Vlissingen - Stad aan de zee Slapen op z'n Zeeuws Zeeland Nazomerfestival Werken in Zeeland

nr 2 | nazomer 2009 ISSN 1877-7309

Vlissingen - Stad aan de zee Slapen op z'n Zeeuws Zeeland Nazomerfestival Werken in Zeeland • magazine over Zeeland • voor Zeeuwen en voor hen die dat willen worden •

Colofon Zil�Zeelan� is een magazine over Zeeland voor Zeeuwen en voor hen die dat willen worden, naar een idee van de Zeeuwse woningcorporaties. Verspreiding vindt plaats via de Volkskrant samen met Volkskrant magazine.

p.18

Zil�Zeelan� verschijnt driemaal per jaar; in het

p.14

voorjaar, de nazomer en in de winter. Redactieraad Eric de Ceuster, Woongoed Middelburg Antoine de Ceuster, Zeeuwland Robert de Ridder, Clavis Peter Oey, Management Support Zeeland Raquel Jimenez, Provincie Zeeland, adviserend lid Hoofd- en eindredactie Anja de Groene Uitgave

p.12

p.6

de Drvkkery | Podium, Middelburg Tekst Sonja Barentsen, Anja de Groene, Marga Haas, Inge Heuff, Manon Veroude, Margot Verhaagen, Elian van ’t Westeinde en Joeri Wisse Fotografie Mechteld Jansen, Lex de Meester, Ruben Oreel, Maaike Vergouwe/Zuijver Ontwerp & vormgeving Iris Compiet en Karelien van IJsseldijk de Drvkkery Middelburg Druk Roto Smeets Etten Redactieadres de Drvkkery | Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg E-mail: [email protected] www.ziltzeeland.nl Foto voor- en achterkant: Maaike Vergouwe/Zuijver ISSN: 1877-7309 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever (en/of andere auteursrechthebbenden).

Inhou� 3

Vlissingen

6

Zeeland Nazomerfestiva�

8

Derk Sauer en Domburg

10

Voor het werk naar Zeeland

12

Eten uit Ze�

13

Duiken in de Oosterscheld�

14

Nieuwe Zeeuwen

15

Boeken over Zeeland

16

De Kop van Schouwen

18

Innovatief bedrijf: Sas Glas

20

Slapen op z'n Zeeuws

22

Het nieuwe leven van een veerhuis

Zilt Zeeland wordt mede mogelijk gemaakt door een

verder:

subsidie van de provincie Zeeland.

9

Column Alexander Rinnooy Kan

23

Agend�

VLISSINGEN

Stad aan de ze�

Vlissingen: een havenstad, stad van arbeiders, scheepsbouwers en vissers; een stad die leeft en een stad waar altijd iets gebeurt. Dat zie je aan alles: de architectuur, de zee, de kunst en cultuur en de mensen.

tekst: Sonja Barentsen, foto’s: Mechteld Jansen, Ruben Oreel

Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

3

Jachthaven van Vlissingen, met linksachter het Arsenaal Michiel de Ruyter

De Gevangentoren

Meer informatie over Vlissingen op: www.ziltzeeland.nl www.bevrijdingsfestivalzeeland.nl www.zeeland-seaports.com www.scheldekwartier.nl www.burobk.nl www.onderstroom.nl www.filmbythesea.nl www.vlissingenmaritiem.nl www.zeegat.nl

Cultuur op straat

4

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

Film by the Sea Van 11 t/m 20 september vindt in Cinecity het filmfestival Film by the Sea plaats. Dit culturele evenement trekt jaarlijks zo’n 40.000 bezoekers naar Vlissingen. Het festival opent met de wereldpremière van de indrukwekkende film De Storm van Ben Sombogaart met een verhaal dat zich afspeelt in Zeeland in 1953 ten tijde van de Watersnoodramp. Een jury van schrijvers en filmprofessionals o.l.v. Rinus Ferdinandusse kiest ook dit jaar de beste film uit de Film- & Literatuurcompetitie. Het festival kent verder veel premières en unieke vertoningen. Een van de themaprogramma’s is Harbour Lights, waarin water en havensteden centraal staan. Daarnaast een tweedaags filmcollege, een workshop scenarioschrijven, de DELTA Shorts competitie voor jonge filmmakers en the filmXperience waarbij jongeren in workshops kennismaken met facetten uit de filmwereld. Voor

‘Kom en ervaar de betekenis van de zee, leer de ziel van de Zeeuw kennen,verwonder u over het roerige Zeeuwse verleden en bewonder de roem en glorie van Zeelan�’

informatie en kaartverkoop: www.filmbythesea.nl

NS biedt u een 1e klas reis voor een 2e klas prijs! Genieten van een dagje uit in Zeeland begint met lekker reizen. Probeer daarom onze 1e klas eens! Met extra beenruimte en comfortabele stoelen.

Met zo’n slogan kun je het muZEEum aan de

Vul uw naam, adres en woonplaats in op www.ziltzeeland.nl.

Nieuwendijk niet links laten liggen...

Of vul uw gegevens in op de bon en stuur deze naar de Drukkery | Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg. Dan krijgt u van ons een Overgangsbewijs. Zo kunt u 1e klas reizen,

In de pakhuizen is tot 28 september de tentoon-

met een 2e klas treinkaartje. Maximaal 2 stuks per adres.

stelling ‘Belgische Schonen’ met maritieme topstukken uit het Koninklijk Museum voor

> U kunt tot twee weken na het verschijnen van dit magazine (tot 7 september)een

Schone Kunsten in Antwerpen te zien. Met werken

NS Overgangs-bewijs aanvragen. Het NS Overgangsbewijs is geldig tot en met eind

van Hendrik Willem Mesdag, James Ensor, Andreas

oktober 2009 vanaf elk station in Nederland naar een station op de Zeeuwse lijn

Achenbach, Jean Brusselmans, Constant Permeke

(Roosendaal – Vlissingen) en v.v. U krijgt hier automatisch een OV-fiets aanbieding bij.

en Périclès Pantazis • De expositie ‘400 JAAR

> Kijk voor actuele reisinformatie op www.ns.nl en houdt u rekening met de

MANHATTAN, Zeeland (her)ontdekt Amerika’ is

buitendienststelling op de Zeeuwse lijn in het weekend van 19 t/m 20

nog tot 8 februari 2010 te zien in de Scheldezaal.

september, 26 t/m 27 september en 3 t/m 4 oktober 2009. NS zet bussen in

Ruim twintig Amerikaanse kunstenaars hebben op verzoek van het muZEEum het moment dat

Ga mee

hen het meeste aansprak uit de 400 jaar lange relatie tussen Amerika en Nederland vastgelegd.

