Visie op Drachten Beleving en inspiratie
eXQuo Consultancy Wolfhezerweg 6AA 6861AB Oosterbeek tel 06-53357580
Prof Dr C.N.A. Molenaar
[email protected] 1 juli 2014
1
Inhoud Inhoud
pagina
Achtergrond
3
Bevindingen
7
Winkels
8
Kernwinkelgebied Drachten
11
Klanten trekken en binden
15
Samenwerking
17
Benodigde technologie
19
Samenvatting
21
Evaluatie en meting
23
Vervolgactiviteiten
24
Onafhankelijksverklaring
25
2
Achtergrond Het klantengedrag is de laatste jaren onder invloed van internet veranderd. Vroeger moesten klanten naar winkel gaan om te kopen, tegenwoordig kunnen klanten naar de winkel gaan om te kopen. Klanten integreren internet in hun koopgedrag, zowel voor oriëntatie naar producten, informatie over producten, het communiceren met anderen over een mogelijke aankoop. Dit besluitvormingsproces kan getoetst worden in een winkel (showrooming), waarna tot een keuze besloten wordt. De aankoop kan plaatsvinden in de winkel maar vindt ook daarna plaats op internet. Dit proces kan weergegeven worden in een zogenaamde “customer journey”
oriënta e
Research/informa e
communica e
ac e
marktplaats google probleem herkenning
vergelijkings site keuze
merken
winkel/ dealer
koop
webwinkels besluit
oriënteren surfen,cha en, oor googlen twi eren,
[email protected] [email protected]
Het huidige koopproces van klanten voor niet dagelijkse aankopen (non-food). Een integratie van internet, social media en winkels. De klanten volgen een “customer journey” waarbij internet geïntegreerd is in het koopproces. Onderdelen zijn zowel internet, social media, persoonlijke contacten als mede winkels. Door de mondigheid van klanten en door de vergaande services van
3
internet wordt steeds meer en steeds vaker op internet gekocht. Hierdoor verdwijnt omzet uit de fysieke winkels, wat leidt tot toenemende leegstand en tot een herbezinning op winkellocaties en – gebieden. Daarnaast is er ook sprake van een marge druk, omdat klanten beter geïnformeerd zijn dan vroeger door internet, en niet meer bereid zijn om te hoge prijzen in de winkel te betalen, hoe reëel deze prijzen ook zijn. Klanten kopen tegenwoordig even gemakkelijk op internet bij een Nederlandse aanbieder zoals “Coolblue” als bij een buitenlandse aanbieder zoals “Zalando” of “Amazon”. Het gevolg is dat de structuur van de retail onder druk komt te staan: veel opruimingen, outletstores en leegstand zijn hier voorbeelden van.
TOTAAL week 20
TOTAAL YTD 2014
Winkelen is een keuze geworden! 97
103
OFFLINE week 20
OFFLINE YTD 2014
93
98
ONLINE week 20
ONLINE YTD 2014
111
125
! !
[email protected]
3
!
De omzet ontwikkeling in Nederland van non-food winkels in 2014. Bron: GFK Retail en Technology Amstelveen Momenteel wordt ruim 20% van alle niet-dagelijkse aankopen op internet gekocht ( in 2014 is de groei 25%, van 17.5% totaal in 2013, naar 22% totaal in 2014). De verwachting is dat deze groei de komende jaren nog door zal zetten. Voorspellingen geven aan dat in 2020 ongeveer 40%-50% van de niet dagelijkse aankopen (non-food)
4
op internet gekocht zal worden. Dit vraagt om een herbezinning en aanpassing van de “retail” structuur, de winkelgebieden en –locaties, en van de winkels. Meer dan ooit moet uit gegaan worden van het koopgedrag van klanten en de koopmotieven. De verandering van een aanbod gedreven economie (en retail) naar een vraag gedreven economie (en retail) is een veranderingsproces, dat volop aan de gang is. Dit vraagt om andere vormen van detailhandel, andere locaties maar ook een andere vorm van samenwerking tussen alle partijen. In dit kader wordt gesproken van een participatie maatschappij, dit geldt niet alleen voor personen, maar ook voor de publieke - en private sector. Het onderstaande model geeft de elementen aan die op elkaar moeten worden afgestemd om een aantrekkelijke binnenstad , die toekomst bestendig is voor het winkelaanbod, te realiseren.
