter ontlasting van de gevangenis van Sint Gillis. Het gaat momenteel om vijftig personen die wachten op hun proces. Het gaat om mensen die geen binding hebben met België. Dit maakt dat het veelal illegalen en anderstaligen zijn. Het is een heel diverse groep van uiteenlopende nationaliteiten. Deze beklaagden verblijven gemiddeld drie maand in de Centrale Gevangenis van Leuven. De populatie van de Centrale Gevangenis van Leuven is een constante populatie van 350 gedetineerden. Omwille van het open deurregime is een overbevolking niet haalbaar. De meeste veroordeelden verblijven hier minimum vijf jaar. Om de overbevolking in de Belgische gevangenissen onder controle te krijgen, werd in het voorjaar van 2010 de gevangenis van Tilburg opengesteld voor Belgische gedetineerden. Tientallen gedetineerden uit de Centrale Gevangenis van Leuven werden overgebracht naar Tilburg. De bevolking in Leuven Centraal is normaal gezien heel stabiel. Deze beweging, die ook gepaard ging met de komst van nieuwe gedetineerden had een hele impact op de hulpen dienstverlening.

4.

Regime

Veroordeelden en beklaagden zijn in de Centrale Gevangenis van Leuven strikt van elkaar gescheiden. Zij hebben elk een eigen, specifiek regime. Ook de wandeling gebeurt afzonderlijk. De veroordeelden kennen een open deurregime, wat impliceert dat de gemeenschapsmomenten zeer frequent zijn. Vanaf de opening der cellen (6u of 7u in het weekend en op feestdagen) tot bij de sluiting (20u10) hebben de gedetineerden de mogelijkheid zich vrij te bewegen op de sectie en op de vleugel waar men zijn cel heeft. Hierbij kunnen zij ook de cel van een medegedetineerde betreden. Uitzonderlijk zijn gedetineerden die uit veiligheidsoverwegingen of bij wijze van tuchtmaatregel voor korte of langere termijn aan een afzonderingsregime of aan een ander beperkt regime worden onderworpen, uitgesloten van het gemeenschapsregime. Dit houdt ook in dat ze niet kunnen deelnemen aan de hulpen dienstverleningsactiviteiten. Op 1 mei 2010 werd het tussenregime ingevoerd. Gedetineerden die herhaaldelijk gedrag stellen dat niet verenigbaar is met het open deurregime worden tijdelijk uitgesloten van het open deurregime. Het tussenregime is vergelijkbaar met het gewone regime in een andere gevangenis: gedetineerden verblijven in principe op hun cel maar kunnen wel deelnemen aan alle activiteiten. De invoering van dit tussenregime heeft dan ook geen invloed op de hulpen dienstverlening. In 2010 werd er veel aandacht geschonken aan de tewerkstelling van gedetineerden. Dit heeft tot gevolg dat 70% van de gedetineerden aan het werk is. Dit komt ongeveer neer op 90% van de gedetineerden die willen werken. Uiteraard heeft dit een invloed op de hulpen dienstverlening. De beklaagden genieten in vergelijking met de veroordeelden een veel beperkter regime. De celdeuren zijn gesloten en er is een beperkter aanbod aan gemeenschappelijke (vrijetijds-) activiteiten. De meeste van deze beklaagden zijn ook buitenlanders die het land zullen worden uitgezet. De beklaagden worden strikt gescheiden gehouden van de veroordeelden. Dit wil ook zeggen dat voor hen een apart hulpen dienstverleningsaanbod uitgewerkt is. Het hulpen dienstverleningsaanbod dat in hoofdstuk drie beschreven wordt, heeft betrekking op de veroordeelden. In een aparte paragraaf zal het hulpen dienstverleningsaanbod voor de


8 beklaagden beschreven worden. Het verder uitbouwen van een kwaliteitsvol aanbod op de diverse domeinen voor de beklaagden blijft een aandachtspunt in 2011.


9

Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod te realiseren binnen de gevangenis is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulpen dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. In dit hoofdstuk worden de werkzaamheden in het kader van de PMD-werking besproken. Daarnaast wordt een korte schets gegeven van de functies die een sleutelrol hebben binnen de organisatie en coördinatie van de hulpen dienstverlening, en is per functie een omschrijving opgenomen van de belangrijkste werkprocessen uit het voorbije jaar.

1. PMD-werking In 2009 werd de PMD-structuur voor de Centrale Gevangenis van Leuven uitgetekend. Deze structuur werd in 2010 geïmplementeerd. In 2011 zal de nadruk liggen op de verdere uitbouw van de werking binnen deze structuur waarbij het accent zal liggen op het voeren van een hulpen dienstverleningsbeleid afgestemd op de noden en de behoeften van de gedetineerden en op de verdere afstemming tussen het PMD, de beleidsgroep en de diverse inhoudelijke werkgroepen. Het schema geeft een volledig overzicht van de PMD-structuur. Hieronder wordt enkel dieper ingegaan op een aantal vernieuwingen en uitdagingen. Het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening kwam in 2010 een eerste keer samen. Het accent lag op de kennismaking tussen de diverse partners en hun aanbod, het voorstellen en goedkeuren van de PMD-structuur en het jaarverslag van 2009. Hierbij werden een aantal actiepunten voor 2010 geformuleerd. In 2011 zal de nadruk minder liggen op de uitwisseling van informatie en meer op het formuleren van gezamenlijke uitdagingen voor 2011. De voorbereiding en opvolging van het PMD gebeurt door de beleidsgroep. Door omstandigheden is deze in 2010 minder samengekomen dan voorzien. De beleidsgroep bereidt het PMD voor. De krachtlijnen die in het PMD uitgezet worden voor 2011 zullen door de beleidsgroep verder opgevolgd worden. De concrete uitbouw van een hulpen dienstverleningsaanbod en het voeren van een beleid hierover ligt voornamelijk bij de inhoudelijke werkgroepen. Sommige werkgroepen staan hier al verder in dan andere. Het verder uitbouwen van het beleidsproces in de diverse werkgroepen en het afstemmen van de werkgroepen op de beleidsgroep en op het PMD is een uitdaging voor 2011 en voor de komende jaren. Met betrekking tot trajectbegeleiding zal hun signaalfunctie binnen de werkgroepen verder uitgewerkt worden. In het najaar van 2010 kwam de werkgroep sport een eerste keer samen. Het vijfjaren beleidsplan stond hierbij centraal waarbij 2010 geëvalueerd werd en de acties voor 2011 werden geformuleerd. Het overleg met de educatieve dienst en de organisatieondersteuner en onderwijscoördinator werd structureel ingebouwd. Waar het tevoren ad hoc gebeurde, is er sinds het najaar maandelijks een overleg tussen deze actoren. De praktische organisatie van het groepsaanbod met betrekking tot vorming en onderwijs, de cursistenopvolging en allerlei signalen rond dit aanbod zijn de belangrijkste agendapunten. Daarnaast is er ook ruimte voor suggesties ter verbetering van de organisatie van de hulpen dienstverlening. In 2010 werden ook de taken van de educatieve dienst verduidelijkt.


10 PMD-structuur Centrale Gevangenis Leuven

Operationeel: praktische coördinatiecliëntoverleg

Intermediair: thematische uitwerkingafstemming

Algemeen beleid

PMD

Beleidsgroep PMD

Subteam onderwijs en vorming Overleg OO-OCeducatief medewerker

Subteam tewerkstelling Projectgroep Wonen en Werken

Subteam affectieve relaties

Subteam Sport

Overleg sportdienst CGL

Subteam beklaagden

Lokaal drugteam

Overleg bib beklaagden

Regionaal overleg herstel

Structrureel overleg CGG

Cultuur bibliotheek ontspanning Overleg directie bibmedewerker

Structureel overleg PSD - TB

Cliëntoverleg PSD-TB

OO-BM overleg Coördinatie overleg OO-OCBM (+ sport)


11 Naar aanleiding van de ontwikkelingen met betrekking tot de bibliotheek voor de beklaagden ontstond vanuit de werkgroep beklaagden een ad hoc werkgroep die deze ontwikkelingen en de uitbouw van de bibliotheek verder opvolgde. Met betrekking tot het thema tewerkstelling loopt er een diversiteitsproject in de Centrale Gevangenis van Leuven. Voor de opvolging van dit project werd een projectteam samengesteld dat op regelmatige basis samengekomen is. In maart 2011 loopt het project af. Het projectteam zal voorlopig blijven samenkomen om de verdere evoluties op te volgen. Zoals hoger reeds aangehaald, stond 2010 in het teken van 150 jaar Leuven Centraal. Naar aanleiding van de feestelijkheden die in dit kader georganiseerd werden, werden diverse ad hoc werkgroepen opgericht. Het structureel overleg tussen PSD en TB wordt onder de loep genomen. Momenteel sluit TB drie keer per jaar aan op de teamvergadering van de PSD waarbij de samenwerking besproken wordt. Evaluatie geeft aan dat er weinig ruimte is voor het inhoudelijk verdiepen van de samenwerking. In 2011 zal bekeken worden op welke manier het structureel overleg anders georganiseerd kan worden om de dialoog rond de werking van beide diensten te stimuleren en op die manier de samenwerking te versterken. Binnen deze structuur en samenwerking is de communicatie heel belangrijk. Het voorbije jaar werd de algemene communicatie tussen justitie en Vlaamse gemeenschap verfijnd waarbij afspraken gemaakt werden tussen de gevangenisdirectie en de beleidsmedewerker. Daarnaast lag het accent op de communicatie tussen de diverse diensten die rond het arbeidstraject van een gedetineerde werken en de communicatie tussen PSD en TB. Samen met het CAW Regio Leuven werd voor de tweede keer een Gezamenlijk Plan van Aanpak opgemaakt. Het GPA van 2010 werd geëvalueerd en er werd een GPA ingediend voor 2011-2012. Een eerste doelstelling is de uitwerking van de signaalfunctie van de diverse medewerkers. De signalen rond de hulpen dienstverlening dienen op de juiste plaats terecht te komen zodat zij de basis kunnen vormen voor evaluatie, verbeteringen, afstemming van het aanbod op noden en behoeften, signaleren van structurele problemen. In 2011 zal bekeken worden op welke manier deze signalen de basis kunnen vormen voor de verdere uitbouw van het hulpen dienstverleningsbeleid. Een tweede gezamenlijke doelstelling heeft betrekking op de verdere uitwerking en verfijning van de functie van de organisatieondersteuner. Een laatste doelstelling heeft betrekking op het hele welzijnsdomein. Gezamenlijk willen we zoeken naar een manier om het welzijnsaanbod in de gevangenis beter af te stemmen op het aanbod van de welzijnssector in de regio Leuven. Deze doelstelling zal over verschillende jaren lopen. In een eerste fase zal het thema thuisloosheid verkend worden.

2. Sleutelfuncties Functie Beleidsmedewerker Organisatieondersteuner Trajectbegeleider Sportfunctionaris Onderwijscoördinator PBA verantwoordelijk voor sport en ontspanning

VTE 1 1 3,3 0,20 0,50 1

Organisatie Vlaamse overheid – dep. WVG CAW Regio Leuven - JWW CAW Regio Leuven – JWW De Rode Antraciet Consortium L4 DGEPI – Centrale Gevangenis Leuven

Standplaats Gevangenis Gevangenis Gevangenis Gevangenis Gevangenis Gevangenis

De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerkgesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid


12 en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulpen dienstverleningsorganisaties het geheel aan hulpen dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulpen dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar afstemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulpen dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. De focus lag in 2010 op de verdere uitbouw van de PMD-structuur en de afstemming tussen de diverse werkgroepen, organisaties en medewerkers. De evaluatie van het Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) met het CAW Regio Leuven en de opmaak van een nieuw GPA voor de komende twee jaar was ook een belangrijk aspect. De verdere uitwerking van de doelstellingen en actiepunten staat centraal in 2011 en 2012. Daarnaast ging er heel wat aandacht naar een aantal inhoudelijke projecten rond de hulpen dienstverlening: het tewerkstellingsproject, 150 jaar Leuven Centraal en de plaats van de hulpen dienstverlening hierin en de bibliotheek voor de beklaagden De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk. In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulpen dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulpen dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, … . Daarnaast staat hij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. De focus van de organisatieondersteuner in de Centrale Gevangenis van Leuven ligt voornamelijk op het vormingsaanbod en het kinderbezoek. Voor het overige aanbod is er een samenwerking en afstemming met de andere sleutelfiguren. In 2010 lagen de accenten op de evaluatie van het bestaande vormingsaanbod, de verdere uitbouw van de samenwerking met de beleidsmedewerker, de onderwijscoördinator en de educatieve dienst, de participatie aan 150 jaar Leuven Centraal, de vrijwilligerswerking van het kinderbezoek en de bibliotheek voor de beklaagden. De verdere uitbouw van de functie van organisatieondersteuner en de afstemming met de beleidsmedewerker zal een belangrijk accent zijn in 2011. Ook de trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze begeleiden de gedetineerden integraal en individueel (psychosociale hulpverlening met oog voor hun totale levenssituatie en context), wijzen hen de weg doorheen de waaier aan hulpen dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Dit gebeurt met respect voor elkaars finaliteit, werkingsprincipes en – methodes. In 2010 lag de nadruk van de trajectbegeleiding op de individuele hulpverlening aan de gedetineerde. Hierbij beperkte het aanbod zich tot de veroordeelden en niet tot de beklaagden. Gezien de huidige personeelsbezetting is het niet mogelijk om ook aan hen een kwalitatief aanbod te doen. Daarnaast wordt er ook zeer beperkt gewerkt via proactief onthaal. De caseload van de trajectbegeleiders zat gedurende heel 2010 quasi vol. Daarnaast hadden enkele specifieke ontwikkelingen in 2010 een invloed op de inzet van trajectbegeleiding. In het voorjaar van 2010 werden heel wat gedetineerden uit Leuven Centraal naar de gevangenis in Tilburg overgebracht. Dit bracht een instroom van vele nieuwe gedetineerden in Leuven Centraal op de been. Een groot deel van hen deed een


