Jaarstukken
2008
Voorwoord jaarstukken 2008
1
2
Voorwoord jaarstukken 2008 Het jaar 2008 is een jaar met twee gezichten, met het venijn in de staart. Tot aan het laatste kwartaal kunnen we zeggen dat 2008 een prima jaar was. Weliswaar was er in de VS een hypotheekcrisis, maar de gevolgen daarvan voor Nederland leken mee te vallen. Binnen de gestelde kaders van de begroting 2008 konden wij ons werk doen. Om te illustreren dat we goed bezig waren hebben we ‘Belofte maakt schuld’ opgesteld, als tussenbalans omdat we halverwege de bestuursperiode 2006-2010 waren. Het voorliggende jaarverslag en de bijbehorende jaarrekening 2008 bevestigen dit beeld. Het grootste deel van de beoogde doelen zijn daadwerkelijk gerealiseerd, binnen de daarvoor beschikbaar gestelde middelen. Gedurende het laatste kwartaal 2008 kantelde het beeld. De financiële crisis werd voelbaar en sloeg over naar de reële economie. Weliswaar had dat nog maar beperkt gevolgen voor de dingen die wij deden, maar het wierp wel zijn schaduw vooruit. Eind 2008 zijn we dan ook gestart met het inzichtelijk krijgen van de effecten van de financieel-economische crisis voor onze gemeente en de wijze waar we daar antwoord op willen geven. Het totale jaar 2008 beschouwend, kunnen we concluderen dat we er goed in geslaagd zijn onze doelstellingen te realiseren. Als we ons realiseren dat onze bedrijfsvoering amper drie jaar geleden een zorgenkindje genoemd kon worden, mogen we best trots zijn op de stappen die we daarin met z’n allen gezet hebben. En dat binnen het financiële kader dat ervoor stond. Dit levert ons een positief saldo op onze programma’s op van €2,8 miljoen. Binnen onze grondexploitaties lopen we risico’s. Dat blijkt ook uit de jaarstukken 2008. We hebben ambitieuze plannen en bij ambitie horen risico’s. De financieel-economische crisis maakt die risico’s alleen maar groter. Ons streven is de risico’s inzichtelijk te maken, om er vervolgens zo goed mogelijk op te sturen. Dat hebben we gedaan door de grondexploitaties te actualiseren en daar waar we negatieve resultaten verwachten nu reeds voorzieningen te treffen. In totaal hebben we voor €7,2 miljoen aan voorzieningen getroffen. Op deze manier schuiven we geen ongedekte rekeningen door naar de toekomst. Dit past in ons behoedzaam financieel beleid. De consequentie hiervan is evenwel dat het grondexploitatieresultaat €6,4 miljoen negatief is. In de Trendnota begroting 2010 zijn we nog een stap verder gegaan. Hierin hebben we (o.a.) de risico’s op de grondexploitaties als gevolg van de financieel-economische crisis geschetst en zo goed als mogelijk gekwantificeerd. En hebben we de financiele afdekking van die risico’s aangegeven.
3
Het jaarrekeningresultaat weerspiegelt de stand van onze bedrijfsvoering. We realiseren grotendeels onze doelen binnen de daarvoor beschikbaar gestelde budgetten. En we krijgen steeds meer zicht op onze risico’s en dekken die af middels voorzieningen. Dat leidt weliswaar per saldo tot een negatief jaarrekeningresultaat van €3,8 miljoen. Daarmee leggen we echter geen claim op de toekomst voor onze plannen van vandaag. Een behoedzaam financieel beleid. Dat is wat wij uitdragen. Daarmee hebben we de afgelopen jaren onze bedrijfsvoering op orde gekregen. En daarmee treden we de financieel-economsiche crisis tegemoet. In de Trendnota begroting 2010 hebben we een eerste inschatting gemaakt van de effecten van de crisis en hebben we aangegeven hoe die effecten financieel op te vangen. Daarmee hebben we ons in een actieve positie geplaatst. Behoedzaamheid blijft echter geboden. Het college van burgemeester en wethouders van Doetinchem
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1.*
Rekeningresultaat en bestemming
7
Hoofdstuk 2.
Programma’s
17
Hoofdstuk 3.
Paragrafen
87
paragraaf 1 lokale heffingen
89
paragraaf 2 weerstandsvermogen
95
paragraaf 3 onderhoud kapitaalgoederen
105
paragraaf 4 financiering
117
paragraaf 5 bedrijfsvoering
123
paragraaf 6 verbonden partijen paragraaf 7 grondbeleid
131
paragraaf 8 rechtmatigheid
147
Hoofdstuk 4.*
Analyse van het rekeningresultaat
157
Stand van zaken kredieten
181
Hoofdstuk 5.*
Balans en toelichting op de balans
187
Overzicht reserves en voorzieningen
215
Voorstellen m.b.t. reserves en voorzieningen
225
Hoofdstuk 6.*
Verantwoording in het kader van Single information single audit
227
Hoofdstuk 7.*
Besluit
237
135
* Deze hoofdstukken maken onderdeel uit van de jaarrekening en vallen onder de controle door de accountant
5
6
Hoofdstuk 1
7
8
Hoofdstuk 1. Rekeningresultaat 1. Het resultaat Het financiële resultaat 2008 is het resultaat ten opzichte van (de bijstellingen op) de begroting 2008. Het resultaat na bestemming bedraagt per saldo € 3.764.000 nadelig en is als volgt opgebouwd: Rekeningresultaat 2008
bedragen in €
Resultaat voor bestemming Saldo van mutaties in reserves Resultaat na bestemming
2.549.000 -6.313.000 -3.764.000
Resultaat op grondexploitatie Inzet en inhuur van personeel Rente en investeringslasten Investeringen gedekt uit reserves Neutrale posten In 2009 opnieuw beschikbaar te stellen budgetten Algemene uitkering gemeentefonds Voorziening dubieuze debiteuren Bestuursorganen (Appa) Werkvoorzieningschap Afwikkelingsverschillen voorgaande jaren Overhead Overige voor- en nadelen Resultaat bedrijfsvoering op programma's exclusief grondexploitatie Vrijval reserves/voorzieningen (BBV) Totaal resultaat na bestemming
-6.401.000 408.000 180.000 0 0 939.000 373.000 -175.000 171.000 190.000 169.000 80.000 447.000 2.782.000 -145.000 -3.764.000
Hierboven is het rekeningresultaat op hoofdlijnen geanalyseerd; in hoofdstuk 4 is een uitvoerige analyse van het resultaat opgenomen.
9
2. Resultaatbestemming Het totale saldo van de jaarrekening na bestemming bedraagt € 3.764.000 nadelig. Wij stellen u voor dit resultaat als volgt te dekken: Bestemming rekeningresultaat 2008
bedragen in €
Resultaat op programma's exclusief grondexploitatie toevoegen aan algemene reserve Resultaat vrijval reserves/voorzieningen BBV onttrekken aan algemene reserve Resultaat op grondexploitatie onttrekken aan algemene reserve grondexploitaties
-145.000 -6.401.000
Totaal resultaat ten laste van reserves
-3.764.000
2.782.000
3. Algemene reserve Met deze jaarstukken doen wij u een aantal voorstellen die betrekking hebben op de algemene reserve. Voor de algemene reserve betekenen deze voorstellen, voortvloeiend uit de jaarstukken 2008 het volgende: Gevolgen jaarstukken 2008 voor algemene reserve a. toevoeging rekeningsaldo 2008 b. onttrekking ten behoeve van reserves/voorzieningen BBV c. onttrekking ten behoeve van reserve WWB d. onttrekking ten behoeve van reserve grondexploitatie e. in 2009 opnieuw beschikbaar te stellen budgetten Totaal te onttrekken aan algemene reserve
bedragen in €
2.782.000 -145.000 -500.000 -4.284.000 -939.000 -3.086.000
Toelichting a. Dit is het saldo van de jaarrekening 2008 op alle programma’s exclusief de grondexploitatie b. Op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) moeten negatieve voorzieningen ten laste van het resultaat worden aangevuld. Bij de jaarrekening 2006 is besloten om de reserve stadsvernieuwing op te heffen en toe te voegen aan de algemene reserve omdat de bestemming van deze reserve onduidelijk was. Bij afwikkeling van GSO/ISV1 bleek deze reserve onder meer gevoed was met GSO/ISV1 gelden met als gevolg dat de voorziening GSO1/ISV1 negatief werd. Deze moet nu dus weer uit de algemene reserve worden aangevuld met € 232.000. Op grond van het BBV mogen eveneens geen negatieve reserves voorkomen. De reserve kunstwerken is bedoeld voor dekking van kosten van aankoop/bouw van kunstwerken. De reserve wordt gevoed uit overschotten uit de jaarlijks beschikbare budgetten en met € 0,45 per verkochte m2 grond uit grondexploitaties met een positief resultaat. Daarnaast wordt deze reserve eenmalig gevoed uit een deel van de verwachte verkoopopbrengst van het pand Korte Kapoeniestraat 24. Deze verkoopopbrengst zal naar verwachting in 2009 worden gerealiseerd. Doordat in 2008 middelen uit deze reserve zijn onttrokken ter dekking van investeringen loopt deze reserve per ultimo 2008 tijdelijk negatief tot een bedrag van € 40.000, welke in 2008 ten laste van het resultaat moet worden gebracht. In 2009 kan de algemene reserve weer met dit bedrag worden aangevuld. De rijksbijdrage experimenten WMO (Campower) is volledig verantwoord richting het rijk. Omdat hier verder geen bestedingsverplichting meer op rust valt € 127.000 vrij ten gunste van het resultaat. 10
c.
De omvang van de reserve Wet werk en bijstand (WWB) bedraagt na de samenstelling van de jaarrekening 2008 ruim € 1,6 miljoen. Dit is hoger dan het momenteel gemaximeerde bedrag van € 1,1 miljoen. Bij de 2e financiële monitor is al een voordelig resultaat van € 0,5 miljoen gerapporteerd. Deze is toen meegenomen in het resultaat van deze monitor en daarmee toegevoegd aan de algemene reserve in plaats van de reserve WWB. Feitelijk zou de reserve WWB eind 2008 dus € 2,1 miljoen zijn geweest. De afgelopen jaren is een succesvol uitstroombeleid gevoerd en zijn ten aanzien van het inkomensdeel WWB incidenteel aanzienlijke bedragen aan de algemene reserve toegevoegd (over 2006 afgerond € 0,6 miljoen en over het boekjaar 2007 circa € 1,3 miljoen). Vanaf het jaar 2009 is een structureel voordeel ingeboekt van € 1,1 miljoen op het inkomensdeel WWB. Door de financiële crisis en de daarmee samenhangende risico’s voor de instroom in de bijstand, mede gelet op het BBZ (zelfstandigen), zijn wij van mening dat de maximale omvang van de reserve WWB moet worden opgehoogd naar € 2,1 miljoen. Derhalve stellen wij voor om € 0,5 miljoen ten laste van de algemene reserve toe te voegen aan de reserve WWB en te maximale omvang van de reserve WWB te bepalen op € 2,1 miljoen.
d.
Voor het jaar 2008 voldoet het saldo van de reserve grondexploitaties niet aan de aangegeven bandbreedte zoals vastgesteld bij de invoering van het Cascademodel in 2006. De benedengrens is vastgesteld op 10% van de verzamelde beginboekwaarde van alle grondexploitaties. Dit is becijferd op € 4.971.000. Rekening houdend met de onttrekking van het negatieve resultaat 2008 op de grondexploitaties van € 6.401.000 bedraagt deze reserve ultimo 2008 € 687.000. Ook gelet op het amendement zoals aangenomen tijdens de raadsvergadering van 12 februari 2009 wordt voorgesteld de reserve grondexploitaties met € 4.284.000 aan te vullen tot eerdergenoemde ondergrens van € 4.971.000. Dit bedrag wordt ten laste gebracht van de algemene reserve.
e.
In de jaarrekening 2008 zijn budgetten vrijgevallen welke niet ingezet zijn omdat de bijbehorende activiteiten niet uitgevoerd zijn of konden worden. In hoofdstuk 4 is beschreven om welke budgetten en activiteiten het gaat en worden voorstellen gedaan om deze middelen in 2009 op nieuw beschikbaar te stellen zodat in dat jaar de activiteiten wel uitgevoerd kunnen worden. In totaal gaat het om een bedrag van € 939.000.
Stand van de algemene reserve De algemene reserve bedraagt voor bestemming van het saldo van de jaarrekening 2008 per 31 december 2008 € 14.471.000. Rekening houdend met de bestemming van dit resultaat ziet de stand van de algemene reserve na vaststelling jaarrekening 2008 er als volgt uit: Stand algemene reserve bedrijfsvoering 31-12-2008 Te onttrekken n.a.v. jaarrekening 2008 Stand na vaststelling jaarrekening 2008
14.471.000 -3.086.000 € 11.385.000
In de jaarrekening 2007 was de reserve bovenwijkse voorzieningen verantwoord onder de algemene reserve aangezien deze negatief was. In overleg met de accountant is in 2008 gekozen voor een systematiek van activeren van investeringen die eerder volledig ten laste van de reserve gebracht waren. Hierop hebben wij de beginbalans aangepast. Hierdoor vertoont de reserve bovenwijkse voorzieningen weer een positief saldo.
11
Verderop in dit hoofdstuk is de meerjarenprognose van de algemene reserve bedrijfsvoering opgenomen. Voor een meerjarenprognose van de algemene reserve van de grondexploitaties verwijzen wij naar de paragraaf grondbeleid. Voorstel tot resultaatbestemming Met betrekking tot hiervoor genoemd resultaat van de jaarrekening 2008 stellen wij u het volgende voor: 1. het saldo van -€ 6.401.000 op de grondexploitaties te onttrekken aan de reserve grondexploitaties; 2. het overige saldo van € 2.782.000 toe te voegen aan de algemene reserve; 3. een bedrag van € 145.000 aan de algemene reserve te onttrekken ten behoeve van de voorzieningen op grond van de BBV; 4. ten laste van de algemene reserve een bedrag van € 500.000 toe te voegen aan de reserve WWB; 5. op grond van het cascademodel € 4.284.000 over te boeken van de algemene reserve naar de reserve grondexploitaties; 6. een bedrag van € 939.000 ten laste van de algemene reserve te bestemmen conform de in hoofdstuk 4, paragraaf 5 opgenomen voorstellen; 7. de overige voorstellen over reserves en voorzieningen zoals opgenomen in hoofdstuk 5 met een saldo van € 0 over te nemen.
12
Meerjarenprognose algemene reserve bedrijfsvoering 2008-2012 Prognose algemene reserve (bedragen x € 1.000)
2008
7.245 145
1. Stand per 1 januari Rente 2. Programmabegroting 2006: Coach+: verkoop peuterspeelzalen (naar 2009) 3. Programmabegroting 2007:
2009
2010
11.385 228
9.628 193
2011
2012
9.644 193
9.919 198
411
540
Niet benutte stelpost nieuw beleid 2007 4. Programmabegroting 2008:
222
Takendisc.: wachtgeld Muziekschool (naar 2009) Opheffen bestemmingsreserves, voorzieningen Jaarplannen 2008 en formatieknelpunten 5. Eerste financiële monitor 2008 6. Saldi meerjaren perspectief 2008-2012 7. Tweede financiële monitor 2008
305
348
-60 1.791 -415 1.442 2.443 1.891 -210
Gruitpoort eenmalige bijdrage September circulaire 2008 8. Mutaties 2008: Herschikking reserves Meerjarenperspectief begroting 2008 Garantstelling Slingeland 9. Begroting 2009:
-1.053
-688
21
643
164
61
9.644
9.919
21 6 -110
Nieuwbouw basisschool de Haven (besl. febr. 2009)
-2.400
Stand per 31 december
14.471
9.588
10.528
Jaarrekening 2008: toevoeging rekeningsaldo 2008 onttrekking vrijval voorzieningen BBV onttrekking ten behoeve van reserve WWB onttrekking ten behoeve van reserve grex (Cascade) in 2009 opnieuw beschikbaar te stellen budgetten Toevoeging van reserve aank. kunstwerken
2.782 -145 -500 -4.284 -939 40
Saldo 1/1 van het volgende jaar
11.385
9.628
Omdat deze prognose toekomstgerichte informatie betreft, heeft de verklaring van de accountant bij deze jaarrekening geen betrekking op deze prognose.
13
4. Overzicht van baten en lasten Op de volgende pagina staat een totaaloverzicht van baten en lasten zoals deze zijn opgenomen in de jaarrekening 2008. Hierin staat een recapitulatie van de baten, de lasten en het saldo per programma. Na dit overzicht zijn de genoemde bedragen per programma uitgewerkt in producten. In het overzicht is programma 10 gesplitst in algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en mutaties in reserves en voorzieningen. Verder laat het overzicht het rekeningresultaat voor en na bestemming, zoals gepresenteerd aan het begin van dit hoofdstuk, zien. Overigens geldt voor dit overzicht dat de presentatie en de indeling c.q. opzet worden vereist volgens het Besluit begroting en verantwoording (BBV).
14
saldo positief is voordeel / saldo negatief is nadeel
15
16
Hoofdstuk 2
17
18
Hoofdstuk 2. Programma’s In dit hoofdstuk geven we de resultaten weer op de programma’s zoals deze opgenomen stonden in de programmabegroting. Net als in die begroting doen we ook nu in de vorm van antwoorden op een aantal vragen verslag over het jaar 2008. Aan de orde komt de vraag Wat is onze visie? waarin we onze visie op het programma weergeven, gelijk aan de begroting 2008. Daarna komt de beantwoording van de vragen Wat hebben we bereikt, wat hebben we daarvoor gedaan en wat heeft dat gekost? als reactie op de vragen Wanneer zijn we tevreden, wat gaan we daarvoor doen en wat zijn de financiële kaders? Verder is het bestuurlijk dashboard opgenomen in de programma’s. Middels een kleur wordt de stand van zaken van de onderwerpen per ultimo 2008 weergegeven. De kleuren hebben de volgende betekenis: Resultaat
Resultaat is gehaald of resultaat zal gehaald worden na bijstelling
Resultaat moet mogelijk bijgesteld worden
Resultaat is niet gehaald
Planning
Planning is gehaald, eventueel na bijstelling
Planning staat onder druk
Planning is niet gehaald
Middelen
Middelen waren/zijn toereikend
Middelen moeten mogelijk bijgesteld worden
Middelen waren/zijn niet toereikend
19
20
Programma
21
1
22
Programma 1: Centrum van wonen Wat is onze visie? Wij willen een attractief en wervend woonmilieu creëren en de woningvoorraad uitbreiden om te voorzien in de lokale en regionale woningbehoefte ter versterking van onze centrumpositie in de Achterhoek. Doetinchem zal in de periode tot 2012 ongeveer 1150 woningen aan de woningvoorraad toevoegen. Het te realiseren programma woningbouw krijgt een accent binnen het project de Schil, waarin ruimte is voor ruim 1600 woningen. In toenemende mate willen wij zelf de piketpaaltjes slaan voor de stadsontwikkeling en ontwikkeling van de woningvoorraad en daarbij de uitvoering van de plannen royaal bij de marktpartijen te leggen om o.a. de bouwsnelheid te bevorderen. Projecten met particulier opdrachtgeverschap, ook in de dorpen, worden door ons gestimuleerd. Het is volstrekt duidelijk dat onze ambitie om Doetinchem een centrum van wonen te laten zijn, meer en bredere inspanningen vergt dan het bouwen van woningen alleen, omdat deze samenhangt met de attractiviteit van het woonmilieu waar het “groen” en het “grijs” deel van uit maken. T.a.v. de ontwikkeling van de omgevingskwaliteit en economische functies en voorzieningen in het project de Schil wordt verwezen naar programma 5 “Bruisend centrum” en voor de ontwikkeling van de kwaliteit van de dorpskernen Gaanderen en Wehl naar programma 7 “identiteit van dorpen en wijken”. Wat hebben we bereikt? In 2008 zijn op het gebied van projectontwikkeling veel zaken gerealiseerd. In project Ruimzicht is de aanleg van het park voltooid en zijn de voorbereidingen voor bouwrijpmaken opgestart. In mei 2009 zal de projectontwikkelaar starten met de bouw van de villa’s. In het Lookwartier is de aanbesteding van de parkeergarage, de eerste woningen en de schouwburg succesvol verlopen. Vanaf zomer 2008 zijn daar de bouwwerkzaamheden in volle gang. De kavelverkoop langs de Keppelseweg in project Heelweg is voorspoedig verlopen. Datzelfde geldt voor project Veemarkt. In november 2008 is hier de verkoop van de vrije kavels van start gegaan. Van de 41 vrije kavels zijn er 27 in optie genomen. Dit is een buitengewone score, als we in aanmerking nemen dat de kredietcrisis zich op dat moment in volle omvang manifesteerde. Zelfs de landelijke televisie schonk aandacht aan de succesvolle uitgifte. Het volgende project waar het particulier opdrachtgeverschap hoog in het vaandel staat, is Vijverberg Zuid. In dit gebied zijn de RO-procedures succesvol doorlopen en is er een start gemaakt met het bouwrijpmaken. In maart 2009 start ook hier de verkoop van de vrije kavels. Kort na de zomervakantie beginnen woningstichting Dinxperlo en de marktpartijen met de bouw van hun voorzieningen en woningen. De architecten hebben hun voorlopige ontwerpen (VO’s) al gereed. In Hamburgerbroek is de aanbesteding van cultuurcluster ’t Brewinc tot een succes gebracht. Zie daarover programma 5. In Hamburgerbroek heeft vooral de sloop van Intermeco zich voltrokken en zijn er –mede dankzij financiële steun van de Europese Unie- verschillende infrastructurele werken uitgevoerd (w.o. herprofilering Stationsstraat en de aanleg van de Sturko-parkeerplaats). In Hamburgerbroek Zuid, onze kantorenlocatie, heeft de bouw van de belastingdienst door een geschil over de aanbestedingsprocedure van VROM vertraging opgelopen, maar inmiddels –februari 2009- wordt begonnen met de bouw. In dit gebied is het bouwrijpmaken (eveneens met financiële steun van de Europese Unie) nagenoeg voltooid. Voor Sportpark Zuid is een quickscan opgesteld, waarin alle initiatieven in dit gebied zorgvuldig in kaart zijn gebracht en geanalyseerd. Op basis van deze quickscan kan nu een integraal stedenbouwkundig plan worden uitgewerkt. In Wehl-Zuid is het stedenbouwkundig programma van eisen klaar Mede dankzij de inbreng van de Wehlse bevolking ligt er nu een fraai ontwerp dat verder kan worden uitgewerkt tot een definitief stedenbouwkundig plan en een bestemmingsplan. In project Wijnbergen, al meer dan 10 jaar een zeer moeizaam lopend project, is in 2008 een doorbraak bereikt. Met de verschillende marktpartijen is er overeenstemming over de belangrijkste inhoudelijke en financiële kaders. Deze zullen in 2009 worden omgezet naar formele contracten. In Wijnbergen Het Oosten 23
kan najaar 2009 worden begonnen met de bouw van de eerste woningen. Al met al was 2008 een succesvol jaar. Toch is er geen reden tot jubel. Immers, in het laatste kwartaal van 2008 hebben zich grote onzekerheden gemanifesteerd op het gebied van projectontwikkeling. Door de kredietcrisis is de vastgoedmarkt voor een belangrijk deel ingestort. De duur van deze crisis laat zich op dit moment moeilijk schatten. Meest zichtbaar is deze crisis in de Van Nispenstraat. Vanwege tegenvallende verkopen van woningen, achterblijvende huurcontracten en het afhaken van financiers heeft de projectontwikkelaar de reeds in gang gezette bouw stilgelegd. Een gapend gat in het midden van het centrum is het gevolg. De gemeente blijft streven naar een oplossing, maar wel een met oog voor de soliditeit van de eigen gemeentefinanciën. Om het gemeentelijk beleid te bepalen in relatie tot de crisis is er eind 2008 een interne ambtelijke werkgroep –‘taskforce’- opgericht. In een eerste analyse is een onderscheid aangebracht tussen projecten met een hogere, een gemiddelde en een lage prioriteit. Dit houdt overigens niet in dat projecten met een lage prioriteit automatisch komen stil te liggen. Daar waar er contractuele verplichtingen zijn aangegaan, zullen die onverkort worden nageleefd. Sommige projecten of delen van projecten -Heelweg Middengebied, Wonen op ’t Randje, Holterhoek, Veentjes transformatiegebied- zullen echter zeker vertraging ondervinden. Dit zijn over het algemeen projecten met een tot nu toe geringe dynamiek, bijvoorbeeld door stagnerende verwervingen. In het huidig tijdsgewricht komen deze des te moeizamer tot ontwikkeling. Samen met onze belangrijkste partners –de voornaamste projectontwikkelaars en Sité-woondiensten- wordt echter aan een strategie gewerkt om zo goed mogelijk door deze crisis te komen. In 2008 zijn we begonnen met het opstellen van en nieuwe welstandsnota. De nota’s van Wehl en Doetinchem (incl. Gaanderen) worden daarin samengevoegd tot één nieuwe nota. Het moet leiden tot een eenduidiger en eenvoudiger te gebruiken beleidsnota, zonder dat de ruimtelijke kwaliteit achteruitgaat. In 2008 is hard gewerkt aan de actualisatie van bestemmingsplannen. De actualisatie verloopt volgens planning. In 2010 zijn alle bestemmingsplannen in Doetinchem actueel. Voor het VAB-beleid (vrijkomende agrarische bebouwing) is de parapluherziening bestemmingsplan buitengebied in 2008 gestart. Deze herziening kan naar verwachting in de zomer van 2009 door de raad worden vastgesteld. We zijn in 2008 in het kader van het volkshuisvestingsbeleid een woningmarktbehoefteonderzoek gestart. De eerste resultaten zijn begin 2009 beschikbaar gekomen. We hebben hierdoor een goed inzicht, zowel kwalitatief als kwantitatief, in de vraag naar woningen. Vanwege een verschil in gehanteerde definities is er de afgelopen jaren onduidelijkheid ontstaan over het aantal gerealiseerde woningen per jaar. Omdat CBS-gegevens in de loop van het jaar soms nog worden aangepast is het voor het jaaroverzicht beter om uit te gaan van de WOZ-gegevens. Inwonertal 1 januari Aantal gerealiseerde nieuwbouwwoningen
2006 56755 262
24
2007 56238 186
2008 56244 176
2009 56138
Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Attractief en wervend woonmilieu Sportpark Zuid
Quickscan
Veentjes(GSO)
Parkeervoorziening
Park Ruimzicht
Inrichting park
Plein Veemarkt
Oplevering plein
Actuele bestemmingsplannen voortgangsrapportage Volkshuisvestingsbeleid
nota particulieropdrachtgeverschap Vhv fonds impuls openbare ruimte
Welstandsnota
Nieuwe welstandsnota
Woningvoorraad Voortgang woningbouw Hamburgerbroek-Noord
Stedenbouwkundig plan (GSO)
Hamburgerbroek-Zuid
Verkoop kavels
Lookwartier
Start bouw parkeergarage
Veentjes (GSO)
Stedenbouwkundig programma van eisen
Veemarkt
Bouwrijpmaken en kaveluitgifte
Heelweg
Overeenkomst met marktpartijen Verkoop kavels
Ruimzicht
Start bouw appartementen
Wonen op ‘t randje
haalbaarheidsonderzoek
Holterhoek
Stedenbouwkundig programma van eisen
Wijnbergen
Oost/Overeenkomst met marktpartijen Mid-west/Overeenkomst met marktpartijen
Vijverberg-zuid
Bouwrijpmaken
Wehl-zuid
Stedenbouwkundig programma van eisen
Pelgrimterrein
Uitvoering
Mosterdweg Gaanderen
bouwclaimovereenkomst
Mholf/Jaartsveld
Start bouw
Richtersbos Noord
vermarkting
25
Wat heeft dat gekost?
raming voor wijziging raming totaal 2008 baten
lasten
baten
2008
lasten
realisatie baten
2008
saldo (lastenBaten)raming totaal lasten (LastenBaten)realisati e
26
Programma
27
2
28
Programma 2: Economische motor Wat is onze visie? Om de economie van Doetinchem blijvend gezond te maken moet de gemeente op meerdere manieren aantrekkelijk zijn. De parallelle ontwikkeling van een hoogwaardig woon-, leef-, werk- en leerklimaat is daarbij noodzakelijk. Om talent zich te kunnen laten ontwikkelen en aan Doetinchem te binden moeten er naast passende woon- en leefruimte (zie programma 1), voldoende ontwikkelmogelijkheden voor mens en bedrijf zijn. Daarnaast zal Doetinchem als centrumgemeente een bruisend centrum moeten zijn waar wat te beleven is (zie programma 5). We maken onze visie concreet door: - uitbreiding en kwaliteitsverhoging van bedrijventerreinen; - de binnenstad te versterken; - de arbeidsmarkt te versterken. Wat hebben we bereikt? Uitbreiding en kwaliteitsverhoging van bedrijventerreinen In het Regionaal Bedrijven Terrein (RBT) lopen de verwervingen op schema. In 2008 is 40% van de grond verworven. Ook zijn de financiële en stedenbouwkundige contouren van dit plan uitgekristalliseerd in het concept stedenbouwkundig plan van eisen en de concept grondexploitatie. Voorts zijn er in 2008 goede samenwerkingsafspraken gemaakt met de buurgemeenten Bronckhorst, Oude IJsselstreek en Montferland. Daarbij zal sprake zijn van een gezamenlijke deelname in het RBT en het EBT (bedrijventerrein in Montferland voornamelijk t.b.v. logistiek). Ook wordt er in de acquisitie samen opgetrokken. Deze Achterhoekse samenwerking loopt vooruit op het landelijk beleid, waarin een hechtere intergemeentelijke afstemming met betrekking tot de ontwikkeling van bedrijventerreinen gestimuleerd zal worden. De provincie heeft zich verbonden aan deze samenwerking, zowel procesmatig als financieel. Dichtbij het RBT komt een natuur- en recreatiegebied. In 2008 is een start gemaakt met dit GIOS-project. In 2008 zijn de voorbereidingen getroffen om parkmanagement voor Verheulsweide en voor het bedrijventerrein De Huet in het eerste kwartaal van 2009 te kunnen invoeren. Verder zal de ontwikkeling van het RBT & EBT worden gekoppeld aan de herstructurering, revitalisering en transformatieopgaven van de bestaande bedrijventerreinen. Voor de gemeente Doetinchem is de revitalisering van Verheulsweide in 2008 actueel geworden, voor de periode daarna staat Akkermansweide op de planning. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Uitbreiding en kwaliteitsversterking bedrijventerreinen Regionaal bedrijventerrein
Stedenbouwkundig plan/grondexploitatie acquisitie
Verheulsweide
Plan voor revitalisering
Parkmanagement
voortgangsrapportage
29
Wat hebben we bereikt? Versterken binnenstad Centrummanagement en reclameheffing Om de binnenstad als regionaal winkel- en belevingscentrum te versterken is er behoefte aan meer samenhang en regie op het aanbod en de promotie. In 2008 is hiervoor centrummanagement ingevoerd met de aanstelling van een centrummanager. Daarnaast is in 2008 het Ondernemersfonds Doetinchem (OFD) opgericht. Verder heeft in 2008 de besluitvorming over de invoering van de reclameheffing plaatsgevonden. Dit heeft ertoe geleid dat reclameheffing voor het centrum per 1 januari 2009 ingevoerd zal worden. Schilprojecten Centrum Hierover wordt gerapporteerd in programma 1, Centrum van Wonen. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Versterken binnenstad “Schil” ec. functie centrum
Start act. Bestemmingsplan Binnenstad Start bouw Burg. V. Nispenstraat Start RO-procedure TCC
reclameheffing
Opbouw gegevensbestand
centrummanagement
Instellen ondernemersfonds (afh. recl.heffing) Aanstellen centrummanager
Versterken arbeidsmarkt In 2008 is het project regionale arbeidsmarkt gestart. Hierdoor wordt regionaal het versterken van de arbeidsmarkt aangepakt. Wat hebben we bereikt? WWB-uitkeringen 2008 heeft een grillig verloop laten zien in de ontwikkeling van het aantal personen dat een beroep moet doen op een bijstandsuitkering. Na een succesvol 2007 is de uitstroom uit de bijstand (de uitstroom is groter dan de instroom) in het eerste kwartaal gestagneerd. Dat past in het landelijk beeld, dat gemiddeld in Nederland een afname van het aantal uitkeringsgerechtigden van minder dan 1% liet zien. Vanaf het tweede kwartaal is, met een extra inspanning, de uitstroom weer op gang gekomen om daarna in het vierde kwartaal weer tot een halt te komen. De reden hiervan is gelegen in de ontwikkeling in de Nederlands economie en de gevolgen daarvan voor werkzoekenden aan de ‘onderkant’ van de arbeidsmarkt. Verwacht wordt, dat het effect daarvan ook op de middenlange termijn negatief zal doorwerken. Uiteindelijk zijn we er in geslaagd om het aantal bijstandsgerechtigden tussen de 21 en 65 jaar terug te brengen van 717 naar 650. Een afname van 9.3%. De doelstelling in de begroting 2008 was een reductie tot 680 personen. De doelstelling is dan ook ruimschoots behaald. Opgemerkt moet worden, dat het aantal nieuwe inwoners die als gevolg van het generaal pardon een bijstandsuitkering moeten aanvragen, erg is meegevallen. Dat gegeven flatteert het bereikte resultaat enigszins.
30
Re-integratiebeleid In het voorjaar van 2008 is de evaluatie van het re-integratiebeleid behandeld door de gemeenteraad. Op basis van die evaluatie is nieuw beleid geformuleerd, dat in het najaar van 2008 door de gemeenteraad is vastgesteld in de nota ‘Werken werkt’. Startende ondernemers In 2008 is meer ingezet op de mogelijkheden die de bijstandswet (Besluit bijstandsverlening aan zelfstandigen, Bbz) biedt voor startende ondernemers of ondernemers in financiële moeilijkheden. Die geïntensiveerde inzet heeft tot resultaat gehad dat in 2008 18 ondernemers zijn gestart, 33 ondernemers een doorstart hebben gemaakt en uiteindelijk vier ondernemers zijn gestopt met ondersteuning vanuit de Bbz. Aan twee oudere zelfstandigen is een bedrijfskrediet verleend. Bijkomend effect hiervan is geweest, dat in 2008 zes personen met uitkering een baan hebben gevonden bij deze ondernemers. Eind 2008 is al een effect merkbaar geworden van de beperking van kredietverlening aan, over het algemeen, kleine ondernemingen. Er wordt eerder een beroep gedaan op de gemeente voor (aanvullend) krediet. Participatietrajecten In 2008 zijn 144 actieve trajecten gericht op participatie (basisvaardigheden en activering) gerealiseerd. De doelstelling was 50 trajecten, zodat het resultaat ruimschoots de doelstelling overtreft. WSW In 2008 is gestart met de herziene Wet Sociale Werkvoorziening WSW). In de kadernota is als uitgangspunt benoemd, dat de uitvoering van de herziene WSW budgettair neutraal moet zijn. In 2008 zijn we daarin geslaagd. Er is wel een extra prestatie geleverd met betrekking tot het realiseren van het aantal begeleid werk plaatsen. Hiervoor zijn de zogenoemde ‘Irrgang-gelden’ ingezet. Regionaal arbeidsmarktbeleid In 2008 zijn gezamenlijk met de regiogemeenten in het programmateam Duurzame economie bij de regio, de uitgangspunten geformuleerd voor het regionaal arbeidsmarktbeleid. Doetinchem is trekkende gemeente voor dit beleid. In 2009 worden de uitgangspunten verder uitgewerkt. Er zijn binnen dit project vier speerpunten benoemd: 1. Deelproject Diagnose-instrument + loonwaardebepaling 2. Deelproject Werkgevers Service Punt 3. Career Center Achterhoek 4. Hbo inventarisatieonderzoek
31
Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Versterken arbeidsmarkt Project StartSmart
15 startende ondernemers
Regio- arbeidsmarktbeleid
Kadernota Methodiek werkgeversbenadering Diagnose-instrument arbeidspotentieel
Behoefte bepaling HBO-ond. Onderzoek career center Achterhoek Re-integratiebeleid
Re-integratieladder evaluatieverslag
WWB-uitkering
>= 120 vanuit uitkering naar werk
.
>= 50 vanuit uitkering maatschappelijk persp.
Saldo reserve I-deel
Wat heeft dat gekost?
32
Programma
33
3
34
Programma 3: Samenhang versterken Wat is onze visie? Ons kerndoel is om ‘modern naoberschap’ te stimuleren. Wij willen als Doetinchem één grote gemeenschap zijn, waarbij wij oog hebben voor elkaar en we elkaar helpen als dat noodzakelijk is. Daarbij doen wij enerzijds een sterk beroep op de eigen verantwoordelijkheid van de burger, maar we houden er ook rekening mee dat de één daar beter toe in staat is dan de ander. De gemeentelijke ondersteuning voor iedereen in gelijke mate maakt plaats voor gerichte ondersteuning van kwetsbare groepen. Wij spelen in op de verschillen in capaciteit en (financiële) draagkracht. Groepen, die zelf kunnen deelnemen aan de maatschappij, nemen hiervoor ook meer verantwoordelijkheid: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. De jeugd krijgt in dit en breder verband bijzondere aandacht in programma 4 ‘Talent benutten’. Programma 3 kent een sterke samenhang met programma 7 ‘Identiteit van wijken en dorpen’. In programma 7 staat ook de sociale cohesie centraal. Daar ligt het accent bij de voorzieningen die die sociale cohesie ondersteunen en versterken. In programma 3 gaat het direct om de burgers zelf. Wat hebben we bereikt? Ook in 2008 hebben we gewerkt aan het versterken van de sociale voorzieningenstructuur in de gemeente (o.a. zorg, welzijn). Hiervoor hebben we een beroep gedaan op de onderlinge solidariteit tussen mensen, zeker in die gevallen waarbij de grenzen van het eigen kunnen zijn bereikt. Ons beleid was er op gericht burgers elkaar te laten helpen, zeker wanneer dit fysiek of sociaal nodig is geweest. Ondersteuning hierbij werd onder andere geboden vanuit het de Wmo-winkel, steunpunt mantelzorg, de vrijwilligerscentrale, bureau hulp voor ouderen en het sociaal raadsliedenwerk. Het gemeentelijke sociaal beleid is ook in 2008 afgestemd via het Sociaal Actieprogramma. Dit gebeurt vanaf 2006 doorlopend gedurende de gehele raads- en collegeperiode tot en met 2010. Wijkvisies In de wijk Overstegen is voor de zogenaamde Plattedakenbuurt een buurtagenda gemaakt. Dit heeft vier acties/projecten opgeleverd. 1. Het opknappen van speelterreintjes. 2. Veilige looproutes naar het winkelcentrum. 3. Inrichten van een natuurspeelplek en 4. Project voor sociale ontmoeting en -contacten. Voor deze acties/projecten is gestart met de uitvoering. In de eerste ronde voor het opzetten van een buurtagenda bleken de problemen die veel bewoners van de Muziekbuurt in het dagelijkse leven ervaren, zodanig te zijn dat deze een belemmering zijn voor actieve participatie. Gekozen is voor een tweede ronde met een veel individuelere aanpak, gericht op de persoonlijke situatie van de bewoners. Op zich lijkt dat een bijzonder effectieve aanpak omdat 2/3 deel van de bezochte huishoudens inderdaad geholpen is met deze aanpak. Voor collectieve participatie van de verbetering van de leefomgeving is hiermee wel een basis gelegd, maar de resultaten zijn toch minder dan in meer stabiele buurten. Wijkwerk. Regeling beheer wijkcentra Het opplussen van het beheer in wijkcentra is in 2008 en 2009 nog niet financieel vertaald door andere bestuurlijke keuzes, waardoor het een aandachtspunt blijft. Sociale raad: evaluatie bestaande sociale overlegstructuren De tijdelijke sociale raad (TSR) heeft in 2008 een eigen evaluatie gehouden. Geconstateerd is dat de interne werkwijze van de TSR als positief wordt ervaren en dat voortzetting van de sociale raad gewenst. Aandachtspunt is het ‘gezicht naar buiten’ en meer op de voorgrond treden zodat de cliëntenbelangen meer zichtbaar worden binnen en buiten de gemeentelijke organisatie. Ook de ouderenraad heeft een evaluatie gehouden in 2008. Beide evaluaties zijn met de geplande evaluatie van de cliëntenraad begin 2009 input voor de gemeentelijke evaluatie van de adviesorganen van de gemeente 35
in het kader van de Wmo. De resultaten van de evaluaties worden betrokken bij de beoordeling van het nut van het separaat voortbestaan van de ouderenraad en de cliëntenraad. De gemeentelijke evaluatie zal in 2009 gehouden worden. Daarna zal de (tijdelijke) sociale raad een permanente status moeten krijgen. Wmo-winkel Met het beschikbaar stellen van eenmalige aanvullende middelen kon de formatie van de Wmo-winkel in 2008 op peil worden gebracht. Na het besluit van de gemeenteraad in november 2008 kan de formatie ook structureel op sterkte blijven. De ingezette ontwikkeling van het klantmanagement in de Wmo-winkel is hiermee gewaarborgd. Het klantevredenheidsonderzoek over 2007 is voor de vereiste datum van 1 juli 2008 uitgevoerd en de resultaten daarvan waren erg goed. De pilot stroomlijning indicatiestelling is in maart 2008 de tweede fase ingegaan; ook in deze fase doet de gemeente Doetinchem mee. Na een moeizame start is de pilot aan het eind van 2008 goed op gang gekomen. In 2008 heeft een Europese aanbesteding van de individuele zorgvoorzieningen (hulpmiddelen) geleid tot een contract met een nieuwe leverancier. In 2008 is besloten tot een overgangsregeling met de huidige aanbieders van de zorg voor huishoudelijke hulp tot 1 oktober 2009. In 2009 zal het proces om te komen tot een nieuwe opdrachtverlening plaatsvinden. Wmo-verdeelmodel In 2008 hebben we als bestuurlijk trekker voor diverse gemeenten in de regio en landelijk, met succes opgetreden tegen het door Rijk en VNG vastgestelde verdeelmodel Wmo-gelden. Onze inspanningen hebben ertoe geleid dat er onderzoek is gedaan naar het Wmo-verdeelmodel. Deze onderzoeken (door APE, BMC en SCP) hebben aangetoond dat er voldoende aanleiding is om het verdeelmodel transparant te maken en aan te passen. In 2009 zal duidelijk worden of het Rijk hiertoe zal overgaan. Zo ja, dan zal het Wmo-budget voor Doetinchem waarschijnlijk positiever uitvallen dan volgens het huidige verdeelmodel is aangekondigd. Eindrapportage pilot Campower De moeilijkheden die zich hebben voorgedaan met betrekking tot de ingezette techniek hebben geleid tot een verlenging van deze pilot tot september 2009. De deelnemende partijen zullen de pilot na deze datum evalueren. Compleet Wonen (GSO): woonservice Gaanderen, Overstegen, Oosseld De bouw van het Multifunctioneel centrum (MFC) Pelgrimterrein en de bijbehorende zorgwoningen heeft vertraging opgelopen. De gemeente is met name betrokken bij de bouw van het MFC. Voor zover de regievoering van de gemeente bij de oprichting van het MFC noodzakelijk is, werd een pas op de plaats gemaakt, omdat Sité een nieuwe architect moest contracteren. Eind 2008 was dat nog niet het geval. In Overstegen is het compleetwonenteam, bestaande uit wijkverpleging, de huismeester van Sité en de ouderenadviseur van start gegaan als onderdeel van de inrichting van deze pilotwijk als woonservicegebied. Ook vanuit GSO III gelden is hierin geïnvesteerd, bijvoorbeeld door de aanleg van rolstoel- en rollatorvriendelijke routes en eenzaamheidsbestrijding in de vorm van een buurtkamer. In Oosseld is de complexe weg naar het realiseren van een MFC in de loop van 2008 goed afgelegd. De inzet van de zogenaamde wijkregisseur+ op projectbasis heeft hierbij vruchten afgeworpen. Verdere coördinatie van de gezamenlijke programmering en het beheer van het complex behoeft voortgaand overleg tussen de deelnemende partners. Lokale zorgnetwerken In 2008 is gestart met het project Lokale zorgnetwerken om te komen tot een integrale coördinatie van zorg voor multiprobleem situaties. Gebleken is dat we met een uniek project bezig zijn om de zorgcoördinatie voor OGGZ, jeugd en veiligheid in één keer goed te regelen. Landelijk en provinciaal wordt dit project met belangstelling gevolgd. TNO heeft ons in 2008 zelfs een prijs gegeven voor het meest uitdagende probleem op dit gebied en omdat het iets is waar elke gemeente een antwoord op 36
moet leveren. Dit krijgt een vervolg in 2009. In 2008 is het project gestart met de uitvoering van een inventarisatie van alle afstemmings- en casusoverleggen in de pilotgemeenten Bronckhorst en Doetinchem. Op basis daarvan hebben de acht Achterhoekse gemeenten besloten te komen tot de realisatie van een gezamenlijk netwerk aan lokale zorgnetwerken in de Achterhoek. Tevens besloten deze gemeenten om implementatie van de Verwijsindex 0-23 jaar te koppelen aan de uitwerking en realisatie van deze lokale netwerken en deze verwijsindex uit te breiden tot alle leeftijdsgroepen. Inmiddels is begin 2009 de aanbesteding van deze geïntegreerde opdracht gestart. Integrale schuldhulpverlening (GGD) In 2008 heeft de GGD de situatie en knelpunten in de regio Achterhoek met betrekking tot de integrale schuldhulpverlening voor mensen met meervoudige problemen (OGGz) geïnventariseerd. In het voorjaar 2009 biedt de GGD haar bevindingen en aanbevelingen aan de gemeenten aan voor verdere besluitvorming. Preventie huisuitzettting Een regionale werkgroep bestaande uit gemeenten, woningcorporaties en andere veldpartijen heeft leidraden uitgewerkt voor preventie van huisuitzettingen als gevolg van huurschulden en overlast. Deze leidraden zijn onderdeel van het nieuwe regionale OGGz-convenant dat in het voorjaar 2009 zal worden ondertekend. Bestrijding dakloosheid In maart 2008 hebben wij het Regionaal Kompas vastgesteld, dat voor de groep daklozen een nadere uitwerking en detaillering is van het regionale OGGz-beleidskader en -plan van de Achterhoekse gemeenten. VWS heeft dit Achterhoekse kompas zowel inhoudelijk als financieel akkoord bevonden en voor uitvoering doorgestuurd naar het regionale zorgkantoor. Inmiddels is de uitvoering van dit kompas ter hand genomen. Binnen de muren van het Wedeocomplex is in 2008 een nieuw dagcentrum voor daklozen gerealiseerd, dat medio december 2008 in gebruik is genomen. Gekoppeld aan het nieuwe dagcentrum voor daklozen wordt een dagactiveringsprogramma uitgevoerd dat gericht is op dagstructurering en dagactiviteiten voor elke daklozen. Dit programma is in samenspraak met Pauropus tot stand gekomen. In juni 2008 is aan de Kapoeniestraat een sociaal pension met negen plaatsen geopend. Inmiddels is er een AWBZ-erkenning voor deze voorziening. In het voorjaar 2009 zullen de eerste bewoners gaan uitstromen naar een zelfstandige woonplek (met begeleiding). Regionaal project alcoholmatiging jeugd Sinds najaar 2005 zijn acht Achterhoekse gemeenten samen met samenwerkingspartners als politie, justitie, Iriszorg, NIGZ en GGD bezig om het alcoholgebruik onder jongeren aan te pakken. Het project 'Alcoholmatiging Jeugd in de Achterhoek' is in 2008 begonnen aan de vervolgperiode (2008-2010). Doelgroep en doelstelling zijn in dit vervolgplan hetzelfde als in de periode 2005-2007 'Alcoholmatiging onder jongeren van 10 tot 18 jaar bevorderen waardoor de negatieve effecten verminderen'. Uitgangspunten als regionale aanpak, vindplaatsgericht werken, mix van maatregelen en samenwerkende partners worden gehandhaafd. Generaal pardon In 2008 werden ongeveer 100 nieuwe inwoners verwacht op grond van het generaal pardon. Uiteindelijk is dat aantal veel lager uitgevallen. Dat lagere aantal heeft effect gehad op het aantal personen dat een beroep moet doen op de bijstand (12 personen). Noodopvang In afwachting van het effect van het bestuurlijk akkoord tussen gemeenten en de staatssecretaris van Justitie over de sluitende aanpak en opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers (in het kader van het “generaal pardon”) is in 2008 de ondersteuning aan noodopvang in Doetinchem voorgezet. 37
In 2008 heeft de Stichting Noodopvang Doetinchem aan 12 volwassenen en 4 kinderen opvang geboden in de vorm van onderdak en leefgeld. Het betreft personen die, of kansrijk zijn en alsnog een verblijfsstatus te krijgen, of niet uitgezet kunnen worden vanwege medische reden of vanwege weigering tot medewerking van het land van herkomst (buiten schuld situaties). Wet inburgering De Wet inburgering is in 2008 moeizaam van de grond gekomen. Het is voor de uitvoerende afdeling lastiger geweest dan verwacht om de omslag te maken van werk en inkomen naar de combinatie van re-integratie en inburgeren. Uiteindelijk zijn in 2008 86 inburgeringtrajecten gestart op een aanbod van de gemeente. In alle gevallen betreft het een gecombineerd traject van re-integratie en inburgeren. Daarnaast heeft een onbekend aantal inwoners van Doetinchem zelf een inburgeringtraject georganiseerd. Dat is een mogelijkheid die de Wet inburgering biedt. Financiering van die trajecten gaat via de Informatie beheer Groep (IBG) die ook de studiefinanciering verzorgt. Deze personen behoren niet tot de doelgroep die door uw raad is aangewezen als prioritaire groep inburgeringsplichtigen. Armoedebeleid In 2008 is ook de uitwerking van de Armoedenota ‘Ondersteunen en Meedoen’ door de raad vastgesteld en verder tot uitvoering gebracht. Alle maatregelen die in het kader van het armoedebeleid zijn vastgesteld zijn hiermee in praktijk gebracht. Doetinchem op basis van de FNV-monitor in 2008 een goede beoordeling gehad voor de lokale uitvoering van het armoedebeleid. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Eigen verantwoordelijkheid van burgers Wijkvisies
Wijkagenda’s Overstegen en Muziekbuurt
wijkwerk
Regeling beheer wijkcentra
38
Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Gerichte ondersteuning van kwetsbare groepen Sociale raad
Evaluatie bestaande soc. overlegstructuren
WMO-winkel
Evaluatie WMO-middelen Monitoring (klanttevredenheidsonderzoek) Ontwikkelen klantmanagement Pilot lastenverlichting
WMO-prestatievelden (fase) Aanbesteding zorgvoorzieningen Compleet Wonen (GSO)
Woonservice Gaanderen,Overstegen, Oosseld
Armoedebeleid
Voorstellen en onderzoeken
Pilot campower
eindrapportage
OGGZ kader
Lokaal zorgnetwerk Integrale schuldhulpverlening (GGD) Preventie huisuitzending Regionaal kompas Ruimte daklozen operationeel Dagbesteding daklozen Sociaal pension operationeel Stat fase 2 project act. Alcoholmatiging jeugd
Inburgeringsbeleidsplan
Aanbieden van inburgeringsprojecten
Wat heeft dat gekost? 3
SAMENHANG VERSTERKEN bedragen x € 1000,=
raming voor wijziging 2008 baten
3100
handel en ambacht
6100
bijstandverlening
6120
inkomensvoorziening vanuit het rijk
6200
maatschappelijke begeleiding en advies
6202
voorziening gehandicapten
6206
gemeentelijk minimabeleid
6208
vreemdelingen
6300
sociaal cultureel werk
7100
openbare gezondheidszorg
Totalen van dit programma
lasten
raming totaal
baten
2008
lasten
realisatie
baten
2008
saldo (lastenBaten)raming totaal - (LastenBaten)realisatie
lasten
216
223
216
176
171
134
-3
10.911
12.566
11.411
12.781
11.109
12.405
74
303
404
303
404
326
434
-8
3.007
11.153
3.100
13.136
3.538
13.641
-68
197
2.606
197
2.603
347
2.987
-233
60
2.068
60
2.387
152
2.327
151
679
735
865
945
1.045
1.125
0
24
2.510
24
2.716
1.372
3.987
77
743
2.645
1.934
3.057
1.576
2.529
170
16.140
34.910
18.110
38.205
19.635
39.569
161
39
40
Programma
41
4
42
Programma 4: Talent benutten Wat is onze visie? In onze visie maakt de gemeentelijke ondersteuning voor iedereen in gelijke mate plaats voor gerichte ondersteuning van kwetsbare groepen. Investeren in onderwijs en jeugd vinden we daarbij van belang voor toekomstige participatie in de samenleving. Programma 4 heeft hier betrekking op. Wij willen een voldoende en gevarieerd aanbod van scholing en werkgelegenheid, vooral voor de meer kwetsbare jongeren. Om dit te bereiken willen we optimaal gebruik maken van de centrumfunctie die Doetinchem heeft met betrekking tot onderwijs. Van oudsher heeft Doetinchem een belangrijke onderwijsfunctie voor de regio. Deze willen we verder versterken. Op dit moment zitten zo’n 18.000 leerlingen op een Doetinchemse school. Naast bijna twintig basisscholen en drie grote scholen voor voortgezet onderwijs beschikt Doetinchem over scholen voor speciaal onderwijs en volwassenen. Wij maken onze visie concreet door: - te zorgen voor kwantitatief voldoende en kwalitatief goede onderwijshuisvesting; - te komen tot een goede afstemming tussen vraag en aanbod aan onderwijsvoorzieningen; - door een goede afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt, en; - door het uitvoeren van de in 2007 opgestelde jeugdagenda. Wat hebben we bereikt? Conform de opzet in de programmabegroting 2008 wordt in dit programma gerapporteerd over de bereikte resultaten voor de stedelijke voorzieningen, zoals voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs. In programma 7 wordt gerapporteerd over dat wat in 2008 gedaan is rondom het basisonderwijs, dat in de wijken is gepositioneerd. Onderwijshuisvesting en Integraal Huisvestingplan Het streven om het Integraal Huisvestingsplan onderwijs nog in 2008 door de raad te laten vaststellen is niet gelukt. Dit heeft te maken met het ambitieniveau dat we voor ogen hebben met dit plan. In de huidige tijd moet dit plan nog integraler dan het al was in verband met de toekomstige verwachting van krimp voor deze regio. Daarnaast krijgen scholen steeds meer een maatschappelijke functie voor wijk, dorp of stad en dat heeft weer consequenties voor de multifunctionaliteit van de schoolgebouwen. De planning is er nu op gericht om het plan in juni 2009 aan de gemeenteraad voor te leggen. De aanbesteding van de nieuwbouw van de Praktijkschool Prakticon (voorheen Rozengaarde) is afgerond. De bouwactiviteiten zijn gestart en de oplevering van de school wordt eind 2009 verwacht. De concentratie van de onderbouw van het speciaal basisonderwijs is in 2008 gestart met het beschikbaar komen van het schoolgebouw aan De Jongstraat. Voor het Cluster 4 onderwijs (zeer speciaal onderwijs) is in 2008 de nieuwbouw van De Isselborgh gerealiseerd.
43
Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Onderwijshuisvesting Onderwijshuisvesting
Integraal huisvestingsplan
Praktijkschool
Aanbesteding nieuwbouw school
Huisvesting speciaal onderw. Concentratie onderbouw Onderstaande resultaten zijn wijkvoorzieningen en zijn onderdeel van programma 7(sociale cohesie)
Brede school Overstegen
Oplevering aangepaste huisvesting school
Mfa Oosseld
Samenwerkingsovereenkomst met partners
Basisschool/psz Wijnbergen
Onderdeel Wijnbergen mid/west (progr. 1)
Timpaan Wehl
Oplevering nieuwbouw
Vraag en aanbod onderwijsvoorzieningen Wat hebben we bereikt? HBO onderwijs in de regio Achterhoek In 2008 is HBO onderwijs in de regio geagendeerd, dit omdat steeds meer werkgevers deze behoefte uitspraken. De gemeente Doetinchem is in gesprek gegaan met andere gemeentes, werkgevers, onderwijsinstellingen en het ministerie van OCW over de mogelijkheden. Met alle partijen is afgesproken om te starten met een haalbaarheidsstudie. Career Center Achterhoek In 2008 is het initiatief Career Center Achterhoek (CCA) gelanceerd. Er is een werkgroep van voornamelijk bedrijven opgericht die werkt aan de realisatie van het CCA. Het CCA zal per 01-01-2010 operationeel zijn. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Vraag en aanbod onderwijshuisvesting Behoefte bepaling HBO-ond. Onderzoek careercenter Achterhoek
Afstemming onderwijs-arbeidsmarkt Wij hebben ook in 2008 aandacht gehad voor het feit dat het huidige beroepsonderwijs in kwalitatieve en kwantitatieve zin niet in voldoende mate aansluit bij de behoeften van het regionale bedrijfsleven. Hiervoor nemen wij deel aan het platform onderwijs en arbeidsmarkt (POA), een samenwerkingsverband tussen bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en overheden om regionaal een goede afstemming te waarborgen tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt. Daarnaast zijn we in 2008 gestart met het project regionaal arbeidsmarktbeleid (zie programma 2), waar aansluiting onderwijsarbeidsmarkt één van de speerpunten is.
