704127
VERSLAG VAN DE INFORMATIEVE BIJEENKOMST VAN DE VERENIGDE VERGADERING OP 5 JUNI 2008
Aanwezig:
mr. M.A.P. van Haersma Buma, dijkgraaf, voorzitter; J.J.J.M. van der Burg, ir. Th.A. Fransen, mevrouw dr.ir. M.P.M. Ruijgh-van der Ploeg en A.G. Wiegman, hoogheemraden; mevrouw A.W.A. Ammerlaan-Oosterlaan, dr.ir. S. van Baars, A. van den Berg, drs.ing. H.Chr. Bremer, J. van Dam, dr.ir. G.P.J. Dijkema, C. Doelman, mevrouw L.G. van Duijn-Camfferman, mevrouw drs. J. Engels, mevrouw drs. M.J. Hilders, J. de Jong, mevrouw W.P.M. van Kester-Zwinkels, mevrouw A.J.M. van Luijk-Bouwmeester, drs. L.W. Nanninga, mevrouw M.T. Villars, W.A.M. van Vliet, ing. J. Wijnants, mevrouw I.J.A. ter Woorst en C.E.G. Zuidgeest, hoofdingelanden; ir. E.F.M. Nieuwenhuis, loco-secretaris.
Afwezig:
J.G.P. Verbeek, hoogheemraad; ing. J. Bessels MRE, K. de Boer, mevrouw J.A. Borsboom, mevrouw G. Döll, P. van der Ende, P.J. Hofman, A.L.A. van Ispelen, ir. T.C.T. van der Laan Bouma, mr.dr. P.C. Lagas, P.C.J. Schepman, dr. J. Wallinga en A.P. Zonne, hoofdingelanden.
1.
Opening
De voorzitter opent te 18.30 uur de bijeenkomst met een woord van welkom. De heer Van Dam vindt het jammer dat maar betrekkelijk weinig VV-leden gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om van te voren van het warme buffet te genieten. Hij heeft begrepen dat het resterende eten nu moet worden weggegooid. De voorzitter kan zich die opmerking voorstellen, want gezien het aantal afmeldingen mocht erop gerekend worden dat 35 mensen zouden komen eten, terwijl het er maar 17 zijn geweest. 2.
Kostentoedeling met ingang van 2009
Rondgedeeld wordt een set berekeningen voor de kostentoedeling en de tarieven waterschapsheffingen met ingang van 2009, inclusief de uitwerking van een aantal mogelijke varianten. De heer Wiegman leidt de bespreking van dit onderwerp kort in: • De eerste beslissing waar de verenigde vergadering (VV) nu voor staat, is kiezen welk model voor de kostentoedeling ter inzage wordt gelegd. Vervolgens worden de ingekomen reacties verwerkt en stelt de VV mede gelet op die reacties, een verordening vast. Nadat daarop goedkeuring van de provincie is verkregen, kan de VV besluiten over de tarieven voor 2009. • Inmiddels zijn bij een aantal waterschappen, waaronder Delfland, op basis van de second opinion van de Grontmij door Tauw de effecten geanalyseerd van de aanpassingen van de Taxatiewijzer, die de Grontmij heeft voorgesteld. De aangepaste Taxatiewijzer zelf heeft Delfland formeel nog steeds niet van de Unie ontvangen, maar de betreffende stukken zijn wel informeel aan Delfland ter hand gesteld met het oog op de informatieve VV van vanavond. Dit geeft wel het risico dat de Taxatiewijzer er uiteindelijk toch nog anders uit komt te zien, maar
2
daar valt verder niets aan te doen. Zodra de aangepaste wijzer bij Delfland binnen is, zal die worden doorgezonden naar de VV-leden. • De analyse heeft opnieuw duidelijk gemaakt dat een behoorlijke stijging van het tarief voor agrariërs onontkoombaar is, als gevolg van de wettelijke bepalingen. Het is echter mogelijk die stijging te mitigeren door voor de wegen een differentiatie van 100% te hanteren. Voor die differentiatie moet dan wel een goede argumentatie worden gegeven, maar verwacht wordt dat dit geen probleem zal zijn. Verder zou het college zo min mogelijk willen differentiëren, omdat het waarschijnlijk lastig zal zijn om daar goede argumenten voor te leveren, en de kostentoedeling dan bovendien zeer onoverzichtelijk wordt. LTO heeft overigens indertijd bij de Kamer gevraagd om agrarische gronden in een aparte categorie onder te brengen, maar de Kamer heeft die wens niet gevolgd. In reactie op enige vragen van de heren Wijnants, Van den Berg en Van Baars wijst de heer Wiegman erop, dat wegen tot de nodige watervervuiling leiden. Zo komen heel wat chemische stoffen via wegen in het water terecht, terwijl die stoffen op grond van de Kaderrichtlijn Water niet in het water horen te zitten. Er is dus heel wat voor te zeggen om voor wegen een differentiatie te hanteren, en de wet biedt die mogelijkheid ook niet voor niets. Een bijkomend voordeel is dat de tarieven voor agrarische gronden dan minder sterk hoeven te stijgen, want wegen en agrarische gronden zitten in dezelfde categorie. Zonder