13 beroep op trajectbegeleiding. Een aantal collega‟s binnen het team van het Justitieel Welzijnswerk viel ziek. Om de continuïteit van het hele aanbod te garanderen, werd ook een beroep gedaan op de trajectbegeleiders van de Centrale Gevangenis van Leuven. Het proactief onthaal blijft wel een streven. Het proactief onthaal zal in 2011 grondig geëvalueerd worden en er zal bekeken worden op welke manier dit zo goed mogelijk waargemaakt kan worden. Een ander accent in 2010 was de afstemming tussen trajectbegeleiding en andere partners zoals PSD, CGG en VDAB. De vooropgestelde afstemming tussen trajectbegeleiding en familiebegeleiding werd, wegens ziekte van de familiebegeleidster, slechts beperkt gerealiseerd en zal in 2011 verder opgenomen worden. Daarnaast is er ook een actieve deelname vanuit TB aan de PMD-werking. Dit zal in 2011 verder uitgebouwd worden waarbij de signaalfunctie van TB een belangrijk aandachtspunt zal zijn. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Zij heeft als taak een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Zij onderzoekt en verzamelt de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, geeft informatie over het aanbod, onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod en staat in voor de organisatie en coördinatie van dit aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast is de onderwijscoördinator het aanspreekpunt rond onderwijs voor de gedetineerden. Ze kunnen met hun educatieve vragen bij haar terecht, evenals voor de opvolging van hun leertraject. De taak van onderwijscoördinator brengt ook een aantal administratieve opdrachten met zich mee, zoals de administratie voor de centra in orde brengen (inschrijvingen, aanwezigheidslijsten,...) rapportering aan de overheden, coördinatie van de logistieke organisatie van de lessen, enz. De eerste helft van 2010 stond in het teken van de continuering van het onderwijsaanbod. De taak van de onderwijscoördinator lag hierbij vooral op de praktische organisatie van het aanbod en de ondersteuning van de lesgevers. Het grootste accent in 2010 lag op het detecteren van de onderwijsnoden en behoeften van de populatie van Leuven Centraal. De uitdaging lag er in om het aanbod af te stemmen op deze noden en behoeften, rekening houdend met de mogelijkheden van de gevangenis en de onderwijsverstrekkers. Daarom ging heel veel aandacht naar afstemming, het aftoetsen van mogelijkheden, het vinden van budgetten en tot slot de praktische organisatie en opvolging van het nieuwe aanbod. In 2011 zal hier verder aandacht aan geschonken worden zodat er een nog betere afstemming komt tussen vraag en aanbod. Tenslotte ging er ook aandacht naar individuele leertrajectbegeleiding, vooral voor cursisten die aan afstandsonderwijs doen. Er werden een aantal nieuwe trajecten opgezet met hogescholen en universiteiten. Daarnaast blijven er verscheidene gedetineerden studeren via de Open Universiteit. Deze trajecten vragen heel wat opvolging en praktische ondersteuning. Er wordt van de studenten veel zelfstandigheid en zelfdiscipline gevraagd, en we ervaarden dat velen hierin dienen ondersteund te worden. Er werd dan ook beslist om voor deze ondersteuning deels een vrijwilliger in te zetten. Dit zal verder vorm en opvolging krijgen in 2011. Op deze manier zal de onderwijscoördinator meer ruimte krijgen voor het opvolgen van cursisten uit het groepsaanbod hetgeen ook een belangrijk aandachtspunt zal zijn in 2011. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, …) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de


14 behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. In 2010 lagen de accenten voor de sportfunctionaris in de Centrale Gevangenis van Leuven op de uitbouw van een nieuw aanbod, afgestemd op de noden van specifieke doelgroepen, het afsluiten van een aantal vrijwilligerscontracten en de samenwerking met VLABUS zodat de begeleiding van het sportaanbod kwalitatiever werd. De ondersteuning van nieuwe lesgevers en de financiële opvolging van het beleidsplan sport waren twee aandachtspunten die ook in 2011 extra aandacht zullen vragen. Daarnaast zal in 2011 de samenwerking met de sportdienst verder uitgewerkt worden alsook de samenwerking met andere sportpartners. Hierbij zal de nadruk niet zozeer liggen op een uitbreiding van het aanbod maar eerder op kwaliteitsverbetering, sport als middel tot re-integratie en het doelgroepenbeleid. De penitentiair bewakingsassistent verantwoordelijk voor sport en ontspanning is vooral bezig met de interne planning en organisatie van dit aanbod. Voor de praktische uitwerking van de sportactiviteiten kan hij rekenen op de medewerking van de sportdienst van Leuven Centraal die bestaat uit twee halftijdse gedetineerden-medewerkers. In 2010 lag de nadruk van deze functie op de continuering van het bestaande aanbod en de organisatie van een aantal nieuwe activiteiten op het vlak van sport. Daarnaast lag het accent op de activiteiten en festiviteiten in het kader van 150 jaar Leuven Centraal en op de uitbouw van een nieuw fitnesslokaal voor de beklaagden.


15

Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Door het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening werden voor 2010 drie algemene aandachtspunten geformuleerd met betrekking tot het hulpen dienstverleningsaanbod. Een eerste aandachtspunt was de aansluiting van het aanbod op de noden en de behoeften van de gedetineerden. Het tweede aandachtspunt had betrekking op de goede spreiding van het aanbod over de diverse beleidsdomeinen. Een laatste aandachtspunt was de toegankelijkheid van het aanbod voor alle gedetineerden. Verder werd met betrekking tot het organiseren van de hulpen dienstverlening aangehaald om het aanbod meer trajectmatig te plannen. De beschrijving van het aanbod van 2010 zal vooral vanuit deze aandachtspunten gebeuren. Daarnaast zal de focus liggen op het nieuwe aanbod en de uitdagingen voor 2011. Het schema hieronder geeft een globaal overzicht van het volledige aanbod. Dit wordt nog gespecificeerd in de bespreking per domein.

Cultuur

Sociaalculturele

activiteiten

Sport

Onderwijs

Gezondheid

Taal Continu aanbod

Computer

Individuele psychother apie CGG

Werk

Welzijn

Individuele tewerkstellings -trajecten

Kinderbezoek

Bouw Muziek

Beeldende kunst

Winteraanbod

Kantoor Bedrijfsbeheer Boekhoudeninformatica

Toneel Zomeraanbod Literatuur

Culturele activiteiten i.k.v. 150 jaar LeuvenCentraal

Sollicitatietraining

Elektriciteit

Gezondheid Kunstgeschiedenis

Groepsaanbod CGG: psychoeducatieve groep

Groepsaanbod CGG: therapiegroep

Filosofie Eenmalige sportactiviteiten

Zelfstandig studeren Wiskunde

AA

Infoavonden Welzijn

Assessment Cursussen PRH

Tewerkstellingsproject Screenng CBE i.k.v. tewerkstelli ngsproject Infoavond VDAB - RVA

Affectieve relaties

Herstelgerichte activiteiten

Gespreksgroep zelfbeeld / verantwoordelijkheid / herstel Kaffee Detinee

Wegwijs in je leven

Infoavonde n herstel (Slachtoffers: gevolgen en verwerking)*

Religieuze activiteiten

Omgaan met anderen

* aanbod dat tussen haakjes staat, was gepland, maar kon uiteindelijk niet doorgaan


16

Deze beschrijving van het aanbod heeft betrekking op de veroordeelden. Het hulp-en dienstverleningsaanbod voor beklaagden wordt in een aparte paragraaf vermeld. Een gedetailleerd overzicht van elke afzonderlijke activiteit is terug te vinden in bijlage 1.

1. Aanbod Welzijn

Welzijn Individuele hulpverlening

Infoavonden welzijn

• Rechtshulpverlening • Volwassenenonthaal • Intakes diverse deelwerkingen algemeen welzijnswerk

•Huisvesting •OCMW ziekenkas •(Juridische gevolgen van een veroordeling) * •Strafopschorting •Wet externe rechtspositie •Vrij onder voorwaarden

PRH •Mijn relaties beter beleven •Kennismaking met mezelf: Wie ben ik? •(Opvoeden met een positieve blik)* •Harmonie in mijn leven •Assertiviteit anders •Groeibevorderend omgaan met overreacties en

Affectieve relaties

Religieuze activiteiten

•Kinderbezoek: vrije momenten •Kinderbezoek: georganiseerde activiteiten •Roefelzaal: afhuren feestjes •Valentijn •Moederdag •Vaderdag •Sinterklaas •Familiedag

•Open Deur Tralies uit de weg

hun gevolgen •Vader zijn in de gevangenis


Naast trajectbegeleiding wordt vanuit het CAW Regio Leuven een beperkt aanbod voorzien in de Centrale Gevangenis van Leuven om de overgang van opsluiting naar vrijlating te vergemakkelijken. Volwassenenonthaal start een vijftal begeleiding op vanuit de gevangenis en diverse deelwerkingen doen intakes in de gevangenis. Daarnaast is er een continu aanbod van rechtshulpverlening. Wegens ziekte van het personeelslid was dit in 2010 beperkt. Binnen de vormingsreeks van PRH („Personnalité et Relations Humaines‟ in het Nederlands kortweg Persoonlijkheidsvorming) werd in 2010 voor de eerste keer een cursus rond assertiviteit georganiseerd. Deze nood werd aangegeven vanuit de PSD. Het bevorderen van de affectieve relaties met specifieke aandacht voor de familie van de gedetineerde is een belangrijk aspect binnen de Centrale Gevangenis van Leuven. Naast een vast aanbod zijn er in 2010 een paar nieuwe initiatieven geweest. Ondanks alle


17 inspanningen merken we dat het niet eenvoudig is om met dit aanbod tegemoet te komen aan de noden en de behoeften van alle gedetineerden en hun directe omgeving. Het kinderbezoek en de speciaal daarvoor ingerichte Roefelzaal is al jaren een vaste waarde in de Centrale Gevangenis van Leuven. Regelmatig wordt dit kinderbezoek opgeluisterd door activiteiten georganiseerd door vrijwilligers. In 2010 werd er werk gemaakt van de verdere uitbouw van dit vrijwilligersteam. In het verleden was het voor gedetineerden mogelijk om deze Roefelzaal af te huren voor een communiefeest of verjaardagsfeest van hun kind. Het bleek echter dat niet enkel gedetineerde vaders de behoefte hebben om een feestje te organiseren in het bijzijn van familie en vrienden. Ook andere gedetineerden hebben de behoefte om naar aanleiding van een speciale gelegenheid samen te zijn met familie en vrienden. In de loop van 2010 werd dan ook beslist om elke gedetineerde de mogelijkheid te geven om, in het bijzijn van familie en vrienden, een feestje te organiseren in de Roefelzaal. Het potentieel aanvragers is groot, maar omdat het moeilijk in te schatten is hoeveel mensen hier gebruik van zullen maken werd beslist dat elke gedetineerde slechts één feest per jaar kan organiseren. Dit blijkt voorlopig goed te lopen. Er is voldoende interesse maar het blijft beheersbaar. Vorig jaar werd aangegeven dat het aanbod van het kinderbezoek zich beperkt tot kinderen onder de twaalf jaar. Oudere kinderen worden zo goed als niet bereikt. In 2010 werden hier geen specifieke acties rond ondernomen. Wel merkten we dat deze groep ook niet bereikt werd met de familiedag: er zijn slechts twee tieners komen opdagen. In het voorjaar van 2010 werd een familiedag georganiseerd. Deze bestond uit twee delen: een eerste deel dat erop gericht was om familieleden samen te brengen en ervaringen te laten uitwisselen en een tweede deel waarbij ze samen met de gedetineerde een beter zicht kregen op het leven in de gevangenis. Voor het eerste deel werden diverse groepen samengesteld: een groep ouders, een groep partners, een groep broers en zussen en een groep kinderen van gedetineerden (16+). De ervaringen in de diverse groepen waren zeer uiteenlopend. Achteraf bleek ook dat de familieleden met andere verwachtingen naar de familiedag gekomen waren. In de toekomst zal bekeken moeten worden hoe dit vermeden kan worden. De opzet om vanuit deze familiedag een nieuwe familiegroep op te richten op het CAW is niet gelukt. In het tweede deel ging de familie samen met de gedetineerde aan een tafel zitten en werd een powerpointpresentatie getoond met diverse foto‟s uit de gevangenis. De gedetineerde vertelde dan aan zijn bezoek wat er te zien was. Op die manier werd de gevangenis en het leven in de gevangenis zichtbaarder voor de familie. Dit deel van de familiedag werd door de deelnemers enorm geapprecieerd. Familiebegeleiding is al jaren een vaste waarde binnen het aanbod van het Justitieel Welzijnswerk van Leuven. Langdurige ziekte en vervanging van personeel maakte dat dit aanbod in 2010 niet op volle toeren draaide. Hierdoor is er ook weinig extra bekendmaking gebeurd. Door de volledige afwezigheid van een familiebegeleider eind 2010 werd het gedeeltelijk overgenomen door trajectbegeleiding en volwassenenonthaal. In 2009 werd, vanuit individuele contacten met gedetineerden, beslist om opnieuw een cursus ‘vader zijn in de gevangenis’ aan te bieden. Deze is doorgegaan in het voorjaar van 2010. Op zich is deze cursus goed verlopen maar er hadden zich slechts drie gedetineerden voor ingeschreven. Het is ons onduidelijk wat hier de reden voor is. Voor 2011 liggen er op het vlak van het domein welzijn wel wat uitdagingen. Vanuit familiebegeleiding werd aangegeven dat de familie vragende partij is om meer betrokken te worden bij de organisatie van feestdagen. Ze appreciëren het dat er verschillende activiteiten georganiseerd worden maar er is de vraag om hier, samen met de


18 gedetineerde, actiever bij betrokken te worden. In 2011 zal bekeken worden of en op welke manier dit invulling zou kunnen krijgen. Het organiseren van speciale activiteiten met bezoekers zal in 2011 een uitdaging worden. Deze activiteiten worden traditioneel betaald vanuit het Steunfonds van de gedetineerden maar de druk hierop is enorm groot. De financiële middelen voor deze activiteiten komen dan ook mogelijks in het gedrang. Een kritische kijk op het welzijnsaanbod laat ons zien dat de focus hier voornamelijk ligt op de affectieve relaties en dat het aanbod voornamelijk daarop gericht is. Het domein welzijn is echter veel ruimer. In samenwerking met het Centrum Algemeen Welzijnswerk zal de komende jaren bekeken worden waar nog andere verbindingen gelegd kunnen worden en waar de dienstverlening aan gedetineerden op het vlak van welzijn verbeterd kan worden. In 2011 zal het thema huisvesting centraal staan. Het CAW Regio Leuven zal een omgevingsanalyse maken om het probleem van huisvesting in kaart te brengen. Hierbij zal ook de doelgroep (ex-)gedetineerden mee in rekening gebracht worden. Vanuit deze analyse zal dan bekeken worden of we bepaalde acties kunnen ondernemen in de gevangenis. Vanuit diverse doorverwijzers werd aangegeven dat binnen het hulpen dienstverleningsaanbod geen aanbod voorzien is rond omgaan met agressie en frustraties. In beperkte mate kunnen gedetineerden met deze problematiek terecht bij het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg maar dat is een tweedelijnsaanbod. Om aan deze leemte tegemoet te komen, zal begin 2011 de cursus „omgaan met eigen agressie‟ georganiseerd worden door de Rode Antraciet. Aangezien het niet de meest toegankelijke cursus is, werd er een afstemmingsvergadering gehouden met de trajectbegeleiders, de PSD en het CGG met betrekking tot doorverwijzing en opvolging van de cursisten en de afstemming op het eigen aanbod.