Na uw treinreis even uitwaaien op de fiets? Stap nu over op OV-fiets! Met OV-fiets

Het resultaat is een unieke doorkijk naar 400 jaar

hebt u overal een fiets. Kibbeling eten in Middelburg, naar de reptielenzoo in

geschiedenis. De tentoonstelling is eerder dit jaar te

Vlissingen of een bezoek aan Deltapark Neeltje Jans vanaf Schouwen-Duiveland?

zien geweest in New York • En daarnaast zijn foto’s

Met OV-fiets bepaalt u zelf uw route, vertrektijd en tempo en komt u precies waar u

van fotografe Pauline van Lynden, getiteld ‘Donkere

zijn wilt. Gemakkelijk, gezond en milieubewust! Neem nu een abonnement op

Palissaden’, tentoongesteld. Bijzondere foto’s van

OV-fiets (€ 9,50 per jaar) en krijg 2 ritten gratis! Meldt u aan op www.ov-fiets.nl

de houten palen die Zeeland al vijfhonderd jaar

o.v.v. actiecode 1100ALG. Meer informatie: www.ov-fiets.nl.

beschermen tegen de zee. www.muzeeum.nl Foto's: Zeeuws maritiem muZEEum



Ja, ik ontvang graag een NS Overgangsbewijs! (inzenden mogelijk tot 7-9) naam: Dhr./Mevr. adres: postcode + woonplaats: e-mailadres: aantal: 1 / 2 exemplaren (doorhalen wat niet van toepassing is) Ja, ik wil vaker informatie over Zeeland ontvangen

5

www.nazomerfestival.nl Vier voorstellingen op locatie De Storm - William Shakespeare Het festival opent op de weidse akkers van de Wilhelminapolder met ‘De Storm’ van William Shakespeare, een van zijn meest bekende toneelstukken. Onder het Melkwoud - Dylan Thomas De bekende Vlaamse acteur Jan Decleir treedt als meesterverteller op in ‘Onder het Melkwoud’ aan de oevers van de Oosterschelde op SchouwenDuiveland. Zittend Meisje - Nirav Christophe Westkapelle staat symbool voor eenvoud in het leven van kunstenares Charley Toorop, dochter van schilder Jan Toorop. ‘Zittend Meisje’ gaat onder andere over haar relatie met een Zeeuwse boer. Wiek - Boukje Schweigman Dansers gaan een spel aan met een grote horizontale wiek, die langzaam begint te draaien. ‘Wiek’ wordt gedanst op speciaal gecomponeerde muziek van de Middelburgse componist Douwe Eisinga.

Foto: Anne Zorgdrager

6

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

Vier voorstellingen op onverwachte locaties in Zeeland. Magie, spektakel, poëtisch verteltheater, meeslepend danstheater: het Zeeland Nazomerfestival is er in geslaagd om ook voor de negende editie bijzondere producties te maken. Het Zeeuwse landschap als inspiratiebron én decor voor de theaterproducties. tekst: Anja de Groene, foto’s: Lex de Meester

ZEELAND NAZOMERFESTIVAL 25 | 08 tot en met 05 | 09

Cultuur&natuu� verbonden

Deze editie zit volgens Alex Mallems, artistiek leider van het Zeeland Nazomerfestival, heel dicht bij de uitgangspunten van het festival: theater op locatie waarbij het land­ schap van Zeeland als speelplek wordt ingericht. Dit is zeker gelukt bij de openingsvoorstelling ‘De Storm’ van Shakespeare. In de agrarische omgeving van de Koninklijke Maat­ schap de Wilhelminapolder is een bijzondere plek gemaakt. Speciaal voor deze productie is in het voorjaar een labyrint van graancirkels ingezaaid op een uitgestrekte akker. Dit unieke land art decor vormt het eiland van Prospero. In de binnencirkel is het gestrande schip nagebouwd. Zo’n voorstelling is alleen maar te zien bij het Nazomerfestival in Zeeland; het unieke van de locatie is in alle consequenties doorgevoerd. De Storm is voor het Nazomerfestival de grootste theatervoorstelling ooit. Er is een tribune met 800 plaatsen, een speelvlak van 2500m2 meter en er spelen 10 acteurs en musici mee. De medewerking van het landbouw­ bedrijf is natuurlijk erg belangrijk. Ook bij de andere voorstellingen speelt de landschappelijke omgeving een bepalende rol zoals een duinpan,

de oever van de Oosterschelde en een windmolenpark. ‘Maar,’ zegt Alex Mallems ‘het niveau van de theatermakers blijft ook belangrijk. Daarom trekken we regisseurs aan als Koen de Sutter en Niek Kortekaas die werken met topacteurs als Jan Decleir, Maarten Wansink of Chris Thys. Het artistiek concept en de acteurs moeten goed zijn; het is niet alleen de idyllische plek. De kwaliteit van de theatervoorstelling moet opboksen tegen de kracht van de locatie. De twee componenten moeten elkaar versterken’. Voor de voorstellingen worden oude stukken in een nieuw jasje gestoken en/of worden stukken speciaal ge­ schreven. Steeds met gebruikmaking van het speciale karakter van Zeeland. In elke voorstelling wordt creatief omgegaan met dit uitgangspunt. Mallems: ‘Universele kunst heeft locale wortels. Onze producties zijn geworteld in het Zeeuwse landschap. Kunst zonder wortels bestaat niet, moet ergens vandaan komen. Het Zeeland Nazomerfestival wordt gewaardeerd omdat het zo Zeeuws is in zijn wortels. Dat is de aantrekkingskracht van het festival, voor die unieke projecten moet je naar Zeeland komen’.

Festivalhart Middelburg Vanaf 28 augustus, als alle locatievoorstellingen in première zijn gegaan, t/m 5 september, is de Zeeuwse hoofdstad het bruisende ontmoetingscentrum van het Nazomerfestival met een uiteenlopend programma op verschillende locaties. Veel muziek op het historische Abdijplein met concerten van o.a. Bart Peeters, Smaak & Kraak, Tom Helsen en Selah Sue. Maar ook kindervoorstellingen, dans, concerten, workshops, lezingen en interviews. Door de straten, op zolders, in kerken of in de open lucht. Iedere dag vanaf 10u00 tot in de late uurtjes is er iets te beleven. Voor jong en oud. Overdag is Boekhandel de Drvkkery aan de Markt in Middelburg de ontmoetingsplaats en festivalcafé. Hier kunt u toegangskaartjes kopen, elke dag een talkshow (Nazomertafel) bijwonen, een ZNF lunch bestellen en een foto-expositie van vorige edities van het ZNF bekijken. Zie voor het programma van de Nazomertafel: www.drukkerijmiddelburg.nl

Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

7

Interview

Derk Saue�

Verbonden met Zeelan�

Zijn zoon vindt het heerlijk om te winkelen in de C1000 in Domburg. En je kunt er gewoon op je fiets naar toe. Typisch Hollands vindt de familie Sauer dat. Je wandelt hier naar het strand en alles is binnen handbereik. In Rusland is het leven zo anders, het is er veel meer een gedoe. Een gesprek met Derk Sauer over Zeeland gaat ook heel veel over Rusland. ‘In Zeeland is alles anders’.

tekst: Anja de Groene

Hoe ben je in Domburg terechtgekomen? ‘Ik ben op verschillende manieren verbonden met Zeeland. Mijn familie is er geworteld. De grootouders van beide kanten zijn Zeeuwen geboren in Wemeldinge en Sluis. Mijn moeder is hertrouwd met een boer uit Tholen en heeft een huis in Gapinge. Mijn ene broer woont in Vlissingen en mijn andere broer in Groningen maar heeft een huis in Meliskerke’. Zelf is hij in Amsterdam geboren, maar sinds zijn achtste jaar komt hij voor vakantie naar Walcheren. Zijn ouders hadden een huis in Gapinge en een strandhokje in Domburg. Toen Derk Sauer in 1989 naar Rusland vertrok wilde hij een basis in Nederland hebben. Na een aantal jaren Middelburgwerd dat in 2000 Domburg waar hij in een prachtig huis woont. ‘Kijk daar loopt een hert…’

‘De openheid van Zeeland heeft iets heel overdonderends en steeds blijf je je er over verbazen hoe mooi het is’

Derk Sauer ging als journalist naar Rusland en richtte daar in 1982 het concern Independent Media op, uitgever van kranten en tijdschriften waaronder het onafhankelijke dagblad Moscow Times. Daarnaast is hij eigenaar van een kleine uitgeverij die o.a. het tijdschrift Yoga Journal uitgeeft. In Nederland zit Derk Sauer ook niet stil: hij is eigenaar van uitgeverij Nieuw Amsterdam en is een van de oprichters van de televisiezender Het Gesprek.‘Eerst deed ik kranten en tijdschriften, toen boeken omdat ik van mooie boeken houd, en nu televisie. Ik heb dat nog nooit gedaan en ik vind het boeiend om die ervaring op te doen, niet voor het geld maar omdat ik het interessant vind.’ Ook is Sauer voorzitter van het IDFA, het internationale Documentaire film Festival Amsterdam.