44
Wat hebben we bereikt? Trajectbegeleiding RMC In 2008 is de formatie (permanent vanuit de middelen van het RMC en tijdelijk vanuit de GSO middelen uit het regiocontract) aan trajectbegeleiders op peil gebracht. Voortijdig schoolverlaters Over de doelstelling om jaarlijks het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters met 10% te verlagen kan over het jaar 2008 nog niet gerapporteerd worden, omdat de cijfers van het ministerie van OCW nog niet beschikbaar zijn. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Afstermming onderwijs-arbeidsmarkt Trajectbegeleiding RMC
Uitvoeren van trajectbegeleiding
Voortijdig schoolverlaters
Jaarlijks 10% minder (convenant 2008-2011)
Jeugdagenda In 2007 is de het visiedocument ‘Jongleren in Doetinchem’ als kader voor het jeugdbeleid t/m 2010. De bijbehorende jeugdagenda wordt jaarlijks vastgesteld en uitgevoerd in samenwerking met vele deskundigen uit het veld. De gemeente heeft hierbij de regie in handen. De agendapunten zijn gericht op de doelgroep 0-23jarigen. Wat hebben we bereikt? Jeugdagenda en regiemodel In februari 2008 zijn de jeugdagenda en het regiemodel door de raad vastgesteld. Naast de twee pilots regiemodel -pilot de Huet en Bredeschoolnetwerk- wordt er volop met het regiemodel gewerkt om de punten van de jeugdagenda te verwezenlijken. Voorbeelden zijn de punten wijkveiligheidsteam en Kamers met Kansen. Evaluatie jeugdbeleid In 2008 is hard gewerkt aan de voorbereiding en uitvoering van de punten van de jeugdagenda. Ook zijn, ingegeven door landelijke ontwikkelingen punten toegevoegd: Lokale Zorgnetwerken, Passend Onderwijs en JOD (Jongerenopvang Doetinchem) Een van de belangrijkste winstpunten van het jeugdbeleid is de beweging die de brede jeugdketen maakt in het meedenken en meedoen. Partners nemen hun verantwoordelijkheid en handelen proactief. Het hoofdaannemerschap van het regiemodel levert hierin een belangrijke bijdrage. Ook de interne regie (voorbeeld integrale opdracht Lokale Zorgnetwerken) krijgt steeds meer vorm en inhoud. Project jeugdwerk de Huet In de pilot de Huet heeft de gemeente vanuit de diverse beleidsterreinen: wijkregie en jeugd de partners in stelling gebracht en is Lindenhout tot hoofdaannemer benoemd. De overlastgevende jongeren zijn in beeld gebracht en er is door de partners een plan van aanpak uitgewerkt dat wordt uitgevoerd door een wijkveiligheidsteam. De toepassing van het regiemodel in deze pilot wordt binnenkort geëvalueerd. Centrum jeugd en gezin 2008 was het jaar waarin de visie op het Centrum voor jeugd en gezin is ontwikkeld. Daarbij was nadrukkelijk aandacht voor het creëren van draagvlak bij onze partners. Ook bevond Doetinchem zich landelijk in de voorhoede door de deelname van wethouder Van der Meijs aan de ‘Bende van Bart’. 45
De verschillende bijeenkomsten en activiteiten gaven input voor de startnotitie die op 28 januari aan de raadcommissie is voorgelegd. Daarnaast is regionale samenwerking gezocht. En ook hier is de interne regie op orde. Dit heeft geleid tot gezamenlijk optrekken vanuit de diverse beleidsterreinen (jeugd, zorg, veiligheid) en met de verschillende gemeenten in de regio om te komen tot één structuur voor de coördinatie van zorg. Hiervoor is de aanzet gedaan om te komen tot één integrale en gezamenlijke opdracht voor de regio Achterhoek. Project Gelderland helpt scoren Op jaarbasis wordt een groep van 40 tot 50 jongeren toegeleid naar scholing en/of werk. Het betreft hier risicojongeren van 15 tot 25 jaar. Zij hebben te kampen met gedragsproblematiek en/of voortijdig schoolverlaten, dreigende overlast en dreigende ontsporing. Betaald voetbalvereniging de Graafschap heeft haar deuren geopend voor deze jongeren en de Stichting leren door Sport helpt hen in deze inspirerende omgeving met de inzet van sport als bindmiddel en sporters als rolmodel, met het maken van nieuwe keuzes om op deze manier hun leven opnieuw vorm en inhoud te geven. Vanaf september 2007 (start project) zijn er 3 groepen ingestroomd. 50 mensen hebben een intake gehad en 40 mensen zijn daadwerkelijk gestart. Er waren 3 uitvallers en 37 jongeren zijn succesvol toegeleid naar scholing en/of werk. In oktober 2008 is de vierde groep gestart van 10 jongeren. Jongerenraad Doetinchem Vijftien enthousiaste jongeren adviseren de gemeente vanaf 10 december 2008 (officiële oprichting jongerenraad) op het gebied van: - uitgaansmogelijkheden in de stad Doetinchem; - verkeersveiligheid rondom scholen, in de stad en de dorpen/buurtschappen; - jeugdhulpverlening: het project alcoholmatiging en het aanpakken van de wachtlijsten; - de opgestelde jeugdagenda. De komst van de jongerenraad was een wens van de jongeren zelf en van het gemeentebestuur. De raad speelt een belangrijke rol voor het agendapunt jongerenparticipatie van de jeugdagenda. Het logo van de jongerenraad staat symbool voor een goede communicatie en een frisse blik. De jongerenraad wordt gecoacht en ondersteund door Stichting IJsselkring en een gemeenteraadslid. In 2009 gaan de jongeren in werkgroepen aan de slag met de thema`s die hierboven omschreven staan. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Jeugdagenda jeugdagenda
Agenda en regiemodel Evaluatie jeugdbeleid Project jeugdwerk de Huet “centrum voor jeugd en gezin” Project “Gelderland helpt scoren”
46
Wat heeft dat gekost?
47
48
Programma
49
5
50
Programma 5: Bruisend centrum Wat is onze visie? De ontwikkeling van een hoogwaardig leefmilieu is noodzakelijk om Doetinchem aantrekkelijk en levendig te houden. Niet alleen als woonomgeving, maar ook als vestigingsplaats voor bedrijven en als bruisende plek van ontmoeting wordt voor inwoners van de eigen gemeente, inwoners uit de regio en toeristen en bezoekers van elders. Daarom moet Doetinchem ruimte bieden aan creativiteit, diversiteit en innovatie. Doetinchem is in 2020 het bruisende centrum van de Achterhoek. Speerpunten van ons beleid zijn het vergroten van het aanbod aan evenementen, het versterken van voorzieningen op het gebied van cultuur en sport en het verbeteren van de verblijfskwaliteit in de stad en op het platteland. Dit programma heeft een link met andere programma’s. Voor informatie over het versterken van de commerciële voorzieningen verwijzen wij naar programma 2 ‘Economische motor’, voor de verbetering van de verblijfskwaliteit ook naar programma 1 ‘Centrum van wonen’. Het evenementenbeleid heeft ook betrekking op de dorpen Gaanderen en Wehl. Meer over de dorpen in programma 7. Wat hebben we bereikt? Evenementen In 2008 is het nieuwe evenementenbeleid vastgesteld. Bij de uitvoering van dit beleid zien we een belangrijke rol voor de binnenstadondernemers en organisatoren van evenementen. Het centrummanagement is in 2008 ingevoerd, waardoor het organiseren van evenementen meer gestroomlijnd is. Daarnaast zijn de koopzondagen vastgesteld en worden deze goed bezocht. Dit geldt ook voor de kleinere evenementen. Door een heldere communicatie hierover is er meer aandacht op gevestigd waardoor de centrumfunctie mede versterkt wordt. Verenigingen hikten in het verleden aan tegen de hoge huurprijzen van podia. Wij hebben een groot mobiel podium aangeschaft dat gratis ter beschikking wordt gesteld voor diverse evenementen, zoals wijk- en buurtfeesten, sportieve en culturele activiteiten. Voor het beheer van dit podium is een stichting opgericht: de Stichting Podium Doetinchem. Evenementen worden zo beter gefaciliteerd en vergroten het aanbod van evenementen. Amphion, Brewinc en Gruitpoort In het Lookwartier is de aanbesteding van de parkeergarage, de eerste woningen en de schouwburg succesvol verlopen. Vanaf zomer 2008 zijn daar de bouwwerkzaamheden in volle gang. In 2011 worden de deuren van de nieuwe schouwburg voor het publiek geopend. In Hamburgerbroek is de aanbesteding van cultuurcluster ’t Brewinc tot een succes gebracht. De contracten zijn gesloten en de projectontwikkelaar is gestart met de sloop- en bouwwerkzaamheden. Het cultuurcluster wordt medio 2010 opgeleverd. Op dat moment kunnen de bibliotheek, het streekmuseum en de andere culturele partners hun nieuwe pand betrekken. ’t Brewinc wordt het scharnier naar het centrale deel van Hamburgerbroek (het gebied van de gemeenschappelijke exploitatie maatschappij van gemeente en KWP). Een intensieve samenwerking tussen het straattheater en de Gruitpoort heeft geleid tot een grotere bijdrage van de provincie Gelderland. Als er dan gekeken wordt naar de Gruitpoort dan zien we dat de Gruitpoort zich in 2008 (en nog steeds) aan het heroriënteren is. Dat moet ertoe leiden dat de toekomst van de functie die de Gruitpoort in de samenleving heeft gewaarborgd wordt. Voorzieningen voor sport en cultuur Met de nieuwbouw van Amphion geven wij en onze buurgemeenten een duidelijke invulling aan de begrippen centrumfunctie en functie van het centrum. Door bijdragen van de provincie en onze buurgemeenten is de realisatie mogelijk. In 2008 zijn de noodzakelijke processen in gang gezet in de verzelfstandiging van sporthal en zwem51
bad Rozengaarde. Alle stappen zijn doorlopen en beslissingen genomen om op 1 januari 2009 sporthal en zwembad Rozengaarde te kunnen verzelfstandigen en wel te verzelfstandigen in een Besloten Vennootschap waarbij gemeente Doetinchem 100% aandeelhouder is. Op 1 januari 2009 is Sportcentrum Rozengaarde B.V. gestart. Cultuurhistorie Op 3 november 2008 heeft de gemeenteraad de nota ‘Doetinchem: cultuurhistorierijk’ definitief vastgesteld als beleidskader en structuurvisie. Dit betekent dat de cultuurhistorie aan het begin van de planvorming wordt opgenomen en als serieus onderdeel zal meewegen in bestemmingsplannen. De nota ‘Doetinchem: Cultuurhistorierijk’ beoogt Doetinchem op de kaart te zetten als cultuurhistorierijke gemeente. In 2009 wordt de uitvoering van dit beleid ter hand genomen. Plattelandsvisie Begin 2008 is de plattelandsvisie afgerond. De plattelandsvisie is een product van de gemeenten Oude IJsselstreek, Montferland en Doetinchem. In 2008 heeft de raad het startschot gegeven voor het GIOS-project: Groen in en om de stad. Dit gebied tussen Doetinchem en Wehl is aangemerkt als belangrijk groenproject, omdat er nieuwe natuur wordt aangelegd. Er worden versneld fiets- en wandelpaden aangelegd, in combinatie met nieuwe natuur en versterking van landschap en landbouw. In 2009 zullen de eerste wandelpaden worden geopend. Als deelproject van de Plattelandsvisie is een gebiedsvisie Bethlehem opgesteld, waarvoor eind 2008 een inspraakprocedure is doorlopen. De gebiedsvisie zal voorjaar 2009 door de raad worden vastgesteld. Daarna kunnen concrete uitvoeringsprojecten ter hand worden genomen, al dan niet door de gemeente. Recreatie en toerisme Het Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan (TROP), dat is opgesteld door alle gemeenten in de Regio Achterhoek alsmede Zutphen en Lochem leidt tot gezamenlijke initiatieven, zoals fietsroutes, de Spektakeltoer, enz. Tevens is gekozen voor één uitvoeringsorganisatie op het gebied van toerisme en recreatie om de slagvaardigheid van deze sector te vergroten. Een van deze initiatieven, het 'Achterhoekse fietsknooppunten netwerk' is in de winter van 20082009 gerealiseerd en zal voor inwoners en toeristen in april 2009 gebruiksklaar zijn. De doorgaande fietsverbinding van Doesburg naar Doetinchem vormt een aantrekkelijke fietsroute voor de bezoeker van de Achterhoek, medio september 2008 is de route in gebruik genomen. Tevens zijn er voorbereidingen gestart deze fietsverbinding door te trekken naar Anholt (D). Om de recreant een overzichtelijk en volledig aanbod te geven voor alle vormen van routegebonden recreatie zijn de Achterhoekse gemeenten gestart met het opzetten van een Routebureau Achterhoek. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Vergroten aanbod evenementen evenementenbeleid
Bestuursopdracht Partnerschap Faciliteren van evenementen Locaties voor evenementen
Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Versterken van voorzieningen Cultuurcluster Brewinc (GSO) Selectie marktpartij Amphion
Start nieuwbouw schouwburg
Gruitpoort
Vormgeven aan ambities
Sportcentrum Rozengaarde
Stand van zaken verzelfstandiging
Prestatieveld
Resultaat
Verbeteren verblijfskwaliteit stad en platteland
52
Resultaat Planning Middelen
Vergroten aanbod evenementen evenementenbeleid Bestuursopdracht evenementenbeleid Bestuursopdracht Partnerschap Partnerschap Faciliteren van evenementen Faciliteren vanevenementen evenementen Locaties voor Locaties voor evenementen Prestatieveld Resultaat Prestatieveld Resultaat Versterken van voorzieningen
Resultaat Planning Middelen Resultaat Planning Middelen
Versterken van voorzieningen Cultuurcluster Brewinc (GSO) Selectie marktpartij Cultuurcluster Brewinc (GSO) Selectie marktpartij Amphion Start nieuwbouw schouwburg Amphion Gruitpoort Gruitpoort Sportcentrum Rozengaarde
Start nieuwbouw schouwburg Vormgeven aan ambities Vormgeven aan ambities Stand van zaken verzelfstandiging
Sportcentrum Rozengaarde
Stand van zaken verzelfstandiging
Prestatieveld Resultaat Prestatieveld Resultaat Verbeteren verblijfskwaliteit stad en platteland
Resultaat Planning Middelen Resultaat Planning Middelen
Verbeteren verblijfskwaliteit stad enplan platteland Plattelandsvisie (LOP) Opstellen Plattelandsvisie (LOP) Opstellen TROP regio-samenwerking Masterplanplan recreatie en toerisme TROP regio-samenwerking Monumenten Monumenten
Masterplan toerisme 2009) Recreatieve recreatie fietsroutesen(aanmelding Recreatieve fietsroutes nota (aanmelding 2009) Concept monumenten Concept monumenten nota
Wat heeft dat gekost?
53
54
Programma
55
6
56
Programma 6: Bereikbare stad Wat is onze visie? Met het vaststellen van het mobiliteitsplan door de raad op 12 juli 2007 is een duidelijke koers uitgezet ten aanzien van de mobiliteitsontwikkeling in Doetinchem. Doetinchem is centrumstad van de Achterhoek. Onze kerndoel daarbij is om de bereikbaarheid van Doetinchem vanuit de regio te verbeteren voor de verschillende vervoermiddelen. Speerpunten in ons beleid zijn de bereikbaarheid per auto, het verbeteren van de parkeervoorzieningen in en rond het centrum, de bereikbaarheid van het centrum per fiets en het verbeteren van de openbaar vervoervoorzieningen. Centrum en industriegebieden worden op die manier beter bereikbaar. In woonwijken ligt de nadruk minder op bereikbaarheid en meer op leefbaarheid. Wat hebben we bereikt? In 2008 is hard gewerkt aan de uitvoering van het mobiliteitsplan. Een belangrijke stap, die is gezet is het opstellen van een samenwerkingsagenda met de provincie. In de samenwerkingsagenda zijn drie sporen benoemd, te weten: grote infrastructurele projecten, openbaar vervoer en fiets. Deze sporen worden gezamenlijk met de provincie uitgewerkt. Een belangrijk project is de oostelijke randweg. Voor de oostelijke randweg is de mer-procedure gestart. De startnotitie heeft een advies van de commissie voor de milieueffectrapportage opgeleverd met aanbevelingen. De aanbevelingen volgen we integraal op. In 2009 leidt dit tot een vastgesteld milieueffectrapport en een bestemmingsplan voor de oostelijke randweg. Ook aan de Ruimzichtlaan is hard gewerkt. De Ruimzichtlaan zelf is in 2008 aangelegd. De Ruimzichtlaan moet nog wel aangesloten worden op het bestaande wegennet. In 2008 is gestart met de technische uitwerking van de aansluitingen. In 2009 volgt de aanbesteding van dit project en zal ook de uitvoering worden opgepakt. Het project ‘bruisend stadsplein’ zal gefaseerd uitgevoerd worden. De eerste fase omvat het herinrichten van het voorplein van het stadhuis, zodat een deel van de warenmark daar naar toe verplaatst kan worden. Vanaf najaar 2008 is hard gewerkt om hiervoor een ontwerp te maken. Streven is om 1 oktober 2009 het voorplein klaar te hebben. In fase 2 komen de randen van het plein, en dus de verkeerssituatie aan bod. De verkeerssituatie rondom het stadhuisplein kan fysiek pas wijzigen als de Ruimzichtlaan in gebruik is. Daarom wordt fase 2 later uitgevoerd dan oorspronkelijk de bedoeling was. In 2008 zijn verschillende kortetermijnmaatregelen uit het mobiliteitsplan uitgevoerd. Het gaat daarbij onder andere om het verlengen van de rechtsaf-vakken Europaweg-Liemersweg. Ook zijn fysieke verbeteringen aangebracht in de vormgeving van het kruispunt Terborgseweg-Kennedylaan bij het station. Tevens is in september 2008 de koppeling tussen verschillende verkeersregelinstallaties eruit gehaald, waardoor de verkeersafwikkeling is verbeterd. Daardoor zijn bijvoorbeeld de wachttijden voor fietsers bij de oude brug aanmerkelijk bekort. Daarnaast is een aantal kortetermijnmaatregelen voorbereid, die in 2009 zullen worden uitgevoerd, zoals het verbeteren van de afstelling van verkeersregelinstallaties en het verbeteren van de bewegwijzering. De reconstructie van de Rijksweg in Gaanderen is in 2008 geëvalueerd. Naar aanleiding daarvan zullen in 2009 nog enkele aanpassingen worden doorgevoerd. Ook is gewerkt aan de voorbereiding van de inrichting van het buitengebied van Gaanderen tot 60-km-gebied. De uitvoering vindt plaats in het voorjaar van 2009.
57
In het najaar van 2008 is de parkeernota door de raad vastgesteld. Een belangrijke conclusie is dat Doetinchem niet zozeer een kwantitatief maar veel meer een kwalitatief probleem heeft. We investeren daarom veel in de gebouwde parkeervoorzieningen, waarna ook achteraf betalen kan worden ingevoerd en een dynamisch parkeerverwijssysteem. Conclusie is ook dat het parkeerterrein op de Varkensweide met voorrang uitgebreid moet worden naar 900 à 1000 plaatsen. In 2008 hebben we hard gewerkt aan de voorbereiding van de uitbreiding van het parkeerdek, onder andere is gekeken naar de ontsluiting op de Europaweg. Op de Nieuweweg is in 2008 een parkeerterrein aangelegd met 220 plaatsen. Dit terrein is tijdelijk en dient ter vervanging van parkeerplaatsen die elders in het centrum hebben moeten wijken vanwege bouwactiviteiten. Bewoners van de Hofstraat en omgeving zijn in beroep gegaan tegen de parkeerplaats vanwege de fijnstofproblematiek aan de Hofstraat. De voorzieningenrechter heeft het in hen gelijk gesteld met als gevolg dat effectief slechts 80 parkeerplaatsen in gebruik zijn. Op de Veemarkt is het bestaande parkeerterrein verdwenen. Daarvoor in de plaats is een parkeerterrein met 102 plekken gerealiseerd. Verder is in juni 2008 een parkeerterrein met 274 plaatsen op het voormalige Sturkoterrein gereedgekomen, dat een deel van de oude Veemarktparkeerders kan opvangen. De aanleg van een P+R-station bij Wehl heeft vertraging opgelopen, onderanderen vanwege de moeizame onderhandelingen met betrokken partijen over het ontwerp. De aanleg zal in 2009 plaatsvinden. In het najaar van 2008 is gestart met het opstellen van de fietsnota. Bij de totstandkoming worden diverse belangengroeperingen betrokken. De nota zal in 2009 aangeboden worden aan de raad. In 2008 zijn maatregelen getroffen om het grote aantal fietsers ter hoogte van het Metzocollege beter te faciliteren. Naast het verleggen van het fietspad is de fietsoversteek op het kruispunt EnergiewegKeppelseweg aangepast. In 2008 zijn de voorbereidende werkzaamheden afgerond voor de aanleg van een recreatieve fietsverbinding van Doesburg naar Isselburg. De fietsvoorziening tussen Doetinchem en Doesburg is inmiddels gereed. In 2007 is het veiligheidsconvenant spoorlijn Arnhem-Winterswijk gesloten om de sociale veiligheid rondom de spoorlijn te verbeteren. In 2008 zijn vele voorbereidingen afgerond. Het uitbreiden van de fietsenstallingen op de stations en het verbeteren van de aanblik ervan wordt tezamen met het toezicht op de stations medio 2009 geëffectueerd.
58
Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Bereikbaarheid P & R station Wehl
Start planvorming
Fietsplan
Nota
Parkeervoorzieningen
Nota (inspraak procedure ingepast)
Mobiliteitsplan
Start voorbereiding Europaweg (verb. N-Z) Korte termijn maatregelen/knelpunten opgelost Oostelijke randweg/MER/bestemmingsplan Ruimzichtlaan Verkeerssituatie “bruisend stadsplein” Parkeerdek Varkensweide
Omg. Station Doetinchem
Start planvorming
Wat heeft dat gekost?
59
60
Programma
61
7
62
Programma 7: Identiteit van wijken en dorpen Wat is onze visie? De leefbaarheid en kwaliteit van de gemeente Doetinchem wordt alom gerespecteerd en gewaardeerd. Je kunt in Doetinchem wonen in het stadscentrum, in wijken of in dorpen, met op korte afstand een aantrekkelijk centrum met haar voorzieningen, én in een groene omgeving met parken, lanen en tuinen. Tegelijkertijd ligt dichtbij het groene buitengebied met een waardevol cultuurlandschap. Deze combinatie is uniek en stelt Doetinchem in staat om zich qua woonmilieu te onderscheiden van omliggende dorpen en steden. Het doel van programma 7 ‘Identiteit van wijken en dorpen’ is dat we de leefbaarheid en unieke kwaliteit van de gemeente Doetinchem handhaven, dat we deze waar mogelijk verder versterken en ze als leidraad gebruiken voor de verdere ruimtelijke en sociale ontwikkeling. In zekere zin is programma 7 het fysieke complement van programma 3 ‘Samenhang versterken’. In beide programma’s staat de sociale cohesie centraal. Gaat het bij programma 3 daarbij vooral om de burgers zelf, bij programma 7 gaat het vooral om de daarbij horende (fysieke) voorzieningen (zoals basisonderwijs en kinderopvang) en het beheer van de openbare ruimte. Dit doel willen we bereiken door: - het evenwicht tussen stad, dorpen en buitengebied te bewaren; - de kwaliteit van onze leefomgeving te behouden en, waar mogelijk, te verbeteren; - de sociale cohesie in de wijken en dorpen te versterken. Wat hebben we bereikt? Evenwicht tussen stad, dorpen en buitengebied In 2008 is gestart met de bouw van een multifunctionele accommodatie in Oosseld. Hierin zijn onder andere een bredeschool en een sportaccommodatie opgenomen. Daarnaast is in Oosseld hard gewerkt aan de inrichting van de openbare ruimte. Oosseld begint daardoor weer een complete en aantrekkelijke woonwijk te worden. Zowel in Wehl als in Gaanderen is in 2008 aan een centrumvisie gewerkt. Voor Wehl bestond het werk voornamelijk uit voorbereidende werkzaamheden. Deze hebben ertoe geleid dat begin 2009 overleg met de dorpsraad in Wehl kan worden opgestart, zodat de visie in de zomer van 2009 kan worden vastgesteld. Vooruitlopend aan de vaststelling van de visie is de in maart 2009 uit te voeren herinrichting van de omgeving Raadhuisplein-Timpaan voorbereid. De centrumvisie Gaanderen is in september 2008 door de raad vastgesteld. De visie biedt een richtinggevend kader voor de ruimtelijke ontwikkelingen rond winkelcentrum ’t Ganderije. De visie is afgestemd met de dorpsraad Gaanderen en heeft mede daardoor een groot draagvlak. Eén van de eerste uitvoeringsprojecten is de inrichting van de Hoofdstraat, die in 2009 gestalte krijgt. Het beleid voor vrijkomende agrarische bebouwing is in 2008 veelvuldig toegepast. Dit beleid wordt juridisch verankerd in het bestemmingsplan ‘parapluherziening buitengebied’, dat in 2008 in voorontwerp is gepubliceerd. Voorjaar 2009 is het ontwerp van dit bestemmingsplan gepubliceerd. Dat is iets later dan oorspronkelijk de bedoeling was. Kwaliteit van de leefomgeving Omwonenden ondervinden veel hinder van Pluimveeslachterij Esbro door geluid- en stankoverlast. In 2008 is een zogenaamde taskforce Esbro ingesteld om te bezien welke mogelijkheden er zijn om de overlast van het bedrijf op de huidige plaats te beperken, danwel of verplaatsing van de Esbro naar een nieuwe locatie -het nieuwe Regionaal Bedrijventerrein is daarvoor de eerste optie- tot de mogelijkheden behoort. De Taskforce zal in het voorjaar van 2009 haar eindadvies opleveren.
63
Er is in 2008 een nieuw uitvoeringsprogramma van het Waterplan opgesteld. Dit uitvoeringsprogramma is in de plaats gekomen van het geplande nieuwe waterconvenant. Het uitvoeringsprogramma is begin 2008 met het waterschap bestuurlijk vastgesteld. In 2008 is een forse stap gezet met realisering van de basisinspanning: het verminderen van de uitstoot van vervuilende stoffen uit de riolering met 50%. Dit is te danken aan de grootschalige afkoppelprojecten in Schöneveld en de Muziekbuurt, waarbij de buurt meteen een opknapbeurt heeft gekregen. Er is bij deze werkzaamheden veel geïnvesteerd in de communicatie met de bewoners. Ook is er een onderzoek verricht naar grondwateroverlast. In 2008 hebben de Achterhoekse gemeenten een regionaal klimaatprogramma opgesteld. Voor Doetinchem is dit regionale programma omgewerkt tot het Doetinchems klimaatplan, dat in 2008 door het College van b&w is vastgesteld. Hiermee kon tevens een subsidieaanvraag bij het rijk worden gedaan. Inmiddels is hier een positief advies over ontvangen. De raad buigt zich in april 2009 over het Doetinchems klimaatplan en de financiën. De gemeente Doetinchem kent enkele knelpunten op het terrein van de luchtkwaliteit: de berekende fijnstofconcentraties zijn hoger dan de toegestane waarden. Om deze knelpunten te kunnen aanpakken, heeft de gemeente een pakket aan maatregelen voorbereid. Deze zijn vastgelegd in het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (RSL), dat in april 2008 is vastgesteld. Het RSL bevat maatregelen voor de periode 2007-2011 om de luchtkwaliteit te verbeteren. De maatregelen zijn vooral gericht op het verkeer. De eerste maatregelen worden inmiddels uitgevoerd. Ook heeft de raad in 2008 geld gereserveerd om de luchtkwaliteit daadwerkelijk te kunnen meten. Deze metingen zullen vanaf 2009 worden uitgevoerd. In mei 2008 heeft de Doetinchemse raad het beleidsplan openbare verlichting 2008-2012, ‘Doetinchem duurzaam verlicht’, vastgesteld. Met dit beleidsplan wordt nadruk gelegd op beperking van energieverbruik en beperking van hinder door verlichting. De uitvoering van dit beleidsplan is inmiddels gestart. De gemeente Doetinchem kent een knelpunt in het beheer van de openbare ruimte. De realisatie van de overeengekomen kwaliteit is niet mogelijk met het toegekende budget. Met ingang van het begrotingsjaar 2009 is het budget verhoogd. Groenprojecten Van de verschillende groenprojecten is het zogenaamde AZC-terrein aan de Christoffelstraat in 2008 ‘aan de natuur teruggegeven’. Dit na jarenlang als woonwagenkamp en later als asielzoekerscentrum gediend te hebben. Inwoners kunnen het gebied te voet of per fiets over het aangelegde fietspad het gebied verkennen. Het natuurgebied op het voormalig AZC-terrein beslaat circa 12 hectare. Bezoekers komen er bijzondere planten, dieren en andere natuurverschijnselen tegen. Op verschillende plekken is kwelwater van hoge kwaliteit aanwezig. Daarnaast zijn er een moeras en zandwallen aangelegd. In het gebied huizen onder andere de poelkikker, de das en de wielewaal. Van een ander belangrijk groenproject is ook de uitvoering in 2008 gestart: de ecologische verbindingszone Kapperskolk. De gemeente is gestart om een deel van de oude loop van de Oude IJssel bij de Kapperskolk te herstellen en opnieuw te verbinden met de rivier. Het oostelijke deel van de Kapperskolk is najaar 2008 gegraven; de werkzaamheden worden in 2009 voortgezet. In 2008 zijn de voorbereidingen gestart voor herinrichting van het gebied rond de Akkermansbeek in Gaanderen. Dit stukje natuur maken we dan ook beter toegankelijk voor het publiek. Eind 2008 heeft een informatieavond plaatsgevonden voor omwonenden. In 2009 zullen de werkzaamheden worden uitgevoerd.
64
Sociale cohesie De brede school Overstegen (fysiek, door huisvesting van een peuterspeelzaal en mogelijk kinderopvang) kan worden gerealiseerd nadat het bijzonder onderwijs, die nu nog in de school is gehuisvest, naar de nieuwe locaties is verhuisd. Met de verbouw van de nieuwe locaties voor het bijzonder onderwijs is in 2008 een aanvang gemaakt. In de raadsvergadering van 3 november 2008 zijn nieuwe kaders voor 2009 – 2015 voor de ontwikkeling van brede schoolnetwerken vastgesteld. Onderwerpen die tot het domein van het bredeschoolnetwerk horen zijn: opvoeden en opgroeien, ontwikkelingsstimulering, vrijetijdsbesteding, participatie, sociale cohesie en voorzieningenniveau per wijk. Op het gebied van de scholenbouw is er goed nieuws uit Wehl. Eind 2008 is het nieuwe gebouw van de school Het Timpaan in Wehl opgeleverd en in gebruik genomen. Over de nieuwe basisschool en peuterspeelzaal in Wijnbergen kan uiteraard nog niets gezegd worden. De ontwikkeling van de school loopt samen op met die van het woongebied Wijnbergen. Zodra met de bouw van de woningen begonnen wordt, wordt de bouw van de school actueel. Over het MFA Oosseld wordt gerapporteerd in programma 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Evenwicht tussen stad dorpen en buitengebied Centrumplannen dorpen
Visie Wehl Visie Gaanderen
Groen in en om de stad
Ontwikkelen voorstellen GIOS
Buitengebied
Beleid vrijkomende agrarische bebouwing
Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Kwaliteit leefomgeving Waterplan 2004-2008
Uitvoering (omvat ook convenant met Waterschap) Onderzoek maatregelen (grond)waterbalans
Europese kaderrichtlijn water Actieve inbreng in gebiedsprocessen Groenbeleid “Robuust Groen
Aanleg 30 ha groen Start aanleg EVZ Kapperskolk Wijnbergen project “groene waas” Inrichten AZC terrein
Geluidbeleid
Afronden nota gemeentelijk geluidbeleid
Bodemsanering Herstructurering Oosseld gso Inrichten openbare ruimte Openbare verlichting
Beleidsplan 2008-2012
Openbare ruimte
Realisatie overeengekomen kwaliteit Meldingen afhandelingtermijn 80% < 3dagen
Horsten
Inrichting van twee hofjes
Riolering en watervoorziening Muziekbuurt(afkoppeling) GSO Aanbesteding bergbezinkbassin IJsselstraat Afvalbrengstation
Start renovatie
afvalinzameling
Evaluatie beleid Voorstel kunststofinzameling
65
Centrumplannen dorpen
Visie Wehl Visie Gaanderen
Groen in en om de stad
Ontwikkelen voorstellen GIOS
Buitengebied
Beleid vrijkomende agrarische bebouwing
Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Kwaliteit leefomgeving Waterplan 2004-2008
Uitvoering (omvat ook convenant met Waterschap) Onderzoek maatregelen (grond)waterbalans
Europese kaderrichtlijn water Actieve inbreng in gebiedsprocessen Groenbeleid “Robuust Groen
Aanleg 30 ha groen Start aanleg EVZ Kapperskolk Wijnbergen project “groene waas” Inrichten AZC terrein
Geluidbeleid
Afronden nota gemeentelijk geluidbeleid
Bodemsanering Herstructurering Oosseld gso Inrichten openbare ruimte Openbare verlichting
Beleidsplan 2008-2012
Openbare ruimte
Realisatie overeengekomen kwaliteit Meldingen afhandelingtermijn 80% < 3dagen
Horsten
Inrichting van twee hofjes
Riolering en watervoorziening Muziekbuurt(afkoppeling) GSO Aanbesteding bergbezinkbassin IJsselstraat Afvalbrengstation
Start renovatie
afvalinzameling
Evaluatie beleid Voorstel kunststofinzameling
66
Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Sociale cohesie
7
Kader brede school
Voorstel evaluatie kader
Mfa Oosseld
Samenwerkingsovereenkomst met partners
Basisschool/psz Wijnbergen
Onderdeel Wijnbergen mid/west (progr. 1)
Timpaan Wehl
Oplevering nieuwbouw
IDENTITEIT VAN WIJKEN EN DORPEN bedragen x € 1000,=
raming voor wijziging 2008 baten
raming totaal
lasten
baten
2008
realisatie
lasten
baten
2008
saldo (lastenBaten)raming totaal - (LastenBaten)realisatie
lasten
2101
wijkstraten
364
3.944
384
4.023
524
4.102
60
2104
openbare verlichting
7
607
7
580
11
609
-26
4200
openbaar basisonderwijs
0
37
0
0
0
4210
openbaar basisonderwijs: huisvesting
0
1.408
0
888
0
923
-35
4230
bijzonder basisonderwijs: huisvesting
43
1.487
43
1.341
34
1.672
-339
5604
groenbeheer
493
4.488
493
4.660
662
4.549
280
0
204
0
382
0
398
-16 29
0
5800
speelvoorzieningen
6500
kinderdagopvang
367
961
70
655
69
626
7210
afvalverwijdering en verwerking
7.118
5.989
7.269
6.140
7.392
6.262
1
7220
riolering en watervoorziening
3.659
3.348
3.659
3.464
3.649
3.338
115
7230
milieubeheer
0
140
0
221
0
224
-2
7232
milieu fysieke omgeving
0
344
393
717
99
410
12
7234
milieu bedrijven
9
557
9
553
29
558
14
7240
lijkbezorging
403
403
456
445
403
402
-10
12.464
23.917
12.785
24.069
12.871
24.072
84
Totalen van dit programma
67
68
Programma
69
8
70
Programma 8: Veiligheid Integrale veiligheid: wat is onze visie? Wij streven naar een veilig Doetinchem. Om dat te bereiken moeten er zowel ten aanzien van sociale veiligheid als ten aanzien van fysieke veiligheid stappen gezet worden. Wij zetten daarbij in op de preventieve én de repressieve kanten van het veiligheidsbeleid. Basis is ons beleid voor integrale veiligheid en de samenwerking met zowel politie als brandweer. Eind 2007 is de kadernota integrale veiligheid 2008-2011 vastgesteld. De volgende veiligheidsthema’s zijn in de kadernota opgenomen: veilig uitgaan en veilig thuiskomen, veilig over straat, nazorg ex-gedetineerden/veelplegers, veilige woonomgeving en tot slot fysieke veiligheid. Wat hebben we bereikt? Als we kijken naar het thema veilig uitgaan, dan zijn de resultaten boven verwachting. Het Horecapreventieteam, beter bekend als de nachtwachten, opereert buitengewoon succesvol. Het unieke concept (het project heeft niet alleen een veiligheidsdoelstelling maar ook een re-integratie c.q. werkgelegenheidsdoelstelling) heeft in Doetinchem voor een veiliger uitgaanscentrum gezorgd. Politie en nachtwachten zit kort op het uitgaanspubliek en dat is merkbaar. Door deze intensieve benadering is het aantal geregistreerde incidenten weliswaar toegenomen, tegelijkertijd laten de cijfers zien dat het percentage ernstige incidenten met de helft is afgenomen. Onderzoeksbureau Beke heeft het project geëvalueerd en de succesfactoren in beeld gebracht. Mede door dit onderzoek staat het project landelijk inmiddels volop in de belangstelling. Niet alleen bij professionals, maar ook in de media. Zo zal RTL 4 de komende zomer een reportage maken over de Doetinchemse aanpak. Voorts is er door het Trimbos instituut een pilot Bar Veilig gedraaid. In deze pilot werd barpersoneel getraind om te gaan met het gebruik van alcohol door de klanten, het vroegtijdig onderkennen van signalen en het adequaat handelen bij agressie. Deze pilot sloot mooi aan bij het boete-of-kanskaartproject van NOG-Veiliger. Dit project is geheel ingevoerd in Doetinchem tot grote tevredenheid van de politie. De politie heeft meer aandacht gekregen voor de verkeersoverlast en het asociale rijgedrag in het verkeer. De politie werkt sinds medio 2008 met een zogenaamde ‘hufteraanpak’ waarbij de politie laat zien dat zij er is in het verkeer en bepaalde verkeersdeelnemers volgt opdat zij zich aan de regels houden. Dit begint langzaam aan zijn vruchten af te werpen. De nazorg voor ex-gedetineerden is opgepakt. Er is een coördinatiepunt ingesteld met een vaste coördinator waarbij alle overdrachtsdossiers vanuit de Dienst Justitiële Inrichtingen binnenkomen. Deze coördinator nazorg ex-gedetineerden beoordeelt het dossier en zet de nodige acties in de organisatie uit om de aansluiting zo soepel mogelijk te laten verlopen. De overlast blijft een issue. De overlast op de Huet is van dien aard dat er een project gestart is om de overlast sterk terug te dringen en terrein terug te veroveren. Hiertoe is verder samenwerking gezocht met politie, wijkwachten, jeugdtoezichthouders en Lindenhout. Dit krijgt in 2009 zijn vervolg. Niet alles is gelopen zoals gepland. Er ligt inmiddels een convenant veilige school met daarbij vijf ‘Golden Rules’, maar het convenant is om diverse redenen nog niet getekend. We verwachten dat het convenant eind maart alsnog getekend gaat worden. In 2008 zijn de reguliere programma's voor de handhaving op gebied van bouwen, apv en milieu goed afgerond. Daarbij was het vastgestelde handhavingbeleid continu de leidraad. T.a.v. de milieuhandhaving is er nieuwe ervaring opgedaan in de slag naar een andere manier van handhaven. Door het veel betere naleefgedrag is hier aanpassing van de handhavingstrategie noodzakelijk. In grote lijnen betekent dit van minder diepgaande inhoudelijk controles naar meer en specifiek gerichte controles. 71
Hierdoor zal in de praktijk de frequentie van controlebezoeken hoger worden. De bouwcontroles vinden plaats via het ‘toetsingsprotocol’, dat voldoet aan de kwaliteitscriteria van Vrom. Nauwgezette samenwerking met het team vergunningen heeft de controles in het kader van de apv verbeterd. Vermeldenswaardig is dat juridische procedures ten gevolge van de handhaving bijna altijd ten gunste van de gemeente zijn uitgevallen. De handhavingestafette was breed van opzet en alle handhavingpartners hebben enthousiast meegedaan. De professie van handhaven krijgt gemeentebreed zo een grote uniformiteit en de contacten tussen de handhavingpartners blijft op peil. Opmerkelijk is dat tijdens de handhavingestafette wordt geconstateerd dat het naleefgedrag op vele aspecten beter is geworden. Doetinchem is in 2009 coördinerende gemeente voor de regionale handhaving. Hiervoor zijn in 2008 regionaal werkafspraken gemaakt. De burgemeester is portefeuillehouder integrale handhaving voor de gehele regio. Het nieuwe brede Doetinchemse handhavingplan dat in 2009 zal worden vastgesteld, kan als voorbeeld dienen voor de regio. Het plan zal op bepaalde punten vernieuwend zijn terwijl daarentegen juist ook gebruik zal worden gemaakt van bestaande afspraken en structuren die hun nut hebben bewezen. In maart 2008 hebben wij een luisterzitting georganiseerd waar inwoners, professionals en andere betrokkenen aangaven op welke onderdelen zij het huidige coffeeshopbeleid van de gemeente graag wilde zien veranderen. Op basis van al de verzamelde input en informatie zijn diverse aanbevelingen tot verbetering van het coffeeshopbeleid gedaan en overgenomen. Er is onderzocht hoe wij als gemeente kunnen helpen om de gezondheidsrisico’s te beperken, door kritisch te kijken naar het THC-gehalte en hoe wij meer kunnen doen in gezamenlijke communicatie en voorlichting. Daarnaast zijn en worden de mogelijkheden onderzocht om tot verplaatsing van de coffeeshops over te gaan en zo ook de overlast verder te beperken. De overlast in de wijken wordt ook veroorzaakt door de thuisdealers. De opsporing en vervolging van thuisdealers heeft afgelopen jaar ook meet prioriteit gekregen. In juni/juli zal het nieuwe brede coffeeshopbeleid voorgelegd worden aan de raad. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Integrale veiligheid Coffeeshops
Evaluatie beleid
Handhaving
Uitvoeringsprogramma
Kadernota (veiligheid)
Uitwerking veiligheidsthema’s
Crisisbeheersplan
Actualiseren plan
Beleid externe veiligheid
Bestuursopdracht
Convenant veilige school
Opstellen convenant
Politie: wat is onze visie? Onze visie is gericht op het versterken van de samenwerking met de politie. Het belang van ketenbenadering is groot en een goede ketenbenadering versterkt de aanpak op het gebied van veiligheid. Wat hebben we bereikt? Het regionaal samenwerkingsproject NOG-veiliger is op 5 december 2008 afgerond en overgegaan in de ontwikkeling van het NOG-Veiligerhuis. Het project heeft acht veiligheidsthema’s projectmatig aangepakt en vervolgens ingebed in de lijn van de diverse organisaties. Dat de thema’s ingebed zijn, betekent ook dat het onderdeel is geworden van het dagelijkse werk. Het is de uitdaging om de verschillend thema’s in ontwikkeling te houden. Met het thema veiligheid zijn we immers nooit klaar. De vruchten van de regionale aanpak zijn ook merkbaar in relatie tot de snelheid waarmee bepaalde zaken opgepakt kunnen worden. De gezamenlijke aanpak krijgt in het NOG-Veiligerhuis zijn vervolg. 72
Voorts is de afstemming van de beleidscycli goed verlopen. Bij het opstellen van jaarplannen wordt er met elkaar gekeken welk onderwerp de aandacht verdient. Doordat de afstemming verbeterd is, lopen gemeenten, politie en openbaar ministerie meer in dezelfde pas als het gaat om planning en beleidsvorming. Pure winst derhalve. De uitdaging is om dit vast te houden. De regiekamer van het NOG-Veiligerhuis zal hier waakzaam op zijn. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Politie Project “NOG-Veiliger”
Resultaten ingebed bij (veiligheids)organisaties
Brandweer: wat is onze visie? De brandweer staat voor een veilige leefomgeving voor alle burgers en aanwezigen in Doetinchem. Ze verleent hiertoe diensten, te weten op het gebied van brandpreventie (gebruiksvergunningverlening, controle & handhaving) en repressie (dat is (spoedeisende) hulpverlening). Er vinden daarnaast bij de brandweer ondersteunende processen plaats (onder andere preparatie; dat is de voorbereiding van de brandweer op de repressie) om de dienstverlening zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Wat hebben we bereikt? De landelijke norm met betrekking tot de opkomsttijden van de brandweer schrijft voor dat de brandweer in 90% van de gevallen binnen acht minuten op de plaats van het incident moet zijn. In 2008 heeft de Doetinchemse brandweer deze norm niet gehaald; de brandweer was in 60% van de meldingen binnen de voorgeschreven acht minuten ter plaatse. De overschrijding van de norm is in overeenstemming met de verwachtingen en wordt met name veroorzaakt door het gebrek aan vrijwilligers in de dagsituatie. In 2008 hebben zich onvoldoende vrijwilligers aangemeld die overdag beschikbaar zijn. Daarnaast is onverwachts een groot aantal vrijwilligers uitgestroomd. Reden van vertrek is in de meeste gevallen een te zware belasting voor de brandweervrijwilligers waarbij de taak van vrijwilliger niet meer te combineren is met het privéleven en de hoofdwerkgever. De problemen met de paraatheid zijn in 2008 een grote zorg gebleken. De eerste analyse om deze te gaan verbeteren heeft zijn vertaling gevonden in de (deels gehonoreerde) aanmeldingen voor 2009. Het oefenen van de brandweer is kwantitatief voldoende geweest. Kwalitatief moet het oefenen nog verbeterd worden door te gaan oefenen volgens de landelijk herziene leidraad. In 2008 is gebleken dat er structureel onvoldoende capaciteit beschikbaar is om het oefenen goed in te vullen en voor te bereiden. Dit heeft geleid tot de aanmelding voor extra capaciteit die in 2009 wordt ingevuld. Volgens de leidraad moet er jaarlijks een minimaal aantal keren realistisch geoefend worden; in 2008 hebben de manschappen minimaal één dag realistisch geoefend. In 2008 was het niveau van de controle op het gebruik van risicovolle objecten vergelijkbaar met het jaar daarvoor. Omdat het in 2008 echter om meer objecten ging heeft dit meer capaciteit gekost. Verder zijn de voorbereidingen getroffen voor de implementatie van het gebruiksbesluit. Dit is in goede samenwerking met de betrokken afdelingen en in overleg met de andere gemeente binnen het Samenwerkingsverband Brandweer Achterhoek West (SBAW: de brandweerkorpsen van gemeente Bronckhorst, Montferland, Oude-IJsselstreek en Doetinchem) gebeurd. Bij de brandveiligheidsadvisering voor bouw- en milieuvergunningen zijn de geplande aantallen gerealiseerd. De hoeveelheid aanvragen voor bouwvergunningen in het kader van het project ‘De Schil’’ was minder dan verwacht. Daardoor was de druk op de formatie iets minder groot. Wel was er externe inhuur nodig om aan het einde van het jaar bij meerdere adviezen de termijnen te halen. Men heeft bij bezoeken ten behoeve van de brandveiligheidsadvisering in 2008 naast de toetsing extra tijd besteed aan het vergroten van het risicobewustzijn bij bedrijven en instellingen.
73
Tegen verwachting is de nieuwe Wet op Veiligheidsregio’s in 2008 niet vastgesteld. Naar verwachting zal in het verlengde van de nieuwe Wet op de Veiligheidsregio’s in 2010 een AMvB van kracht worden waarin kwaliteitseisen staan in de vorm van normen voor de opkomsttijden en geoefendheid van repressief personeel. Voorafgaand aan de wetgeving is in 2008 door de VNOG met de Minister van BZK een convenant afgesloten waarin onder andere wordt gestuurd op regionalisering van de brandweer. De minister van BZK wil hiermee haar streven naar kwaliteitverbetering stimuleren door middel van financiële impulsen via de Veiligheidsregio’s. Anticiperend op de wetgeving is het Samenwerkingsverband Brandweer Achterhoek West (SBAW) in januari 2008 van start gegaan. Hiermee wordt in de vorm van projecten de versterking van onderop vorm gegeven om hiermee draagvlak te creëren en de kwaliteit van de brandweer te verbeteren om te kunnen gaan voldoen aan de AMvB behorende bij de Wet op de Veiligheidsregio’s. Binnen de VNOG is gekozen voor een model met zes clusters, waarin de clusters de dragers van de regionalisering zijn. Binnen het SBAW (cluster) zijn verschillende projecten succesvol afgerond en in de dagelijkse werkzaamheden geïmplementeerd. Met intensieve inbreng van de brandweer is in 2008 een plan van aanpak voor de bouw van de nieuwe brandweerkazerne tot stand gekomen. Omdat de kosten die uit het plan van aanpak volgen hoger zijn dan de vooralsnog beschikbare middelen is er eind 2008 een second opinion gemaakt om het financiële gedeelte te vergelijken. Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Brandweer Beleid (2007-2011)
Opkomst 60% (norm 90%) binnen 9 minuten Extra impuls realistisch oefenen 150 adviezen en 50 vergunningen 120 controles en 100 hercontroles
Samenw. West Achterhoek
Samenwerking met SBAW operationeel
Werving vrijwilligers
15 nieuwe vrijwilligers
brandweerkazerne
Programma van eisen nieuwbouw Realisatie nieuwbouw
Wat heeft dat gekost?
74
Programma
75
9
76
Programma 9: Organisatie en communicatie Wat is onze visie? De gemeente Doetinchem kan het niet alleen en wil het ook niet alleen doen. We leggen verantwoordelijkheden daar neer waar ze het best kunnen worden waargemaakt. En als de gemeente verantwoordelijkheid neemt doet ze dat niet alleen. We werken samen met andere overheden, maar ook met instellingen, ondernemers, verenigingen, etcetera om die verantwoordelijkheid waar te maken. In de regio Achterhoek willen wij onze regierol waarmaken door de motor te zijn voor de Regio Achterhoek nieuwe stijl. Bestuurlijke cohesie is daarvoor belangrijk. Naar provincie Gelderland, het rijk en Europa willen we consistentie en trots op de streek uitstralen. Daarmee verwachten we optimale steun voor onze ambities te verkrijgen. We hebben bijzondere aandacht voor klant (burgers en ondernemingen). Burgers hebben direct contact met de gemeente bij de gemeentewinkel, de Wmo-winkel, Werk en Inkomen, meldpunt onderhoud en bijvoorbeeld de wijkregisseur en Rozengaarde. Daar wordt mede het gezicht van de gemeente bepaald. Het gaat er dus vooral om door samenwerking de krachten te bundelen, binnen de regio het voortouw te nemen, en naar de burgers toe ons klantgerichter op te stellen. Wij maken onze visie concreet door: - de samenwerking met onze partners te verbeteren; - de klantgerichtheid naar de burgers te verbeteren. Wat hebben we bereikt? Samenwerking met (bestuurlijke) partners Doetinchem maakt in eerste instantie deel uit van de Achterhoek. De samenwerking in de Achterhoek wordt verbeterd. De Regio Achterhoek heeft zich opnieuw georiënteerd. De organisatie is toegesneden op de toekomst. Daarbij hebben we een belangrijke rol gespeeld. Ook bij de invoering was dit het geval. De Regio heeft haar rol al anticiperend ingevuld door de toeristisch-recreatieve sector te structureren. Hiermee wordt invulling gegeven aan onze doelstelling om te komen tot een efficiëntere moderne organisatie op dit belangrijke terrein. In 2008 is er tot een meer concrete invulling gekomen. De gemeenten in de Achterhoek hebben laten zien dat samenwerking meer is dan alleen overleggen. In dit licht is in 2008 de samenwerking met Montferland en Oude IJsselstreek op het gebied van plattelandsontwikkeling verder geïntensiveerd (zie ook programma 5). Het GSO-beleid (Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid) is in 2008 verlengd. Evenals zeven andere steden hebben we afspraken gemaakt met de provincie over De Schil en de wijkaanpak. De provincie Gelderland is met flinke financiële bijdragen gekomen heeft daarmee voor ons de mogelijkheden geschapen om daadwerkelijke impulsen aan grote projecten te geven. De samenwerking met provincie en GSO-steden blijft niet beperkt tot geld. Ook bestuurlijk en ambtelijk hebben uitwisseling van informatie en strategische verkenningen plaatsgevonden. Subsidieverwerving is een onderwerp dat in nauwe samenwerking met de provincie is opgepakt. De verbeterde samenwerkings heeft niet alleen geleid tot financiële successen, ook is de centrumrol van Doetinchem in dit soort processen versterkt. 77
Doetinchem heeft zich ook in 2008 op internationaal terrein bewogen. Op welke wijze en met wie is neergelegd in een nota ‘Voorbij de stad – internationale betrekkingen in perspectief’, vastgesteld op 13 december 2008. In deze nota wordt onder meer een visie gegeven over de (toekomstige) invulling van stedenbanden en de verdere professionalisering van de internationale betrekkingen bij de gemeente Doetinchem. Het project ‘Gezicht geven aan Doetinchem’ moet de beeldvorming van Doetinchem versterken. Het afgelopen jaar is een aantal losse promotieactiviteiten opgepakt. Wel is behoefte aan meer visie; hiervoor zal in 2009 externe expertise worden ingehuurd. Klantgerichtheid naar de burgers De gemeente is enig aanbieder van diverse producten. Dat betekent dat we kwaliteit moeten bieden: één aanspreekpunt, een transparant proces en duidelijk normen voor service. In 2008 zijn er diverse servicenormen vastgelegd. Door een aanspreekpunt kan de burger het hele proces van vraag naar antwoord vraaggericht en sneller doorlopen. De informatieverstrekking is eenduidig via de diverse klantkanalen. Het gemak en de snelheid is vergroot door meer producten klaar-terwijl-u-wacht te verstrekken en door meer informatie en producten via internet aan te bieden. De elektronische dienstverlening is verder geprofessionaliseerd. De rekenkamercommissie heeft in zijn onderzoek naar de gemeentelijke dienstverlening geconcludeerd dat de raad geen kaders heeft gesteld. Deze kaders zijn inmiddels gesteld. APV en bouwregelgeving Het rijk vraagt ons de regeldruk te verminderen. Dat is een opgave die we zelf ook voelden. Diverse procedures zijn vereenvoudigd. In 2008 is ondermeer de afdeling wonen en bedrijven aan de slag gegaan met meer ‘klaar terwijl u wacht producten’. Dit ondermeer op het gebied van APV en bouwregelgeving. Daarnaast zijn er meer vergunningen omgezet naar een meldingsysteem of zelfs naar algemeen geldende regels. 2008 zou in het teken staan van het voorbereiden van de invoering van de omgevingsvergunning die per 1 januari 2009 van kracht zou worden. Deze wet zal naar verwachting niet eerder in werking treden dan 1 januari 2010. De omgevingsvergunning is een geïntegreerde vergunning voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu. Burgers en ondernemers kunnen dan volstaan met één vergunningaanvraag en vervolgens geldt er ook één procesgang. Gemeentelijke Basis Administratie In september is de interne GBA-audit gehouden. De kwaliteit van de GBA-gegevens is onderzocht, rapportages zijn opgesteld en de uitwijk (het reserve GBA systeem) is georganiseerd. De resultaten van de audit zijn goed en de kwaliteit van de GBA zelf is wederom verbeterd ten opzichte van 2007. Dienstverlening In juli 2008 is de Kadernota vastgesteld met een visie om op termijn een volwaardig Klant Contact Centrum te realiseren. Daarbij heeft het college het kwaliteitshandvest opgesteld voor de totale gemeentelijke organisatie met de servicenormen die eind 2009 gehaald moeten worden. Monitoring vindt o.a. plaats via deelname aan Benchmarking Publiekszaken. De klanttevredenheid is hoger dan in 2007. Wel behoeft de telefonische dienstverlening aandacht. Er is een extern onderzoek uitgevoerd naar het verminderen van administratieve lasten (deregulering) voor burgers en bedrijven. Het is een landelijk streven dit met minstens 25% te verminderen. Er zijn 60 gemeentelijke producten onderzocht. Het college heeft besloten in 2009 keuzes te maken in de concrete uitvoering van de maatregelen. Voorts is gewerkt aan het optimaliseren van de processen rondom vergunningverlening. 78
Voor het aanvragen van een aantal producten rondom leven en reizen is het nu mogelijk om een afspraak te maken, naast de vrije inloop in de gemeentewinkel. Het klantkanaal internet moet een prominentere plek krijgen in de gemeentelijke dienstverlening. Om het beheer van de informatie te borgen is een webbeheerder aangesteld. De volgende verbeterpunten zijn gerealiseerd: - Er is een digitaal loket speciaal voor ondernemers ontwikkeld - DigiD, de landelijke verplichte inlogmethode voor burgers, is geïmplementeerd bij het aanvragen van taxatieverslagen - Parkeervoorzieningen en verkeershinder in Doetinchem worden nu ook op een grafische kaart getoond - Er wordt bestemmingsplaninformatie online gepubliceerd - De burgemeester is gestart met een wekelijkse weblog - De website voor bestuurlijke informatie http:/besluitvorming.doetinchem.nl is ontwikkeld en er is een proef gehouden om raadsuitzendingen ook via internet aan te bieden - Burgers kunnen zich abonneren op een elektronische nieuwsbrief en worden zo geïnformeerd over nieuwe informatie op de site - Aan het eind van het jaar werd beleid in beeld in gebruik genomen, een toepassing waarmee burgers op eenvoudige wijze de voortgang van beleidsprioriteiten kunnen volgen Wat hebben we daarvoor gedaan? Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Samenwerking met (bestuurlijke) partners GSO-programma Euregio-projecten
Verkregen subsidies
Kennisuitw./netwerken
Participatie GSO netwerk (pantha rhei)
Subsidiewerving
Verkregen subsidies
GD promotie
Beleid voor belevingseconomie
BIS (infosysteem)
Videoverslaglegging raadsvergadering
Prestatieveld
Resultaat
Resultaat Planning Middelen
Klantgerichtheid naar burgers dienstverlening
Kadernota Ontwikkeling servicenormen Digitale dienstverlening/ E-loket Deregulering: :advies adm. lastenverlichting
GBA (administratie)
Interne audit
vergunningverlening
Invoering Wabo (omgevingsvergunning)
79
Wat heeft dat gekost?
80
Programma
81
10
82
Programma 10: Algemene dekkingsmiddelen Een programma, maar toch anders Naast de 9 inhoudelijke programma’s bevat de programmabegroting informatie over de algemene middelen. Daarmee wordt het totaal aan uitgaven en inkomsten gecompleteerd. Het betreft hier belastingen en heffingen, algemene uitgaven en inkomsten, de algemene uitkering aan het Gemeentefonds, geldleningen en beleggingen, mutaties op reserves, de bedrijfsvoering, saldi van kostenplaatsen en algemene dienst. Het gaat over de ondersteuning in de algemene financiële huishouding van de gemeente. De lasten en baten die hier betrekking op hebben kunnen niet direct aan de inhoudelijke programma’s toegerekend worden. De begrotingsproducten die dit betreft zijn toegerekend aan dit programma. Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft voor dat deze onderwerpen nader worden toegelicht in specifieke paragrafen. In deze paragrafen worden visie, kader en activiteiten m.b.t. die producten nader toegelicht. In dit programma zijn dus alleen de resultaten van lasten en baten van die producten opgenomen om het financiële beeld te completeren. Aansluitend op dit programma zijn de volgende paragrafen in deze begroting opgenomen: Paragraaf 1.
Lokale heffingen
Paragraaf 2.
Weerstandsvermogen
Paragraaf 3.
Onderhoud kapitaalgoederen
Paragraaf 4.
Financiering
Paragraaf 5,
Bedrijfsvoering
Paragraaf 6.
Verbonden partijen
Paragraaf 7.