2. Aanbod Gezondheidszorg

Gezondheid Individuele therapie CGG

Groepsaanbod CGG: psychoeducatieve groep

Groepsaanbod CGG: therapiegroep

Anonieme Alcoholisten

In januari 2009 is het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg van Leuven gestart met een individueel psychotherapieaanbod in de Centrale Gevangenis van Leuven. Het gaat om een tweedelijnsaanbod vergelijkbaar met het regulier aanbod van het CGG buiten de gevangenis. De gesprekken kunnen dan ook niet als voorwaarde worden opgelegd of voorgesteld worden in het kader van een juridische maatregel.


19 De therapeut van het CGG was in 2010 14u per week aanwezig in de gevangenis voor het geven van individuele therapie. In de loop van 2010 hebben 31 nieuwe kandidaten zich aangemeld. Eind 2010 heeft de therapeut nog steeds 30 lopende therapieën. Daarvan zijn 16 dossiers lopende van 2009 en 14 nieuwe begeleidingen opgestart in 2010. Dat betekent dat nu voor het tweede jaar bijna 15% van de Nederlandstalige gedetineerden individuele therapie krijgt. Het omgaan met de wachtlijst was een aandachtspunt voor 2010. Eind december stonden 17 mensen op de wachtlijst. De duur van de wachttijd is vergelijkbaar met de duur van de wachttijd in de vrije samenleving. Ook in 2011 blijft het opvolgen van de wachtlijst een aandachtspunt. Niet enkel het omgaan met de wachtlijst vormt een uitdaging in 2011 om een balans te vinden tussen het bieden van de ideale zorg (kwaliteit) en een minimale zorg waarbij meer mensen bereikt kunnen worden. Zo werd er beslist om geen crisishulpverlening te doen vanuit het CGG. Net zoals in de basiswerking worden deze cliënten doorverwezen. In de gevangenis worden zij in eerste instantie doorverwezen naar de trajectbegeleiders. De wachtlijst zelf wordt afgewerkt volgens datum van eerste aanmelding. Zoals hoger reeds aangegeven, verblijven de meeste gedetineerden eerder voor een lange periode van een aantal jaar in de Centrale Gevangenis van Leuven. Dit heeft ook zijn gevolgen voor de duur van de therapie. Hier werd gekozen voor kwaliteit: zolang het probleem het vereist, zal de therapie blijven duren. In de meeste gevallen neemt deze wel af in intensiteit. Net zoals buiten wordt het nut van een langdurige therapie opgevolgd door het hele team.

Naast het individuele aanbod werd met het subteam geestelijke gezondheid verkend of er een groepsaanbod mogelijk was voor bepaalde thema‟s binnen de geestelijke gezondheidszorg. Er werd geopteerd om de thema‟s zo ruim mogelijk te houden. In het voorjaar werd een psycho-educatieve groep opgestart. Tijdens deze groep staat geestelijke gezondheid centraal. Mogelijke thema‟s en onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn: je depressief voelen, gespannen zijn, snel boos worden, je machteloos voelen, je onzeker voelen, relationele moeilijkheden, het gevoel hebben alleen te staan met je problemen, angstig zijn, slaapproblemen hebben, negatieve gedachten over jezelf, ... De deelnemers brengen zelf de thema‟s aan waarover tijdens de sessies gesproken wordt. Doelstelling van deze sessies: - Deelnemers informatie en modellen aanreiken m.b.t. geestelijke gezondheid. - Deelnemers steun laten ervaren van hun mede-gevangenen/lotgenoten - Leren van elkaar: deelnemers ontdekken dat anderen in een vergelijkbare situatie verkeren en dat ze vergelijkbare problemen hebben, praten over hun persoonlijke problematiek kan aanleiding geven voor anderen om na te denken over hun eigen situatie, meer inzicht in de eigen situatie doordat erover gepraat wordt, probleemoplossend effect door te horen hoe anderen met moeilijkheden omgaan. Na een positieve evaluatie van de eerste reeks van vijf sessies werd een vervolgreeks georganiseerd van nog eens vijf sessies. Gezien het succes van dit aanbod werd in het najaar gestart met een nieuwe groep. Ook hier werd aanvankelijk gestart met vijf sessies en was de groep vragende partij om nog eens vijf sessies te organiseren. Vanuit de psycho-educatieve groep groeide de vaststelling dat een aantal van de mensen die hieraan deelnamen, vragende partij waren voor „meer‟ en interesse hadden voor een therapeutisch groepsaanbod. Zo kwam de idee om in de Centrale Gevangenis van Leuven een psychotherapiegroep op te starten. Op één na stroomden de deelnemers uit de eerste psycho-educatieve groep door naar de therapiegroep die van start ging in september 2010. Deze sessies vinden wekelijks plaats.


20 De selectie voor het groepsaanbod is zeer delicaat en zal in 2011 een aandachtspunt zijn. Het is immers belangrijk dat mensen zich veilig voelen in de groepen. Om deze reden is het groepsaanbod momenteel niet geschikt voor seksuele delinquenten. Zij worden niet getolereerd. Niet enkel binnen de groep zelf is veiligheid cruciaal maar ook erbuiten. Hiervoor zijn strikte afspraken nodig met het gevangenispersoneel. In 2011 zullen de twee groepen beter op elkaar afgestemd worden. Deelnemers uit de psycho-educatieve groep zouden dan op vaste instroommomenten kunnen doorstromen naar de therapiegroep. Aangezien het deelnemen aan de therapiegroep een ander soort engagement vraagt van de deelnemers zal de doorstroming steeds gepaard gaan met een intakegesprek. Ondanks de uitbreiding van het aanbod rond geestelijke gezondheidszorg merken we dat we niet tegemoet kunnen komen aan de grote nood die er op dit terrein is bij de gedetineerden. Niet enkel de wachtlijst wijst hierop, maar ook het feit dat enkel de Nederlandstalige gedetineerden bereikt worden. Een uitbreiding van het aanbod is echter niet mogelijk zonder extra financiering.


21

3. Aanbod onderwijs

Onderwijs

Individuele onderwijstrajecten/ zelfstandig studeren

Diplomagerichte opleidingen

Attestgericht onderwijs

Onderwijs door

• Bedrijfsbeheer 20102011 • Boekhoudeninformatica 2007-2010 • Bouw 20082010 • Bouw 20102012 • Residentieel elektrotechnisch installateur

•Modules uit: Kantooradministratie en gegevensbeheer •ICT

•Computer

•Werken met tekst en beeld •Autocad •Word •Access •Excel

•Taallessen •Russisch •Frans

•Modules basiseducatie •Gezondheid •Schrijven zonder moeite •VCA

vrijwilligers •Basis pc •Excel •Powerpoint •Fotobewerking •Publisher •Filmbewerking •Word

•Klassieke filosofie •Taallessen

OLC

•Nederlands beginners •Nederlands anderstraligen •Frans beginners - gevorderden •Engels beginners gevorderden •Spaans beginnersgevorderden •Arabisch

•Rekenen thuis en op je werk

In de Centrale Gevangenis van Leuven stond de eerste helft van 2010 (januari tot juni) in het teken van continuering van het onderwijsaanbod. Een aantal diplomatrajecten werd immers verder gezet. Zo was er de drie jaar durende opleiding boekhouden-informatica en de twee jaar durende opleiding tot polyvalent bouwvakarbeider die beiden afliepen in juni 2010. Deze twee opleidingen bepaalden een groot deel van het onderwijsaanbod. Daarnaast was er ruimte om de traditie van vrijwilligerslessen verder te zetten en een aantal nieuwe modules uit te testen. Om het opleidingsaanbod van het schooljaar 2010-2011 te optimaliseren en aan te passen aan de noden en de behoeften van de gedetineerden werd in het voorjaar een behoeftebevraging gedaan bij een aantal gedetineerden. Bij de planning van het nieuwe schooljaar werd dan ook rekening gehouden met de resultaten hiervan. Een uitgebreide


22 analyse van de bevraging kan opgevraagd worden bij de onderwijscoördinator, de organisatieondersteuner of de beleidsmedewerker. De belangrijkste conclusies uit de bevraging worden hier kort aangehaald. In eerste instantie is er een grote interesse voor praktijkgerichte beroepsopleidingen: onder meer bouw, kok en elektriciteit kunnen op veel belangstelling rekenen. Daarnaast is er veel vraag naar computerlessen, op verschillende niveaus, en taallessen. Specifiek is er een grote vraag naar Autocad, een programma technisch tekenen op de computer. Verder wordt begeleiding bij het afstandsonderwijs als zeer belangrijk ervaring. Tenslotte geven de bevraagden aan dat ze voornamelijk deelnemen aan het onderwijsaanbod om bij te leren en wordt de diplomagerichtheid als belangrijk ervaren. De uitdaging in 2011 ligt erin om het vernieuwde onderwijsaanbod nauw op te volgen en te evalueren. Aan de hand hiervan kunnen we het onderwijsaanbod voor het schooljaar 20112012 op zijn beurt optimaliseren, aanpassen en uitbreiden waar mogelijk. De participatie van gedetineerden in de keuze van het aanbod willen we zeker in stand houden en nog uitbreiden. Begin 2011 zal er dan ook een overlegforum georganiseerd worden rond de evaluatie en de planning van het onderwijs- en vormingsaanbod. Voor de samenstelling van het forum zal een steekproef getrokken worden.

Onderwijstrajecten (zelfstandig studeren) De onderwijscoördinator krijgt regelmatig de vraag om samen met een gedetineerde te bekijken wat zijn onderwijsmogelijkheden zijn. Op die manier wordt dan een individueel onderwijstraject opgezet. Samen wordt bekeken wat de onderwijsnoden zijn en waar mogelijk wordt de gedetineerde doorverwezen naar het onderwijsaanbod in de gevangenis. Indien dit niet mogelijk is, wordt bekeken of afstandsonderwijs tegemoet kan komen aan de noden. Een eerste belangrijke vorm van afstandsonderwijs is het Begeleid Individueel Studeren. In september 2010 werd echter meegedeeld dat BIS stopgezet zal worden op 31 december 2010. Cursisten behouden wel het recht op mentorbegeleiding tot eind 2011. Het cursusmateriaal wordt wel ter beschikking gesteld van de leerkrachten en de instellingen via de website van „klascement‟. De onderwijscoördinatoren kregen ook het aanbod van BIS op Cd-rom. Dit heeft echter zijn beperkingen: de cursussen NT2 zijn niet beschikbaar en het materiaal wordt niet meer geactualiseerd. Gedetineerden maken echter frequent gebruik van het aanbod Begeleid Individueel Studeren. Voor hen is het dus belangrijk dat deze lacune opgevuld wordt en dat men de mogelijkheid op afstandsonderwijs behoudt. Binnen het CVO-landschap wordt sterk ingezet op flexibele leertrajecten via afstandsonderwijs. De overheid stimuleert dit gecombineerd onderwijs, ook in de gevangenis. Praktisch blijkt dit echter niet zo eenvoudig te realiseren, onder andere door een gebrek aan internettoegang voor gedetineerden. Ondertussen proberen we lokaal in de Centrale Gevangenis van Leuven deze lacune op te vangen met het Open Leercentrum. Maar ook hier zijn de mogelijkheden beperkt. Gedetineerden die een hoger diploma willen behalen, kunnen voornamelijk terecht bij Open Universiteit. Steeds meer studenten uit de gevangenis volgen een studietraject aan een reguliere hogeschool of universiteit. Aan de Katholieke Universiteit is iemand gestart met de opleiding Theologie en iemand met een opleiding Filosofie. Een andere gedetineerde volgt een opleiding communicatiemanagement aan de Lessius Hogeschool Mechelen. De opvolging van deze cursisten vraagt heel wat inspanningen, zowel naar begeleiding als praktische ondersteuning zoals het opmaken van examenplanningen, examentoezicht doen, het doorsturen van taken, enzovoort. De behoefte aan opvolging kwam ook tot uiting in de bevraging. In 2011 zal een opvolgingssysteem opgestart worden zodat deze cursisten in de


23 gevangenis een betere ondersteuning krijgen. Hiervoor zal beroep gedaan worden op een vrijwilliger.

