JAARVERSLAG Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (Penitentiair Complex Brugge) 2012

JAARVERSLAG Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (Penitentiair Complex Brugge) – 2012

Versierde sectie Kerst 2012

2

Voorwoord Het is goed even tijd te nemen om terug te blikken op het afgelopen jaar en een overzicht weer te geven van het aanbod hulpen dienstverlening in de gevangenis van Brugge. We zoemen daarbij in op de uitgebouwde samenwerkingsstructuren en de achterliggende ontwikkelingsprocessen om deze hulpen dienstverlening tot stand te brengen. We vermelden per hoofdstuk de conclusies en formuleren uitdagingen naar de toekomst. De informatie uit dit jaarverslag werd aangeleverd door de diverse actoren die betrokken zijn bij de uitbouw van deze hulpen dienstverlening. De beleidsmedewerker bundelde deze informatie in dit jaarverslag. Goede samenwerking met deze vele actoren is het sleutelwoord om gezamenlijk de hulpen dienstverlening verder uit te bouwen. Niet altijd gemakkelijk om in respect en vertrouwen met alle partners hier aan te bouwen. Deze uitdaging willen we ook in 2013 opnieuw aangaan en op de ingeslagen weg verder werken. Mijn dank gaat uit naar de diverse partners die de hulpen dienstverlening in het PCB het afgelopen jaar hielpen uitbouwen. Ook dank aan de directie en het penitentiair personeel die de uitbouw van de hulpen dienstverlening mee mogelijk maakten en ondersteunden.

Marieke de Jong Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid - Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Decoratieproject Ongestoord Bezoek

jaarverslag 2012 hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Brugge

3

Inhoud Voorwoord ............................................................................................................................................... 2 Inhoud ...................................................................................................................................................... 3 Lijst met afkortingen ................................................................................................................................ 4 Inleiding ................................................................................................................................................... 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis .............................................................................................. 6 Infrastructuur en capaciteit PCB ...................................................................................................... 6 Infrastructuur hulpen dienstverlening ............................................................................................ 7 Conclusies en toekomstperspectieven ............................................................................................ 8 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) ................................................................................................................................ 9 PMD-werking: samenwerkingsmodel en organisatievorm .............................................................. 9 Actoren betrokken bij de hulpen dienstverlening ........................................................................ 10 Conclusies en toekomstperspectieven .......................................................................................... 13 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) ............................................................. 14 Welzijn ........................................................................................................................................... 14 Trajectbegeleiding ......................................................................................................................... 14 Gezondheid ................................................................................................................................... 15 Onderwijs ....................................................................................................................................... 15 Tewerkstelling ................................................................................................................................ 16 Sport .............................................................................................................................................. 16 Cultuur ........................................................................................................................................... 17 Algemene tendensen ..................................................................................................................... 17 Hoofdstuk 4: profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) ................................... 19 Acties ............................................................................................................................................. 19 Conclusies en toekomstperspectieven .......................................................................................... 20 Hoofdstuk 5: verkrijgen en vergroten van het draagvlak (strategie 4) ................................................... 21 Uitbouwen draagvlak met Justitie .................................................................................................. 21 Draagvlak naar de samenleving .................................................................................................... 21 Conclusies en toekomstperspectieven .......................................................................................... 22 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) ............................................. 23 Introductieprocedure nieuwe medewerkers .................................................................................. 23 Vorming medewerkers hulpen dienstverlening ........................................................................... 23 Dagelijkse ondersteuning externe medewerkers .......................................................................... 23 Uitbouw VOS-dienst ...................................................................................................................... 23 Conclusies en toekomstperspectieven .......................................................................................... 24 Hoofdstuk 7: algemene conclusie ......................................................................................................... 25 Bijlagen ........................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Bijlage 1: registratiegegevens aanbod (Fiches) ............................................................................ 26


4

Lijst met afkortingen AA AIBV BM CAW CBE CGG CVO DRA DSO DVA EC GOS GPA H&D JWW M1 M2 OC OO PA PATEND PB PMD PSD SAW SF SURB TB VDAB VI VOKANS VOS VR VTE WG

Anonieme Alcoholisten Afdeling Individuele Bijzondere Veiligheid Beleidsmedewerker Centrum Algemeen Welzijnswerk Centrum voor Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Centrum Volwassenenonderwijs De Rode Antraciet Directe Sociale Omgeving Drugvrije Afdeling Educatief Centrum Gedetineerden opvolgsysteem Gezamenlijk Plan van Aanpak Hulp- en dienstverlening Justitieel Welzijnswerk Regio Brugge Mannen 1 Mannen 2 Onderwijscoördinator Organisatieondersteuner Penitentiair Assistent Psychotherapeutisch Aanbod Tijdens En Na Detentie Penitentiair Beambte Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Psychosociale Dienst Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Sportfunctionaris Strafuitvoeringsrechtbank Trajectbegeleiding Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling Voorwaardelijke Invrijheidsstelling Vormings- en opleidingskansen Coördinatieteam Vorming Ontspanning Sport Vrouwenafdeling Voltijdse equivalent Werkgroep


5

Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. In 2009 heeft de Vlaamse Regering beslist om de hulpen dienstverlening aan gedetineerden in een decreet te verankeren. De voorbereidingen rond dit decreet starten in 2010 en werden gefinaliseerd in 2012. De missie en de strategische doelstellingen van het strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden zijn integraal behouden en worden hierbij decretaal verankerd.

De missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: ‘De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving’. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, wordt ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening aan gedetineerden te komen uitgebreid toegelicht. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe.


6

Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Infrastructuur en capaciteit PCB Het Penitentiair Complex Brugge - PCB - is een vrij moderne gevangenis die werd gebouwd in de jaren ’80 en vanaf het begin van de jaren ’90 in gebruik werd genomen. Oorspronkelijk was er plaats voorzien voor 504 mannelijke en 94 vrouwelijke gedetineerden. De laatste jaren is de gevangenis vaak overbevolkt. In 2012 waren er 2227 registraties van inkomende personen. Dit geeft aan dat er een groot verloop in de populatie zit. Het Penitentiair Complex Brugge werd gebouwd in de vorm van een kruis met daarop kamvormige armen. Deze bouwstijl laat toe te werken met kleine leefgroepen gedetineerden. In de praktijk beperkt de leefgroepwerking zich tot een gemeenschappelijk moment ’s avonds waarop de gedetineerden kunnen vertoeven in de polyvalente ruimte op hun sectie, afhankelijk van de overbevolking. Elke arm is een afdeling bestaande uit een aantal secties met cellen op de eerste en tweede verdieping en een polyvalente zaal, die gebruikt wordt afhankelijk van de bevolkingsdruk. Elke afdeling heeft een klassement met een aantal bureaus en kledingdepot (bad) op de eerste verdieping. Op de tweede verdieping zijn de bureaus van de directie en de gespreksruimtes van de PSD, JWW en andere individuele dienstverleners. Centraal gelegen bevinden zich de gemeenschappelijke infrastructuren zoals de sportzaal, fitnesszaal, toneelzaal en lokalen voor de erediensten. Daaronder bevinden zich de Praktijkruimte, de Bibliotheek en het Educatief Centrum met 4 leslokalen en een leskeuken. De afdelingen:   

Afdeling Mannen 1: 350 lang gestraften (meer dan 5 jaar). Onder deze afdeling vallen ook: het Medisch Centrum (25), DVA (20), AIBV (10) met eigen zorgteam en de Beperkte Detentie (10). Afdeling Mannen 2: 335 beklaagden en kort gestraften (tot 5 jaar). Afdeling Vrouwen: 120 lang gestraften, kort gestraften en beklaagden en geïnterneerden (20tal). Omdat de zorg hiervoor meer inhoudt dan enkel het medische luik, worden deze vrouwen op hun afdeling begeleid en ondersteund door het zorgteam. Ook zwangere vrouwen en moeders met kinderen tot 3 jaar verblijven op deze afdeling in een aparte sectie.