Grondbeleid
83
Wat hebben we gedaan? Prestatieveld
Resultaat Planning Middelen
Resultaat
Algemene dekkingsmiddelen Begroting
Meerjarig sluitende begroting 2008-2011
Algemene reserve
11 miljoen euro in 2010
Ontw. P & C instrumenten
Bestuurlijk dashboard 2008
Loonsom
Binnen loonsom 2008 en voorziening 2008
Accountantscontrole
Goedkeurende verklaring 2007
Regiorol/programmacontract Ondertekening managementcontracten Personeelsbeleid
Implementatie koersdocument
Huisvesting organisatie gD
Raadsvoorstel huisvesting lange termijn Renovatie stadhuis
Inkoop
Presentatie resultaten inkooptrajecten Kadernota inkoopbeleid Handboek inkoop
ICT samenwerking in regio
Ict-infrastructuur gD-oude IJsselstreek Keuzedocument “verkenningen”
Stadsweb
Evaluatiedocument
Toeristenbelasting
Onderzoek heffingsmogelijkheden
Precariobelasting
Onderzoek heffingsmogelijkheden
Grondexploitatie
Risicoanalyse grote projecten/grondbeleid Nieuwe nota fonds bovenwijks Grondprijsbeleid 2008/2009
Een toelichting op de activiteiten van dit deel van het dashboard staat opgenomen in de betreffende paragrafen in hoofdstuk 3.
84
Wat heeft dat gekost?
raming voor wijziging raming totaal 2008 baten
lasten
baten
lasten
realisatie baten
2008
saldo (lastenBaten)raming totaal lasten (LastenBaten)realisati e
2008
85
86
Hoofdstuk 3 Paragrafen
87
88
Paragraaf 1: Lokale heffingen
1. Uitgangspunten voor de lokale heffingen Voor de heffingen zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - We willen ons voorzieningenniveau, zoals beschreven in de programma’s 1 tot en met 9, handhaven en uitbreiden met zo laag als mogelijke belastingen en heffingen; - Leges en rechten worden kostendekkend geheven; - De belastingen, heffingen en WOZ-waardebeschikkingen worden zorgvuldig en efficiënt opgelegd en geïnd. 2. De kostendekkendheid van tarieven Bij het rijk is al geruime tijd een discussie gaande over de verschillen van de tarieven tussen gemeenten en de onduidelijkheid van de gehanteerde tarieven in relatie tot de te maken kosten. Deze discussie kan leiden tot een verplichte harmonisatie van de tarieven en een verdere aanscherping van de noodzaak om tarieven met kostencalculaties te onderbouwen. Bij de ombuigingsoperatie Coach-plus heeft onderzoek plaatsgevonden naar de kostendekkendheid van de legesplichtige activiteiten. Voor zover de tarieven nog niet kostendekkend waren, zijn toen maatregelen genomen. Binnen de gehanteerde uitgangspunten zijn de legestarieven in principe kostendekkend. Dat geldt ook voor de tarieven van de afvalstoffenheffing, rioolrechten en begraafrechten. Na de invoering van het BTW-compensatiefonds mogen de heffingen voor de afvalinzameling en de rioolrechten meer dan kostendekkend zijn, omdat ook de BTW (die via het BTW-compensatiefonds wordt terugontvangen) toch binnen deze kosten verhaald mag worden. Dit geldt vanaf 2003 ook voor onze gemeente als beleidsuitgangspunt.
89
3. De opbrengsten van de gemeentelijke belastingen en heffingen 2008 Voor de belangrijkste gemeentelijke belastingen en heffingen zien de ramingen 2008 in vergelijking met de realisatie in 2008 er als volgt uit. Belasting of heffing Onroerende zaakbelasting • Eigenarendeel woningen niet-woningen • Gebruikersdeel niet-woningen
Begroting 2008
Rekening 2008
5.033.000 2.052.000 1.612.000
5.031.000 2.102.000 1.538.000
Afvalstoffenheffing/reinigingsrechten
6.633.000
6.568.000
Rioolrechten
3.267.000
3.653.000
336.000
353.000
Parkeerbelastingen
3.554.000
3.337.000
Bouwleges
1.925.000
2.194.000
Hondenbelasting
(Alle bedragen in €) De voor- dan wel nadelen op de afvalstoffenheffing/reinigingsrechten, rioolrechten, parkeerbelastingen en bouwleges zijn, rekening houdend met de werkelijke uitgaven, verrekend met de daarvoor bestemde voorzieningen.
90
4. Overzicht tarieven 2008 De belangrijkste tarieven voor het belastingjaar 2008 zien er als volgt uit: Belasting of heffing
Tarief 2008 (in €)
Onroerende zaakbelasting voor woningen: - Tarief eigenaar per € 2.500 waarde Onroerende zaakbelasting voor niet-woningen:
2,30
- Tarief eigenaar per € 2.500 waarde - Tarief gebruiker per € 2.500 waarde Afvalstoffenheffing:
4,27 3,42
- eenpersoonshuishouden - meerpersoonshuishoudens - extra emmer blauw - extra emmer groen - extra emmer grijs Rioolrechten:
217,80 292,20 51,00 75,00 123,00
- per aansluiting Hondenbelasting:
146,40
- 1 hond - 2 honden
62,40 156,00
91
5. Het kwijtscheldingsbeleid In de belastingverordeningen is geregeld dat kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen alleen verleend kan worden voor de afvalstoffenheffing en het rioolrecht. Kwijtschelding wordt geregeld op basis van de rijksnormen. Voor het verkrijgen van kwijtschelding moet een aanvraag ingediend worden, waardoor een toets gemaakt kan worden omtrent het inkomen en vermogen. Personen die in twee voorgaande jaren een aanvraag hebben ingediend krijgen automatisch een nieuw aanvraagformulier toegezonden. Indien meer dan 2 jaar kwijtschelding is verkregen, of men uitsluitend van een A.O.W.-uitkering dan wel een uitkering op grond van de Wet Werk en Bijstand heeft, kan volstaan worden met een verkorte aanvraag, die men automatisch krijgt toegezonden. In 2008 zijn de volgende bedragen (exclusief uitvoeringskosten) uitgegeven om uitvoering te kunnen geven aan het beleid: Belasting of heffing Kwijtschelding afvalstoffenheffing Kwijtschelding rioolrechten
Begroting 2008 (in €) 475.000
Rekening 2008 (in €) 418.000
242.000
244.000
0
2.000
Kwijtschelding ozb
De uitgaven voor kwijtschelding ozb betreffen na-ijleffecten over oude jaren. 6. Vergelijkend overzicht met andere gemeenten Voor de lokale heffingen wordt vaak een vergelijking gemaakt met andere gemeenten. Omdat elke gemeente de lasten op verschillende manieren doorberekent is gekozen voor een vergelijking op basis van “belastingdruk per huishouden”. Daarbij wordt uitgegaan van een soort standaardpakket, waarmee een bepaald huishouden in elke gemeente te maken krijgt. De uitgangspunten voor deze vergelijking in 2008 waren: - Het huishouden bestaat uit 4 personen; - De gemiddelde waarde van de woning is € 237.500; - Het waterverbruik ten behoeve van het rioolrecht is 50 m3 per persoon; - Bij een gedifferentieerd tarief voor afval is de Coelo berekening gevolgd. Wij hebben ons bij deze vergelijking gebaseerd op het overzicht van de Coelo, zoals dat is gepubliceerd in de COELO Atlas 2008 over het belastingjaar 2008.
92
Overzicht belastingdruk meerpersoonshuishoudens 2008 (eigenaar/bewoner; alle bedragen in €) Ozb Ozb Afval Riool
Totaal
Doetinchem
2,30
218
292
146
656
Aalten Berkelland Bronckhorst Doesburg Duiven Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Zevenaar Zutphen
2,25 2,61 2,13 2,49 1,64 2,05 1,85 2,11 1,71 1,84 1,85
213 247 202 236 155 194 175 200 163 174 175
251 241 234 206 274 215 213 250 243 188 251
153 294 245 207 164 183 198 185 321 118 160
617 782 681 649 593 592 586 635 727 480 586
Afval
Riool
Totaal
Doetinchem
292
146
438
Aalten Berkelland Bronckhorst Doesburg Duiven Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Zevenaar Zutphen
251 241 234 206 274 215 213 250 243 188 251
153 294 245 207 164 183 198 185 321 118 160
404 535 479 413 438 398 411 435 564 306 411
Overzicht belastingdruk meerpersoonshuishoudens 2008 (geen eigenaar/alleen bewoner; alle bedragen in €)
93
Overzicht belastingdruk eenpersoonshuishoudens 2008 (geen eigenaar/alleen bewoner; alle bedragen in €) Afval
Riool
Totaal
Doetinchem
218
146
364
Aalten Berkelland Bronckhorst Doesburg Duiven Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Zevenaar Zutphen
168 180 234 135 205 156 144 155 196 116 184
51 47 245 69 55 61 66 185 107 89 30
219 227 479 204 260 217 210 340 303 205 214
De tarieven van de individuele gemeente kunnen niet één op één vergeleken worden: - De hoogte van bijvoorbeeld de onroerende zaakbelastingen is sterk afhankelijk van het gemeentelijke beleid; - De afvalstoffenheffing is afhankelijk van de wijze waarop de gemeente haar afvalbeleid voert. Het ophalen van oud papier kan bijvoorbeeld door de gemeente geschieden of door derden; - Bij rioolrecht wordt het tarief mede beïnvloed door het feit dat een aantal gemeenten mogelijk een deel dekken via de algemene middelen. Daarnaast heeft de ene gemeente een groter buiten gebied dan de ander, waarvoor mogelijk meer kosten gemaakt moeten maken. Indien alle gemeenten een gelijk beleid in deze zouden voeren en op dezelfde wijze haar zaken zou regelen en kosten zou registreren, dan geeft een één op één vergelijking een realistisch beeld. Uit bovenstaand overzicht kan wel worden geconcludeerd dat de gemiddelde belastingdruk van de genoemde gemeenten over 2008 voor de eigenaar/bewoner € 632 is, voor de niet eigenaar met een meerpersoonshuishouden € 436 en voor de niet eigenaar die alleenstaande is € 270.
94
Paragraaf 2: Weerstandsvermogen
Wat is weerstandsvermogen? Het weerstandsvermogen geeft de mate aan waarin de gemeente in staat is financiële tegenvallers het hoofd te bieden. Door aandacht te hebben voor het weerstandsvermogen wordt voorkomen dat elke financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen. Het hebben van voldoende weerstandsvermogen is daarom een belangrijke voorwaarde voor een financieel gezonde gemeente. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en de risico’s die de gemeente loopt. De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten te dekken. Van belang voor de weerstandscapaciteit zijn die risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen zijn afgesloten. Beleid van gemeente Doetinchem op het weerstandsvermogen Doetinchem wil een financieel gezonde gemeente zijn. Daarom is ons financieel beleid gericht op het voldoen aan de volgende voorwaarden: 1. Een meerjarig sluitende begroting. Jaarlijks zijn de lasten en baten in evenwicht. 2. Voldoende weerstandsvermogen. Voldoende algemene reserve om algemene risico’s te dekken. Voldoende bestemmingsreserves om specifieke risico’s te dekken. In de afgelopen jaren hebben wij krachtig gestuurd op het verbeteren van onze financiële positie. In de perspectiefperiode 2009-2012 ontwikkelt de algemene reserve zich rond het minimaal gewenste peil van circa € 11 mln (10% van de begroting). Om onze begroting meer dan tegen een stootje bestand te laten zijn, is in 2008 besloten om de weerstandscapaciteit van onze gemeente te versterken door de algemene reserve (tijdelijk) te laten groeien tot boven de grens van 12% van het begrotingstotaal naar maximaal € 16,5 mln. Als de algemene reserve op peil is, voldoet het dat de saldi van het meerjarenperspectief structureel sluitend zijn, dus op nul uitkomen. Hoewel versterking van het weerstandsvermogen een steviger basis biedt zijn de risico’s in onze gemeentelijke huishouding als gevolg van de kredietcrisis toegenomen. Daarbij moet gedacht worden aan risico’s op het gebied van grondexploitaties; omzettaakstelling grondexploitaties; bijstandsuitkeringen; algemene uitkering; belastingen en heffingen en rente en dividenden. De risico’s worden beschreven in dit hoofdstuk. Voor verdere uiteenzetting van de risico’s op het gebied van grondexploitaties wordt verwezen naar paragraaf 7 Grondbeleid. We dienen scherpe aandacht te blijven houden voor de structureel sluitende begroting, de risico’s en het weerstandsvermogen van onze gemeente.
95
I
De weerstandscapaciteit
De weerstandscapaciteit bestaat uit een aantal elementen te weten: a. algemene reserves; b. bestemmingsreserves; c. onbenutte belastingcapaciteit; d. stille reserves; e. stelpost in de begroting voor onvoorziene uitgaven; f. ruimte in de begroting. Algemene reserves Reserve bedrijfsvoering De reserve bedrijfsvoering dient onder meer ter dekking van risico’s die onverhoopt uitkomen. Door deze reserve komt de gemeente niet plotseling in financiële nood als zich onverwacht calamiteiten voordoen. Het hebben van deze (voldoende) reserve wordt daarom beschouwd als een belangrijke voorwaarde voor een financieel gezonde gemeente. De raad heeft in 2008 vastgesteld dat de gewenste omvang van de algemene reserve minimaal 10% (= € 11 mln) van het begrotingstotaal (exclusief grondexploitaties) te bedragen. De algemene reserve bedraagt per 31 december 2008 € 14,5 mln. Rekening houdend met de voorgestelde bestemmingen van het resultaat alsmede de voorstellen ten aanzien van de reserves en voorzieningen, zoals deze opgenomen zijn in de jaarrekening 2008, bedraagt de algemene reserve per 31 december € 11,4 mln. Voor de ontwikkeling van deze algemene reserves in meerjarenperspectief wordt verwezen naar hoofdstuk 1 Rekeningresultaat en analyse. Reserve grondexploitatie Jaarlijks worden de grondexploitaties geactualiseerd. Daarbij worden marktrisico’s en projectspecifieke risico’s in beeld gebracht. Marktrisico’s zijn algemene risico’s die invloed hebben op alle projecten, zoals het risico dat de rente stijgt of dat de economie verslechtert. Projectspecifieke risico’s zijn risico’s die gerelateerd zijn aan de betreffende locaties, zoals het risico dat bodemverontreiniging wordt aangetroffen. Alle risico’s worden zoveel mogelijk gekwantificeerd. Negatieve geprognosticeerde plansaldi worden afgedekt door het treffen van voorzieningen en risico’s worden afgedekt door het vormen van een reserve grondexploitatie. Zodra een geprognosticeerd plansaldo van een project negatief is, moeten wij hiervoor een voorziening treffen. Het saldo van getroffen voorzieningen komt ten laste van het behaalde resultaat op de grondexploitatie. Voor de in 2008 getroffen voorzieningen wordt verwezen naar paragraaf 7 Grondbeleid. Aan de hand van de geprognosticeerde plansaldi wordt bepaald of de reservepositie afdoende is. De reserve grondexploitatie staat via een zogenaamd cascademodel in verbinding met de algemene reserve. Beneden een vastgestelde ondergrens en als geen verdere bijsturing op de grondexploitatie mogelijk is, wordt de reserve aangevuld uit de algemene reserve. Boven de bovengrens vervalt de specifieke bestemming en vloeien middelen toe aan de algemene reserve. Dit, voor zover er geen substantiële risico’s bekend zijn in de grondexploitatie, die een hogere reserve noodzakelijk maken. De ondergrens van de reserve grondexploitatie is vastgesteld op 10% van de boekwaarden van de grondexploitaties; de bovengrens op 25%. Voor de negatief geprognosticeerde grondexploitaties zijn voorzieningen gevormd. Deze worden onttrokken aan de reserve grondexploitatie. De reserve grondexploitatie bedraagt per 31 december 2008 € 7,1 mln. Rekening houdend met de voorgestelde bestemmingen van het resultaat alsmede de voorstellen ten aanzien van de reserves en voorzieningen, zoals deze opgenomen zijn in de jaarrekening 2008, bedraagt de reserve grondexploitatie per 31 december € 0,7 mln. Deze ontwikkeling was, met uitzondering van de voorziening voor ’t Lookwartier van € 1,7 mln (betreft nieuwbouw school welke bij de actualisatie van de grondexploitaties in februari 2009 aan de raad is gemeld), nagenoeg voorzien in de programmabegroting. 96
De raad heeft bij de actualisatie van de grondexploitatie in februari 2009 besloten het Cascade model toe te passen. Dit wordt bij deze jaarrekening geëffectueerd. Dit betekent dat van het gemeentelijk rekeningsresultaat 2008 een bedrag van € 4,3 mln wordt bestemd voor de reserve grondexploitatie, waarbij deze reserve op het benodigde niveau wordt gebracht van € 4,97 mln, zijnde 10% van de beginboekwaarde. Voor de ontwikkeling van de reserve grondexploitatie in meerjarenperspectief wordt verwezen naar de paragraaf 7 Grondbeleid. Bestemmingsreserves De raad heeft besloten om voor risico’s op specifieke activiteiten en projecten een aantal bestemmingsreserves in het leven te roepen. De bestemming ervan kan de raad echter veranderen. Daarom behoren deze reserves tot de weerstandscapaciteit. Het totaal van de bestemmingsreserves bedraagt per 31 december 2008 € 40,3 mln. Dekkingsreserves Deze bestemmingsreserves zijn in het leven geroepen door besluiten van de raad om middelen te reserveren voor een investering in de toekomst. Ze dienen ter dekking van kapitaallasten van investeringen. Sinds de invoering van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) in 2004 is de gemeente verplicht om investeringen voor de oorspronkelijke waarde in de staat van activa op te nemen. Deze waarde mag niet worden verrekend met subsidies of reserveringen. Gereserveerde middelen worden daarom in het overzicht reserves en voorzieningen opgenomen. We vergoeden voor deze reserves hetzelfde rentepercentage als de rente die wordt berekend over de investering. Financieel maakt het de gemeente dus niet uit. De voorschriften zorgen wel voor meer administratieve handelingen. De gemeenteraad heeft weliswaar de bevoegdheid om deze reserves een andere bestemming te geven, maar dat heeft gevolgen voor de dekking van kapitaallasten. Het totaal van de dekkingsreserves bedraagt per 31 december € 28,3 mln. Fonds Bovenwijkse voorzieningen Vanwege de nieuwe Wro is de systematiek van het verhalen van bovenwijkse kosten gewijzigd. Het is wettelijk geregeld dat de gevraagde fondsafdracht moet worden beargumenteerd vanuit de relatie tussen een project en een specifieke bovenwijkse voorziening. Dit betekent dat er gedifferentieerde, project-specifieke fondsafdrachten ontstaan. Een andere belangrijke wijziging in de kostenverhaalsmethodiek is dat niet alle bovenwijkse kosten mogen worden toegerekend, immers bovenwijkse voorzieningen worden mede veroorzaakt door autonome groei. En tenslotte is in de wet een ‘Macroaftopping’ ingevoerd. Dit houdt in dat bij negatieve grondexploitaties tot maximaal het bedrag aan opbrengsten kan worden verhaald. Het afgelopen jaar is gewerkt aan een nieuwe methodiek en is het fonds bovenwijkse voorziening door de raad in februari 2009 vastgesteld. In de jaarrekening 2007 is de reserve bovenwijkse voorzieningen met een negatieve stand van € 5,7 mln tijdelijk gesaldeerd opgenomen bij de algemene reserve omdat een reserve conform de Bbvvoorschriften niet negatief mag staan. De reserve stond negatief omdat een aantal investeringen in een keer afgeschreven zijn, terwijl de afdrachten nog voor 50% moeten binnenkomen. In de jaarrekening 2008 wordt een gewijzigde financieringssystematiek gehanteerd (raad februari 2009): de kosten van bovenwijkse infrastructurele voorzieningen worden geactiveerd en in 30 jaar afgeschreven. Hiermee wordt het fonds bovenwijkse voorzieningen een dekkingsreserve en spreiden we de kosten waardoor meer evenwicht ontstaat tussen kosten en afdrachten. Overige bestemmingsreserves Naast de genoemde bestemmingsreserves kent de gemeente verschillende reserves voor specifieke activiteiten. Het totaal van deze bestemmingsreserves bedraagt per 31 december € 12 mln. Onbenutte belastingcapaciteit Er is sprake van een onbenut deel van de belastingcapaciteit indien de gemeente niet de maximale mogelijkheden heeft benut om de burger lasten op te leggen. De norm die daarvoor wordt gehanteerd zijn de tarieven die het rijk toepast bij gemeenten in financiële nood (artikel 12 Financiële 97
verhoudingswet). De qua financiële omvang belangrijkste belasting is de onroerende zaak belasting (OZB). In 2006 en 2007 was de belastingruimte hiervan door het Rijk gemaximeerd door het vaststellen van maximale ozb-tarieven. Vanaf 2008 is de maximering niet meer van toepassing. Voor 2008 is uitgegaan van een opbrengststijging van 3,3%. Dit percentage is gerelateerd aan de algemene uitkering uit het gemeentefonds zoals deze is opgenomen in de junicirculaire 2007. Daarbij is bij tariefstelling 2008 in onze gemeente rekening gehouden met een waardestijging voor woningen van 5,0% en niet-woningen van 4,0%. Belastingcapaciteit OZB woz waarde woonruimten woz waarde niet woonruimten totaal tarief art 12 Fvw maximale opbrengst vlgns art 12 Fvw
5.501.500.000 1.278.000.000 6.779.500.000 3,45 9.355.710
werkelijke opbrengsten woonruimten werkelijke opbrengsten niet-woonruimten totaal opbrengst 2008 onbenutte capaciteit
5.031.000 3.640.000 8.671.000 684.710
Stille reserves Om een reëel inzicht in de omvang van het vermogen te hebben zouden ook de stille reserves in beeld moeten worden gebracht. Stille reserves komen voor doordat activa tegen de boekwaarde zijn gewaardeerd in de balans terwijl de marktwaarde hoger is. De waarde van stille reserves kan eerst worden benut bij verkoop van deze activa (gebouwen, gronden, aandelen) tegen de marktwaarde. Gegeven de vele inspanningen in de verbetering van de bedrijfsvoering is tot op heden geen prioriteit gegeven aan het berekenen van de omvang van de stille reserves. In 2009 ontstaat de mogelijkheid om ons aandelenbezit in het productie- en leveringsbedrijf van Nuon te verkopen. Een belangrijk deel van de verkoopopbrengst moet echter worden ingezet ter compensatie van het verlies aan geraamde dividendopbrengsten. Stelpost in de begroting voor onvoorziene uitgaven Het Besluit begroting en verantwoording ziet het bedrag voor onvoorziene uitgaven als een vast onderdeel van de weerstandscapaciteit van de gemeente. In de begroting 2008 zijn overeenkomstig het bestaande beleid twee stelposten opgenomen voor onvoorziene uitgaven, te weten € 79.000 voor incidentele lasten en € 86.500 voor structurele lasten. Voor aanwending van de post onvoorzien (zowel incidenteel als structureel) gelden onderstaande drie criteria, te weten: Onvoorzienbaar: uitgaven welke redelijkerwijs ten tijde van het samenstellen van de meerjarenbegroting en/of jaarbegroting niet bekend waren en waarop dat moment ook nog geen beleid voor ontwikkeld was. Onvermijdbaar: uitgaven waarvoor de gemeente geen keuzevrijheid heeft. Denk hierbij aan bij of krachtens wet, inclusief gemeentelijke verordening te plegen uitgaven. Onuitstelbaar: het niet doen van de uitgaven leidt op korte of langere termijn tot hogere uitgaven, schadeclaims of kan schadelijk zijn voor een (algemeen) gemeentelijk belang. Van de stelpost voor incidentele lasten is in 2008 € 20.000 gebruikt voor de ontwikkeling van een beleidskader internationale betrekkingen; € 50.000 ten behoeve van “Taskforce Esbro” en € 3.120 ten behoeve van een garantiesubsidie. De stelpost voor structurele uitgaven is in 2008 niet gebruikt.
98
Ruimte in de begroting Het realiteitsgehalte van de begroting en daarmee eventuele ruimte kan onder meer worden afgemeten aan de rekeningresultaten. Rekeningresultaten ontstaan door mee en tegenvallers ten opzichte van de begroting. In de 2008 is door middel van bestuursrapportages gerapporteerd over de mee en tegenvallers van de begrotingsuitvoering. Op dergelijke momenten is besloten bijstelling van de begroting. Overzicht weerstandscapaciteit In onderstaand overzicht wordt de waarstandscapaciteit weergegeven. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen incidentele en structurele capaciteit.
II
Risico’s
Dit onderdeel van deze paragraaf geeft inzicht in de algemene en specifieke risico’s die de gemeente loopt. Het gaat hier om redelijk voorzienbare risico’s waarvoor geen specifieke voorzieningen zijn getroffen en die dus – indien deze zich voordoen – zullen leiden tot een beroep op een deel van de weerstandscapaciteit. Algemene risico’s a. Algemene uitkering gemeentefonds Deze risico’s kunnen worden onderverdeeld in de volgende elementen: - Prijsontwikkelingen. De manier waarop de prijscompensatie wordt vastgesteld, bevat een risico. Door de koppeling van het gemeentefonds aan de rijksuitgaven kan achteraf de prijscompensa tie uit het gemeentefonds behoorlijk anders uitpakken dan in de gemeentebegroting is geraamd. De werkelijke prijscompensatie over enig jaar wordt pas bekend na het afsluiten van het dienst jaar. Dat kan leiden tot een afrekening achteraf. Daartoe is de behoedzaamheidreserve in het gemeentefonds opgenomen om tegenvallers op te vangen. Die heeft de eerste jaren zijn functie bewezen, maar de laatste jaren was de uitkering lager dan in onze begroting opgenomen. - Volumeontwikkelingen. De algemene uitkering is gebaseerd op landelijke volumeontwikkelingen. Bij onze gemeente kan bij afwijking van het landelijk gemiddelde een financieel nadelig effect optreden. - Herverdeeleffecten. Tussentijds kan het Rijk besluiten tot wijziging in verdeelsystematiek. Zo kan het Rijk besluiten om binnen het gemeentefonds middelen anders te verdelen ten behoeve van specifieke onderwerpen. (bijvoorbeeld WMO) Deze herverdeeleffecten kunnen voor onze 99
- -
gemeente een lagere uitkeringen uit het gemeentefonds tot gevolg hebben. Koppeling aan Rijksuitgaven. Als het Rijk meer of minder uitgeeft heeft dit ook invloed op de omvang van de algemene uitkering als gevolg van de koppeling van de algemene uitkering aan de rijksuitgaven. Vertraging in bouwvolume van de gemeente. Vertragingen in ruimtelijke- en grondexploitatieprojecten leiden ertoe dat eerder geraamde areaalontwikkelingen in de algemene uitkering niet worden gerealiseerd. Dit leidt tot een lagere algemene uitkering dan waarmee in het Financieel meerjarenperspectief is gerekend.
In 2008 is de algemene uitkering € 373.000 hoger uitgevallen dan begroot. Dit is met name veroorzaakt door een lagere uitkering van de behoedzaamheidsreserve en hoeveelheidsverschillen op de verdeelmaatstaven. b. Openeinderegelingen / decentralisatie rijkstaken Diverse gemeentelijke regelingen kennen een open eindkarakter. De groei van de doelgroep van een specifieke regeling is een financieel risico. Bij onvoldoende inzicht in de doelgroep kan dit leiden tot overschrijdingen. -bijstandsuitkeringen Sinds 1 januari 2004 is de gemeente voor 100% risicodragend voor de uitvoering van het inkomensdeel van de WWB. Een forse toename van het aantal uitkeringsgerechtigden binnen een korte periode kan een aanzienlijke aanslag op de niet-geraamde middelen betekenen. Voor het macrobudget van het inkomensdeel Wet Werk en Bijstand (WWB) zijn in het bestuursakkoord Rijk-VNG afspraken gemaakt op basis van verwachte volumeontwikkelingen tot en met het jaar 2011. Hierbij is tevens afgesproken dat de cijfers niet meer worden aangepast voor de realisaties van gemeenten, tenzij het bijstandsvolume door conjuncturele ontwikkelingen meer dan 12.500 bijstandshuishoudens afwijkt van eerdergenoemde verwachting. Het financiële risico van een hogere instroom in de bijstand ligt in eerste instantie dus bij de gemeente. Om risico’s op de uitvoering van het inkomensdeel te kunnen opvangen is besloten om overschotten en tekorten te verrekenen met de reserve WWB. Rekeninghoudend met het resultaat 2008 bedraagt de reserve WWB ultimo 2008 € 1,6 mln. De afgelopen jaren is een succesvol uitstroombeleid gevoerd en zijn ten aanzien van het inkomensdeel WWB incidenteel aanzienlijke bedragen aan de algemene reserve toegevoegd (over 2006 afgerond € 0,6 mln en over het boekjaar 2007 circa € 1,3 mln). Vanaf het jaar 2009 is een structureel voordeel ingeboekt van € 1,1 mln op het inkomensdeel WWB. Door de financiële crisis en de daarmee samenhangende risico’s voor de instroom in de bijstand, mede gelet op het BBZ (zelfstandigen), zijn wij van mening dat de maximale omvang van de reserve WWB moet worden opgehoogd naar € 2,1 mln. Derhalve stellen wij voor om € 0,5 mln. ten laste van de algemene reserve toe te voegen aan de reserve WWB en te maximale omvang van de reserve WWB te bepalen op € 2,1 mln. -wmo De wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) is op 1 januari 2007 ingegaan en heeft ervoor gezorgd dat de thuiszorg is overgegaan van de zorgkantoren (AWBZ) naar de gemeenten. Deze taak past in het takenpakket van de gemeenten, die ook al de WVG en de welzijnswet uitvoeren (voorzieningen voor gehandicapten: woningaanpassingen, aangepast vervoer, vrijwilligerswerk, buurthuizen enzovoort etc.). Deze wetten zijn nu allemaal samengevoegd in de WMO,. De financiering verloopt via het gemeentefonds. Ingaande het jaar 2008 heeft de gemeente deze gelden ontvangen volgens het zogenaamde “objectieve” verdeelmodel. Dit leidt er toe dat we structureel circa € 1,7 mln minder aan rijksmiddelen hebben ontvangen ten opzichte van 2007. Er is voorzien in een overgangsmodel in drie jaren, hetgeen 100
voor onze gemeente betekent dat we in 2008 zijn geconfronteerd met een verlaging van de uitkering van € 0,3 mln. Voor 2009 en 2010 is dit respectievelijk € 1,0 mln en € 1,7 mln. Het nadelige effect van deze herverdeling over 2008 is opgevangen binnen de wmo-budgetten. Bij de begroting 2009 is besloten hoe om te gaan met de kortingen 2009 en 2010. Overigens hebben wij samen met meerdere gemeenten protest aangetekend tegen de herverdeeleffecten op basis van het zogenaamd “objectieve” verdeelmodel. c. Claims van derden In het privaatrechtelijke of publiekrechtelijke verkeer kan de gemeente aansprakelijk worden gesteld of een schade veroorzaken die tot een schadeclaim kan leiden. Oorzaak kan zijn gelegen in onrechtmatig handelen, het nalaten van handelen of gebrekkige beschikkingen (met als gevolg inkomstenderving). Schadeclaims zullen niet te allen tijde door onze verzekeraar worden afgedekt. d. Juridische procedures De complexiteit van het maatschappelijke verkeer alsmede de toegenomen mondigheid van burgers hebben geleid tot meer juridische procedures. Vooraf is niet in te schatten of en in welke mate een procedure tot vertraging leidt en of de gemeente hierdoor met hoge kosten wordt geconfronteerd. Bij het opmaken van de rekening zijn er een aantal geschillen: - Met Yunio over het pand aan de Ds. van Dijkweg. Er is een voorziening getroffen van ca. € 189.000. e. Gewaarborgde geldleningen Ons huidige beleid is dat de gemeente in principe geen garantstellingen verleent, tenzij een zwaarwegend algemeen belang in het geding is. De gemeente staat vanuit het verleden garant voor betaling van rente en aflossing van diverse geldleningen. De gemeente kan op deze garantstellingen worden aangesproken. De huidige beleidslijn is om garantieverzoeken zoveel mogelijk te verwijzen naar waarborgfondsen die hiertoe in het leven zijn geroepen. In 2009 vindt een doorlichting plaats van de garantie- en verstrekte leningen portefeuille waarbij de financiële en juridische risico’s opnieuw worden beoordeeld. Per eind 2008 is voor een bedrag van € 29 mln aan waarborgen verleend waarop de gemeente rechtstreeks kan worden aangesproken. De verdeling over de verschillende beleidsterreinen eind 2008 is als volgt. Zorg € 24,3 mln Onderwijs € 1,8 mln Sport € 0,9 mln Nutssector € 2,0 mln In de raadsvergadering van 25 september 2008 heeft de raad besloten in te stemmen met de overdracht van de garantiestelling verleend aan het Slingeland Ziekenhuis aan het Waarborgfonds voor de Zorg voor € 23 mln. De overdracht zal begin 2009 plaatsvinden. De gemeenten zijn tezamen met het Rijk de achtervang voor het Waarborgfonds Sociale woningbouw (WSW). De gemeente staat bij het WSW garant voor een bedrag van € 156,9 mln. Voor eigen woningbezit staat de Nationale Hypotheekgarantie borg. Ook hierin zijn de gemeenten achtervang. Het betreft per eind 2008 een bedrag van € 9,9 mln. De huidige beleidslijn is om garantieverzoeken zoveel mogelijk te verwijzen naar waarborgfondsen die hiertoe in het leven zijn geroepen. f. Overige algemene risico’s Naast bovengenoemde risico’s kunnen worden genoemd de renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt; faillissementen van derden bij wie borgstellingen, garanties leningen of vorderingen openstaan (kredietrisico’s). In 2008 is € 337.000 ten laste van de voorziening debiteuren gebracht ter afboeking van oninbare vorderingen. 101
Specifieke risico’s a. toerekening kosten van organisatie aan projecten In de begroting 2008 werden loonkosten en kosten van overhead ten laste grondexploitaties en overige investeringsprojecten geraamd. Omdat er een tendens is van gemeentelijke ontwikkeling naar private ontwikkeling van grondexploitaties worden hier aanzienlijk financiële risico’s gelopen. Daarnaast kan er sprake zijn van investeringsprojecten waarvoor een beperkte ureninzet nodig is. Bij de tweede financiële monitor werd een nadeel verwacht op de omzettaakstelling en is financieel bijgestuurd door extra budget beschikbaar te stellen ten laste van de reserve loonsom en de algemene reserve respectievelijk € 322.000 en € 100.000. Uiteindelijk blijkt het resultaat op de omzet gunstiger uit te pakken dan aanvankelijk verwacht waardoor uiteindelijk een voordelig omzetresultaat kan worden ingeboekt van totaal € 232.000 b. risico’s (grote) investeringsprojecten Door een strakke uitgavenbudgettering en aannames in de financiering van de investering of dekking van de exploitatie kunnen risico’s worden gelopen. Deze risico’s kunnen een grote aanslag plegen op de begroting en op de reservepositie. Onder andere hierdoor is een scherpe budgetdiscipline noodzakelijk. Voorbeelden van grote investeringsprojecten met financiële risico’s zijn de nieuwbouw van de schouwburg en de bouw van de parkeerkelder bij de schouwburg. Investeringen in onderwijshuisvesting, gemeentelijke huisvesting, infrastructuur, parkeervoorzieningen en riolering maken ook een wezenlijk onderdeel hiervan uit. (Dreigende) overschrijdingen op krediten in 2008 worden toegelicht in de bijlage Stand van zaken kredieten. c. BTW compensatiefonds Met ingang van 2003 is het BTW-compensatiefonds (BCF) ingevoerd. Deze invoering betekende dat de gemeente de BTW op rekeningen van BTW-plichtige-instellingen met ingang van 2003 kan terugvorderen indien sprake is van compensabele activiteiten. Hierop zijn de budgetten in onze begroting netto gemaakt door de compensabele BTW eruit te halen. Tegenover het BTW-voordeel als gevolg van het invoeren van het BCF staat een korting op de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dit leidde tot een structureel nadeel voor onze gemeente. Hierover is in de gemeenteraad in december 2003 gerapporteerd. Uit berekeningen bleek destijds dat onze gemeente eerdergenoemd structureel nadeel als gevolg van de korting op de algemene uitkering uit het gemeentefonds in relatie tot de BTW-uitname voorlopig kon opvangen binnen een te vormen reserve BCF. Jaarlijks wordt € 404.000 uit deze reserve onttrokken. Per 31 december 2008 bedraagt de omvang van deze reserve ruim € 1,1 mln. Dit zou betekenen dat deze reserve eind 2011 uitgeput is. Bij de begroting 2009 is via het financieel perspectief besloten de jaarlijkse onttrekking van € 404.000 jaarlijks af te bouwen met € 101.000. Hiermee is het financieel risico binnen de begroting opgevangen. Eind 2007 heeft de belastingdienst voor het eerst sinds de invoering van het BCF informatie opgevraagd ten behoeve van controle. In 2008 is deze controle nog niet tot afronding gekomen. d. Praktijkschool Rozengaarde Met het schoolbestuur is een regeling getroffen voor het veiligstellen van haar inbreng als het schoolgebouw na verloop van een aantal jaren teruggaat naar de gemeente. De inbreng van het schoolbestuur in de stichtingskosten zal na oplevering van het gebouw door een accountant wordt vastgesteld. Deze inbreng wordt afgeschreven in een periode van 40 jaar. Bij het verlaten van het schoolgebouw door het schoolbestuur vergoedt de gemeente aan het schoolbestuur het nog niet afgeschreven deel van de eigen inbreng. De terugbetalingsverplichting van de gemeente zal pas financieel zichtbaar worden in de jaarrekening van de gemeente Doetinchem als de terugbetalingsverplichting feitelijk aan de orde is.
102
e. Vandalisme De gemeente wordt geconfronteerd met schades aan gebouwen als gevolg van vandalisme. Het financiële risico welke de gemeente hierbij loopt is niet te verzekeren.
103
104
Paragraaf 3: Onderhoud kapitaalgoederen
Inleiding De gemeente heeft een groot aantal kapitaalgoederen in eigendom en beheer. Het betreft hier o.a. openbaar groen, riolering, wegen, diverse gebouwen en kunstwerken. De kwaliteit van deze kapitaalgoederen en het onderhoud ervan is enerzijds bepalend voor het voorzieningenniveau en anderzijds ook voor de (jaarlijkse) lasten. In deze paragraaf worden voor de kapitaalgoederen wegen, afvalwatersysteem, groen, gebouwen en openbare verlichting achtereenvolgens aangegeven: a. Het beleidskader b. Het beheer c. Actuele ontwikkelingen d. Kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren e. De uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties 1. Wegen Het beleidskader De gemeente is verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van openbare wegen en de civieltechnische kunstwerken. Uitgangspunt hierbij is dat tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten de openbare verhardingen en civieltechnische kunstwerken worden onderhouden. Er zijn drie onderhoudsniveaus vastgesteld: - extra; voor de centrumgebieden en een aantal zogenaamde pareltjes - standaard; voor de woonwijken en de hoofdroutes en - eenvoudig; voor de bedrijventerreinen en buitengebieden. Daarbij mag op het laagste kwaliteitsniveau geen kapitaalsvernietiging optreden. Een achterstand in het onderhoud kan de veiligheid van de weggebruikers in gevaar brengen en leiden tot klachten en het aansprakelijk stellen van de wegbeheerder. De leidraad voor het onderhoud van de wegen is de systematiek voor rationeel wegbeheer van het Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond- Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek (CROW). Onder andere naar aanleiding hiervan wordt jaarlijks een weginspectie gehouden en een onderhoudsplan opgesteld. De civieltechnische kunstwerken worden eveneens jaarlijks geïnspecteerd. De gegevens van de inspecties worden verwerkt in het geautomatiseerd beheerssysteem voor de kunstwerken en op basis hiervan wordt een meerjarenplanning voor het uit te voeren onderhoud opgesteld. Het beheer Uit oogpunt van doelmatigheid wordt voor het groot onderhoud een projectmatige aanpak gehanteerd. Hieronder wordt verstaan dat op grond van de informatie die uit het wegbeheersysteem komt (inspectiegegevens, urgentie, meerjarenplanning en onderhoudsbegroting) zoveel mogelijk een keuze wordt gemaakt voor het uitvoeren van een onderhoudsmaatregel voor de hele straat c.q. wijk (deel). Bij het opstellen van het onderhoudsplan vindt afstemming plaats met de toekomstige werkzaamheden aan het afvalwatersysteem maar ook met toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Het onderhoudsplan bestaat naast het groot onderhoud ook uit klein onderhoud. Het gaat hierbij om het herstel van schade aan asfalt (bakfrezen), het repareren van scheuren in het asfalt, het herstel van kuilen, gaten en overige onrechtmatigheden in elementenverhardingen (klinkers, betontegels enz.) en het aanbrengen en/of herstel van wegmarkeringen.
105
Het onderhoud aan zand- en puinwegen wordt alleen bij gebleken noodzaak uitgevoerd. Hiervoor worden deze wegen tweejaarlijks geïnspecteerd. De bebording dient te voldoen aan het RVV 1990, het Besluit inzake Administratieve Bepalingen inzake het Wegverkeer (BABW) en de uitvoeringsvoorschriften van het BABW. Zodra de goede waarneembaarheid in het geding komt vindt onderhoud plaats aan de wegmarkering en de bebording. Jaarlijks wordt de wegmarkering hiervoor geïnspecteerd. Actuele ontwikkelingen We werken met een kwaliteitscatalogus openbare ruimte. Dit is een onmisbaar instrument om de kwaliteit van de fysieke leefomgeving in beeld te brengen en gericht te kunnen sturen. Er zijn drie kwaliteitsniveaus: extra, standaard en eenvoudig. ‘Kwaliteit van de openbare ruimte’ blijkt in de dagelijkse praktijk een uiterst subjectief begrip dat door iedere gebruiker van de openbare ruimte anders ingekleurd wordt. Daarnaast is een continue spanningsveld aanwezig tussen de vraag naar een hogere kwaliteit en de beschikbare financiële middelen. De kwaliteitscatalogus geeft antwoord op vragen als: - ‘op welk niveau ligt de kwaliteit van de openbare ruimte in Doetinchem?’; of - ‘wat betekenen de bezuinigingen voor de kwaliteit?’; of - ‘welke (basis)kwaliteit kunnen wij als bewoner/bedrijf verwachten en waar kunnen we zelf voor zorgen?’; of - ‘welke kwaliteit van de openbare ruimte wordt in dit nieuwbouwproject nagestreefd? en is dit wel haalbaar, ook op langere termijn?’. De kwaliteitscatalogus openbare ruimte laat per beheerelement (variërend van boom tot lantaarnpaal, van intensief tot extensief, ecologisch en esthetisch) door middel van beeldende foto’s zien wat de mogelijke kwaliteitsniveaus zijn. Deze beelden zijn ‘achter de schermen’ gekoppeld met de bijbehorende prijzen en hoeveelheden zodat een keuze voor een bepaald niveau ook direct financieel vertaald kan worden. De keuzes dienen zorgvuldig in samenhang te worden bezien: beleidskeuzes hebben gevolgen voor beschikbaar te stellen budgetruimte in de begroting. De kwaliteitscatalogus wordt als volgt gebruikt: - Inzicht in de benodigde budgetten bij de gekozen kwaliteitsniveaus: er kunnen verschillende alternatieven getoond worden; - Invulling geven aan het wijkgericht werken: door het schuiven met budgetten en/of door zelfwerkzaamheid kunnen bewoners accenten leggen in hun eigen woonomgeving, passend bij het specifieke karakter van de buurt; - Basis voor nieuwe wijken: de catalogus kan als basis dienen om met ontwikkelende partijen en toekomstige bewoners een gezamenlijk gedragen en realiseerbare kwaliteit voor de openbare ruimte vast te stellen. De financiële consequenties van deze kwaliteitscatalogus zijn betrokken bij de begroting 2009-2012. Wij verwijzen naar het hoofdstuk nieuw beleid van deze begroting. Kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren De omvang van het gemeentelijke wegennet bedraagt ongeveer 3.121.000 m2 verharding, verdeeld over 40,9% elementenverhardingen (betontegels en klinkerverhardingen, hoofdzakelijk voet- en fietspaden en woonstraten), 49,8% asfalt (hoofdzakelijk ontsluitingswegen, erftoegangswegen en fietspaden) en 9,3% half- en onverhard (hoofdzakelijk zandwegen in het buitengebied). Verder worden nog 69 civieltechnische kunstwerken (bruggen, tunnels, kademuren en steigers) onderhouden. Op basis van een jaarlijkse visuele inspectie van de in beheer zijnde verhardingen wordt een actueel beeld verkregen van de conditie van het wegennet. De inspectie richt zich op een aantal zichtbare schades zoals scheurvorming en oneffenheden. De systematiek bevat een vertaling van schades naar de beleidsthema’s ‘duurzaamheid, veiligheid, comfort en aanzien’. Dit resulteert in een score van deze 106
thema’s die wordt uitgedrukt in termen van voldoende, matig en onvoldoende. Bij de invoering van het nieuwe beheersysteem is deze systematiek ook in Doetinchem doorgevoerd. De kwaliteit van het wegennet ziet er als volgt uit: Kwaliteit totaal areaal verhardingen Acceptatiegrens CROW totaal areaal verhardingen Kwaliteit areaal asfaltverhardingen Acceptatiegrens CROW voor asfaltverhardingen Kwaliteit areaal elementenverhardingen Acceptatiegrens CROW voor elementenverhardingen
Voldoende 81%
Matig 9%
Onvoldoende 10%
77-87%
9-14%
4-9%
74% 75-85%
13% 10-15%
13% 5-10%
89%
5%
6%
80-90%
7-12%
3-8%
Deze normen zijn gebaseerd op de CROW-systematiek van rationeel wegbeheer (Centrum Regelgeving Onderzoek Wegenbouw). Gesteld kan worden dat bij erftoegangswegen met een asfaltverharding nog sprake is van achterstallig onderhoud. Financiële consequenties De middelen voor het uitvoeren van het al het onderhoud zijn in de exploitatiebegroting opgenomen. Er zijn geen fondsen beschikbaar voor een jaarlijkse egalisatie van de fluctuerende kosten. progr. 7 9
product 210.0 210.1
Omschrijving
Begroting 2008
Hoofdwegen Overige wegen, straten
88.000 3.362.000 3.450.000
Werkelijk 2008 79.000 3.541.000 3.620.000
(bedragen in € en exclusief investeringslasten) (tegenover de hogere uitgaven van € 179.000 staan inkomsten tot een bedrag van € 139.000 i.v.m. vergoeding verrichte werkzaamheden e.d.) Daarnaast is voor het groot onderhoud van civieltechnische kunstwerken een investeringsruimte van € 255.000 opgenomen in de begroting 2008. Voor een toelichting op de kredieten verwijzen we naar de bijlage stand van zaken kredieten. 2. Openbaar groen Het beleidskader De basis van het groenonderhoud in Doetinchem is vastgelegd in het groenstructuurplan. Hierin is op hoofdlijnen beschreven wat de belangrijke groenstructuren zijn.
107
Actuele ontwikkelingen Momenteel wordt er met een kwaliteitscatalogus openbare ruimte gewerkt. Een kwaliteitscatalogus voor de openbare ruimte is een onmisbaar instrument om de kwaliteit van de fysieke leefomgeving in beeld te brengen en gericht te kunnen sturen. Er zijn drie kwaliteitsniveaus: extra, standaard en eenvoudig. ‘Kwaliteit van de openbare ruimte’ blijkt in de dagelijkse praktijk een uiterst subjectief begrip dat door iedere gebruiker van de openbare ruimte anders ingekleurd wordt. Daarnaast is een continue spanningsveld aanwezig tussen de vraag naar een hogere kwaliteit en de beschikbare financiële middelen. Binnen de kwaliteitsniveaus worden beplantingscategorieën onderscheiden. Voor iedere beplantingscategorie worden onderhoudsmaatregelen, die nodig zijn om het gewenste beeld te bereiken, opgesteld. Op basis van de onderhoudsmaatregelen worden werkpakketten samengesteld. Aan de werkpakketten zijn budgetten gekoppeld welke gebaseerd zijn op landelijke ervaringsnormen en eenheidsprijzen In de huidige situatie is gebleken dat ‘voor veel gebieden geldt dat de overeengekomen kwaliteit hoger zou moeten liggen dan nu in werkelijkheid buiten wordt aangetroffen.’ (uit B&W advies Kwaliteitsplan Openbare Ruimte). Omdat kwaliteit een subjectief begrip is, moet voor iedereen (bestuur, ambtenaar en burger) het verschil in kwaliteit binnen de gemeente zichtbaar zijn. Het komende jaar zullen verschillende beplantingscategorieën gemonitoord worden middels een monitoringsplan. Wanneer hieruit blijkt dat een beplantingscategorie niet aan het vastgestelde beeld voldoet, zal het betreffende werkpakket bijgesteld worden. De financiële consequenties van deze kwaliteitscatalogus zijn betrokken bij de begroting 2009-2012. Wij verwijzen naar het hoofdstuk nieuw beleid van deze begroting. Kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren Het openbaar groen omvat in totaal zo’n 453 ha. Het totale bomenbestand beslaat ca. 39.500 stuks.
108
Financiële consequenties De middelen voor het onderhoud worden structureel in de begroting opgenomen. Hiervoor zijn geen speciale onderhoudsfondsen. Voor het beheer en onderhoud zijn de volgende middelen opgenomen en uitgegeven in de begroting/rekening 2008: progr. 8 9
product 560.4 580.0
Omschrijving
Begroting 2008
Openbaar groen Speelvoorzieningen
4.499.000 382.000 4.881.000
Werkelijk 2008 4.505.000 398.000 4.903.000
(bedragen in € en exclusief investeringslasten) Bij de tweede financiële monitor 2008 is het budget voor speelvoorzieningen verhoogd met € 175.000 met als dekking reserve speelvoorzieningen. De werkelijke kosten bedroegen € 191.000, dus € 16.000 meer dan begroot. Ook dit is gedekt uit de reserve speelvoorzieningen waardoor deze per 31 december 2008 een saldo heeft van € 93.000. Deze reserve wordt voldoende geacht om de achterstand in de renovatie van speelvoorzieningen te kunnen financieren. Naast de middelen voor beheer en onderhoud openbare ruimte heeft de raad in september 2008 een krediet van € 1,6 mln. beschikbaar gesteld tbv kwaliteitsimpuls woon- en leefomgeving. Voor een toelichting op de kredieten verwijzen we naar de bijlage stand van zaken kredieten. 3. Openbare verlichting Het beleidskader In het in 2008 vastgestelde beleidsplan openbare verlichting is het beleid gedefinieerd dat financieel en inhoudelijk naar de huidige normen garanties geeft voor het belevings- en veiligheidsaspect van de openbare ruimte bij duisternis. Het beheer Het netwerk van de openbare verlichting bestaat uit masten en armaturen. De levensduur van deze onderdelen is mede bepalend voor de afschrijvingsduur van de investeringen. Voor masten wordt deze gesteld op maximaal 40 jaar, voor armaturen 20 jaar. Vervanging van met name masten vindt vervolgens plaats op basis van inspectie en uitnutting restlevensduur. Het dagelijks- en grootonderhoud van de openbare verlichting is uitbesteed. Bij het dagelijks onderhoud worden masten, armaturen en lampen vervangen welke defect zijn geraakt. Tevens vindt er groepsgewijze vervanging van lampen (groepsremplace) plaats. De wijzigingen leiden tot een voordeel in de onderhoudslasten vanaf het jaar 2008. Actuele ontwikkelingen In 2006 is een forse inhaalslag gemaakt met uitvoeren van het beleidsplan 2003 openbare verlichting. Zo zijn veel verouderde armaturen vervangen door energiezuinige armaturen. Dit is reeds zichtbaar in het energieverbruik. Ook zijn de masten van 40 jaar en ouder voor een groot deel vervangen. De groepsremplace werpt op dit moment al zijn vruchten af. Er zijn minder storingen hetgeen zich vertaald in minder kosten. Alle doelen van het beleidsplan Openbare Verlichting 2003 zijn gehaald en in 2007 is het te voeren beleid geactualiseerd. De raad heeft in juni 2008 het nieuwe beleidsplan Openbare verlichting vastgesteld.
Samengevat zijn de volgende onderwerpen in het beleidsplan behandeld: 109
-
wet- en regelgeving, zoals Nederlands Burgerlijk Recht en de Elektriciteitswet;
-
uitgangspunten voor openbare verlichting, zoals veiligheidsbevordering binnen de bebouwde kom, verkeersveiligheid, lichtarchitectuur, achterpadverlichting en de verlichting van landelijke- en natuurgebieden;
-
uitgangspunten voor ontwerp en realisatie, zoals de verlichtingskwaliteit, het voorkeursassortiment en constructie-eisen en bedrijfszekerheid;
-
uitgangspunten voor beheer en onderhoud, zoals de onderhoudssystematiek, gegevensregistratie en de gemeentelijke organisatie, nieuwe technieken, monitoren etc.;
-
energie en milieu, zoals de consequenties van het milieuverdrag van Kyoto, de beschikbare besparingsmogelijkheden en de mogelijkheden voor de toepassing van bijvoorbeeld zonne-energie;
-
begroting, zoals de investeringskosten, de onderhouds- en energiekosten en de in de periode 2008 – 2017 noodzakelijke projecten;
De verwachting is dat met de doelstellingen een kostenbesparing te realiseren is op de onderhoudsen energiekosten. In 2008 is € 37.000 bespaard op de post onderhoud openbare verlichting. In de begroting 2009 is rekening gehouden met een totaal te bereiken besparing op de post onderhoud van € 61.000 in de periode 2009 tot en met 2012. Op basis van het vervangingsplan openbare verlichting 2013 t/m 2017 is deze besparing op de post onderhoud echter weer nodig voor vervanging van masten en armaturen. Op basis van het groenstructuurplan wordt beoordeeld waar bomen en lichtmasten naast de wegen staan zodat bij de vervanging van de masten een gebogen lichtmast eenzijdig naast de weg wordt geplaatst en het armatuur boven de as van de weg hangt en niet in de kroon van de boom. Kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren Tot het openbare verlichtingsnet binnen de gemeente behoren ongeveer 11.500 lichtmasten. Er is een onderverdeling te maken in wit licht en oranje licht. Het wit licht is PL en omvat ongeveer 76 % van het totaal en zorgt voor verlichting van de woonomgeving. Het oranje licht omvat SOX en SON lichtbronnen en omvat circa 24 % van het totaal en verlicht de wegen waar de verkeersfunctie de overhand heeft. Financiële consequenties Binnen de meerjarenbegroting zijn de benodigde middelen overeenkomstig het vastgestelde beleidsplan opgenomen. (bedragen in € en exclusief investeringslasten) progr. 8
product 210.4
omschrijving
Begroting 2008
openbare verlichting
227.000 227.000
Werkelijk 2008 193.000 193.000
Naast bovengenoemde budgetten zijn de onderstaande kredieten in 2008 beschikbaar gesteld. 110
Voor een toelichting op de kredieten verwijzen we naar de bijlage stand van zaken kredieten. 4. Afvalwatersysteem project Omschrijving 72665 Vervangen openbare verlichting-masten 2008 72667 Vervangen openbare verlicting-armaturen 2008
Krediet 108.907 102.555 211.462
Het beleidskader De Wet Milieubeheer biedt het wettelijke kader voor de gemeentelijke rioleringstaak. Hierin wordt de gemeente verplicht een plan op te stellen voor een bepaalde periode waarin het gemeentelijke beleid met betrekking tot de inzameling en transport van afvalwater wordt vastgelegd. De raad heeft in december 2004 het Gemeentelijke Rioleringsplan (GRP) vastgesteld waarin de belangrijkste doelen als volgt zijn weergegeven: - Doelmatig inzamelen en transporteren van het binnen het gemeentelijk grondgebied gelegen vrijkomend afvalwater; - Voorkomen van vuiluitworp naar het oppervlaktewater, grondwater en de bodem; - Voorkomen van overlast voor de gemeenschap; - Doelmatig beheer en gebruik van het afvalwatersysteem. In het jaar 2027 moeten de systemen voldoen aan de algemene milieukwaliteit. Dit houdt in dat bij lozingen vanuit rioolwatersystemen geldt, dat geen stank, geen visuele verontreiniging, geen (vis)sterfte en geen verarming van ecologische diversiteit in open wateren mag voorkomen. De riolering moet dus voldoen aan het gestelde in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Het GRP heeft een looptijd van 5 jaar en is geldig tot 1 januari 2010. In 2009 wordt een nieuw Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan aan de raad voorgelegd. Het beheer Het beheer en onderhoud is afgestemd op de doelen die in het GRP zijn opgenomen en vindt met behulp van een geautomatiseerd rioolbeheersysteem plaats. Momenteel wordt gewerkt aan de uitvoering hiervan. Het gaat dan om het afkoppelen van verhard oppervlak, het renoveren van rioolgemalen, het aanbrengen van een Monitorings- en Besturingssysteem en het vervangen en vernieuwen van riolen. Daarnaast vindt het dagelijkse beheer en onderhoud plaats van rioolgemalen, drukrioleringsunits, IBA’s, kolken en het gangbaar houden van het rioleringssysteem. Actuele ontwikkelingen Het rioleringsplan 2005-2009 is in uitvoering. De aanleg van de riolering in het buitengebied is gerealiseerd. De aanleg van bergbezinkbassins, het afkoppelen van verhard oppervlak, het uitvoeren van vervangingen in riooldistrict Wehl zijn overeenkomstig het GRP 2003-2007 van de voormalige gemeente Wehl gerealiseerd. Voor riooldistrict Wehl worden vanaf 2008 de vastgelegde beleidslijnen uit het GRP 2005-2009 gehanteerd. Verder wordt in het kader van de “Temporiseringsafspraak Basisinspanning” in riooldistrict Hamburgerbroek circa 40 ha verhard oppervlak de komende jaren afgekoppeld. In riooldistrict Zaagmolenpad wordt door het aanbrengen van twee randvoorzieningen aan het einde van 2009 voldaan aan de basisinspanning. Met ingang van 1 januari 2008 is de Wet Gemeentelijke Watertaken in werking getreden. Met deze Wet krijgen gemeenten nieuwe zorgplichten voor het structureel aanpakken van grondwater- en hemelwaterproblemen. Verder is met deze Wet een financiële basis gecreëerd voor het verbreden van het rioolrecht tot een rioolheffing. Bij het opstellen van het verbreed gemeentelijk rioleringsplan voor de periode 2010 t/m 2014 in 2009 wordt hier rekening meegehouden.
Kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren 111
Een indicatie voor de kwaliteit van de riolering is de ouderdom. Ongeveer 4% is ouder dan 50 jaar en circa 32 % bevindt zich tussen de 30 en 50 jaar, ongeveer 41% ligt in de groep tussen de 11 en 30 jaar en ongeveer 23 % is jonger dan 10 jaar. Ouderdom is echter niet alleen maatgevend voor de kwaliteit van de riolering. Daarom wordt de kwaliteit van de riolering bepaald aan de hand van een jaarlijkse gedetailleerde inspectie van circa 10 kilometer van het totale stelsel. Deze inspectie vindt plaats overeenkomstig landelijk vastgestelde normen. De gegevens van de inspecties worden verwerkt in een geautomatiseerd beheersysteem voor rioleringen. Samen met de ouderdom van het stelsel wordt met behulp van het rioolbeheersysteem de restlevensduur berekend. Op basis hiervan wordt een meerjarenplanning voor het onderhoud opgesteld. Financiële consequenties Met behulp van het rioolbeheersysteem worden de vervangingskosten berekend. Daarnaast zijn er nog extra investeringen voor maatregelen die de vuiluitworp moeten terugdringen (afkoppelen verhard oppervlak, aanleg van randvoorzieningen, vergroten van leidingen), de reguliere exploitatiekosten en de doorbelaste kosten en kapitaallasten. Al deze kosten zijn verwerkt in het kostendekkingsplan (KDP). Op basis hiervan wordt het rioolrecht berekend met als uitgangspunt een dekking van 100%. De kosten van de riolering worden gedekt via de heffing van het rioolrecht. De kosten voor onderhoud en de investeringslasten zijn in de exploitatiebegroting opgenomen. Om jaarlijkse fluctuaties in het tarief rioolrecht te voorkomen is een egalisatievoorziening ingesteld. Met deze voorziening worden de verschillen in de jaarlijkse uitgaven, met name in de investeringssfeer, verrekend. Opgenomen middelen (bedragen in € en exclusief investeringslasten) progr. 8
product 722.0
omschrijving
Begroting 2008
riolering
Werkelijk 2008
1.297.000 1.297.000
1.322.000 1.322.000
Naast bovengenoemde middelen zijn er op basis van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) nog de volgende kredieten in 2008 geraamd. Voor een toelichting op de kredieten verwijzen we naar de bijlage stand van zaken kredieten. project Omschrijving 77842 Afkoppelen riooldistrict Hamburgerbroek/Muziekbuurt 08/46
Krediet 5.676.000
77843 Onderzoekskosten verbreed GRP 08/046 77846 Vervanging riolering 2008 (08/107)
100.000 3.701.000 9.477.000
Bovengenoemde middelen zijn overeenkomstig het vastgestelde gemeentelijk rioleringsPlan 2005-2009.
5. Gebouwen 112
Het beleidskader De basis voor het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen is voor de schoolgebouwen opgenomen in de meerjaren onderhoudsplanning schoolgebouwen (MOP). Voor de overige panden is het planmatig onderhoud opgenomen in het programma onderhoud gemeentelijke gebouwen (POGG). Het beheer Het gebouwenonderhoud is gebaseerd op een geautomatiseerd systeem waarin de onderhoudsverwachting voor meerdere jaren is opgenomen. Daarnaast vinden er jaarlijks ter plaatse inspecties plaats. In het POGG zijn alle gemeentelijke gebouwen ondergebracht m.u.v. onderwijsgebouwen. De onderwijsgebouwen zijn in het MOP ondergebracht voor zover het betreft de buitenzijde. Dit met uitzondering van het buitenschilderwerk, dat valt onder de binnenzijde. De buitenzijde is voor verantwoording van de gemeente. De binnenzijde is ter verantwoording van het schoolbestuur. De meerjarenonderhoudsverwachting is per gebouw opgebouwd uit diverse onderhoudswerkzaamheden (ingrediënten). Elk ingrediënt is gekoppeld aan een standaardcyclus en landelijk bekende normbedragen. De meerjaren onderhoudsverwachting bestrijkt een periode van 10 jaar. Over deze 10 jaar is een gemiddeld bedrag berekend en dat bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd. Daarnaast wordt het budget aangepast aan volumeontwikkelingen. Dit bedrag wordt via de exploitatie ten gunste van het onderhoudsfonds voor het POGG en MOP gebracht. De werkelijke onderhoudskosten komen vervolgens ten laste van het fonds. Binnen deze fondsen is ruimte om te schuiven met de werkzaamheden. Flexibiliteit is noodzakelijk, omdat tijdens de jaarlijkse inspecties zich namelijk situaties kunnen voordoen waarbij dit nodig blijkt. Actuele ontwikkelingen Herontwikkeling/verkoop gemeentelijk vastgoed Om een bezuiniging te realiseren op het accommodatiebeleid is met instemming van de gemeenteraad besloten om te komen tot verkoop van een aantal gemeentelijke panden gelegen in de Schil. De huidige huurders worden geaccommodeerd in het voormalige pand van het Brewinc-college aan de Spinbaan, waarbij het streven erop gericht is daar een cluster te vormen van culturele instellingen in combinatie met wonen en bedrijven. De voor huisvesting in het Brewinc in aanmerking komende instellingen hebben daartoe een intentieverklaring ondertekend. Vanuit het projectbureau en de afdeling maatschappelijke ontwikkeling wordt nu gewerkt aan de planontwikkeling om te komen tot realisatie van het Brewinc. Overdracht van het pand en de bijbehorende buitenruimte heeft plaatsgevonden. Beheer en exploitatie gaat daarmee over naar de ontwikkelaar. Energielabel/Energiebesparende maatregelen Vanaf 1 januari 2009 dienen gemeentelijke gebouwen op basis van het besluit energieprestatie gebouwen te beschikken over een energiecertificaat. Een dergelijk energielabel geeft aan hoe de energie prestatie van een gebouw is. Dit label is te vergelijken met een energielabel van een elektrisch apparaat. Niet alle gemeentelijke panden behoeven over een dergelijk label te beschikken. Het gemeentelijk klimaatplan is in 2006 aangepast, waarbij het plan meer is gericht op energiebesparing in de gemeentelijke gebouwen. In deze panden zijn al de nodige energie besparende maatregelen getroffen, zoals een licht detectiesysteem in het stadhuis en hoge rendementsverlichting in vrijwel al onze gebouwen. Voor onze gebouwen zal een energiebeheerssysteem worden ingevoerd, waarbij het energieverbruik wordt gemonitoord en rendabele energiebesparende maatregelen in beeld worden gebracht. Ook zullen de gebouwen en installaties aan een energiescan worden onderworpen, waarbij per pand in beeld gebracht wordt welke energiebesparende maatregelen kunnen worden doorgevoerd met een terugverdien tijd van < 5 jaar. Evaluatie POGG 113
In 2007 is het POGG financieel doorgerekend. Met de evaluatie van het POGG is in 2008 begonnen en wordt begin 2009 afgerond. De panden zijn/worden daartoe op basis van een nulmeting geïnspecteerd. Uitgangspunt daarbij is dat de panden worden geïnspecteerd volgens de systematiek van de conditiemeting. Voor het bepalen van de aanwezige conditie wordt de volgende conditieschaal gebruikt: Conditie 1 Uitstekende onderhoudstoestand (nieuwbouwkwaliteit) Conditie 2 Goede onderhoudstoestand (net niet meer nieuw) Conditie 3 Redelijke onderhoudstoestand (eerste fase verouderingsproces) Conditie 4 Matige onderhoudstoestand (vergaand verouderingsproces) Conditie 5 Slechte onderhoudstoestand (veroudering onomkeerbaar) Conditie 6 Zeer slechte onderhoudstoestand (functievervulling is vervallen) De financiële consequenties van de evaluatie van het POGG worden betrokken bij het samenstellen van de begroting 2010-2013. Financiële consequenties De volgende dotaties zijn voor het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen in de begroting 2008 opgenomen. (bedragen in €) progr.
product 5.706 5.706
omschrijving
Begroting 2008
onderwijsgebouwen overige gemeentelijke gebouwen
Werkelijk 2008
250.000 1.052.000 1.302.000
250.000 1.052.000 1.302.000
Bovengenoemde middelen zijn gebaseerd op de plannen zoals deze een aantal jaren geleden zijn vastgesteld. POGG: Ontwikkeling voorziening/reserve saldi 1-1-2008 *1) rente dotaties renovatie-groot onderhoud onderwijsgebouwen onderhoud saldo 31-12-2008 *1)
POGG 597.268 8.959 1.052.246 0 -1.266.946 391.527
*1) POGG inclusief € 95.000 tbv accommodaties vml. Gemeente wehl
Het saldo is ontstaan doordat een aantal werkzaamheden zijn doorgeschoven. Het betreft de volgende doorgeschoven werkzaamheden: - Fort Gary Horse 20.000 - Havenstraat 100.000 - Stadhuis 50.000 Sportcentrum Rozengaarde 20.000 Totaal € 190.000
Daarnaast wordt een deel van het saldo ingezet voor de afronding van de evaluatie in 2009 114
MOP 1.170.000 17.550 250.000 -134.804 -452.073 850.673
(€ 60.000) en extra inhuur personeel (€ 50.000) in 2009/2010 om de achterstand van de werkzaamheden in te lopen. Het saldo van € 95.000 tbv de accommodaties in Wehl is geoormerkt om de financiële effecten van de opname van deze accommodaties in het POGG te kunnen opvangen. Deze panden uit de voormalige gemeente Wehl worden bij de evaluatie in het POGG opgenomen. MOP Van het saldo is een bedrag van afgerond € 285.000 toegezegd aan het schoolbestuur voor algehele aanpassing van de gebouwen voor het speciaal basisonderwijs. Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuw Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP) waarin een beleid voor de komende 10 jaar wordt uitgewerkt. Naar alle waarschijnlijkheid wordt dit plan vastgesteld in de vergadering van de gemeenteraad op 11 juni 2009. In de huidige planning zijn werkzaamheden uitgesteld in verband met het feit dat niet bekend is of het gebouw voor nieuwbouw in aanmerking komt danwel moet worden gerenoveerd. Globaal gaat het hier om een bedrag van € 300.000 aan doorgeschoven werkzaamheden. Voorbeelden: de basisscholen Het Palet; Augustinusschool; Martinusschool, Wilhelminaschool. Wordt in het IHP geen nieuwbouw voorzien dan zullen deze scholen moeten worden gerenoveerd waardoor een beroep moet worden gedaan op het saldo van de voorziening. Op basis van de evaluatie van het MOP in 2007 (periode 2008 t/m 2017) is een bedrag van € 250.000 als dekking geoormerkt voor deze periode.
115
116
Paragraaf 4: Financiering
Inleiding De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma’s. De treasuryfunctie omvat de financiering van beleid en het uitzetten van geldmiddelen, die niet direct benodigd zijn. Vanwege het feit dat de gemeente omgaat met aan haar toevertrouwd gemeenschapsgeld dient het treasurybeheer van de gemeente risico’s te beheersen en te beperken. We hebben daarbij de volgende doelen gesteld: - - -
Financieringskosten en kredietrisico’s zijn geminimaliseerd en beleggingsresultaten gemaximaliseerd, dit alles uiteraard binnen de kaders van het Treasurystatuut. Dit houdt in dat we de rentekosten voor de financiering van gemeentelijke activiteiten (kapitaal-) marktconform en gedurende een periode van meerdere jaren stabiel houden. Dit betekent dat de omslagrente bij gelijkblijvende kapitaalmarktrente maximaal 5% bedraagt en in de komende jaren zo mogelijk naar beneden wordt bijgesteld. We streven naar maximaal dividendresultaat van onze beleggingen. Vergroting van gemeentelijke inkomsten uit fondsen en subsidies als middel om eigen gemeentelijke doelstellingen te realiseren.
In het treasurystatuut is het beleid van de gemeente Doetinchem voor de treasuryfunctie vastgelegd en vastgesteld door de gemeenteraad. Gelet op het feit dat we een lenende gemeente zijn en overtollige middelen zeer risicomijdend worden uitgezet zien wij voor onze gemeente geen directe aanleiding tot wijziging van landelijke wet of regelgeving. Wel zal in 2009 het huidige gemeentelijk treasurystatuut tegen het licht gehouden worden om te beoordelen of risicobeheersing verder kan worden geborgd. Belangrijkste punten uit het statuut zijn: 1. Het aangaan en verstrekken van leningen, alsmede het verlenen van garanties, is alleen toegestaan voor de uitoefening van de publieke taak. 2. Uitzettingen en financiële derivaten moeten een prudent karakter hebben en niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatige risico's. 3. Derivaten worden slechts toegepast nadat de raad hiertoe voor elk zich voordoend geval afzonderlijk een besluit heeft genomen. 4. Het college is bevoegd tot het aangaan van één of meer vaste geldleningen ten laste van de gemeente ter financiering van kapitaaluitgaven, voor de consolidatie van vlottende schuld en voor conversie van bestaande leningen. 5. Voor het aantrekken van leningen zullen minimaal twee offertes opgevraagd worden. Een transparante functiescheiding tussen beleidsbepaling en -uitvoering en tussen de administra tie en controle op de financiële transacties. Het hanteren van het principe van “twee hand- tekeningen” is hier een belangrijke factor.
117
Algemene ontwikkelingen Kredietcrisis Het afgelopen jaar werd de financiële wereld opgeschrikt door een financiële crisis. Een aantal overheden lopen hierdoor financiële risico’s doordat zij middelen hebben uitgezet bij banken die achteraf toch minder solide bleken. De betreffende overheden hebben inmiddels de handen ineen geslagen om te voorkomen dat deze risico’s ook daadwerkelijk tot schade zullen leiden. Ook wij hebben het afgelopen jaar tijdelijke overschotten uitgezet. Overschotten ontstaan enerzijds door het niet parallel lopen van inkomsten en uitgaven binnen onze gemeentebegroting anderzijds doordat wordt geanticipeerd op verwachte rentestijgingen. Deze overschotten zijn weggezet bij banken met minimaal AAA-rating. Vaak gebeurt dit in de vorm van een rekening courant1 ; daggeld2 of deposito3. Bij uitzetten op een deposito worden minimaal twee offertes gevraagd. Overigens kan bij het aantrekken van geldleningen ook gekozen worden voor een uitgestelde stortings/opnamedatum in plaats van het tijdelijk uitzetten hiervan. Zo is bijvoorbeeld in oktober 2008 geanticipeerd op een plotselinge rentedaling en is een overeenkomst gesloten met een storting/opname in januari 2009. Financiering Financieringsbehoefte De gemeente beschikt over een globale liquiditeitsplanning voor de lange termijn. De financieringsbehoefte (middelen met een looptijd langer dan 1 jaar) wordt bepaald door de volgende factoren: Investeringen; reguliere en vervroegde aflossingen geldleningen en door afschrijving
Rekening courantkrediet is een doorlopende kredietfaciliteit op de betaalrekening . Daggeld: kortlopende lening die dagelijks opvraagbaar of opzegbaar is en die uiterlijk 2 dagen na opvraging moeten worden terugbetaald. 3 Deposito: De looptijd van een deposito kan variëren van 2 werkdagen tot maximaal 2 jaar. 1 2
118
vrijgekomen middelen. Gelet op de hoogte van de rente op de bestaande geldleningenportefeuille en de contractuele mogelijkheden werden er in 2008 geen leningen vervroegd afgelost. Renteontwikkelingen Een belangrijke factor bij het uitvoeren van het treasurybeleid is het verwachte verloop van de rente. Onze rentevisie wordt aan de hand van gerenommeerde financiële instellingen opgesteld. In de begroting 2008 is rekening gehouden met een rentetarief van 4,75%. Bijgaand overzicht geeft de tariefontwikkeling in 2008 aan van leningen met een looptijd van 20 jaar. Opgenomen leningen Net als vele andere gemeenten zijn wij een investerende gemeente waardoor wij vooral geld moeten lenen om deze investeringen te kunnen financieren. Het afgelopen jaar zijn 6 geldleningovereenkomsten gesloten à € 5 mln. met een gemiddeld tarief van 4,47% en een gemiddelde looptijd van 18 jaar. Voor het aantrekken van leningen worden minimaal twee offertes gevraagd. Gelet op de historisch lage renteniveaus is gekozen voor looptijden van 20 jaar. Aangezien met name in het laatse deel van 2008 voor de langere looptijden hogere opslagen worden gehanteerd is aan het eind van 2008 ook een lening afgesloten met een looptijd van 10 jaar.
lening 1 2 3 4 5 6
opname looptijd bedrag 22-1 20 e 5,0 25-1 20 e 5,0 6-2 20 e 5,0 4-3 20 e 5,0 10-4 20 e 5,0 7-10 10 e 5,0 e 30,0
tarief 4,425% 4,515% 4,390% 4,389% 4,519% 4,555% 4,47%
Bedragen x 1.00.00 Rentekosten Bij primitieve de begroting werd nog uitgegaan van een totale rentelast van € 8,1 mln voor de financiering van € 192 mln aan investeringen. In de loop van het jaar zijn kredieten beschikbaar gesteld met een verwachte rentelast van € 0,9 mln. Uiteindelijk bedragen de rentelasten in 2008 € 7,6 mln; een voordeel van € 1,4 mln. De lagere rentelast wordt enerzijds veroorzaakt doordat we minder hoefden te lenen als gevolg van het later uitvoeren van investeringen dan waar in de begroting rekening mee is gehouden. Anderzijds doordat wij over meer goedkopere eigen financieringsmiddelen beschikten dan begroot. Bij de begroting is uitgegaan van € 44 mln aan reserves, voorzieningen en nog niet uit gegeven subsidies. Uiteindelijk blijkt dat we in 2008 gemiddeld konden beschikken over € 77,6 mln (per (1 jan. € 66,4 mln per 31 dec. € 88,7 mln) waamee een belangrijk deel van het financieringstekort kon worden ingevuld. Risicobeheer Renterisiconorm en renterisico vaste schuld Volgens de wet Fido is het renterisico op de vaste schuld het deel van de vaste leningportefeuille dat in enig jaar geherfinancierd moet worden. Het renterisico wordt getoetst aan een door de minister vastgestelde norm, die voor 2008 is bepaald op 20%. Dit percentage wordt genomen van de totale vaste schuld per 1 januari van het begrotingsjaar. Voor de gemeente Doetinchem bedraagt de renterisiconorm in 2008 20% van € 106,3 mln zijnde € 21,2 mln. De gemeente diende in 2008 circa € 8,3 mln te herfinancieren (de te betalen reguliere aflossingen van leningen in 2008). We bleven dus ruim onder de gestelde norm.
119
Aandelen deelnemingen De gemeente neemt deel aan het Revolving Fund van de stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN). Verder beschikt de gemeente over een aandelenportefeuille bestaande uit aandelen van BNG, NUON en Vitens. In regionaal verband hebben wij aandelen in de N.V. Amphion. In 2008 is besloten om, in aansluiting met de lijn van de provincie Gelderland, de aandelen in het productie- en leveringsbedrijf van Nuon op termijn te verkopen. December 2008 is de B.V. Sportcentrum Rozengaarde opgericht waarvan de gemeente 100% aandeelhouder is. Met ingang van 1 januari 2009 zal deze BV verantwoordelijk zijn voor de exploitatie van het zwembad en de sporthal Rozengaarde. Voor meer informatie verwijzen wij naar de paragraaf 6 Verbonden partijen.
overzicht dividendopbrengsten (bedragen in e) totaal Nuon BNG begroot 1-1 1e mon 2e mon 31-12 ontvangen resultaat
1.257.000 1.267.000 399.000 2.923.000 2.926.004 3.004
1.088.000 1.288.000 260.000 2.636.000 2.638.979 2.979
Vitens
131.000 -21.000
38.000 0 139.000 177.000 177.415 415
110.000 109.610 -391
Gewaarborgde geldleningen Ons huidige beleid is dat de gemeente in principe geen garantstellingen verleent, tenzij een zwaarwegend algemeen belang in het geding is. De gemeente staat vanuit het verleden garant voor betaling van rente en aflossing van diverse geldleningen. De gemeente kan op deze garantstellingen worden aangesproken. De huidige beleidslijn is om garantieverzoeken zoveel mogelijk te verwijzen naar waarborgfondsen die hiertoe in het leven zijn geroepen. Overigens vindt in 2009 een doorlichting plaats van de garantie portefeuille waarbij de financiële en juridische risico’s opnieuw worden beoordeeld. Per eind 2008 is voor een bedrag van 29,5 mln. aan waarborgen verleend waarop de gemeente rechtstreeks kan worden aangesproken. De verdeling over de verschillende beleidsterreinen eind 2008 is als volgt. Zorg € 24,3 mln Onderwijs € 1,8 mln Sport € 1,4 mln Nutssector € 2,0 mln In de raadsvergadering van 25 september 2008 heeft de raad besloten in te stemmen met de overdracht van de garantiestelling verleend aan het Slingeland Ziekenhuis aan het Waarborgfonds voor de Zorg voor € 23 mln. De overdracht zal begin 2009 plaatsvinden. De gemeenten zijn tezamen met het Rijk de achtervang voor het Waarborgfonds Sociale woningbouw (WSW). De gemeente staat bij het WSW garant voor een bedrag van € 147,9 mln. Voor eigen woningbezit staat de Nationale Hypotheekgarantie borg. Ook hierin zijn de gemeenten achtervang. Het betreft per eind 2008 een bedrag van € 8,0 mln. Kredietrisico’s Kredietrisico’s loopt de gemeente met name bij de in het verleden verstrekte leningen uit hoofde van de publieke taak. Deze leningen zijn verstrekt aan woningcorporatie Vestia, Vitens, Stichting stimuleringsfonds volkshuisvesting, de NV Amphion en enige kleinere culturele- en sportinstellingen. Leningen en garanties uit hoofde van de publieke taak worden slechts verstrekt aan door de raad goedgekeurde derde partijen.
120
Zoals hiervoor aangegeven vindt in 2009 een doorlichting plaats van de verstrekte leningen portefeuille waarbij de financiële en juridische risico’s opnieuw worden beoordeeld. Daarnaast heeft de gemeente als werkgever hypothecaire leningen verstrekt aan werknemers. Gezien het gemiddelde bedrag per lening en de onderliggende waarde van het onroerende goed, is hier in feite geen sprake van een kredietrisico. Door een aanpassing van de Wet financiering decentrale overheden (wet fido) mogen wij overigens sinds 1 januari 2009 geen nieuwe hypothecaire geldleningen meer verstrekken aan ons personeel. Verder heeft de gemeente als werkgever leningen verstrekt in het kader van de pc-privéregeling en het vervoersplan. saldo verstrekte leningen per 1 januari 2008 (in €)
Hyptheken Woningcorporatie Vestia Vitens Stimuleringsfonds volkshuisvestig Amphion Overig
36.904.000 4.245.000 3.413.000 3.327.000 7.355.000 476.000 55.720.000
Kasbeheer Geldstromen binnen de gemeente worden onderscheiden in geldstromen voor exploitatie- uitgaven en geldstromen voor investeringsuitgaven. De gemeente werkt met een sluitende begroting. Echter het moment waarop inkomsten en uitgaven plaatsvinden lopen gedurende het jaar niet synchroon wat inhodt dat de gemeente gedurende het jaar een tegoed kan hebben op de betaalrekening dan wel een tekort heeft. Gezien de korte periode waarin dit soort overschotten en tekorten op de exploitatie van de gewone dienst plaatsvinden worden deze middels zogenaamde “korte middelen” (looptijd korter dan 1 jaar) gefinancierd dan wel uitgezet. De overtollige middelen worden zonder overmatige risico’s (ofwel in termen van de Wet fido “prudent”) uitgezet bij banken met tenminste een AA-rating. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet was voor 2008 berekend op € 11,1 mln. De kasgeldlimiet bepaalt hoeveel we met kort geld mogen financieren. De maximale limiet hiervoor is door het rijk vastgesteld en bedraagt 8,5% van de begroting (incl grondexploitaties), hetgeen betekent dat wij tot maximaal € 11,1 mln konden gaan. Aangezien kasgeld (kort geld) goedkoper is dan lang geld wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van deze ruimte. Hierbij wordt rekening gehouden met de renteontwikkelingen. Dit om te vermijden dat bij overschrijding van de kasgeldlimiet de gemeente gedwongen wordt om te consolideren in een ongunstig renteklimaat. Overzicht opgenomen en uitgezet kasgeld in 2008 (bedragen in €)
peildatumkort opgenomen 1-1 3.030.000 1-4 1-7 1-10 31-12 7.516.000
kort uitgezet 2.823.000 10.104.000 8.004.000
limiet 11.100.000 11.100.000 11.100.000 11.100.000 11.100.000
121
122
Paragraaf 5: Bedrijfsvoering
Inleiding Bedrijfsvoering staat ten dienste van de primaire processen. Voor een effectieve en efficiënte uitvoering van onze maatschappelijke opdracht is het op orde hebben van de bedrijfsvoering een noodzakelijke voorwaarde. In 2008 is op dit gebied veel gebeurd. In deze paragraaf zal dit nader worden toegelicht. Hierbij is ervoor gekozen om achtereenvolgens in te gaan op organisatieontwikkeling, sturing en planning&control, personeelsbeleid, huisvesting, ICT-infrastructuur, informatievoorziening, informatiebeveiliging en inkoop. Organisatieontwikkeling en bedrijfscultuur Wij zijn een organisatie die zich geroepen voelt om onze gemeentelijke taken met het afgesproken kwaliteitsniveau tegen zo laag mogelijke kosten uit te voeren. Onze organisatie is plat. We kennen een ambtelijke structuur die bestaat uit directie, afdelingshoofden, teamleiders en medewerkers. Onze bedrijfscultuur laat zich typeren als informeel, open, transparant en op resultaat gericht. Deze resultaatgerichtheid zie je terug in de programmabegroting en de daarvan afgeleide jaarplannen. Deze zijn op hun beurt vertaald in managementcontracten. Dit zijn overeenkomsten tussen directie en afdelingshoofden waarin afspraken worden gemaakt over de te bereiken doelen en de middelen die daarvoor ingezet kunnen worden. Ze vormen de basis voor een jaarlijkse beoordeling. De managementcontracten en de daarbij behorende beoordelingen zijn een uitgesproken uiting van verzakelijking. We spreken elkaar aan over wat goed gaat en dat wat minder goed gaat. Niet als onderdeel van een afrekencultuur maar als onderdeel van een cultuur waarin “leren” centraal staat. Hiermee wordt de toegangspoort naar verdere groei geopend. Besturing In 2007 hebben we stappen gezet om onze bedrijfsvoering 'in control' te krijgen. We hebben ons daarbij geconcentreerd op vier inhoudelijke thema's: loonsom, grondexploitaties, bestuurlijk dashboard en rechtmatigheid. Daarnaast hebben we het managementgesprek geïntroduceerd. Dat we hiermee op de goede weg zitten, laten de jaarstukken 2007 zien. De jaarrekening sloot positief, er was geen tekort op de loonsom, er was een duidelijke inhoudelijke koppeling tussen begroting 2007 en jaarverslag 2007, de paragraaf grondexploitaties werd positief gewaardeerd door de accountant en naast een goedkeurende getrouwheidsverklaring kregen we ook een goedkeurende rechtmatigheidsverklaring van de accountant. Dat we goede stappen hebben gezet in de beheersing van onze bedrijfsvoering bevestigde de accountant in zowel zijn Managementletter 2008 als zijn Rapport van bevindingen accountantscontrole 2007. In 2008 hebben we verder invulling gegeven aan ons streven om te komen tot een meer stuurbare organisatie. Dit is onder de noemer Van volgen naar sturen gebeurd. De belangrijkste acties worden hier beschreven, met het opgeleverde resultaat. Overigens bevestigt de accountant in zijn Managementletter 2008 dat wij op de goede weg zitten. Managementcontracten en –gesprekken Voor het eerst zijn managementcontracten afgesloten tussen directie en afdelingshoofden. Basis van deze contracten, waarin prestatieafspraken zijn opgenomen, zijn het bestuurlijk dashboard c.q. de begroting 2008 en de jaarplannen 2008. De managementcontracten vormden de basis voor de maandelijkse managementgesprekken tussen directeur bedrijfsvoering en afdelingshoofd.
123
Onderwerpen die aan de orde kwamen zijn: uitputting loonsom, ziekteverzuim, briefafhandeling, verlofstuwmeren, functioneringsgesprekken en realisatie van de dashboardonderwerpen. Onze conclusie is dat managementcontracten en -gesprekken hebben bijgedragen aan een adequate sturing van onze organisatie. Financiële rechtmatigheid In de paragraaf rechtmatigheid wordt inhoudelijk ingegaan op dit onderwerp. Hier wordt de organisatorische kant beschreven. Wij willen dat onze organisatie conform eigen en externe regelgeving werkt. Om dat te bewerkstelligen hanteren we een drieslag: - De uitvoering van de werkzaamheden (de primaire processen). Deze vindt plaats binnen de (lijn)afdeling(en). Hier moet geregeld zijn dat conform regelgeving gewerkt wordt. Een adequate ao/ic (administratieve organisatie / interne controle) is hieraan ondersteunend. - De kwaliteitscontrole op de uitvoering. Ter toetsing van een rechtmatige uitvoering van werk zaamheden kan bij bepaalde processen gekozen worden voor een apart georganiseerde kwali teitscontrole (zoals bij omvangrijke administratieve processen als verstrekking uitkeringen, belastingheffing, financiële administratie en personeels- en salarisadministratie). Deze kwaliteits controle vindt plaats op de betreffende afdeling. - De verbijzonderde interne controle als getrouwheidstoets op de kwaliteitscontrole. Ter toetsing van een goede kwaliteitscontrole vindt vanuit concerncontrol een verbijzonderde interne con trole plaats. In 2008 zijn stappen gezet om deze drieslag in te voeren in onze organisatie. Accent ligt daarbij in eerste instantie bij het opstellen van procesbeschrijvingen en het inrichten van een goede ao/ic voor die processen waar risico's op (financieel) onrechtmatig handelen groot zijn. Daarnaast ligt er accent bij de introductie van de kwaliteitscontroles op een aantal afdelingen: Werk&Inkomen, Wmo-winkel en Bedrijfsvoering (financiële administratie en personeels- en salarisadministratie). Juridische control Juridische control hebben we ingestoken op drie onderdelen: - Controle mandaat. Dit heeft in de tweede helft van 2008 niet plaatsgevonden. De reden hiervan is dat in die periode er een nieuw mandaatbesluit opgesteld is. Dit nieuwe mandaatbesluit betreft een wezenlijke verandering in vergelijking met het voorgaande mandaatbesluit: enkel leiding gevenden hebben nu nog mandaat. Vanwege dit nieuwe mandaatbesluit was het niet zinvol het oude mandaatbesluit te controleren. - Monitoring bezwaartermijnen. Door de secretarissen van de bezwarencommissie wordt in de gaten gehouden of de verantwoordelijke afdeling een beslissing op het bezwaarschrift in het col lege brengt. Duurt dit te lang dan onderneemt de secretaris actie. - Monitoring aanbevelingen commissie voor bezwaar. In het jaarverlsag 2007 heeft de commissie voor bezwaar in vergelijking met het jaarverslag 2005-2006 geen nieuwe aanbevelingen gedaan. De aanbevelingen uit het jaarverslag 2005-2006 waren uitgewerkt in een plan van aanpak bekor ting beslistermijnen en een notitie voor de afdeling Wonen&Bedrijven over hoe de aanbevelingen het beste kunnen worden geïmplementeerd. Dit alles is gerealiseerd. Versterken rol raad bij opstellen en uitvoeren programmabegroting - Voor het eerst is gewerkt met een zogenaamde Trendnota. Aan de hand van deze nota heeft de raad in het voorjaarsdebat richtinggevende uitspraken gedaan die leidend waren voor het college bij het opstellen van de Programmabegroting 2009. - Ook is voor het eerst gewerkt met een zgn. begrotingsmarkt. Tijdens deze markt konden raadsleden vragen stellen aan ambtenaren over de diverse onderdelen van de concept-Program mabegroting 2009. De ervaringen van zowel raadsleden als ambtenaren met de begrotingsmarkt waren positief. - De Programmabegroting 2008 is uitgewerkt in het bestuurlijk dashboard 2008. Aan de hand van dit dashboard heeft het college de raad bij elke commissievergadering geïnformeerd over de uitvoering van de begroting. 124
Het is ons wederom gelukt de planning ten aanzien van de verschillende P&C-documenten te realiseren, inclusief het versnellen van het proces van de begroting naar voor de zomer. De jaarplannen 2009 van de afdelingen waren voor de jaarwisseling gereed en konden zo verwerkt worden in de activiteitenbegroting 2009. Hierdoor ontstond er tevens de mogelijkheid het proces van de jaarrekening 2008 eerder te starten. Implementatie nieuw financieel systeem De eerste fase van de implementatie van het nieuwe financiële systeem is succesvol afgerond. De migratie is goed verlopen en tevens is gemigreerd naar een nieuwe rapportagetool. In 2009 zal doorontwikkeling plaatsvinden. Op basis van een quick scan zal de effectiviteit en efficiency van het gebruik van het financieel systeem worden beoordeeld. Op basis hiervan zal een verbeterplan opgesteld worden. Programmasturing Het afgelopen jaar is nagedacht over het verder vormgeven van Programmasturing. De diverse programma’s in de programmabegroting worden gevolgd door een beperkt aantal strategisch adviseurs. Zij adviseren het bestuur ten aanzien van de programma’s. Hierbij concentreren zij zich op de inhoud van de programma’s en de noodzakelijke integraliteit om de kwaliteit te borgen en waar nodig te verhogen. De strategisch adviseur zit structureel bij de pberaden om de diverse beleidslijnen, het bestuurlijk dashboard en de afspraken die gemaakt zijn in het coalitieprogramma te verbinden en te monitoren. Dit is een van de belangrijkste stappen om te komen effectieve programmasturing. De strategisch adviseurs hebben in 2008 een cursus programmamanagement gevolgd om hen handvatten te geven om meer “integrale sturing” te kunnen geven aan de beleidsvoorbereiding, beleidsvorming en de beleidsevaluatie. Personeelsbeleid In 2007 is het koersdocument personeelsbeleid 2007-2009 vastgesteld. Op basis hiervan is in samenspraak met management en OR gekomen tot een prioritering. Op basis van deze prioritering is in 2008 gewerkt aan het ontwikkelen en verbeteren van personeelsbeleid. Daarnaast is geconstateerd dat op een aantal thema’s de basis onvoldoende op orde was. Het betrof hier met name de gesprekkencyclus en een aantal arbo-onderwerpen. Afgesproken is dat deze zaken eveneens opgepakt zouden worden. Als werkvorm is gekozenvoor het werken met werkgroepen, waarin management, OR en P&O vertegenwoordigd zijn. De projecten cq. werkgroepen werden getrokken door een medewerker van het team P&O. Bij een aantal onderwerpen is heel nadrukkelijke een extra werkvorm toegepast, namelijk het instellen van klankbordgroepen. Dit om de participatie van medewerkers te vergroten. De gekozen werkvorm is een hele plezierige maar zeker ook effectieve en efficiënte gebleken. Hij heeft ervoor gezorgd dat er breed gedragen notities geformuleerd zijn. Het jaar 2009 staat in het teken van doorontwikkelen en implementeren. Hieronder wordt achtereenvolgens ingegaan op de ontwikkeling inzake de PersoneelsManagementCyclus, Competentiemanagement, Levensfasebewust personeelsbeleid, Mobiliteit/loopbaanbeleid, Arbeidsmarktcommunicatie, gedifferentieerd beloningsbeleid, Arbo en het Functiehuis Achterhoek. Personeelsmanagementcyclus (PMC) In 2008 zijn de eerste stappen gezet om te komen tot een nieuwe gesprekkencyclus. Hiervoor is de notitie PMC tot stand gekomen. Belangrijkste keuzen uit deze notitie zijn: - Begin van het jaar een jaarplangesprek. - Halfjaarlijks een functioneringsgesprek. - Einde van het jaar een beoordelingsgesprek (NB: Dit in tegenstelling tot nu, wanneer alleen beoordelingsgesprekken gevoerd worden voor het nemen van rechtspositionele consequenties). Tevens is tweede helft van 2008 gestart met het formuleren van een PMC reglement. Implementatie vindt plaats in 2009. 125
Competentiemanagement In 2008 zijn per functiereeks competentieprofielen geformuleerd. Deze zijn afgeleid van de uitgangspunten in de besturingsfilosofie van de gD, namelijk: Ziel, Zin en Zakelijkheid. Per functiereeks zijn vier competenties benoemd. Deze zijn vertaald naar verschillende niveaus. Daarnaast gelden voor iedere medewerker van de gD een drietal algemene competenties, namelijk: Flexibel, Initiatief en Klantgericht. Competenties zijn geen doel op zich, maar moeten als ondersteunend gezien worden voor de gesprekkencyclus die geïmplementeerd wordt in 2009. Levensfasebewustpersoneelsbeleid (LFBP) In 2008 is de notitie LFBP tot stand gekomen. Deze notitie is een kadernotitie, die tot stand is gekomen in regionaal verband. Deze notitie is goedgekeurd door de directie en tevens heeft de OR haar instemming gegeven. In 2008 is tevens een concept plan van aanpak geschreven. In 2008 hebben nagenoeg alle afdelingen een leeftijdsscan uitgevoerd. De uitgangspunten uit deze notitie zullen onderdeel uitmaken van het te formuleren loopbaanbeleid in 2009.
Mobiliteit/ loopbaanbeleid In 2008 heeft een evaluatie plaats gevonden van de mobiliteitsbevorderende maatregelen, ons beleidskader mobiliteit bij overtalsituaties en de Regeling Algemene Dienst. De uitkomsten van deze evaluatie dienen als input voor het te formuleren loopbaanbeleid in 2009. Arbeidsmarktcommunicatie In 2008 hebben de teams Communicatie en P&O gezamenlijk een workshop arbeidsmarktcommunicatie gevolgd. Aan de hand van deze bijeenkomst is een basisstuk geformuleerd. Dit basisstuk is eind 2008 aangevuld met een procesvoorstel. In 2009 moet arbeidsmarktcommunicatie een concreet vervolg krijgen. Uiteindelijk doel is dat er medio 2009 een nieuwe advertentiereeks ontwikkeld is, welke past bij de visie op citymarketing. De advertentiereeks moet tevens passen is de activiteiten binnen de regio Achterhoek op het terrein van regiomarketing. Gedifferentieerd belonen In 2008 zijn de uitgangspunten, zoals besproken met management/OR/GO, verwoord in een notitie. Deze notitie is uitgebreid besproken. Eind 2008 is een tweede concept tot stand gekomen. In 2009 moet de notitie besproken worden met het GO. Doelstelling is dat er uiterlijk najaar 2009 besluitvorming is over de wijze van gedifferentieerd belonen, en de fasering bij invoering. WOPT (Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens) Op grond van de WOPT is het verplicht om van een ieder die in loondienst is van een bij of krachtens de Wopt aangewezen rechtspersoon of instelling en wiens beloning in enig jaar hoger is dan het op dat jaar betrekking hebbende gepubliceerde belastbaar loon van ministers. In onze gemeente is hiervan geen sprake. 126
Arbo Zoals aangegeven waren een aantal zaken op arbo gebied niet op orde. De gD voldeed op een aantal punten niet aan haar verplichtingen. In 2008 is een start gemaakt met het op orde brengen van ons Arbobeleid. Zo heeft in 2008 een pilot plaats gevonden van een periodiek medisch onderzoek (PMO). De bevindingen hiervan zijn inmiddels bekend. Tevens is een notitie preventiemedewerkers geformuleerd, en een eerste hand gelegd aan ons beleid met betrekking tot agressie en geweld. In 2009 zullen deze werkzaamheden voortgezet worden. Ziekteverzuim De ziekteverzuimcijfers hebben in 2008 een dieptepunt. Dat behoeft natuurlijk wel enige uitleg: Het ziekteverzuim is in 2008 met bijna 1% gedaald ten opzichte van 2007. Met een ziekteverzuim van 5% in 2008 doen we het als organisatie goed; met het Doetinchemse resultaat zitten we onder het landelijk gemiddelde van gemeentelijke organisaties. Dit kan uitgelegd worden als een positief teken voor het werkklimaat in onze organisatie. Nu is het uiteraard de kunst om dit niveau vast te houden of zelfs nog verder te verbeteren. We blijven hier met ons management veel aandacht aan geven. Mensen die ziek worden, mogen rekenen op aandacht van hun leidinggevende. Gezondheidsmanagement krijgt een verdere impuls en –zoals we hiervoor al schreven- blijft ook de arbo een punt van aandacht.
Vp= verzuimpercentage Gv= gemiddelde verzuimduur Mf= meldingfrequentie Functiehuis Achterhoek In 2008 zijn de laatste bezwaren afgehandeld met betrekking tot het functiehuis Doetinchem. Met het GO is afgesproken om de mogelijkheden van het aansluiten bij het functiehuis Achterhoek te onderzoeken. Medezeggenschap In 2008 heeft het overleg tussen de portefeuillehouder p&o en de commissie voor georganiseerd overleg (GO) geresulteerd in ondersteuning van het nieuw ingezette personeelsbeleid. Ook werden concrete afspraken gemaakt voor het moderniseren van lokale regelingen op personeelsgebied. In 2008 trad een nieuwe OR aan. De bestuurder en de OR werken op een constructieve en prettige manier samen. Met speciale bijeenkomsten in de startfase van de nieuwe OR is daar ook op geïnvesteerd. De belangrijkste onderwerpen op de agenda van het structurele overleg tussen bestuurder en OR betroffen beleidswijzigingen op het gebied van organisatie en personeel. 127
Integriteit In 2008 is het in 2007 ingezette vernieuwde integriteitsbeleid voortgezet met concrete acties. In de werkoverleggen kwam de integriteitskoffer aan bod, waarbij onder leiding van de interne coach gediscussieerd werd over integriteitsvraagstukken. De uitkomsten van deze als zeer zinvol ervaren overleggen zijn op een visueel aantrekkelijke manier verwerkt op informatieboards, die vervolgens in de bedrijfsrestaurants werden geplaatst met de bedoeling het thema permanent onder de aandacht te brengen van het personeel. In 2008 is één melding van vermeende integriteitsschending onderzocht. Het onderzoek wees uit dat geen sprake was van plichtsverzuim. Huisvesting Begin 2008 definieerden wij de ambities voor onze dienstverlening. Door het ontwikkelen van een 'bruisend stadsplein' met publieksfuncties aan en op het plein. Het 'oude' stadhuis wordt het nieuwe bestuurscentrum. Gestart is met een onderzoek naar het verplaatsen van de warenmarkt. Met de ketenpartners van WMO en WI wordt overlegd dat de herhuisvesting plaats krijgt in de nabijheid van het stadhuis. Deze ambities ondersteunen de visie in het plan “Bruisend Stadsplein” van het masterplan Schil. Voor het realiseren van deze ambities is een projectstructuur neergezet met de volgende projecten: - renovatie stadhuis - herhuisvesting keten WMO/WI - tijdelijke huisvesting - herinrichting stadhuisplein Einde 2008 is het project “verbouwing pand Havenstraat” toegevoegd. Renovatie stadhuis Het in de eerste helft van 2008 gerealiseerde huisvestingsconcept heeft als kenmerken gekregen; flexibiliteit, functionaliteit, zakelijk verantwoord en vitaliteit. Deze kenmerken van het huisvestingsconcept zijn tezamen met het dienstverleningsconcept en een werkplekcalculatie opgenomen in het programma van eisen(PvE). De technische kwaliteiten voor het stadhuis zijn gedefinieerd en getoetst door een bouwfysisch adviesbureau. Om financiële mogelijkheden te krijgen voor de eerste fasen van dit project is in de juliraad een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld. De europese aanbesteding heeft ertoe geleid dat aan I'm architecten uit Deventer dit project is gegund. Met de acceptatie van het document over de voltooiing van de definitiefase van het project renovatie stadhuis kon begin 2009 de stap worden gezet naar de ontwerpfase. Vastgesteld werd dat met de neergelegde planning en middelen het project gerealiseerd gaat worden. Bereikt wordt dat begin 2011 een gerenoveerd stadhuis wordt opgeleverd. Herhuisvesting keten WMO/WI In de juliraadsvergadering is de urgentie van de huisvestingssituatie van de WMO-winkel en de afdeling werk en inkomen aangegeven. De geschetste kaders gaan uit van het concentreren van onze dienstverlening en de ketenpartners in de nabijheid van het stadhuis. Dit in het belang van de kwaliteit van de dienstverlening en een efficiënte organisatie. De onderzoeksfase waarbij samen met ketenpartners de huisvestingsmogelijkheden op een rij zijn gezet heeft erin geresulteerd dat in oktober door de raad is besloten om een krediet ter beschikking te stellen voor de verwerving van de vastgoedobjecten Terborgseweg 25/Plantenstraat 2 (Rabobank). In de laatste maanden is gewerkt aan de eigendomsoverdracht en de huurovereenkomst met als uiteindelijk doel dat de gemeente dit object in 2011 in gebruik neemt. Tijdelijke huisvesting De renovatie van het stadhuis maakt dat minimaal gedurende het jaar 2010 de bewoners/gebruikers van het stadhuis op andere locaties hun huisvesting gefaciliteerd krijgen. Vanaf oktober is een onder128
zoek gestart naar de eisen/mogelijkheden. Ervaring leert dat met het voorzien in tijdelijke huisvesting grote financiële bedragen zijn gemoeid. In de afweging zullen naast bereikbaarheid, kwalitatieve huisvestingseisen, duurzaamheid en efficiency een stevige plaats krijgen. ICT-infrastructuur In april is de gezamenlijke ict-infrastructuur van Oude IJsselstreek en Doetinchem opgeleverd. Bereikt is dat er aan de gebruikers een hogere continuïteit en beschikbaarheid kan worden geboden en dit tegen lagere kosten. Deze woorden zijn in het 3e kwartaal ook omgezet in daden door middel van het uitvoeren van twee succesvolle uitwijktesten. Binnen een tijdspanne van 4 uur konden alle ictdiensten van Doetinchem vanuit Oude IJsselstreek weer worden aangeboden en vise versa. De toenemende vraag naar opslag van data heeft gemaakt dat er in het laatste kwartaal van 2008 gestart is met een volgend gezamenlijk project “Vervanging backup infrastructuur”. Technische veroudering, hoge exploitatiekosten en het feit dat de benodigde tijdspanne voor de backup te lang werd vormden de belangrijkste overwegingen voor dit project waarvan de realisatie wordt verwacht voor de zomer van 2009. De 1e stap is gezet van het project om de agenda/mail omgeving te brengen naar de meest recente versie. Test-trajecten van deze migraties van de outlook/exchange omgeving leerden dat grote zorgvuldigheid nodig was bij een organisatie-brede overgang. Momenteel maakt de organisatie gebruik van de voorlaatste versie en na grote problemen met de agenda-synchronisatie lijkt er bijna een organisatiebrede stabiliteit te zijn. Parallel met dit project liep de vervanging van de electronische agenda's en de introductie van een nieuwe dragende techniek voor de agendasynschronisatie. Met deze techniek is de electronische agenda altijd actueel. Het dienstenaanbod van het team ict-beheer krijgt bredere belangstelling. Naast de regio Achterhoek heeft ook het cultureel centrum 'de Gruitpoort' de aansluiting gezocht. In het laatste kwartaal zijn er na bestuurlijke intenties ook op ambtelijk niveau gesprekken gestart met de gemeente Doesburg. Besluitvorming over de samenwerking wordt verwacht in het voorjaar van 2009. Informatievoorziening De vruchten van het project dienstverlening zijn in 2008 groot geweest. Het nieuwe raadsinformatiesysteem met daarop alle bestuurlijke documenten geniet veel belangstelling en ter vergroting hiervan is einde 2008 besloten tot een proef met audio/video via internet. Vanuit het team advies van de afdeling services is naast projectleiding en participatie een grote bijdrage geleverd aan het project dienstverlening en in het bijzonder de E-dienstverlening. De projectresultaten krijgen op een andere plaats binnen de jaarrekening hun aandacht. Naast het operationaliseren van nieuwe ontwikkelingen vraagt het internetmedium ook om een actuele presentatie van de informatie. Het komen tot een goede beheersorganisatie heeft veel aandacht gevraagd en al deze energie heeft er toe geleid dat de website binnen de overheidsranking een vaste waarde is geworden bij de beste 150 gemeentelijke websites. Ook binnen de interne bedrijfsvoering zijn er weer nieuwe stappen gezet om te komen tot verdere optimalisering en stroomlijning van de processen. Digitaliseren van de processen bij APV en milieuhandhaving werden opgevolgd met beroeps- en bezwaarschriften. 2008 stond ook in het teken van vervanging van informatiesystemen. Zo kon het project vervanging van het financiële systeem worden afgerond en werd de basis gelegd voor vervangingstrajecten van andere informatiesystemen. Bij al deze trajecten in informatiseringsprojecten is een belangrijke basis de procesbeschrijving. Dit instrument waarbij herontwikkeling van bedrijfsprocessen naast rechtmatigheid een belangrijk aspect is, wordt nu organisatiebreed omarmd.
129
Informatiebeveiliging Op technisch niveau is uitvoering gegeven aan de uitwijktesten. Daarbij heeft ook de GBA-audit zijn plaats gekregen. Evenzo is begin 2008 mede uitvoering gegeven aan de Suwinet-audit. Uit deze audits komt een goed beeld naar voren van de aandacht die onze organisatie heeft voor informatiebeveliging. Wel leert eea dat de beleidsvorming actualisatie behoeft. Tevens is operationalisatie van de cleandeskpolicy een belangrijk aandachtspunt. Invoering hiervan wordt nu voorzien binnen het nieuwe huisvestingsconcept. Inkoop De betrokkenheid van de inkoper bij de diverse aanbestedingstrajecten was erg groot. Inzet is geleverd bij oa. trajecten als inhuur flexwerk(uitzendkrachten), WMO-hulpmiddelen, print-/kopieer/scanfaciliteiten, kantoorartikelen en cartridges. Inkoop en aanbesteding vraagt om een juiste toepassing van beleid en regels. Ter borging van de rechtmatigheid heeft de inkoopadviseur geregeld een adviserende of begeleidende rol moeten spelen bij de aanbestedingstrajecten als bouwrijpmaken, reconstructies en revitaliseringen. Einde 2008 lag er bij de inkoper een zodanig grote projecten-portefeuille dat dit ertoe heeft geleid dat er tijdelijke uitbreiding is geregeld. Met deze formatieuitbreiding kon succesvol invulling worden gegeven aan de vraag naar begeleiding bij de inkoopprojecten maar ook aan de vraag om te komen met een rapportage naar de rechtmatigheid van de inkopen over 2008. Ook komt er steeds helderder zicht op de wijze waarop de Achterhoekse gemeenten hun inkoopsamenwerking gestalte willen geven. De rapportage zal in het voorjaar van 2009 aan het Directeuren Netwerk Achterhoek worden aangeboden.
130
Paragraaf 6: Verbonden partijen
Inleiding Vanwege bestuurlijke, beleidsmatige en/of financiële belangen en mogelijke risico’s is het gewenst dat in de begroting en de jaarrekening aandacht wordt besteed aan derde rechtspersonen, waarmee de gemeente een band heeft. Voor deze paragraaf is het criterium daarvoor gelegd bij de vraag of de gemeente bij die partijen een bestuurlijk en financieel belang heeft. Indien aan beide criteria wordt voldaan is sprake van een verbonden partij. Het gaat dan concreet om deelnemingen (vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: zeggenschap in het beleid van de rechtspersoon door een bestuurszetel of door stemrecht. Van een financieel belang is sprake als de gemeente uit hoofde van de deelneming middelen kwijt is als de rechtspersoon in financiële problemen komt. Als de financiële relatie uitsluitend bestaat uit inkomens- en/of vermogensoverdrachten (subsidies), is geen sprake van een financieel belang. Deze relaties worden niet in de paragraaf verbonden partijen beschreven. Als daartoe vanuit de kaderstellende rol aanleiding is, worden deze relaties direct bij de programma’s beschreven. Als geen sprake is van bestuurlijke zeggenschap wordt de relatie evenmin in deze paragraaf beschreven. Eventuele financiële risico’s worden dan in de paragraaf weerstandsvermogen beschreven. Belang voor de raad Een gemeente kan grotendeels zelf bepalen hoe een bepaalde taak wordt uitgevoerd. De gemeente kan er bijvoorbeeld voor kiezen de uitvoering zelf ter hand te nemen of juist de uitvoering te regelen via een gemeenschappelijke regeling met een aantal regiogemeenten. Maar vaak zijn ook andere oplossingen mogelijk, zoals bijvoorbeeld het verstrekken van een subsidie aan een private stichting. Het belang van verbonden partijen is dat deze vaak beleid uitvoeren dat de gemeenten in principe ook zelf kunnen (blijven) doen. De gemeente houdt de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma’s. Kernvragen zijn of de doelstellingen van de gemeente via de verbonden partijen gerealiseerd worden. Het tweede belang betreft het budgettaire beslag en de financiële risico’s die de gemeente met verbonden partijen kan oplopen en de daaruit voortvloeiende budgettaire gevolgen. De gemeente zal telkens moeten afwegen welke aanpak de beste garantie geeft dat de taak wordt uitgevoerd op een manier zoals de gemeenten voor ogen staat en op welke manier de gemeente voldoende inhoudelijk en financieel toezicht heeft in het uitvoeren van een taak. Welke verbonden partijen Verbonden partijen van de gemeente Doetinchem zijn de Regio Achterhoek, Veiligheidsregio Noorden Oost-Gelderland (VNOG), het Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL), GGD Gelre Ijssel en Wedeo. Daarnaast participeert de gemeente middels een aandelenpakket onder andere in de nutsbedrijven NUON, Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) en Vitens. Ook heeft de gemeente een bestuurlijk en financieel belang in Amphion NV en nemen we deel aan het “Revolving Fund” van de stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN). Op enkele van deze verbonden partijen wordt vervolgens kort ingegaan. Regio Achterhoek Dit samenwerkingsverband is een gemeenschappelijke regeling waaraan acht gemeenten uit Oost Gelderland deelnemen. De aangesloten gemeenten hebben een aantal taken aan de Regio overgedragen.
131
Tot voor kort werd er samengewerkt op een groot aantal beleidsterreinen waaronder economie, verkeer en vervoer, ruimtelijke ontwikkeling, milieu en afval en zorg en welzijn. In 2007-2008 heeft er een intensief proces van discussie en herbezinning plaatsgevonden op het takenpakket van de Regio Achterhoek. In juli 2008 is dit proces afgerond. Eén van de belangrijkste wijzigingen is dat er voortaan gewerkt zal worden volgens een door de gemeenteraden vastgestelde Strategische Agenda. In deze agenda zijn de programma's opgenomen waarop in de komende jaren zal worden samengewerkt. De Strategische Agenda bestaande uit de programma's: - Duurzame economie - Mobiliteit - Vrijetijdseconomie - Regiomarketing, lobby en externe betrekkingen In 2008 is voor de Regio Achterhoek een bedrag van afgerond € 511.000 betaald aan inwonerbijdrage. Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) Dit samenwerkingsverband is een gemeenschappelijke regeling waaraan 21 Gelderse gemeenten dienen deel te nemen. Binnen de VNOG werken de aangesloten gemeenten samen (multidisciplinair) op het gebied van voorbereiding en bestrijding van rampen en grote incidenten door de brandweer, de GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen) en de politie. In de jaarrekening 2008 is een bedrag van afgerond € 536.500 betaald aan inwonerbijdrage VNOG. Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL) Het recreatieschap heeft tot taak de behartiging van het gemeenschappelijk belang van de deelnemende gemeenten voor de ontwikkeling van recreatieve en toeristische mogelijkheden in het gebied. Aan het Recreatieschap nemen gemeenten uit de Achterhoek en de Liemers deel, waaronder onze gemeente. In de jaarrekening 2008 bedroeg onze gemeentelijke bijdrage afgerond € 123.000. GGD-Gelre Ijssel Per 31 december 2004 is de GGD van de Regio Achterhoek gefuseerd met de GGD Stedendriehoek tot de GGD Gelre-IJssel. Hieraan nemen de Achterhoekse gemeenten en de gemeenten uit de Stedendriehoek deel. Zij heeft tot doel de uitvoering van de taken vallend onder de Wet collectieve preventie volksgezondheid. In de jaarrekening 2008 is een bedrag van afgerond € 789.000 betaald aan bijdrage GGD-Gelre Ijssel. Wedeo Wedeo heeft tot taak de gemeenschappelijke belangen te behartigen van de deelnemende gemeenten op het gebied van de sociale werkvoorziening. Onze gemeente heeft daarnaast uitvoering van gesubsidieerde arbeid en een deel van de groenvoorziening aan Wedeo opgedragen. In de jaarrekening 2008 is een bijdrage aan Wedeo opgenomen van afgerond € 34.000. Daarnaast is uit afrekeningen voorgaande jaren in 2008 € 98.000 ontvangen. Nuon Nuon is een internationaal concern dat actief is op het gebied van opwekking, marketing, verkoop en distributie van elektriciteit, gas en warmte en daarmee samenhangende producten en diensten. Met het bestuurlijke en financiële belang van de overheid in de ‘nutsbedrijven’ wordt mede de continuïteit van de levering van elektriciteit, gas en water beoogd. De grootste aandeelhouders van Nuon zijn de provincies Gelderland en Noord-Holland, BV houdstermaatschappij Falcon en de gemeente Amsterdam. Zij houden gezamenlijk ruim driekwart van de in totaal ruim 128 miljoen aandelen Nuon. Het overige deel wordt gehouden door circa 55 kleinere, gemeentelijke aandeelhouders en de provincie Flevoland. 132
In de jaarrekening 2008 is afgerond € 2.639.000 aan ontvangen dividend van de Nuon verwerkt. BNG de Bank Nederlandse Gemeenten is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecificeerde financiële dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. De strategie van de bank is gericht op het behouden van substantiële marktaandelen in het Nederlands maatschappelijk domein en het handhaven van een excellente kredietwaardigheid (Tripple A). Daarnaast streeft zij naar een redelijk rendement voor haar aandeelhouders. De BNG biedt financiële diensten op maat, zoals kredietverlening, betalingsverkeer, advisering en elektronisch bankieren. Daarnaast neemt zij deel aan projecten in de vorm van publiek private samenwerking. In de jaarrekening 2008 is afgerond € 110.000 aan ontvangen dividend van de BNG verwerkt. Vitens In 2006 is Vitens gefuseerd met Hydron Flevoland en Hydron Midden-Nederland. Vitens is het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland en levert drinkwater aan 5,4 miljoen mensen en bedrijven in de provincies Flevoland, Friesland, Gelderland, Utrecht, Overijssel en een aantal gemeenten in Drenthe en Noord-Holland. De aandeelhouders van Vitens (gemeenten en provincies) ondersteunen de maatschappelijke doelstellingen van Vitens, met (mede) verantwoordelijkheid voor gezondheid (door veilig en betrouwbaar drinkwater) en een duurzame samenleving met zorg voor de bescherming van natuur en milieu. Voor de aandeelhouders wil Vitens een financieel krachtig bedrijf zijn en een marktconform dividend uitkeren bij een gezonde solvabiliteit In de jaarrekening 2008 is afgerond € 177.000 aan ontvangen dividend van Vitens verwerkt. Amphion NV Doelstelling is het in stand houden van een cultureel centrum in de gemeente Doetinchem ter bevordering van het culturele leven in oostelijk Gelderland. De gemeente is aandeelhouder en draagt naast subsidiëring bij in de stichtingskosten van de nieuwe schouwburg. In de jaarrekening 2008 is een exploitatiesubsidie betaald van afgerond € 501.000 Rozengaarde BV December 2008 is de B.V. Sportcentrum Rozengaarde opgericht waarvan de gemeente 100% aandeelhouder is. Per 1 januari 2009 (aan het begin van het nieuwe boekjaar) zal de verzelfstaniging exploitatie van de afdeling Rozengaarde zijn beslag krijgen in Sportcentrum Rozengaarde B.V.