Hoe is het wonen hier? ‘We zij hier enkele maanden per jaar, altijd in de zomer . Onze kinderen hebben van eind mei tot september vakantie. Zij vinden het hier ook 8

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

geweldig. We hebben hier vakantie en tegelijkertijd is het een invasie van familie en vrienden. Binnenkort komen er 12 Russische vriendjes van onze zonen en dan wordt er veel gevoetbald’. Maar hij heeft wel commentaar op de Nederlanders en de Zeeuwen.‘Russen hebben een soort verpletterende gastvrijheid waar we hier nog veel van kunnen leren. In Rusland is alles niet zo hetzelfde, het leven heeft meer kleur en is meer een feest. Zeeuwen zijn daarentegen wel heel recht door zee’. ‘Maar het landschap is hier fantastisch, in Rusland is alles bos en lijkt heel erg op elkaar. Er is daar weinig afwisseling en er is geen zee’. Op de vraag of hij In Nederland zou willen wonen is het antwoord toch duidelijk nee. ‘Er gebeurt hier te weinig, je raakt verslaafd aan een leven midden in het brandpunt van economie, kunst, cultuur’. Dat geldt ook voor Amsterdam ­ waar hij ook nog een pied à terre heeft­ want Amsterdam vindt hij ook een dorp vergeleken met Moskou.

Wat doe je zoal tijdens je vakantie in Zeeland? ‘Ik werk zo weinig mogelijk, alleen ’s avonds zit ik een paar uur achter mijn computer’. Eens in de 1 à 2 weken gaat hij even naar Amsterdam. ‘Ik vier echt vakantie, ik ga naar het strand, zeil, voetbal wat en heb het fietsen weer opgepakt. Ik moet hier weer trainen en mijn conditie opbouwen. Fietsen is in Rusland niet mogelijk. Men houdt geen rekening met fietsers, er zijn niet veel wegen en de wegen die er zijn zijn slecht. Fietsen is daar zelfmoord en bovendien is het driekwart van het jaar koud’. Elk jaar fietst hij met de gehele familie Sauer de Terre des Hommes­Dorpentocht op Walcheren. Zelfs zijn moeder van 88 doet mee. ‘Wat we hier echt geweldig vinden is het biologische eten. We zijn ecologisch ingesteld, zodra we in Zeeland zijn gaan we ecologische spullen inslaan. Heerlijk dat eten van de boer. In Rusland missen we dat enorm. Biologisch eten is daar niet te vinden. In buitenhuizen, datsja’s, verbouwt de Rus zijn groenten en fruit’. Ook mosselen, zeekraal en lamsoren gaan er bij de familie Sauer graag in. Buitenshuis eten ze hier niet zo veel. ‘We zijn te veel verwend in Rusland’.

Column

Zeeuwse herinneringen Vier julidagen ondergedompeld in Zeeland, dat is voor een niet-Zeeuw een onvergetelijke ervaring. Voor een Zeeuw is het niet alleen normaal, maar onvervangbaar: van de Zeeuwse kinderen die de provincie uittrekken op zoek naar de beste vervolgopleiding, weet de helft nu al zeker ooit terug te zullen keren. De helft! Uiteindelijk komen ze allemaal terug, ik weet het zeker. Zeeland verslaaft. Mijn vierdaagse onderdompeling was voorbeeldig georganiseerd door de Zeeuwse Bibliotheek en duurde van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds zeer laat. Als Zeeuwen eenmaal op gang komen, zijn ze niet meer te stuiten. En trots op hun provincie: op de rust en de ruimte, maar ook op ondernemendheid en de innovatie. Op het roemruchte verleden, maar ook op de kansrijke toekomst. Op de lamsoren en de zeekraal. En natuurlijk op de magnifieke platte oesters, onvolprezen, en met wat goede wil zelfs buiten het seizoen wel te regelen. Zeeland is groot in oppervlak en klein in inwonersaantal. Dat heeft zo zijn voordelen: na twee dagen ga je gezichten herkennen. Maar het heeft ook nadelen: het nationale beleid wordt vooral door het laatste bepaald. Zo raakt Zeeland voorzieningen kwijt die elke provincie zou moeten koesteren. Daar moet vooral vaak tegen geprotesteerd worden, dat hoeft de Commissaris van de Koningin niet uitgelegd te worden. Maar af en toe een flinke Zeeuwse onderdompeling voor wat landelijke politici zou vast ook reuze helpen. En waar kwam die Balkenende ook alweer vandaan? Gedeelde Zeeuwse herinneringen: als dat geen band schept,dan weet ik het niet. Alexander Rinnooy Kan Voorzitter Sociaal-Economische Raad

Tenslott� Het belangrijkste van Zeeland is voor Sauer de hemel, de lucht. ‘In Rusland is de hemel maar heel klein, je ziet er weinig lucht. De openheid van Zeeland heeft iets heel overdonderends en steeds blijf je je erover verbazen hoe mooi het is. Elke keer is dat weer een magische ervaring’. Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

9

VOOR HET WERK NAAR ZEELAND Zeeland doet denken aan strand, bloemdijken en groen begroeide akkers. Maar in Zeeland is ook hoogwaardige werkgelegenheid met werk voor afgestudeerde specialisten. Vaak verlaten ze voor het werk de Randstad en dan blijkt wonen en werken in Zeeland onverwacht erg aantrekkelijk. tekst: Elian van ‘t Westeinde, foto’s: Maaike Vergouwe

Management Support Zeeland is een Zeeuws wervingsbureau dat zich richt op HBO-ers en universitair geschoolden. Sinds 2000 zijn meer dan 4.000 kandidaten ingeschreven en de meeste grote bedrijven zijn klant van het bureau. Als extra faciliteit biedt het bureau een partnerprogramma aan; ook voor de partner van de kandidaat wordt een passende baan gezocht. Meer informatie via: www.werkeninzeeland.nl. 10

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

Wakker worden van de schreeuw van een fazan� Drea Berghorst (39) koos na een carrière bij de overheid voor het bedrijfsleven. Ze werkt sinds vorig jaar als Public Affairs manager bij Dow Benelux B.V. in Terneuzen. Een wending in haar leven die verwondering en verrassingen teweeg bracht. ‘Mijn partner wees me op de vacature. Ik zei tegen hem: weet je wel dat het in Zeeland is?’ Wij woonden in het midden van het land en ik werkte in Amsterdam. Mijn partner heeft een eigen bedrijf en werkt vanuit huis. Plotseling werd het een issue: wel of niet naar Zeeland. Maar al vrij snel trok het avontuur. Het idee om meer vrijheid te ervaren was aanlokkelijk. Ik kreeg de baan. Daarna zijn we meteen de omgeving gaan verkennen. Ik was nog nooit in Zeeuws­Vlaanderen geweest. Inmiddels hebben we onze plek in de polder bij Axel gevonden. Het voelt als emigratie in eigen land. De mensen zijn hier minder jachtig. Soms worden we wakker van de schreeuw van een fazant. En het wordt ’s avonds écht donker, waar vind je dat nog? De stilte, de ruimte en het gevoel van vrijheid zijn heerlijk. Mooi is dat ik dat hier kan combineren met werken in een groot en dynamisch internationaal bedrijf.’