Diplomagericht onderwijs De Centrale Gevangenis van Leuven is een gevangenis voor langgestraften. Dit betekent dat de meeste veroordeelden een aantal jaar in deze gevangenis verblijven. Het onderwijsaanbod is hierop afgestemd. Uit de enquête bleek ook dat het behalen van een diploma belangrijk is voor de deelnemers. Er worden dan ook een aantal opleidingen voorzien waarbij de deelnemers in de gevangenis hun diploma kunnen behalen. Eind juni liep de twee jaar durende opleiding polyvalent bouwvakker af. Acht cursisten behaalden het volledige certificaat. Daarnaast behaalden meerdere cursisten attesten van verschillende modules. Door de samenwerking met de Confederatie Bouw en de Bouwunie is een brug gemaakt naar tewerkstelling. De bouwsector engageerde zich immers om deze cursisten, wanneer ze zicht hebben op vrijlating, actief te begeleiden naar een duurzame tewerkstelling in de bouwsector. Het is echter geen evidentie om iemand vanuit de gevangenis aan een baan te helpen in deze sector. Werkgevers verwachten immers dat iemand zo snel mogelijk aan de slag kan gaan en vaak werken ze met interim-contracten en stages. Deze laatste worden door een strafuitvoeringsrechtbank niet altijd aanvaard als een zinvolle dagbesteding. Reeds één gedetineerde die zijn certificaat polyvalent bouwvakarbeider behaalde, komt in aanmerking voor een vrijheidsmaatregel. Hij vond werk met behulp van de Confederatie en tekende een arbeidscontract bij een bouwbedrijf. Gezien het succes van deze opleiding startte in september 2010 een nieuwe cyclus van twee jaar. Gelet op de aanpassing van de leerplannen en de opwaardering naar BSO 3de graad, kunnen cursisten aan de start van elke module instappen. Dit maakt de opleiding flexibeler en er kan meer ingespeeld worden op uitval. De werving voor kandidaten verliep dit schooljaar iets moeilijker. De gedetineerden hadden voor het eerst immers de keuze tussen verschillende beroepsopleidingen. Daardoor waren er minder kandidaten voor de opleiding bouw en was het moeilijk om een gemotiveerde groep met voldoende deelnemers samen te stellen. Na verschillende inspanningen werd er toch een stabiele groep van 12 cursisten bekomen. Tijdens het tweede lesjaar (eerste helft 2012) zal de cursisten de mogelijkheid geboden worden om deze opleiding aan te vullen met een opleiding bedrijfsbeheer. In 20102011 wordt deze cursus aangeboden aan de andere gedetineerden. In november 2010 vond een eerste onderwijstransfer plaats van de gevangenis van Hasselt naar de Centrale Gevangenis van Leuven in het kader van de bouwopleiding. Uit de bevragingen bleek vooral de nood aan meer technische en beroepsopleidingen. Keuken en elektriciteit waren de meest populaire. De huidige infrastructuur van de gevangenis laat het niet toe om een kwaliteitsvolle koksopleiding te organiseren. CVO VTI Leuven was wel bereid om te starten met een opleiding residentieel elektrotechnisch installateur. Dit is nog steeds een knelpuntberoep en biedt de cursisten dan ook een realistische kans op de arbeidsmarkt. Met budget van de Centrale Dienst voor de Regie van de Gevangenisarbeid werd al het nodige materiaal aangekocht zodat in september gestart kon worden met de opleiding. Rekening houdend met de vraag van de gedetineerden om werk en opleiding te kunnen combineren, wordt deze opleiding gespreid over een periode van een jaar. Cursisten volgen twee namiddagen per week les zodat ze de rest van de week kunnen werken en het inkomensverlies beperkt blijft. Het succes van deze formule bleek al snel uit de inschrijvingen. Uiteindelijk werd er gestart met twee groepen van telkens acht cursisten.


24

In juni 2010 liep ook de driejarige opleiding boekhouden-informatica op niveau TSO 3de graad af. In combinatie met de vakken algemene vorming die door het Tweedekansonderwijs aangeboden worden, is dit een volledig diplomagerichte opleiding. Twee gedetineerden behaalden het diploma secundair onderwijs 3de graad. Verschillende gedetineerden behaalden attesten voor één of meerdere modules uit deze opleiding.

Attestgericht onderwijs Uit de bevraging bleek een grote nood aanwezig aan computerlessen op diverse niveaus. Voor het schooljaar 2010-2011 worden zes modules ICT voorzien door CVO De Oranjerie. Deze gaan van initiatie in de informatica tot Autocad. Gezien de beperkte deelname aan de volledige opleiding boekhouden-informatica werd deze niet meer opnieuw opgestart. In de plaats daarvan werd in september gestart met een aantal modules uit de opleiding kantooradministratie en gegevensbeheer door CVO De Oranjerie. De keuze viel op deze opleiding aangezien zij heel wat modules computer en taal bevat, twee noden die uit de behoeftebevraging naar boven kwamen. In het schooljaar 20102011 worden een aantal modules uit deze opleiding uitgetest. Bij voldoende interesse voor de volledige opleiding kan deze het volgende schooljaar eventueel gestart worden. CVO De Nobel reageerde positief op de vraag naar meer attestgerichte taallessen. In september werd gestart met een module Frans. Via een vrijstellingsproef kunnen cursisten vrijgesteld worden voor de eerste module Frans uit de opleiding kantooradministratie en gegevensbeheer. Aanvankelijk was het de bedoeling om begin 2011 te starten met een module Engels, maar op vraag van de cursisten zal een tweede module Frans georganiseerd worden. Net als in 2009 werd er vanuit het Centrum voor Basiseducatie Leuven-Hageland gedurende drie dagdelen per week een leerkracht ingezet voor de twee Leuvense gevangenissen. In het voorjaar van 2010 werd een eerste keer een module gezondheid en hygiëne gepland. Ondanks de nood aan een betere hygiëne in de gevangenis, die aangehaald werd door de PBA's, resulteerde dit niet in hoge deelnamecijfers. De cursus bleek niet aan te slaan bij de gedetineerden, die vooral wilden spreken over hun eigen gezondheidsproblemen. Daarom werd er beslist de cursus vroegtijdig stop te zetten. Basiseducatie Leuven Hageland blijft ook een VCA-cursus aanbieden. Dit is een zeer zinvolle aanvulling op deze beroepsopleidingen en een meerwaarde als mensen solliciteren in de bouwsector. In het najaar werd ook een module schrijven zonder moeite aangeboden. Na een moeilijke werving ging deze cursus van start met 10 cursisten en werd hij positief geëvalueerd. Hij zal in 2011 waarschijnlijk opnieuw ingepland worden. De in 2010 uitgebouwde samenwerking met de bibliotheek, waarbij een aanbod makkelijk te lezen boeken werd aangeschaft, zal daarbij verder benut worden.

Onderwijs door vrijwilligers Het attestgerichte computeraanbod wordt aangevuld met computerlessen door vrijwilligers van Seniornet.


25 Extra inspanningen werden geleverd om met de computerlessen van Seniornet ook anderstaligen te bereiken. Hiervoor werd een basiscursus PC in het Frans uitgewerkt. Door omstandigheden werd deze uitgesteld naar 2011. Een aantal gedetineerden had de vraag naar lessen klassieke filosofie. In 2010 werden deze opgestart door een vrijwilliger-gedetineerde. Ook de lessen kunstgeschiedenis werden verder gezet. Het uitgebreide aanbod taallessen dat aangeboden wordt door diverse vrijwilligers blijft bestaan (Nederlands voor beginners, Nederlands voor anderstaligen, Frans, Spaans en Engels). Tot slot worden de lessen Rekenen thuis en op je werk verder gezet.

Open Leercentrum Uit het behoefteonderzoek blijkt dat de onderwijsbehoeften in de gevangenis heel uiteenlopend zijn. Een Open Leercentrum kan hier deels aan tegemoet komen omdat er ingegaan kan worden op individuele leervragen van diverse aard. In oktober 2010 werd er in samenwerking met CVO De Oranjerie en BE Leuven-Hageland een Open Leercentrum opgestart in de Centrale Gevangenis van Leuven. Naar analogie met het Open Leercentrum in Diest kreeg dit Open Leercentrum de naam Piazza mee. Eén keer per week kunnen gedetineerden in Piazza terecht om op de computer te komen oefenen en/of om te studeren Daarbij kunnen diverse onderwerpen aan bod komen. In een samenwerking tussen de ICT-diensten van de gevangenis en van CVO De Oranjerie werd een leerplatform zonder internet geïnstalleerd. Op de computers is divers oefenmateriaal aanwezig rond bijvoorbeeld talen, computervaardigheden, rekenen, rijbewijs, … . De Piazza is een plek waar de cursisten kunnen studeren op hun eigen tempo, op hun eigen houtje maar tegelijk een beroep kunnen doen op een professionele leerkracht om hen te begeleiden of extra uitleg te geven. Om tegemoet te komen aan zoveel mogelijk leervragen wordt de begeleiding afwisselend verzorgd door een leerkracht van Basiseducatie en een leerkracht van CVO de Oranjerie. Er is wekelijks plaats voor 24 gedetineerden in Piazza. Het is een uitdaging om in het Piazza in de gevangenis dezelfde kwaliteit te bieden als buiten. We trachten zoveel mogelijk dezelfde portaalsite te gebruiken als buiten. Maar dit vraagt verschillende aanpassingen op technisch vlak. Zo kan er geen gebruik gemaakt worden van internet. Op technisch vlak werd dan ook een samenwerking opgezet tussen de ICT‟ers van CVO De Oranjerie en de netwerkbeheerders van de gevangenis. De technische opvolging en bijsturing is een constant gegeven om het Open Leercentrum vlot te laten verlopen. Het zal in 2011 dan ook een belangrijk aandachtspunt zijn.


26

4. Aanbod tewerkstelling

Tewerkstelling Individuele tewerkstell ingstrajecten

Sollicitatietraining bouwopleiding (zie onderwijs)

(Sollicitatie -training)*

Assessment

Tewerkstellingsproject

Screening basiseducatie i.k.v. het tewerkstellingsproject

Infoavond VDAB - RVA


Aan de Bak – programma In het kader van het „Aan de bak programma‟ van de VDAB werden in 2010 een 60-tal trajecten opgestart in de Centrale Gevangenis van Leuven. Daarnaast hebben zes mensen het volledige assessment afgelegd en een trajectplan gekregen. In het voorjaar van 2010 werd een sollicitatietraining georganiseerd speciaal voor de cursisten van de bouwopleiding. Daarnaast was een sollicitatietraining gepland die voor iedereen openstond. Wegens te weinig kandidaten werd deze laatste afgelast. De twee kandidaten konden aansluiten bij de sollicitatietraining voor de cursisten van de bouwopleiding. Tenslotte was er een infoavond over de VDAB en RVA. Het aanbod zal voor 2011 gelijkaardig zijn. Met het groepsaanbod van assessment wordt elk jaar slechts een beperkt aantal gedetineerden bereikt. Gezien de populatie van langgestraften is het potentieel dat in aanmerking komt niet zo groot. Daartegenover staat dat het gros van de deelnemers enthousiast is over het aanbod. Begin 2011 is voor alle Vlaamse gevangenissen een grondige evaluatie van dit aanbod gepland. Daarna zal lokaal in de Centrale Gevangenis van Leuven bekeken worden op welke manier dit naar de toekomst toe georganiseerd zal worden.

Diversiteitproject Het diversiteitproject “Competentiepaspoort voor gedetineerden. De weg uit de gevangenis recht naar de arbeidsmarkt” is een samenwerking tussen Wonen en Werken Opleiding vzw, Resoc Leuven, de Centrale Gevangenis Leuven, de beleidsmedewerker, het Centrum Algemeen Welzijnswerk, de Confederatie Bouw, de VDAB Leuven, VOKA Leuven en UNIZO Vlaams Brabant. Het is de bedoeling om van de tewerkstelling in de gevangenis een echte werkervaring te maken waarbinnen gewerkt kan worden aan de verdere ontwikkeling van de competenties van gedetineerden. Het project startte in 2009 en draaide in 2010 op volle toeren.


27 Voor zo goed als alle tewerkstellingsplaatsen in de Centrale Gevangenis van Leuven werd een competentieprofiel opgemaakt. Dit gebeurde in samenwerking met de verantwoordelijke voor de tewerkstelling. Het competentieprofiel bevat een luik attitudes en een luik vaktechnische competenties. Met uitzondering voor een aantal werkhuizen dat stukwerk aanbiedt: hier bevatten de profielen enkel attitudes. Om een aantal praktische redenen werd beslist om voor de volgende tewerkstellingsplaatsen voorlopig geen competentieprofiel op te maken: administratieve functies en fatiks. In de loop van 2011 zal voor de administratieve functies wel een beperkt competentieprofiel opgemaakt worden waarbij de attitudes in kaart zullen gebracht worden. Het is de bedoeling dat de tewerkstellingsbegeleider met de werknemer-gedetineerde op regelmatige basis functioneringsgesprekken houdt aan de hand van het competentieprofiel. Dit is echter geen evidentie. Het is een totaal nieuwe benadering van de tewerkstelling in de gevangenis. De begeleiders hebben hier ook geen ervaring mee. Vanuit Wonen en Werken werd hier ondersteuning voorzien en twee personen in de gevangenis werden opgeleerd om ook deze ondersteuning te bieden. We merken dat dit onvoldoende is om ervoor te zorgen dat elke tewerkstellingsbegeleider systematisch functioneringsgesprekken houdt. In 2011 willen we bekijken hoe we deze nieuwe manier van werken ingang kunnen doen vinden en op welke manier we dit verder kunnen ondersteunen. Het feit dat het project afloopt in maart 2011 en dat er geen extra middelen voorhanden zijn om opleiding aan te bieden, zullen dit bemoeilijken. Het sluitstuk van de competentiegerichte tewerkstelling in de gevangenis is dan de ervaringspas. Op het moment dat de gedetineerde gaat solliciteren, wordt deze ervaringspas opgemaakt. Hierop worden de diverse opgedane competenties (zowel attitudes als vaktechnische competenties) vermeld. Dit document kan dan als basis dienen tijdens het verdere sollicitatiegesprek. In eerste instantie wordt er geen melding gemaakt van het gevangenisverblijf. Het is niet de bedoeling om het verblijf in de gevangenis te verzwijgen, maar om de gedetineerde de kans te geven om het gesprek op een positieve manier te starten: namelijk vanuit zijn verworven competenties en niet vanuit „het zwarte gat‟ in zijn cv. Eind 2010 werd de eerste ervaringspas uitgeschreven. In 2010 werd ook bekeken op welke manier het project aansluiting kan vinden bij de rest van het hulpen dienstverleningsaanbod en bij andere diensten in de gevangenis. In eerste instantie werd de link met onderwijs verder verkend. Attitudes en vaktechnische competenties zijn belangrijke elementen binnen een tewerkstelling. Maar onderwijsvaardigheden zijn dit ook. Idealiter zouden ook de onderwijsvaardigheden in kaart gebracht moeten worden en mee opgenomen worden in het competentieprofiel. Tijdens de functioneringsgesprekken kan de tewerkstellingsbegeleider dan met de werknemergedetineerde ook bekijken op welke manier hij zijn onderwijsvaardigheden verder kan ontwikkelingen tijdens de detentie. Deze manier van werken wordt ook in de samenleving gehanteerd bij projecten voor langdurig werklozen. In het voorjaar werd verkend op welke manier dit geïmplementeerd zou kunnen worden in de Centrale Gevangenis van Leuven. Basiseducatie heeft in mei en juni twee groepen van gedetineerden (uit de schrijnwerkerij en de onderhoud) gescreend op een aantal basisvaardigheden. Hiervoor werden dezelfde testen gebruikt als buiten. Voor basiseducatie en voor de deelnemers was het een zinvolle ervaring. Een opmerkelijke vaststelling was het feit dat de deelnemers uit de schrijnwerkerij een heel beperkte kennis van wiskunde hadden. Ondanks het feit dat zij goede werkkrachten zijn in de schrijnwerkerij zullen zij, omwille van deze tekortkoming, in de samenleving nooit in deze sector een tewerkstelling kunnen vinden. Het aanbieden van een rekenatelier op de werkvloer zou hier een oplossing kunnen zijn. Gebrek aan middelen maakt dat we dit nog niet kunnen opstarten hebben.