Op 20 november 2009 werd de Drugvrije Afdeling geopend. De capaciteit bedraagt 20 bedden waarvan 6 duocellen en 8 monocellen. De doelgroep bestaat uit 10 gedetineerden met een drugsverleden, die met een minimale ondersteuning kunnen functioneren op een open sectie en uit 10 gedetineerden die geen drugsverleden kennen, doch hun detentie op een drugsvrije manier willen beleven. Gedetineerden engageren zich tot een drugsvrij leven, in ruil voor een gunstig regime. Het drugsvrij zijn bewijzen zij aan de hand van op onregelmatige tijdstippen voorziene urinecontroles. Gedetineerden dienen gedurende 1 maand voorafgaandelijk aan hun komst te bewijzen dat ze drugsvrij zijn. De gedetineerden komen pas op de afdeling als ze ontwend zijn. Gedetineerden kunnen er verblijven tot einde detentie (gunsten SURB, einde straf, B-lieve,.). De afdeling werd geopend om gedetineerden die dit wensen maximale kansen te bieden om een drugsvrije detentie te beleven. Deze afdeling heeft een volledig gescheiden werking, er is dus geen contact met de andere afdelingen. Dat wil zeggen dat ze een eigen sportwerking en lessen hebben, zowel op de sectie als in het EC. Naast deze 5 afdelingen, beschikt men nog over een medisch centrum bestaande uit 2 secties: een 25-tal bedden en een sectie met niet bedlegerige patiënten. Dit medisch centrum (MC) is uniek voor alle gevangenissen in Vlaanderen.


7

Infrastructuur hulpen dienstverlening Het PCB is een moderne en grote gevangenis, in vergelijking met de meeste gevangenissen is er vrij veel beschikbare ruimte. Hieronder geven we een overzicht van de ruimtes die worden gebruikt in het kader van de hulpen dienstverlening. Educatief centrum Het Educatief centrum is een goed uitgebouwde locatie die bestaat uit 4 leslokalen, een leskeuken, een leraarskamer, een plantonruimte, een lokaal voor dienders EC en 2 lokalen die zijn ingericht als bureauruimte voor de VOS-medewerkers. In het EC is de voorbije jaren stelselmatig geïnvesteerd zodat we momenteel beschikken over goed uitgeruste leslokalen. In 2011 werd het computerpark dat wordt gebruikt voor de lessen ICT, Open Leren en e-learning volledig vernieuwd via middelen vanuit het hoofdbestuur van Justitie. Ook werden de gangen van het EC en de muren van de individuele wandeling (aansluitend op EC) opgesmukt met muurschilderingen en graffititekeningen tijdens creatieve workshops. De decentrale ligging van het EC - waar de lessen doorgaan voor de 3 afdelingen – is verre van ideaal. De bewegingen van en naar het EC vragen een grote inspanning van het penitentiair personeel. Het belet ook de spontane communicatie tussen lesgevers en penitentiair personeel. Sinds september 2012 worden pauzes verplicht buiten op de kleine wandeling gehouden. Op die manier wordt de overlast van het roken in de toiletten en beschadigingen tegen gegaan. De gevolgen hiervan naar terugloop van deelnemers is momenteel nog moeilijk in te schatten, maar er lijkt wel een negatief effect te zijn, vooral tijdens de wintermaanden. Dit zal in 2013 geëvalueerd moeten worden. Praktijklokaal In het praktijklokaal zijn de beroepsopleidingen ondergebracht. In de praktijkruimte gaan de opleidingen elektriciteit, stikken en crea door. Het voorbije jaar werd het aantal cabines voor praktijkoefening elektrische installaties uitgebreid. Deze grote industriële hal wordt stapsgewijs omgevormd en optimaal in gebruik genomen. Uitbreiding met spinningfietsen (project Ronde van Vlaanderen). De opleiding lassen gaat omwille van praktische haalbaarheid door in een afgescheiden ruimte van de Smidse. Daarin werd een afzonderlijke ruimte voorzien voor de lasopleiding. Er werd een nieuwe elektriciteitskast (gemaakt door CVO VTI) geplaatst. Zorgatelier van de geïnterneerde vrouwen ’s Avonds gaan hier lessen crea aan de vrouwen door. Ruimtes ongestoord bezoek De opleiding decoratietechnieken ging hier door ter opfrissing van de 11 beschikbare lokalen. Plantonlokaal Vrouwenafdeling Dit is een lokaal dat in 2012 in gebruik genomen werd voor kortlopende cursussen van de Rode Antraciet en in 2013 ook gebruikt zal worden voor de AA. Dit lokaal kan enkel gebruikt worden wanneer er bewaking is in het planton. Gesprekslokalen De individuele gesprekken van de trajectbegeleiders gaan door in aparte lokalen op de respectievelijke afdelingen. Op M1 is er een tekort aan gesprekslokalen. Andere gesprekken gaan soms ook door op de advocatengang. Daarnaast beschikt het PCB over een goed uitgeruste bibliotheek, fitnesszaal, sportzaal en theaterzaal. Bezoekzalen en wachtruimte Voor elke afdeling is er een eigen bezoekzaal waar o.a. het kinderbezoek wordt georganiseerd. Het bezoek wacht in de wachtzaal. Daar is een lokaal voor de Buitendienst van JWW. Ook de winkel en speciale activiteiten gaan hier door. In 2012 werd het nieuwe speelmeubel voor de kinderen aangekocht: een trein. Deze wordt in 2013 geplaatst. De bezoekerswinkel groeide in 2012 uit tot een vast gegeven op zaterdag.


8

Conclusies en toekomstperspectieven In de vrij grote en moderne gevangenis van Brugge is de infrastructuur voor de hulpen dienstverlening goed uitgebouwd. Het Educatief Centrum, waar de groepslessen doorgaan, is echter decentraal gelegen. Dit bemoeilijkt de bewegingen naar het Educatief Centrum. Dit vraagt een grote inspanning van de beambten. Ook de directe communicatie met de diverse afdelingen wordt hierdoor bemoeilijkt. Een specifiek gegeven voor een gevangenis met 3 verschillende afdelingen, is dat de gedetineerden geen contact mogen hebben. Dat wil zeggen dat we bepaald aanbod in feite drie keer apart moeten organiseren en aanbieden. Mits een grondige screening naar motivatie en attitude zijn uitzonderingen hierop mogelijk. Het zoeken naar kleinschalig aanbod op de afdeling zelf is een piste die verder verkend moet worden naar de toekomst toe. Een eerste stap in die richting werd reeds gezet. In 2011 gingen de intakegesprekken indien mogelijk door op de afdeling. In 2012 al bijna alle intakes. Ook werd er een kortlopende intense cursus van DRA in de ruimte naast het planton VR gegeven. Een ander knelpunt van het Educatief Centrum is dat het maximaal aantal gedetineerden per beambte, begrensd is omwille van veiligheidsredenen. Momenteel stellen zich geen problemen omwille van de relatief kleine klassen. Een Educatief Centrum waarvan de klassen optimaal ingevuld zijn, vereist een tweede beambte. Binnen het huidige personeelskader is dit heel moeilijk haalbaar. Het is nog niet duidelijk of er een verband te leggen is tussen de verplichte pauze buiten (nieuwe regeling) en de uitval uit de lessen.

Wandeling van het Educatief Centrum tijdens zomeractiviteit met Herr Seele


9

Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) PMD-werking: samenwerkingsmodel en organisatievorm Om een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod te realiseren in de gevangenissen vanuit de Vlaamse gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij wordt er gestreefd naar zo groot mogelijke efficiëntie en effectiviteit van de hulpen dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. Onderstaande figuur geeft een overzicht van de samenwerkings- en overlegstructuur.