De sfeer is gemoedelijk Mirjam Dieho (25) deed op de Hogeschool Van Hall Larenstein in Velp een HBO­opleiding biotechnologie. Ze vond passend werk bij Nederlands grootste zadenveredelaar Limagrain in Rilland. Met een team van werknemers maakt ze van aangeleverde tarwekruisingen 100% zuivere rassen. ‘Eigenlijk was ik op zoek naar een onderzoeksbaan, maar die waren schaars en bleken ook nog voornamelijk uit computerwerk te bestaan. Mijn opa en oma uit het Zeeuws­Vlaamse Sluis knipten de advertentie voor deze functie uit de regionale krant en stuurden hem op. Dit werk is mij op het lijf geschreven. De sfeer in het bedrijf is gemoedelijk, maar er wordt hard gewerkt. Vrienden van mij zeiden: ‘Huh? Zeeland?’ Hen moet ik wel eens uitleggen waar Rilland ligt. Ze denken dat dit het einde van de wereld is, maar voor mij is het hier aangenaam. Ik woon nu in een appartement in het dorp en het is er lekker rustig. Mijn motor is ook mee verhuisd. Motorrijden en skaten zijn twee van mijn hobby’s en Zeeland is daar uitermate geschikt voor. De dijkweggetjes in de Zak van Zuid-Beveland langs de boomgaarden zijn favoriet voor de zondagmorgen. Ik woon in een provincie met veel vakantiegangers, dat geeft mij ook een vakantiegevoel!’

Het internationale karakter van het bedrijf spreekt me aa� Scheldebouw B.V. is de eerste werkgever van Ingrid Weegels (33) na haar studie bouwkunde aan de TU Delft. Het bedrijf in Middelburg bouwt eenmalige specifieke gevels. Als Project Manager is Ingrid verantwoordelijk voor grote internationale projecten. ‘Ruim zes jaar geleden solliciteerde ik op verschillende banen in de Randstad. Zonder resultaat. Een oud studiegenoot wees me uiteindelijk op dit bedrijf. Al heel snel kon ik op gesprek. Ik heb wel extra bedenktijd gevraagd, want accepteren van deze baan betekende vertrekken uit de Randstad. Weg van mijn vriendinnen. Maar ik wilde graag bij Scheldebouw aan het werk. De internationale oriëntatie van het bedrijf sprak me aan. Ik heb een huis in Middelburg gekocht omdat Middelburg op Delft lijkt. Het dorpse karakter van deze stad geeft me een warm gevoel. Via mijn sporten maakte ik snel nieuwe vrienden. Het vooroordeel dat Zeeuwen stug zijn, herken ik niet. In Limburg, waar ik oorspronkelijk vandaan kom, is het misschien zelfs moeilijker voor iemand van buitenaf om zich te settelen dan hier. Het klinkt een beetje flauw, maar de combinatie rust en ruimte vind ik prettig. Ik zou niet meer in de Randstad willen wonen. Als ik drukte wil, zoek ik die wel op.’ Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

11

Eten uit ze� tekst: Joeri Wisse (met dank aan Chiel Jacobusse, Het Zeeuwse Landschap), foto: Mechteld Jansen

Vroeger sprokkelden veel Zeeuwen langs de kust en in zee een lekker zilt maaltje bijeen. Tegenwoordig halen ze een kilootje mosselen liever bij de visboer en laten ze het ‘snijden’ van zeekraal over aan slimme boeren die het zoutminnende plantje binnendijks telen. Toch valt er voor de avonturier nog heel wat te vinden op de schorren, slikken en oevers van de Zeeuwse wateren.

zonder vergunning. Schelpdieren als oesters en ‘krukels’ zijn vooral te vinden langs de dijken, waar ze zich hebben vastgeklampt aan de stenen van de zeeweringen. Tussen de paalhoofden aan de Noordzeekust is gemakkelijk een maaltje mosselen te plukken. De Japanse oester, ooit geïmporteerd in de jaren zestig, is met gebrek aan natuurlijke vijanden zelfs een plaag geworden.

Zeekraal en lamsoren (de Zeeuwse naam voor zeeaster) worden in Zeeland al sinds mensenheugenis gegeten. Er zijn echter meer eetbare planten langs de Zeeuwse kust te vinden zoals lepelblad in de Ooster- en Westerschelde, het geurige geneeskrachtige zeealsem in Het Verdronken Land van Saeftinghe en zeevenkel die door de opwarming van de aarde hier nu ook voorkomt.

Wie gewapend met een emmer en zakmes de Zeeuwse kusten wil afstruinen op eetbare zeeplanten en schelpdieren, moet zich wel bewust zijn van de regelgeving. Tot in de jaren tachtig mocht iedereen vrij op de schorren komen. Maar door de toenemende druk op de natuur zijn veel binnenen buitendijkse gebieden tot verboden gebied verklaard. Alleen met een speciale vergunning van de provincie mogen liefhebbers zeekraal of lamsoren snijden. Maar er zijn plannen om hier wat aan te doen. Bij Breskens is het plan Waterdunen in ontwikkeling, een plan met veel nieuwe ruimte voor recreatie en natuur. Daar wil men graag snijveldjes ontwikkelen, waar recreanten zeekraal kunnen snijden zonder de natuur al te veel te verstoren. Een oud lokaal gebruik in een nieuwe vorm.

Wie meer van dierlijke zeevruchten houdt, kan zich uitleven. Bij laag water zijn er schelpdieren als de alikruik, oester, kokkel en mossel te vinden. Voor kokkels moet echt moeite worden gedaan. Deze bekende strandschelpen verstoppen zich enkele centimeters diep onder het zand. Dat betekent dus graven en dat mag in principe niet 12

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

Avonturieren onder de golve�

NOB De Nederlandse Onderwatersportbond (NOB) is de nationale organisatie voor sportduikers. De NOB geeft informatie over opleidingen en duiken in Nederland. Op de site www.onderwatersport.org is te vinden waar in Zeeland gedoken kan worden.

Zweven boven een tapijt van anemonen, het paringsgedrag van de sepia bewonderen of pijlinktvissen en zeenaaldjes achtervolgen. In de Zeeuwse wateren kan het allemaal. Duiken in de Oosterschelde is één groot feest. tekst: Elian van ’t Westeinde, foto's: Maaike Vergouwe

De parkeerplaats op de Oesterdam bij de Bergse Diepsluis vlakbij Tholen staat al aardig vol. Vele tientallen duikliefhebbers komen hier weke­ lijks naar toe om te duiken in de Oosterschelde. Het is levendig druk en een opgewonden spanning hangt in de lucht. Duikflessen worden gecontroleerd en loodgordels omge­ gespt. Ook Marianne Verwijmeren trekt haar duikuitrusting aan. ‘Deze plek aan de Oosterschelde is een van mijn lievelingsplekken’, zegt ze. ‘Hier staat nauwelijks stroming en rekening houden met eb en vloed is niet nodig. Het prettige is ook dat je vanaf de voet van de dijk zo het water in kunt stappen. En dat is eigenlijk in de rest van Zeeland net zo.’