28 In 2011 zal de zoektocht naar middelen voor het organiseren van een rekenatelier en voor het systematisch voorzien van screeningen door basiseducatie verder gezet worden. Gezien de ervaringen is dit een noodzaak om ervoor te zorgen dat de tewerkstelling in de gevangenis een meerwaarde wordt voor de gedetineerde en een ervaring waarop hij kan terugvallen als hij op zoek gaat naar een tewerkstelling na zijn vrijlating. Het project is gericht op het versterken van de competenties van de werknemergedetineerde. In de eerste plaats speelt de tewerkstellingsbegeleider hier een belangrijke rol in. Maar ook andere diensten kunnen hier een steentje in bijdragen. Zo werken ook trajectbegeleiders, VDAB en PSD motiverend met de gedetineerden. Het voorbije jaar werden procedures uitgewerkt zodat ook deze diensten, mits toestemming van hun cliënt, met de informatie uit de functioneringsgesprekken verder aan de slag kunnen. Dit zal in 2011 verder opgevolgd worden. In 2010 werd eigenlijk slechts een eerste aanzet gegeven. Het verder structureel inbedden van het project en van deze nieuwe benadering van de tewerkstelling in de Centrale Gevangenis van Leuven is een hele uitdaging voor 2011. Hierbij worden we geconfronteerd met een aantal moeilijkheden. Ten eerste loopt het project af in maart 2011. De extra ondersteuning vanuit Wonen en Werken valt dan weg. We merken echter dat deze nog noodzakelijk is om de aandacht bij de tewerkstellingsbegeleiders voor het competentiebevorderend werken levendig te houden. Bovendien beschikken zij over een expertise die momenteel nog niet aanwezig is in de gevangenis. Er werd wel een eerste aanzet gegeven om een aantal mensen op te leiden, maar dit is nog te beperkt. Een tweede uitdaging is de structurele inbedding van het project in de Centrale Gevangenis van Leuven. Het is een heel nieuwe benadering van de tewerkstelling in de gevangenis en dat vraagt een aanpassing. Als hier niet voldoende aandacht aan besteed wordt, zal het project een stille dood sterven. Een derde uitdaging is de opleiding en de ondersteuning van de tewerkstellingsbegeleiders. Niet iedereen heeft ervaring met het competentiegericht werken. Extra ondersteuning hiervoor is zeker geen overbodige luxe. Het vinden van de nodige middelen om deze ondersteuning aan te bieden is een hele uitdaging. Zoals hoger reeds aangehaald worden momenteel de attitudes en de vaktechnische vaardigheden in kaart gebracht. Het experiment van basiseducatie in het voorjaar van 2010 om ook de onderwijsvaardigheden in kaart te brengen, heeft zijn meerwaarde bewezen. Bekijken op welke manier dit systematisch ingebouwd kan worden en het voorzien van het nodige aanbod zodat de gedetineerden hun tekorten kunnen bijschaven, is een vierde uitdaging. Competentiebevorderend werken houdt ook in dat de gedetineerden een traject moeten kunnen afleggen. Gedetineerden verblijven vaak verschillende jaren in de Centrale Gevangenis van Leuven. Als we van de tewerkstelling in de gevangenis een echte werkervaring willen maken, moeten we hen de kans geven om te kunnen doorgroeien. Gedetineerden zouden bij de start een tewerkstelling moeten kunnen krijgen die zo maximaal mogelijk aansluit bij hun competenties. Naderhand zouden ze verder moeten kunnen doorgroeien naar een tewerkstelling met meer uitdagingen, zodat ze hun competenties verder kunnen ontwikkelen. Dit vraagt echter een hele aanpassing van het tewerkstellingsbeleid in de gevangenis. Bovendien staat dit haaks op de verloning van de gevangenisarbeid. In de loop van het project hebben we immers gemerkt dat de tewerkstelling die de minste competenties vraagt (stukwerk) het best betaald wordt. Tenslotte is het een actiepunt voor 2011 om het project en deze manier van werken ook bekend te maken aan potentiële werkgevers. Hier wordt dieper op ingegaan in hoofdstuk 5.


29

5. Aanbod sport

Sport Continu aanbod • Sportkoer • Fitness • Cardiovasculaire fitness • Speelzalen • Sportwinkel

Winteraanbod

Zomeraanbod

• Darts • Biljart • Fitbal (45 +) • Tafeltennis • Tafelvoetbal • Sportquiz • Sportshow

• Voetbal • Volleybal • Diverse loopactiviteiten • Start-to-run • Petanque • Beachvolleybal • Zomerspelen • Voetbaltennis • Tchoukbal

Eenmalige activiteiten • Voetbalmatch spelers Genk • Demonstratie skaters • Cursus 'Fitness en voeding' • Eurofit-testen

Reeds jaren is er een uitgebreid sportaanbod in de Centrale Gevangenis van Leuven. Hierbij wordt ook heel veel aandacht geschonken aan het betrekken van externe ploegen bij het sportgebeuren en dat binnen diverse disciplines. In 2009 werd een vijfjaren beleidsplan opgesteld. Belangrijke doelstellingen daarin waar specifieke aandacht aan geschonken werd in 2010 zijn de afstemming van het aanbod op specifieke doelgroepen en de kwaliteitsbevordering van het sportaanbod. Met betrekking tot de doelstelling om aandacht te schenken aan specifieke groepen, hebben we ons in 2010 gericht tot drie doelgroepen: beklaagden (hier wordt in een latere paragraaf dieper op ingegaan), 45-plussers en niet-sporters. Nieuw in dit aanbod zijn de fitbal voor 45-plussers en de start-to-run. De cardiovasculaire fitness werd verder gezet. Hiermee werden zowel sporters als niet-sporters bereikt. Een tweede doelstelling waar in 2010 rond gewerkt werd, was de kwaliteitsbevordering van het bestaande aanbod. In eerste instantie werd de samenwerking met de voetbalploeg van Leuven, OHL verder uitgebouwd. Hierbij werd getracht om een traject op te bouwen in het aanbod. Tijdens de zomermaanden zijn trainers telkens een week naar de Centrale Gevangenis gekomen waarbij zij één avond een training verzorgden en een andere avond een match coachten. Spelers kregen tips waarmee ze dan verder aan de slag konden. In 2011 willen we dit aanbod verder continueren en indien mogelijk ook uitbreiden. Een tweede belangrijke realisatie voor 2010 is het vinden van professionele krachten die, hetzij vanuit een organisatie hetzij op vrijwillige basis bepaalde sportactiviteiten ondersteunen. Sinds de zomer worden de volleybaltrainingen verzorgd door een externe trainer. Voor de fitness werd in het najaar een professionele begeleider gevonden. Financieel


30 is het niet haalbaar dat deze persoon aanwezig is tijdens alle fitnessmomenten. Er wordt wel gekeken dat zoveel mogelijk bezoekers van de fitnesszaal gebruik kunnen maken van dit aanbod. De nadruk ligt hier voornamelijk op het juiste gebruik van de toestellen en het meegeven van concrete tips om overbelasting en blessures te vermijden. Tenslotte is er ruimte voorzien voor een begeleider van de cardiovasculaire fitness. In het begin van het jaar werd dit opgenomen door een stagiaire van Groep T. In het najaar werd een overeenkomst opgemaakt met VLABUS. Wegens blessure van de begeleider heeft dit een drietal maanden stilgelegen en werd dit pas eind 2010 opgestart. Binnen de cardiovasculaire fitness ligt de nadruk wel op het uittekenen en opvolgen van individuele trajecten. Met betrekking tot het sportaanbod liggen de uitdagingen voor 2011 in dezelfde lijn: het behouden van het aanbod, het bewaken van de kwaliteit en zorgen dat zoveel mogelijk gedetineerden bereikt worden. Hiervoor zal in eerste instantie gezorgd worden dat het huidige aanbod behouden blijft. In samenwerking met scholen zullen stagiairs aangetrokken worden die voor een ondersteuning van bepaald aanbod kunnen zorgen. Met betrekking tot het doelgroepenbeleid blijven de ouderen en de niet-sporters centraal staan. Voor senioren zal curvebal georganiseerd worden, voor niet-sporters wordt een project rond stappentellers opgestart.

6. Aanbod cultuur

Cultuur Sociaalculturele activiteiten •Kooklessen •Barbecue met optreden •5 jaar DRA markt •Eindejaarss how

Muziek • Gitaarlessen • Zangatelier • Zangkoor • Muziekkelder • Clavecimbelconcert

Beeldende

kunst • Teken- en schilderatelier • Kunst in Huis • Kunstkalender

Toneel

Literatuur

•Repetities + optreden •Voorstelling Inspinazie

• Bibliotheek • Forum • Literairculturele avonden • Lezen door tralies heen • Creatief schrijven

Culturele activiteiten i.k.v. 150 jaar LeuvenCentraal •Optreden standup comedian Youssef El Mousaoui •Koperensemble De Munt •Voordracht Stef Christiaensen •Optreden Jean Bosco Safari •Optreden muziekgroep 107

Vorming


31 De toeleiding en de opvolging van de kooklessen was een extra aandachtspunt in 2010. Door een betere selectie van de deelnemers en het maken van duidelijke afspraken verliep de cursus veel vlotter dan het voorbije jaar.

Creatieve activiteiten - ontspanningsactiviteiten Het aanbod van de Muntschouwburg werd in de loop van 2010 omgevormd van een workshop muziek naar een zangatelier. Dit past beter in de doelstellingen van het project. Het aanbod kent een beperkt vast publiek en trekt niet makkelijk nieuwe kandidaten aan. Op vraag van een aantal gedetineerden werden vanaf september gitaarlessen georganiseerd. Het gaat om een groepsaanbod voor beginners en gevorderden. Vooral voor de beginnerlessen is er veel interesse. Het aanbod zal dan ook in 2011 gecontinueerd worden. Deelnemers aan het tekenen schildersatelier waren vragende partij om gespecialiseerd en betaalbaar materiaal aan te kopen. Hiervoor werd een speciale kantine georganiseerd, d.m.v. een gezamenlijke bestelling bij een gespecialiseerde handelaar. Indien deze vraag blijft, zal dit in de toekomst opnieuw georganiseerd worden. De cursus creatief schrijven werd in 2010 een eerste keer georganiseerd. De respons hierop was echter heel beperkt (4 deelnemers). De cursus zal dan voorlopig ook niet meer aangeboden worden. Naar jaarlijkse traditie heeft de toneelploeg van de Centrale Gevangenis van Leuven, onder leiding van een externe regisseur en bijgestaan door een aantal actrices, in april voorstellingen gegeven voor genodigden. Daarnaast was er ook een voorstelling voor de gedetineerden en één voor familie en vrienden van de toneelspelers. In totaal werden 7 voorstellingen gegeven aan ongeveer 850 personen. Nieuw in 2010 was dat er gespeeld werd voor een goed doel. De toeschouwers konden een vrijwillige bijdrage leveren. In totaal werd 3300 euro verzameld die geschonken werd aan de Cliniclowns. Op 1 oktober 2010 vierde de Centrale Gevangenis van Leuven haar 150ste verjaardag. Naar aanleiding van deze gebeurtenis werd de eerste week van oktober voor de gedetineerden een feestweek. Hierbij was ook de nodige aandacht voor culturele activiteiten. Er werd een programma uitgetekend dat tegemoet kwam aan diverse interesses: stand-up comedian, een populair muziekoptreden, een klassiek optreden, een voordracht en een optreden door gedetineerden. Er werd niet enkel gezocht naar een gevarieerd programma maar ook naar een kwalitatief hoogstaand aanbod. De interesse vanuit de gedetineerden was groot waardoor we kunnen afleiden dat kwaliteit gewaardeerd wordt. Dit aanbod kon maar tot stand komen dankzij de royale giften van diverse organisaties. Daarnaast werd samen met de gedetineerden ook een kunstenkalender opgemaakt. Het is een kalender voor 2011 met foto‟s en teksten van kunstwerken van gedetineerden uit Leuven Centraal. De kalender kwam tot stand via een samenwerking tussen de Bib Leuven, de Vlaamse Gemeenschap, Justitie, De Rode Antraciet en CAW Regio Leuven. In 2010 werd een samenwerking opgezet met de organisatie Kunst in Huis. Bij deze organisatie kan je als particulier kunstwerken uitlenen. De samenwerking situeert zich op verschillende vlakken. In eerste instantie worden een aantal kunstwerken uit de collectie van Kunst in Huis tentoongesteld in de gevangenisbibliotheek. Op regelmatige basis worden deze vervangen. Daarnaast kunnen gedetineerden persoonlijk een kunstwerk uitlenen voor op cel. In 2010 rekruteerde Kunst in Huis nieuwe kunstwerken. Een aantal kunstenaars die in de Centrale Gevangenis van Leuven verblijven, hebben hieraan meegedaan en kunstwerken


32 ingezonden. Een deel hiervan werd opgenomen in de collectie van Kunst in Huis. Naast de promotie van de kunstwerken, krijgen de kunstenaars ook een vergoeding als hun werk uitgeleend of verkocht wordt.