Overleg BM-directie

WG Sport

WG Onderwijs

WG Coachingteam

WG SCW

WG GGZ

WG bibiliotheek

WG Welzijn en Gezondheid

WG herstel

WG DSO

Stuurgroep drugs

Werkgroep kinderbezoek

Coördinatieteam VOS-dienst

Figuur 1. Organogram PMD-structuur In Brugge werd er gekozen om geen PMD-overlegorgaan te installeren omwille van de vele partners en diverse beleidsdomeinen. De keuze werd gemaakt om de beleidsvoorbereiding en uitvoering te laten gebeuren vanuit de verschillende domein-specifieke werkgroepen. Er wordt steeds gestreefd naar het werken vanuit een transparant kader. In 2013 zal aan dit tekort tegemoet gekomen worden door de oprichting van een beleidsteam zoals in het decreet gestipuleerd. Binnen sommige werkgroepen wordt een actieplan opgesteld met strategische en operationele doelstellingen. Deze actieplannen per werkgroep (domein) vormen een werkinstrument om te komen tot een coherente hulpen dienstverlening op korte en lange termijn. De werkgroepen onderwijs, SCW, en coachingsteam (TB, PSD, Zorg) beschikken over een dergelijk actieplan. Binnen andere werkgroepen geeft een bestaand kader richting aan de werking. In de bibliotheekwerkgroep vormt het convenant met bijbehorende samenwerkingsafspraken het kader. In de experimentele werkgroep herstel staat de implementatie van het werkboek ‘Herstel vanuit de cel’ centraal. Andere werkgroepen laten de operationele werking het sturend element zijn. Er worden actiepunten geformuleerd vanuit concrete signalen op de werkvloer. Ook hier een meer sturend kader implementeren kan versterkend werken. De samenstelling van de werkgroep onderwijs is gewijzigd. Ze bestaat nu uit de directies van de onderwijsinstellingen, de directie van de gevangenis en de beleidsmedewerker. De leerkrachten maken geen deel meer uit van deze werkgroep. Daardoor heeft deze werkgroep een sterkere beleidsmatige functie gekregen. De nieuwe naam weerspiegelt dit: Beleidswerkgroep Onderwijs.


10

De werkgroep Herstelfonds werd opgericht. Deze is samengesteld uit PSD, directie, BM, trajectbegeleiders, provincie West-Vlaanderen en Justitiehuis (dispatchingsdienst voor het vinden van werkplaatsen voor bijvoorbeeld de werkstraf). De VOS-dienst is een coördinerend orgaan bij de praktische organisatie van de hulpen dienstverlening. Zij helpt bij de uitvoering van de concrete actiepunten uit diverse werkgroepen. Daarnaast werd een eigen actieplan opgesteld vanuit de input van verschillende denkdagen. Dit vormt het denkkader van waaruit er wordt gewerkt. De VOS-dienst komt wekelijks samen en wordt voorgezeten door de beleidsmedewerker . Voor de directie van de diverse partners en het PCB vormen actieplannen en bestaande kaders een handig werkinstrument om te streven naar een gezamenlijke beleidsvisie op hulpen dienstverlening. De beleidsmedewerker is een spilfiguur in de afstemming tussen directie en werkgroepen. Het strategisch plan H&D is daarbij het overkoepeld kader.

Actoren betrokken bij de hulpen dienstverlening Coördinatie Functie Beleidsmedewerker

VTE 1

Organisatie Vlaamse overheid – dep. WVG

Standplaats Gevangenis

Organisatieondersteuner

1,5

CAW – dienst JWW

Extern

Trajectbegeleider

9,7

CAW – dienst JWW

Extern

Sociaal-cultureel werker

0,4

De Rode Antraciet

Extern

Sportfunctionaris

0,3

De Rode Antraciet

Extern

Onderwijscoördinator

1

Consortium Webros

Gevangenis

Vormingsagent

1

Justitie

Gevangenis

Figuur 2. Overzicht coördinatiefuncties H&V

De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerkgesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulpen dienstverleningsorganisaties het geheel aan hulpen dienstverlening in goede banen. Zij coördineert de hulpen dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar af te stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulpen dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. In 2012 had er een personeelswissel plaats, waardoor er een paar maanden geen beleidsmedewerker aanwezig was. De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) en maakt deel uit van de VOS-dienst. In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulpen dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulpen dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, … . Daarnaast staan zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod.


11

Ook de trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulpen dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. De sociaal-cultureel werker van De Rode Antraciet stuurt binnen de gevangenis de ontwikkeling van een evenwichtig en gediversifieerd sociaal cultureel aanbod. Binnen deze sociaal-culturele werking gaat speciale aandacht naar cursuswerk, sociaal-artistieke projecten, muziekoptredens, film,… De organisatie ligt bij de vormingsagent en de organisatieondersteuners. De sociaal-cultureel werker zet zelf ook projecten op. In 2012 was dat de opstart van het zangproject Women on Stage. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten, streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, …) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. Deze functie is nieuw in het PCB sinds 2012. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Zij heeft als taak een behoefte dekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Zij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, zij geeft informatie over het aanbod, zij onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt zij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook neemt de onderwijscoördinator een deel van de administratieve last op zich: de rapportering aan de verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz. In 2012 is er een nieuwe onderwijscoördinator gestart. Ook werd er een nieuwe functie gecreëerd in Webros: stafmedewerker onderwijs, voor het meer beleidsmatige aspect. Deze staat in voor de ondersteuning van de onderwijscoördinatoren in Ieper en Brugge. De vormingsagent van Justitie is verantwoordelijk voor de uitbouw van de beroepsopleidingen en voor de uitbouw van het sportaanbod in de gevangenis. Het sportaanbod in de gevangenis gebeurt hoofdzakelijk door de inzet van sportbeambten vanuit Justitie. Vanuit de directie werd een attaché aangesteld als aanspreekfiguur in het kader van hulpen dienstverlening. De beleidsmedewerker bouwde met haar een samenwerkingsrelatie uit in 2011, die gecontinueerd werd in 2012.

Samenwerkingspartners Partner Onderwijs Consortium Volwassenenonderwijs Basiseducatie CVO SNT Brugge CVO VTI Brugge CVO VIVA Huis van het Nederlands Welzijn CAW Regio Brugge

Medewerkers

Inzet

1 onderwijscoördinator

1 VTE

1 leerkracht 5 leerkrachten 5 leerkrachten 1 leerkracht 1 leerkracht Screening NT2

3 dagdelen/week 1 dagdeel/week 6 dagdelen/week 4 dagdelen/week 2 screeningsmomenten /jaar

- TB - OO

9,7 VTE 1,5 VTE


12

Suggnomè Kind en Gezin Brugse Balie DOP Gezondheid Patend / CGGZ VVBV AA Tewerkstelling VDAB VDAB Vokans Cultuur en sport De Rode Antraciet

Vlabus CAW Regio Brugge Gevangenis Stedelijke bibliotheek Provincie West-Vlaanderen

- Buitendienst - Coördinatie TB, BD, OO - Vrijwilligerscoach - Vrijwilligers: Individueel bezoek, onderwijs, kinderbezoek Herstelbemiddelaar Verpleegkundige Advocaten Begeleider

2 VTE 1,8 VTE 0,5 VTE

2 psychologen 1 medewerker CAP 3 gespreksbegeleiders

Elk 3 dagdelen/week 1 dagdeel/week 1 dagdeel/maand

1 detentieconsulent 1 vormingsmedewerker 1 vormingsmedewerker

1 VTE 2 vormingen/jaar 2 vormingen/jaar

1 sociaal cultureel werker 3 medewerkers cursusaanbod 1 leerkracht crea 2 sportmonitoren 1 vrijwilliger crea 8 sportbeambten 1 medewerker

0,4 VTE 3-4 vormingen/jaar 2 dagdelen per week 2 dagdelen/week 1 dagdeel/week 9 uur/week (0,24 VTE) 0,5 VTE Subsidies dossier levenslang sporten