5
6
Bevindingen
Een sterke focus op de binnenstad is belangrijk voor het imago van de stad. Hier trek je bezoekers mee van zowel binnen de gemeente als daarbuiten. Om de effecten te bereken wordt geadviseerd om een koopstroomanalyse te maken en een economische doelstelling te bepalen. Door de koopstroomanalyse ieder half jaar te herhalen kan duidelijk de effecten van de acties gemeten worden en indien nodig worden bijgestuurd. De focus van de aanpassingen zijn erop gericht op de binnenstad leuker te maken door zintuigelijke ervaringen te stimuleren (positief) en bezoekers te trekken door activiteiten van de ondernemers.
Aantrekkelijke binnenstad Gastvrij voor inwoners, bezoekers en toeristen Gezellig en verrassend Gemo veerde ondernemers Samenhorigheid Faciliterende en par ciperende gemeente Bereikbaar met posi ef imago Gezellig, beleven en verblijven
7
Winkels Er is een onderscheid gemaakt tussen dagelijkse boodschappen (food) en de niet dagelijkse boodschappen (non-food). Deze indeling kan voor de niet-dagelijkse boodschappen verder verfijnd worden op basis van koopgedrag en koopmotieven. Het centrum is het aantrekkelijke winkelgebied, het hart van Smallingerland/Drachten. Hier wordt gewinkeld, in de wijken worden de boodschappen gedaan (mission based shopping). In het centrum is een concentratie van horeca, cultuur en winkels om te winkelen. In de wijken zullen de winkelcentra vooral een verzorgend karakter hebben, de dagelijkse boodschappen met wellicht sporadisch een andere winkel. Het hart van de plaats is echter het kernwinkelgebied. Voor Drachten geldt als epicentrum het nieuwe gebied van de Drachtstervaart, voor winkels zal het raadhuisplein en directe omgeving een centrale locatie zijn. Vanuit deze twee centra moeten zichtlijnen (met o.a. verlichting) ontwikkeld worden en een concentratie komen van daghoreca. Buiten het centrum zal er sprake zijn van een bewuste keuze door klanten, mission based shopping. Als de winkels aantrekkelijk zijn voor klanten zullen specifiek naar deze winkels worden gegaan, zoals op de stationsweg of de kade. Buiten het centrum en de verzorgende functie in de woonwijken moet uiterst restrictief beleid worden gevoerd voor winkels. De kracht moet komen vanuit het centrum. Het MLK moet daarom ondergeschikt zijn aan de belangen van het centrum. Voor de indeling van winkels gelden de navolgende factoren:
Noodzaak of emotie, waarbij bijvoorbeeld de aanschaf van een huis of auto als noodzaak kan worden gezien, maar een tas, een jurk, kinderkleding of electronica worden vaak op emotie gekocht. Regelmatig of incidentele aankoop. Bij regelmatige aankoop is de kennis aanwezig bij de klant en de noodzaak voor winkels geringer. Zoals bijvoorbeeld bij boeken, bepaalde electronica artikelen zoals smartphones, i-pod. Fysiek of virtueel. Virtuele producten zijn downloadable en zullen bij voorkeur op internet gekocht worden., Denk hierbij aan muziek, nieuws of vakanties. Fysieke producten kun je meenemen, maar ook voelen en zien.
8
Inspiratie of bewustkopen. Winkelen is “inspirational shopping) dit gebeurt in het centrum. Bewust kopen is “mission based shopping” en betekent doelgericht kopen (zoals boodschappen of bij een specifieke winkel van voorkeur.
Eigenlijk kan de aantrekkelijkheid van een winkelgebied weergegeven worden met een ijsberg. Boven het water is wat je ziet, maar onder water bepaalt het drijfvermogen van de ijsberg. Dit is ook het geval bij een winkelgebied. De publieke ruimten is wat je ziet, evenals het aanbod van winkels en de looproute (en leegstand). Maar een winkelgebied wordt pas echt aantrekkelijk als er leuke winkels zijn, gemotiveerde ondernemers die klanten binden en motiveren. Ook een integratie met horeca is essentieel voor het “drijfvermogen” van een winkelcentrum
Winkels ervaren
Zintuigen s muleren
Binden S muleren Mo veren faciliteren
fysiek
Loca e Aankleding Branchering Licht, geluid entourage
drijfvermogen
Winkelinrich ng Services Loyaliteitssysteem Communica e Mobiele toepassingen Bezorgdienst Wifi internet
[email protected]
.