Bibliotheek De bibliotheek van Leuven Centraal heeft een nauwe samenwerking met de Bib Leuven. Sinds midden 2009 wordt deze financieel ondersteund via een convenant van de Vlaamse Gemeenschap tussen Stad Leuven (openbare bib), de provincie Vlaams-Brabant (Streekgericht bibliotheekbeleid) en de gevangenisdirectie. In de gevangenisbib ligt een beveiligde internetverbinding waardoor de catalogus van de openbare bibliotheek toegankelijk is voor de gedetineerden. De bibliotheek is vier dagen per week gedurende twee uur te bezoeken. Aangezien de Centrale Gevangenis van Leuven een opendeur regime kent, is de bibliotheek vrij toegankelijk. Er zijn ongeveer 110 gebruikers per openingsmoment. De bibliotheek van Leuven Centraal heeft een eigen collectie. Daarnaast kunnen gedetineerden rechtstreeks uitlenen bij de Bib Leuven. Wekelijks verzorgen vrijwilligers een transit van gereserveerde materialen tussen de openbare bibliotheek en de gevangenisbibliotheek. Het gaat om ongeveer 180 stuks per keer: 50 dvd‟s, 100 cd‟s en 30 boeken. Elke maand is er een muziekwisselcollectie en 4 maandelijks een themacollectie. Maandelijks vindt er in de Bib Leuven een actualibib plaats, georganiseerd door VormingPlus. Deze kende in 2010 een vervolg in de gevangenisbibliotheek, binnen het reeds bestaande forum. Maandelijks geeft een spreker een middaglezing rond een actueel thema. Sinds kort wordt dezelfde lezing ook gegeven in de Centrale Gevangenis van Leuven. In 2010 gingen er zes lezingen door met telkens een twaalftal bezoekers. Deze werking zal in 2011 behouden blijven. In 2011 zal er vanuit de Bib Leuven aandacht besteed worden aan het aanleveren van materialen om typische bibliotheekactiviteiten te ondersteunen. Op die manier kan in de gevangenisbibliotheek, net als buiten, aandacht besteed worden aan specifieke bibliotheekmomenten zoals de Dag van de poëzie, de Bibliotheekweek met een verwendag, en de Zomer van het spannende boek.

7. Herstelgerichte activiteiten


33

Herstel Herstelbemiddeling

Slachtoffer in Beeld

Gesprek sgroep 'zelfbeeld, verantwoorde -lijkheid en herstel'

Kaffee Detinee

Wegwijs in je leven

Infoavonden herstel •Slachtofferschap •Herstelbemiddelin g •Burgerlijke Partij

Omgaan met anderen

In 2010 kwamen er 22 aanvragen voor herstelbemiddeling die 61 potentiële bemiddelingsprocessen bevatten (1 dader versus 1 slachtoffer/nabestaande). Hiervan werden 21 bemiddelingsprocessen effectief opgestart. Er vonden 8 gezamenlijke gesprekken plaats. Dit ligt in de lijn van 2010. Een belangrijk aandachtspunt voor 2011 is de zorg voor de organisatie van een gezamenlijk gesprek tussen dader en slachtoffer/nabestaande. Als het gaat om zeer ernstige feiten is het respect voor privacy, de houding van omringend personeel en de goede nazorg heel belangrijk. Hier zal het komende jaar extra aandacht aan besteed worden. Het vormingsaanbod met betrekking tot herstelgerichte activiteiten kent een klein bereik. Het is een uitdaging om te zoeken op welke manier gedetineerden aangesproken kunnen worden om toch gebruik te maken van dit aanbod. Aangezien de Centrale Gevangenis van Leuven een populatie heeft van langgestraften gaat het veelal om ernstige feiten waarbij een herstel naar slachtoffer en/of samenleving zeker aangewezen is. Omwille van een tekort aan deelnemers is de cursus „slachtoffers: gevolgen en verwerking‟ niet kunnen doorgaan. We vermoeden dat de dalende aandacht in de gevangenis voor de herstelgerichte detentie zeker een invloed heeft op de beperkte deelname aan herstelgerichte activiteiten. Het is een hoogdrempelig aanbod waarvoor gedetineerden extra gemotiveerd dienen te worden. Binnen een herstelgerichte cultuur waar elkeen aandacht hiervoor heeft, is dit zeker makkelijker te realiseren. Het is een groot aandachtspunt voor 2011 om te zoeken naar een manier om de herstelgedachte terug leven in te blazen en daaraan gekoppeld te bekijken op welke manier de deelname aan herstelgerichte activiteiten gestimuleerd kan worden. Wat daarentegen wel opvalt zijn de positieve evaluaties. De gedetineerden die wel ingaan op het aanbod zijn vaak tevreden en evalueren het aanbod als positief. Bij de planning van het aanbod is het heel moeilijk om een afweging te maken tussen de kwaliteit van het aanbod, de beperkte deelname en de kostprijs. Het terugschroeven van de middelen van justitie met betrekking tot de herstelgerichte activiteiten voor gedetineerden maakt dat er vaak omwille van de kostprijs van het aanbod in combinatie met de beperkte deelname gekozen wordt om bepaalde cursussen niet meer te organiseren. Om deze reden zal de cursus wegwijs in je leven in 2011 niet langer aangeboden worden.


34

8. Aanbod beklaagden

Onderwijs

Sport

Begeleid Individueel Studeren

Fitbal

Frans voor beginners (Auxilia)

Fitness

Frans voor gevorderden (Auxilia)

Biljart

Engels voor beginners (Auxilia)

Tafeltennis

Engels voor gevorderden (Auxilia)

Tafelvoetbal

Nederlands voor anderstaligen

Sportkoer

Cultuur

Bibliotheek

Barbecue

De beklaagden vormen in de Centrale Gevangenis van Leuven een aparte groep. Bovendien is het een specifieke groep van beklaagden waardoor een aangepast hulpen dienstverleningsaanbod aangewezen is. Tenslotte worden de beklaagden strikt gescheiden van de veroordeelden. Activiteiten gaan zoveel mogelijk door op hun eigen vleugel waar de infrastructuur beperkt is. De specificiteit van de groep maakt de uitbouw van een hulpen dienstverleningsaanbod echter niet evident. Het gaat namelijk over een groep van vreemdelingen die geen binding hebben met België. Dit wil zeggen dat zij geen of nauwelijks Nederlands kennen en dat het overgrote deel bij hun vrijlating de boodschap meekrijgt om het land te verlaten. Bovendien verblijven zij eerder kort (ongeveer drie maanden) in de Centrale Gevangenis van Leuven. Dit maakt dat slechts kortere activiteiten georganiseerd kunnen worden en dat er geen lange trajecten binnen de hulpen dienstverlening opgezet kunnen worden. Binnen de Centrale Gevangenis van Leuven buigt de werkgroep beklaagden zich over het hulpen dienstverleningaanbod voor deze groep van gedetineerden. De uitbouw van het aanbod voor de beklaagden was een actiepunt voor 2010. Hierbij lag de focus op drie domeinen: onderwijs, sport en bibliotheek. Met betrekking tot onderwijs werd het Begeleid Individueel Studeren gestimuleerd waarbij een vrijwilliger ingezet werd om de geïnteresseerden te begeleiden. Het aanleren van Nederlands zou hierbij centraal staan. De tijdsspanne tussen het bestellen en het aankomen van de cursussen bleek echter te groot omwille van het grote verloop van de beklaagden. Daardoor werd dit aanbod niet geschikt bevonden voor deze doelgroep. De taallessen in groep werden wel zeer positief geëvalueerd vooral de module Nederlands voor anderstaligen gegeven door het CBE. Daarnaast werd ook een basiscursus PC uitgewerkt in het Frans. Het was de bedoeling dat deze in het najaar zou doorgaan maar praktische bezwaren hebben dit verhinderd. In de vleugel van de beklaagden bevinden zich geen computers. Voor


35 een computerles dienen de beklaagden zich te verplaatsen naar een vleugel van de veroordeelden. Aangezien er een strikte scheiding gehanteerd wordt tussen de veroordeelden en de beklaagden maakt dat hier heel wat praktische moeilijkheden bij komen kijken. In 2011 zal bekeken worden op welke manier hier een oplossing voor gevonden kan worden. Met betrekking tot sport werd een cursus fitbal georganiseerd specifiek voor beklaagden. Deze cursus kende een groot succes bij de beklaagden. Maandenlang tekenden er telkens opnieuw 15 gedetineerden in op dit aanbod (de totale populatie bedraagt 50 personen). Daarnaast werd er ook werk gemaakt van een nieuwe fitnessruimte op de vleugel van de beklaagden. Onverwachte financiële moeilijkheden maakten dat de werkzaamheden maandenlang stilgelegen hebben. Dit had tot gevolg dat de beklaagden niet meer de mogelijkheid hadden om te fitnessen. Tegen eind 2010 werd dit probleem opgelost en kon men gebruik maken van de nieuwe fitnesszaal. De beklaagden hebben in de Centrale Gevangenis van Leuven ook een eigen bibliotheek. In 2010 werd er vanuit de gevangenis samen met de Bib Leuven werk van gemaakt om de werking van de bibliotheek (concept, meubilair, collectie) te professionaliseren en te moderniseren. Het aanbod werd kritisch doorgenomen en er was een eerste uitbreiding van het aanbod waarbij ook cd‟s geïntroduceerd werden en het aanbod van gezelschapspelen gevoelig uitgebreid werd. Daarnaast werd ook de toegang tot de bibliotheek uitgebreid. Eind december werd de nieuwe bibliotheek feestelijk geopend. Beklaagden hebben nu de mogelijkheid om wekelijks een half uur door te brengen in de bibliotheek. In 2011 zal de bibliotheekwerking verder uitgebreid worden. Een uitbreiding van het aanbod met een continue aanpassing aan de populatie staat hierbij centraal. Daarnaast is het de bedoeling om de ruimte ook te vergroten zodat het mogelijk wordt om een leeshoek te installeren, waardoor de bibliotheek meer en meer gebruikt zal kunnen worden als een ontmoetingsmoment. Wekelijks worden er verschillende kranten voorzien in vreemde talen. De uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod afgestemd op de noden en de behoeften van de beklaagden is een werk van lange adem. Diverse elementen bemoeilijken dit ook: de specifieke kenmerken van de doelgroep, de strikte scheiding tussen de beklaagden en de veroordeelden en de beperkte infrastructurele mogelijkheden op de vleugel van de beklaagden zijn de belangrijkste elementen. Toch zal de verdere uitbouw van het aanbod voor beklaagden ook in 2011 een actiepunt zijn.

9. Algemene tendensen In deze paragraaf wordt dieper ingegaan op de aandachtspunten die in het jaarverslag van 2010 geformuleerd werden. Daarnaast wordt een aantal algemene tendensen beschreven en domeinoverkoepelende uitdagingen voor 2011. Een eerste belangrijk actiepunt dat in 2010 geformuleerd werd, was de afstemming van het aanbod op de noden en de behoeften. Binnen de diverse domeinen werd hier aandacht aan geschonken wat deels geleid heeft tot een aanpassing van het aanbod. In 2011 zal dit nog verder uitgewerkt worden. Daarbij willen we ook de inbreng van de gedetineerden zelf verhogen. Als een eerste stap zal in 2011 een forum georganiseerd worden met een aantal veroordeelden rond het onderwijsaanbod en vormingsinitiatieven op diverse domeinen. De evaluatie en de planning van het groepsaanbod zal hierbij centraal staan. Naderhand zal dan bekeken worden of en hoe ook de andere aspecten van de hulpen dienstverlening hier aan bod kunnen komen. Daarnaast dient ook de verhouding tot het overlegorgaan van gedetineerden bekeken te worden, zoals het geformuleerd wordt in de basiswet.


36 Een tweede aandachtspunt was de evenwichtige spreiding van het aanbod over de diverse beleidsdomeinen. Reeds jaren is er een uitgebreid aanbod met betrekking tot onderwijs, sport en cultuur. Met betrekking tot het welzijnsdomein beperkt het aanbod zich grotendeels tot de affectieve relaties. Samen met het Centrum Algemeen Welzijnswerk Regio Leuven zal in 2011 bekeken worden of en hoe ook de andere aspecten van welzijn een plek kunnen krijgen in de Centrale Gevangenis van Leuven. Op het vlak van tewerkstelling werden extra acties ondernomen in het kader van het tewerkstellingsproject. De focus ligt op de ondersteuning van de werkende gedetineerde zodat de ervaring die hij in de gevangenis opdoet ook echt kan tellen als een werkervaring als hij later gaat solliciteren. De verdere uitwerking hiervan en de rol die ook aanbodverstrekkers uit andere beleidsdomeinen hierin kunnen opnemen, is een actiepunt voor 2011. Met betrekking tot het domein gezondheid ligt de focus van het aanbod bij het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg. Zij hebben het voorbije jaar hun aanbod uitgebreid met een groepsaanbod. Er zullen in 2011 geen extra inspanningen gedaan worden om het aanbod op dit terrein verder uit te breiden. Een derde actiepunt dat in 2010 door het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening geformuleerd werd, was de toegankelijkheid van het aanbod voor alle gedetineerden. Opvallend is de grote discrepantie tussen het hulpen dienstverleningsaanbod voor de veroordeelden en het aanbod voor de beklaagden. In 2010 werden diverse acties ondernomen om het aanbod voor de beklaagden verder uit te bouwen. De nadruk lag hierbij op de domeinen sport, cultuur en onderwijs. Diverse elementen maken dat dit proces stapsgewijs dient te gebeuren. In 2011 zal hier dan ook opnieuw veel aandacht aan besteed worden. Met betrekking tot het aanbod voor de veroordeelden merken we op dat het aanbod op bepaalde domeinen amper toegankelijk is voor anderstaligen. Met betrekking tot diverse vormingsinitiatieven zal alvast bekeken worden hoe deze doelgroep bereikt kan worden. Een deel van de geplande activiteiten is niet kunnen doorgaan omwille van te weinig kandidaten. Andere activiteiten zijn wel doorgegaan maar met minder deelnemers dan oorspronkelijk voorzien was. Vooral de herstelgerichte activiteiten ondervonden hier problemen. Daarnaast merken we ook dat het verloop en de uitval in bepaalde activiteiten groot is. Het is ons momenteel niet altijd duidelijk wat hiervoor de redenen zijn. In 2010 is een aantal acties ondernomen om deelnemers in het groepsaanbod beter op te volgen. Voor onderwijsactiviteiten en vormingsactiviteiten werd een reglement opgesteld en werd een procedure uitgewerkt om de aanwezigheid van deelnemers stapsgewijs op te volgen. Op die manier hopen we een beter zicht te krijgen op de reden van uitval. Het grote aanbod aan activiteiten in de Centrale Gevangenis van Leuven maakt het echter moeilijk om deelnemers van heel nabij op te volgen en aan te spreken op hun verantwoordelijkheid hierin. Dit blijft zeker een aandachtspunt voor het komende jaar. Aan de andere kant kan opgemerkt worden dat voor een deel van het aanbod de vraag het aanbod overstijgt. Individuele hulpverlening zoals trajectbegeleiding en het therapieaanbod van het CGG heeft vaak te kampen met wachtlijsten. Omwille van financiële beperkingen is het echter niet mogelijk om dit aanbod uit te breiden. Een belangrijk aandachtspunt voor 2011 zal het financiële aspect zijn van de hulpen dienstverlening. Voor diverse organisaties behoort de hulpen dienstverlening aan gedetineerden tot hun reguliere werking. Hierbij zijn de middelen die zij ter beschikking hebben niet altijd voldoende om aan de noden tegemoet te komen. Een nijpend probleem stelt zich met betrekking tot het volwassenenonderwijs. Ondanks de kleinere populatie in de gevangenis en specifieke contextaspecten worden voor het aanbod in een gevangenis dezelfde normen gehanteerd