1 dagdeel/week 2 dagdelen/maand Telefonische hulpverlening Per dossier

Figuur 3. Overzicht samenwerkingspartners en medewerkers H&V

Voorgaande tabel geeft een overzicht van de samenwerkingspartners en hun inzet. Het is kenmerkend voor de gevangenis van Brugge is dat er verschillende afdelingen en doelgroepen zijn (M1, M2, VR, DVA, AIBV, medisch centrum, geïnterneerden VR). Voor elke afdeling proberen we zoveel mogelijk een eigen aanbod te creëren. Dit betekent dat het aanbod vrij uitgebreid is. Met een heel aantal partners is er een structurele samenwerking, anderen worden in functie van een specifiek aanbod (bv. optredens) gecontacteerd. In de tabel zijn enkel de structurele samenwerkingspartners opgenomen. Het aanbod van CVO VTI Brugge die instaat voor de beroepsopleidingen is toegenomen. Nieuwe partners in 2012 CVO VIVA is een nieuwe onderwijspartner die voorziet in een crea-aanbod op de vrouwenafdeling. Met de Provincie West-Vlaanderen werd samengewerkt in het kader van twee projecten. Het eerste project voorziet in de renovatie van de ruimtes ongestoord bezoek samen met het VTI. Het tweede project in voorbereiding ‘levenslang sporten’ voorziet in extra te besteden sporturen i.s.m. de Rode Antraciet. Voor beide projecten werden bij de Provincie West-Vlaanderen financiële middelen toegekend. Het aanbod wordt uitgevoerd door Vlabus en Bloso. Voor de afdeling Moeders met kinderen werd al occasioneel aanbod voorzien zoals babymassage of muziek op schoot. In 2012 werd daarom besloten om te gaan zoeken naar een structurele samenwerkingsmogelijkheid met de beschikbare partners rond deze thematiek in Brugge. Zo waren er gesprekken met Kraamzorg, Vroedvrouwenpraktijk en de Opvoedingswinkel. Deze kwamen samen met Kind en Gezin en de directie van de afdeling tot een overzicht van mogelijk aanbod en samenwerking. Dit zal in 2013 in werking treden. De Dienst Ondersteuningsplan (DOP) West-Vlaanderen startte in 2012 haar werking en kwam via JWW ook in de gevangenis voor enkele begeleidingen. In 2013 zullen we zoeken hoe we deze samenwerking verder kunnen uitbouwen.


13

Conclusies en toekomstperspectieven De komst van een Sportfunctionaris heeft voor een boost gezorgd in het sportaanbod voor de Vrouwenafdeling. Het project Levenslang sporten, een samenwerking met de Provincie WestVlaanderen, Vlabus en Bloso was hier het gevolg van. Ook werd er gekozen om in samenwerking met Justitie mee te doen aan het project De Ronde van Vlaanderen. Op het vlak van onderwijs werden nieuwe contacten gelegd met CVO VIVA. Binnen het kader van welzijn werden op de Moeder-Kind afdeling nieuwe partnerschappen onderzocht en een eerste voorstel uitgewerkt. (Vroedvrouwenpraktijk, Opvoedingswinkel en Kraamzorg worden als aanvulling van het aanbod van Kind en Gezin uitgenodigd). Ook de Dienst Ondersteuningsplan (DOP) heeft via het CAW in 2012 zijn intrede in het PCB gemaakt. Rond Herstel werden een aantal nieuwe structuren opgestart: de werkgroep Herstel vanuit de Cel, de lokale werkgroep Herstelfonds en Comité H (provincie West-Vlaanderen) zagen in 2012 het licht. Een aantal andere werkgroepen gingen sporadisch of niet door. Het is daarom ook belangrijk om in 2013 in het licht van het nieuwe decreet tot een nieuwe en goed afgestemde structuur te komen.

Feestelijke opening van de nieuwe zithoek in de bibliotheek ‘De Letterbak’ met directies van Justitie, Bibliotheek Brugge, gedetineerden, medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap en Herr Seele.


14

Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Binnen dit derde hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage 1.

Welzijn

Gezondheid

Onderwijs

Tewerkstelling

Sport

Cultuur

Talen • NT2 • Engels • Spaans

Trajectbegeleiding

Zaalsporten VDAB detentieconsulent

CGG

Crea Ateliers

Individueel bezoek vrijwilligers

Beroepsopleidingen

Start2run

• Electriciteit • Lassen • Stikken

Kinderbezoek

Bibliotheek

Optredens: muziek, dans Communicatie vaardigheden

AA ICT

Fitness Ontspanning (quiz, lezing)

• Informatica • e-learning

BBB/Zumba/la dies on the move

Suggnomé

Vormingen DRA

Andere Herstel

CAP

• Implementatie werkboek • Oprichting herstelfonds

• Open leren • Koken • Bedrijfsbeheer • Crea

Asessment Vokans Spinning

Zomerprogramma

Welzijn Trajectbegeleiding Zie ook hoofdstuk 2. Een intern onderzoek van de TB heeft uitgewezen dan men 80% van de populatie wordt bereikt. De restgroep bestaat hoofdzakelijk uit anderstaligen. Er werd gekozen om geen proactief onthaal te organiseren, omdat het met de huidige personeelsbezetting niet mogelijk is om begeleiding te combineren met proactief onthaal. Individueel bezoek vrijwilligers


15

De meeste vrijwilligers van JWW zijn vrijwilligers in het kader van individueel bezoek. Zij richten zich naar gedetineerden die geen bezoek ontvangen. Kinderbezoek Elke woensdagmiddag is het kinderbezoek voor kinderen tot 12 jaar. Een keer per maand voor kinderen tot 18 jaar. Het kinderbezoek wordt georganiseerd door de vrijwilligers van JWW. Af en toe wordt een speciaal kinderbezoek georganiseerd. (Sint, Pasen, …). Er zijn gemiddeld 75,45 deelnemers aan het kinderbezoek (kinderen, ouders en gedetineerden) met een gemiddelde van 31,89 kinderen. Suggnomé Een aantal gedetineerden in het PCB doet beroep op Suggnomé in het kader van herstelbemiddeling. Via een affichecampagne en infosessie naar TB en PSD werd dit aanbod gepromoot. Ook werd de mogelijkheid geboden aan de medewerkers van Suggnomé om hun aanbod bekend te maken in de polyvalente zaal. (We beschikken niet over exacte cijfers). Herstel In 2012 werd op de ingeslagen weg verder gewerkt. De werkgroep herstel testte de mogelijkheid van de implementatie van het werkboek ‘Herstel vanuit de cel’. De trajectbegeleiders van JWW en de aalmoezeniers hadden een trekkende rol in het werken met dit werkboek. Eén van de belangrijkste knelpunten was de grote impact van deze methodiek naar tijdsinvestering, daarom werd er beslist om hier geen vaste werkvorm van te maken. Het lokale werkgroep Herstel werkte een draaiboek uit voor het indienen van aanvragen bij het nieuw opgerichte Comité H door de provincie West-Vlaanderen.

Gezondheid Patend (DGGZ) Er wordt aan 32 gedetineerden een aanbod van individuele gesprekstherapie voorzien, twee wekelijks kunnen zij op gesprek komen. Op de wachtlijst staan 35 personen. In de overgang naar vrijheid worden zij die een begeleiding buiten wensen op te starten ook toegeleid door Patend via screening en collega overleg (FIT). Voor de collega’s in lokale CGG’s wordt er vervolgens ook vorming en intervisie voorzien. In 2013 zal er buiten de gevangenis gestart worden met een therapiegroep door Patend voor personen met een agressieproblematiek, zowel ex-gedetineerden als andere personen zullen hiervan gebruik kunnen maken. CAP Het Centraal Aanmeldingspunt screent gedetineerden in het kader van doorverwijzing naar de drugshulpverlening bij vrijlating. Ze zijn actief op M2, M1 en VR. Samen Sterk (AA) De groep Samen Sterk komt maandelijks samen onder begeleiding van een vrijwilliger. Dit aanbod is er voor M1 en M2. Het gaat telkens om 5 à 10 personen die hieraan deelnemen. Een aanbod op de VR-afdeling kan op individuele basis. In 2012 werd de mogelijkheid om ook een groepsaanbod op de Vrouwenafdeling te voorzien besproken en deze zal in 2013 van start gaan. EHBO (Rode Kruis) Tijdens een verkorte EHBO-cursus leerden de gedetineerden van M2 een aantal eerste hulptechnieken aan. Dit aanbod wordt in 2013 herhaald.