De sepia’s kijken je aa� In het voorjaar is het vooral het paargedrag van de sepia, een soort inktvis, dat bij duikers de drang veroorzaakt om zo snel mogelijk het water van de Oosterschelde in te gaan. Deze inktvis zet eitjes af op wilgentakken die in de bodem zijn geprikt. ‘Het zijn aaibare diertjes’, vindt Marianne. ‘Ze zijn net zo nieuwsgierig als wij. Ze komen gewoon naar je toe. Dan kijken ze je aan met die grote ogen. Als je dat hebt gezien is je dag helemaal goed.’ Naast de sepia’s, de vele soorten

naaktslakken, zeenaalden, kreeften en platvissen zijn er nog zo’n 250 andere diersoorten te ontdekken in de Oosterschelde. Niet voor niets maakt dit water deel uit van een beschermd natuurgebied, het Nationaal Park Oosterschelde. De duikers gaan zorgvuldig om met de habitat vinden ze zelf. Marianne: ‘Wij blijven altijd minstens één meter boven de bodem. Dan voorkom je dat je het zand omhoog woelt. Zand dat dan weer op de bodem dwarrelt en de prachtige anemonen, sponzen en wieren bedekt.’

Soms vier duiken per dag

Nationaal Park Oosterschelde

Fanatiekelingen duiken soms tot vier keer per dag. Dat kan in Zeeland, want er is een grote variatie aan duikplek­ ken. Er zijn diepe en ondiepe plekken met stromend of stilstaand water. Dat maakt de Zeeuwse wateren geschikt en interessant voor duikers van alle niveaus. De Nederlandse Onderwatersportbond (NOB) telt dan ook jaarlijks ruim 700.000 duiken in Zeeland. ‘Duiken is heerlijk om te doen’, zegt Marianne wanneer ze weer boven water is. ‘Al die kleuren van anemonen, zeewier en de vele soorten vissen die je onder water ziet. En de vrijheid die je voelt als je onder water bent, is onbeschrijfelijk.’

De Oosterschelde vormt het grootste Nationaal Park van Nederland met een oppervlak van ca. 37.000 ha, een oever van 125 km, een lengte van hemelsbreed 40 km van oost naar west en 27 km van noord naar zuid. Het park is daarnaast één van de belangrijkste vogelgebieden van ons land. Bijzonder is dat het park ook van economisch belang is. Mossel- en oestervissers, schippers en recreatieondernemers leven van de Oosterschelde. Meer informatie hierover via www.npoosterschelde.nl. Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

13

1

2

3

4

Nieuw� Zeeuwe�

Wie zijn het, deze nieuwe Zeeuwen? Een aantal nieuwkomers geportretteerd. foto’s: Mechteld Jansen

1 Naam: Alfred Busink (48 jaar, belastingadviseur bij Flynth Adviseurs en Accountants), Janneke Busink (48 jaar). Komen uit: Zwijndrecht Wonen: in afwachting van de oplevering van de

3 Naam: Willemijn Mackaaij-van Hal (84 jaar, was

nieuwe woning in Zierikzee (plan De Lanen) in een stacaravan op Camping de Stern te Noordgouwe. Omdat: wij op zoek waren naar een rustige en meer landelijke woonomgeving.

is gezelliger. Ik wil hier niet meer weg al geven ze me een huis voor niks.

2 Naam: Marten Noorduin (22 jaar, student aan Roosevelt Academy) en Ali Mohammed Al-Turaihi (22 jaar, student aan Roosevelt Academy). Komen uit: Venlo (Marten) en Bagdad­Irak (Ali Mohammed) Wonen in: Middelburg Omdat: zij beiden studeren aan de Roosevelt Academy in Middelburg. Middelburg is een mooie en rustige stad om te wonen, waar gelukkig steeds meer dingen worden georganiseerd. En hier kunnen we een heerlijke fietstocht naar het strand maken en op het abdijplein muziek spelen. 14

Ze komen hier om te wonen en te werken.

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

cheffin bij afdeling bedrijven gemeente Utrecht).

Komt uit: Houten Woont in: Middelburg Omdat: mijn dochter hier woont. De mentaliteit

4 Naam: Erik Roest (32 jaar, strategisch adviseur bij de gemeente Middelburg), Ieteke Verhoeven (32 jaar, studente diergeneeskunde aan de universiteit van Gent) en Sam Roest (9 maanden, tevreden klant van kinderdagverblijf de WipWap). Komen uit: Lansingerland (Berkel en Rodenrijs) Wonen in: Terneuzen Omdat: er in Zeeuws-Vlaanderen nog sprake is van rust en ruimte, de mensen er nog gemoede­ lijk zijn en omdat Terneuzen precies in het midden ligt van het stadskantoor van Middelburg en de universiteit van Gent!

Leze�

De mooiste en nieuwste boeken over Zeeland zijn te vinden op:

www.zeelandboeken.nl

Capitool reisgids van Zeeland € 22,90 Meer dan 500 foto’s, illustraties,kaarten, tekeningen en plattegronden van de belangrijkste bezienswaardigheden van Zeeland in ‘de gids die laat zien waar andere alleen over schrijven’.

Zeeuwse Vrouwen € 14,50 Zeven Zeeuwse vrouwen vertellen in dit boek op indringende wijze het verhaal van hun eigen leven aan auteur Kees Slager. Samen schetsen ze een geheel eigen beeld van de Zeeuwse samenleving in de 20ste eeuw.

Inspirerend Zeeland € 15,00 Marga Haas en Aarnoud van der Deijl maken een reis langs 50 plaatsen in Zeeland met een bijzonder verhaal.

Geschiedenis van Zeeland De CANON van het Zeeuws verleden door Jan J.B. Kuipers & Johan Francke € 34,95 In 50 toegankelijk geschreven en rijk geïllustreerde hoofdstukken geeft de Zeeuwse canon een samenhangend beeld van de geschiedenis van Zeeland sinds de prehistorie. Elk venster biedt ook doorkijkjes op ontwikkelingen en verwante onderwerpen, zodat alle belangrijke historische thema’s aan bod komen.

De Geschiedenis van Middelburg in 25 stappen € 22,50 (verschijnt op 28 augustus) Peter Sijnke en Tobias van Gent koppelen belangrijke jaartallen aan thema’s uit de Middelburgse geschiedenis. In 25 hoofdstukken wordt de rijk geïllustreerde historische canon van Middelburg geschetst.

Het Zeelandboek door Peter Sijnke € 14,95 De geschiedenis van Zeeland in 350 bondige verhalen met afbeeldingen. Vanaf de prehistorie tot de plannen voor een nieuw Deltaplan. Voor iedereen die de provincie beter wil leren kennen.

Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

15

ZEERAKET, SHETLANDPONY’S EN EEN HEKSENVIJVER:

DE KOP VAN SCHOUWEN Het breedste duingebied van Nederland, dat bij Burgh-Haamstede, is een feest voor natuurliefhebbers. Fietsen, wandelen, mountainbiken, paardrijden – hoe je er ook doorheen gaat, mooi is het! Ook voor kinderen valt er van alles te beleven.

tekst: Marga Haas, foto’s: Maaike Vergouwe

Jaren geleden is Jan Midavaine, ook wel Jan de Trampolineman, met zijn recreatiebedrijfje in Westenschouwen neergestreken. Hij heeft zes trampolines waarop kinderen zich kunnen uitleven en verhuurt fietsen, bolderkarren en skelters. Hij is ook fervent liefhebber van de natuur. Dat hij geregeld excursies aanbiedt, mag dus geen verwondering wekken. Vandaag staat er een kinderexcursie op het programma en Zwollenaren Dirk en Marjanne en hun kinderen George (8) en Hanna (6) doen mee.