37 naar de grootte van een groep als in de samenleving. Daarnaast is het een groot probleem dat het organiseren van een open leercentrum niet gefinancierd wordt door de overheid. Een centrum moet eigen coördinatie-uren inzetten om een OLC te kunnen laten begeleiden, ook in de gevangenis. Dit alles maakt dat het voor instellingen uit het volwassenenonderwijs vaak verlieslatend is om een aanbod in de gevangenis te organiseren en dat het op lange termijn niet realistisch is om het open leercentrum zoals het nu georganiseerd wordt verder te zetten indien er niets verandert aan de financiering. Andere activiteiten dienen wel extra vergoed te worden. De financiële middelen die hiervoor beschikbaar zijn, zijn echter beperkt. Veelal wordt er gebruik gemaakt van het Steunfonds van de gedetineerden. Meer en meer wordt deze financieringsbron aangesproken maar de middelen zijn echter beperkt. Dit maakt dat bepaalde activiteiten omwille van de kostprijs niet georganiseerd worden, ook al is er veel interesse voor en zijn ze kwaliteitsvol. De kostprijs speelt zeker ook een rol als er maar weinig geïnteresseerden zijn voor een activiteit. Minder populaire activiteiten moeten wijken. Hierdoor ontstaat het gevaar dat steeds eenzelfde groep van gedetineerden niet aan zijn trekken komt. De zoektocht naar alternatieve financieringsbronnen eindigt vaak in projecten. Deze zijn echter beperkt in tijd. Zo werden voor 2010 middelen gevonden om het tewerkstellingsproject op te starten. Het is echter een eerste aanzet om ervoor te zorgen dat de tewerkstelling in de gevangenis meer en meer een echte werkervaring wordt. De beperking van de middelen maakt dat essentiële onderdelen niet uitgevoerd kunnen worden. Een verdere inbedding en uitwerking van het project dient zich aan, maar hiervoor zijn extra middelen nodig.


38

Hoofdstuk 4: Profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) In hoofdstuk 4 staat de profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod centraal. De bekendmaking van het aanbod is essentieel om gedetineerden ervan gebruik te laten maken. Hiervoor dienen de gedetineerden geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd te worden. De bekendmaking van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden gebeurt in de Centrale Gevangenis van Leuven op diverse manieren en momenten. In grote lijnen werd gebruik gemaakt van dezelfde instrumenten en procedures als in 2010 maar deze werden wel verfijnd en aangepast waar nodig. Een belangrijk instrument is de vormingsbrochure en de vormingsbeurs bij de start van het nieuwe schooljaar. De kwaliteit van beide werd verbeterd. Het idee om ook het sportaanbod in deze brochure op te nemen werd verlaten. In 2011 zal werk gemaakt worden van een specifieke brochure rond het sportaanbod. Het is een aandachtspunt om lesgevers en vormingswerkers zoveel mogelijk aanwezig te laten zijn op de vormingsbeurs. Gedetineerden maken hier immers veelvuldig gebruik van om hun keuze te maken in het ruime vormings- en onderwijsaanbod. We merkten op dat er in 2010 minder participatie van lesgevers en gedetineerden was. De promotie van deze beurs is dan ook een aandachtspunt voor 2011. Zoals hoger reeds aangegeven werd ook in 2010 een aantal infoavonden georganiseerd voor gedetineerden. Een aantal van deze infoavonden gaf meer toelichting bij een bepaald aanbod zoals het aanbod van de VDAB en herstelbemiddeling. De doorverwijzing van gedetineerden naar het aanbod door diverse partners is een belangrijk aspect. Gedetineerden worden op die manier immers persoonlijk aangesproken en gemotiveerd. In 2010 werd in dit kader een aantal toelichtingen gegeven aan trajectbegeleiders en PSD rond specifiek aanbod. Het gaat hier om aanbod met een hogere instapdrempel. Voor het specifieke aanbod van „schrijven zonder moeite‟ werd met succes een beroep gedaan op de vaste penitentiaire bewakingsassistenten voor doorverwijzing van mensen die moeilijkheden hebben met schrijven. Met het begin van het nieuwe schooljaar werd het vormings- en onderwijsaanbod ook voorgesteld aan de kwartieroversten. Vanuit herstelbemiddeling werden diverse acties ondernomen om hun aanbod bekend te maken aan doorverwijzers zoals de leden van het Beschermcomité en aan de kwartieroversten. Er werd ook meegewerkt aan een getuigenis voor het personeel van een slachtoffer van een levensdelict dat het gesprek met de dader was aangegaan. De opkomst hiervoor was groot. Aangezien gedetineerden rechtstreeks contact opnemen met de dienst herstelbemiddeling via een brievenbus in de gevangenis is het onduidelijk vanuit welke dienst de doorverwijzing plaatsgevonden heeft. In 2011 zal dit expliciet bevraagd en geregistreerd worden om dan verder te bekijken of er nog specifieke acties ondernomen moeten worden. Met de groep van levensbeschouwelijke diensten zoals de aalmoezeniers, de imam en de moreel consulent zal zeker al contact opgenomen worden om het aanbod van herstelbemiddeling bekend te maken en te bekijken wat de doorverwijsmogelijkheden zijn. De doorverwijsfunctie vanuit diverse diensten en personen naar het hulpen dienstverleningsaanbod verloopt nog niet optimaal en zal een aandachtspunt zijn in 2011. Een belangrijke vernieuwing in de profilering van de hulpen dienstverlening in 2011 zal de introductie van het nieuwe infokanaal zijn. Er werd een nieuw infokanaal aangekocht voor de gedetineerde. Het is een teletekstmodel waardoor er meer ruimte vrijkomt om op een geordende manier het aanbod bekend te maken aan de gedetineerden. De uitbouw en de implementatie van dit systeem is een belangrijk actiepunt voor 2011.


39

Trajectbegeleiders profileren zich op diverse manieren naar de gedetineerden. De brochure rond trajectbegeleiding werd herbekeken en opgemaakt in drie talen en in een vereenvoudigd taalgebruik. Dit werd gerealiseerd in samenwerking met „Wablief?‟. Eén van de manieren om zich bekend te maken, is de deelname aan diverse activiteiten. Zo hebben de trajectbegeleiders zich in 2010 actief ingezet op activiteiten als Valentijn, de jaarlijkse barbecue, Vaderdag, … In 2011 zal de deelname aan de diverse activiteiten behouden blijven. De proclamatie die in juni als afsluiting van het schooljaar georganiseerd wordt, is ook een belangrijk profileringsmoment. 123 gedetineerden hebben in 2010 een attest, certificaat of diploma ontvangen voor een opleiding of vorming die ze met succes beëindigd hebben. Dit is een stijging ten opzichte van 2009 (94 gedetineerden). De proclamatie heeft plaats in aanwezigheid van leerkrachten, vormingswerkers, directie van scholen en organisaties en enkele hoogwaardigheidsbekleders.


40

Hoofdstuk 5: Verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Het is niet vanzelfsprekend om een draagvlak voor de hulpen dienstverlening uit te bouwen of te vergroten. Dit hoofdstuk staat stil bij de initiatieven die de verschillende partners ondernemen om deze 4e strategie te realiseren. De 150ste verjaardag van de Centrale Gevangenis van Leuven stond in 2010 centraal. In dit kader werden allerlei activiteiten georganiseerd. De nadruk lag in eerste instantie op het historische aspect en de rol die deze gevangenis in het gevangeniswezen bekleed heeft en nog steeds bekleedt. De hulpen dienstverlening speelt al sinds de jaren zeventig een belangrijke rol in de Centrale Gevangenis van Leuven en kreeg dan ook tijdens de activiteiten heel wat aandacht. Zowel vanuit historisch oogpunt als de huidige invulling ervan. Hieronder wordt kort geschetst op welke manier de hulpen dienstverlening tijdens de verschillende activiteiten belicht werd en hoe op die manier gewerkt werd aan een draagvlak bij personeel, partners en de bredere samenleving. Een eerste initiatief in het kader van 150 jaar Centrale Gevangenis van Leuven waren de opendeurdagen voor personeel en medewerkers in de gevangenis. Gedurende vier zondagnamiddagen konden deze personen samen met een aantal familieleden de gevangenis bezoeken. Tijdens dit bezoek werd uitgebreid aandacht geschonken aan de hulpen dienstverlening in de gevangenis. Dit gebeurde zowel aan de hand van materiaal als door een toelichting van diverse medewerkers. Personeelsleden en hun familie kregen op deze manier een beter zicht op de hulpen dienstverlening in de Centrale Gevangenis van Leuven. Een tweede initiatief was de studiedag 150 jaar Leuven Centraal op 1 oktober 2010. Deze was gericht naar mensen die professioneel betrokken zijn op het gevangeniswezen. Het succes voor de studiedag was groot. Tijdens deze studiedag werd ook de nodige aandacht geschonken aan de hulpen dienstverlening in de gevangenis. Naar aanleiding van deze studiedag werd ook een brochure opgesteld met een beknopt overzicht van het huidige hulpen dienstverleningsaanbod. Deze brochure werd verspreid onder de deelnemers. Daarnaast wordt hij gebruikt om het aanbod bekend te maken bij nieuwe partners, medewerkers, bredere samenleving. De folder werd ook bezorgd aan elk personeelslid van de gevangenis. Een derde belangrijk initiatief was voornamelijk gericht naar de inwoners van Leuven. In de Bib Leuven liep van 30 september tot 13 oktober een tentoonstelling naar aanleiding van 150 jaar Leuven-Centraal. In eerste instantie was het een historische tentoonstelling maar er werd ook ruim aandacht geschonken aan de hulpen dienstverlening. Exacte cijfers van het aantal bezoekers zijn niet beschikbaar maar algemeen kan gezegd worden dat er heel wat interesse was voor de tentoonstelling. In de marge van de tentoonstelling en de studiedag werd een interactieve computersite ontwikkeld rond het huidige leven in de Centrale Gevangenis van Leuven. Het huidige hulpen dienstverleningsaanbod en de organisatie ervan nam een centrale plaats in op deze site. In de toekomst zal bekeken worden of deze site ook online geplaatst kan worden. Deze diverse initiatieven kregen heel wat media-aandacht waarbij ook de hulpen dienstverlening in beeld kwam. Op deze manier was er een algemene bekendmaking naar de bredere samenleving. Een laatste initiatief in het kader van 150 jaar Centrale Gevangenis van Leuven dat betrekking heeft op het creëren van een draagvlak voor de hulpen dienstverlening, was de opmaak van een kunstkalender. In een samenwerking tussen de gevangenis, de Vlaamse Gemeenschap, de Bib Leuven, de Rode Antraciet en het CAW Regio Leuven, werd een jaarkalender samengesteld voor 2011. De input voor de afbeeldingen werd geleverd door diverse kunstenaars uit Leuven Centraal. De kalender werd eind 2010 verspreid onder het personeel van de gevangenis, medewerkers uit diverse organisaties en vrijwilligers die een opdracht uitvoeren in de gevangenis en diverse samenwerkingspartners.


41

In april 2010 werd een studiedag georganiseerd rond de bouwopleiding in de Centrale Gevangenis van Leuven. Er werden een 80-tal mensen bereikt uit de sectoren onderwijs, justitie en tewerkstelling. Het consortium L4 participeert in een Europees Grundtvig project waarbij het deel uitmaakt van een leerpartnerschap rond onderwijs aan gedetineerden: How Individual Learning Partnerships are Possible for Offenders (HIPPO). In oktober 2010 vond de studiebijeenkomst plaats in Leuven. Gasten uit vijf partnerlanden namen deel aan een bijeenkomst rond het onderwerp „Hoe organiseert men een onderwijsaanbod in de gevangenis‟. De klemtonen van dit seminarie lagen op de analyse van noden en behoeften, de werking van de consortia en het motiveren van gedetineerden om te participeren aan het onderwijsaanbod. Tijdens de bijeenkomst werd ook nagedacht over eventuele vervolgprojecten. Vooral de overgang van onderwijs in de gevangenis naar de arbeidsmarkt leek een interessante invalshoek te vormen. L4 nam de taak op zich om een voorstel uit te werken. Rond onderwijs in de Centrale Gevangenis van Leuven verschenen meerdere artikels in de pers. Dit zowel met betrekking tot de proclamatie, de bouwopleiding als het HIPPO-project. Vanuit trajectbegeleiding werd een infomoment georganiseerd voor een aantal werkhuisbegeleiders. Dit gebeurde in het kader van het tewerkstellingsproject dat hoger beschreven wordt. Studenten en stagiairs vormen een specifieke doelgroep als het gaat om het creëren van een draagvlak rond de hulpen dienstverlening. Door de diverse partners werd ook in 2010 ruim aandacht geschonken aan de bekendmaking van de hulpen dienstverlening, of bepaalde aspecten ervan, aan deze doelgroep. Dit ging van het geven van toelichting aan individuele studenten met een bepaalde opdracht tot het geven van toelichting op een college. In 2010 werd extra aandacht geschonken aan de bekendmaking van de hulpen dienstverlening aan de strafuitvoeringsrechtbank. In het voorjaar werd een eerste overleg georganiseerd waarbij het lokale aanbod bekendgemaakt werd. Diverse diensten lichtten hun werking en hun aanbod toe. In het najaar werd nog een aparte toelichting verzorgd door het Centrum Geestelijke Gezondheid. Er is ook een kennismakingsmoment geweest met het Comité van Toezicht. Hierbij lag de nadruk vooral op het aanbod van trajectbegeleiding. In Leuven wordt op regelmatige basis een ‘lunchen met justitie’ georganiseerd. Dit zijn informatiemomenten over de middag voor de brede justitiewereld. Diverse onderwerpen die een link hebben met justitie kunnen hier aan bod komen. In april werd er een „lunchen met justitie‟ georganiseerd rond het strategisch plan en de hulpen dienstverlening in de gevangenis. In 2011 zal er extra aandacht gaan naar het creëren van een draagvlak voor de hulpen dienstverlening aan gedetineerden bij partners uit de sportwereld.