Onderwijs Het onderwijsaanbod in het PCB is uitgebreid en divers. Een passend aanbod wordt uitgewerkt voor de verschillende afdelingen. De beroepsopleidingen worden aangeboden op M1 en M2. Voor de vrouwenafdeling wordt er in 2012 geëxperimenteerd met de beroepsopleiding Binnenhuisdecoratie van CVO VTI in de ruimtes van het ongestoord bezoek. Dit kon doorgaan dankzij de steun van het Impulsfonds van de Provincie West-Vlaanderen. Basiseducatie


16

Open Leercentrum (CBE - Wijzer) en Nederlands tweede taal als nieuw aanbod. Volwassenonderwijs - Engels (CVO SNT Brugge) - Frans (CVO SNT Brugge) - Spaans (CVO SNT Brugge) - NT2 (CVO SNT Brugge) - Informatica (CVO SNT Brugge) - Koken (CVO SNT Brugge) - Bedrijfsbeheer (CVO SNT Brugge) - Beroepsopleiding elektrotechnisch installateur (CVO VTI Brugge) - Beroepsopleiding lassen (CVO VTI Brugge) - Beroepsopleiding stikken (CVO SNT Brugge) - Crea (CVO VIVA) E-leren: Vrijwilligers JWW CAW regio Brugge Het project e-learning werd opgestart waarbij de ondersteuning in de klas wordt opgenomen door vrijwilligers van JWW. Het is de bedoeling dat gedetineerden op een zelfstandige basis een digitaal pakket (VDAB) doorlopen. E-learning vraagt een grote inspanning van de cursist. De toeleiding naar dit nieuwe aanbod verloopt moeilijk. Dat heeft vooral te maken met de computer- en netwerkproblemen. Het blijft afwachten hoe het proefproject in Ieper met internet geëvalueerd zal worden.

Tewerkstelling Basisdienstverlening De detentieconsulent van de VDAB staat in voor de basisdienstverlening in verband met de voorbereiding en toeleiding naar tewerkstelling. Eén detentieconsulent voor een grote gevangenis als Brugge is onvoldoende.(wachtlijst? Of hoe staaf je dit?) Activiteiten en vorming i.k.v. tewerkstellingstraject - Communicatievaardigheden en sollicitatietraining (VDAB) 2 x doorgegaan Twee keer per jaar wordt een cursus communicatievaardigheden en sollicitatietraining georganiseerd. De opleiding communicatievaardigheden die vroeger werd gegeven door de detentieconsulent is sinds 2010 overgedragen aan een VDAB collega. De cursus was aanvankelijk een groepsaanbod maar wordt nu gecombineerd met individuele contactmomenten om nog meer persoonlijke feedback te kunnen geven. - Wegwijzerproject (Vokans) 2 x doorgegaan. Het wegwijzerproject van Vokans vormt een assessment in het oriëntatieproces. De competenties van de gedetineerden worden in kaart gebracht, om op basis daarvan een beroepskeuze te maken die aansluit op de eigen mogelijkheden en wensen.

Sport Zaalsporten Minivoetbal, basketbal, badminton en volleybal worden door de sportbeambten gegeven op M1 + M2. Start2run Start2run wordt als nieuw aanbod georganiseerd door de beambten van Justitie op de afdeling M2. Er was een grote individuele opvolging en coaching. Dat zorgt ervoor dat de meerderheid van de gedetineerden het einddoel haalt. Fitness In de fitnessruimte staan heel wat toestellen. Er wordt begeleiding voorzien door de beambten voor de gedetineerden van M1 en M2. De vrouwen kunnen hier momenteel nog niet terecht. De DVA heeft een eigen fitnessruimte op de sectie. Ook op de wandelingen zijn fitpoints. BBB en Ladies on the move Dit wordt door de sportmonitor van Vlabus georganiseerd voor de vrouwenafdeling.


17

Spinning Nieuw aanbod opgestart in 2012 voor M1 en M2 met het plan om dit ook aan te bieden op de vrouwenafdeling in 2013. Dit aanbod is er gekomen naar aanleiding van de Ronde van Vlaanderen. Het sportaanbod in het PCB wordt hoofdzakelijk aangeboden door beambten. Het sportaanbod op de vrouwenafdeling gebeurde door sportmonitoren van Vlabus. Het sportaanbod bereikt het meest aantal gedetineerden per jaar in vergelijking met ander aanbod. In 2011 werden er gesprekken opgestart met het Provinciebestuur West-Vlaanderen en de Rode Antraciet om het sportaanbod in de West-Vlaamse gevangenissen uit te breiden. Dat resulteerde in 2012 in de aanstelling van een sportfunctionaris (eerst halftijds, daarna voltijds) voor de drie West-Vlaamse gevangenissen. De sportfunctionaris richt zich in Brugge hoofdzakelijk op de uitbouw van sport voor de vrouwenafdeling, sportmogelijkheden en noden verkennen op de andere afdelingen, sportbeleid en het project de Ronde van Vlaanderen.

Cultuur Bibliotheek Bibliotheek (Stadsbibliotheek Brugge / PCB) organiseerde een boekenbeurs, lezingen en luistergroepen. Creatieve ateliers - Creatief atelier – Tekenen en schilderen M1 (De Rode Antraciet) - Creatief atelier – Tekenen en schilderen M2 (De Rode Antraciet) - Creatief atelier –VR (CVO VIVA) - Crea voor geïnterneerden (vrijwilliger) - Crea – wenskaarten maken (vrijwilliger) - Borduren (vrijwilliger) - Crea voor DVA Optreden, muziek, dans Diverse optredens in de toneelzaal. Ontspanning - Wereldfilmfestival Cinema Novo (Cinema Novo) - Gaming Persoonsgerichte vormingen van de Rode Antraciet - Omgaan met eigen agressie M1 en M2 - Omgaan met eigen agressie Vrouwenafdeling Zomerprogramma (VOS-dienst) In 2012 werd een 8 weken durend programma uitgebouwd rond verschillende thema’s, met een grote afwisseling tussen soorten activiteiten. Zo was er ‘Mastersectie’ een kookwedstrijd tussen de verschillende secties die als erg succesvol werd ervaren in de week van de Smaak. Met Herr Seele werden kringloop attributen beschilderd in de stijl van cowboy Henk als zithoek voor de bibliotheek met een mooi resultaat. Ook de workshops Slam Poetry, de Fuif voor de vrouwen en het Pizza bakken bleken in de smaak te vallen. Kerstival (winterprogramma VOS) Met de best versierde sectie, een quiz, optredens en een fuif voor de vrouwen, was dit een geslaagd programma. Dat neemt niet weg dat meer aandacht nodig is voor zorg en ondersteuning van gedetineerden tijdens de extra moeilijke periode van de feestdagen.

Algemene tendensen Het aanbod kon in 2012 verder worden uitgebreid en gediversifieerd. Algemeen kunnen we stellen dat toeleiding naar het aanbod en opvolging van participatie aan de verschillende initiatieven een aandachtspunt blijft. Het samenwerken met de beambten op de werkvloer in het kader van de bevraging van de afhakers, wordt als meerwaarde ervaren en uitgebreid naar alle afdelingen.