133
Overzicht bestuurlijk / financieel belang
gemeenschappelijke regeling Regio Achterhoek veiligheidsregio VNOG Recreatieschap Achterhoek Liemers GGD-Gelre IJssel Wedeo vennootschappen Nuon BNG Vitens Amphion Rozengaarde
bijdrage Doetinchem tov andere gemeente in %
bijdrage in e
19,0% 7,0% 18,4% 7,0% 49,6%
511.000 536.500 123.000 789.000 32.000
aantal aandelen in % 0,58% 0,11% 1,31% 72,6% 100%
dividend 2.639.000 110.000 177.000 501.000 0
134
Paragraaf 7: Grondbeleid
De paragraaf grondbeleid is een verplicht onderdeel van de programmabegroting en -rekening conform de bepalingen in het kader van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Tevens is een vertrouwelijk jaarverslag bouwgrondexploitatie 2008 opgesteld. Dit vertrouwelijke verslag geeft inzicht in de ontwikkelingen en de financiële stand van zaken van de verschillende bouwgrondexploitaties. Dit jaarverslag vormt tevens de basis voor deze paragraaf. Inleiding De eigen spelregels omtrent de wijze waarop wordt omgegaan met de grondexploitaties zijn door de raad vastgesteld. Jaarlijks wordt toegezien op de naleving hiervan. De uitgangpunten zijn nader benoemd in bovengenoemd jaarverslag bouwgrondexploitaties 2008. Het afgelopen jaar zijn de grondexploitaties geactualiseerd. Het verwachte eindresultaat na afwikkeling van de aangeboden grondexploitaties bedraagt € 3,1mln, met een contante waarde op 1 januari 2008 van € 2,5 mln. De raad heeft deze grondexploitaties in februari 2009 vastgesteld en deze vormen de basis voor de verantwoording van de jaarrekening 2008. Ontwikkelingen 2008 Voor de grondexploitaties is de openbaring van de kredietcrisis in het afgelopen jaar wel de meest in het oogspringende gebeurtenis. Het Centraal Planbureau voorspelt een zware recessie. Maatregelen van de overheid moeten bijdragen aan beperking van de gevolgen hiervan. De komende jaren zullen economisch gezien zware jaren kunnen worden, met een stevige weerslag op de vastgoedsector. Daarom is in december een taskforce bouwprojecten van start gegaan met als doel de stagnatie en financiële risico’s in bouwprojecten zoveel mogelijk te beperken. Dit doel kunnen we alleen realiseren door in gezamenlijkheid met onze bouwpartners te opereren. Omdat geen tijd verloren mag gaan wordt ambtelijke capaciteit hiervoor vrijgemaakt in 2008 en 2009. Om de inzet effectief te benutten is er reeds door de werkgroep een prioriteitstelling gemaakt van projecten die zowel programmatisch als financieel bijzondere aandacht behoeven zijnde de Veentjes, Burg.v. Nispenstraat, de Heelweg, de IJsseloevers (Hamburgerbroek Noord), de Vijverberg, het Regionale bedrijventerrein en Heideslag Wehl-zuid. Het streven is om bij de 1e financiële monitor 2009 (voor het effect op de begroting 2009), bij de trendnota 2009 (voor het effect op de begroting 2010) en bij de actualisatie van de grondexploitaties concrete maatregelen voor te stellen aan de gemeenteraad. De gemeente heeft veel woningbouwprojecten op stapel. Inzicht in de woningbehoefte en woningvraag is van eminent belang. Hiertoe is medio 2008 een woningmarktbehoefteonderzoek uitgezet. Bij het opmaken van deze jaarrekening is de conceptrapportage van het woningmarktonderzoek aangereikt. Deze zullen moeten leiden tot heroverweging van het gemeentelijk ruimtelijk beleid, en daarmee het grondbeleid. Ook elders in den lande zien we een verschuiving van een actieve gemeentelijke rol naar een meer faciliterende. We hebben op 31 december 2008 € 65 mln geïnvesteerd in de bouwgrondexploitaties. Dit zal terugverdiend moeten worden door de grondverkopen in de realisatie van projecten. Gelet op de opbrengstportefeuille zal een commerciële benadering van verkoop en acquisitie komende jaren extra aandacht behoeven, waarbij eventuele programmatische en stedenbouwkundige aanpassingen voor de moeilijk verkoopbare kavels ondersteunend moet zijn. Ook zullen we de uitgangspunten voor de
135
eerst volgende actualisatie danig moeten bijstellen als het gaat om de kostenkant, doorlooptijden van projecten (fasering), verkoopopbrengsten in relatie tot huizenprijzen en de verkoopbudgetten. Daarnaast zullen ook de uitkomsten van de taskforce bouwprojecten worden meegenomen. In totaal zijn er 33 grondexploitaties, hiervan zijn er 14 in uitvoering en 19 in voorbereiding. Hieronder geven wij een korte samenvatting van de bovengenoemde geprioriteerde bouwgrondexploitaties. Voor een uitgebreide toelichting van de bouwgrondexploitaties wordt verwezen naar het jaarverslag bouwgrondexploitaties 2008. De Veentjes (de Schil) De locatie De Veentjes ligt ten oosten van het stadscentrum het Ei, en wordt begrensd door Nieuweweg, J.F. Kennedylaan, Rozengaardseweg en Dr. Huber Noodtstraat. Het is een groot project dat in vier fasen is ingedeeld. De voor de planvorming benodigde onderzoeken zijn uitgevoerd en het Stedenbouwkundig programma van eisen (SpvE) is bestuurlijk vastgesteld. De verwachting is dat de partijen voor de zomer van 2009 tot een overeenstemming komen ten aanzien van planvorm en programma voor de realisatie van circa 130 woningen (fase 3/4). 1e fase van de ontwikkeling van De Veentjes is de bouw van een parkeerterrein (parkeerdek) op het binnenterrein. Hier is een GSO bijdrage ten behoeve van het oplossen van de parkeerproblematiek rondom de Slinger opgenomen. Met de bewoners wordt het plan verder uitgewerkt in een Programma van Eisen. 2e Fase Wonen in Weelde: Deze fase betreft een ontwikkeling rondom het Hovenstraatje. Dit gebied is in eigendom van derden en slechts zeer beperkt bij de gemeente. Uitgangspunt voor dit gebied is passief grondbeleid. Initiatief voor deze locatie wordt aan de markt overgelaten. 3e Fase (Tweede Paul Kruger): Dit betreft het gebied tussen de schouwburg en de Paul Krugerlaan. Een deel van dit gebied wordt ingenomen door een tijdelijke parkeerplaats. Vóór 1 januari 2010 zal Sité een bouwaanvraag hebben ingediend. Momenteel lopen er onderhandelingen tussen gemeente en Sité over het opbrengend vermogen en de programmaverdeling in het gebied. 4e Fase (Thuis in de stad): De volgende ontwikkeling is de bouw van woningen ter plaatse van de huidige C1000 en de schouwburg, alsmede het bestaande parkeerterrein en restant tijdelijk parkeerterrein. De schouwburg en C1000 kunnen gesloopt worden op het moment dat de nieuwe locaties zijn opgeleverd. Naar verwachting is dat op z’n vroegst tweede helft 2010. Burgemeester Van Nispenstraat (de Schil) De Burgemeester van Nispenstraat ligt aan de noordzijde van de Schil tegen de Veentjes aan. Het project heeft het doel om deze straat onderdeel te maken van het winkel- en cultuurcircuit in de binnenstad van Doetinchem. Het nieuwbouwprogramma, de herbouw van het voormalig lyceum en de Rotterdamsche Bank en restauratie van het voormalige postkantoor, bedraagt ca 6.300 m2 bvo. Het woonprogramma telt 18 appartementen. De noodzakelijke vrijstellingsprocedure is afgerond en de bouwvergunning is verleend. In september 2008 zou vervolgens worden begonnen met de bouw. Door de kredietcrisis bleef de verwachtte verkoop en verhuur ver achter bij de planning. Dit heeft geleidt tot uitstel van de start bouw. In november is door de ontwikkelaar aan de gemeente verzocht om gemeentegarantie te verlenen, teneinde begin 2009 te kunnen starten. Alles afwegende heeft de gemeenteraad op 18 december moeten besluiten daar onder de gegeven omstandigheden geen medewerking aan te verlenen. Dat betekent dat de start bouw thans nog niet heeft plaats gevonden. Wanneer hiermee een aanvang wordt gemaakt is nog niet te bepalen. Voor het Oude Postkantoor is reeds gestart met het ontwerpen van het voorlopige bouwplan. Het jaar 2008 is door de initiatiefnemers gebruikt om met de beoogde gebruikers tot concrete afspraken te komen ten aanzien van gebruik en kosten. Er is echter nog geen overeenkomst gesloten tussen de initiatiefnemers en de gemeente.
136
Heelweg (de Schil) Het gebied kent twee deelgebieden namelijk De IJsseltuinen en De Heelweg. De IJsseltuinen is een volledig private ontwikkeling en is grotendeels opgeleverd. Het plan De Heelweg kent verschillende ontwikkelaars, waaronder de gemeente. Het stedenbouwkundigplan is in 2006 vastgesteld. Dit plan voorziet in de bouw van circa 225 woningen en de verplaatsing van het Graafschap College van het Zaagmolenpad naar de kavel tussen de Energieweg en Maria Montessoristraat (naast ‘t Metzo College). Met de ontwikkelende partijen in het ‘middengebied’ zijn concept exploitatieovereenkomsten overeengekomen. De ondertekening daarvan vindt begin 2009 plaats. De bouwplannen zijn eind 2008 goedgekeurd door de projectbouwmeester. Verwacht wordt dat medio 2009 de bouwactiviteiten kunnen starten. De onderhandelingen t.b.v. de grondaankopen in het ‘middengebied’ tussen de eigenaren en de projectontwikkelaars zijn in een impasse geraakt. In het najaar is de gemeente gevraagd om te bemiddelen. Het oorspronkelijke plan voor Saronixterrein is financieel niet haalbaar. Met de ontwikkelaar van het voormalige Saronixterrein worden de onderhandelingen over een overeenkomst nog gevoerd en wordt gewerkt aan een aangepast stedenbouwkundigplan. Doel is dit traject uiterlijk in het voorjaar van 2009 af te ronden om zo snel mogelijk over te gaan naar de realisatiefase. Voor het gemeentelijke deel (strook Keppelseweg) is de beroepszaak tegen de vrijstellingsprocedure van de gemeentelijke kavels in het voorjaar 2008 afgerond. De uitgifte van de gemeentelijke kavels is op 14 juni 2008 gestart. De kleinere kavels zijn allemaal in optie en één kavel is verkocht. Inmiddels zijn meerdere bouwplannen voor deze kavels in ontwikkeling. Oude IJsseloevers: Hamburgerbroek Noord (de Schil) Hamburgerbroek Noord ligt in het zuiden van de Schil en wordt aan de zuidgrens begrensd door het spoor. Het betreft het gebied langs oevers van de IJssel en het Intermecoterrein. Het totale project beoogt de ontwikkeling van verschillende functies als wonen, winkels, kantoren en voorzieningen. De samenwerking met KWP is bekrachtigd door een addendum op de reeds getekende intentieovereenkomst uit 1999. Op 24 april heeft de raad kennis genomen van de samenwerkingsovereenkomst met KWP waarna deze op 30 september 2008 is ondertekend. In 2009 zullen stedenbouwkundige plannen worden opgesteld voor het Intermeco-terrein en het gebied Oude IJsseloevers. Op dit moment zijn de volgende zaken bepalend voor de voortgang: de planologische procedure t.b.v. ontwikkeling van het Intermeco-terrein, de gewenste en noodzakelijke uitplaatsing van SCA de Hoop en de start van het slopen m.bt. de brandweerkazerne en SCA de Hoop. Vijverberg Zuid Het plan Vijverberg Zuid betreft een woningbouwplan van o.a. ca. 160 woningen met name in het midden en dure segment. Ook worden er een beperkt aantal bijzondere woonvormen gerealiseerd. Het stedenbouwkundigplan is vastgesteld. Inmiddels is de planologische procedure afgerond en is eind 2008 gestart met het bouwrijpmaken van het plangebied. Afspraken met de ontwikkelende partijen zijn vastgelegd in een bouwclaimovereenkomst. Op grond hiervan zijn de gronden aan de gemeente overgedragen voor het bouwrijp maken. Begin 2009 kan worden gestart met de uitgifte van de particuliere kavels. Regionaal Bedrijven Terrein (Wehl) De ontwikkeling van een regionaal bedrijventerrein (rbt) ligt in het gebied gelegen tussen de A18, Weemstraat, Doetinchemseweg en Nieuwestraat. Het gebied heeft een bruto oppervlakte van circa 87 ha. Het rbt wordt als gemengd bedrijventerrein aangemerkt, dat vestigingsmogelijkheden biedt voor diverse soorten en vormen van bedrijvigheid. In het kader van het rbt wordt een samenwerkingsverband opgezet tussen de gemeenten, Doetinchem, Montferland, Oude IJsselstreek en Bronkhorst. De colleges hebben in principe ingestemd met deze samenwerking waaraan ook de herstructurering en revitalisering van bestaande bedrijfsterreinen (HRT-fonds) is gekoppeld. Medio 2009 zullen de raden een besluit nemen over de samenwerking en de financiële randvoorwaarden. 137
Het concept stedenbouwkundig Programma van Eisen is opgesteld en februari 2009 door de raad als uitgangpunt vastgesteld . Doordat deze besluitvorming vertraagd is, is ook de bestemmingsplanprocedure vertraagd. Het veldwerk voor het archeologisch onderzoek is in december afgerond. Het afgelopen jaar zijn met een Wvg-aankoopbeleid grote aankopen gedaan en is al 45% in eigendom van de gemeente gekomen. De concept grondexploitatie (grex) van het RBT is als financiële verkenning in de raad van februari 2009 voor kennis aangenomen. Deze concept grex met een voorlopig verlies van € -4,4 miljoen (NCW) zal worden ingebracht in het toekomstige samenwerkingsverband met omliggende gemeenten. Met als doel om in samenspraak en samenhang het RBT en het Euregionaal bedrijventerrein Montferland (EBT) te ontwikkelen. Heideslag, Wehl Zuid In 2007 is het structuurplan “Land van Wehl” door de raad vastgesteld. Hierin zijn op hoofdlijnen de ruimtelijke functies en kwaliteit voor de toekomst vastgelegd. Eén van de deelplannen betreft de realisatie van een woonwijk (200- 400 woningen) ten zuiden van Wehl. Voor het totale plangebied (circa 34 ha) is in 2008 een stedenbouwkundig programma van eisen opgesteld. Dit heeft in oktober ter visie gelegen en heeft geleid tot een kleine dertig reacties. Het plan wordt in maart 2009 vastgesteld. Voor de eerste fase is eind 2008 gestart met het opstellen van een stedenbouwkundig plan. De eerste fase (circa 6 ha groot), omvat de percelen gelegen ten Westen van de Koksgoedweg, de percelen tussen de Doetinchemseweg en de spoorlijn en de percelen tussen de Koksgoedweg en de Weemstraat. In dit eerste deelgebied zullen ca. 80 bouwpercelen worden uitgegeven. Daarnaast zijn er 55 goedkope huur- en koopwoningen voorzien. Het afgelopen jaar is in het kader van de Wvg grond aankocht. Voor de 1e fase zijn alle gronden nagenoeg in eigendom. Voor de gebiedsontwikkeling Wehl Zuid is een financiële verkenning opgesteld, teneinde inzicht te verkrijgen in de economische uitvoerbaarheid van deze woningbouwlocatie. Op basis van het stedenbouwkundig programma van eisen zal een grondexploitatie worden opgesteld en in maart 2009 worden voorgelegd ter vaststelling aan de gemeenteraad. Kostenverhaal De nieuwe Wet ruimtelijke ordening, die per 1 juli 2008 in werking is getreden, beoogt onder meer een versterking van de positie van het bestemmingsplan, versnelling en vereenvoudiging van planologische procedures en een betere regeling voor het kostenverhaal. Het kostenverhaal heeft betrekking op reguliere exploitatiekosten (plan) en op voorwaarden verhaal bovenwijkse voorzieningen. Het kostenverhaal kan worden vastgelegd in een overeenkomst met de ontwikkelaars (anterieure overeenkomst). Indien dit niet verzekerd is moet het verhaal worden vastgelegd in een exploitatieplan en het fonds bovenwijkse voorzieningen. Exploitatieplan Indien het kostenverhaal niet verzekerd is middels een minnelijke weg dient gelijktijdig met het bestemmingplan een zogenaamd “exploitatieplan” in procedure te worden gebracht. De wet stelt begrenzingen en criteria voor het opstellen van een exploitatieplan. Het is van belang om het onderscheid te onderkennen tussen de grondexploitatie en het exploitatieplan. Het bovenstaande betekent dat het exploitatieplan kan afwijken van grondexploitatie. Hoe we hiermee omgaan zullen we het komend jaar beschouwen bij de nieuwe ontwikkelingen zoals o.a. in Wehl waar dit nu van toepassing is. Fonds bovenwijkse voorzieningen Vanwege de nieuwe Wro is de systematiek van het verhalen van bovenwijkse kosten gewijzigd. Het is wettelijk geregeld dat de gevraagde fondsafdracht moet worden beargumenteerd vanuit de relatie tussen een project en een specifieke bovenwijkse voorziening. Dit betekent dat er gedifferentieerde, project-specifieke fondsafdrachten ontstaan. Een andere belangrijke wijziging in de kostenverhaalsmethodiek is dat niet alle bovenwijkse kosten mogen worden toegerekend, immers bovenwijkse voorzieningen worden mede veroorzaakt door autonome groei. En tenslotte is in de wet een ‘Macro138
aftopping’ ingevoerd. Dit houdt in dat bij negatieve grondexploitaties tot maximaal het bedrag aan opbrengsten kan worden verhaald. Het afgelopen jaar is gewerkt aan een nieuwe methodiek en is het fonds bovenwijkse voorziening door de raad in februari 2009 vastgesteld. Strategische aankopen Eind 2006 en februari 2009 is ingestemd met het instellen van een reserve strategische aankopen met een krediet van € 5 miljoen, hiervan is € 2,5 mln benut. De rentelasten daarvan worden gedekt uit de reserve strategische aankopen. Het afgelopen jaar zijn twee aankopen gedaan, welke gelijk zijn toegerekend aan het project Regionale Bedrijventerrein € 0,5 mln en ‘t Lookwartier € 0,3 mln. Voor dit verslagjaar wordt dus geen beslag gelegd op de reserve. Daarnaast zijn het afgelopen jaar besluiten genomen tot aankoop voor de Veemarkt € 1,4 mln en de Oostelijke randweg € 0,3 mln. Deze aankopen zullen in 2009 plaatsvinden. Vervolgens beschouwen we de volgende projecten ’t Straatje, Lamsweerde, Nieuwe Kerkweg en Doesburgseweg als strategische aankopen. Deze gronden zijn in het verleden aangekocht met doel om tezijnertijd te ontwikkelen. Komende jaren gaan we bezien of toekomstige ontwikkeling realistisch is danwel tot verkoop van deze gronden kan worden overgegaan. Realisatie afgelopen jaar Het afgelopen jaar zijn er vier exploitaties afgesloten en is er voor Dichteren een tussentijdse winst van € 1 mln genomen. Binnen de bouwgrondexploitaties constateren we dat het afgelopen jaar 27 kavels zijn uitgegeven met een totale oppervlakte van 8,2 ha, waarvan 6,2 ha betrekking heeft op het bedrijventerrein Wijnbergen. Bovendien is er voor 34,0 ha aan grond aangekocht, waarvan 21,4 ha betrekking heeft op het Regionale bedrijfsterrein. Het resultaat bouwgrondexploitaties 2008 Het resultaat van de bouwgrondexploitaties wordt verkregen door het nemen van winsten of verliezen op bouwgrondexploitaties, het treffen van voorzieningen en het treffen van voorzieningen voor bijzonder posten. Het jaarresultaat bouwgrondexploitatie 2008 bedraagt -€ 6,4 mln negatief en wordt na bestemming onttrokken aan de reserve grondexploitatie. Winsten/Verliezen op bouwgrondexploitaties € 0,8 mln De afgesloten bouwgrondexploitaties, de exploitatieovereenkomsten en de tussentijdse winstneming van Dichteren ad € 1,0 mln geven per saldo een positief resultaat te zien van € 0,8 mln. Deze resultaten waren nagenoeg voorzien. Voorzieningen voor bouwgrond exploitaties € -7.2 mln negatief Eind september/oktober 2008 zijn de grondexploitaties geactualiseerd en in februari 2009 vastgesteld. Voor alle negatieve grondexploitaties, zoals gepresenteerd bij de actualisatie, zijn voorzieningen getroffen. Voor de waardebepaling is de contante waarde per 31 december 2008 aangehouden. Voor detailinformatie verwijzen we naar de toelichting van de exploitaties in het jaarverslag bouwgrondexploitatie.
139
Financiële toelichting op de grondexploitaties In het hoofdstuk toelichting op de diverse exploitatieplannen in het jaarverslag bouwgrondexploitaties wordt per exploitatie inzicht gegeven. Hier in deze paragraaf beschouwen we het totaal in miljoenen:
Dienstjaar: 2008 Act.
Omschrijving activiteit
totaal grondexploitatie
Boekwaarde 1januari
Boekwaarde 31december
restant beschikbaar
Begroot in Mutaties in dienstjaar dienstjaar
Saldo begroot mutaties
0 Verwervingen
70,8
61,6
79,8
-9,0
11,4
18,2
-6,8
1 Bouwrijpmaken
53,8
41,6
43,3
10,5
2,9
1,7
1,2
2 Plan en Vatkosten
36,2
30,3
34,0
2,2
2,6
3,7
-1,1
3 Woonrijpmaken
14,9
0,0
1,7
13,2
0,9
1,7
-0,8
4 Diverse kosten
42,8
11,4
13,6
29,1
2,9
2,2
0,7
5 Rente en Beheer
25,3
19,9
22,4
2,9
1,8
2,5
-0,8
-51,9
-19,7
-21,7
-30,2
-3,6
-1,9
-1,6
-194,9
-95,4
-107,9
-87,0
-9,5
-12,5
3,0
-3,1
49,7
65,2
-68,3
9,4
15,5
-6,1
6 Overige opbrengsten 7 Grondverkopen Totaal generaal
Saldo begroot-mutaties Het totaal van de grondexploitatie ad € 3,1 mln is de cumulatie van de eindwaarden van de projecten (contante waarde = € 2,5 mln). De werkelijke kosten en opbrengsten “mutaties in dienstjaar” ten opzichte van de gerekende budgetten “begroot in dienst- jaar” in 2008 laten een overschrijding zien van € 6,1 miljoen. Een eerste reactie zou duiden op een extra druk op de grondexploitaties. Echter hierbij merken wij op dat de overschrijdingen mede veroorzaakt worden omdat van enkele grondexploitaties geen begroting is opgenomen, omdat deze nog niet zijn vastgesteld. Het betreft met name het Regionaal bedrijventerrein en Heideslag Wehl voor een bedrag van € 8,8 mln. Gelet op het reeds geïnvesteerd vermogen dient op korte termijn voor deze projecten een grondexploitatie te worden vastgesteld. Als we deze projecten buiten beschouwing laten geeft het verschil t.o.v. de gerekende budgetten voor 2008 een onderschrijding van € 2,6 mln. De budgetten schuiven door naar de volgende jaren. Bij de jaarlijkse actualisatie worden de boekwaarde en jaarbudgetten aangepast en komen de effecten tot uitdrukking in de resultaten van de grondexploitaties. Voor het rekeningresultaat van 2008 heeft dit geen invloed. Wel zegt het iets over de voorgenomen investeringen in relatie tot de werkelijkheid. Gelet op het feit dat het een onderschrijding betreft met een beperkte financiële impact, gaan we er hier niet nader op in. We verwijzen naar de toelichting in het jaarverslag bouwgrondexploitaties 2008.
140
Mutaties in dienstjaar Hier geven we toelichting op de werkelijke mutaties ad € 15,5 mln van het afgelopen jaar. De beginboekwaarde ad € 49,7 mln is met € 15,5 mln toegenomen naar € 65,2 mln. De volgende grote uitgaven hebben zich voor gedaan: Grondverwerving ad € 18,2 mln: - Vijverberg ad € 7,4 mln n.a.v. de bouwclaim overeenkomst, Regionaal bedrijventerrein ad € 6,4 mln (passief aankoopbeleid Wvg), ‘t Lookwartier ad € 1,2 mln met name de aankoop van Sité t.b.v. schouwburg, Bouw/woonrijpmaken ad € 3,4 mln: - Veemarkt € 1,5 mln, Hamburgerbroek zuid € 1 mln en Ruimzicht € 0,4 mln. Plan en VATkosten ad € 3,7 mln: - De uitgaven hebben voornamelijk betrekking op de volgende gebieden, te weten: Regionaal bedrijventerrein, Heideslag Wehl, Veemarkt, Wijnbergen woongebied, Hamburgerbroek zuid, Vijverberg, Heelweg en Hbb Ijsseloevers. De hoogte van deze investeringen in deze gebieden bedraagt ca € 1,8 mln. Daarnaast is er voor € 1,1 mln ten laste van het project Hamburgerbroek verantwoord. Dit heeft met name betrekking heeft op de afwikkeling van het projectbureau (oude/nieuwe stijl), welke met ingang van 2009 structureel is opgenomen in de gemeente begroting. Diverse kosten ad € 2,2: - De uitgaven hebben betrekking op de afdracht aan het fonds bovenwijkse voorzieningen ad €1,9 mln. Rente en beheerskosten ad € 2,5 mln: - Betreft met name de financieringsrente ad € 2,0 mln en de algemene beheerskosten € 0,5 mln welke wordt omgeslagen over de grondexploitaties. De onderhoudskosten van de in eigendom hebbende gebouwen en gronden worden per saldo gecompenseerd door de huur- en pachtopbrengsten. Overige opbrengsten negatief € 1,9 mln: - Dit betreft o.a. de Erfo subsidies ad € 1,1 mln t.b.v. Hamburgerbroek en de revitalisering Keppelseweg, de exploitatiebijdragen van enkele ontwikkelaars ad € 0,8 mln. en meerdere provinciale bijdragen ad € 0,5 mln w.o. archeologische opgravingen in Wijnbergen en de bedrijfsverplaatsing ’t Lookwartier. Tegenover deze inkomsten staat de tussentijdse winst neming van € 1 mln van het project Dichteren. Grondverkopen -/- € 12,5 mln: - Het afgelopen jaar zijn de volgende “grote” verkopen ingeboekt, te weten Bedrijventerrein Wijnbergen ad € 7,9 mln ( ha bedrijfsterrein), Hamburgerbroek-zuid ad € 2,2 mln (belasting kantoor) en ’t Lookwartier € 1,0 mln (verkoop aan Amphion). Kredieten De investeringen € 30 mln. (excl. inkomsten) van het afgelopen jaar passen binnen de grenzen van de door de raad verleende kredieten. Het afgelopen jaar is door de raad in totaal voor de grondexploitaties een bedrag van €13,8 mln (incl. strategische aankopen) aan kredieten verstrekt. Door de raad zijn er in februari 2009 aanvullende kredieten beschikbaar gesteld, te weten € 6,6 mln in het kader van de actualisatie van de grondexploitaties en € 10,7 mln voor het Regionaal bedrijventerrein. Het totaal van alle lopende grondexploitaties bedraagt € 285,3 mln (incl. febr. 2009). Wat nog benut kan worden is het restant beschikbare bedrag van € 87,8 mln. Hierbij merken wij op dat bij actualisatie de focus vooral gericht op aanvullingen. Eerder aangevraagde kredieten die naderhand lager blijken te zijn, bijvoorbeeld een verwachte ontwikkeling welke door derden wordt gedaan of een ingrijpende wijzigingen als gevolg van stedenbouwkundige aanpassingen, zullen bij de volgende actualisatie worden meegenomen en mogelijk leiden tot aframingen. De kredieten zijn project gerelateerd. De reserve grondexploitatie De reserve grondexploitatie per 31 december 2007 was € 1,2 mln. Rekening houdend met de bestemming van het resultaat van 2007 ad € 6,4 mln (positief ), een bijdrage aan het Centrumgebied 141
Oosseld ad -€ 0,5 mln waarvoor een dekking uit de grondexploitatie was voorzien (conform raadsbesluit 2006) en de rente 2008 bedraagt het saldo per 31 december 2008 € 7,1 mln. Ten laste van deze reserve wordt, na bestemming van het gemeentelijk rekeningsresultaat 2008, het resultaat van de bouwgrondexploitaties 2008 ad -€ 6.4 mln (zie toelichting op het resultaat) in mindering gebracht. Na bovengenoemde bestemming bedraagt de reserve € 0,7 mln. Deze ontwikkeling was, met uitzondering van de voorziening voor ’t Lookwartier € 1,7 mln (nieuwbouw school welke bij de actualisatie van de grondexploitaties in februari 2009 aan de raad is gemeld), nagenoeg voorzien in de programmabegroting. In 2006 is door de raad het Cascade-model ingevoerd. Om incidentele tegenvallers te bekostigen zonder dat begroting en beleid (direct) aangepast dient te worden is een bepaald niveau van weerstand vermogen noodzakelijk. De benedengrens is bepaald op 10% van de boekwaarde. De hoogte van dit percentage is mede tot stand gekomen vanuit de omstandigheid dat in 2006 alle projectrisico’s nog niet geheel in beeld waren. Inmiddels is dit inzicht aanmerkelijk verbeterd en zijn, conform de BBV, voorzieningen getroffen voor gecalculeerde negatieve exploitatieresultaten. In het voorjaar van 2009 zal, ook in relatie tot de kredietcrisis, bij de begrotingsbehandeling 2010 dit uitgangpunt nader worden beschouwd. De raad heeft bij de actualisatie van de grondexploitatie in februari 2009 besloten het Cascade model toe te passen, zijnde 10% van de boekwaarde. Dit wordt bij deze jaarrekening geëffectueerd. Bij de uitgangspunten over de hoogte van de reserve wordt geen onderscheid gemaakt in begin- en eindboekwaarde. Bij de actualisatie in februari 2009 wordt gesproken over een reserve van € 5 mln. Dit is genomen van de beginboekwaarde. Dit gegeven houden we aan en komen bij de beschouwing over de hoogte van de reserve hier nader op terug. Dit betekent dat van het gemeentelijk rekeningsresultaat 2008 een bedrag van € 4,3 mln wordt bestemd voor de reserve grondexploitatie, waardoor deze reserve op het benodigde niveau wordt gebracht van € 4,97 mln, zijnde 10% van de beginboekwaarde. De voorzieningen voor de grondexploitaties De voorzieningen voor de grondexploitaties bedraagt per 31 december 2007 € 2,5 mln. Naar aanleiding van de actualisatie van de grondexploitatie worden voor de negatieve exploitaties voorzieningen getroffen. Bij het resultaat van de bouwgrondexploitaties 2008 zijn deze genoemd voor een totaal ad € 7,2 mln. De stand per 31 december 2008 van de voorzieningen bedraagt € 9,8 mln. Na afsluiting van de diverse bouwgrondexploitaties worden de verliezen ten laste van de voorziening genomen. In onderstaand overzicht wordt de ontwikkeling voor de komende jaren van de voorzieningen in beeld gebracht (voorste schijf). Vervolgens (middelste schijf ) een prognose van de reserve bouwgrondexploitatie. Hierbij is rekening gehouden met de verwachte resultaten van de exploitaties zoals deze bij de laatste actualisatie zijn vastgesteld en de bovengenoemde resultaat bestemmingen. Buiten beschouwing gelaten zijn de grondexploitaties van het Regionaal bedrijventerrein en Heideslag Wehl, aangezien deze grondexploitaties niet zijn vastgesteld. En tenslotte geeft de achterste schijf de ontwikkeling van de reserve en voorzieningen samen weer.
142
Bedragen in mln.
Reserve en voorzieningen Grondexploitaties 24,0 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
jaren Risico's Risico’s-Algemeen In de gemeente Doetinchem is een sluitende bouwgrondexploitatie uitgangspunt. Dit betekent echter niet dat geen risico is verbonden aan de grondexploitatie. Bij het opstellen van de diverse plannen wordt ingespeeld op risico’s, doch gedurende de uitvoering van het project is het mogelijk dat zich alsnog risico’s voordoen welke vooraf niet of niet juist zijn ingeschat. Zo worden de risico’s vaak groter naarmate het project zich over een langere periode uitstrekt. De risico’s zijn te verdelen in projectrisico’s (gebiedsgerelateerde risico’s) en marktrisico’s (algemene risico’s op alle gebieden). Veelal is met de projectrisico’s rekening gehouden bij de opstelling van de exploitatieopzet, omdat deze voorzienbaar zijn op het moment dat de grondexploitatie wordt gemaakt. Laat onverlet dat zich gedurende de ontwikkeling nieuwe zaken kunnen voordoen (bodem, archeologie e.d.). Veelal wordt in een exploitatieopzet rekening gehouden met een algemene reservering (post onvoorzien). Deze kan worden ingezet voor onvoorziene projectrisico’s. De marktrisico’s komen voort uit de veranderende economie, maatschappelijke ontwikkelingen en of wetgeving. De vraag uit de markt laat zich over een langere termijn niet altijd voorspellen. Dat geldt nu zeker ook voor de gevolgen van de kredietcrisis zoals hoogte van de rente, prijsniveau van woningen en inflatie. Al deze factoren hebben grote invloed op de uitkomsten van de exploitaties. Ook mogelijke eigen gemeentelijke bijdragen en subsidies van andere overheden hebben invloed. Te denken valt hierbij aan bijdragen van het fonds bovenwijkse voorzieningen maar ook aan Europese of provinciale bijdragen (GSO-subsidies) en/of bijdragen van derden. Bij de actualisatie wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met de risico’s. De plan- en voorbereidingstrajecten zijn zeer intensief en vergen veel tijd. De beschikbare budgetten zijn bepaald op basis van de 26% van bouw- en woonrijpmaken. De werkelijke inzet laat zich niet altijd vangen binnen dit budget. Voor de beheersing van de budgetten zijn de eerste stappen gezet en er wordt meer en meer gewerkt met interne offertes en de begrote jaarschijven. Ook hier zullen de gevolgen van de kredietcrisis invloed hebben op de kosten e.e.a. in relatie tot de mogelijke langere doorlooptijden van de projecten. De nieuwe Wro stelt grenzen aan de plankosten bij particuliere planontwikkeling. Risico’s financieel-economische crisis Eén van de belangrijkste financiële risicovelden vanwege de financieel-economische crisis is het geheel van onze bouwprojecten. Een eerste (globale en indicatieve) inschatting is gemaakt van de mogelijke consequenties van de crisis op het financieel resultaat van de bouwprojecten. Het onderzoek van 143
onze gemeente naar de gevolgen van de economische crisis, dat in verschillende scenario’s is uitgewerkt, geeft aan dat de maximale risico’s als gevolg van het verslechterende resultaat op maximaal € 11,5 miljoen worden geschat. Uiteindelijk is dit mede afhankelijk van nog te maken keuzes en het vinden van additionele middelen (bijvoorbeeld bijdragen van derden). De huidige situatie noodzaakt niet tot het treffen van extra voorzieningen omdat nog geen sprake is van onomkeerbare verliezen. Risico’s projecten Ruimzicht (de Schil) Het tijdstip van het te gelde maken van de grondtransactie is afhankelijk van het moment waarop 60% van de appartementen is verkocht. Wel is er een einddatum afgesproken van 1 januari 2011. Dit geeft mogelijk een rente verlies door een latere realisering van het programma. De Veentjes (de Schil) Het beeld met betrekking tot het ontwikkelen van dit gebied tussen gemeente en Sité Woondiensten loopt nog uiteen. Financiële implicaties kunnen in dit stadium van onderhandelingen nog niet worden gegeven. Burgemeester Van Nispenstraat (de Schil) Voor de ontwikkeling van het Oude Postkantoor moet eerst nog een overeenkomst worden gesloten over de verkoop van het pand. In de huidige planning is de start bouw van het Lyceum vertraagd onder invloed van de kredietcrisis Het tijdstip van het te gelde maken van de grondtransactie is afhankelijk van het moment waarop 60% commercieel is verkocht. Ook hier geeft dit mogelijk een rente verlies door een latere realisering van het programma. Heelweg (de Schil) Op basis van een exploitatieovereenkomst bestaat de mogelijkheid om kosten te verhalen. Als het gebied niet volledig tot ontwikkeling komt dan vervalt daarmee ook de verhaalsmogelijkheid en kan de gemeente een deel van haar kosten niet verhalen. Ook de interesse voor de grote gemeentelijke kavels is nog beperkt, dit geeft een risico voor vertraging van de inkomsten. De uitkomsten van het bij te stellen plan voor het Saronixterrein is nog niet bekend. De mogelijke financiële consequenties kunnen nog niet worden aangegeven. 't Lookwartier (de Schil) In alle plannen met betrekking tot de realisering van de Ruimzichtlaan en het Lookwartier is aangegeven dat de projectplanning extreem kort is, als gevolg van de opleveringsdata van de nieuwbouw van de schouwburg, de parkeergarage en de school. Er zijn nauwelijks proceduretijden opgenomen. Er zijn wel zienswijzen en bezwaren ingediend tegen de verschillende procedures in het gebied. Dit kan uiteindelijk leiden tot een mogelijke (tijdelijke) stoplegging c.q. vertraging van bouwactiviteiten. Belangrijk aandachtspunt voor dit project is ook de verkoop van de kavels en woningen, mede met het oog op de huidige economische omstandigheden. Veemarkt (Schil) Belangrijk aandachtspunt is ook hier de verkoop van de kavels. Oude IJsseloevers/Intermeco: Hamburgerbroek Noord (de Schil) Voor de gemeenschappelijk exploitatiemaatschappij (GEM) wordt een sluitende grondexploitatie nagestreefd, waarbij het risico’s 50/50 worden verdeeld tussen de gemeente en KWP. Daarbij garandeert KWP een opbrengst van de woningen en voorzieningen van minimaal € 16 mln. In de gezamenlijke grondexploitatie is rekening gehouden met een opbrengst van € 20,6 mln. Voor de voortgang zijn de planologische procedure, de uitplaatsing van SCA de Hoop en de brandweer van belang.
144
Hamburgerbroek zuid (Schil) Het mogelijk niet afzetten (van een deel) van de kantoorvolumes is een financieel risico bij de deelexploitatie Hamburgerbroek Zuid. De ontsluiting van het terrein aan de zuid-westzijde zal wel eerder aangelegd moeten worden om de gemeentelijke kantorenlocatie (Stationsplein Zuid) te kunnen ontwikkelen. Deze (gedeeltelijk) verhaalbare kosten zijn afhankelijk van door derden te ontwikkelen deelgebied Vredenstein. Wijnbergen Woongebied Samen met alle andere in voorbereiding zijnde woningbouwprojecten in Doetinchem bestaat het risico dat de afzet, mede door de financiële crisis, van (bepaalde typen) woningen stagneert. Een ander risico is het kostenverhaal, Wijnbergen Midden Westen zal op basis van zelfrealisatie tot stand komen, waarbij met partijen een exploitatieovereenkomst dient te worden gesloten. Momenteel vinden onderhandelingen plaats met de Ontwikkelingscombinatie Wijnbergen Het Oosten (OCWO) om tot definitieve realisatieafspraken te komen in het kader van de afwikkeling van de bouwclaim. Gemaakte bestuurlijke afspraken worden door partijen verschillend geïnterpreteerd. Vijverberg Zuid Bij een bouwclaimmodel maakt de gemeente de gronden bouwrijp. De gemaakte kosten worden vergoed bij de uiteindelijke overdracht (verkoop) van de gronden aan de ontwikkelaar en verkoop van de gemeentelijke kavels. Voor laatsgenoemde draagt de gemeente het afzetrisico van een eventuele verslechtering van de economische omstandigheden. In de bouwclaimovereenkomst zijn afspraken gemaakt over afnamemomenten waardoor een groot deel van de afname aan de ontwikkelaar gewaarborgd zal zijn en het risico van vertraging in de uitgifte beperkt is. Regionaal Bedrijventerrein Risico's worden zoveel mogelijk beheerst door het voeren van een strategisch grond- en ontwikkelingsbeleid. De omvang van het plangebied is substantieel (bruto ca 85,7 ha.) Daarnaast bevinden zich in het plangebied relatief veel opstallen. Als gevolg hiervan maken de verwervingskosten (€ 39,8 miljoen) voor 56,4% deel uit van de totale exploitatiekosten. Als gevolg van de Wvg kunnen voor het hele gebied grondaanbiedingen worden gedaan. Het risico hierbij is dat vroegtijdig aankopen plaatsvinden ten opzichte van de beoogde fasering voor de planuitwerking. De extra rentekosten die hiermee gemoeid zijn hebben een nadelig gevolg voor het exploitatieresultaat. Bij stagnatie in de ontwikkeling van een gebied kunnen kosten soms niet tijdig worden gecompenseerd met de opbrengsten. Dit is de reden dat de tijdsbeheersing in dergelijke projecten van zulk eminent belang is. Maar ook de afstemming van de grondaankopen in relatie tot de te ontwikkelen deelgebieden. Naast tijdsbeheersing is kostenbewaking van groot belang, mede in relatie tot de relatief lange looptijd van het project. De uitkomsten van de financiële verkenning van de deelexploitatie van het Regionale bedrijven terrein laat een geraamd exploitatietekort zien van € 13,6 mln op eindwaarde per 31 december 2030. Dit is € 4,4 mln op netto contante waarde per 1 januari 2008. Er wordt gewerkt aan een optimalisatie van het plan, gericht op het reduceren van het exploitatietekort. Daarnaast zal beoordeeld dienen te worden op welke wijze risico’s kunnen worden beperkt. Voor de toekomstige samenwerking met de omliggende gemeenten voor de gezamenlijke ontwikkeling van het RBT en het Euregionaal bedrijventerrein Montferland (EBT) dienen de raden van de regio gemeenten nog besluiten nemen. Heideslag, Wehl-zuid Strategisch grond- en ontwikkelingsbeleid in het gebied is van essentieel belang. In de projecten gaan de kosten voor de baten uit. Dit heeft inflatie- en renteconsequenties, waarmee in de grondexploitaties rekening wordt gehouden. Als gevolg van de Wvg kunnen voor het hele gebied eerder grondaanbiedingen worden gedaan en bij stagnatie in de ontwikkeling kunnen kosten niet tijdig worden gecompenseerd met de opbrengsten (doorloopsnelheid voorraden grond). 145
146
Paragraaf 8: Rechtmatigheid
Woord vooraf bij de paragraaf rechtmatigheid Aanleiding Volgens de huidige wetgeving spreekt de accountant bij de jaarrekening, naast een oordeel over het getrouwe beeld, een oordeel uit over de rechtmatigheid. Dit rechtmatigheidoordeel is ingevoerd bij de Jaarrekening 2004. Het zou nieuwe brandstof moeten leveren voor een integraal verantwoordingsdebat, het debat over de gemeentelijk jaarrekening tussen raad en college. Inmiddels kunnen we ons afvragen of dit doel is gerealiseerd. Het goedkeurend oordeel van de accountant staat in de praktijk voorop en hier focussen colleges en raden zich op, in plaats van op elkaar. Hierdoor worden rollen vermengd en dit gaat ten koste van de inhoud. In onze Jaarstukken 2007 hebben wij reeds getracht om middels een Rechtmatigheidsparagraaf de rolverdeling weer duidelijk gemaakt kon worden. De opdracht -voortvloeiend uit geldende wetgeving- van de accountant bleef echter ongewijzigd waardoor het aan hem is zowel de rechtmatigheid als de getrouwheid te beoordelen. Een discussie tussen raad en college over dit onderwerp kwam mede daardoor nog onvoldoende van de grond. Pilot “Rapportage rechtmatigheid” Op initiatief van de VNG participeren nu twaalf gemeenten –waaronder Doetinchem- en een provincie in de pilot “Rapportage rechtmatigheid”. Het doel van deze pilot is het verhelderen van de verantwoordelijkheid van het college voor de rechtmatigheid, het vergroten van de transparantie in de bedrijfsvoering/keuzes van het college en het versterken van het debat tussen raad en college. Inhoud van de pilot De colleges van de pilotdeelnemers leggen in hun jaarverslag of jaarrekening zelf verantwoording af over de rechtmatigheid. In Doetinchem geven we hieraan invulling door in onze jaarstukken een Paragraaf rechtmatigheid op te nemen. De accountant controleert of deze paragraaf rechtmatigheid klopt (getrouw is). De discussie over financiële onrechtmatigheid –voor zover het inconsistentie met raadsbeleid betreft- wordt vervolgens gevoerd tussen raad en college. Het is immers aan de raad om te beoordelen of het college terecht of onterecht afgeweken is van de regels. Met deze werkwijze wordt aangesloten bij internationale ontwikkelingen en de situatie bij de rijksoverheid, waarbij degene die verantwoordelijk is voor de rechtmatigheid zelf rapporteert. De paragraaf rechtmatigheid met getrouwheidsoordeel van de accountant zal in de toekomst in de plaats moeten komen van het huidige rechtmatigheidoordeel in de accountantsverklaring. De accountantsverklaring blijft wel bestaan maar richt zich dan op de getrouwheid van de jaarrekening inclusief rapportage rechtmatigheid van het college. Meteen na vaststelling van de jaarstukken door de gemeenteraad, zullen wij aan betrokkenen (zowel raads- als collegeleden) vragen naar hun mening over de paragraaf rechtmatigheid: Vinden zij dat de paragraaf rechtmatigheid de verantwoordelijkheden van partijen, de transparantie en het verantwoordingsdebat versterkt? En is de gewijzigde verklaring van de accountant een verbetering? Raads- en collegeleden ontvangen hierover te zijner tijd een evaluatieformulier. Op de volgende pagina’s leest u de paragraaf rechtmatigheid over 2008. Indeling van deze paragraaf is gebaseerd op een model dat de pilotgemeenten samen hebben ontworpen.
147
Paragraaf 8: Rechtmatigheid
Uitgangspunten van de raad Op 25 september 2008 heeft de gemeenteraad het controleprotocol voor de accountantscontrole 2008 vastgesteld. Hierin zijn de volgende goedkeurings- en rapporteringstoleranties opgenomen: Goedkeuringstolerantie
Goedkeurend
Beperking
Oordeelonthoudi ng -
Afkeurend
Fouten in de jaar<1% >1%<3% >3% rekening (% lasten) Onzekerheden in de <3% >3%<10% >10% controle (% lasten) Rapporteringstolerantie: de accountant moet elke fout of onzekerheid ten aanzien van baten, lasten en balansmutaties vanaf 0,1% van de totale lasten rapporteren.
Op basis van de primitieve begroting 2008 van de gemeente betekenen bovengenoemde percentages dat een totaalbedrag aan fouten in de jaarrekening van circa € 1,3 miljoen en een totaal van onzekerheden van circa € 3,8 miljoen de goedkeurende strekking van de accountantsverklaring niet zullen aantasten. Fouten of onzekerheden vanaf € 130.000 moeten gerapporteerd worden. Verantwoording door het college op de uitgangspunten van de raad Hierna volgt een toelichting op de organisatie van de controlefunctie. Vervolgens worden per rechtmatigheidscriterium (voorwaardencriterium, begrotingscriterium en misbruik en oneigenlijkgebruik-criterium (M&O) de bevindingen gepresenteerd. Omdat het totaal van fouten binnen deze drie criteria binnen door de raad vastgestelde toleranties blijven, is onze conclusie dat de financiële beheershandelingen binnen de financiële rechtmatigheidskaders tot stand gekomen zijn. Wij concluderen daarom aan de hand van de door ons uitgevoerde rechtmatigheids-onderzoeken: De financiële beheershandelingen die tot uitdrukking komen in deze jaarrekening zijn binnen de financiële rechtmatigheidkaders van de raad en hogere overheden tot stand gekomen.
Organisatie van de controlefunctie – het huis van control De wijze waarop wij de controlefunctie hebben vormgegeven kan worden geschetst in de vorm van het huis van control. In figuur 1 ziet u dit huis. Het fundament wordt gevormd door de doelen die de organisatie zichzelf heeft gesteld. Op de volgende bouwlaag bevindt zich het risicomanagement aan de hand waarvan bepaald wordt waarop controles zich moeten richten. Deze onderscheiden zich in financiële risico’s en beleidsinhoudelijke risico’s. De volgende verdieping bestaat voor een belangrijk deel uit administratieve organisatie en interne controle (AO/IC): goed georganiseerde werkprocessen waarop of waarbinnen interne controle wordt uitgevoerd. Het woord “intern” zegt het al: de con-
148
trole ligt in de lijn. Voor risico’s, die niet voldoende kunnen worden ondervangen binnen de AO/IC, kunnen specifieke audits georganiseerd worden: financiële (rechtmatigheids) onderzoeken waar het gaat om de beheersing van financiële risico’s en operationele audits voor beleidsinhoudelijke risico’s. In dat kader kan gedacht worden aan 213a- en rekenkameronderzoeken, beleidsevaluaties etc. Het dak bestaat uit overkoepelende rapportages als de jaarstukken.
HET HUIS VAN CONTROL RAPPORTAGES
FINANCIELE AUDITS (rechtmatig heidsonderzoeken)
ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE EN INTERNE CONTROLE (AO/IC)
OPERATIONELE AUDITS (213a en rekenkamer onderzoeken)
BELEIDSINHOUDELIJKE RISICO’S
FINANCIELE RISICO’S
RISICOMANAGEMENT
DOELSTELLINGEN
Figuur 1 Het huis van control Wij richten ons erop de rechtmatigheidscontroles zoveel mogelijk binnen de betreffende afdelingen, dus in de lijn, te laten uitvoeren. Daar waar dit niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat eenzelfde proces over meerdere afdelingen loopt (dit is het geval bij aanbesteding en inkoop en bij van derden ontvangen subsidies) worden onderzoeken centraal uitgevoerd, meestal door concerncontrol. In dat geval spreken we van verbijzonderde interne controle. De verantwoordelijkheid voor het correct uitvoeren van interne controles ligt bij het betreffende afdelingshoofd. Concerncontrol toetst de door hen aangeleverde eindrapportages. In 2008 hebben wij ons gericht op het verder invoeren van hiervoor geschetst model en het verder betrekken van afdelingen bij het (rechtmatigheids)controleproces. Ook volgend jaar gaan wij hiermee verder.
149
De dossiers waarop wij in 2008 rechtmatigheidsaudits hebben uitgevoerd zijn: - Subsidieverlening - Belastingen en bouwleges - Inkoop en aanbesteding - Personeels- en salariskosten - Grondexploitatie - WWB, IOAW, IOAZ, bijzondere bijstand, Bbz 2004 - Wet maatschappelijke ondersteuning - Van derden ontvangen gelden die onder Single information single audit (Sisa) vallen1 Daarnaast hebben wij een basis gelegd voor de rechtmatigheidscontrole op van derden ontvangen subsidies die niet binnen Sisa vallen en groter zijn dan € 100.000 (in totaal in 2008 17 stuks). In 2008 hebben wij ons gericht op het verbeteren van de AO/IC voor deze subsidies, zoals de vastlegging door Documentaire informatie, de dossiervorming, toetsing door budgethouders aan subsidievoorwaarden en vastlegging in de financiële administratie. Door deze verbeteringen in 2008 en 2009 door te voeren kunnen we ons vanaf dit jaar richten op de rechtmatigheidscontroles. Overigens kunnen we het niet nalaten om te schetsen hoeveel uren er gemoeid zijn met de uitvoering van verbijzonderde rechtmatigheidscontroles op ontvangen subsidies: gemiddeld 18 uur per regeling, exclusief de uren die budgethouders besteden aan de aanlevering van benodigde informatie. Uitgaande van 19 sisa-regelingen en 17 overige ontvangen subsidies hebben wij het dus in totaal over 650 uur (dit is circa een half mensjaar). Hierdoor staan wij inmiddels voor de uitdaging om enerzijds een juiste verhouding te vinden tussen (controle)werkzaamheden die in de lijn moeten plaatsvinden en verbijzonderde controlewerkzaamheden. Anderzijds mag de controleorganisatie niet zo groot worden dat deze de productieorganisatie overvleugelt. Waar financiële audits aanvullend zijn op AO/IC voor wat betreft de financiële risico’s, dienen operationele audits ervoor om bij beleidsinhoudelijke risico’s de vinger op de zere plek te leggen. Zo heeft de raad in onze Verordening voor periodiek onderzoek door het college naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het door het college gevoerde bestuur, die regels geeft voor het uitvoeren van de zogenaamde 213a-onderzoeken, bepaald dat aan de hand van risico’s in de bedrijfsvoering de onderzoeksonderwerpen bepaald worden. Net als in andere jaren hebben we ook in 2008 wel diverse onderzoeken uitgevoerd, denk hierbij aan de stand van zaken van de WMO (behandeld door de raad in september 2008) en de uitwerking van de armoednota (raadsvergadering juni 2008), maar deze hebben niet de titel “213a-onderzoek” gekregen. Inmiddels heeft de staatssecretaris van Binnenlandse zaken de verplichting tot het houden van 213a-onderzoeken ter discussie gesteld. Dit sluit aan bij de manier waarop wij nu met deze onderzoeken omgaan: het houden van onderzoeken moet geen doel op zich zijn maar een aanvulling op andere beheersingsmethodes. Daarom zullen wij ook in 2009 op deze verder gaan en zullen wij –waar wij dat zinvol achten- zeker gevoerd beleid onderzoeken danwel evaluëren. Bevindingen ten aanzien van de rechtmatigheidscriteria Of er financiële2 rechtmatigheidsfouten gemaakt zijn, wordt bepaald aan de hand van drie criteria: 1. Voorwaardencriterium: Zijn baten, lasten en balansmutaties conform geldende wet- en regelgeving tot stand gekomen? 2. Begrotingscriterium: Zijn de financiële beheershandelingen tot stand gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s? 3. Misbruik en oneigenlijk gebruik criterium: Zijn zodanige maatregelen getroffen dat voorkomen wordt dat derden misbruik of oneigenlijk gebruik maken van overheidsgelden? Hierna worden per criterium de bevindingen genoemd.
1 2
Voor een specificatie verwijzen we u naar hoofdstuk 6 van de jaarstukken. We hebben het steeds over financiële rechtmatigheid, aangezien het gaat om de rechtmatige totstandkoming van financiële beheers handelingen. Baten, lasten en balansmutaties zoals ze in een boekjaar verwerkt zijn (en hierdoor in de jaarrekening staan) moeten conform geldende wet- en regelgeving tot stand gekomen zijn.
150
1. Voorwaardencriterium Hiervoor hebben we al de dossiers genoemd waarop wij in 2008 (verbijzonderde) rechtmatigheidscontroles hebben uitgevoerd. Per dossier zijn in de hierna opgenomen tabel de fouten of onzekerheden opgenomen. Vervolgens volgt een toelichting op de fouten en onzekerheden.
Inkoop en aanbesteding Bij het rechtmatigheidsonderzoek over 2008 zijn drie fouten geconstateerd. Ten eerste is de realisatie van een parkeerruimte ad € 278.000 ten onrechte niet juist aanbesteed. Ten tweede is het maaiwerk van ruwgras ad € 192.000 enkelvoudig aanbesteed waar dat meervoudig onderhands gemoeten had. De derde fout betreft het contract voor een aansprakelijkheidsverzekering dat wij met Centraal beheer/Achmea hebben afgesloten voor de jaren 2007 tot en met 2009. Hierbij is niet de juiste aanbestedingsprocedure gevolgd. In de jaarrekening 2008 zit hierdoor een financiële onrechtmatigheid van € 76.632. Omdat deze doorwerkt uit in een 2006 gemaakte fout (toen is immers niet de juiste procedure gevolgd) telt deze fout niet mee voor het totaal van in 2008 gemaakte fouten. Werk en inkomen Het betreft hier de financiële rechtmatigheid van de uitvoering van de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), Wet inkomenvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004), de bijzondere bijstand, de langdurigheidstoeslag en de ontvangsten. De fouten van in totaal € 7.720 betreffen voor € 883 een aantal situaties waarin de termijn van herindiceren is overschreden (conform art. 9 van de Regeling financiering en verantwoording IOAW, IOAZ en Bbz 2004 dient een deel als financiële fout te worden meegerekend) en een geval warin het recht op langdurigheidstoeslag dubbel betaalbaar gesteld is. Daarnaast betreft in totaal € 6.837 het te korten bedrag aan WW-inkomsten en looninkomsten WSW dat niet geïndexeerd is. Bij een betaling is deze constatering gedaan; vervolgens is deze fout geextrapoleerd op het gehele inkomstenbestand. Screening van het gehele bestand is niet gedaan uit efficiencyoverwegingen. Het wil daarom niet zeggen dat de fout ook echt in het totale bestand zit.
3
Omdat de onderzochte massa hier veelomvattend is en bestaat uit baten, lasten, oude en nieuwe kredieten, reserves en voozieningen is de totale omvang niet weergegeven.