Op basis van deze indeling moet de kooporiëntatie de basis zijn voor het aanbod van winkels, zowel producten als aankoopmogelijkheden (webshop, winkel of andere mogelijkheden). De indeling van een kernwinkelgebied moet dan ook gebaseerd zijn op
9
kooppatronen, koopgedrag en bereikbaarheid. Branchering is hier een voorbeeld van, maar ook de integratie met horeca en de positionering van aandachttreekkende winkels. Door internet zal de omzet en de marge van winkels voor niet-dagelijkse aankopen teruglopen. Dit heeft direct effect op het aantal winkels, de leegstand en de motieven voor klanten om naar een kernwinkelgebied gaan. Er zal in de toekomst behoefte zijn aan minder winkels. Per branche zal het verschillend zijn maar een verdere krimp in electronica winkels, boeken- en muziekwinkels, mode, schoenen en speelgoed is duidelijk.
Er moet een duidelijke focus zijn op een compact centrum, winkels, horeca en cultuur. Wijkwinkelcentra hebben een aanbod aan verzorgende winkels zoals dagelijkse behoeften: supermarkt, drogist, huishoudelijke artikelen. In het centrum wordt gewinkeld. Detailhandel buiten het centrum en buiten de wijkcentra en directe omgeving moet voorkomen worden of zo mogelijk afgebouwd via zachte sanering.
Mooie locatie voor daghoreca, sfeer en historisch besef
10
Kernwinkelgebied Drachten Drachten heeft de juiste maatregelen genomen om juist klanten te trekken door planologische aanpassingen in de publieke ruimte, en de bereikbaarheid te bevorderen. Denk hierbij aan de parkeerfaciliteiten, de bereikbaarheid via openbaarvervoer en eigen transport. Gratis parkeren Kiryat Onnoplein is een onderdeel hiervan. Maar er moet ook een motivatie zijn om naar het centrum te komen. Parkeerplaatsen zijn de toegang tot het centrum. Deze toegang moet duidelijk geaccentueerd worden met bijvoorbeeld verlichting, geluid of andere entourage.
De motivatie om naar het centrum te gaan bestaat uit: Aanbod winkel Dag- en avond horeca Sfeer en looproutes Vooral het museum gebied is een mooie plaats voor een concentratie van daghoreca, een historisch punt in Drachten en een doorgang naar de “Raadhuisplein” en Mediamarkt. Dit plein kan leuker gemaakt worden met een interactieve geluids- en lichtvoorziening (Philips) waardoor de sfeer verhoogd wordt en het museum wordt uitgelicht. Een licht routingsplan leidt naar het Raadhuisplein en daarvandaan naar de winkelstraat. Ik adviseer de twee steegjes ook in tact te laten, maar sfeervol te maken met licht en geluid. Een variant die ook in Veghel is toegepast en geleid heeft tot een omzetverhoging van 20%. Deze investering kan gedaan worden uit het bestaande budget. Voor de straat naast de steegjes kan een modesegment ontstaan met de betere modezaken. Juist in combinatie met Mediamarkt (een mannenwinkel) zijn dames modezaken een leuk evenwicht. Ook hier kan licht en geluid zorgen voor sfeer en veiligheid. Op dit deel van de markt is er ruimte voor klassieke horeca, sfeervol en bindend.
11
Toegang accentueren met Licht en geluid. Hierdoor Aantrekkelijk als doorgang Naar en van Raadhuisplein.
12
Een andere opvallende ontwikkeling is het nieuwe “watergebied” De Drachtstervaart. Een aantrekkelijk gebied voor horeca, voor restaurantjes aangevuld met wat ondersteunende ”natte” horeca. Hierdoor ontstaat een rustmoment maar ook een mogelijkheid om winkeltijden aan te passen bij het emotionele, inspirerende koopgedrag. Ik pleit dan ook voor een herziening van de openingstijden op vrijdag en zaterdag tot 20.00 uur (of 19.00 uur). Het totale kernwinkelgebied moet verder ingekrompen worden, waarbij vooral de winkels buiten de kern geen verdere ondersteuning meer moeten krijgen, zachte sanering. Op eigen kracht kan een winkel natuurlijk wel blijven bestaan zoals de bruidsmode.