18 Binnen de werking van ‘Patend’ (geestelijke gezondheidszorg) is de nood echter hoger dan het aanbod wat leidt tot wachtlijsten. Een nieuwe impuls geven aan het sportaanbod is in voorbereiding via het project ‘een leven lang sporten’ in samenwerking met de Provincie West-Vlaanderen. Ook de bibliotheekwerking heeft een nieuwe dynamiek enerzijds via het vernieuwen van het softwareprogramma en de hardware, anderzijds rechtstreeks via nieuw aanbod onder de vorm van workshops en lezingen dat een andere doelgroep aanspreekt.

De cursisten van de kookles maken de hapjes voor de uitreiking van de diploma’s in december 2012


19

Hoofdstuk 4: profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2) In hoofdstuk IV staat de profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod centraal. De bekendmaking van het aanbod is essentieel om gedetineerden ervan gebruik te laten maken. Hiervoor dienen de gedetineerden geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd te worden.

Acties Het interne videokanaal – kanaal 30 – wordt hoofdzakelijk gebruikt voor het afspelen van films en het informeren van de gedetineerden over het opleidingsaanbod. Om de mogelijkheden nog beter te benutten en dit kanaal participatief in te vullen, werd in 2012 een projectaanvraag ingediend bij de Rode Antraciet. De affiches en flyers om het aanbod bekend te maken worden meestal opgesteld in het Nederlands. Vertalingen naar het Frans en het Engels is voor bepaalde activiteiten echt wel nodig. Hieraan kan nog meer aandacht worden besteed in 2013. Anderzijds zijn niet alle activiteiten toegankelijk voor anderstaligen. We willen onder meer nadenken over hoe we meer toegankelijk kunnen zijn voor alle gedetineerden in onze communicatie. Zowel op vlak van taal, tekst, afbeeldingen, kleur, aanbod, etc. Het semesterboekje (=programmagids) gebruiken we als werkinstrument om het aanbod bekend te maken. Het wordt tweemaal per jaar verdeeld op de verschillende secties met het aanbod van het komende semester. Het bevat een inschrijvingsformulier waarop de gedetineerden de cursussen kunnen aanduiden die ze wensen te volgen. We sleutelen continue aan de lay-out en samenstelling van dit programmaboekje om het visueel aantrekkelijk te houden. De bedoeling is dat er in de toekomst gewerkt wordt in de richting van een magazine die naast het opleidingsaanbod ook randinformatie en duiding brengt bij het aanbod. Voor de start van het tweede semester werd het aanbod en specifiek het nieuwe aanbod creajuwelen op de secties voorgesteld door de VOS-medewerkers en de lesgeefster. Dit was een groot succes. Sindsdien gaan we wanneer er opvallend weinig inschrijven zijn langs op de secties. Vooral op de open secties met polyvalente zaal op M1 en de Vrouwenafdeling is dit haalbaar. De gesloten secties op M1 en het ontbreken van een polyvalente zaal bij M2 door overbevolking maken dat deze aanpak niet overal toe te passen valt. Opvolging van afwezigheden Sinds september 2012 wordt de opvolging van afhakers via beambten uitgevoerd op de drie afdelingen. Dit opvolgingssysteem werd in 2010 op Mannen 2 opgestart en werd in de loop van 2012 naar de andere afdelingen uitgebreid. Via dit systeem is het mogelijk om meer zicht te krijgen op de redenen waarom cursisten weigeren naar de les te komen. Daarnaast biedt het ook de kans om sneller in te grijpen en cursisten van de lijst te schrappen wanneer zij zich wensen uit te schrijven. Zo kunnen ook de wachtlijsten voor bepaalde cursussen sneller worden aangesproken. Communicatie met trajectbegeleiders over dit opvolgingssysteem, alsook over andere onderwijsgerelateerde punten, kwam tot stand in onderling overleg. Hierbij was er ruimte voor een tussentijdse evaluatie, maar ook voor uitwisseling van suggesties en ideeën. Continu instappen is mogelijk De registratie van de inschrijvingen voor het cursusaanbod in het educatief centrum loopt het hele jaar door. Er wordt geen afsluitingsdatum van de inschrijvingen vooropgesteld. zo hebben ook ‘de nieuwkomers’ in de gevangenis de kans om zich in te schrijven. Door het feit dat de inschrijvingen nooit op een bepaald moment worden afgesloten, is het ook niet mogelijk om het cijfer ‘aantal inschrijvingen’ per cursus aan te geven. Rekening houden met de leefsituatie van gedetineerden: werk, bezoek, … Voor sommige cursussen wordt er een opsplitsing naar werkers en niet-werkers gemaakt. De nietwerkers worden toegeleid naar het cursusmoment in de voormiddag, de werkers in de namiddag. Indien de werkstatus van een cursist tijdens het verloop van de cursus wijzigt, dan wordt hier zo snel en zo goed als mogelijk op ingespeeld.


20

Vanuit de VOS-dienst maken we ook het opleidingsaanbod bekend naar zoveel mogelijk andere actoren werkzaam in het PCB. Iedereen die rechtstreeks in contact komt met gedetineerden kan een rol opnemen inzake toeleiding. We denken hierbij aan de PSD, Patend, penitentiair personeel, aalmoezeniers, moreelconsulenten, enz. In 2013 willen we deze groepen verder stimuleren om deze rol ook daadwerkelijk op te nemen. De meeste gedetineerden hebben een duwtje in de rug nodig om een opleiding te blijven volgen. Ze moeten zich gesteund en bevestigd voelen in hun ‘kunnen’. Het is evident dat een lesgever die de doelgroep kan motiveren heel belangrijk is. Daarnaast gebeurt de persoonlijke ondersteuning best door zoveel mogelijk actoren. Het is een klimaat dat in de gevangenis moet worden gecreëerd waarin aandacht en ruimte is voor opleiding en vorming bij alle actoren en op alle niveaus. In 2012 werd opnieuw een proclamatie georganiseerd voor iedereen die het voorbije schooljaar een opleiding volgde. Er werden deelname-attesten, (deel)certificaten en diploma’s uitgereikt. Dit initiatief gaf extra ruchtbaarheid aan het aanbod en werkt motiverend naar de gedetineerden.

Conclusies en toekomstperspectieven In de voorbije jaren werd de aanpak met betrekking tot profilering van het aanbod naar gedetineerden verfijnd. Bij de profilering van het aanbod blijven volgende zaken cruciale aandachtspunten: - Een zo persoonlijk mogelijke aanpak proberen te realiseren in een grootschalige context. - Een goede opvolging van de afhakers en dit in samenwerking met de beambten. - Voorzien in degelijk, aantrekkelijk promotiemateriaal dat via diverse kanalen wordt verspreid. - Het ruim communiceren over activiteiten van de VOS-dienst naar alle partners in het kader van toeleiding en opvolging. Ook willen we beter inspelen op de kansen die er zijn zoals het gedetineerdenoverleg. Via deze weg willen we proberen om meer participatief tot invulling van aanbod te komen. Zo zullen we in 2013 dit kanaal gebruiken voor het aftoetsen van onze communicatie over het zomerprogramma. Vanuit de basisprincipes van toegankelijk werken: begrijpbaar, beschikbaar, betrouwbaar, bereikbaar, betaalbaar, bekend en bruikbaar willen we ons continu verbeteren.