151
WMO Van een maandelijkse autokostenvergoeding is geen dossier aangetroffen waardoor niet met zekerheid gesteld kan worden dat deze vergoeding rechtmatig is. Geëxtrapoleerd naar de massa van vervoersvoorzieningen levert dit een onzekerheid van in totaal € 4.232 op. Ondanks dat er enkele fouten geconstateerd zijn, zijn wij tevreden met de uitkomsten de onderzoeken. Drukken we de fouten in percentages van het totaal onderzochte gebied (de massa) uit, dan komen we op geen van de onderdelen boven 0,15% uit. De bevindingen van alle onderzoeken zijn met de betrokken afdelingen besproken. Indien van toepassing krijgen de afdelingshoofden de opdracht een verbeterplan op te stellen en uit te voeren. Hiermee hopen we fouten, onzekerheden en eventuele risico’s hierop verder terug te dringen. 2. Begrotingscriterium Het begrotingscriterium houdt in dat financiële beheershandelingen tot stand moeten zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s. Met andere woorden: zijn de bij een programma horende budgetten en kredieten niet overschreden. Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium wordt getoetst of het budgetrecht van de raad is gerespecteerd. Het systeem van budgetbeheer en -bewaking moet waarborgen dat de baten en lasten binnen de begroting blijven en dat belangrijke wijzigingen of dreigende overschrijdingen worden gemeld bij de gemeenteraad zodat deze tijdig (binnen het begrotingsjaar) een besluit kan nemen. Wij hebben hieraan invulling gegeven door tussentijdse rapportages (het bestuurlijk dashboard en de financiële monitor). Hiermee worden prestaties, planning en budgetten gevolgd. Een dreigende begrotingsoverschrijding wordt hiermee in de loop van het jaar gesignaleerd en aan de raad voorgelegd. Indien een wijziging van de begroting niet meer in het jaar zelf is of kon worden voorgelegd aan de raad zijn bestedingen boven het begrotingsbedrag strikt genomen onrechtmatig. Gaat het echter om overschrijdingen binnen het door de raad uitgezette beleid én worden ze goed herkenbaar opgenomen in de jaarrekening, dan kan de raad deze uitgaven alsnog autoriseren. Doen dergelijke situaties zich voor bij gemeente Doetinchem, dan nemen we die in deze paragraaf op en vragen we de raad hiermee deze alsnog goed te keuren. De accountant moet deze overschrijdingen overigens wel opnemen in zijn verslag van bevindingen aangezien hij zijn verklaring afgeeft bij de door het college opgemaakte jaarrekening en voor hem dan dus nog niet vaststaat of de raad de overschrijdingen ook inderdaad zal autoriseren. De algemene lijn is dus dat begrotingsoverschrijdingen die binnen de beleidskaders van de raad passen niet worden meegewogen in het accountantsoordeel. Daarnaast worden nog negen soorten begrotingsoverschrijdingen onderscheiden. Hierna worden ze weergeven met hun gevolg voor de rechtmatigheid:
152
Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel 1 2 3
4
Onrechtmatig en telt mee voor het oordeel
Overschrijding, gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten Overschrijding bij open einde (subsidie)regelingen Overschrijding door activiteiten als boetes, procedures en naheffingsaanslagen na het verantwoordingsjaar
5
Overschrijding op investeringen met als gevolg hogere kapitaallasten in jaren na investeren
8
Overschrijding door activiteiten als boetes, procedures en naheffingsaanslagen tijdens het verantwoordingsjaar
9
Overschrijding op investeringen met als gevolg hogere kapitaallasten in het jaar van investeren
6 7
Overschrijding, niet passend binnen beleid, tegen beter weten in niet gemeld Overschrijding, passend binnen beleid, tegen beter weten in niet gemeld Overschrijding, gecompenseerd door niet direct gerelateerde extra inkomsten waarbij de raad nog geen besluit heeft genomen over die extra inkomsten
Tenslotte is het nog mogelijk dat budgetafwijkingen weliswaar in financiële zin binnen de begroting blijven maar dat er aanzienlijk minder prestaties geleverd zijn c.q. andere activiteiten ontplooid zijn dan in de begroting specifiek als doelstelling was aangegeven. Het gaat dan om afwijkingen van de beoogde prestaties. Neemt de accountant deze waar, dan heeft dit geen gevolgen voor de accountantsverklaring maar zal hij hiervan wel melding doen. Bevindingen ten aanzien van het begrotingscriterium 1. Programma’s De jaarrekening 2008 is op programmaniveau beoordeeld op overschrijdingen. Alleen de lastenkant is in de toets betrokken. Er zijn 6 programma’s die een overschrijding aan de lastenkant laten zien. Hierna worden ze weergegeven waarbij is vermeld om welke van de hiervoor genoemde negen soorten overschrijdingen het gaat. Progr.nr. 1
lasten begroot
lasten werkelijk
saldo lasten
toelichting
Centrum van wonen
33.184
32.137
1.048
geen overschrijding
2
Economische motor
19.247
19.588
-341
onderdeel 1
3
Samenhang versterken
38.205
39.569
-1.364
onderdeel 1
4
Talent benutten
8.736
8.923
-186
onderdeel 1
5
Bruisend centrum
11.986
11.098
888
geen overschrijding
6
Bereikbare stad
geen overschrijding
7
Identiteit van wijken en dorpen
8
3.901
3.336
566
24.069
24.072
-3
onderdeel 1
Veiligheid
4.321
4.557
-236
onderdeel 1
9
Organisatie en communicatie
9.933
10.341
-407
onderdeel 1
10
Algemene dekkingsmiddelen
onderdeel 1
Totaal
Omschrijving
17.656
22.717
-5.061
171.241
176.338
-5.097
153
(alle bedragen x € 1.000)
Toelichting: In deze toelichting worden alleen de programma’s onderbouwd waar sprake is van een overschrijding op het totaal van de lasten. Het mag duidelijk zijn dat het totaalbedrag van de toelichting niet aansluit bij het totaalbedrag van de overschrijding op het betreffende programma, omdat slechts die posten worden onderbouwd die geleid hebben tot een overschrijding (er kunnen namelijk ook posten met een onderschrijding zijn, maar die worden in dit kader niet toegelicht). Nr.
Programma
Product
Omschrijving
Overschrijding Onderbouwing
2-1
Economische motor
6110
werkgelegenheid
-1.057 Betreft hogere uitgaven voor werkdeel WWB. Verrekening vindt plaats met transitoria meeneemregeling WWB -1.057
3-1
Samenhang versterken
6200
maatschappelijke begeleiding en advies
3-2
Samenhang versterken
6300
sociaal cultureel werk
-485 Hogere uitgaven op maatschappelijke opvang die worden gecompenseerd door hogere opbrengst rijksbijdrage maatschappelijke opvang regionaal -1.185 Betreft uitgaven in het kader van GSO2 die worden gedekt door opbrengst GSO gelden -1.670
4-1
Talent benutten
4xxx
onderwijshuisvesting
4-2
Talent benutten
4820
volwassen-educatie
8-1
Veiligheid
1400
Openbare orde
7-1
Identiteit van wijken en dorpen
5604
groenbeheer
-99 Betreft uitgaven voor schoolonderhoud die via product 9800 met reserves mop/ onderwijshuisvesting worden verrekend -121 Uitgaven aan Graafschap College; compensatie door hogere opbrengst rijksbijdrage volwasseneducatie -220
-269 Betreft uitgaven in het kader van GSO2 die worden gedekt door opbrengst GSO gelden -269
-42 opbrengst verkoop groen -42
9-1
Organisatie en communicatie
0010
bestuursorganen
-416 Betreft een hogere bijdrage aan voorziening wachtgeld / voorziening pensioenen
9-2
Organisatie en communicatie
0030
burgerzaken
-119 Door grotere vraag naar diensten burgerzaken zijn uitgaven hoger dan voorzien. Hiertegenover staan hogere opbrengsten leges Burgerzaken -535
10-1
Algemene dekkingsmiddelen
9800
mutatie reserves
154
-5.236 Betreft rekeningsaldo en mutaties in reserves die moeten lopen via 9800. -5.236
Hiermee kan geconcludeerd worden dat er weliswaar sprake is van begrotingsoverschrijding op zes programma’s. In alle gevallen is echter sprake van overschrijdingen waar hogere opbrengsten, in de vorm van bijdragen van derden of onttrekkingen aan reserves of voorzieningen, tegenover staan waardoor van onrechtmatigheid, relevant voor het accountantsoordeel, geen sprake is. 2. Kredieten Naast de programma’s zijn is ook bij de kredieten beoordeeld hoe een eventuele overschrijding veroorzaakt is. In hoofdstuk 4 is een totaaloverzicht en stand van zaken van kredieten opgenomen; hier worden overschrijdingen groter dan € 10.000 geanalyseerd. Deze overschrijdingen passen binnen het raadsbeleid dan wel zijn achteraf geautoriseerd door de raad. Projectnr. Omschrijving project
Werkelijk Saldo per Toelichting besteed t/m 31-12-2008 2008 29.479 45.020 -15.541Overschrijding is veroorzaakt door extra kosten BPM. 0 20.291 -20.291Betreft voorbereidingskosten voor het huisvestingsvraagstuk van afdeling BUHA aan de Havenstraat; een krediet moet nog aangevraagd worden. 15.000 59.327 -44.327De uitgaven betreffen kosten voor de jaarlijkse actualisatie van de nota. Dat de (eenmalige) kosten dit jaar hoger zijn dan het krediet komt doordat op de invoering van de nieuwe wet WRO per 1 juli 2008 geanticipeerd moest worden. Hierdoor is de hele systematiek gewijzigd. De totale kosten komen ten laste van fonds bovenwijkse voorzieningen. 50.000 -78.604De uitgaven betreffen de jaarlijkse 128.604 actualisatie van een meerjarenprognose parkeerfonds. Dat de (eenmalige) kosten dit jaar hoger uitvallen komt door extra kosten gemaakt in verband met het parkeercongres waar bij vanuit de verschillende vakdisciplines voor de lange termijn (komende 15 jaar) is gekeken naar parkeervraag en aanbod. De totale kosten komen ten laste van het mobiliteitsfonds. 0 29.140 -29.140Voor het integraal huisvestingsplan onderwijs is in raad 12 febr. 2009 een krediet vastgesteld; de uitvoering vindt ook in 2009 plaats. Maar in 2008 zjn reeds kosten gemaakt waardoor deze overschrijding is ontstaan. 265.000 -57.556Omdat gedurende het project de 322.556 plannen gewijzigd zijn, zijn de kosten het krediet overstegen. Hier staat tegenover dat wij van het Rijk een subsidie ad € 193.629 in het kader van de brede school hebben ontvangen. Die moet hiermee nog verrekend worden. 0 49.504 -49.504Hiervoor is in de raad van 12 febr. 2009 een krediet vastgesteld; de uitvoering vindt ook in 2009 plaats. Maar in 2008 zjn reeds kosten gemaakt waardoor deze overschrijding is ontstaan. 0 21.198 -21.198Inmiddels zijn voorbereidingskosten gemaakt, maar het krediet moet nog aangevraagd worden. Krediet
70037
Vervangen Ford 81-VJ-HK 07/001
70784
Huisvesting lange termijn Havenstraat, voorbereidingskrediet
72210
Uren nota bovenwijkse voorzieningen 08/109
72214
Uren nota mobiliteitsfonds 08/109
74011
Intergr.huisvestingsplan voorber.krediet febr.2009
74111
Verbouw voormalig gemeentehuis 05/089
74113
Cluster 4 zmok parkeervoorziening voorbereidingskrediet
74428
Aank./Ds.v.Dijk locatie, huisv.BBS de Haven voorbereidingskrediet
75302
Aanpassingen tennishal sportpark-zuid 07/104
265.000
281.810
75530 75540 75543 75546
Opbouwwerk 06/049 GSO II Jong en dynamisch 06/049 GSO II Uitbreiding dagopvang 06/049 GSO II Bouwkundig nachtopvang 06/049 GSO II
50.000 194.000 345.000 15.000
100.000 229.378 457.500 40.000
155
-16.810Dit project is inmiddels afgerond. Als gevolg van brandweereisen is het krediet overschreden. -50.000 Met betrekking tot GSO II-gelden zijn -35.378 diverse kredieten beschikbaar gesteld. -112.500 De vier die hier genoemd worden zijn -25.000 overschreden, maar andere zijn niet uitgeput. Daarom moeten de kredieten binnen het geheel van GSO II gezien worden. In dat geval is geen sprake van een overschrijding.
3. M&O-criterium Bij de uitvoering van de rechtmatigheidsonderzoeken is het onderwerp misbruik en oneigenlijk gebruik aan de orde geweest in die zin dat beoordeeld is of er voldoende waarborgen binnen de processen zijn dat voorkomen wordt dat derden misbruik of oneigenlijk gebruik kunnen maken van overheidsgelden/-voorzieningen. Dit heeft bij de volgende dossiers geleidt tot het maken van opmerkingen. Overigens wil dit niet zeggen dat er ook daadwerkelijk sprake is van misbruik en/of oneigenlijk gebruik; het gaat er hier om dat in het proces waarborgen verankerd zijn. Subsidieverlening: In dit verband is bekeken of bij de subsidieverlening aanvullende maatregelen zijn genomen om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen: denk bijvoorbeeld aan toezicht ter plaatse door een toezichthouder, aanvullende controle op de aangeleverde financiële stukken etc. In alle onderzochte dossiers is hier geen sprake van, althans blijkt dit niet uit het dossier. Enkel bij deelnamesubsidies is in de beschikking opgenomen dat steekproefsgewijs een controle wordt uitgevoerd, maar van het daadwerkelijk uitvoeren van een dergelijke controle is blijkens het dossier niet gebleken. Inkoop en aanbesteding: Uit het onderzoek naar de naleving van inkoop- en aanbestedingsregels is gebleken dat er in het inkoopproces fundamenteel beperkingen dan wel risico’s bestaan. Zo is er geen formele functiescheiding tussen de verschillende fases van het inkoopproces. Dit wil zeggen dat een budgethouder (maar ook bij gemeente Doetinchem gedetacheerde medewerkers) in de gelegenheid is de processtappen van bestellen tot aan akkorderen van de factuur uit te voeren zonder tussenkomst (controle) van een andere ambtenaar van de gemeente Doetinchem. Overigens zijn er wel afdelingen, o.a. Buha, Werk en Inkomen en Services die voorcodeerders hebben benoemd waardoor er wel een extra controle plaatsvindt. Voor alle bevindingen geldt dat deze zijn besproken met de betreffende afdelingshoofden. De directie zal aan hen in 2009 een verbeterplan vragen waarin afdelingshoofden moeten aangeven hoe zij denken geconstateerde bevindingen in de toekomst te voorkomen. Uiteraard zal de directie vervolgens toetsen of deze verbeteringen ook daadwerkelijk worden doorgevoerd.
156
Hoofdstuk 4 Analyse van het rekeningresultaat
157
158
Hoofdstuk 4. Analyse van het rekeningresultaat Het rekeningresultaat na bestemming bedraagt € 3.764.000 negatief, zoals wij in hoofdstuk 1 reeds schreven. In dit hoofdstuk staat allereerst op de volgende pagina’s een volledig overzicht van dit resultaat waarna dit wordt geanalyseerd. Het rekeningresultaat is opgebouwd uit de volgende componenten: Analyse rekeningresultaat 2008
bedragen in e
incidenteel (I) structureel (S)
1. Inzet en inhuur van personeel 2. Rente- en investeringslasten 3. Investeringen gedekt uit reserves 4. Neutrale posten 5. In 2009 opnieuw beschikbaar te stellen budgetten 6. Mutaties reserves en voorzieningen volgens BBV 7. Grondexploitaties 8. Algemene uitkering 9. Voorzieningen dubieuze debiteuren 10. Bestuursorganen (APPA) 11. Werkvoorzieningschap 12. Afwikkelingsverschillen voorgaande jaren 13. Overhead 14. Overige voor- en nadelen
408.000 180.000 0 0 939.000 -145.000 -6.401.000 373.000 -175.000 171.000 190.000 169.000 80.000 447.000 -3.764.000
I I/S I I I I I I/S I I I I I I/S
De saldi op alle onderdelen, met uitzondering van onderdeel 3, worden in dit hoofdstuk geanalyseerd. Onderdeel 3 betreft bedragen van investeringen die gedekt worden middels bijdragen uit reserves. Sinds de komst van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) zijn wij verplicht om deze onttrekking aan de reserves te laten verlopen via product 9800 (programma 10). De totale onttrekking ten gunste van dit product resulteert in een neutraal saldo. Tenslotte is in dit hoofdstuk een overzicht van de stand van zaken van de diverse kredieten opgenomen. Voor de grondexploitaties verwijzen wij naar het jaarverslag van de grondexploitatie.
159
Analyse jaarrekening 2008 prog. Programma omschrijving
1 CENTRUM VAN WONEN
Omschrijving portefeuillehouder
4 TALENT BENUTTEN (centrum van onderwijs)
inzet - inh. personeel
P. Drenth
0032 KADASTER
P. Drenth
8100 RUIMTELIJKE ORDENING
P. Drenth
8210 STADS- EN DORPSVERNIEUWING PROJECTEN
P. Drenth
8220 BOUW- EN WONINGTOEZICHT
P. Drenth
8222 VOLKHUISVESTING
L.W.C.M. van der Meijs
8300 BOUWGRONDEXPLOITATIE
2 ECONOMISCHE MOTOR (we maken O. van Dijk het in Doetinchem)
3 SAMENHANG VERSTERKEN (cohesie)
Product Product omschrijving
invest lasten 61020/6104 + deel ecl 0.0 + lease
totaal invest neutraal MET neutraal met bestemming overig gedekt. uit 980 andere prod. rek.saldo analyse pnt reserves analyse 5 en 6 en 8 tm 14 7 0
30
955
1.592
7
1.525
3102 ECONOMISCHE ZAKEN
6110 WERKGELEGENHEID
O. van Dijk
3100 HANDEL EN AMBACHT
O. van Dijk
6100 BIJSTANDVERLENING
O. van Dijk
6120 INKOMENSVOORZIENING VANUIT HET RIJK
-8
O. van Dijk
6200 MAATSCHAPPELIJKE BEGELEIDING EN ADVIES
-214
O. van Dijk
6202 VOORZIENING GEHANDICAPTEN
-233
O. van Dijk
6206 GEMEENTELIJK MINIMABELEID
O. van Dijk
6208 VREEMDELINGEN
O. van Dijk
6300 SOCIAAL CULTUREEL WERK
O. van Dijk
7100 OPENBARE GEZONDHEIDSZORG
L.W.C.M. Meijs L.W.C.M. Meijs L.W.C.M. Meijs L.W.C.M. Meijs
van der
4300 OPENBAAR (VOORTGEZET) SPECIAAL ONDERWIJS 4310 OPENBAAR (VOORTGEZET) SPECIAAL ONDERWIJS: HUISVESTING 4330 BIJZONDER (VOORTGEZET) SPECIAAL ONDERWIJS: HUISVESTING 4400 OPENBAAR VOORTGEZET ONDERWIJS
L.W.C.M. van der Meijs
4410 OPENBAAR VOORTGEZET ONDERWIJS: HUISVESTING
L.W.C.M. van der Meijs
4430 BIJZONDER VOORTGEZET ONDERWIJS: HUISVESTING
L.W.C.M. van der Meijs
4800 LEERLINGZAKEN
L.W.C.M. van der Meijs
4802 ONDERWIJS HUISVESTING
L.W.C.M. van der Meijs
van der van der van der
L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs
31
-189
766
9
9
17
1.616
-6.401
-26
O. van Dijk
1
39
-73
122
-4.876
24
37
190
117
-3
-3
-48
74
-8
-50
117
79
-68
-233
154
-3
151
0
50
55 -30
119
77
77
1
170
-3
-3
3
58
1
-29
34
34
-12
-3
9
-12
31
19
-12
-12
26
-74
4804 ONDERWIJSACHTERSTAND
35
35
4806 ONDERWIJSBEGELEIDING
2
2
24
-100
4808 DIVERSE ONDERWIJSPRODUCTEN
4820 VOLWASSENEDUCATIE
0
6
160
6
Analyse jaarrekening 2008 prog. Programma omschrijving
5 BRUISEND CENTRUM
6 BEREIKBARE STAD
7 IDENTITEIT VAN WIJKEN EN DORPEN
Omschrijving portefeuillehouder
Product Product omschrijving
inzet - inh. personeel
invest lasten 61020/6104 + deel ecl 0.0 + lease
invest neutraal MET neutraal met bestemming overig totaal gedekt. uit 980 andere prod. rek.saldo analyse pnt reserves analyse 5 en 6 en 8 tm 14 7
W.Kuiper
5100 BIBLIOTHEEKWERK
W.Kuiper
5110 MUZIEKSCHOOL
W.Kuiper
5302 SPORT
-18
W.Kuiper
5304 SPORT; ZWEMMEN
-48
W.Kuiper
5400 KUNSTZINNIGE VORMING
W.Kuiper
5410 CULTUURHISTORIE EN MONUMENTENZORG
W.Kuiper
5600 TOERISME EN RECREATIE
125
L.W.C.M. van der Meijs
2100 WEGEN
163
9
L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs
2102 GLADHEIDSBESTRIJDING 10
-14
L.W.C.M. van der Meijs
2120 OPENBAAR VERVOER
L.W.C.M. van der Meijs
-2
0
285
11
-45
51
59
2140 PARKEREN
-41
128
L.W.C.M. van der Meijs
2101 WIJKSTRATEN
100
L.W.C.M. van der Meijs
2104 OPENBARE VERLICHTING
37
-7
-48
10
2110 VERKEERSMAATREGELEN
19
713
76
L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs
-2
74
-60
949
3
87
-8
117
172
-6
-6
-14
33
28
163
87
-22
-18
60
-63
37
-26
-41
6
-35
-312
-27
-339
110
121
280
43
1
29
1
1
-1
115
4200 OPENBAAR BASISONDERWIJS
0
4210 OPENBAAR BASISONDERWIJS: HUISVESTING 4230 BIJZONDER BASISONDERWIJS: HUISVESTING
L.W.C.M. van der Meijs
5604 GROENBEHEER
L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs
5800 SPEELVOORZIENINGEN
-16
6500 KINDERDAGOPVANG
-15
L.W.C.M. van der Meijs
7210 AFVALVERWIJDERING EN VERWERKING
L.W.C.M. van der Meijs
7220 RIOLERING EN WATERVOORZIENING
L.W.C.M. van der Meijs L.W.C.M. van der Meijs
7230 MILIEUBEHEER
-2
-2
7232 MILIEUFYSIEKE OMGEVING
13
13
L.W.C.M. van der Meijs
7234 MILIEU BEDRIJVEN
14
14
L.W.C.M. van der Meijs
7240 LIJKBEZORGING
-11
-11
49
116
161
-16
Analyse jaarrekening 2008 prog. Programma omschrijving
8 VEILIGHEID
Omschrijving portefeuillehouder
Overzicht
inzet - inh. personeel
H.J. Kaiser
0022 RECHTSBESCHERMING
H.J. Kaiser
1200 BRANDWEER
H.J. Kaiser
1202 RAMPENBESTRIJDING
H.J. Kaiser
1400 OPENBARE ORDE / BIJZ. WETTEN
9 ORGANISATIE EN COMMUNICATIE H.J. Kaiser
10 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN
Product Product omschrijving
invest lasten 61020/6104 + deel ecl 0.0 + lease
invest neutraal MET neutraal met bestemming overig totaal gedekt. uit 980 andere prod. rek.saldo analyse pnt reserves analyse 5 en 6 en 8 tm 14 7
14
51
14
14
-41
24
3
3
0010 BESTUURSORGANEN
-15
-1
-1
171
171
-8
-23
-4
-4
64
60
1
1
H.J. Kaiser
0020 BESTUURSONDERSTEUNING
P. Drenth
0024 COMMUNICATIE
L.W.C.M. van der Meijs
0030 BURGERZAKEN
H.J. Kaiser
0052 BEST. SAMENWERKING / BEST. ORGANISATIE
H.J. Kaiser
0060 DUALISME
13
13
H.J. Kaiser
5112 ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
-5
-5
W.Kuiper
9110 GELDLENINGEN
W.Kuiper
9130 Beleggingen en deelnemingen
-5
4
-1
W.Kuiper
9200 BELASTINGEN
26
-25
1
W.Kuiper
9210 ALGEMENE UITKERING
373
373
W.Kuiper
9220 ALGEMENE UITGAVEN / INKOMSTEN
133
142
411
W.Kuiper
9600 SALDI KOSTENPLAATS
273
61
644
W.Kuiper
9700 SALDO GEWONE DIENST VOOR BESTEMMING
W.Kuiper
9800 MUTATIES RESERVES
-4
-216
456
-9
5
1
135
-8
-10
245
337
0
9900 SALDO GEWONE DIENST NA BESTEMMING
49
-2.201
-3.035
180
0
0
-38
-5.225
1.108
-3.764
3 408
162
0
-5.462
1. Personele kosten (€ 408.000 V) Het resultaat op de aan personeel gerelateerde budgetten kan worden onderverdeeld in de volgende posten: A. Loonsom B. Opleiding C. Inhuur wegens ziekte D. Stelpost jaarplannen 2008 Totaal
271.000 V 2.000 V 23.000 N 158.000 V 408.000 V
A. Loonsom Bij de tweede financiële monitor werd een nadeel verwacht op de loonsom en is financieel bijgestuurd door extra budget beschikbaar te stellen ten laste van de reserve loonsom en de algemene reserve van respectievelijk € 322.000 en € 100.000. Uiteindelijk blijkt het resultaat op de omzet gunstiger uit te pakken dan aanvankelijk verwacht waardoor een voordelig resultaat kan worden ingeboekt van totaal € 271.000.
Tabel loonsom Loonsombudget per 31 december loonkosten inhuur tlv loonsombudget resultaat omzet
-24.743.000 -1.714.000 232.000
loonsom resultaat 31 dec 2008
26.496.000
-26.225.000 271.000
B. Opleiding In 2008 beschikten de afdelingen over een opleidingsbudget van totaal € 405.000. Uiteindelijk is hiervan € 403.000 uitgegeven. C. Inhuur wegens ziekte Om de voortgang van jaarplannen niet te belemmeren als gevolg van (langdurige) ziekte is er in de begroting een centraal budget ad € 463.000 opgenomen. Wanneer wordt voldaan aan de voorwaarden kunnen afdelingen ten laste van dit centrale ziektebudget inhuren. Ontvangen UWV vergoedingen worden aan dit budget toegevoegd. Uiteindelijk blijkt een tekort aan beschikbare middelen van € 23.000. D. Voordeel jaarplannen 2008 Het eenmalig voordeel van de jaarplannen 2008 is als stelpost gereserveerd om eventuele knelpunten in de formatie en risico’s in met name de omzettaakstellingen in de loop van het jaar op te vangen. De nadelen van een lagere omzettaakstelling zijn bij de 2e financiële monitor 2008 grotendeels verwerkt en ten laste gebracht van de reserve loonsomproblematiek. De hier opgenomen stelpost van € 158.000 kan bij de jaarrekening 2008 vrijvallen.
163
2. Rente en investeringslasten € 180.000 V Rente- en investeringslasten € 376.000 V Ten opzichte van de primitieve begroting bedraagt het totale voordelig resultaat op de rente en investeringslasten € 3.039.000. Conform besluitvorming is hiervan € 713.000 ingezet ter dekking van de nieuwbouw van Amphion en € 100.000 ter dekking van de nieuwbouw van de praktijkschool Rozengaarde waardoor per saldo een voordeel resteert van € 2.226.000. Bij de dashboardrapportages werd reeds een voordeel gemeld van in totaal € 1.850.000. Hierbij is een inschatting gemaakt van de resterende financieringsbehoefte van de gemeente in het tweede halfjaar 2008. Nu kunnen we dus nog een voordeel van € 376.000 inboeken dat als volgt is opgebouwd:
a. Kapitaallasten Amphion b. Actualisatie nota afschrijvingsbeleid c. Lagere rentelasten Totaal
285.000 75.000 16.000 € 376.000
a. b. c.
Dit voordeel van totaal € 285.000 wordt veroorzaakt door vrijval van gereserveerde kapitaallasten Amphion en een correctie op in het verleden genomen afschrijvingslasten op het voorbereidingskrediet nieuwbouw Amphion. Dit betreffen voordelen in de afschrijvingslasten van € 75.000 doordat conform de geactualiseerde nota afschrijvingsbeleid rekening is gehouden met de hierin opgenomen wijziging in afschrijvingsmethodiek (afschrijving vanaf het jaar volgend op jaar ingebruikname dan wel aanschaf). In de begroting 2009 is het voordeel van de wijziging in de afschrijvings-methodiek structureel geraamd. Door lagere rentelasten hebben we nog een resterend voordeel van € 16.000.
Rente GSO-1 € 236.000 N Aan de GSO-1 middelen is in het verleden de bespaarde rente niet toegevoegd. Het rentevoordeel hiervan is telkens meegenomen in het rekeningresultaat. Bij de onttrekking uit de voorziening GSO ten behoeve van het project Hamburgerbroek is rekening gehouden met deze bespaarde rente. Hierdoor is een negatieve voorziening ontstaan van € 236.000. Op basis van de voorschriften (BBV) is een negatieve voorziening niet toegestaan en moet deze weer op niveau worden gebracht. Op de post rente is dit nadeel in de jaarrekening 2008 verwerkt. Rente stimuleringsfonds € 40.000 V De te weinig ontrokken rente aan het stimuleringsfonds volkshuisvesting is eveneens gecorrigeerd in 2008 hetgeen een voordeel oplevert van € 40.000. 3. Investeringen gedekt uit reserves (0) Geen verdere toelichting 4. Neutrale posten (0) Hier worden voor- of nadelen op budgetten, die via een reserve of voorziening lopen, toegelicht.
164
Programma 1 Product 821.0 Stads- en dorpsvernieuwing € 955.000 V Betreft de opwaardering van onze deelname in het stimuleringsfonds volkshuisvesting. De waarde is aangepast aan het definitieve saldo per 31 december 2008. Voor hetzelfde bedrag staat een toevoeging van e 955.000 aan de reserve stimuleringsfonds op het product 980. Product 810.0/822.0 Bouw- en woningtoezicht €75.000 V Via deze producten is € 75.000 toegevoegd aan de voorzieningen bouwvergunningen. Dit bedrag is een combinatie van hogere opbrengsten bouwleges, de begrote toevoeging aan de voorziening en extra inhuur van personeel ten laste van bouwleges. Het saldo per 31-12-2008 van deze voorziening bedraagt € 181.000. Product 830.0 Grondexploitaties (€ 1.230.000 V) Op dit product zijn de volgende posten verantwoord in de jaarrekening die via product 980, verrekening reserves, neutraal verlopen binnen de jaarrekening. 1. Ontvangen bijdragen per verkochte m2 grond ten behoeve van bovenwijkse infra structurele voorzieningen 2. Correctie afdracht aan het Kunstfonds 3. Toevoeging ten behoeve van project centrumgebied Oosseld.
1.740.000 V 6.000 N 504.000 N € 1.230.000 V
Het saldo van 1 is toegevoegd aan de fonds bovenwijkse voorzieningen, post 2 is verrekend met het kunstfonds en post 3 is conform besluitvorming (raadsbesluit 26 mei 2005, krediet centrumgebied Oosseld) verrekend met de algemene reserve grondexploitatie. Programma 3 Product 610.00/612..0 Wet Werk en Bijstand (WWB) inkomensdeel € 500.000 V Het voordeel op deze producten bedraagt € 0,5 miljoen. Dit is toegevoegd aan de reserve WWB (inkomensdeel). De omvang van de reserve WWB bedraagt na de samenstelling van de jaarrekening 2008 ruim € 1,6 miljoen. Dit is hoger dan het momenteel gemaximeerde bedrag van € 1,1 miljoen. Bij de 2e financiële monitor is al een voordelig resultaat van € 0,5 miljoen gerapporteerd. Deze is toen meegenomen in het resultaat van deze monitor en daarmee toegevoegd aan de algemene reserve in plaats van de reserve WWB. Feitelijk zou de reserve WWB eind 2008 dus € 2,1 miljoen zijn geweest. De afgelopen jaren is een succesvol uitstroombeleid gevoerd en zijn ten aanzien van het inkomensdeel WWB incidenteel aanzienlijke bedragen aan de algemene reserve toegevoegd (over 2006 afgerond € 0,6 miljoen en over het boekjaar 2007 circa € 1,3 miljoen). Vanaf het jaar 2009 is een structureel voordeel ingeboekt van € 1,1 miljoen op het inkomensdeel WWB. Door de financiële crisis en de daarmee samenhangende risico’s voor de instroom in de bijstand, mede gelet op het BBZ (zelfstandigen), zijn wij van mening dat de maximale omvang van de reserve WWB moet worden opgehoogd naar € 2,1 miljoen. Derhalve stellen wij voor om € 0,5 miljoen ten laste van de algemene reserve toe te voegen aan de reserve WWB en de maximale omvang van de reserve WWB te bepalen op € 2,1 miljoen.
165
Product 620.0 Maatschappelijke begeleiding en advies onderdeel WMO €84.000 N Op dit product is een nadeel ontstaan van € 84.000. Toelichting: a. indiceringen CIZ 7.000 V b. huishoudelijke hulp (hh) (hh1/hh2/pgb) 1.000 N c. eigen bijdragen 160.000 N d. overig 70.000 V totaal € 84.000 N Via functie 980 is dit nadeel onttrokken aan de reserve WMO. Rekening houdend met deze onttrekking, de onttrekking via product 620.2 (hierna toegelicht) voorziening gehandicapten en de begrote onttrekkingen/toevoegingen bedraagt de reserve WMO per 31-12-2008 € 1.440.000. Product 620.0 maatschappelijke begeleiding/verslavingszorg € 131.000 N Maatschappelijke opvang en verslavingszorg kent een rijksbudget bedoeld voor regionale taken en een gemeentelijk budget voor lokale taken. Voor- en nadelen op het gemeentelijk deel worden verrekend met de reserve maatschappelijke opvang en verslavingszorg. In 2008 gaat het om een onttrekking aan de reserve van totaal € 131.000, welke wordt veroorzaakt door uitbreiding van de dag en nachtopvang waarvan de middelen zijn opgenomen in de reserve. Product 620.2 Voorzieningen gehandicapten € 233.000 N Op dit product is een nadeel ontstaan van € 233.000. Toelichting: a. flankerende voorzieningen WVG 16.000 V b. woonvoorzieningen 166.000 N c. rolstoelverstrekkingen 23.000 V d. vervoervergoedingen 114.000 N e. overige voorzieningen 8.000 V totaal € 233.000 N Via functie 980 is dit nadeel onttrokken aan de reserve WMO. Opgemerkt wordt dat de resultaten op de woonvoorzieningen (2006: € 129.000 N 2007: € 99.000 V) en de vervoervergoedingen (2006: € 178.000 V en 2007 € 127.000 V) sterk fluctueren. Voorshands gaan wij er van uit dat sprake is van een incidenteel nadeel. De omvang van de voorziening WMO bedaagt per 31-12-2008 € 1.440.000. Product 620.6 Gemeentelijk minimabeleid € 151.000 V Op dit product is een voordeel gerealiseerd van € 151.000. Toelichting: a. schuldhulpverlening 31.000 V b. meedoenregeling 75.000 V c. inkomensvoorzieningen bijzondere bijstand 48.000 V totaal 154.000 V neutraal via reserve d. kwijtschelding ozb 3.000 N totaal € 151.000 V Via functie 980 is € 154.000 toegevoegd aan de reserve bijzondere bijstand. Rekening houden met deze toevoeging en de begrote onttrekking bedraagt de reserve bijzondere bijstand per 31-12-2008 € 666.000.
166
Programma 4 en 7 Product 431.0 bijzonder voortgezet speciaal onderwijs huisvesting € 100.000 V Ter dekking van de nieuwbouw van de praktijkschool Rozengaarde is € 100.000 vrijval kapitaallasten toegevoegd aan de reserve onderwijshuisvesting. Product 480.2 Onderwijshuisvesting € 35.000 V De in de begroting gereserveerde middelen voor onderwijshuisvesting zijn conform besluitvorming hierover gestort in de reserve onderwijshuisvesting waardoor ze voor dit doel beschikbaar blijven (35.000 V). Diverse producten Onderwijs € 587.000 N Aan onderhoud schoolgebouwen is dit jaar een bedrag van in totaal € 587.000 uitgegeven. Dit bedrag is volledig verrekend met de reserve onderhoud onderwijs (MOP). Over de ontwikkeling van deze reserve verwijzen wij naar de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Programma 5 Product 540.0 kunstzinnige vorming € 713.000 V Conform besluitvorming is van de vrijgevallen kapitaallasten voor nieuwbouw € 713.000 ingezet ter dekking van de nieuwbouw van Amphion Product 530.2 en 530.4 Sport, zwemmen € 66.000 N Betreft de overdracht van de reserves sportaccommodaties/zwembad aan de stichting sport en recreatie in Wehl. In het kader van budgetsubsidiëring SSR-Wehl zijn beide reserves overgedragen. Voor een bedrag van € 66.000 staan hier onttrekkingen tegenover op product 980, verrekeningen met reserves. Programma 6 Product 212.0 Openbaar vervoer € 59.000 V Verantwoord is de afrekening van de regio Achterhoek over de jaren 2005/2006 inzake de kosten van de regiotaxi. Omdat een deel van de kosten ten laste zijn gebracht van het parkeerfonds (voorheen mobiliteitsfonds) vloeit er een bedrag van € 59.000 terug naar dit fonds. Product 214.0 Parkeren € 128.000 V a. Parkeeropbrengsten en -boetes b. Investeringsslasten c. Beheer en onderhoud totaal
126.000 N 201.000 V 53.000 V € 128.000 V
a. Parkeeropbrengsten/parkeerboetes Bij de tweede bestuursrapportage 2008 is de raming voor parkeeropbrengsten met een bedrag van € 311.000 opgehoogd. In werkelijkheid liggen ze ten opzichte van de bijgestelde raming € 126.000 lager. Beduidend lager (€ 113.000) zijn de opbrengsten aan parkeerboetes. Het veel zichtbaar zijn op de straat leidt tot beter betaalgedrag op de betaald parkeerplaatsen en dus minder boetes. Per saldo lopen de parkeerinkomsten in 2008 afgerond € 100.000 achter dan waarmee bij de meerjarenprognose van het parkeerfonds is gerekend. Voorlopig gaan wij ervan uit dat de lagere opbrengsten worden veroorzaakt door het tijdelijk buiten gebruik stellen van parkeerplaatsen en dus een eenmalig karakter hebben. b. Investeringslasten Door wijziging in de systematiek van afschrijving (jaar na ingebruikname) en het later vervangen van geplande vervangingsinvesteringen ontstaat een voordeel van in totaal € 201.000
167
c. Beheer en onderhoud Per saldo liggen deze kosten € 53.000 lager dan begroot. Dit totale voordeel van in totaal € 128.000 is toegevoegd aan parkeerfonds. Programma 7 Product 721.0 Afvalinzameling en verwerking € 619.000 V Het totale voordeel op dit product bedraagt afgerond € 619.000 en is toegevoegd aan de voorziening afvalverwerking. Bij de tweede bestuursrapportage werd reeds rekening gehouden met een voordeel van € 290.000. Het voordeel ten opzichte van de 2e bestuursrapportage van € 329.000 (619.000 minus 290.000) is als volgt te specificeren: a. Lagere opbrengsten afvalstoffenheffing (minder volume) 65.000 N b. Verwerkingskosten afval 142.000 V c. Inzamelkosten (incl. subs. Oud papier) 86.000 V d. Vergoeding inzamelen verpakkingsmateriaal 2007/2008 46.000 V e. Investeringslasten 120.000 V Totaal 329.000 V Ad a t/m c De groei van het aantal percelen loopt achter bij het geraamde bouwvolume. Hierdoor ontstaan er afwijkingen op deze drie posten. Ten aanzien van de verwerkingskosten merken wij verder nog op dat er tengevolge van de actie, waarbij de containers voorzien zijn van een sticker, minder containers en dus minder afvalstoffen worden aangeboden, waardoor de verwerkingskosten lager zijn uit gevallen, tevens zijn voor de afvalstromen op het brengstation nieuwe verwerkingscontracten afgesloten met lagere verwerkingskosten. Ad d Het betreft hier de vergoeding over de jaren 2006 en 2007 voor verpakkingsmateriaal. In het verpakkingconvenant, dat op 1 januari 2006 is ingegaan, zijn vergoedingen opgenomen voor de hoeveelheden ingezameld verpakkingsafval (glas en papier). Deze vergoedingen zijn echter pas in 2008, na lang onderhandelen door de VNG, uitbetaald. De vastgestelde bedragen zijn in de onderhandelingen naar boven bijgesteld waardoor er hogere inkomsten zijn. Ad e Het betreft hier de geraamde investeringslasten van de in 2008 verleende kredieten voor het opknappen van het brengpunt aan de Havenstraat en het plaatsen van ondergrondse containers. - Voor het brengpunt ligt het definitieve ontwerp klaar, de uitvoering zal in 2009 zijn beslag krijgen. - In 2008 zijn 14 ondergrondse containers geplaatst op diverse locaties, een deel van de kosten is gedekt uit bijdragen van de woningbouwvereniging/projectontwikkelaars. Voor ondergrondse containers is gedurende drie jaar (2008 t/m 2010) jaarlijks € 200.000 geraamd. Gelet op de bijdragen van derden zal bij de begroting 2010 bekeken worden of de laatste tranche volledig nodig is. Rekening houdend met de lagere kosten van € 57.000 aan kwijtschelding, welk voordeel eveneens is toegevoegd aan deze voorziening, bedraagt het saldo van deze voorziening per 31-12-2008 € 1.368.000. Uitgaande van een ondergrens van deze voorziening van € 350.000 (5% van jaarlijkse omzet) resteert een ruimte van € 1.000.000. Wij stellen voor om hiervan € 300.000 te reserveren voor de geplande verbouw/nieuwbouw van het pand Havenstraat, € 100.000 te reserveren voor de afkoop van het stuwmeer aan verlof binnen het team afvalinzameling en het overige deel van € 600.000 voorlopig te reserveren voor ontwikkelingen op het gebied van het inzamelen van afvalstromen (o.a. inzameling plastic/kunststofafval). 168
Product 722.0 Riolering en watervoorziening € 400.000 V Ten opzichte van de begroting bedraagt het voordeel op dit product bedraagt afgerond € 400.000. In de begroting werd uitgegaan van een toevoeging van € 197.000. Met deze toevoeging van in totaal € 597.000 bedraagt het saldo van de voorziening rioolbeheer afgerond € 3,0 mln. Dit saldo ligt op het niveau waar in het Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) vanuit is gegaan. Het voordeel van € 400.000 is als volgt te specificeren: a. Investeringslasten 435.000 V b. Rioolrecht 11.000 N c. Beheer en onderhoud 24.000 N Totaal € 400.000 V In het kader van het GRP lopen er nog diverse investeringen (afkoppelprojecten, aanleg bergbezinkbassins en vervangingsinvesteringen). Deze zijn op dit moment in uitvoering dan wel de voorbereiding hiervan is opgestart. In de begroting zijn de volledige investeringslasten opgenomen. In werkelijkheid liggen deze rond € 435.000 lager. Een deel van het voordeel is daarnaast te verklaren door een wijziging in de afschrijvingsmethodiek (jaar na ingebruikname wordt begonnen met de afschrijving). Product 580.0 Speelvoorzieningen €16.000 N Het nadeel als gevolg van hogere kosten ad € 16.000 is onttrokken aan de reserve speelvoorziening op product 980. Programma 10 Product 911.0 Geldleningen € 456.000 V Het voordeel van € 456.000 betreft de bespaarde rente over reserves. Deze rente is via product 980 toegevoegd aan de reserves. 5. Voorstellen voor in 2009 opnieuw beschikbaar te stellen budgetten (€ 939.000 V) In het jaarrekeningsaldo 2008 is een incidenteel voordeel van € 939.000 opgenomen dat is ontstaan doordat budgetten niet besteed zijn. In onderstaande tabel staat om welke budgetten het gaat waarna beschreven wordt wat de oorzaak is dat deze budgetten in 2008 niet zijn ingezet. Voorgesteld wordt deze budgetten te reserveren voor uitvoering in het jaar 2009 en verder.
nr prog. a. 1 b. 2 c. 3 d. 3 e. 3 f. 5 g. 5 h. 7 i. 7 j. 8 k. 10 l. 10 m. 10 Totaal
product 810.0 310.2 620.0 710.0 710.0 530.2 541.0 560.4 650.0 120.0 960.0 960.0 960.0
omschrijving actualisering bestemmingsplannen economische ontwikkelingsvisie maatschappelijke begeleiding en advies afkoop garantiestelling slingeland lokaal gezondheidsbeleid sportstimulering subsidies monumenten robuust groen k inderopvang/EKD brandweer Overhead-huisvesting Overhead-automatisering Overhead-budget mobiliteit en ontwikkeling
169
bedrag 30.000 39.000 117.000 110.000 9.000 19.000 74.000 110.000 43.000 51.00 0 100.000 182.000 55.000 939.000
a. Actualisering bestemmingsplannen € 30.000 Op 12 december 2006 heeft het college een actualiseringsprogramma voor bestemmingsplannen vastgesteld, dat tot doel heeft dat in 2010 alle Doetinchemse bestemmingsplannen actueel zijn. Actualisatie is verplicht gesteld in de nieuwe Wro (sanctie: geen invordering leges bouwvergunningen e.d.). Met het programma is reeds voortvarend gestart in 2006. In 2008 en 2009 kunnen de laatste zes plannen worden opgepakt. Van het totaal beschikbare, eenmalige budget van € 150.000 is in 2008 € 78.000 besteed. Daarnaast is een verplichting opgenomen van € 42.000. Omdat dit budget bedoeld is voor de jaren 2008/2009 om de achterstand in het actualisering in te lopen, verzoeken wij u om het restant van € 30.000 te bestemmen voor uitvoering in het jaar 2009. b. Opstellen economische ontwikkelingsvisie € 39.000 Geconcludeerd mag worden dat - alle inspanningen ten spijt - in 2008 geen of nauwelijks tastbare voortgang is gemaakt met het onderwerp economische ontwikkelingsvisie. Bestuurlijk zijn de gedane ambtelijke voorstellen voor een plan van aanpak eind 2008 als onvoldoende gekwalificeerd en is het onderwerp terug bij af. Vanaf dat moment heeft de directie in de persoon van de gemeentesecretaris zich over dit dossier ontfermd. Met de bedoeling om nu een versnelling op dit onderwerp in te zetten. Er zijn inmiddels contacten met een aantal externe bureau's waaruit spoedig een keuze wordt gemaakt voor het schrijven van een heldere en praktische economische ontwikkelingsvisie voor Doetinchem, die er met 'n paar maanden moet liggen. Het zal duidelijk zijn, dat de oorspronkelijk bestemde middelen voor dit onderwerp derhalve beschikbaar moeten blijven. Dat wordt nog versterkt door de - als gevolg van de crisis - hoge bestuurlijke en politieke prioriteit, die aan dit onderwerp zowel in Doetinchem als in de Regio wordt gegeven. In samenhang hiermee, heeft het college ook zeer recent besloten om eveneens vaart te maken met het in algemene zin ontwikkelen en zichtbaar maken van een profiel /gezicht van Doetinchem. Daarom stellen wij voor het resterende budget van € 39.000 in 2009 opnieuw beschikbaar te stellen. c. Maatschappelijke begeleiding en advies € 117.000 In december 2008 heeft wethouder van Dijk een contract getekend met staatssecretaris Aboutaleb om het aantal kinderen in Doetinchem, dat als gevolg van armoede niet kan participeren, met de helft terug te dringen. Om dit mogelijk te maken heeft de staatssecretaris aan de gemeente Doetinchem voor het jaar 2008 € 117.000 beschikbaar gesteld en voor het jaar 2009 € 118.000 (taakmutatie meicirculaire 2008). Omdat pas in de laatste maanden van 2008 duidelijk is geworden dat Doetinchem het convenant ging tekenen is het geld in 2008 nog niet uitgegeven. De gemeente Doetinchem is echter wel de verplichting aangegaan om de doelstelling te halen en heeft daarvoor de financiële middelen nodig. Daarnaast ligt er in het kader van het armoedebeleid een raadsbesluit (5 juni 2008) om iets te doen met deze middelen in Doetinchem voor genoemd doel. Voorstel is –omdat het hier een eenmalige rijksbijdrage voor een specifiek doel betrfet- om het bedrag van 2008 € 117.000 toe te voegen aan het budget van 2009 zodat er voldoende financiële middelen zijn om aan de in het convenant gestelde gestelde eisen te voldoen. d.. Afkoop garantiestelling Slingeland ziekenhuis € 110.000 In de raadsvergadering van 25 september 2008 heeft de raad besloten in te stemmen met de overdracht van de garantstellingen verleend door de gemeente voor leningen van het Slingeland Ziekenhuis aan het Waarborgfonds voor de Zorg. De totale kosten die gemoeid zijn met de overdracht, bedragen afgerond € 220.000. Het betreft de overdrachtskosten aan het Waarborgfonds voor de Zorg (zgn. disagio) en afwikkelingskosten van de banken. Overeengekomen is dat de kosten gelijkelijk worden verdeeld tussen het Slingeland ziekenhuis en de gemeente Doetinchem, zodat de overdrachtskosten voor beide partijen aanvaardbaar worden. De kosten voor de gemeente en voor het ziekenhuis bedragen dus elk € 110.000. De overdracht en de financiële afwikkeling is niet gelukt voor eind 2008, dit zal begin 2009 worden.
170
e. Lokaal gezondheidsbeleid € 9.000 De GGD heeft een klein overschot op de jaarrekening van 2008. Dit geld zou in dat jaar gebruikt zijn voor het lokaal gezondheidsbeleid dat gepland stond. De hernieuwing van dit beleid is doorgeschoven naar 2009. Het geld was en is bedoeld voor epidemiologisch onderzoek en de vergoeding van de ondersteuning door de GGD in de vorm van advies boven de reguliere begrote uren. Voorstel is om deze (wettelijke) verplichting naar 2009 door te schuiven. f. Sportstimulering € 19.000 In 2008 is een onderzoek uitgevoerd naar de wensen van Doetinchemse basisscholen voor wat betreft het geven van een kwaliteitsimpuls aan het bewegingsonderwijs in het Doetinchemse basisonderwijs. December 2008 is het onderzoek voltooid en is met de basisscholen afgesproken om de kwaliteitsimpuls conform de aanbevelingen in het rapport uit te voeren. Een van de punten die de basisscholen belemmert bij het geven van uitdagend bewegingsonderwijs is het gebrek aan materiaal. Een deel van het budget voor 2008, € 19.000, was bestemd voor materialen voor de basisscholen. Vanwege de toezegging aan de scholen en het ontbreken van financiën daarvoor in de begroting 2009 verzoeken wij u om € 19.000 toe te voegen aan het budget kwaliteitsimpuls bewegingsonderwijs 2009. g. Subsidies monumenten € 74.000 Voor het afgelopen jaar stond een bedrag gereserveerd ten behoeve van het restaureren van gemeentelijke monumenten en/of onderzoeken ten behoeve van behoud en ontwikkeling van deze monumenten. Een bedrag van € 74.000 is niet uitgegeven. Wij stellen u voor dit bedrag te bestemmen voor de restauratie van het postkantoor en wel om de volgende reden: Het stedenbouwkundig plan voor de Burgemeester van Nispenstraat zet in op het behoud en de restauratie van waardevolle panden. De restauratie van het monumentale postkantoor van architect Crouwel (1920) heeft in dit kader een hoge prioriteit. De afgelopen jaren is het gebouw onderzocht op deugdelijkheid en ook zijn er al concept restauratieplannen aan de Monumentencommissie voorgelegd. In grote lijnen is al instemming gevonden voor de plannen en de restauratie zou dan ook snel ter hand kunnen worden genomen. Het exterieur van het gebouw dient, ondanks hedendaagse eisen met betrekking tot bijvoorbeeld programma, veiligheid en duurzaam bouwen, ongewijzigd te blijven. Aan- en bijbouwen zijn niet toegestaan. Karakteristieke details, zoals de raam- en deurpartijen, het metsel- en voegwerk en de vele dorpels en lateien, worden gekoesterd. Karakteristieke slijtage en ‘patin’ dienen behouden te blijven. Het ‘als nieuw’ restaureren zou afbreuk aan de geschiedenis doen. De restauratie vergt circa 1 jaar en circa € 1,3 mln. Aan de hand van het restauratieplan moet bekeken worden welk deel apart kan worden aangepakt en kan worden voorbehandeld zodat verdere achteruitgang van het gebouw ten gevolge van de leegstand wordt voorkomen. Voor deze eerste noodhulp zou het bedrag van € 74.000 wellicht uitkomst kunnen bieden. h. Robuust groen € 110.000 Vanuit de begrotingspost ‘Robuust Groen’ is voor 2008 een bedrag beschikbaar van € 110.000 voor het project Akkermansbeek. Daarnaast is in de begroting van 2009 vastgesteld dat in dat jaar € 100.000 geïnvesteerd wordt in dit project. Het voorstel is om in 2009 te starten met de uitvoering van een deel van het plan en de beschikbare uitvoeringsgelden voor 2008 en 2009 dan gelijktijdig in te zetten. Op deze wijze kan een substantieel begin worden gemaakt met de uitvoering van onderdelen van het plan. Daarom wordt verzocht het voor 2008 beschikbare bedrag van € 110.000 samen te voegen met het budget voor 2009. i. Kinderopvang, EKD, €43.000 Kinderopvang toezicht € 9.000 Er wordt structureel geld aan het gemeentefonds toegevoegd ter dekking van kosten voor het eerste lijnstoezicht op de kwaliteit van de kinderopvang, de uitbreiding van het aantal locaties in de kinderopvang en het houden van een strikter toezicht op de gastouderopvang. 171
Voorstel is het restant budget van 2008, zijnde € 9.000, toe te voegen aan het budget GGD 2009 omdat de kosten op de valreep naar 2009 gemaakt zijn en in dat jaar geboekt moeten worden. Kinderopvang buitenschools € 17.000 Sinds september 2007 zijn scholen verplicht hun leerlingen buitenschoolse opvang aan te bieden. Dat heeft geleid tot grote wachtlijsten. Het kabinet heeft eenmalig geld beschikbaar gesteld (meicirculaire 2008) om samen met scholen en kinderopvangorganisaties extra activiteiten te ontplooien of investeringen te plegen om de wachtlijsten terug te dringen. Eind 2008 zijn we met de aanbieders voor kinderopvang en peuterspeelzaalbeleid gestart met een plan om beide soorten aanbod voor 0-4 jarigen te harmoniseren incl. iets te doen aan de wachtlijsten. Dit plan komt in 2009 gereed en pas dan zullen de financiële consequenties in beeld zijn. Voorstel is om dit bedrag daarom toe te voegen aan de budgetten 2009. elektronisch kinddossier € 17.000 Het kabinet stelt een oplopend bedrag beschikbaar voor het elektronisch kinddossier in de jeugdgezondheidszorg (EKD JGZ) en de verwijsindex (VWI) (septembercirculaire 2007). De Verwijsindex Risicojongeren brengt risicomeldingen van hulpverleners, zowel binnen gemeenten als over gemeentegrenzen heen, bij elkaar en informeert hulpverleners onderling over hun betrokkenheid bij jongeren. De uitkering is voor 2008. Met het B&W besluit van 2008 is dit bedrag beschikbaar gesteld aan Yunio. Helaas is het niet tot uitbetaling gekomen. Voorstel: bedrag toevoegen aan 2009 om alsnog te kunnen uitbetalen. j. Brandweer € 51.000 Het budget voor het opleiden en oefenen van de repressieve dienst van de brandweer sluit met een positief saldo van afgerond € 51.000. Dit wordt veroorzaakt doordat de opleiding van alle repressieve medewerkers voor het gebruiken van/werken met een warmtebeeldcamera is uitgesteld naar 2009. Wij hadden namelijk wel een dergelijke camera aangeschaft, maar de levering liet op zich wachten. Eerder opleiden was niet zinvol, omdat idealiter de opleiding dicht dient te liggen bij het moment van ingebruikname van de camera zodat er direct mee kan worden geoefend. Als de opleiding wordt gevolgd lang voordat de camera gebruikt kan worden dan is deze dure opleiding ineffectief. Wij stellen u daarom voor om van het resultaat 2008 € 51.000 te reserveren voor de opleiding van alle repressieve medewerkers voor het gebruik van de warmtebeeldcamera. k. Overhead huisvesting € 100.000 In het kader van de huisvestingsontwikkelingen is er bestuurlijk (voorbereidingskrediet huisvesting, raad juli 2008) voor gekozen om de incidenteel vrijkomende middelen van reeds beschikbaar gestelde huisvestingsmiddelen en de ruimte die ontstaat door temporisering en bevriezing van bestaande budgetten in het kader van huisvesting en ict te gebruiken voor de realisatie van de huisvestingsprojecten. Vanuit deze incidenteel vrijvallende ruimte ontstaat in 2008 een voordelig resultaat van € 203.600. Op dit resultaat wordt indachtig het bij de 1e en 2e financiële monitor gesignaleerde door de afdeling Services beïnvloedbare nadelige exploitatieresultaat € 103.600 in mindering gebracht; resulteert een positief saldo van € 100.000. De demarcatie in de projectenkredieten huisvesting voorziet niet in de inrichting van de kantoren. Om in 2010-2011 te kunnen beschikken over financiële mogelijkheden voor de inrichting van de kantoren en vervanging van het meubilair wordt voorgesteld om met de incidenteel vrijkomende ruimte op het terrein van huisvesting en ict een bestemmingsreserve te vormen. Voorgesteld wordt om het voordelige saldo 2008 € 100.000 te storten in een bestemmingsreserve huisvesting voor de inrichting van kantoren en vergaderwerkplekken in de (ver)nieuw(d)e huisvestingslocaties. l. Overhead automatisering € 182.000 Aanschaf planning&controlsysteem Ten behoeve van aanschaf planning&controlsysteem is € 100.000 overgeheveld van het overschot ict-budgetten van 2007 naar 2008. In 2008 is gestart met het proces om te komen tot daadwerkelijke aanschaf van een systeem om het bestuurlijk dashboard verder te digitaliseren. We hebben ons georiënteerd op mogelijke systemen. We hebben daarmee een beter beeld gekregen van hetgeen we 172
beogen met de digitalisering. In 2009 willen we daadwerkelijk overgaan tot aanbesteding. Daarvoor is het nodig dat het gereserveerde bedrag van € 100.000 overgeheveld wordt naar 2009. Migratie financiële software en systeem van managementinformatie In de jaarrekening 2007 is als bestemmingsvoorstel opgenomen een bedrag van € 125.000 voor de migratie van het financiële systeem. Dit project is in het najaar van 2008 succesvol gestart en deels uitgevoerd. Het nieuwe systeem Key2financiën is succesvol geïmplementeerd. Centraal stond het continueren van de begroting en administratie. Er zijn nog maar beperkt aanvullende kosten gemaakt naast de inzet van de reguliere automatiseringsbudgetten. In het jaarplan 2009 is de vervolgfase opgenomen de invoering van verbeteringen en nieuwe modules. Deze geplande 2e fase van het project en tevens de doorontwikkeling van ons managementinformatiesysteem (Cognos8) lopen nog door in 2009 zoals ook aangegeven in de jaarrekening 2007 (blz. 139). De 2e fase start in april 2009 nadat de werkzaamheden voor de jaarrekening 2008 zijn afgerond. Wij stellen daarom voor het restantbudget te bestemmen voor hetzelfde doel met uitvoering gepland in 2009. Het is daarbij goed mogelijk dat bepaalde acties uit fase II van het project nog doorlopen naar 2010. m. Overhead-budget mobiliteit en ontwikkeling € 55.000 Waar het opleidingsbudget van de afdelingen vrijwel volledig besteed is (€ 403.000 van de € 405.000 is uitgegeven), is op het budget mobiliteit en ontwikkeling een bedrag van € 97.000 overgebleven. Dit budget is onder andere bedoeld voor kosten van opleidingen die afdelingsoverstijgend zijn. Binnen onze organisatie is het beleid namelijk om jonge, talentrijke medewerkers aan de gemeente te binden door hen onder meer te faciliteren bij het volgen van studies, die de persoonlijke ontwikkeling een zodanige impuls geven, dat de effecten ook concreet ten goede komen aan de organisatie. In de tweede helft van 2008 heeft de algemeen directeur en/of het college enkele besluiten genomen waarbij een totaal bedrag van € 55.000 beschikbaar is gesteld voor het volgen van opleidingen. Omdat deze kosten pas in 2009 gemaakt worden, verzoeken wij u hierbij dit bedrag in 2009 opnieuw beschikbaar te stellen. 6. Op niveau brengen reserves/voorzieningen op grond van de BBV (145.000 N) Bij de jaarrekening 2006 is besloten om de reserve stadsvernieuwing op te heffen en toe te voegen aan de algemene reserve omdat de bestemming van deze reserve onduidelijk was. Bij afwikkeling van GSO/ISV1 bleek deze reserve onder meer gevoed was met GSO/ISV1 gelden met als gevolg dat de voorziening GSO1/ISV1 negatief werd. Deze moet nu dus weer uit de algemene reserve worden aangevuld met € 232.000. Op grond van het BBV mogen eveneens geen negatieve reserves voorkomen. De reserve kunstwerken is bedoeld voor dekking van kosten van aankoop/bouw van kunstwerken. De reserve wordt gevoed uit overschotten uit de jaarlijks beschikbare budgetten en met € 0,45 per verkochte m2 grond uit grondexploitaties met een positief resultaat. Daarnaast wordt deze reserve eenmalig gevoed uit een deel van de verwachte verkoopopbrengst van het pand Korte Kapoeniestraat 24. Deze verkoopopbrengst zal naar verwachting in 2009 worden gerealiseerd. Doordat in 2008 middelen uit deze reserve zijn onttrokken ter dekking van investeringen loopt deze reserve per ultimo 2008 tijdelijk negatief tot een bedrag van € 40.000, welke in 2008 ten laste van het resultaat moet worden gebracht. In 2009 kan de algemene reserve weer met dit bedrag worden aangevuld. De rijksbijdrage experimenten WMO (Campower) is volledig verantwoord richting het rijk. Omdat hier verder geen bestedingsverplichting meer op rust valt € 127.000 vrij ten gunste van het resultaat.