42

Hoofdstuk 6: (strategie 5)

Een

HRM-

en

Organisatieontwikkelingsbeleid

Met deze vijfde strategie trachten we te komen tot een HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid om alle interne en externe medewerkers aan de hulpen dienstverlening te motiveren, te ontplooien en optimaal efficiënt en effectief in te zetten in hun opdracht voor hulpen dienstverlening in de gevangenis. In 2010 werd een aantal acties ondernomen ter ondersteuning van de medewerkers van de hulpen dienstverlening. Zo werd de introductieprocedure voor nieuwe medewerkers van de hulpen dienstverlening verfijnd. Daarnaast werden de nodige afspraken gemaakt met justitie opdat medewerkers een beroep kunnen doen op het opvangteam indien dit nodig zou zijn. In het voorjaar werd een lesgeversmoment georganiseerd voor leerkrachten, vormingswerkers en vrijwilligers die een aanbod doen in de Centrale Gevangenis van Leuven. Het was vooral een dankmoment en een moment om ervaring uit te wisselen. Ondanks de geringe opkomst was het een succesvolle ervaring. In 2011 zal dit initiatief herhaald worden. Er zal meer aandacht gaan naar de bekendmaking van het initiatief om zo ook meer medewerkers te bereiken. In 2010 gingen in het kader van de sportactiviteiten een aantal nieuwe medewerkers van start in de Centrale Gevangenis van Leuven. In 2011 zal bekeken worden welke ondersteuning zij extra nodig hebben en op welke manier we dit kunnen bieden. In 2009 werd gestart met intervisiemomenten rond ‘herstel in de praktijk’ voor medewerkers van de psychosociale dienst van de Hulpgevangenis van Leuven en van de Centrale Gevangenis van Leuven, de Bemiddelingsdienst Arrondissement Leuven, Slachtoffer in Beeld van de Rode Antraciet, slachofferhulp en Justitieel Welzijnswerk van het CAW Regio Leuven. In 2010 sloot ook de therapeut van het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg hierbij aan. Het concept werd eind 2010 grondig geëvalueerd. Een aanpassing van het concept en van de invulling van de intervisiemomenten dringt zich op. Dit is een actiepunt voor 2011. Diverse diensten en organisaties betrokken op de hulpen dienstverlening aan gedetineerden zorgen ook voor een goede ondersteuning van hun eigen medewerkers. Zo is er regelmatig overleg tussen de onderwijscoördinatoren, onder leiding van de VOCVO projectmedewerker. Dit overleg werd in 2010 geherstructureerd waarbij er beslist werd om vijf keer per jaar te vergaderen. Daarnaast komt het team twee keer per jaar samen met het kabinet van onderwijs. Op deze stuurgroep onderwijs gedetineerden kunnen vragen en structurele problemen rechtstreeks met het kabinet opgenomen worden. Verder wordt er één keer per jaar een gevangenisbezoek georganiseerd evenals twee vormingen. Het uitwerken van een gezamenlijke visie over onderwijs in de Vlaamse gevangenissen is in dit kader een zeer belangrijk item voor de nabije toekomst. Het gaat hier onder andere over de spreiding van opleidingen in Vlaanderen, transferbeleid en –procedures in het kader van onderwijs, samenwerking VDAB, ervaringsbewijs, … In 2011 wordt een visietweedaagse georganiseerd rond deze thema‟s. Het Centrum Algemeen Welzijnswerk Regio Leuven organiseert voor zijn medewerkers supervisiemomenten. Daarnaast hebben de medewerkers van het Justitieel Welzijnswerk deelgenomen aan diverse opleidingen en vormingen.


43

Hoofdstuk 7: Algemene conclusie 1. Samenvatting In dit tweede jaarverslag rond de hulpen dienstverlening aan gedetineerden voor de Centrale Gevangenis van Leuven worden een aantal aspecten rond de hulpen dienstverlening belicht, met bijzondere aandacht voor de evoluties in dit kader gedurende het voorbije jaar. In een eerste hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de gevangenis zelf. De Centrale Gevangenis van Leuven is in eerste instantie een gevangenis voor langgestraften. Dit heeft gevolgen voor de hulpen dienstverlening die hier aangeboden wordt, alsook voor de organisatie ervan. Zo kan er veel makkelijker een beroep gedaan worden op gedetineerden voor de organisatie van bepaalde aspecten van de hulpen dienstverlening. In de Centrale Gevangenis van Leuven verblijft echter ook een heel specifieke groep van beklaagden: het gaat om personen zonder geldige verblijfsvergunning voor België. Het is een groep die amper Nederlands praat en die na vrijlating veelal het land uitgewezen wordt. Dit vraagt een specifieke aanpak met betrekking tot de hulpen dienstverlening. Met de komst van het strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden in het najaar van 2008 kwamen ook heel wat nieuwe functies in de gevangenis. Hoofdstuk twee gaat dieper in op de opdrachten van de diverse coördinatiefuncties en de manier waarop deze samenwerken en op elkaar afgestemd worden binnen de PMD-structuur. Al jaren kent de Centrale Gevangenis van Leuven een uitgebreid en divers hulpen dienstverleningsaanbod. Bijkomende middelen in het kader van het strategisch plan hebben dit aanbod nog uitgebreid. In het derde hoofdstuk komt het hulpen dienstverleningsaanbod uitgebreid aan bod. In de tekst wordt enkel ingegaan op de nieuwigheden en de uitdagingen. Bij het opnemen van het aanbod in het jaarverslag werd als uitgangspunt het aanbod zelf genomen en niet degene die het inricht. De profilering van het aanbod naar de gedetineerden wordt beschreven in hoofdstuk vier. Naast de traditionele folders en affiches is de vormingsbeurs en de vormingsbrochure een vaste waarde in de Centrale Gevangenis van Leuven om het vormings- en onderwijsaanbod bekend te maken. Naast het hulpen dienstverleningsaanbod is het creëren van een draagvlak voor dit aanbod een belangrijk aandachtspunt binnen het strategisch plan. Hoofdstuk vijf beschrijft op welke manier hier het voorbije jaar aandacht aan geschonken werd in de Centrale Gevangenis van Leuven. De 150ste verjaardag van de gevangenis in 2010 bood heel wat kansen om de hulpen dienstverlening, die sinds jaren een belangrijke rol speel in de Centrale Gevangenis, de nodige aandacht te geven. Tenslotte wordt in het zesde hoofdstuk dieper ingegaan op de ondersteuning naar de diverse medewerkers. Enerzijds worden een aantal initiatieven beschreven die in de gevangenis genomen werden met betrekking tot de ondersteuning van medewerkers aan de hulpen dienstverlening. Anderzijds werd er ook gekeken naar de inspanningen die vanuit diverse organisaties gebeurden ter ondersteuning van hun medewerkers die een opdracht hebben in de gevangenis. Het jaarverslag wordt in de twee volgende paragrafen afgesloten met een aantal actiepunten en aandachtspunten voor 2011 en een aantal signalen die we vanuit de lokale praktijk willen meegeven aan de Vlaamse overheid.


44

2. Actiepunten – aandachtpunten 2011 In deze paragraaf worden enkele punten beschreven waar in 2011 extra aandacht aan besteed zal worden of waar specifieke acties rond gevoerd zullen worden. De zaken die hier aangehaald worden, zijn zeker niet limitatief. Het zijn de punten die bij de opmaak van het jaarverslag het meest in het oog sprongen of waar de nood aan actie het grootst is. Het verder uitbouwen van het beleidsproces in de diverse werkgroepen en het afstemmen van de werkgroepen op de beleidsgroep en op het PMD is een uitdaging voor 2011 en voor de komende jaren. De actieve deelname vanuit TB aan de PMD-werking zal in 2011 verder uitgebouwd worden waarbij de signaalfunctie van TB een belangrijk aandachtspunt zal zijn. Daarnaast blijft de afstemming tussen de diverse functies die in de Centrale Gevangenis van Leuven actief zijn op het vlak van de hulpen dienstverlening een belangrijk aandachtspunt. Enkel op deze manier kan bewaakt worden dat iedereen zijn functie naar behoren kan uitoefenen met een maximum aan respect voor de andere functies. Zo zal in 2011 bekeken worden op welke manier het structureel overleg PSD-TB anders georganiseerd kan worden om de dialoog rond de werking van beide diensten te stimuleren en op die manier de samenwerking te versterken. Ook de verdere uitbouw van de functie van organisatieondersteuner en de afstemming met de beleidsmedewerker zal een belangrijk accent zijn in 2011. Het hulpen dienstverleningsaanbod in de Centrale Gevangenis van Leuven is enorm uitgebreid. Acties met betrekking tot het aanbod concentreren zich dan ook niet zozeer op de verdere uitbouw van het aanbod maar wel op de verdere afstemming van het aanbod op de noden van de gedetineerden en de afstemming van het aanbod op elkaar. Een aantal aspecten willen we hier toch onder de aandacht plaatsen. Net als in 2010 willen we aandacht besteden aan de afstemming van het aanbod op de noden en behoeften van de gedetineerden en aan de evaluatie van het aanbod. Daarin vinden we de participatie van de gedetineerden zelf belangrijk. Voor de verdere uitbouw van het aanbod op de domeinen onderwijs en vorming zal in maart 2011 een forum georganiseerd worden. Daarnaast zal in de loop van 2011 ook het overlegorgaan van gedetineerden, zoals voorzien in de basiswet, opgestart worden. Dit kan zeker een plaats zijn om bepaalde aspecten van de hulpen dienstverlening te agenderen, waarbij dan een of meer experten voor het besproken domein kunnen aansluiten. Een tweede aandachtspunt zal betrekking hebben op het verhogen van de aandacht voor herstelgerichte detentie. Het herstelgerichte aanbod zal worden voorgesteld aan het beschermcomité en de geestelijke verzorgers om de toeleiding naar herstelgerichte activiteiten te vergemakkelijken. Op meer algemeen niveau willen we via een werkvergadering met het directielid verantwoordelijk voor herstel, een aantal beambten, leden van de PSD, en andere relevante betrokkenen nagaan of en hoe we de aandacht voor herstel binnen de gevangenis opnieuw kunnen aanwakkeren. Voor de trajectbegeleiders blijft herstel een belangrijk thema, waar zij actief rond blijven werken. Niet alleen in het kader van herstelgerichte activiteiten, maar ook voor ander aanbod zien we een belangrijke rol weggelegd voor de geestelijke verzorgers, het beschermcomité, de beambten, … op het vlak van doorverwijzing naar het hulpen dienstverleningsaanbod en de signaalfunctie die zij in dit kader kunnen hebben. De samenwerking met deze potentiële toeleiders zal in 2011 dan ook verder uitgebouwd worden. Vervolgens blijft ook de uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod voor de beklaagden een actiepunt in 2011. Onder andere de bibliotheek zal verder worden uitgewerkt. Niet enkel de toegankelijkheid van het hulpen dienstverleningsaanbod naar de beklaagden toe is een aandachtspunt, ook het bereik van het onderwijs- en vormingsaanbod naar anderstalige veroordeelden zal in 2011 de nodige aandacht krijgen.


45 Een laatste belangrijk aandachtspunt betreft de uitbouw van het aanbod op de domeinen welzijn en cultuur. Concreet zullen in 2011 de mogelijkheden tot samenwerking met de stad Leuven voor deze terreinen worden verkend.

3. Signalen Als slot van dit jaarverslag willen we aan de Vlaamse overheid vanuit de praktijk een aantal signalen meegeven. Het zijn punten waarop we in de praktijk stoten die het uittekenen van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod afgestemd op de noden van de gedetineerden bemoeilijken. In eerste instantie merken we dat voor een aantal diensten de vragen en de noden de mogelijkheden van de dienst overstijgen. Dit geldt zeker voor de individuele begeleiding door de trajectbegeleiders van het Centrum Algemeen Welzijnswerk en het individuele therapeutische aanbod vanuit het CGG. Gedetineerden moeten momenteel een aantal maanden wachten vooraleer een therapie opgestart kan worden. De nood aan deze begeleidingen is groot, maar zonder bijkomende financiering kan het aanbod niet worden uitgebreid. Een tweede belangrijk signaal heeft betrekking op de financiële middelen voor het organiseren van het hulpen dienstverleningsaanbod in groep. De middelen die vanuit Justitie voorzien worden voor vorming, herstelgerichte activiteiten, … zijn beperkter dan vroeger. Daardoor moeten steeds meer zaken vanuit het Steunfonds betaald worden en wordt de druk op dit fonds erg groot. Voor 2010 konden de gevolgen beperkt worden maar we stellen ons vragen bij de haalbaarheid ervan voor de komende jaren. Zonder werkingsmiddelen vanuit de Vlaamse Gemeenschap wordt het erg moeilijk om het aanbod verder uit te bouwen en/of de kwaliteit ervan te verbeteren. Daarnaast blijven zich moeilijkheden stellen met betrekking tot de financiering van het volwassenenonderwijs. De financiering gebeurt op basis van het aantal deelnemers aan een cursus. Hiervoor worden in de gevangenis dezelfde normen gehanteerd als in de samenleving. Vaak is het onmogelijk om aan het gestelde aantal deelnemers te komen. Dit maakt in de praktijk dat de centra vaak geen financiering krijgen voor de cursussen die zij in de gevangenis aanbieden. Op termijn vrezen we dat dit niet houdbaar is. Ook de continuering van het openleercentrum zoals het nu georganiseerd wordt, is moeilijk houdbaar in de toekomst omwille van de financieringsmechanismen.


46

Bijlagen


JAARVERSLAG 2010 Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Centrale gevangenis Leuven

Recommend Documents