Uniek duingebie� De Kop van Schouwen is een uniek duingebied in Nederland. ‘De Zeepeduinen is het meest ongeschonden duingebied dat je in dit land kunt vinden’, vertelt Jan. ‘Je kunt hier de natuurlijke opeenvolging van de vegetatie precies volgen. Op het strand tref je zeeraket en loogkruid. Echte pioniersplanten. De volgende stap zijn de duinen. Daar vind je helmgras, duindoorn, vlierstruiken en meidoorn. 16

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

‘Nu de pony’s de begroeiing kort houden, zie je oorspronkelijke planten als guichelheil, parnassia, bitterling en duizendguldenkruid terugkomen.’ Boswachterij. Plassen zonlicht liggen op de weg. Het gaat op en neer, kriskras door het bos. We fietsen in de schaduw van esdoorns, abelen, eiken en berken. Dan weer rijden we tussen louter naaldbomen. Een harsgeur omringt ons en als we stilstaan, horen we het geruis van de dennen. ‘Of zouden we de zee horen?’, vraagt Dirk zich af. Na een paar kilometer bos breekt het landschap ineens open. Duinen, begroeid met gras en laagblijvende planten, af en toe een struik. Even verderop is de uitzichttoren. We laten onze fietsen achter en gaan te voet verder. Een steile trap staart ons aan en 75 treden later staan we boven. Het is helder en we vergapen ons aan het uitzicht. De vuurtoren van Haamstede kunnen we bijna aanraken, het kerktorentje van Burgh steekt fier boven de bomen uit, de tv­toren van Goes en de Dikke Toren van Zierikzee, zelfs de rookpluimen van het industriegebied bij Antwerpen zijn goed te zien. De horizon wordt gemarkeerd door de Zeelandbrug aan de ene kant en door een paar oceaanstomers op zee aan de andere kant.

Goed verstop� En daarna volgt de zogenaamde climaxvegetatie: de berk en de eik, bijvoorbeeld. Dus je ziet hier hoe de vegetatie landinwaarts verandert.’ In de Kop van Schouwen worden wilde Shetland­ pony’s ingezet om de duinen te begrazen. ‘Nu de pony’s de begroeiing kort houden, zie je oorspronkelijke planten als guichelheil, parnassia, bitterling en duizendguldenkruid terugkomen.’ Het hooggelegen gebied is al heel lang bewoond. ‘De eerste bewoners zaten hier in 2460 voor Christus, bij wat nu Plompetoren heet.’ Jan wijst over zijn schouder. ‘Je moet je voorstellen: in diezelfde tijd werden de piramiden in Egypte gebouwd!’

Plassen zonlich� Jan geeft ons fietsen en een routebeschrijving en we gaan op pad. We hebben geluk: de lucht is strakblauw en er waait een frisse zeebries. Ideaal weer voor een middagje in het bos en de duinen. Een kronkelig betonpad voert ons door de

Als we de toren verlaten, lopen we nog een klein stukje door de duinen. Goed verstopt tussen de bomen en het riet, vinden we een plek die wat ons betreft het mooiste stukje van de Kop van Schouwen mag heten: de heksenvijver. Donker, maar helder water, omzoomd door riet, aan de overkant steile duinen met naaldbomen, gezoem van libellen, gekwetter van vogels, stilte, zon op je huid: het is er allemaal. ‘Kijk eens!’, roept George dan. Hij wijst naar het water, een meter van de oever. Honderden voorntjes zwemmen daar, vlak onder het oppervlak. Als we terug zijn bij de Trampolineman, zijn we roodverbrand, moe en voldaan. Nog een ijsje en de vakantiedag is compleet.

Trampolinecentrum Westerschouwen Jan en Ellen Midavaine Steenweg 13a, Westenschouwen www.jantrampoline.nl Voor meer informatie over de Kop van Schouwen zie www.ziltzeeland.nl Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

17

the sky is the limit innovatief bedrijf in zeeland

innovatieve glasgevels uit Sas van Gent

Glas maken is al zo oud als de mensheid. Van kunstvoorwerpen tot gewone

gebruiksartikelen, glas wordt overal voor gebruikt. Maar bij Sas Glas in Sas van Gent (Zeeuws-Vlaanderen) maken ze er vooral spraakmakende gevels van. In dit bedrijf worden de grenzen in wat kan met vlakglas permanent opgezocht en opgerekt. tekst: Inge Heuff, foto’s: Maaike Vergouwe

Innovatie en differentiatie, dat zijn de kenmerken combineren zodat het effect van het klassieke die in het verhaal van directeur John de Baere en glas in lood zou ontstaan’, vertelt Roman. ‘Voor business developmentmanager Paul Roman telkens het kleureffect hebben wij teruggegrepen op het terugkeren. Dat is niet verwonderlijk; de projecten Tibetaanse zandschilderen. Samen met TNO hebben die Sas Glas de laatste jaren heeft uitgevoerd zijn we een digitaal aangestuurde techniek ontworpen spraakmakend onder gevelbouwers, architecten die elders in de wereld nog niet te vinden is.’ en projectontwikkelaars. Glasplaten werden bepoederd Voor het publiek is de met gekleurd emaille. Vervolgens ‘Met TNO hebben we een gevel van het Nederlands kwamen de bepoederde glasplaten digitaal aangestuurde techniek op mallen te liggen. Door de oven tot Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum, naar 800°C te verwarmen, werd het glas ontworpen die elders in de het ontwerp van Jaap zacht en vormde het zich naar de mal wereld nog niet te vinden is’ Drupsteen, waarschijnlijk terwijl het emaillepoeder wegzonk het meest bekend. in het glasoppervlak. Zo kreeg de Voor deze glasgevel werd de moedermaatschappij glasplaat zijn kleuren en het beoogde reliëf. Koninklijke Saint­Gobain Glass genomineerd voor de Vernieuwen� Nederlandse Bouwprijs 2007. Maar Rotterdammers Deze 3D techniek (met de naam Crea-Lite) is het kennen vast de nieuwe glasgevel van Hogeschool resultaat van de nieuwe weg die Sas Glas is ingeslagen. InHolland op de Kop van Zuid en de inwoners van De Baere: ‘Vanaf 2003 richten wij ons specifiek op Den Bosch de gevel van de Verkadefabriek. hoogwaardig, innovatief vlakglas voor gevelbouw Tibetaans zandschildere� en interieurs. Wij combineren vernieuwende Voor deze bijzondere glasgevels zijn de nieuwste glasproducten met functionaliteit, duurzaamheid technieken toegepast, gecombineerd met het en creativiteit. Zo hebben we voor het maken van ambachtelijke glas maken. ‘Jaap Drupsteen, prints een zeefdrukspecialist aangetrokken. Juist bijvoorbeeld, wilde in de glasgevel reliëf en kleur omdat wij op technisch gebied innovatief werken, 18

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, foto: Daria Scagliola en Stijn Brakkee

kunnen wij mensen aantrekken die anders niet gauw naar Zeeuws­Vlaanderen zouden komen.’

Bankbiljet Effecten ontstaan ook door de prints op verschillende zijden van het glas aan te brengen. Afhankelijk van de plaats wordt de zeefdruk duidelijk zichtbaar of iets diffuus. In Kaunas, Litouwen, wilde een projectont­ wikkelaar de afbeelding van een bankbiljet expliciet op de glasgevel zien. Die print heeft Sas Glas aan de buitenzijde aangebracht. Voor een meer subtiele uitstraling koos architect Frank O’Geary voor een gevel in New York juist voor een zeefdruk tussen twee glasplaten in. Bijzonder is de gevel waarbij de print via het moiré principe (een patroon met twee rasters achter elkaar) is bedrukt; dat geeft de illusie van een bewegende gevel.

Sas Glas is als de eerste vlakglasfabriek van Nederland in 1899 opgericht door Belgische financiers. Onduidelijk is waarom zij voor Sas van Gent kozen en niet bijvoorbeeld voor het naastgelegen Belgische Zelzate. In 1904 werd Sas Glas overgenomen door wat nu Koninklijke Saint-Gobain Glass heet. Bijna honderd jaar later werd de industriële vervaardiging van vlakglas overgeheveld naar een andere vestiging. Sas Glas is nu hét onderzoek- en ontwikkelcentrum van Saint-Gobain Glass Solutions. SGGS is Europees marktleider op het gebied van vlakglas. Bij Sas Glas werken 125 mensen, de jaaromzet is 19 miljoen euro. www.sasglas.com en www.saint-gobain-glass.com.