‘Juwelen maken’


21

Hoofdstuk 5: verkrijgen en vergroten van het draagvlak (strategie 4) Uitbouwen van draagvlak bij Justitie Betrokkenheid bij de uitbouw van hulpen dienstverlening is heel belangrijk op alle niveaus: directie, PA, PB, … . In een grote gevangenis als Brugge, is de uitdaging om een groot draagvlak te creëren bij het justitiepersoneel niet evident. In deze uitgestrekte gevangenis komen de spontane communicatieprocessen tussen mensen niet altijd automatisch tot stand of bereikt men slechts een beperkte groep. Het educatief centrum ligt letterlijk op een verlaten eiland in deze strafinrichting. Door het stimuleren van de informele contacten tussen personeelsleden van Justitie en Vlaamse Gemeenschap werden stappen vooruit gezet om naar elkaar toe te groeien. Bij de organisatie van onze activiteiten proberen we zoveel mogelijk rekening te houden met het regime van de diverse afdelingen. De directie vraagt om zo vroeg mogelijk in het planningsproces te worden betrokken. Via de BM worden de voorstellen teruggekoppeld naar de aanspreekpersoon binnen het directieteam en/of besproken op het directierapport. Voor de activiteit ‘De laatste getuigen’ (over de Tweede Wereldoorlog) werden naast de gedetineerden ook beambten uitgenodigd om deze unieke lezing bij te wonen. Dit was een eerste poging om ook bewaking een activiteit te laten volgen samen met gedetineerden en met succes, er nam een 10-tal personen deel. Voor de opening van de vernieuwde zithoek in de bibliotheek (zomeractiviteit van Herr Seele met gedetineerden die meubels opschilderden) werd de directie uitgenodigd samen met de deelnemende partners van buiten. In de jury van de Best versierde Kerstsectie zaten directie van justitie en Vlaamse partners. Zo zijn er nog heel wat voorbeelden te geven van intensieve samenwerking. In 2012 zijn veel nieuwe medewerkers gestart: OC, SF, BM. Dit gaf de kans om ons overal voor te stellen en te uitleg te geven over onze werking en opdracht. Door de medewerkers van Justitie te leren kennen, ermee te communiceren, te luisteren en te vertellen over onze bezigheden, hopen we onze rol te verduidelijken. Op Mannen 2 bestaat er een kleine werkgroep van beambten die bevoegd zijn voor de opvolging van de bibliotheek. De banden werden in 2012 aangehaald en afspraken werden opgefrist of vernieuwd. Daardoor verbeterde de samenwerking en de onderlinge waardering. In januari 2012 werd aan alle beambten in continudienst een ontbijt aangeboden in het Educatief Centrum. Dit gaf mensen de gelegenheid om ons centrum te bezoeken, meer uitleg te krijgen over onze werking en draagvlak te creëren. Dit was een dermate groot succes dat het initiatief uiteindelijk over 2 weekends verdeeld moest worden, zodat zowel de A als de B ploeg konden deelnemen. We wensen dit in 2013 te herhalen maar dan voor het personeel in dagdienst.

Draagvlak naar de samenleving De laatste jaren is er steeds meer aandacht om het draagvlak met de samenleving te herstellen en te vergroten. Daartoe worden binnen de muren projecten opgezet die gelinkt worden aan activiteiten buiten de muren. In de praktijk gaat dit meestal om sociaal-culturele projecten. Ook in 2012 kreeg het festival Cinema Novo een verlengstuk binnen de muren en kreeg het personeel Justitie en Vlaamse gemeenschap de kans om een film tegen verminderd tarief bij te wonen buiten de muren. Het betrekken van externe personen bij bestaande activiteiten kan ook een meerwaarde bieden. Ook de goed uitgebouwde vrijwilligerswerking van JWW is een mooi voorbeeld van hoe de buitenwereld meer wordt betrokken met het leven binnen de muren. De samenwerking met Herr Seele in het kader van het Zomerprogramma gaf ons de kans om in de media te komen met een ander verhaal. Ook de opstart van de Ronde van Vlaanderen heeft al heel wat media-aandacht gekregen.


22

In 2013 willen we het samenwerken met personen buiten de muren nog sterker uitbouwen. Zo zal het project Women on stage van de Rode Antraciet 10 gedetineerde vrouwen samen met 10 vrouwen van buiten (via Vormingplus) samen een muzikaal project laten uitwerken. Geven van uitleg over de werking van Hulp- en dienstverlening tijdens de bezoekdagen van het PCB in maart, waarbij ook het EC, bib, en JWW lokalen worden getoond en wat uitleg wordt gegeven aan familie en vrienden van de mensen die in het PCB werken. Ook de Vlaamse partners mogen hier aan meedoen. Geven van uitleg over de werking van Hulp- en dienstverlening aan stagiairs van het OCPP, andere stagiairs en bezoekers van hogeschoolopleidingen.

Conclusies en toekomstperspectieven In een uitgestrekte gevangenis als Brugge komt een draagvlak met betrekking tot de uitbouw van H&D niet automatisch tot stand. De uitbouw van een aanbod brengt heel wat bewegingen met zich mee met een aantal organisatorische knelpunten tot gevolg. De vraag naar de veiligheid in het EC is een gedeelde vraag tussen Justitie en Vlaamse Gemeenschap, maar in de perceptie is dat iets dat ons uit elkaar drijft. De afstand, onbekendheid en onzichtbaarheid, de vermeende verminderde deelname van gedetineerden aan activiteiten en de vele personeelswissels binnen de VOS-dienst helpen hier niet aan mee. We moeten dus werk blijven maken van het vergroten van draagvlak bij beambten op dagelijkse basis door een goede communicatie en samenwerking en door specifieke acties. Zo voorzien we in 2013 een VOS-lunch naar analogie van het VOS-ontbijt, maar dan voor personeel in dagdienst (ongeveer 250 personen).

Verkoop voor het goede doel van de Ronde van Vlaanderen. Juwelen, koekjes, sjaals en mutsen werden gemaakt door de gedetineerden vrouwen.


23

Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Met deze vijfde strategie trachten we te komen tot een HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid om alle interne en externe medewerkers van de Vlaamse gemeenschap te motiveren, te ontplooien en zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten in hun opdracht voor hulpen dienstverlening in de Vlaamse gevangenissen.

Introductieprocedure nieuwe medewerkers Voor nieuwe medewerkers die een hulp- of dienstverleningsaanbod binnen het PCB aanbieden is een introductie voorzien door de beleidsmedewerker. De nieuwe medewerker krijgt algemene informatie over de gevangenis Brugge, over de opdracht van de Vlaamse Gemeenschap binnen de gevangenis en over wat werken binnen een gevangenis inhoudt. Een aantal algemene afspraken wordt overlopen. Daarnaast wordt per medewerker een dossier bijgehouden met de gegevens van de medewerker en de organisatie waarvoor deze een opdracht uitoefent, een bewijs van goed gedrag en zeden en een officiële brief van de organisatie waarin de opdracht wordt verduidelijkt. Er wordt gebruikt gemaakt van een introductie-map. De introductie gebeurt zo snel mogelijk na indiensttreding. De introductie van de vrijwilligers gebeurt door de vrijwilligerscoördinator van JWW die instaat voor het praktisch organisatorische luik. Hierbij hoort een rondleiding in de gevangenis. De beleidsmedewerker geeft toelichting bij de implementatie van het strategisch plan en hoe dit in het PCB concreet vorm krijgt. De introductie van de nieuwe vrijwilligers gebeurt steeds in groep.

Vorming medewerkers hulpen dienstverlening Naar de toekomst willen we de Vlaamse actoren die instaan voor hulpen dienstverlening en die weinig vertrouwd zijn met het gevangeniswezen meer vorming aanbieden. Deze vraag naar meer vorming komt van de lesgevers zelf. Informatie over info- en studiedagen wordt systematisch aan hen bezorgd. Diverse medewerkers en lesgevers namen in 2012 deel aan externe info- en studiedagen i.v.m. de uitbouw van H&D in de gevangenis. De nieuwe medewerkers krijgen de kans om deel te nemen aan een introductiecursus m.b.t. hulpen dienstverlenging in de gevangenis.