13
Verbindingspassages intiem maken met licht, geluid en groenvoorziening. Raadhuisplein koppelen aan historische panden met horeca en modegebied.
14
Klanten trekken en binden. Om klanten te trekken en te binden zijn activiteiten nodig van de winkeliers (het drijfvermogen). Ik pleit voor de “verplichte” samenwerking in stand te houden via een winkeliersstichting en reclamebelasting. De centrummanager is verantwoordelijk voor de coördinatie tussen ondernemers en gemeente het ontwikkelen van marketing- en communicatieplannen het beheren van het marketingconcept Drachten Het aantrekken van nieuwe winkels en ondersteunen bestaande ondernemers Uitvoeren van faciliteiten zoals website, thuisbezorging en loyaliteitssysteem
In de te ontwikkelen strategie worden technologie en internet geïntegreerd, maar ook worden webshops aangevallen door een lokale strategie van ondernemers. Dit vraagt om een aanpassing van het serviceniveau van winkels, een verdere integratie en samenwerking tussen de ondernemers, met leveranciers en natuurlijk de gemeente. Ook in de winkel moet internet geïntegreerd zijn en onderdeel zijn van een gezamenlijk platform.
De samenwerking wordt duidelijk door het aanstellen van een centrummanager. Deze centrummanager functioneert vanuit de stichting van ondernemers en is de “linkingpin” tussen ondernemers, gemeente en leveranciers. Deze centrummanager is verantwoordelijk voor * de coördinatie tussen ondernemers en gemeente * het ontwikkelen van marketing- en communicatieplannen * het beheren en uitvoeren van het marketingconcept Drachten1 * het aantrekken van nieuwe winkels en ondersteunen van bestaande ondernemers * uitvoeren van faciliteiten zoals website, thuisbezorging en loyaliteitssysteem In alle gevallen dienen de plannen nader uitgewerkt te worden en zeer specifiek te worden toegepast voor Drachten. Een voorbeeld hiervan is het loyaliteitssysteem dat geïntegreerd is met de horeca, gebaseerd op smartphones.
1
Conform het bestaande marketingplan 15
In de te ontwikkelen strategie worden technologie en internet geïntegreerd, maar ook worden webshops aangevallen door een lokale strategie van ondernemers. Doel is om koopstromen om te buigen richting centrum. Dit zijn de koopstromen, die leiden tot een afvloeiing van de bestedingen in het centrum (zoals bestedingen bij andere gemeenten), bestedingen op internet, maar ook het versterken van koopstromen die al leiden tot uitgaven in het centrum. Dit vraagt om een aanpassing van het serviceniveau van winkels, een verdere integratie en samenwerking tussen de ondernemers, met leveranciers en natuurlijk de gemeente. Ook in de winkel moet internet geïntegreerd zijn en onderdeel zijn van een gezamenlijk platform. Op basis van deze doelstelling is een economische onderbouwing te maken die de basis kan zijn voor economische berekeningen over weerbaarheid van het centrum en potentiele omvang van het winkelgebied. Als basis hiervoor wordt geadviseerd een koopstromen analyse uit te laten voeren worden door bureau I&O in augustus. Deze analyse is de basis voor de berekening van het te halen economische draagvlak van het winkelgebied en tevens de “0” meting voor de door te voeren activiteiten.
16
Samenwerking De basis is een nauwe samenwerking tussen de ondernemers, winkels en horeca, om bezoekers te trekken, te binden en te laten besteden. Naast de inrichting van de publieke ruimten, zoals hierboven beschreven, waarbij er een verantwoordelijkheid is voor de gemeente, moeten ook ondernemers activiteiten ondernemen. Deze bestaan in essentie uit: •
Het communiceren met klanten en de potentiele doelgroep op individueel niveau
•
Het binden van bezoekers en klanten door deze te belonen
•
Het faciliteren van koopgedrag door nieuwe faciliteiten aan te bieden.
Uitgangspunt is een samenwerking tussen de ondernemers in het winkelgebied, dus zowel reailondernemers als horeca ondernemers. Via een vaste maandelijkse vergoeding worden de operationele kosten betaald en de communicatiekosten bepaald. De communicatie vindt plaats op vier niveaus: •
Fysieke communicatie, actie gericht, via klassieke media
•
Generieke, digitale communicatie via de wekelijkse nieuwsbrief in twee talen (Nederlands)
•
Specifieke communicatie via gerichte email
•
Generieke communicatie, later specifieke communicatie via smartphones.