Skybox Momenteel wordt er bij Sas Glas hard gewerkt aan LED­toepassingen waarbij innovatieve zeef­drukmotieven gecombineerd worden met LED­ lighting. Roman: ‘We hebben al enkele mooie projecten gedaan, zoals de vloer van de Toyota showroom in Parijs en de skybox in het PSV stadion. Duurzaamheid is hierbij essentieel, je kunt niet even een ledje verwisselen. Maar de mogelijkheden zijn fantastisch.’

Kaunas, Lithouwen

Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

19

Slapen

op z’n Zeeuws

Nieuwe vormen van toerisme in Zeelan� Slapen op het strand in stijlvolle huisjes, koken op een ecologische kookboerderij, tot rust komen in een echte Yurt of ontwaken in een speciaal ontworpen boomhut. Het kan allemaal in Zeeland. Een rondje langs bijzondere toeristische accommodaties in Zeelan�.

tekst: Margot Verhaagen, foto’s: Maaike Vergouwe

Architectuur op het stran� Als je de duinen overgaat bij overgang Noordduin tussen Domburg en Westkapelle zie je ze links meteen al liggen: de strak vormgegeven en onder architectuur gebouwde strandhuisjes van Slaapzand. Ze kleuren mee met het weer van grijs naar blauw en ze staan schuin naast elkaar. De buren kijken niet bij jou naar binnen en jij niet bij de buren. Het uitzicht met alleen zee en strand verveelt nooit. Hier slaap je met de gordijnen open en als je ’s ochtends wakker wordt, duik je eerst de zee in. Dan heb je het strand nog voor jezelf. Iedere ochtend zijn er verse broodjes bij de strandtent even verderop. De bagage wordt gehaald en gebracht en je hoeft zelf geen dekbedden en lakens mee te nemen.

Slow koken en slape� Bij eigenaresse Marieke Hakkesteegt ging een paar jaar geleden het roer om. Ze stond 27 jaar voor de klas, kocht vervolgens buiten Middelburg in het gehucht Krommenhoeke een oude boerderij en sloeg aan het verbouwen. Nu staat er een kookboerderij waar je na het koken heerlijk kunt blijven slapen. Van een voormalige paardenstal is een grote keuken gemaakt waar maximaal 16 personen kunnen koken. De oude ‘tas’ – hooiberging – en koeienstal zijn nu een mooie zit­ en eetruimte.Buiten is de moestuin waar ecologisch getuinierd wordt, ook door de cursisten zelf! De groenten vormen de ingrediënten waarmee ‘slow’gekookt wordt. Vergeten groenten en streek­ producten spelen bij de kookworkshops een belangrijke rol. Hier word je gedwongen alle tijd te nemen voor het koken en het eten. Na het eten heerlijk naar één van de drie slaapkamers, onder de hanenbalken. De vierde slaapkamer beneden is tevens geschikt voor mindervaliden.

Kleurrijke Yurt op Schouwe� Ze wilden bij de camping de Kermisrose ­ Zeeuws voor pioenroos ­ niet de zoveelste boerenrustcamping zijn, maar de gasten iets bijzonders bieden. Dat is gelukt; vier Mongoolse tenten staan er, om 20

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

helemaal tot rust te komen en te genieten van de totale duisternis ’s nachts. Net als op een echte steppe. Iedere tent is voorzien van een prachtige handgemaakte originele geschilderde binnenkant met oranje, rood en blauw, de Mongoolse kleuren. Er staat een houtkacheltje om op te koken en ze hebben ‘gewone’ bedden, die uit Mongolië zijn veel te kort. Iedere tent heeft een eigen sanitaire voorziening. Het Grevelingenmeer waar gezeild, gedoken, gesurft en gezwommen kan worden is vlakbij. In de bijbehorende theetuin de Stokroos, zijn er iedere dag zelfgemaakte taarten!

‘Heel natuurlijk en tegelijkertijd heel apart’ Onder de ruisende bladeren in een boomhu� Liggen onder de ruisende bladeren tussen de bomen? In Westkapelle is speciaal voor chambre d’hôte Frankrijk­Noord, een boomhut annex kunstobjectgemaakt door kunstenaar Frank Havermans. De kunstenaar zegt er zelf over dat het een maritiem ontwerp is dat refereert aan de typologie van het Zeeuwse landschap. Voor de vormgeving heeft hij naar de duinbebossing gekeken die door de harde zuidwesten wind één richting op groeit. De voorzijde heeft verwantschap met een boot of kajuit en de zwart­witte ‘huid’ verwijst naar de donkere Zeeuwse schuren met witte omlijsting. Binnen is genoeg ruimte voor twee personen. De cabine doet prettig aan en dan komen de dromen er als vanzelf!

Meer informatie: www.slaapzand.nl • www.breezandbeachhouses.nl www.slapenopstrand.nl • www.kookboerderijkrommenhoeke.nl wwwstrandbungalow.nl • www.de-stokroos.nl • www.frankrijk-noord.nl

Zorgtoerisme Bij Vrouwenpolder staan 10 bungalows aan het strand. Twee van deze huisjes zijn speciaal geschikt gemaakt voor mindervalide gasten. De toegang is via een glooiend geasfalteerd pad en een grote vlonder rondom de huisjes zorgt voor veel bewegingsvrijheid. Binnen is alles op maat gemaakt. Als de zon het laat afweten is er een CV en verder zijn deze huisjes van alle gemakken voorzien. Voor meer informatie: www.strandbungalow.nl Nierpatiënten kunnen op vakantie in Zeeland want in vakantiedialysecentrum De Banjaard in Kamperland kunnen zij hun bloed laten zuiveren. In deze dependance van het Oosterscheldeziekenhuis in Goes zijn zes plaatsen beschikbaar voor deze chronisch zieke mensen.

Roompot Vakanties heeft accommodaties voor patiënten met cara, astma of een andere luchtwegaandoening. Er zijn huisjes zonder gordijnen en tapijt. Voor mindervaliden zijn er drempelloze vakantiewoningen met verlaagde aanrechten en met slaapkamers en sanitair op de begane grond. Zie www.rpholidays.nl Zorg en/of hulpmiddelen nodig? In Zeeland kan daar voor gezorgd worden door deze online te boeken via www.zeelandzorgvakantie.nl. Op deze portal is een selectie te maken uit een productencatalogus van zorgproducten. De aangevraagde zorg wordt automatisch opgepakt door de zorgaanbieder in de buurt van de accommodatie. Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009

21

Cultureel erfgoed

Het nieuwe leve� van een veerhuis ’t Veerhuis, van wachtlokaal tot toprestaurant Jaren geleden dienden ze als wachtlokaal voor passagiers van de veerboot. Nu kun je in de meeste veerhuizen lekker eten. ’t Veerhuis in Wolphaartsdijk onder de loep. tekst: Manon Veroude, foto’s: Mechteld Jansen

Eeuwenlang ging het vervoer in Zeeland over water. Zo’n honderd veren vormden de verbinding tussen de eilanden. Tot aan het begin van de vorige eeuw zetten verschillende particuliere ondernemers de passagiers met eenvoudige roeiboten en zeilschouwen over. Het aantal veerdiensten werd door de aanleg van dammen en dijken steeds kleiner. Vooral na de uitvoering van het Deltaplan waren er nauwelijks nog veerboten in gebruik. Alleen de veerhuizen bleven over.