173
7. Grondexploitaties (6.401.000 N) Het resultaat van de bouwgrondexploitatie wordt verkregen door: a. het nemen van winsten of verliezen op de bouwgrondexploitaties en de exploitatie overeenkomsten b. idem, inclusief de getroffen voorziening c. het tussentijds winst nemen d. het treffen van voorzieningen Het resultaat 2008 bedraagt afgerond € 6.401.000 negatief en bestaat uit: ad a. Afsluiting complexen Bouwgrondexploitatie: Saco’s, inzake Hessenveld en Burg de bruinstraat Agruniekterrein
27.000 -184.000 -157.000
ad b. Afsluiting met een voorziening Exploitatieovereenkomst: Akkerstraat/Kerkstraat
4.000 4.000
ad c. Tussentijdse winstneming Bouwgrondexploitatie: Dichteren
1.000.000 1.000.000
ad d. Treffen van voorziening Bouwgrondexploitatie: Wijbergen woongebied t Lookwartier Bedrijventerrein Wijnbergen Bethlehemstraat Lage Horst III IJsseloevers Hamburgerbroek TCC Kennedylaan Veentjes Wonen op ‘t randje Exploitatieovereenkomst: Pelgrimterrein Tectomat Langerak Mholf/Jaartveld Aframing voorziening Exploitatieovereenkomst de Belder Ruimzicht
-2.499.000 -1.691.000 -1.041.000 -182.000 -149.000 -736.000 -629.000 -472.000 -53.000 -74.000 -7.000 -10.000 11.000 284.000 -7.248.000
Totaal resultaat 2008 (negatief)
-6.401.000
Voor nadere toelichting verwijzen wij u naar paragraaf grondbeleid.
174
8. Uitkering gemeentefonds (373.000 V) Het voordelig saldo wordt voor een bedrag van € 133.000 voordelig veroorzaakt door afrekeningen van de uitkeringsjaren 2006 en 2007. De afrekeningen over die oude uitkeringsjaren betreffen een aanpassing van de hoeveelheden bij de verdeelmaatstaven. Het uitkeringsjaar 2008 geeft een voordeel te zien van € 240.000. Dit voordeel is als volgt opgebouwd: a. Verdeelmaatstaf WOZ 208.000 V b. Hoeveelheidsverschillen 220.000 V c. Behoedzaamheidsreserve 88.000 N d. Uitkeringsfactor 100.000 N Totaal 240.000 V Ad a en b. De begroting over het uitkeringsjaar 2008 is gebaseerd op de septembercirculaire 2008 rekening houdend met de verdeelmaatstaven zoals deze bekend waren bij de samenstelling van de meicirculaire 2008. Het verschil over het uitkeringsjaar 2008 wordt deels veroorzaakt door een aanpassing van de hoeveelheden bij de verdeelmaatstaven. Het grootste verschil is hier ontstaan door de verdeelmaatstaf WOZ-waarden (een negatieve post bij de bepaling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds). Bij de septembercirculaire 2008 was nog uitgegaan van een voorlopige waardebepaling. Doordat de waarde lager ligt, is hier een voordeel ontstaan van € 208.000. Hiermee is al rekening gehouden bij de begroting 2009 en de tariefbepaling van de ozb-tarieven 2009. Het restant voordeel op de hoeveelheidsverschillen op de verschillende verdeelmaatstaven totaal € 220.000 wordt voorshands als incidenteel beschouwd. Ad c. In de begroting 2008 van de algemene uitkering was rekening gehouden met 50% uitkering van de behoedzaamheidsreserve. Er wordt slechts 38% uitgekeerd. Dit leidt tot een nadeel van € 88.000. Ad d. Tot slot is in het uitkeringsjaar 2008 de uitkeringsfactor met 3 punten verlaagd als gevolg van de ontwikkeling van de uitkeringsbasis. Deze landelijke volumeontwikkeling leidt tot een nadeel van € 100.000. Bij de meicirculaire 2009 zullen de verdeelmaatstaven weer worden geactualiseerd op basis van de op dat moment meest recente informatie en zullen de structurele gevolgen over de uitkering van de behoedzaamheidsreserve worden doorvertaald. Hierbij zal bezien worden wat het mogelijke structurele effect van het voordeel over het uitkeringsjaar 2008 is. 9. Voorziening Dubieuze debiteuren (175.000 N) In 2008 is hard gewerkt aan het wegwerken van de achterstanden bij zowel de publieke als de private vorderingen. In de balans per 31-12-2008 ten opzichte van de balans per 31-12-2007 is het saldo van de publieke vorderingen afgenomen van € 1.075.000 tot € 501.000; een afname van 54%. Het saldo van de private vorderingen is afgenomen van € 2.582.000 tot € 930.000; een afname van 64%. Dit is exclusief de aangifte BTW-compensatiefonds van € 7.323.000. Deze afname betekent dat voor de jaarrekening 2008 ten opzichte van 2007 een lagere voorziening dubieuze debiteuren benodigd is. De voorziening dubieuze debiteuren bedroeg per balansdatum 1-1-2008 € 873.000. In 2008 is € 342.000 afgeboekt in verband met oninbare publieke en private vorderingen. Voor de jaarrekening 2008 is opnieuw, inclusief de vorderingen 2008, de noodzakelijke hoogte van 175
de voorziening voor dubieuze debiteuren berekend en vastgesteld op € 706.000. Dit betekent dat € 175.000 moet worden toevoegd aan de voorziening. In de voorziening per 31-12-2008 is een risicobedrag begrepen van € 62.000 voor de BTW problematiek van de Horst Wehl. Het betreft een bezwaarschrift dat thans in behandeling bij de belastingdienst. In de jaarrekening 2007 was deze zaak nog opgenomen in de risicoparagraaf met een maximaal risico van ruim € 200.000. Voorziening balans dubieuze debiteuren per 31-12-2007 Afboekingen oninbare vorderingen Saldo Toevoeging 2008 Voorziening dubieuze debiteuren per 31-12-2008
873.000 - 342.000 531.000 175.000 € 706.000
10. Bestuursorganen (171.000V) Om de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) tot het moment van de instelling van een Appa-pensioenfonds in eigen beheer correct uit te voeren moet de pensioenvoorziening wethouders op het niveau van de actuariële waarde te zijn. De actuariële waarde van de pensioenvoorziening bedroeg per 31-12-2007 € 1.150.600. Door de gestegen marktrente is de rekenrente, die wordt gehanteerd voor pensioenvoorzieningen in eigen beheer verhoogd van 3% naar 4%. Dit levert een verlaging van de actuariële waarde op. De verhoging van 3% naar 4% levert dan ook een voorziening op die beter aansluit op de kosten bij een eventuele waardeoverdracht. Op basis van de door Raet b.v. uitgevoerde berekening dient de pensioenvoorziening per 31-12-2008 € 1.069.230 te bedragen. Deze aanpassing levert een incidenteel voordeel op van € 81.000, hierbij geteld de geraamde toevoeging (die niet behoeft worden toegevoegd) aan de pensioenvoorziening in 2008 € 116.000 en samen levert een incidenteel voordeel van € 197.000. Daarnaast ontstaat er op de overige posten bestuursorganen een samengesteld nadeel van afgerond € 26.000. 11. Sociale werkvoorziening (190.000 V) Het voordeel op deze taak is als volgt te specificeren: - afrekeningen reorganisatiekosten en exploitatie 2006/ 2007 Wedeo 98.000 V - bestuurskosten 2008 Wedeo 45.000 V - overig 47.000 V totaal € 190.000 V 12. Afwikkelingsverschillen voorgaande dienstjaren (169.000 V) De post afwikkelingsverschillen levert per saldo een voordeel op van € 169.000. Een bedrag van € 118.000 wordt veroorzaakt door een aanpassing van het saldo van een aan Stichting Aktief verstrekte geldlening in 1998. Het deel van de lening dat destijds verrekend is met openstaande vorderingen is ten onrechte niet als lening in de boeken opgenomen. Dat dit nu pas tot uitdrukking komt ligt in het feit dat deze lening tot 2008 aflossingsvrij was. Overigens is de rente in voorgaande jaren correct verrekend. Het overige voordeel is een optelsom van diverse kleinere posten.
176
13. Overhead (80.000 V) De post consumptieve diensten sluit met een nadeel van € 52.000 N. Bijplaatsing van automaten en volume toename als gevolg van een groter personeelsbestand leidt tot beduidend meer uitgaven voor de dranken via de automaten. In 2009 wordt de koffie- & theevoorziening opnieuw aanbesteed. Op het onderdeel werkplek- en vergaderservice is tevens een nadeel ontstaan door een toenemende interne dienstverleningsvraag. De stijging van de kosten van reproductie centraal full color € 50.000 N heeft zich nog niet vertaald naar hogere inkomsten. Herinrichting heeft geleid tot een betere beheersing en vanaf 2009 zullen de effecten van de nieuwe leaseovereenkomst leiden tot lagere kosten. De lijn is dat deze dienst kosten neutraal wordt. Het volume van het decentrale printen is in 2008 wederom sterk gestegen, met als gevolg dat op alle onderdelen leasekosten (afdrukkosten) printers, papier, papier met logo en enveloppen stevige overschrijdingen zijn ontstaan, totaal € 101.000 N. De overschrijding op drukwerk, enveloppen e.d. komt voor een belangrijk deel op het conto van de nieuw geïntroduceerde huisstijl. Naast de aanschaf van nieuwe volumes was er geen sprake van sanering van de oude voorraden. Breed in de organisatie werd direct overgegaan op het nieuwe papier. Het introduceren van de gezamenlijke infrastructuur met de gemeente Oude IJsselstreek heeft gemaakt dat er een geheel ander technisch concept voor de ICT is gerealiseerd. Dit heeft tot geleid tot een behoorlijke afname van centrale apparatuur en daarmee samenhangende onderhoudscontracten. De begroting 2009 van deze dienst zal worden geijkt op de nieuwe situatie. De gerealiseerde besparingen zullen bij andere diensten van services gealloceerd worden, totaal ICT/ telecom/ infosystemen € 104.000 V. Binnen de huisvestingsbudgetten is er een overschrijding van € 32.000 N ontstaan met name door meer uitgaven voor beveiliging en alarmering. In het kader van de huisvestingsontwikkelingen is er bestuurlijk voor gekozen om de incidenteel vrijkomende middelen uit de reeds beschikbare middelen voor huisvesting en ICT en de ruimte die ontstaat door temporisering en bevriezing van bestaande budgetten in het kader van huisvesting en ict te gebruiken voor financiele bijdrage aan de realisatie van de huisvestingsprojecten. Vanuit deze incidenteel vrijvallende ruimte 2008 ontstaat een voordelig resultaat van € 203.600. Door op dit resultaat indachtig het bij de 1e en 2e financiële monitor gesignaleerde door de afdeling Services beïnvloedbare nadelige exploitatieresultaat van € 103.600 N in mindering te brengen; resulteert een positief saldo van € 100.000 V. Voorgesteld wordt om dit positieve saldo 2008 van € 100.000 te storten in een bestemmingsreserve huisvesting voor de inrichting van kantoren en vergaderwerkplekken in de (ver)nieuw(d)e huisvestingslocaties. Zie ook onderdeel 5 van dit hoofdstuk (opnieuw beschikbaar te stellen budgetten), punt k. Op de onderdelen personeel en financiën is een voordeel ontstaan van totaal € 65.000 V. Met name op de post directe personeelskosten is een onderschrijding ontstaat van ca. € 25.000 Uit dit budget worden kosten gedekt voor introductie nieuwe medewerkers, het IZA-BZP plus pakket, gezondheidsmanagement en maatwerkpersoneel. Dit laatste is in 2008 weinig voorgekomen. Het resterende voordelige saldo is een optelling van diverse voordelen op o.a. arbo, wervingen en selectie en financiën. Op het onderdeel mobiliteit en ontwikkeling is een voordeel ontstaan van € 97.000, waarvan voor een bedrag van € 55.000 wordt voorgesteld om dit opnieuw beschikbaar te stellen in 2009. Totaal hier derhalve € 42.000 V. Rekening was gehouden met het organiseren en uitvoeren van een aantal trainingen en workshops n.a.v. het personeelsbeleid wat in ontwikkeling is. Het tot stand komen van de onderliggende stukken heeft echter meer tijd gekost dan aanvankelijk 177
gedacht werd, waardoor de uitvoering is doorgeschoven naar 2009. Anticiperend op de ontwikkeling van het opleidingsbudget voor afdelingen in 2007 was voor 2008 een centraal opleidingsbudget gereserveerd. Met een onderbouwd verzoek kon een aanvraag worden ingediend om opleidingskosten hierop ten laste te laten komen. Hiervan is gebruik gemaakt, wat heeft geleid tot het doen van toezeggingen tot een totaal bedrag van € 55.000. Omdat deze kosten nog niet ten laste van 2008 gebracht konden worden, wordt voorgesteld dit budget over te boeken naar 2009 (zie hiervoor onderdeel 5 van dit hoofdstuk “opnieuw beschikbaar te stellen budgetten”, punt m). Het mobiliteitsbudget is gebaseerd op 10 mobiliteitskandidaten. Dit aantal was in 2008 lager, gemiddeld stonden er in 2008 6 mobilteitskandidaten op de lijst. Hierdoor zijn er minder kosten gemaakt. Overig kleinere verschillen per saldo € 4.000 V. 14. Overige voor- en nadelen (447.000 V) nr. progr.
Omschrijving post
a. b.
1/3/10 3
c.
3
maatschappelijke begeleiding
d.
3
sociaal cultureel werk
e.
5
beheer sportaccommodaties
f.
5
gruitpoort
g.
6
h.
bedrag
incidentele verkoopopbrengsten digitaal klantendossier bijstandverlening
I/S
159.000 -49.000
I I
71.000
I
-45.000
I
37.000
I/S
-51.000
I/S
regiotaxi
28.000
I
7
openbare verlichting
37.000
I/S
I.
8
brandweer
-41.000
I
j.
9
burgerzaken
66.000
I/S
k.
10
post onvoorziene uitgaven
92.000
I
l.
4/7
onderwijs
88.000
I/S
m.
div
overige verschillen
55.000
I
447.000
a. Incidentele verkoopopbrengsten €159.000 V Het betreft de verkoopopbrengst van een drietal kleine kavels voor een bedrag van € 43.000. Deels waren deze gronden in erfpacht uitgegeven. Omdat deze gronden geen bestemming hebben, zijn deze in 2008 verkocht. Verkoop van openbaar groen heeft geleid tot een voordeel van € 78.000. Ook is de opbrengst van de inruil van 3 vrachtwagens voor een bedrag van € 38.000 op grond van de begrotingsvoorschriften ten gunste van het rekeningresultaat geboekt. b. Digitaal klantendossier bijstandverlening € 49.000 N In 2008 is eenmalig € 49.000 uit het gemeentefonds gelicht voor de gemaakte kosten voor het bouwen en ontwikkelen van het digitaal klantdossier (DKD). Dit dossier ontsluit de bestaande systemen van CWI, UWV en gemeenten en maakt ze toegankelijk voor werkzoekenden, keten-medewerkers en werkgevers. Doel is een efficiëntere, effectievere en klantvriendelijker dienstverlening. Aangezien de kosten oorspronkelijk door het ministerie van SZW, het UWV en de CWI zouden worden gedragen, was hiervoor geen bedrag in de gemeentebegroting opgenomen.
178
c. Maatschappelijke begeleiding € 71.000 V Het betreft hier een niet volledig aangewend budget ten behoeve van vrijwilligerswerk van € 33.000. Daarnaast kon het project sociaal actieprogramma met een positief saldo worden afgesloten (38.000 V). d. sociaal cultreel werk € 45.000 N Het betreft hier een nadeel van € 23.000 op de post jeugdagenda. In de jaarrekening 2009 zal dit nadeel worden verrekend met het budget voor het jaar 2009. Daarnaast is er een nadeel van € 22.000 als gevolg van lagere huuropbrengsten wijkcentrum. Deze huuropbrengsten worden vanaf 2008 verantwoord op het product sport. De begroting 2009 zal hier op worden aangepast. e. Beheer sportaccommodaties € 37.000 V Het beheer van sportaccommodaties laat dit jaar een klein voordeel zien en is een optelsom van relatief gezien kleine afwijkingen. Zie overigens ook opmerking bij punt d. f. Huurderving en subsidie Gruitpoort € 51.000 N In 2008 heeft de afrekening plaatsgevonden over het subsidiejaar 2007. Op basis van de subsidiegrondslag betekent dit een aanvullende subsidie van € 27.000. Daarnaast is de in de begroting opgenomen huuropbrengst niet volledig gerealiseerd als gevolg van leegstand door het vertrek van het gemeentelijk projectbureau hetgeen een nadeel oplevert van € 24.000 Inmiddels is de bovenverdieping verhuurd aan de Gruitpoort. Voor de huur vanaf 2009 is een groeimodel afgesproken. Op basis van dit groeimodel moet ook voor de jaren 2009 en 2010 nog rekening worden gehouden met een lagere huuropbrengst van respectievelijk € 16.000 en € 8.000. g. Regio taxi € 28.000 V Naast de betaalde voorschotten over 2008 zijn de afrekeningen t/m het jaar 2007 verantwoord. Per saldo levert dit een voordeel op van € 87.000. Van dit bedrag is € 59.000 toegevoegd aan het parkeerfonds. Zie hiervoor de toelichting eerder in dit hoofdstuk bij onderdeel 4 “neutrale posten”. h. Openbare verlichting € 37.000 V Door vervanging van masten en armaturen hebben wij kunnen besparen op de post onderhoud. In 2008 levert dit een voordeel op van € 37.000. In de begroting 2009 is rekening gehouden met een totaal te bereiken besparing op de post onderhoud van € 61.000 in de periode 2009 tot en met 2012. Op basis van het vervangingsplan openbare verlichting 2013 t/m 2017 is deze besparing op de post onderhoud echter weer nodig voor ophogen van het jaarlijks budget voor vervanging van masten en armaturen. i. Brandweer € 41.000 N De nieuwe brandweerkazerne in gemeente Wehl is eind 2004 in gebruik genomen. Op basis van een geschat energiegebruik is tot februari 2008 een voorschot betaald van ca. € 50. Vanaf de herindeling in 2005 is er echter ook door de afdeling Buha gebruik gemaakt van de kazerne en zijn er door Buha kantoorunits geplaatst op terrein, die aangesloten zijn op het energienet van de kazerne. Bij de eerste afrekening in februari 2008 bleek dat vanaf 2004 een navordering van € 48.000 werd opgelegd. Het resterende nadeel ontstaat door een samenstel van kleinere voor- en nadelen binnen het product brandweer. j. Burgerzaken € 66.000 V Als gevolg van een toename van de uitgifte van rijbewijzen in 2008 zijn de legesopbrengsten hoger dan begroot. Mede de invoering van het rijbewijs nieuwe stijl (plastic op creditcardformaat) heeft geleid tot een versnelde vraag naar rijbewijzen. Het voordeel moet derhalve als incidenteel worden beschouwd.
179
Aangetekend wordt dat dit ook tot een hogere personeelsinzet heeft geleid. Dit is opgevangen binnen de loonsom van de afdeling. k. Post onvoorziene uitgaven € 92.000 V De posten onvoorzien eenmalig en structureel zijn nauwelijks aangewend. In de jaarrekening levert dit een eenmalig voordeel op. l. Onderwijs Product 443.0 Bijzonder voortgezet onderwijs € 29.000 V Naar aanleiding van de onderwijsdecentralisatie zijn door het ministerie vergoedingen opgenomen in de algemene uitkering met als verplichting om deze middelen te gebruiken als vergoeding aan scholen voor door hen aangegane leningen. De leningen zijn in 2006 door de scholen afgelost waardoor de in de gemeentebegroting 2008 nog begrote vergoeding niet meer nodig is. In de begroting 2009 is deze post niet meer geraamd. Product 440.0 Openbaar voortgezet onderwijs € 34.000 V In het kader van de verzelfstandiging van het openbaar voortgezet onderwijs zijn in de gemeentebegroting nog een aantal lasten begroot voor administratie en beheer. Deze lasten worden betaald door de school zelf waardoor in de gemeenterekening een (structureel) voordeel ontstaat van e 34.000. Bij de eerste financiële monitor 2009 zal deze afwijking worden opgenomen. Product 480.4 Onderwijsachterstand € 35.000 V Door gebrek aan ambtelijke capaciteit is in het jaar 2008 het onderwijs achterstanden beleid beleidsarm uitgevoerd en is het rijksbudget dat hier jaarlijks voor beschikbaar is toereikend geweest. Het gemeentelijk deel voor 2008 (€ 35.000) kan hierdoor eenmalig vrijvallen. Product 480.2 Onderwijs huisvesting € 26.000 V De gemeente wordt geconfronteerd met schades aan gebouwen als gevolg van vandalisme. Het financiële risico welke de gemeente hierbij loopt is niet te verzekeren. Voor herstel van schade is daarom inde begroting een budget opgenomen van € 97.000. Uiteindelijk blijkt hiervan € 26.000 over. Product 480.0 Leerlingzaken € 13.000 N Al enige jaren is er sprake van een toename van de kosten voor het leerlingenvervoer. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door de autonome kostenstijging die hoger is dan de toename van het budget in de gemeentebegroting, waardoor er uiteindelijk overschrijdingen plaatsvinden. Anderzijds is er een toename van het aantal te vervoeren leerlingen. Ook het één op één vervoer neemt toe doordat meer kinderen naar speciale vormen van onderwijs gaan. Bij de tweede financiële monitor is daarom het budget met € 85.000 naar boven bijgesteld. Bij het sluiten van de boeken blijkt een aanvullend nadeel van € 13.000. Product 423 Bijzonder basisonderwijs (huisvesting) € 23.000 N Betreft de afrekening van huur grond over voorgaande jaren (€ 15.000) en huur sport-accommodaties Wehl voor € 8.000. Deze laatste post is structureel. Bij de eerste financiële monitor 2009 zal deze afwijking worden opgenomen. m. overige afwijkingen € 55.000 V Het betreft hier een optelsom van diverse relatief gezien kleinere afwijkingen op de diverse producten.
180
Stand van zaken kredieten per 31-12-2008
181
182
183
184
185
186
Hoofdstuk 5 Balans en toelichting op de balans
187
188
189
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
Inleiding
De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft.
Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening
De waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden.
De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate opgenomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt.
Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume worden sommige personele lasten echter toegekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke.
Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) dient wel een verplichting gevormd te worden.
Balans
Vaste activa
Schattingswijziging afschrijvingen per 1-1-2008 Door de Raad is op 27 oktober 2008 de geactualiseerde nota waardering en afschrijvingsbeleid vaste activa vastgesteld. Op onderdelen zijn als gevolg van de gewijzigde voorschriften of gemaakte keuzes, aanpassingen doorgevoerd. Dit betreft onder meer: -het niet meer afschrijven op toekomstige investeringen gronden; -met ingang van het boekjaar 2008 afschrijven vanaf 1 januari volgend op het moment van ingebruikname; -kosten voor bodemsanering mogen niet meer worden geactiveerd; -kosten voor onderzoek en ontwikkeling mogen onder bepaalde voorwaarden maximaal in 5 jaren worden afgeschreven
Artikel 59 BBV beschrijft het onderscheid tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die op enigerlei wijze kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie.
190
Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in 5 jaar afgeschreven. De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan bij ingebruikneming van het gerelateerde materiële vaste actief. Afsluitkosten van opgenomen geldleningen worden afgeschreven in de looptijd van de betrokken geldlening.
Artikel 64 lid 6 stelt aan de afschrijving van immateriële vaste activa een maximum van 5 jaar. Een uitzondering vormen de als immateriële activa opgenomen kosten van het sluiten van geldleningen en disagio.Op grond van art. 64, lid 5 is in deze situatie de afschrijvingsduur maximaal gelijk aan de looptijd van de lening.
Materiële vaste activa met economisch nut
In erfpacht uitgegeven gronden.
De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs. (i.c. de waarde die bij eerste uitgifte als basis voor de canonberekening in aanmerking komen). Percelen waarvan de erfpacht eeuwigdurend is afgekocht zijn tegen een geringe registratiewaarde opgenomen.
Overige investeringen met economisch nut.
Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven.
Slijtende investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming lineair afgeschreven in de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Op grondbezit met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering overigens niet plaatsgevonden. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken. Volledigheidshalve vermelden wij dat op investeringen die vóór 2005 gedaan zijn soms extra is afgeschreven zonder economische noodzaak (ter verlichting van toekomstige lasten). Ook zijn in voorkomende gevallen reserves op dergelijke investeringen afgeboekt.
Op grond van artikel 65 van het BBV wordt bij de waardering van de vaste activa rekening gehouden met een vermindering van hun waarde, indien deze vermindering naar verwachting duurzaam is. Op waarde van activa met economisch nut mogen vanaf 1-1-2004 reserves niet meer in mindering worden gebracht. Investeringssubsidies en andere bijdragen van derden mogen wel in mindering worden gebracht. Compensabele BTW wordt niet geactiveerd.
De te hanteren afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur.
Operational leasing wordt niet actief in de balans verwerkt. Wel wordt de omvang van de langjarige verplichtingen die uit hoofde van leasing, huur en anderszins zijn aangegaan in de toelichting vermeld. Tevens kunnen deze worden betrokken in de paragraaf met betrekking tot het weerstandsvermogen.
191
Financial lease dient wel verwerkt te worden door opname van het actief op de balans onder gelijktijdige passivering van de nog verschuldigde leasetermijnen. De schulden worden als vaste passiva beschouwd.
Investeringen on de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut
Stelselwijziging Bovenwijkse voorziening Vanaf de jaarrekening 2008 wordt een gewijzigde financieringssystematiek gehanteerd (Raad februari 2009), de kosten van bovenwijkse infrastructirele voorzieningen worden geactiveerd en in 30 jaar afsgeschreven. Hiermee spreiden we de kosten en brengen meer evenwicht tussen kosten en afdrachten
Overeenkomstig de door de gemeenteraad in 2008 vastgestelde afschrijvingsnotitie worden infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals b.v. wegen, pleinen, viaducten en parken geactiveerd en afgeschreven. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd (en dus ook afgeschreven). Voor zover in voorkomende gevallen een snellere buggettaire dekking mogelijk is, wordt op dergelijke activa overigens (resultaatafhankelijk) extra afgeschreven. De boekwaarden moeten dus nadrukkelijk als nog te dekken investeringsrestanten worden gezien.
Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zonodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht.
Participaties in het aandelenkapitaal van NV's en BV's ("kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen" in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering gelukkig niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs.
De obligatieportefeuille wordt gewaardeerd tegen de verwachte aflossingswaarde. Het verschil met de destijds betaalde verkrijgingsprijs is als transitorische (rente)post in de balans opgenomen. Dit verschil wordt in het resultaat opgenomen in de (gemiddelde) resterende looptijd tot aflossing/uitloting.
Geactiveerde bijdragen aan activa van derden zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak.
Op grond van artikel 36 BBV worden in de balans onder de financiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: Kapitaalverstrekking aan: *
deelnemingen
*
gemeenschappelijke regelingen
*
overige verbonden partijen
Langlopende leningen aan: *
deelnemingen
*
woningbouwcorporaties
*
overige verbonden partijen
Overige langlopende leningen Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden
192
Het begrip rentetypische looptijd verdient een toelichting. Het gaat bij dit begrip om de definitie vanuit de Wet Fido en is ingegeven door beheersing van renterisico's. De definitie luidt: het tijdsinterval gedurende de looptijd van een geldlening, waarin op basis van de leningvoorwaarden van de geldlening sprake is van een door de verstrekker van de geldlening niet beïnvloedbare constante rentevergoeding. Voor een uitzetting die een looptijd kent van tien jaar met een vaste rente, geldt dat deze altijd als vast activum dient te worden opgenomen ook al resteert er minder dan 1 jaar van de oorspronkelijke looptijd.
Van een "deelneming" is krachtens artikel 1d BBV sprake als de gemeente participeert in het aandelenkapitaal van een NV of BV.
Vlottende activa
Voorraden
De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde.
De overige grond- en hulpstoffen (magazijnvoorraden) worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs- of vervaardigingsprijs.Wanneer echter de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, moet afwaardering plaatsvinden naar deze lagere marktwaarde. Mocht de marktwaarde in een later stadium weer oplopen, dan kan herstel van de oorspronkelijke kostprijs plaatsvinden. De als "onderhanden werken" opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voorzover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Zolang daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. Gerede producten worden gewaardeerd tegen de kostprijs of tegen de marktwaarde indien de maarktwaarde lager is dan de kostprijs. Dit laatste doet zich met name voor indien voorraden incourant worden. De kostprijs bestaat uit de verrekenprijzen van grond- en hulpstoffen en de loon- en machinekosten die aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend.
De voorgeschreven indeling op de balans op grond van artikel 38 BBV is: *
grond- en hulpstoffen
*
onderhanden werken
*
gereed product en handelsgoederen
*
vooruitbetalingen op voorraden
Vorderingen en overlopende activa
De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte inningskansen.
De voorgeschreven indeling voor wat betreft vorderingen is: * vorderingen op openbare lichamen (gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, Rijk) * verstrekte kasgeldleningen * rekeningcourantverhoudingen met niet-financiële instellingen * overige vorderingen * overige uitzettingen
193
Op het punt van uitzettingen is gekozen om de terminologie van de Wet Fido te volgen. Het begrip uitzettingen heeft zowel betrekking op vorderingen als op effecten. Het onderscheid tussen beiden is komen te vervallen. Voorzover op grond van het treasurystatuut effectenbezit niet is toegestaan, dan wel niet aanwezig kan dit in de toelichting uiteengezet worden.
Liquide middelen en overlopende posten
Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.
Eigen vermogen
Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het resultaat na bestemming volgend uit de programmarekening.
Voorzieningen
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De onderhoudsegalisatievoorzieningen stoelen op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen , waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die terzake geformuleerd zijn. In de paragraaf "onderhoud kapitaalgoederen" die is opgenomen in het jaarverslag is het beleid terzake nader uiteengezet.
Voorzieningen worden op grond van artikel 44 BBV gevormd voor:
a. verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is doch redelijkerwijs te schatten. b. bestaande risico's op balansdatum terzake van verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs te schatten is. c. kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt maar de oorsprong hebben in het begrotings of een eerder begrotingsjaar en de voorziening strekt tot kostenegalisatie.
Stelselwijziging In 2008 heeft de Bbv-commissie de notitie van "voorzieningen naar overlopende posten" vastgesteld. In deze jaarrekening hebben wij de effecten van deze stelselwijziging verwerkt. Dit betekent: 1. Tot 2008 werden alle van derden verkregen middelen die (nog) specifiek besteed moesten worden verantwoord onder de post voorzieningen. 2. Vanaf 2008 worden ontvangen voorschotbedragen van Europese en Nederlandse Overheidslichamen voor uitkering met een specifiek bestedingsdoel, die dienen ter afdekking van lasten volgende begrotingsjaren, afzonderlijk verantwoord onder de overlopende passiva. 3 Vanaf 2008 worden de van Europese en Nerderlandse overheidslichamen nog te ontvangen voorschotbedragen, die ontstaan door voorfinanciering op uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel verantwoord onder de overlopende passiva. Dit geldt ook dus voor vooruitbetaalde bedragen.
Het bovenstaande betekent dat in de jaarrekening 2008 een herrubricering van de post voorzieningen (met specifieke bestedingsplicht) heeft plaatsgevonden. Aangezien het een stelsel wijziging is, zijn de vergelijkende cijfers per 1 januari 2008 eveneens aangepast. De stelselwijziging heeft geen gevolgen voor het resultaat 2007 en op de vermogenssituatie per 31-12-2007. Onderstaand is een en ander in cijfers toegelicht.
21801
Voorzieningen jaarrekening 2007 per 31-12-2007
-10302
Overheveling naar transitoria per 1-1-2008
11499
Restant voorziening per 1-1-2008
194
Toelichting op reserves en voorzieningen
In de balans is per reserve en voorziening aangegeven wat het doel is en wat de belangrijkste mutaties zijn geweest met uitzondering van de "rentebijschrijving".
Vaste schulden
Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer.
Vlottende passiva
De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.
Borg- en garantstellingen
Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. Overigens is in de toelichting op de balans nadere informatie opgenomen.
195
Toelichting op de balans per 31 december
(bedragen x € 1.000)
ACTIVA
1 VASTE ACTIVA
1.1 Immateriële vaste activa
De post immateriële vaste activa wordt onderscheiden in:
1.1.1 Kosten sluiten geldleningen 1.1.2 Kosten onderzoek en ontwikkeling
2008
2007
0
0
21
0
21
0
Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2008:
Boekwaarde
Investe-
Desinves-
Afschrij-
Bijdragen
01-01-2008
ringen
teringen
vingen
van derden
deringen
Afwaar- Boekwaarde
Kosten sluiten geldleningen
0
0
0
0
0
0
0
Kosten onderzoek en ontwikkeling
0
21
0
0
0
0
21
0
21
0
0
0
0
21
31-12-2008
De kosten sluiten geldleningen zijn in 2008 conform BBV ten laste gebracht van de exploitatie.
1.2 Materiële vaste activa
De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen:
2008
1.2.1 In erfpacht uitgegeven gronden 1.2.2 Investeringen met een economisch nut 1.2.3 Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut
196
2007
533
449
97.770
79.638
18.922
14.054
117.225
94.141
De investeringen met economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld:
Boekwaarde ultimo
2008
2007
Gronden en terreinen
4.086
4.106
66
282
Bedrijfsgebouwen
69.419
56.549
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken
13.373
10.773
Vervoermiddelen
2.236
1.264
Machines, apparaten en installaties
4.232
3.620
Overige materiële vaste activa
4.358
3.040
97.770
79.634
Woonruimten
Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen met economisch nut weer:
Gronden en terreinen * Woonruimten
Boekwaarde
Investe-
Desinves-
Afschrij-
Bijdragen
01-01-2008
ringen
teringen
vingen
van derden
4.106
67
19
282
206
10
Afwaar- Boekwaarde deringen
31-12-2008
67
4.087 66
Bedrijfsgebouwen *
56.549
15.222
395
1.953
3
69.419
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken *
305
429
98
13.373
285
52
10.773
3.431
Vervoermiddelen
1.264
1.309
Machines, apparaten en installaties *
3.620
1.157
Overige materiële vaste activa
41
2.236
504
3.040
1.794
163
313
79.634
22.980
1.129
3.494
4.232 4.358 220
0
97.770
* In de beginbalans van de materiële vaste activa met economisch nut hebben de volgende verschuivingen plaatsgevonden Het onderdeel gronden en terreinen is in totaal met € 438.000 verlaagd, dit komt doordat een tweetal activa niet onder de juiste categorie waren verantwoord. € 311.000 is nu verantwoord onder bedrijfsgebouwen, € 123.000 is verantwoord onder grond-, weg-, waterbouwkundige werken en € 4.000 is verantwoord bij overige materiele vaste activa met uitsluitend maatschappelijk nut.
De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen zijn vermeld in de financiële toelichting op de programmalijnen in deze jaarrekening.
De investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut kunnen als volgt worden onderverdeeld:
Boekwaarde ultimo Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa
2008
2007
15.954
10.464
25
35
2.943
3.555
18.922
14.054
De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop:
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken * Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa **
Boekwaarde
Investe-
Desinves-
Afschrij-
Bijdragen
01-01-2008
ringen
teringen
vingen
van derden
16.209
2.149
806
820
778
35
Afwaar- Boekwaarde deringen
15.954
10
25
3.630
6.847
437
193
6.904
19.874
8.996
1.243
1.023
7.682
2.943 0
* In de jaarrekening 2007 is de reserve bovenwijkse voorzieningen met een nagatieve stand van € 5,7 miljoen tijdelijk gesaldeeerd opgenomen bij de algemene reserve omdat een reserve conform de Bbv-voorschriften niet negatief mag staan. De reserve stond
197
31-12-2008
18.922
negatief omdat de kosten daarvan in een keer afgeschreven zijn , terwijl de afdrachten nog voor 50% moeten binnenkomen. Vanaf de jaarrekening 2008 wordt een gewijzigde financieringssystematiek gehanteerd (Raad februari 2009), de kosten van bovenwijkse infrastructurele voorzieningen worden geactiveerd en in 30 jaar afgeschreven. Hiermee spreiden we de kosten en brengen meer evenwicht tussen kosten en afdrachten. Dit verklaart het verschil tussen de boekwaarde grond-, weg en waterbouwkundige werken van € 5.745 tussen 31-12-2007 en 1-1-2008
Mutatie balans Grond weg en waterbouwkundige werken
31-12-2007 10.464
Mutatie 01-01-2008 5.745
16.209
In de de beginbalans van de materiële vaste activa met maatschappelijk nut hebben de volgende verschuivingen plaatsgevonden: ** De overige materiële vaste activa is met € 4.000 verhoogd (activum komt van gronden en terreinen met economisch nut) ** De overige materiële vaste activa is met € 71.000 verhoogd doordat een activum onder de financiële vaste activa niet juist was verantwoord.
De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen zijn vermeld in de financiële toelichting op de programmalijnen in deze jaarrekening.
Voor de investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut zijn onder anderen de volgende reserves en transitoria per 31 december 2008 beschikbaar: Reserve dekking investeringslasten grote projecten
17.788
Reserve mobiliteitsfonds
4.252
Transitoria stedelijke vernieuwing
1.157
1.3 Financiële vaste activa
Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2008 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:
Boekwaarde
Investe-
01-01-2008
ringen
Desinves-
Aflossingen/
teringen afschrijvingen
Afwaar- Boekwaarde deringen
31-12-2008
Kapitaalverstrekkingen aan: Deelnemingen
385
385
Leningen aan: Woningcorporaties
6.990
1.848
Deelnemingen
570
Overige verbonden partijen
239
118
39.225
11.105
Overige langlopende geldleningen u/g Overige uitzettingen met een looptijd > 1 jaar
925
2.507
318
7.595
44
526
93
264
524
47.299
6
Bijdragen aan activa in eigendom van derden
6
77 47.492
49 13.071
3.432
1.028
In de beginbalans van de leningen aan woningbouwcorporaties is de boekwaarde met € 71.000 verlaagd, deze is verantwoord onder de overige materiële vaste activa met maatschappelijk nut
198
28 0
56.103
2.1 Voorraden
De in de balans opgenomen voorraden worden gesplitst naar de volgende categorieën:
2008
2007
2.1.1 Grond- en hulpstoffen, gespecificeerd naar: niet in exploitatie genomen bouwgronden
50.310
29.591
50.310
29.591
5.113
17.537
2.1.2 Onderhanden werk, waaronder bouwgronden in exploitatie 2.1.3 Vooruitbetalingen
0
0
5.113
17.537
Van de niet in exploitatie genomen bouwgronden kan het volgende overzicht worden gegeven:
Wijnbergen woongebied
Boekwaarde
Inves-
Desinves-
Naar gronden
Boekwaarde
01-01-2008
teringen
teringen
in exploitatie
31-12-2008
Voorziening
Balanswaarde 31-12-2008
10.062
1.825
101
11.786
Richtersbos
375
13
-16
404
404
Doesburgseweg
189
8
0
197
197
31
1
0
32
32
388
18
0
406
406
8.134
7.352
0
15.486
15.486
Lamsweerde Nieuwe Kerkweg Regionaal Bedrijventerrein
2.499
9.287
Holterhoek
0
97
97
97
Doetinchem Haven Sportpark Zuid
0
-28
-28
-28
Turks Cultureel Centrum
0
29
29
De Schil
4.519
2
4.521
629
4.521
-600
Wehl Zuid
6.638
5.161
1.477
0
6.638
Gios gebied
178
19
0
197
197
Medisch kwartier
449
38
0
487
487
0
2.630
2.630
41
41
De Gaswal (wonen op het randje) Mosterdweg De Pas/'t Straatje
11
53
2.514
116
39
2
64
C. Missetstraat 9 (Plutus)
213
0
0
Woningbouw Bethlehemstraat
236
15
0
251
1.841
7.728
0
9.569
Hamburgerbroek (stationsomgeving)
809
249
299
Revitalisering de Veentjes
864
180
Vijverberg-Zuid
Wehl stationsomgeving Europaweg recreatieve Voorzieningen Totaal
0
13
0
37
13
0
36.051
19.220
384
0
213
0
0
11
213 188
63 9.569
759
736
23
1.044
472
572
13
13
50
50
54.887
Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2008 het volgende overzicht worden weergegeven:
199
53
4.577
50.310
Boekwaarde
Investering
Inkomsten
01-01-2008
Winst
Boekwaarde
Voorziening
Balanswaarde
uitname
31-12-2008
verlieslatend
31-12-2008
complex
Verheulsweide (trade c.)
-197
28
447
-616
Dichteren
-1.829
1.252
226
-803
0
-803
Wijnbergen bedrijventerrein
11.957
1.586
8.057
5.486
2.445
3.041
Agruniekterrein *
175
9
184
0
Revitalisering Keppelseweg (H)
241
64
237
68
68
Veemarktontwikkeling
946
3.058
330
3.674
3.674
496
342
238
600
-2.031
-147
17
-2.195
De Lage Horst III * Samengevoegde complexen (A)
-616
0
920
-320 -2.195
De Heelweg
1.508
1.382
474
2.416
Lookwartier
704
1.534
1.300
938
2.416
Ruimzicht
-17
461
20
424 982
982
-750
-750
1.691
-753 424
Van Nispenstraat
825
157
Hamburgerbroek Zuid
687
1.357
2.794
Saco Burg. De Bruynstraat
-36
37
1
0
0
0
Saco Acacialaan
-59
52
0
-7
0
-7
Saco Hessenveld Exploitatie-overeenkomsten Totaal
-7
7
0
0
0
0
292
581
761
112
158
-46
13.654
11.760
15.086
10.328
5.214
5.113
0
Nog te maken kosten
24.266
Nog te verwachten opbrengsten
43.369
Verwacht voordelig exploitatie-resultaat
-8.775 (excl. Land van Wehl)
* In de beginbalans zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd: 31-12-07 Lookwartier
Mutatie
01-01-08
678
26
704
Heelweg
1.534
-26
1.508
Totaal
2.212
0
2.212
2.2 Uitzettingen korter dan één jaar
De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van een jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: Saldo
Voorzieningen
Gekorrigeerd
31-12-2008
oninbaarheid
saldo
Gekorrigeerd saldo
31-12-2008
31-12-2007
Vorderingen op openbare lichamen
8.841
0
8.841
7.487
Overige vorderingen
9.049
1.506
7.543
14.406
17.890
1.506
16.384
21.893
Totaal
200
Een nadere specificatie van de overige vorderingen is als volgt te geven: Voorziening 2008
Stand februari 2009*
dubieus
2001
0
0
2002
5
5
4.586
Debiteuren algemeen
2003
367
30
2004
141
30
2005
114
88
2006
100
59
2007
203
60
2008
9.532 **
140
Debiteuren openbare lichamen
8.841 998
Debiteuren belastingen
0 953
3.465
Debiteuren sociale zaken Debiteuren onderwijs
0
BTW
0 17.890
294 800
11.415
1.506
* Dit is inclusief vorderingen op openbare lichamen. ** Inclusief vordering aangifte BTW compensatiefonds 2008 van € 7.815.000,=. Debiteuren
Voorziening
belastingen
dubieus
2000
0
0
2001
4
4
2002
3
3
2003
9
6
2004
20
10
2005
58
25
2006
144
44
2007
263
82
2008
452
120
953
294
6 Een nadere specificatie naar ouderdom is als volgt te geven:
201
Opmerking
2.3 Liquide middelen
Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten:
2008
2007
3
1
Fortis 93.62.21.100
8
14
Fortis 92.40.00.279
18
22
Fortis 93.60.10.614
60
91
Fortis 24.35.19.966
18
17
BNG 28.50.38.567
0
14
BNG 28.50.99.868
0
16
BNG 28.51.06.619
0
0
BNG 28.51.41.155
18
0
Giro 1021392
28
86
Giro 1571396
16
8
Giro 902280
0
0
Giro 3762629
1
1
Kassaldi: Banksaldi:
Girosaldi:
Overige saldi: Praktijkschool Rozengaarde
0
0
170
270
2008
2007
1.334
995
2.4 Overlopende activa
De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden:
Nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen
202
582
837
1.916
1.832
3 PASSIVA
3.1 Eigen vermogen
Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:
3.1.1. Algemene reserve
2008
2007
21.559
417
40.288
38.459
-3.764
10.889
58.083
49.765
3.1.2. Bestemmingsreserves: overige bestemmingsreserves 3.1.3. Resultaat na bestemming Totaal
Het verloop in 2008 wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven:
203
Reserves
Saldo
Toevoeging
Onttrekking
01-01-2008
Bestemming
Vermindering
Saldo
resultaat
ter dekking
31-12-2008
2007
afschrijvingen
Algemene reserve*
4.983
8.304
2.461
3.646
Algemene reserve risico's grondexploitatie
1.179
18
504
6.395
14.471
Totaal algemene reserves
6.162
8.322
2.965
10.041
0
21.559
Reserve bovenwijkse voorzieningen*
0
1.741
641
0
191
909
Reserve kl. Investeringen fac dienst en huisvesting
0
25
8
26
0
43
Reserve doorontwikkeling organisatie
0
0
0
83
0
83
7.088
Bestemmingsreserves
Reserve loonsom Reserve dekking investeringslasten grote projecten Reserve groot onderhoud werkplaats
850
0
322
0
0
528
17.316
1.665
1.193
0
0
17.788
0
0
0
7
0
7
Reserve afschrijving brandweerkazerne
259
14
0
0
27
246
Reserve afschrijving herinrichting wegen
157
10
0
0
13
154
3.256
1.613
346
0
271
4.252
95
6
0
0
0
101
1.241
68
78
0
0
1.231
0
269
588
1.170
0
851
648
359
204
0
0
803
0
0
0
195
0
195
32
0
0
0
0
32
0
1
37
36
0
0
Reserve parkeerfonds Reserve verbouwing/uitbreiding Houtkamphal Reserve nieuwbouw het Timpaan Reserve meerjarenplanning onderwijsgebouwen Reserve onderwijshuisvesting Reserve onderwijs achterstand beleid Reserve jachthaven Reserve groot onderhoud zwembad Reserve groot onderhoud sportaccomodaties
0
0
3
3
0
0
Reserve kapitaallasten kleine zaal Amphion
402
22
51
0
0
373
Reserve aankoop kunstwerken
222
37
174
0
85
0
Reserve afschrijving kunstwerk Wehl
18
1
0
0
0
19
Reserve cultuurhistorisch beleid
19
1
0
0
0
20
Reserve aankoop voormalig postkantoor
26
0
9
0
0
17
Reserve evenementen
94
0
94
0
0
0
Reserve groenstructuurplan
764
0
764
0
0
0
Reserve speelvoorzieningen
228
0
191
0
0
37
Reserve speelvoorzieningen
0
0
0
56
0
56
Reserve bijzondere bijstand
747
154
235
0
0
666
Reserve klantmanagement Reserve WWB Reserve schuldhulpverlening Reserve WVG/WMO Reserve afschrijving maaltijdvoorziening Oldershove
0
0
74
125
0
51
3.089
451
597
-1.289
0
1.654
0
0
0
74
0
74
1.928
306
794
0
0
1.440
71
4
0
0
75
0
Reserve maatschappelijke opvang
0
610
131
176
0
655
Reserve Ds. Van Dijkweg
0
0
0
187
0
187
Reserve jeugdagenda
0
460
0
0
0
460
Reserve waterplan
120
1
0
0
0
121
Reserve volkshuisvesting
2.338
272
354
0
8
2.248
Reserve stimuleringsfonds volkshuisvesting
2.385
1.848
1.026
0
0
3.207
Reserve strategische aankopen grex
400
6
0
0
0
406
Reserve bonusuitkering aandelen BNG
157
0
0
0
0
157
59
0
0
0
0
59
1.538
23
404
0
0
1.157
Totaal Bestemmingsreserves
38.459
9.967
8.318
849
670
40.288
Totaal reserves
44.621
18.289
11.283
10.890
670
61.847
Reserve aandelen Vitens Reserve BTW compensatiefonds
204
Als onderdeel van deze balans is een overzicht opgenomen van reserves en voorzieningen. Hierin wordt het doel, de omvang, de voeding, de onttrekking en benodigde omvang per bestemmingsreserve weergegeven. Eveneens zijn hier voorstellen opgenomen ter handhaving danwel opheffing van deze reserves.
* In de jaarrekening 2007 is de reserve bovenwijkse voorzieningen met een nagatieve stand van € 5,7 miljoen tijdelijk gesaldeeerd opgenomen bij de algemene reserve omdat een reserve conform de Bbv-voorschriften niet negatief mag staan. De reserve stond negatief omdat de kosten daarvan in een keer afgeschreven zijn , terwijl de afdrachten nog voor 50% moeten binnenkomen. Vanaf de jaarrekening 2008 wordt een gewijzigde financieringssystematiek gehanteerd (Raad februari 2009), de kosten van bovenwijkse infrastructurele voorzieningen worden geactiveerd en in 30 jaar afgeschreven. Hiermee spreiden we de kosten en brengen meer evenwicht tussen kosten en afdrachten.
Mutatie balans Algemene reserve Reserve bovenwijkse voorziening Totaal
31-12-2007
Mutatie 01-01-2008 Toelichting
4.983
4.983 Opgenomen bij de algemene reserve
-5.745
5.745
-762
5.745
205
0 Opgenomen bij de bestemmingsrserve 4.983
Een nadere specifieke toelichting op de algemene reserves vermelden wij hieronder:
Algemene reserve De algemene reserve dient als financieel weerstandvermogen (buffer) voor het opvangen van in principe onvoorziene financiële tegenvallers. De algemene reserve bedraagt ultimo 2008
21.559
Correctie algemene reserve grondexploitatie
7.088
Subtotaal algemene reserve
14.471
Voorstel bestemming resultaat
2.782
Voorstel ten behoeve van reserves/voorzieningen BBV
-145
Voorstel onttrekking ten behoeve van reserve WWB
-500
Voorstel onttrekking ten behoeve van reserve grondexeploitatie
-4.284
Voorstel In 2009 opnieuw beschikbaar stellen budhetten
-939
Subtotaal
-3.086
Stand algemene reserve na bestemming:
11.385
Algemene reserve risico's grondexploitatie Deze reserve dient voor het opvangen van risico's in het kader van de bouwgrondexploitatie. Deze risico's kunnen worden onderscheiden in marktrisico's en projectspecifieke risico's. Voor het jaar 2008 voldoet het saldo van de reserve grondexploitatie niet aan de aangegeven bandbreedte volgens het Cascademodel. De benedengrens is vastgesteld op 10% (€ 4.971.000) van de verzamelde beginboekwaarde van alle grondexploitaties. Rekening houdend met de onttrekking van het negatieve resultaat 2008 op de grondexploitatie van € 6.401.000 bedraagt deze reserve ultimo 2008 € 687.000. Ook gelet op het amendement zoals aangenomen tijdens de raadsvergadering van 12 februari 2008 wordt voorgesteld de reserve grondexploitatie met € 4.284.000 aan te vullen tot eerder genoemde ondergrens van € 4.971.000. Dit bedrag wordt ten laste gebracht van de algemene reserve
De reserve bedraagt ultimo 2008:
7.088
Voorstel bestemming resultaat 2008
-6.401
Stand na resultaatbestemming:
687
Het resultaat 2008 is als volgt opgebouwd: Afsluiting complexen: Bouwgrondexploitatie Saco's inzake Hessenveld en Burg de bruinstraat
27
Agruniekterrein
-184 -157
Afsluiting met een voorziening Exploitatieovereenkomst Akkerstraat/kerkstraat
4 4
Tussentijdse winstneming Bouwgrondexploitatie Dichteren
1.000 1.000
206
Treffen van voorziening Bouwgrondexploitatie Wijnbergen woongebied
-2.499
Het Lookwartier
-1.691
Bedrijventerrein Wijnbergen (bouwgr.expl)
-1.041
Lage Horst III (bouwgr.expl)
-149
Bethlehemstraat (bouwgr.expl)
-183
Ijsseloevers Hamburgerbroek
-736
TCC Kennedylaan
-629
Veentjes
-472
Wonen op het randje
-53
Exploitatieovereenkomst Pelgrimterrein
-74
Tectomax Langerak
-7
Mholf/Jaartsveld
-10
Aframing voorziening Exploitatieovereenkomst de Belder
11
Ruimzicht
284 -7.248
Totaal resultaat 2009 negatief
-6.401
Voorstelling bestemming resultaat bij de jaarrekening: onttrekking aan reserve grex
-6.401
207
Algemene toelichting op de bestemmingsreserves:
Bestemmingsreserves zijn de voor een specifiek aangewezen doel afgezonderde bestanddelen van het eigen vermogen. Het onderscheid tussen de begrippen reserves en voorzieningen is gelegd bij het feit dat de gemeenteraad de mogelijkheid heeft om de bestemming te wijzigen. Zodra dat mogelijk is, dan is sprake van een bestemmingsreserve. Kan zo'n wijziging niet plaatsvinden dan is sprake van een voorziening. Met andere woorden, aan voorzieningen kleeft een verplichting. De aanwending van reserves is vrijblijvender, omdat de raad een besluit kan nemen over een andere aanwending. Het totale saldo aan bestemmingsreserves per 31-12-2008 bedraagt
40.288
3.2 VOORZIENINGEN
Algemene opmerking: De boekwaarde van de voorzieningen bedroegen volgens de jaarrekening 2007 van: Gemeente Doetinchem
18.351
Stelselwijziging Bbv ingaande 1-1-2008 : door derden beklemde middelen
-10.302 8.049
De boekwaarde per 1 januari 2008 is volgens de financiële administratie:
21.801
Stelselwijziging Bbv ingaande 1-1-2008 : door derden beklemde middelen
-10.302 11.499
Opgenomen onder boekwaarde niet in exploitatie genomen bouwgronden -5
Voorziening Woningbouw Bethelemstraat
-5 Opgenomen onder boekwaarde voorraad grondexploitatie: Voorziening Wijnbergen bedrijventerrein
-1.384
Voorziening De lage Horst III
-759
Voorziening Samengevoegde complexen (A)
-144
Voorziening Ruimzicht
-284 -2.572
Opgenomen onder debiteuren: voorziening dubieuze debiteuren
-873 -873
Balanswaarde per 1 januari 2008
8.049
Conform artikel 44 worden voorzieningen gevormd wegens: - verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten; - op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten; - kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren;
Rentetoevoegingen aan voorzieningen zijn niet toegestaan, omdat voorzieningen naar beste schatting dekkend dienen te zijn voor de achterliggende verplichtingen en risico's. Echter als sprake is van een voorziening tegen contante waarde zijn jaarlijkse toevoegingen in verband met de CW-rekenrente toegestaan.