De basis is een CRM systeem waarbij het emailadres leidend is. Hierbij worden specifieke kernmerken toegevoegd zoals telefoonnummer, geslacht en communicatie response. De database wordt beheerd door de centrummanager.
Een wekelijkse nieuwsbrief met generieke activiteiten en berichten en specifieke berichten om bezoekers te trekken en te motiveren. Dit kan verschillen van activiteiten, inspiratiebijeenkomsten in winkels, dubbele loyaliteitspunten tot horecafaciliteiten of kortingen.
Als de naast het emailadres ook telefoonnummers in het systeem opgeslagen zijn kan er ook een specifieke communicatie plaatsvinden op lokatie. Natuurlijk is dit generiek mogelijk, maar kan leiden tot irritatie, dus voorzichtig zijn. Bij het bezoek aan het
17
centrum zal deze irritatie niet aanwezig zijn als de berichtgeving gericht, specifiek en wenselijk is. De smartphone is dan het communicatiemedium.
18
Benodigde technologie Een CRM, database voor registratie, communicatie en analyses Specifieke communicatie software voor nieuwsbrief, email en smartphone communicatie Analyse software (globaal) voor response metingen en website metingen Loyaliteitssoftware voor verzamelen punten en de-activeren met horecabestedingen Wifi in het centrum
Daarnaast moet er ook een website zijn voor mobiele ondersteuning en voor op de computer. De huidige websites zoals “uitindrachten” en “Drachtenwiljemeemaken” moeten opgaan in een nieuwe website om mensen te trekken naar Drachten en te binden aan Drachten. De website “drachten.nl” kan hiervoor aangepast worden waarbij er meteen een splitsing is tussen de officiële website en de ondernemers website. Een voorbeeld hiervan is Drachten.
Getoetst moet worden hoe deze website actief kan worden gebruikt voor communicatie voor het winkelen en tijdens het winkelen. Een “app” is een mogelijkheid, een mobiele versie van de website of “location based services” faciliteiten.
19
De communicatie is gericht op het trekken van bezoekers naar het centrum. Daarnaast dienen de bezoekers ook beloond te worden voor een bezoek aan het centrum. Hiervoor is een loyaliteitsfunctie nodig, gebaseerd op de smartphone. In eerste instantie kunnen aankopen leiden tot loyaliteitsfaciliteiten. Zowel van de winkels als van de horeca. De punten kunnen in gewisseld worden voor horeca faciliteiten. De procedure hiervoor moet nader worden uitgewerkt. De gedachte is dat punten gespaard worden bij aankopen waar een registratie van plaatsvindt. De (nieuwe) stichting houdt de saldi bij en zorgt voor verrekening. Horeca levert de diensten tegen kostprijs, klanten consumeren in de gedachte van de verkoopprijs. Door deze hefboom ontstaan interessante mogelijkheden. Het loyaliteitssysteem geeft meer inzicht in de bezoekers van het centrum, het aankoopgedrag en is de basis voor gerichte communicatie. Ook kan gedacht worden aan parkeerfaciliteiten gebaseerd op klantgedrag of aankoopfrequentie.
Faciliteiten Extra faciliteiten voor het winkelend publiek moeten leiden tot meer aankopen, en een betere mix van horeca en winkels. Hierbij kan gedacht worden aan een nauwere samenwerking tussen winkels op basis van het assortiment en wederzijdse verrekening. - Het aanbieden van internet bestelfaciliteiten als gezamenlijke faciliteit van alle winkeliers (zoeken op winkel en/of producten). Hierbij kan een snelle thuisbezorgdienst worden aangeboden: binnen 1 uur thuisbezorgd! - Een gezamenlijk afgiftepunt om de aankopen achter te laten en later weer op te halen zodat ongestoord van de horeca gebruik kan worden gemaakt. Dit kan gecombineerd worden met een thuisbezorgdienst binnen een beperkte actieradius. - Ophalen van een internet bestelling bij een goed bereikbaar ophaalpunt in het centrum. Hierbij kunnen internet bestellingen worden opgehaald, retour gegeven, worden betaald en worden aangepast. Het is dus een uitgebreide faciliteit die veel verder gaat dan alleen ophalen. Overleg met bijvoorbeeld Sandd, deburen kan nuttig zijn. Het ontwikkelen van een app met looproutes, gebaseerd op productcategorieën voor winkels en horeca.