Dinsdagochtendspits Het veer tussen Kortgene en Wolphaartsdijk was lange tijd de belangrijkste verbinding tussen Noord­ en Zuid­Beveland. De aanleg van de Zandkreekdam in 1960 maakte ook de veerdienst tussen Wolphaartsdijk en Kortgene overbodig. Tegenwoordig ligt de jachthaven van Wolphaartsdijk vol met recreatiebootjes. Wie goed kijkt, kan de oude veersteiger zien liggen. Vanaf deze steiger vertrok tot in 1960 dagelijks ieder uur een veerpontje naar de overkant. Bep van Bakergem (87) kan zich de veerdienst nog goed herinneren. Samen met haar man runde zij eind jaren vijftig het oude veerhuis. ‘Het was altijd druk, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat’, weet ze nog. ’Passagiers wachtten hier op de boot, dronken wat en speelden een potje biljart. Op dinsdag was het altijd extra druk. Boeren reisden met hun graan af naar de overkant om zaken te doen in de korenbeurs in Goes.’ 22

Zil�Zeeland 02/nazomer 2009

Ondenkbare combinaties ’t Veerhuis ziet er na een aantal verbouwingen van buiten nog hetzelfde uit maar is van binnen een stuk moderner geworden. Sinds november 2007 heeft het zelfs een Michelinster. Huidige eigenaar Co Simmers: ‘ In het eten proberen we onderscheidend te zijn, maar verder zijn we hier heel gewoon. Niet te veel opsmuk. We willen dat mensen zich hier thuis voelen.’ De huidige menukaart van ’t Veerhuis is niet te vergelijken met de kaart van 45 jaar geleden. De gerechten op de menukaart zijn gedurfd. Ondenkbare combinaties blijken verrassend goed te zijn. Watermeloen met feta, witte chocolade met zoute karamel, koude aspergesoep met dropkruid.

september wedstrijden georganiseerd.

visserij in Zeeland. Er zijn veilingen van

Naar verwachting nemen ruim 1500

vis, demonstraties nettenboeten, paling

sporters uit 33 landen deel aan het

en poon worden gerookt, mosselen

hoofdprogramma. Zij zullen in 18 takken

gekookt en garnalen gepeld. Ook vindt

van sport actief zijn. De atleten worden

dit jaar weer het succesvolle 'Zeeuwse

• 25 augustus-5 september Zeeland Nazomerfestival

ingedeeld in leeftijdscategorieën van 5

Jeugdkampioenschap Oesteropensteken'

jaar, in principe 50-54, 55-59, 60-64,

plaats! En de zilte zaligheden zijn in tal van

Zie blz. 6 en 7.

etc. In Sportpunt Zeeland in Goes wordt

kraampjes te koop.

www.nazomerfestival.nl

een programma georganiseerd dat voor

In de binnenhaven zijn moderne en

iedereen open staat, ook voor niet-

historische Zeeuwse vissersschepen te

• 28-30 augustus Vlissingen Maritiem

sporters. Op het gezondheidsplein zijn

bewonderen. Op deze schepen kunnen

keuringen, onderzoeken, testen, advies,

bezoekers zelf beleven hoe het is om

Jaarlijks evenement in Vlissingen met

etc. te zien en mee te maken. Daarnaast

op een schip te werken en te leven. Op

maritiem thema. In 2009 is dit loodsen op

is er dagelijks ochtendgymnastiek onder

de verschillende schepen wordt uitleg

de Westerschelde. Culturele, muzikale,

leiding van Olga Commandeur (MAX

gegeven over de visvangstmethoden van

educatieve, sportieve en natuurlijk

TV), iedere dag lezingen van ondermeer

toen en nu.

maritieme activiteiten. Met

trendwatcher Herman Konings, Nico Out

www.vlissingen.nl

mijnenbestrijdingsvaartuigen,

over Sport in de Cultuur, dr.Matthieu

lichtschepen, sleepboten en (oude)

de Greef over de noodzaak van bewegen

loodsboten. Shantykoren en themapleinen.

voor senioren, Zeeuws Boerenland

www.vlissingenmaritiem.nl

met typisch Zeeuwse info en demo’s

AGENDA

EVENEMENTEN EN FESTIVALS

en allerlei zang- en dansactiviteiten • 28,29 en 30 augustus

in de avond tot 23.00 uur. De Senior

Mosselfeesten in Philippine

Games worden georganiseerd in nauwe

Wie Philippine zegt, zegt mosselen. Een

samenwerking met de geselecteerde

dorp met 2200 inwoners, maar wel met

landelijke sportorganisaties.

zo'n 800 restaurant-stoelen, verdeeld over

www.seniorgames2009.com

acht restaurants. Tijdens de Mosselfeesten markt en vindt de uitreiking van de

• 19 september Dag van de Zeeuwse Visserij

Gouden Mossel plaats. Er is een braderie,

Geniet, proef en beleef op zaterdag

een rommelmarkt en de fanfares en

19 september 2009 alweer de vijfde editie

streetbands treden op.

van de Dag van de Zeeuwse Visserij! De

Philip Glass geeft een solo pianorecital

www.vvvzeeland.nl

Zeeuwse visserijsector en de Provincie

in Middelburg op 26 en 27 september

Zeeland organiseren dit evenement van

2009. Beide concerten zijn uitverkocht

10.00 tot 17.00 uur in en om de vismijn

maar Zilt Zeeland heeft nog 100 kaarten

www.vvvzeeland.nl kunt u aangeven

aan de Binnenhaven 11 in Vlissingen. De

voor 26 september!

wat u graag doet in uw vrije tijd, van

toegang is gratis. Het thema van deze dag

watersport tot cultuur en van culinair

is: Innovatie in de visserij. Zeeland is druk

De wereldvermaarde componist

tot natuur. Op basis van uw persoonlijk

bezig met het zoeken naar innovatieve

Philip Glass komt naar Middelburg!

profiel ontvangt u gratis én op maat

methoden om vis, schelp- en schaaldieren

Philip Glass is slechts één weekend

allerlei tips voor dagtrips of (korte)

en zilte groenten in en om Zeeland te

in Nederland en heeft Middelburg

vakanties in Zeeland.

telen. Het hoogtepunt van de dag is de

uitgekozen om in de prachtige Zeeuwse

uitreiking van de Zeeuwse Visserij Award

Concertzaal een solo pianorecital te

• 11-20 september Film by the Sea

2008.Tijdens deze dag is er veel te zien, te

geven. Het exacte programma is op

horen, te proeven, te ervaren en te leren

dit moment nog niet bekend, maar

Zie blz. 5.

op het gebied van traditionele en moderne

ongetwijfeld zal Glass putten uit zijn

worden de mosselen gekookt op de

Tip! Op de compleet vernieuwde site

www.filmbythesea.nl

Met ZiltZeeland

naar Philip Glass

omvangrijke en schitterende oeuvre. Met composities als Opening, Mad Rush,

• 7-12 september Senior Games 2009

Metamorphosis en The Hours.

De provincie Zeeland is gastprovincie

Op www.ziltzeeland.nl

voor de eerste senior games die in Europa

leest u hoe u de kaarten kunt bestellen.

Interesse?

www.zeeuwseconcertzaal.nl

georganiseerd worden. In vrijwel alle Zeeuwse gemeenten worden van 7-12

foto: Anton Dingemanse

www.philipglass.com

Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009 Zil�Zeelan� 01/voorjaar 2009

23 23

in Zil�Zeelan� 03/winter 2009:

Onderwijs in Zeeland Goes Zeeuwse tradities Vlaanderen vlakbij Slapen op het strand

www.zil�zeeland.nl