Dagelijkse ondersteuning externe medewerkers Naast de specifieke introductie voor de nieuwe medewerkers, is er ook de dagelijkse ondersteuning aan de lesgevers vanuit de VOS-dienst. Aangezien er wordt gewerkt met een systeem van permanentie is er altijd iemand bereikbaar waarbij men terecht kan met specifieke vragen, opmerkingen, voorstellen of suggesties. Vooral bij de nieuwe lesgevers is het belangrijk te polsen of alles goed gaat en/of ze met vragen zitten. Veel medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap hebben een relatief kleine opdracht in de gevangenis. Het creëren van teamgeest is een uitdaging omdat ze minder in contact komen met de andere hulpen dienstverleners. Voor hulpen dienstverleners met een individueel aanbod naar de gedetineerde neemt de beleidsmedewerker de taak op zich om deze personeelsleden te informeren en te voorzien in logistieke ondersteuning waar nodig. Voor de hulpen dienstverleners met een groepsaanbod wordt deze taak ingevuld door de OO, OC, SF en SCZ.

Uitbouw VOS-dienst Jaarlijks wordt er een VOS-dag georganiseerd voor de medewerkers van de VOS-dienst om de teamgeest en de dynamiek te versterken en een inhoudelijke visie voor de VOS-dienst uit te werken naar de toekomst. In 2010 werd een operationeel plan voor de VOS-dienst opgemaakt met strategische doelstellingen en daaraan gekoppeld korte en lange termijn acties. In 2011 werd dit actieplan verder geoperationaliseerd. In 2012 werd gestart met de vertaling van dit operationeel plan naar actiefiches door elke VOSmedewerker. De acties die waren uitgewerkt, kwamen tevens voort uit de VOS-dag van 2012. In 2013 is het de bedoeling dat deze fiches een tussenstap vormen in aanloop naar het actieplan dat door het


24

beleidsteam geschreven zal worden. Ook plannen we in 2013 een nieuwe VOS 2-daagse om aan teambuilding en visievorming te werken.

Conclusies en toekomstperspectieven De ondersteuning van medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap bevat verschillende facetten: naast een onthaalprocedure is er dagelijkse ondersteuning voorzien voor vragen en bekommernissen van deze externe medewerkers. Daarnaast kan men ook intekenen op een introductiecursus georganiseerd door de Vlaamse Gemeenschap en wordt informatie over info- en studiedagen systematisch doorgestuurd. Participatie aan werkgroepen wordt gestimuleerd. De ondersteuning van de medewerkers van de VOS-dienst gebeurt op basis van individuele gesprekken met de beleidsmedewerker. Daarnaast organiseert het VOS jaarlijks een VOS-dag die de teamgeest en dynamiek versterkt.

Wandeling EC


25

Hoofdstuk 7: algemene conclusie Elke gevangenis kent zijn eigen context en uitdagingen. Specifiek aan de gevangenis van Brugge is de grote aantal en diversiteit van de populatie. Daarnaast is de site heel uitgestrekt. Dit brengt met zich mee dat de deelname aan het aanbod een grote impact heeft op het gevangenisgebeuren. Draagvlak creëren en behouden is dus een continue uitdaging. Als we terugblikken op 2012 dan laat dit jaar zich kenmerken door grote personeelsveranderingen bij de Vlaamse partners: een nieuwe onderwijscoördinator, sportfunctionaris en beleidsmedewerker en een aantal nieuwe trajectbegeleiders. Het aanbod was daarom hoofdzakelijk een continuering van het bestaande zonder ingrijpende veranderingen. Dat neemt niet weg dat er geen vernieuwing in het aanbod plaats had: Er werd gestart met het opmaken van een sportaanbod voor de vrouwen in het kader van het project levenslang sporten. En de Ronde van Vlaanderen vond haar weg naar het PCB. De werkgroep Herstelfonds en Comité H schreven hun draaiboek en er werd geëxperimenteerd met het handboek herstel vanuit de cel, ook vonden er herstelgerichte activiteiten plaats. Het uitwerken van een nieuw aanbod voor de moeder kind afdeling en bijbehorende nieuwe samenwerkingsverbanden kwam tot stand. Een aantal nieuwe diensten deden hun intreden: Vlabus, CVO VIVA, DOP, … Er werd verder gezocht naar kwaliteitsverbetering van het bestaande: De actiefiches ‘evaluatie’, ‘toegankelijkheid’ en ‘participatie’ zijn hier voorbeelden van. Deze zullen in 2013 verder worden uitgewerkt. Op het vlak van promo en communicatie werden acties uitgewerkt en ondernomen. Zo is er de aanvraag bij DRA om rond het interne videokanaal een redactieraad op te starten, om van dit kanaal meer te maken dan enkel een manier om films te tonen. We willen hierlangs ook info verspreiden. Met promotie werd ook geëxperimenteerd door het langsgaan op de secties om de gedetineerden rechtstreeks aan te spreken om naar een activiteit of les te komen, met succes. Zo werd het zomerprogramma niet enkel geëvalueerd per activiteit, maar ook in zijn geheel door de bril van de 7 B’s van toegankelijkheid (begrijpbaarheid, betaalbaarheid, betrouwbaarheid, bruikbaarheid, bereikbaarheid, bekendheid en beschikbaarheid). Beleidsmatig werd er vooral met de opmaak van actiefiches gestart in afwachting van het actieplan dat door het beleidsteam zal worden geschreven in 2013. Daarmee zullen ook bestaande structuren die niet altijd meer volledig afgestemd zijn op de huidige situatie en werkgroepen die al een tijd niet meer zijn doorgegaan een nieuwe invulling krijgen. Er is een zekere afstand gegroeid tussen het groepsaanbod en het individuele aanbod, ook dit zal in de toekomst moeten worden aangepakt. Het is eens te meer belangrijk dat we als groep ons duidelijk presenteren en profileren binnen de gevangenis ten aanzien van gedetineerden en justitiepersoneel, zodat niet enkel de specifieke activiteiten zichtbaar zijn, maar ook het grotere kader en de samenhang daar achter. Er werd in 2012 vanuit de OC ingezet op een verbeterde samenwerking met TB en goede afspraken ikv toeleiding, registratie en opvolging. In 2013 zullen we systematisch met het GOS aan de slag gaan, we zullen dit gradueel gaan gebruiken om vanaf het schooljaar 2013-2014 volledig over te stappen op lijsten die in het GOS gemaakt worden. Dit roept heel wat vragen op betreffende de rol van de dienders die de lijsten voor het EC, de bib en de sport maken. We nemen hier dus de tijd voor om ook deze aspecten goed uit te werken. Verder willen we beter inspelen op de kansen die er zijn zoals het gedetineerdenoverleg. Via deze weg willen we proberen om meer participatief tot invulling van aanbod te komen. Zo zullen we in 2013 dit orgaan gebruiken voor het aftoetsen van onze communicatie over het zomerprogramma. Vanuit het basisprincipes van toegankelijk werken.


26

Bijlage 1: registratiegegevens aanbod (Fiches) 1 Welzijn en Gezondheid Juridisch Spreekuur Samen Sterk Activiteiten Moeder-Kind sectie Kinderbezoek Individuele dossiers Kind en Gezin Individuele dossiers CAP Individuele dossiers Suggnomè Individuele dossiers Trajectbegeleiding Individuele dossiers Buitendienst Bezoekerswinkel Individuele dossiers PATEND CGG DRA cursussen

2 Onderwijs Individuele onderwijsvragen – open universiteit NT2 Frans Engels Spaans Informatica Koken Bedrijfsbeheer Beroepsopleiding Lassen Beroepsopleiding Electro-installateur Beroepsopleiding Stikken Crea Viva Juwelen Crea Viva DVA Maatschappelijke Oriëntatie DVA E-leren Schilderproject ongestoord bezoek

3 Tewerkstelling Individuele dossiers VDAB Communicatieve vaardigheden en sollicitatie training Project wegwijzer: assessment VOKANS

4 Sport BBB Ladies on the move Start to run

5 Cultuur Tekenen en schilderen Borduren Crea-wenskaarten Gaming Film Optredens/fuif Bibliotheek Cinema Novo Lezingen Opstart socio-cultureel project Women on stage Sieraden maken Teken je held Workshop goochelen Workshop SLAM


JAARVERSLAG Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (Penitentiair Complex Brugge) 2012

Recommend Documents