Specifieke internetondersteuning in de winkel is de verantwoording van de ondernemer.
20
Samenvattend De klanten worden getrokken door de sfeervolle straten, de focus op Horeca, de restaurants bij de Drachtstervaart en de koppeling van Horeca met winkels. Daarnaast is er een actieve communicatie op persoonsniveau en een loyaliteitsprogramma met direct te gebruiken faciliteiten.
De publieke ruimten moeten sfeer bevorderend zijn door licht en geluid. Hierbij zijn “lantaarnpalen” niet toereikend. Het gaat om interactieve lichtvoorziening in sfeervolle kleuren die passen bij het tijdsstip, de licht/donker variant en het jaargetijde. Naast een interactieve lichtvoorziening is ook geluid ondersteunend aan de persoonlijke beleving van het centrum.
Concrete akties ondernemers: Samenwerken in een stichting, retail en Horeca Gezamenlijke website voor informatie en kopen Ontwikkelen app voor ondersteuning tijdens kopen Ontwikkelen extra diensten zoals thuisbezorgen, ophaalfaciliteiten en opslag tijdens horeca bezoek Introduceren loyaliteitssysteem samen met Horeca Wifi ondersteuning in het centrum Opening winkels op vrijdagavond tot 20.00 Zaterdag ook tot 20.00 alternatief eerste zaterdag van de maand gekoppeld aan evenement. Thema: het weekend begint in Drachten
Concrete akties publieke ruimte Branchering Parkeerfacilitieten Interactieve verlichting (en geluid) gebaseerd op toegang en looproute Accentuering panden Ondersteuning met Groen Koopstroom analyse als 0 meting, later herhalen
21
Branchering en duidelijk Horeca beleid o.a. bij het Raadhuisplein, Drachtstervaart en het museum Parkeerplaatsen dicht bij centrum en bezoekers via aantrekkelijke looproute naar centrum leiden Licht-, geluids-, groenplan voor sturing bezoekers en activeren zintuigen
22
Evaluatie/meting De basis is de koopstroommeting. Een 0 meting in augustus is de basis voor een berekening van de economische draagkracht van het centrum. Op basis van de bepaalde koopstromen wordt het plan getoetst en uitgevoerd. Op gezette tijden wordt de analyse herhaald te beginnen in Februari. Dit is dan tevens het eerste evaluatiemoment.
Globaal moet een totale investering van de plannen binnen een budget van 1 miljoen euro te realiseren zijn. De opbrengsten worden minimaal ingeschat op 20% verhoging door de ombuiging van de koopstroom naar internet, de afvloeiing naar andere gemeenten wordt beperkt en de toevloed van andere gemeenten geïntensiveerd.
23
Vervolgactiviteiten Het verrichten van de “0” meting Het kiezen van partners voor de automatisering/loyaliteit Het kiezen van een partner voor internet ondersteuning Overleg met gemeente over de adviezen inzake de Publieke ruimte. Het aanstellen centrummanager Opstarten activiteiten Bepalen budget en kosten
Operationeel per 1 oktober 2014
24
Nawoord: onafhankelijkheids verklaring Binnen de door mij te hanteren gedragscode heb ik geen commerciële relatie met externe leveranciers. Alle genoemde partijen zijn samenwerkingspartijen die ik vraag om mee te denken aan de oplossing en een kosten inschatting te maken. Opdrachtgevers bepalen uiteindelijk wie de realisatiepartners zullen zijn, initiëren het offertetraject en de besluitvorming. Ik aanvaard geen provisie of andere gelden van externe partijen anders dan mijn opdrachtgever. Hierdoor kan ik onafhankelijk en integer adviseren. Met Adobe software en Philips heb ik een research relatie waarbij ik mee participeer in onderzoekstrajecten en ook resultaten van onderzoeken ontvang. Bij Adobe ben ik hiervoor lid van het European Expert panel en bij Philips overleg ik per kwartaal over de marktontwikkeling en zoek ik naar innovatieve oplossingen t.b.v. mijn relaties. In beide gevallen zijn het kennisrelaties. Al mijn adviezen zijn vertrouwelijk en specifiek bedoeld voor mijn opdrachtgevers. Openbaarmaking van gehele of gedeeltelijke adviezen vindt pas plaats na goedkeuring door mijn opdrachtgever.
25