208
Het verloop van de voorzieningen in 2008 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:
Saldo
Toevoeging
Vrijval
Aanwending
01-01-2008
Saldo 31-12-2008
Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's (onzeker) Pensioenvoorzieningen wethouders
1.150
Voorziening kleine investeringen fac diensten en huisvesting
0
Voorziening organisatie 2000+
0
Voorziening bodemsanering Rewog Voorziening bedrijventerrein Wijnbergen
116
0 12
0
292
531
1.384
1.061
0
0
2.445
0
0
139
0
0
736
64
75
11
-11
0
736
759
161
Voorziening Perlstein
0
Voorziening Nholf/Jaatsveld
2
Voorziening Richtersbos Zuid/Akkermansbeek
0
Voorziening Oosseld
0
Voorziening Ruimzicht Voorziening woningbouw Bethlehemstraat
1.069
811
Voorziening golfbaan de Belder
Voorziening Lager Horst III
0
0
Voorziening Pelgrimterrein
Voorziening Hamburgerbroek Ijsselhoevers
197
0
920 0
10
12 0 0
284
-284
0
0
0 188
5
183
0
0
Voorziening Akkerstr/Kerkstr (grex)
67
-3
64
0
0
Voorziening wijnbergen woongebied
0
2.500
0
0
2.500
Voorziening TCC schil
0
629
0
0
629
Voorziening de veentjes
0
472
0
0
472
Voorziening wonen op het randje
0
53
0
0
53
Voorziening Tectomat Langerak
0
7
0
0
Voozriening lookwartier
0
1.691
Voorziening Doetinchem Haven
0
Voorziening De Schil
0
Voorziening bruidschatregeling onderwijs
7 1.691 0
868
516
352
Voorziening vluchtelingen/nieuwkomers
0
268
Voorziening wachtgeld voorziening wethouders
0
297
219
78
873
175
342
706
12.796
Voorziening dubieuze debiteuren Voorziening FPU-arrangement
268
0
Subtotaal
Onderhoudsegalisatievoorzieningen
0
6.278
8.148
261
1.369
Saldo
Toevoeging
Vrijval
Aanwending
01-01-2008
Voorziening afvalverwerking
692
Voorziening meerjarenplanning onderwijsgebouwen (mop)
675
0
0
0
Groot onderhoud basisscholen
281
Groot onderhoud zwembad
0
Groot onderhoud sportaccommodaties
0
Voorziening onderhoudsfonds gem geb (POGG)
598
Voorziening rioolbeheer Voorziening bouwvergunning Subtotaal
209
1.367 0
0
Voorziening exploitatie sportcentrum Rozengaarde
Saldo 31-12-2008
0 53
334 0 0
1.105
1.310
393 2.977
2.259
721
3
106
146
71
181
3.936
2.700
1.384
5.252
0
Voorzieningen door derden beklemde middelen
Saldo
Toevoeging
Vrijval
Aanwending
01-01-2008
Voorziening afkoopsommen begraafplaatsen
1.258
Voorziening upc-gelden Voorziening Site Voorziening compensatie bomen-natuur Subtotaal
Totaal Voorzieningen
Saldo 31-12-2008
196
131
26
42
3
0
505
1.323 65 505
0
87
1.284
830
0
134
1.980
87
11.498
11.678
261
2.887
20.028
De boekwaarde per 31 december 2008 is volgens de financiële administratie:
20.028
Opgenomen onder boekwaarde voorraad grondexploitatie: gronden niet in exploitatie
-2.687
gronden in exploitatie
-6.947
exploitatie-overeenkomsten
-158 -9.792
Opgenomen onder debiteuren: voorziening dubieuze debiteuren
-706 -706
Balanswaarde per 31 december 2008
9.529
210
Nadere toelichting Voorzieningen
Als onderdeel van deze balans is een overzicht opgenomen van reserves en voorzieningen. Hierin wordt het doel, de omvang, de voeding, de onttreking en benodigde omvang per voorziening weergegeven. Eveneens zijn hier voorstellen opgenomen ter handhaving danwel opheffing van deze voorzieningen.
3.3 VASTE SCHULDEN MET EEN LOOPTIJD LANGER DAN ÉÉN JAAR
De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt:
2008
2007
136.008
120.931
Onderhandse leningen van: Binnenlandse banken en overige financiele instellingen Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeraars
1.983
2.042
137.991
122.973
In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het jaar 2008
Binnenlandse banken en overige financiele instellingen Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeraars
De totale rentelast voor het jaar 2008 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt €
Saldo
Vermeerde-
01-01-2008
ringen
Aflossingen
Saldo
120.931
30.000
14.923
2.042
0
59
1.983
122.973
30.000
14.982
137.991
31-12-2008
136.008
5.762.379
4 VLOTTENDE PASSIVA
Onder de vlottende passiva zijn opgenomen:
2008
2007
4.1 Schulden < 1 jaar
25.386
12.471
4.2 Overlopende passiva
16.776
20.855
42.162
33.326
2008
2007
Kortlopende schulden De in de balans opgenomen kortlopende schulden kunnen als volgt gespeficeerd worden:
Kasgeldleningen
5.000
0
Bank- en girosaldi
7.477
3.067
Overige schulden
12.909
9.404
25.386
12.471
Een nadere specificatie van de overige schulden is als volgt te geven:
2008 Crediteuren algemeen
9.410
Crediteuren sociale zaken
2.277
Crediteuren salarissen
1.220
Rekening-couranten
2 12.909
211
De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt:
2008 68 bst 200001
Vooruitontvangen bedragen
7.479 bst 200004
Nog te betalen bedragen
52
Waarborgsommen Overlopende passiva Soza
450
Bijdrage praktijkschool
0
Door derden beklemde gelden
8.191
Overige passiva
11 16.251
212
Specificatie door derden beklemde gelden
Saldo
Toevoeging
Vrijval
Aanwending
01-01-2008
Transitoria Onderwijs voorziening rmc
706
370
Transitoria Onderwijs achterstand beleid
510
197
Transitoria Breedtesportimpulsgelden (BOS)
155
1.076 150
557 155
78
Transitoria Bans
Saldo 31-12-2008
Transitoria verbetering luchtkwaliteit
0
394
Transitoria meeneemregeling WWB
0
78
0
0
394
3.112
4.259
5.439
1.932
Transitoria vluchtelingen nieuwkomers
862
475
156
1.181
Transitoria maatschappelijke opvang
184
460
493
151
31
0
31
Transitoria WMO administratieve lastenverlichting
131
Transitoria Oldershove Transitoria brede doeluitkering centrum jeugd
Transitoria GSO II ISV (prov) Transiroria SGW gelden Transitoria horecateam veilige binnenstad
46
85
0
778
671
107
3.943
1.632
4.418
1.157
0
266
61
205
55
7
28
34
Transitoria stimuleringsregeling brede school
194
Transitoria WMO experimenten
311
194 128
183
0
0
0
40
Transitoria woonservice gebieden
0
40
Transitoria Noord Fysiek
0
5
5
Transitoria GSO algemeen
0
12
12
Transitoria Doetinchem beleidsplan
0
46
46
Transitoria plattelandsvisie
0
9
9
Transitoria stationshalte Gaanderen
0
843
843
Transitoria leerwerktrajecten
5
5
Tranistoria tijd. Stim. Intens. Opsporing
9
10
16
Transitoria verhagen gelden
10.302
Totaal
9.798
128
16
0
11.780
8.191
Waarborgen en garanties
Het in de balans opgenomen bedrag voor verstrekte waarborgen aan natuurlijke- en rechtspersonen, evenals de verstrekte garanties.
Gewaarborgde geldleningen De gemeente staat vanuit het verleden garant voor betaling van rente en aflossing van diverse geldleningen. Ons huidige beleid is dat de gemeente in principe geen garantstellingen verleent, tenzij een zwaarwegend algemeen belang in het geding is. Garantieverzoeken worden door verwezen naar de waarborgfondsen die hiertoe in het leven zijn geroepen. Per eind 2008 is voor een bedrag van 29,0 mln aan waarborgen verleend waarop de gemeente rechtstreeks kan worden aangesproken voor 100%. De verdeling over verschillende beleidsterreinen eind 2008 is als volgt:
zorg
€ 24,3
onderwijs
€ 1,8
nutssector
€ 2,0
sport
€ 0,9
213
0 9
In de raadsvergadering van 25 september 2008 heeft de raad besloten in te stemmen met de overdracht van de garantiestelling verleend aan het Slingeland Ziekenhuis aan het Waarborgfonds voor de Zorg voor € 23 mln. De overdracht zal begin 2009 plaatsvinden. De gemeenten zijn tezamen met het Rijk de achtervang voor het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. De gemeente neemt op het moment een achtervang positie in voor negen woningbouwverenigingen voor een bedrag van € 156,9 mln. De gemeente kan voor 25% hierop worden aangesproken Voor eigen woningbezit staat de Nationale Hypotheekgarantie borg. Ook hierin zijn de gemeenten achtervang. Het betreft per eind 2008 een bedrag van € 9,9 mln. Met de start van de Nationale Hypotheekgarantie per 1995 is het risico uit hoofde van de verstrekte gemeentegarantie nagenoeg verdwenen. Het risico op deze leningen is afgekocht, en de gemeente Doetinchem loopt theoretisch nog beperkte risico's. Men moet daarbij denken aan een renteloos te verstrekken geldlening wanneer het NHG-fonds ontoereikend is voor claims, dan wel dat de gemeente onder de garantie wordt aangesproken vanwege onzorgvuldig beheer.
Niet uit de balans blijkende verplichtingen
contracten De meerjarige financiele inkoop verplichtingen voor de gemeente Doetinchem bedragen afgerond ca € 12,4 miljoen De meerjarige huur, pacht en lease verplichtingern bedragen afgerond ca € 1,1 miljoen.
Onzekerheid CAK WMO Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding of een financiele tegemoetkoming is op grond van de WMO een eigen bijdrage verschuldigd. Deze eigen bijdrage is afhankelijk van de gemeentelijke verordering Wmo en de inkomensgegevens van de aanvrager. In de wet is bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage niet wordt uitgevoerd door de gemeente zelf, maar door het CAK. Door privacyoverwegingen is de gegevensverstrekking van het CAK aan de gemeente Doetinchem ontoereikend om de volledigheid en juistheid van de eigen bijdragen te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Over het boekjaar 2008 wordt van het CAK een Third party Mededeling ontvangen. Dit houdt in dat de beheersingsmaatregelen binnen het uitvoeringsproces van de eigen bijdragen WMO en het CAK voldoen aan de daaraan te stellen eisen om de juistheid en volledigheid van de berekende en opgelegde eigen bijdragen aan de aanvragers te waarborgen. Doordat bij het onderzoek voor het geven van deze mededeling de volledigheid, juistheid en tijdigheid van de gegevens van de Belastingdienst, gemeentelijke basisadministratie, de gemeente Doetinchem en de zorgaanbieders echter niet betrokken is, is de Third Party Mededeling niet voldoende om hierop volledig te kunnen steunen ten behoeve van de volledigheid van de eigen bijdragen in de jaarrekening 2008. Hierdoor heeft de gemeente Doetinchem onvoldoende zekerheid omtrent de volledigheid van de eigen bijdragen van € 765.235 in haar jaarrekening 2008 Wel kan middels de mdedeling zekerheid worden gekregen dat het totaalbedrag aan vastgestelde eigen bijdragen gelijk is aan de door het CAK geinde en doorbetaalde eigen bijdragen aan de gemeente. Hiermee beschikt de gemeente Doetinchem in voldoende mate over de zekerheid dat de eigen bijdragen in de jaarrekening 2008 juist zijn verantwoord. Eventuele mogelijke niet verantwoorde eigen bijdragen worden ingeschat als niet significant c.q. materieel.
214
Overzicht reserves en voorzieningen Inleiding Op de volgende pagina’s is het overzicht reserves en voorzieningen opgenomen. De oplettende lezer zal zien dat in dit overzicht beduidend minder voorzieningen staan dan in 2007 (25 in plaats van 56). Dit heeft te maken met een wijziging van het Besluit begroting en verantwoording (BBV). Als gevolg van die wijzigingen mogen de zogenaamde door derden beklemde middelen niet langer als een voorziening opgenomen worden. Deze middelen waarop een derde aanspraak kan maken moeten wij met ingang van 2008 verantwoorden onder “transitoria”. Bij de toelichting op de balans is een overzicht van transitoria opgenomen. Na het overzicht van reserves en voorzieningen volgt een verzamellijst met voorstellen over de reserves en voorzieningen.
215
1 algeenereservevooralgeene risicos
etdienenalsinancieelweerstandverogenbuer voorhetopvangenvaninprincipeonvooriene inanciletegenvallers.
4.982.603
2 algeenereservegrex
lgeenereservevooradeingteorten verliesgevendegrondexploitatiesenoverige bedrijsrisicosbinnenhettaaveldgrondexploitatie.
1.178.755
14.471.170 ositievesaldibegrotingjaarreening
7.088.278 oordeligeexploitataiesaldivan grondexploitaties
3 reservel.nvest.ac.diensten huisvesting
etegaliserenvandeostenvandeinvesteringenvan deacilitairedienstbetreendehuisvestingsostenen repro.
4 reservedoorontwielingorganisatie rganisatieontwielingnderdenoeer waliteitsanageentontwielenweoneorganisatie verder.iertoeullenweresultaatetingendoenen ullenweonsbestuurlijdashboardverder autoatiserenenoptialiseren. 5 reservedeinginvesteringslasten eereserveisbestedvoordejaarlijsedeingvan groterojecten deinvesteringslastenvaneenaantalgroteprojecteno.a. hetrewincnieuwbouwschouwburgphion
6 reservegrootonderhoudwerplaats iddelenvoorgrootonderhoudvangeeenteopslagin Wehl 7 reserveaschrijving brandweeraerne
einginvesteringslastenbrandweeraerne.
8 reservebovenwijsevoorieningen inancieringbovenwijsegroteinrastructurele voorieningenwerenetbovenwijseunctiesdie unctioneeldienstbaarijnaandewijen. 9 reserveaschrijvingherinrichting wegen 10 reservepareeronds
eingapitaallastenvoordeoendejarenvoorde investeringeninwegen. etinstandhoudenenuitbreidenvan pareervoorieningeninenrondhetcentruhet terugdringenvanhetautogebruidoorhetietsgebrui enhetopenbaarvervoertebevorderen.
11 reserveverb.uitbr.outaphal
endoordestichtingeveneentenhalbelegdereserve diebedoeldisvoordeverbeteringaanpassendanwel deuitbreidingvandeoutaphal.ventuelejaarlijse exploitatieteortenvanbovengenoedestichtingals gevolgvanhetostendeendaendvandehuur unnenhiereveneensuitwordenagedet. Reservetergedeeltelijedeingvande investeringslastenvandenieuwbouwin2006vande ipaanindevooraligegeeenteWehl. etegaliserenvanjaarlijssterschoelde onderhoudsostenvangeeentelijeschoolgebouwen.
12 reservenieuwbouwhetipaan 13 reserveeerjarenplanning onderwijsgeb.op 14 reserveonderwijshuisvesting
eingvantoeostigeinvesteringen onderwijshuisvesting.
0
42.557 evoorieningwordtgevoedvanuitbudgetten uitostenplaatsen.
0
83.000 geen
17.315.660
0
259.644 0
157.100 3.256.187
7.105 Rente
246.424 Rentebijschrijving 909.167 iaadrachtperverochte2grond25per 2voorwoningbouwen15per2voor bedrijventerreinen. 153.826 rentebijschrijving 4.251.745 anhetvoordeligsaldoophetproduct parerenwordtjaarlijseenbedragtoegevoegd aandealgeeneiddelen.etrestantwordt toegevoegdaandeereserve.
95.322
100.565 Geen
1.240.750
1.230.991 Geen
0 647.238
15 reserveonderwijsachterstandbeleid etegalliserenvanschoelingenbijdeuitvoeringvan hetonderwijsachterstandbeleid 16 reservejachthaven etuitbaggerenvandejachthavensportparuid.
17.788.441 ijdevaststellingvandenotitiereservesen voorieningenin2002iseenbedragageonderd voordeinginvesteringslastenvaneenaantal groteprojecten.aarnaastistotenethetjaar 2005isdeeenaligevrijvalvande investeringslastenvandenieuwbouwphion enhetintegraalhuisvestingsplannderwijs toegevoegdaandeereserve.aarnaast wordtjaarlijsrentebijgeschrevenaandee reserve.
0 32.409
850.673 aarlijsvastedotatiesperonderwijsgebouw. 803.173 iddelsstructurelevrijvalvanapitaallasten huisvestingonderwijsincidenteeletspeciiee toevoegingenaanhetgeeenteondsen rentebijschrijving. 195.000 oordelenuitvoeringonderwijsachterstand beleiddeelsgevoeduiteigeniddelen 32.409 Geen
17 reservegrootonderhoudwebad iddelenvoorgrootonderhoudvanwebade voordeinWehl
0
10 aarlijsedotatie
18 reservegrootonderhoud sportaccoodaties
iddelenvoorgrootonderhoudvan sportaccoodatiesinWehl
0
0 aarlijsedotatie
19 reserveap.lastenl.aalphion
Reserveisbestedvoorhetadeenvanapitaallasten vandeleineaalphion.
216
402.422
373.635 Geen
1 egatievesaldibegrotingjaarrekening
dekkingtekortenverliesgevendegrondeploitaties
eminimumnormvastgesteldop1vandeomzet Geletopdemeerjarenprognose81 vandebegrotingelusiegrondeploitaties(ligtditop (hoodstuk1)beweegtdealgemenereservezich agerond11mln).emaimumnormisbijde komendejarenronddeminimaleomvangvan11 tweedeinancilemonitorvan8tijdelijkopgehoogd miljoen naar16mln. eomvangvandezereservemoetminimaal1van ijhetvoorstelbijdebestemmingvanhetsaldovan dejaarrekeningwordtdezereserveaangevuld deboekwaardevandegrondeploitatiebedragen (Cascademodel).iebedroegperultimo81 overeenkomstigdeminimaalbenodigdeomvang mln. (Cascademodel)
olgensvervangingsplanningkleineinvesteringen.
novereenstemmingmetmeerjarenvervangingsplan huisvestingenrepro
eservehandhaven
uitgavendiedienenvoorgenoemddoel
oereikend
eservehandhaven
Gedurendejaar(miv)wordtjaarlijkseen ereservemoettoereikendzijnomdejaarlijkse bedragonttrokkenteradekkingvaninvesteringslasten. aschrijvingslastenoptekunnenvangen. eonttrekkingisgebaseerdop8vanhet investeringsbedragenlooptjaarlijksametdevrijvalvan deinvesteringslasten.
eservehandhaven
6 Geen
ijdeevaluatievanhetpoggwordtdezereserve betrokken.alnadeevaluatieeventueelopgenomen wordeninhetpogg.
eservehandhaven
aarlijkseinvesteringslasten.
lopendmetinvestering.
eservehandhaven.
8 Conormjaarlijksvasttestellennotavoordekomende andezereservewordtperiodiekeenplanningmet 1jaar.n8wasdeonttrekking81.. betrekkingtotdetoevoegingenenonttrekkingen opgezet.
eservehandhaven
ekkingjaarlijkseinvesteringslasten
eservehandhaven
lopendmethoogteinvestering
1 Conormjaarlijksvasttestellennotavoordekomende andezereservewordtjaarlijkseen1jarigeplanning eservehandhaven 1jaar. metbetrekkingtotdetoevoegingenenonttrekkingen opgezet. 11 enkredietad6.voortennishaluidmoetten ietvantoepassing lastevandezereservegebrachtworden.oorhet overigewordtdereservebetrokkenindeawikkeling mettichtingevenementenhal.
eservehandhaven
1 aarlijkseonttrekkinggelijkaandejaarlijkselastenvan eendeelvandeinvestering.
ooptametdehoogtevaneendeelvande investering
eservehandhaven
1 erkelijkejaarlijkseonderhoudskostenaan schoolgebouwen.
pbasisvanmeerjarenplanning.
1 enbehoevevanaanvragenvooreenvoorzieningin onderwijshuisvesting..
eserveopbasisvanactueleonderhoudsplanning overhevelennaarvoorziening(zieparagraa kapitaalgoederen) asisishetintegraalhuisvestingsplanonderwijswelke eservehandhaven periodiekwordtbijgesteldogeevalueerd.
1 adelenuitvoeringonderwijsachterstandbeleid
oereikend
eservehandhaven
16 Geen
Geen
eresterendemiddelenvandezereservedienen beschikbaarteblijveni.v.m.overlegmethetbestuur vanwatersportverenigingenkoverhet onderhoudvandejachthaven(steigers).nebruari iseenuickscangehoudenoversportpark uideneeneventueleherindelinghiervan.e jachthavenmaakthiervanonderdeeluit.inawachting vandeuitkomstvandeuickscandezereserve handhaven.
1 erkelijkgemaaktejaarlijksekosten 18 1 apitaallastenkleinezaalmphion.
ettichtingportenecreatieehlzalworden gesprokenoverdeoverdrachtvanhetonderhouden dezemiddelen. ettichtingportenecreatieehlzalworden gesprokenoverdeoverdrachtvanhetonderhouden dezemiddelen. ereservemoetgelijkzijnaandeboekwaardeen vermindertparallelaandeboekwaardevande investering.
217
eservekanvervallen(wordtonderdeelpogg) eservekanvervallen(wordtonderdeelpogg) agereedkomennieuwbouwschouwburgmphion dezereserveintezettenvoordeaboekingvande resterendeboekwaardevandeinvestering. ooralsnoghandhaven.
20 reserveaankoopkunsterken
Reserveisbestedvoordedekkingvankostenvande aankoopbouvankunsterken.
222.504
0 Restantbedragvanhetjaarlijksbeschikbaar budget045perverkochte2grondin Dichteren.
21 reserveafschrijvingkunsterkehl Dekkinginvesteringslastenkunsterkehl.
18.000
18.990 Rentebijschrijving
22 reservecultuurhistorischbeleid
Opstellencultuurhistorischbeschrijvingalsonderdeel vanhetlandschapsontikkelingsplanvoorDoetinche
19.254
20.409 Rentebijschrijving
23 reserveaankoopvooralig postkantoor
etafdekkenvanhettekortdatontstaattussenhetin eigendohebbenvanhetvooraligpostkantoorenhet hurenvanhetpandouisedeolignstraat
25.662
16.492 envoordeligsaldotussenkapitaallastenvoor. ostkantoorenhuur.deolignstraatordt gedoteerd.
24 reserveeveneenten
oogaardigeveneentenaanbodterversterkingvan deidentiteitenleefbaarheidvandecentrugeeente.
93.748
25 reservegroenstructuurplan
itdeereserveerddeuitvoeringvandiverse projectenuithetgroenstructuurplan1992gedekt.
764.493
26 reservespeelvoorieningen
Opvangenvanschoelingenindekostenvande vervangingenrenovatievanspeeltoestellen.
228.124
27 reservebijonderebijstand
nkoensondersteunendbeleidviaschuldhulpverlening debijdrageregelingenoverigeinkoensvoorieningen.
747.138
28 reserveklantanageent
nvoeringcaseanageentsocialeaken.
29 reserve
Reserveisbestedvoordeuitvoeringvandeet erkenijstand
30 reserveschuldhulpverlening
etgevenvaneenetraipulsaande schuldhulpverleningdoorgeeenten.Opgrondvan deeregelingkunnendienstenvanpreventietot naorgordengesubsidieerd. Reserveisbestedvoordeuitvoeringvandeet aatschappelijkeOndersteuning.
31 reserveGO
0 3.089.339
0
1.927.646
0 eereninderopbrengstenvandekerissen enhetsaldovanheteveneentenbudget.
0 Opbrengstverkoopkavelsonninkhage. 93.124 etverschiltussenhetjaarlijksebeschikbare budgetendeuitgaven.
665.925 oedingvindtplaatsviavoordelenopde bijonderebijstandtenopichtevandefictieve vergoedingdoorhetrijkviadealgeene uitkeringuithetgeeentefonds. 51.121 ijbesteingresultaatjaarrekening2007. 1.654.698 oedingvindtplaatsviavoordelenophet inkoensdeelvande.
74.000 ijbesteingresultaatjaarrekening2007.
1.440.753 oedingvindtplaatsviavoordelenopde uitkeringenGhulpbijhuishoudingen subsidiesvooraligetenopichtevande fictievevergoedingdoorhetrijkviade algeeneuitkeringuithetgeeentefonds. iertoeisbijdevaststellingvandejaarrekening 2005begroting2006enraadsbesluitfebruari 2007besloten. 0 Rentebijschrijving
32 reserveafschrijving aaltijdvoorieningoldershove 33 reserveaatschappelijkeopvang
Dekkinginvesteringslastenaaltijdvooriening Oldershove. iddelenbestedvoordelokaletaakdieDoetinche heefti.h.k.v.aatschappelijkeopvanghuiselijkgeeld OGGenverslavingsorg
71.142 0
655.192 ijbesteingresultaatjaarrekening2007.
34 reserveDs.anDijkeg
Reserveterdekkingvanafikkelinggerechtelijke proceduredoorunioinakehetgebouaanDs.an itvoeringvandedoelstellingenuitdeDoetinchese jeugdagenda Reservetenbehoevevanafdekkingeenaligekleinere projectenbinnenhetin2004vastgesteldeaterplan.
0
187.000 Gevorduitvooraligevoorieningbsoen kinderopvang 460.000 igenbegrotingsbudgettent.b.v.puntenopde jeugdagenda 121.255 aarlijksedotatie
35 reservejeugdagenda 36 reserveaterplan
0 119.463
37 reservevolkshuisvesting
Deereserveisevengrootalsdeiddelendie geeenteDoetincheheeftuitstaaninhet tiuleringsfondsvolkshuisvesting.
2.337.548
2.246.539 Geen
38 reservestiuleringsfonds volkshuisvesting
Rentevandeereserveordtvooreendeelingeetten behoevevandeoonogevingen leefbaarheidprojecten.
2.385.234
3.206.801 Rentebijschrijving
39 reservestrategischeaankopengre etaankopenvanonroerendeakenaaree strategischepositiesingenoenkunnenorden.
400.000
406.000 enaligestortingbijraadsbesluitvan1412 2006.aarlijksordtrentetoegevoegd.
40 reservebonusuitkeringaandelen G
DeelnaeindeankederlandseGeeenten.
156.585
156.585 Geen
41 reserveaandelenitens
Deelnaeinaterbedrijfitens
58.752
58.752 Geen
218
20 enbeoevevandekostenvanaankoopbowvan Nietbepaald knstwerken.aarnaastisbijdevaststellingvande begroting2008besloten100.000aandeereservete onttrekken.
onformmogenreservesgeennegatiefsaldo ebben.aaromisdeereservetenlastevanet resltaataangevldtot0.
21 aarlijkseinvesteringslasten
flopendmetinvestering
eserveandaven.
22 Geen
olledig
eserveandavendeontwikkelingvanet landsapsontwikkelingsplanisinvollegang.it gebertsamenmetregiogemeenteneninoverleg metdeprovinie.
2 ennadeligsaldotssenkapitaallastenvoorm. ostkantoorenr.deolignstraatwordt onttrokken.odoendeisin2008.10onttrokken.
Naarverwatingvoldoende
eserveandaven
24 eerenminderopbrengstenvandekermissenenet andeereserveligteenevenementenplanten saldovanetevenementenbdget. grondslag.
25 N.v.t.
N.v.t.
2 etversiltssenetjaarlijksebesikbarebdgeten andeevoorieningligteenspeelrimteplanten deitgaven. grondslag.pbasisvangeataliseerdmeerjarenplan omvangnadervaststellen.
2 nttrekkingvindtplaatsbijnadelenopdebijondere oorstellenierovervolgenbijbegroting2010 bijstandtenopitevandefitievevergoedingdoor etrijkviadealgemeneitkeringitet gemeentefonds.
ijvaststellingvandebegroting2008isbeslotendat deereserveopgeevenwordtendemiddelennaar dealgemenereservegaan.itisverwerktinetjaar 2008. ijvaststellingvandebegroting2008isbeslotendat deereserveopgeevenwordtendemiddelennaar dealgemenereservegaan.itisverwerktinetjaar eserveandavendeafspraakisgemaaktomin 2008tebeginnenmetetinettenvandeereserve. etbdgetwordtgebriktomdeaterstandinde vervangingintelopen.llespeeltoestellenijn geontroleerdenweebbeninbeeldwelkewe vervangenmoeten.aarnaastijnindeloopvande jarenonveiligetoestellenverwijderdenookier wordennieweterggeplaatst. eserveandaven
28 itgavenklantmanagement.
etoogmerkisomdebedragenitklantmanagement eserveandavenvoorinvoeringklantmanagement tebestedenbinnenetdomeinerkennkomen. middelsinrderden
2 nttrekkingvindtplaatsbijnadelenopet inkomensdeelvandedanweltenbeoevevan werkgelegeneidsprojeten.
ijdevaststellingvandebegroting2008isde bovengrensvandereservebepaaldop11 miljoenijnde10vanetjaarbdget.
0 itgavenovereenkomstigdoelstelling.
N.v.t.
ijdebestemmingvanetresltaatvande jaarrekening2008wordtvoorgestelddemaimale omvangteverogennaar21miljoeneniertoe aanvllend05miljoenaandeereservetoete voegen Geletopdeaardvandeereservewordtvoorgesteld deereservetoetevoegenaandereservebijondere bijstand
1 nttrekkingvindtplaatsbijnadelenopdeitkeringen Nietnaderbepaald tenopitevandefitievevergoedingdooretrijk viadealgemeneitkeringitetgemeentefonds.
eserveandaven
2 aarlijkseinvesteringslasten
flopendmetinvestering
eservekankomentevervallenafgewikkeld
itgavenovereenkomstigdoelstelling.
Nietnaderbepaald
eserveandavenvoormaatsappelijkeopvang iselijkgeweldGGenverslavingsorg
4 iedoel
enodigdereservewordtvooralsnogevengroot ingesatalsvoormaligevoorieningen onformfinanieelkaderinjegdagenda
eserveandaven
fdekkingkostenkleinemaatregelenobvvastgesteld waterplan.
pgenomeninmeerjarenplanningwaterplan
eserveandaven
eereservemoetwordenaangewendvoor doeleindeninetbelangvandevolksisvesting.ver deaanwendingisoverleggeweestdatnogindefinitieve afsprakenmoetwordengegotenbijdeprestatie afsprakenmetit.
andeereservewordtin200eenbedragvan1 eserveandaven miljoeningeetvoorkwaliteitsimplsopenbarerimte. aarnaastwordt0.000ingeetvoorafdekking loonkostenformatievolksisvesting.n200wordt 250.000ingeetvoorinaalslagmonmentenbeleid
8 nderaadvanseptember200iseenvolgende verdelinggemaaktvoordeinetvandemiddelenindit fonds.statersleningen10mlnleningenltristorie 0mlnoverigestimleringsregelingen0
egemeenteneemtdeelinetetrevolvingfnd eserveandaven vandestitingtimleringsfondsolksisvesting n.egemeentekanaanwijingendoenvoorwelke projetendemiddelenleningenitetknnen wordeningeet. ijvaststellingisdeomvangbepaaldop400.000 eserveandaven
5 itgavenonformjegdagenda
trategisegrondaankopen 40 Geen
41 Geen
eserveandaven
eereserveisdetegenangervanoneaandelen.e eserveandaven inbrengvandegemeenteoetinembestaatit 2.4aandelena250erentekomttengoedeaan deeploitatie. eereserveisdetegenangervanonegewone eserveandaven aandeleninitens.einbrengvandegemeente oetinembestaatit58.52gewoneaandelenmet eenboekwaardevan100peraandeel.erente komttengoedeaandeeploitatie.
219
42 eeemeniend
nineeeenneeendieeelin nineinn.
43 eeelnm
deenneidinndelnm
1.537.878
850.000
1.156.946 ideieeeenedeelniel ninlemeneiein emeenendineeeninein 528.000 enmlieinn850.000iein 2007
eliinenelieenen ii 44 enienieninede
eienindemd edeenieneninnde2011
1.150.600
45 eldieninede
eeieniniemdmn eldeliineneniennen lemenenneldeelden
46 ieninidndei
ieninemdmennenldennde neneeliinenideeelndiinne ieeldemendeilende
47 ieninlelinen
ienmiddelen
48 ienindemneine
edeenndeemieenn demneineeein. eineliieeGlndeelde
49 ieninlndeelde
ieninil ienindeeene ieninnenende ieninemne ieninie ienindieedeieen
eineliieeil eineliieedeeene eineliieenenende eineliieeemne eineliieeie enlendeeienindennine elin)deinenee
l ndedeliieieninen 65 ienineliieenm ieninneliieeen ende eliieeeeendemeelen.
66 ieninndednd em.e.)
868.000
0
50 ieninmee eineliieemeeelee elee 51 ieninedieneein eineliieeedieneeinineen ineen 52 ieninelimeein eineliieeelimeein 53 ienine eineliieee 54 ieninmleld eineliieeleld 55 ieninimi eineliieeimi 56 ieninnin eineliieeeleem eleem 57 ieninee eineliieeee 58 ieninineenneied eineliieeneiedineen 59 60 61 62 63 64
0
eelieennlieielendeenen eeenendednemeenelie een.mleen).
220
810.739 10.516
0 1.383.628 64.309 759.918 1.913 284.051 5.009 67.714 0
1.069.230 liinnein.l.. eliieeininelieede eeeninenelindedn2 deidenel8 78.421 liinnein.l.. eliieeininelieede eeeninenelindedn2 deidenel8 351.710 elinenid
268.377 nniiddedenelemde middelen) 530.986 Geen. 0 lidenideeeninlle ndeliieeenelieed.n deldeenieninemd deneeenneindnel eeinednmeden. 736.198 iei49 2.444.982 iei49 139.601 920.388 11.872 0 187.590
iei49 iei49 iei49 iei49 iei49
0 iei49 2.499.463 iei49
0 0 0 0 0 872.992
629.009 472.005 53.082 6.658 1.690.645 706.224
6.279.389
12.796.440
iei49 iei49 iei49 iei49 iei49 Geenele)liein.i eeninleedelddeneen eeindnelneinndelii iedeeliinind4.
281.550
334.764 liedieeneliiee enmende
597.268
391.526 lieindeeede)diee emeenelie.
42 idrenlemenedieninde02490in2006
ideeroin2009ieloenomderlike eerenden doiein4reneoenme101000Toen meer2011no606000lemene middelen ereenkomidoel eerenden
43 iedoelin200i322000onrokkeniord oeeliinoodk4
44 rlikorinonrekkinleloiieeroin ereenkomirlikeelieerdeerekeninen oorieninnden oinelieerdeerekenineneliknde drn2rderiodenoelr 45 rlikorinonrekkinleloiieeroin ereenkomirlikeelieerdeerekeninen oorieninnden oinelieerdeerekenineneliknde drn2rderiodenoelr 46 Geen
Toereikend
oorieninnden
47 erliinenlelineneleid
oorieninnden
4 Toekomienerinkoenliinne ereeenonnenkooomneeionl nderioelrkndierreinorden oonenenrmoGelderlnd 49 rlikordeniderrekeninlle eeordrlikeld rondeloiieoeenelieerdnord eldoeenoorienineormdordenoereen onrekkindneloeoeinednmoeorden
oorieninnden
50 iei49
iei49
oorieninnden
51 iei49
iei49
oorieninnden
52 53 54 55 56
iei49 iei49 iei49 iei49 iei49
iei49 iei49 iei49 iei49 iei49
oorieninnden oorieninnden oorieninnden oorieninoeenldolimo200niil oorieninnden
57 iei49 5 iei49
iei49 iei49
oorieninoeenldolimo200niil oorieninnden
59 60 61 62 63 64
iei49 iei49 iei49 iei49 iei49 nkeliknderlikiderrekeninoe ellennle
oorieninnden oorieninnden oorieninnden oorieninnden oorieninnden oorieninnden
iei49 iei49 iei49 iei49 iei49 oekinoninreorderineniedeoeliinin oodk4
oorieninoeenldolimo200niil
65 loiieekorenkleineineerineneroinen eeoorieniniedoeldoor oorieninnden orenrmoenrde eloiieereerendemreelenreelenoor onderoderkmedendienieinoenomenin onderodenineerinlnnenenmreelen dienlienodernidemrke erninnroeenieinllieeneo lienieneoinieerninenorden onderliknemeld 66 erkelikerlikeonderodkoenn inmeerrenlnnin oorieninnden emeenelikeeoen
221
6 oorennglerwerng
eeglserenndeugenennosendene dernlnelngenerwerngworden geelseedeenngenoegsbelre lsoenengwordgeneerd.
68 oorenngroolbeeer
eeglserennsersoelendeugenne dernonderouderngngenerbeerngne rolerngsselselelseedeenngenoegsbel roolrewordgeneerd.
69 oorenngbouwergunnngen
eeglserennsoelngenndeobrengsen bouwleges
subol
691.693
1.36.411 ersoenoderlseosenen nosenoerodul21
2.258.840
2.9.210 ersoenodeeloeenneserngs osenoorrolerng.
106.108
181.425 oordelenobrengsbouwlegesersusugen .b..bouwergunnngen
3.935.458
5.252.335
oorenngendoorderden belededdelen 0 oorenngugelden
esedngndoelsellngenoegebednuluur welnsoroedue.nullngdenoe gebeurenddeerosenrdndebdrge rnsrnenerenbrsooreuble. 1 oorenngoenseboenen oorboenennuur nuur 2 oorennge
oorenngooruonngenbedrgene
3 oorenngoosoen begrlsen
Deoorenngdenerdengnderlse osenooronderoudodebegrlsen
26.146
0
0
66.455 ergoedngdeweonngennun2005 2009
86.926 Derden
505.000 e
1.25.854
1.322.944 rlsonngenoosoennerbnd eonderoudsregren.
1.284.000
1.981.325
subol
222
7 eortenoderlieoteneninomtenoet rodutvl72
ondergrenbeleno.indevnde rlieomet
oordtdeondergreno.igeteld reteerteenruimtevnmln.oorgeteldwordt deelvolgtteoormeren mlnontwielingeninmelenvltromen mlnnieuwverbouwndventrt mlnooverlourenvlmedewerer oorieningndven.
eortenodeeloittieeninveteringotenvoor bivnmeerrenlnning. riolering.
Ndelenobrengtbouwlegeveruuitgvenm.b.t. bouwvergunningen
bivnmeerrenrognoeideverwtingdt oorieningndven. in27en2middelentoegevoegdwordenwrn deein2en2weeronttroenworden.
7 rliwordtdevergoedingbeteed.doel.n27 N.v.t. vooroodmonumentenvoor evenementenbeleid.
oorieningndven
7 omenenntuur
N.v.t.
oorieningndven
72 Gemeente
N.v.t.
oorieningndven
7 nttroenwordendeltendiewiebbenvoor onderoudvndebegrlt.
evoorieningmoettoereiendinomrlide ltenindeeloittieoteunnenvngen.
oorieningndven.
223
224
Voorstellen met betrekking tot reserves en voorzieningen 1. Op te heffen reserves: Naam
Saldo per 31-12-2008
1 Reserve groot onderhoud zwembad (reserve is volledig ingezet) 2 Reserve groot onderhoud sportaccommodaties (reserve is volledig ingezet) 3 Reserve maaltijdvoorziening Oldershove (reserve is volledig ingezet) Totaal
0 0 0 €0
2. Overige voorstellen t.a.v. reserves:
3. Op te heffen voorzieningen: 1 2 3 Totaal
Voorziening golfbaan De Belder Voorziening Ruimzicht Voorziening Akkerstraat/Kerkstraat
0 0 0 €0
4. Overige voorstellen t.a.v. voorzieningen: 1 Ten aanzien van de voorziening afvalwerking de ondergrens bepalen op € 350.000 zijnde 5% van de jaarlijkse omzet en de ruimte binnen deze voorziening als volgt te oormerken: • € 300.000 reserveren voor de geplande verbouw/nieuwbouw van het pand Havenstraat; • € 100.000 te reserveren voor de afkoop van het stuwmeer aan verlof binnen het team afvalinzameling; • € 600.000 voorlopig te reserveren voor ontwikkelingen op het gebied van het inzamelen van afvalstromen (o.a. inzameling plastic/kunststofafval).
225
226
Hoofdstuk 6 Verantwoording in het kader van Single infor mation single audit
227
OCW
13
Onderwijsachterstandenbeleid niet-GSB (OAB)
Besluit vaststelling doelstelling en bekostiging Onderwijsachterstandenbeleid 20062010, art 4 t/m 10 Regeling tijdelijke toekenning extra voorschoolse middelen, artikel 4 Schakelklassen, artikel 166 van de Wet
Gemeenten, niet G-31
Wet Educatie Beroepsonderwijs niet G-31
Wet Educatie Beroepsonderwijs Uitvoeringsbesluit WEB
Gemeenten, niet G-31 en gem.reg.
Brede scholen/ sportaccommodaties
Gemeenten Regeling stimulering aanpassing huisvesting brede scholen en aanpassing sportaccommodaties i.v.m. multifunctioneel gebruik
14
OCW
16
VROM
21B
Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit
Frequentie (jaarrekening) (B)
Wet educatie en beroepsonderwijs, Wet Gemeenten expertisecentra Wet op het voortgezet onderwijs, Uitvoeringsregeling Regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten
Toelichting per indicator (A)
Regionale meld- en coördinatiecentra
OCW
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Nummer 9
Specifieke uitkering (1)
Departement OCW
Totaal declarabele uitgaven jaar t
In euro’s
Jaarlijks
Toegekend bedrag t-1 minus besteed bedrag t-1 Beginstand voorziening / overlopende post jaar t Besteed bedrag aan voorbereiding inrichten schakelklassen Besteed bedrag voor overige of coördinerende activiteiten inzake onderwijsachterstandenbeleid Besteed bedrag aan voorschoolse educatie Besteed bedrag aan schakelklassen Besteed bedrag aan vroegschoolse educatie Aantal deelnemende kinderen aan voorschoolse educatie Aantal deelnemende leerlingen aan schakelklassen
In euro’s
Jaarlijks
In euro’s In euro’s
Jaarlijks Jaarlijks
In euro’s
Jaarlijks
In euro’s In euro’s In euro’s In aantallen
Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks
In aantallen
Jaarlijks
Lasten van educatie o.g.v. afgesloten overeenkomst(en) met één of meerdere roc’s Teruggevorderd bedrag van ROC's over jaar t -1 terug te betalen aan het rijk (kolom 12) mee te nemen naar t+1 (kolom 14)
In euro’s
Jaarlijks
In euro's
Jaarlijks
Aantal afgeronde projecten
In aantallen
Jaarlijks
In euro’s
Jaarlijks
In euro’s
Jaarlijks
In euro’s
Jaarlijks
Totaal aantal geplande projecten (volgens plan van aanpak) en totaal afgeronde projecten (realisatie) tot en met jaar t.
In aantallen en toelichting afwijking indien sprake is van nieuwe, gewijzigde of vervallen projecten.
Jaarlijks
Verklaring van gemeente dat plan van aanpak is gerealiseerd conform toekenningsbesluit.
0 =niet 1 =wel 2 =niet gerealiseerd conform toekenningsbesluit maar uitvoering plan van aanpak wel afgerond
Na afloop van het gehele uitvoeringstraject.
Besteed bedrag jaar t Wet luchtkwaliteit (=nieuw hoofdstuk in de Gemeenten (SiSa tussen Besteed bedrag t/m jaar t in het kader van het Wet Milieubeheer) medeoverheden) Nationaal Samenwerkings-programma Luchtkwaliteit (kolom 10) Provinciale beschikkingen Afgerond: Niet=0 Wel=1 (kolom5) Hieronder per beschikkingsnummer invullen. 1 2008-002255
VROM
WWI
WWI
26B
34
35
Subsidieregeling BANS Klimaatconvenant
Inburgering (oude stelsel)
Inburgering (nieuwe stelsel)
Gemeenten (SiSa tussen Totaal cumulatief bestede subsidiabele medeoverheden) uitvoeringskosten tot en met jaar t (kolom 10) en eigen gemeentelijke bijdrage aan plan van aanpak (kolom 11)
Wet Milieubeheer Provinciale beschikkingen
Wet inburgering nieuwkomers (Win)
Gemeenten niet G-31
Wet inburgering Besluit inburgering Regeling vrijwillige inburgering niet-G31 2007
In aantallen In 2006 afgegeven beschikkingen voor inburgeringsprogramma's aan nieuwkomers in de zin van de Win.
2008
In aantallen In 2006, 2007 en 2008 afgegeven verklaringen aan nieuwkomers in de zin van de Win die betrekking hebben op beschikkingen die in 2006 zijn afgegeven.
2008
In aantallen
2011
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor In aantallen wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een inburgeringsvoorziening is vastgesteld én die binnen 3 kalenderjaren na vaststelling van de inburgeringsvoorziening hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen.
2011
In aantallen
2011
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor In aantallen wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een gecombineerde inburgeringsvoorziening is vastgesteld én die binnen 3 kalenderjaren na vaststelling van de inburgeringsvoorziening hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen.
2011
In aantallen
2011
Gemeenten niet G-31 en Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor gem. reg. wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een inburgeringsvoorziening is vastgesteld
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een gecombineerde inburgeringsvoorziening is vastgesteld.
Inburgeringsplichtigen, als bedoeld in het besluit van de Staatssecretaris van Justitie van 12 juni 2007, nr.2007/11, voor wie een inburgeringsvoorziening is vastgesteld in de jaren 2007 t/m 2009 (gepardonneerden).
228
€ 693.209
€ 510.411
177
1
0
7 R
€ 239.858 R
€ 1.350 R R
€ 24.095 R
€ 186.000 € 37.500 €0 R R R D2
0 € 3.297.500 D2
€0
€ 104.738
2
229
€0 R
R
0 R
€ 5.978 R
€0
€ 190.005 R
R
7 R
Doel gerealiseerd, invulling anders. D1
21 D1
23 D1
D1
D1
D1
D1
D1
Aard Controle (16)
Toelichting afwijking (15)
Overige (14)
Te verrekenen met de Provincie / Wgr (13)
Te verekenen met het Rijk (12)
Overige besteding (11)
Besteed t.l.v. provinciale/Wgr middelen (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
43B
Investering stedelijke vernieuwing (ISV)
Wet Stedelijke Vernieuwing Provinciale beschikkingen
Frequentie (jaarrekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement WWI
Inburgeringsplichtigen, als bedoeld in het besluit van In aantallen de Staatssecretaris van Justitie van 12 juni 2007, nr.2007/11, voor wie een inburgeringsvoorziening is vastgesteld in de jaren 2007 t/m 2009 én die binnen 3 kalenderjaren na vaststelling van de inbugeringsvoorziening hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen (gepardonneerden).
2011
In 2008 bekend gemaakte handhavingsbeschikkingen In aantallen en verstrekte kennisgevingen aan inburgeringsplichtigen.
2008
Geestelijk bedienaren voor wie in 2008 een In aantallen inburgeringsvoorziening is vastgesteld. Geestelijk bedienaren die in 2008 hebben In aantallen deelgenomen aan het inburgeringsexamen. In aantallen Geestelijk bedienaren die in 2008 hebben deelgenomen aan het aanvullend praktijkdeel van het inburgeringsexamen.
2008
In aantallen In 2007 afgegeven beschikkingen voor inburgeringsprogramma’s aan nieuwkomers in de zin van de Win.
2008
In aantallen In 2007 en 2008 afgegeven verklaringen aan nieuwkomers in de zin van de Win die betrekking hebben op beschikkingen die in 2007 zijn afgegeven.
2008
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2008 t/m 2009 voor het eerst een duale inburgeringsvoorziening is vastgesteld.
In aantallen
2011
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2008 t/m 2009 voor het eerst een taalkennisvoorziening is vastgesteld.
In aantallen
2011
In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen
2009 2009 2009 2009 2009
1 2007-002971
In euro's
Jaarlijks
2 2008-004599
In euro's
Jaarlijks
3 2008-004274
In euro's
Jaarlijks
4 2008-017301
In euro's
Jaarlijks
In euro’s 0 =niet 1 =wel (selecteer uit lijst) In aantallen
Jaarlijks Eenmalig na afronding Jaarlijks
Het totaal aantal inwoners dat is uitgestroomd uit het werknemersbestand in 2008, uitgedrukt in arbeidsjaren.
In arbeidsjaren
Jaarlijks
Het totaal aantal gerealiseerde arbeidsplaatsen voor geïndiceerde inwoners in 2008, uitgedrukt in arbeidsjaren
In arbeidsjaren
Jaarlijks
Het totaal aantal gerealiseerde begeleid werkenplekken voor geïndiceerde inwoners in 2008, uitgedrukt in arbeidsjaren.
In arbeidsjaren
Jaarlijks
Totaal uitgaven inkomensdeel categorie 65 jr en ouder
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Totaal uitgaven inkomensdeel categorie jonger dan 65 jaar Totaal ontvangsten (niet-rijk) van derden inkomensdeel categorie 65 jr en ouder Totaal ontvangsten (niet-rijk) inkomensdeel categorie jonger dan 65 jaar Meeneemregeling: overheveling overschot/tekort van 2007 naar 2008
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
2008 2008
Programma-gemeenten Doelstellingen en prestatieafspraken die met de provincies zijn overeengekomen o.b.v. het stedelijk (SiSa tussen meerjaren ontwikkelingsprogramma (MOP). medeoverheden) Optioneel ook bij jaarrekening 2008 in te vullen.
VenW
49B
Brede doeluitkering verkeer en Wet BDU Verkeer en Vervoer, art 10 vervoer Provinciale beschikkingen
1 2 3 4 5 Gemeenten (SiSa tussen Besteed bedrag t/m jaar t (kolom 10 en 11) medeoverheden) Afgerond: Niet=0 Wel=1 (kolom5) Hieronder per beschikking invullen.
LNV
54
Ontwikkeling landschappen (BOL)
Regeling LNV-subsidies
Gemeenten, provincies en gemeenschappelijke regelingen
Besteed bedrag jaar t Project afgerond
SZW
55
Wet sociale werkvoorziening (Wsw)
Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw)
Gemeenten
Het totaal aantal geïndiceerde inwoners van uw gemeente dat een dienstbetrekking heeft of op de wachtlijst staat én beschikbaar is om een dienstbetrekking als bedoeld in artikel 2, eerste lid, of artikel 7 van de wet te aanvaarden op 31 december 2008.
SZW
57
Wet Werk en Bijstand (WWB)
Wet Werk en Bijstand
Gemeenten
(inkomensdeel)
Wet Werk en Bijstand (WWB)
Wet Werk en Bijstand
Gemeenten
Meeneemregeling: overheveling overschot/tekort van 2008 naar 2009 Totaal uitgaven werkdeel Omvang van het in 2007 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid niet kan worden vastgesteld.
(werkdeel)
230
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
In euro’s kasstelsel (bij tekort een negatief bedrag invullen)
2008
In euro’s kasstelsel (bij tekort een negatief bedrag invullen) In euro's kasstelsel In euro's
2008 Jaarlijks 2008
Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan In euro's de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld.
2008
Totaal ontvangsten (niet-rijk) werkdeel Terug te betalen aan rijk
Jaarlijks Jaarlijks
In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel
D1
1 69 D1
0 D1
0 D1
0 D1
0 D1
0 D1
D1
D1
D1 D1 D1 D1 D1
1 € 240.000 € 613.097 R
0 € 40.000 € 14.623 R
0 € 74.152
0 €0
1 €0
€ 86.520
231 R
€ 70.318 R
R R
527,25 R
32,76 R
389,01 R
13,09 R
€ 465.159 Nvt
€0 € 9.269.586 Nvt
€ 459.476
Nvt
€ 5.474.567
€0
€3.113.235
Nvt
R
€1.983.890
R
0
R R
0
R
R R
Aard Controle (16)
Toelichting afwijking (15)
Overige (14)
Te verrekenen met de Provincie / Wgr (13)
Te verekenen met het Rijk (12)
Overige besteding (11)
Besteed t.l.v. provinciale/Wgr middelen (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Gemeenten Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), art 54
SZW
59
Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ)
Gemeenten Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), art 54
SZW
61
Bijstandverlening Zelfstandigen
Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 art 54
VWS
72
Besluit maatschappelijke ondersteuning Maatschappelijke opvang/ verslavingsbeleid en openbare geestelijke gezondheidszorg.
JenG
77
Invoering Centra voor Jeugd en Gezin (CJG)
Tijdelijke regeling CJG
Gemeenten
Gemeenten
232
Frequentie (jaarrekening) (B)
Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Nummer 58
Specifieke uitkering (1)
Departement SZW
Uitgaven IOAW
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Ontvangsten IOAW (niet-rijk) Uitgaven IOAZ
In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel
Jaarlijks Jaarlijks
Ontvangsten IOAZ (niet-rijk) Uitvoeringskosten IOAZ Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 (excl. Bob)
In euro's kasstelsel In euro’s kasstelsel In euro's kasstelsel
Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks
Totaal uitgaven kapitaal-verstrekking Bbz 2004 In euro's kasstelsel Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz (excl. Bob) (excl. In euro's kasstelsel rijk) Totaal ontvangsten kapitaalverstrekking Bbz (excl. rijk) In euro's kasstelsel
Jaarlijks Jaarlijks
Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 (excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen Bob Totaal ontvangsten Bob (excl. rijk) Totaal uitvoeringskosten Bob Besteed bedrag in jaar t -1 (zie artikel 2.7 van het besluit) Gereserveerd bedrag in jaar t -1 (zie artikel 2.6 Besluit) Besteed bedrag in jaar t aan jeugdgezondheidszorg, maatschappelijke ondersteuning jeugd, afstemming jeugd en gezin en het realiseren van centra voor jeugd en gezin.
In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel In euro’s
Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks
In euro’s
Jaarlijks
In euro’s
Jaarlijks
Jaarlijks
€ 250
€0
€ 6.205
€0
€ 324.840 R
€ 109.115 R R
€0 € 234.284 R R R
€ 226.700 R R
€ 106.893 € 51.689 €0 R
€0 € 2.580.298
€ 666.054
233
R R R R R
€ 183.738 R
R
Aard Controle (16)
Toelichting afwijking (15)
Overige (14)
Te verrekenen met de Provincie / Wgr (13)
Te verekenen met het Rijk (12)
Overige besteding (11)
Besteed t.l.v. provinciale/Wgr middelen (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Bijlage bij de Sisa-verantwoording: Toelichting op 26B Subsidieregeling BANS klimaatconvenant Om in aanmerking te komen voor BANS-subsidie is in 2004 een plan van aanpak geschreven als basis voor de subsidie-aanvraag, het klimaatplan (2004-2008). Dit plan is in 2007 herzien. Het plan van aanpak 2007-2008 is in 2007 met de voortgangsrapportage meegestuurd en gebruikt als verdere basis voor de BANS-subsidie. De maatregelen zijn onderverdeeld in - maatregelen die in 2005 en 2006 zijn afgerond (wordt hier niet toegelicht); - maatregelen die verplicht waren; - de extra kansen. De meeste maatregelen uit dit plan zijn uitgevoerd. Een aantal maatregelen lopen nog. Daarvan geeft Senternovem aan dat maatregelen wel door mogen lopen naar 2009 als er in 2008 maar opdracht is gegeven. Een paar maatregelen zijn met reden niet uitgevoerd. Daar staat tegenover dat er ook extra maatregelen zijn uitgevoerd. In bijgaande tabel wordt per maatregel de stand van zaken weergegeven.
234
Verplichte maatregelen Projectblad woningbouw bestaande bouw
Stand van zaken
Maatregelen • Energieafspr. maken met Sité over toekomstige locaties;
•
Dit loopt
•
burgers informeren over energiebesparing;
•
Dit wordt meegenomen in project energiebesparing bij bestaande bouw. Vijfduizend huurders worden geïnformeerd.
duurzame energie
•
Cursus energie en RO gevolgd
•
Is gebeurd
infrastr. Voorz. En installaties
•
Energiescans
•
Is nog bezig
• • • •
• overzicht van investeringen met een terugverdientijd van < 5 jaar • uitvoeren van maatregelen met een terugverdientijd< 5 jaar; • deelname aan workshop grond, wegen waterbouw op 31 mei • beleidsplan openbare verlichting • •
bedrijven en utiliteitsbouw
• •
gemeentelijke gebouwen
• • • • • • •
Inrichtingen MJA 2
inventarisatie van bedrijven met een hoog energieverbruik regionale voorlichtingsbijeenkomst Doetinchemse bedrijven monitoringsysteem opzetten energiescans overzicht van investeringen met een terugverdientijd van < 5 jaar uitvoeren van maatregelen met een terugverdientijd< 5 jaar; inkoop groene energie onderzoek DE in zwembad Rozengaarde
• •
vloeit uit de scans voort uitvoeringsplan vloeit uit de scans voort niet gedaan wegens tijdgebrek Is gerealiseerd. Extra gerealiseerde projecten: een plan voor dynamisch dimmen de voorbereidng van aanschaf energiezuinige armaturen Is gebeurd
• • •
In januari is een grote regionale bijeenkomst geweest. Voorbereidingen vonden in 2008 plaats. Is in voorbereiding zijn in volle gang vloeit uit de scans voort
•
uitvoeringsplan voert uit de scan voort
• •
is gebeurd is gebeurd
Extra maatregelen: • aanleg Warmtekrachtkoppeling in zwembad Rozengaarde • aanleg warmtekoude-opslag Amphiontheater
•
inventariseren van MJA-bedrijven;
•
•
begeleiding van deze bedrijven
•
is gebeurd. Er is maar 1 MJA-bedrijf en die heeft een eigen energiecoordinator. niet gebeurd. De tijd is besteed aan het epc-project. Zie projectblad nieuwbouw (extra kansen)
Extra kansen Projectblad woningbouw nieuwbouw
maatregelen • Energiemaatregelen Hamburgerbroek •
woningbouw bestaande bouw
•
duurzame energie
•
infrastr. Voorz. En installaties
• •
bedrijven en utiliteitsbouw gemeentelijke gebouwen
•
•
• •
Verkeer en vervoer
Stand van zaken
Dit loopt. Als vervolg op een energiescan is inmiddels een marktscan uitgevoerd. extra project” handhaving epc in de bestaande bouw project energiebesparing bij • project is opgestart. Er is opdracht verleend aan een huishoudens met lage inkomens; bureau om dit voor ons te gaan doen. Loopt door tot eind 2010. Quick scan biomassa RBT-terrein in • Hier zijn voorbereidende gesprekken voor. Er is een Wehl indien bedrijven met een grote lijst met bedrijven die gescreend wordt op hun vraag naar proceswarmte zich melden warmtevraag. De quickscan naar biomassa gaat in 2009 gebeuren. overzicht van investeringen met een • Vloeit voort uit maatregel 4 terugverdientijd < 10 jaar uitvoeren van maatregelen met een • Idem terugverdientijd< 10 jaar; • Niet gebeurd uitreiking jaarlijkse energietrofee • zie maatregel duurzame energie energiemaatregelen RBT-terrein overzicht van investeringen met een terugverdientijd van < 10 jaar; uitvoeren van maatregelen met een terugverdientijd< 10 jaar.
•
235
•
Vloeit voort uit maatregel 12
•
Idem
•
nieuwe maatregel: scan gemeentelijk wagenpark;
236
Hoofdstuk 7 Besluit
237
238
Aldus vastgesteld door de raad van de gemeente Doetinchem in de openbare vergadering van 9 juli 2009.
De griffier,
De voorzitter,
Mr. A.C. VAN DER HAAR
Drs. H.J. KAISER
Deze rekening is na vaststelling door de raad ter kennisname voorgelegd aan Gedeputeerde Staten van Gelderland.
239
240