differentiatie voor de wegen zou het tarief per hectare agrarische grond stijgen van € 71 naar € 160, en gezien die onaanvaardbaar hoge stijging is door het college gekozen voor een 100% differentiatie voor de wegen. De heffing op wegen, spoorwegen e.d. zal moeten worden betaald door de eigenaren. In het gebied van Delfland zijn dat het rijk, de provincie en gemeenten. Aan de heer Nanninga antwoordt de heer Wiegman, dat glasopstanden en ketelhuizen ten behoeve van glastuinbouw vallen in de categorie gebouwd. De wet biedt de mogelijkheid om ook voor glas een differentiatie van 100% toe te passen, maar omdat kassen in WOZ-kader zeer laag worden gewaardeerd en er ook nog allerlei aftrekposten voor gelden, terwijl bovendien de waarde van naastliggende open grond niet in de WOZ wordt betrokken omdat er op grond niet kan worden afgeschreven, hebben kassen maar een gering aandeel in de totale waarde van gebouwd. Een differentiatie van 100% voor glas levert dus nauwelijks iets op. Hij zal alsnog schriftelijk aangeven hoeveel dat zou zijn. Mevrouw Hilders denkt dat zo'n differentiatie waarschijnlijk wel positief zal werken op de waterkwaliteit, maar de heer Wiegman ziet dat vooral als symbool-politiek. De heer Dijkema vraagt zich aansluitend af waarom dan steeds is gesteld dat het realiseren van waterbergingsmogelijkheden in het Westland zo duur uitvalt omdat er hoge kosten gemaakt moeten worden voor verwerving van grond en aanpassing van kascomplexen. Kascomplexen blijken immers, zo wordt nu duidelijk, nauwelijks waarde te hebben. De heer Wiegman antwoordt dat de kosten vooral zitten in de verwerving van grond. Daarnaar gevraagd door de heer Van Vliet zegt de heer Wiegman, dat als gevolg van de bepalingen van de nieuwe wet met ingang van 2009 een bepaalde kostencomponent uit de zuiveringsheffing moet worden gelicht en overgebracht naar de watersysteemheffing. De omvang van die component kan precies worden bepaald aan de hand van de gegevens over de exploitatiekosten waterkwaliteit. Op dit punt zijn er geen mogelijkheden voor afwijkingen of differentiatie. De heer Van Vliet ziet nog wel een andere mogelijkheid in deze zin, nu het aantal inwoners per vierkante meter in het gebied van Delfland op 2600 ligt en de wet de mogelijkheid biedt om bij een hoger aantal inwoners dan 1250 per vierkante kilometer het toedelingspercentage watersysteemheffing voor de ingezetenen te variëren tussen de 50 en de 60. Het college gaat nu uit van 50% toedeling aan ingezetenen, maar de hoge dichtheid in het gebied van Delfland heeft wel een behoorlijke weerslag op het beperkte agrarische gebied binnen Delfland, alleen al omdat er daardoor veel wegen moeten zijn. De heer Wiegman verwijst naar bladzijde 19 van de rondgedeelde berekeningen, waar de effecten zijn weergegeven als wordt gekozen voor 52, 54, 56, 58 en 60% toedeling aan ingezetenen. Zou gekozen worden voor 60% toedeling, dan leidt dat tot een sterke stijging van het ingezetenentarief, terwijl het maar een relatief kleine verlichting voor agrariërs betekent, omdat agrarische grond nu eenmaal maar een klein deel uitmaakt van de categorie ongebouwd. Alleen de categorie gebouwd zou er in dit geval behoorlijk op vooruit gaan, en voor bedrijven zou het zelfs een extra verlichting beteke-
3
nen, omdat zij bij de nieuwe kostentoedeling toch al aanzienlijk minder gaan betalen. Gezien deze grote lastenverschuivingen vindt hij het niet verantwoord om een voorstel in deze zin aan de VV te doen. De heer Van Vliet kan zich dat wel voorstellen als de toedeling aan ingezetenen op 60% zou worden gesteld, maar er kan ook gekozen worden voor bijvoorbeeld 54%. De heer Wiegman herinnert eraan dat juist de invoering destijds van het model-Delfland tot een sterke tariefsverlaging voor de agrarische sector heeft geleid, waar de heer Van Vliet tegenover stelt dat de agrarische sector in Delfland in absolute cijfers nog steeds vrijwel de hoogste waterschapslasten van heel Nederland moet betalen. Mevrouw Van Luijk merkt aansluitend op, dat het aantal inwoners per vierkante kilometer in Delfland méér dan tweemaal zo hoog ligt als de wettelijke grens van 1250. Enige variatie in de toedeling aan ingezetenen lijkt haar daarom wel terecht. Een waterschap met een dichtheid van 1700 inwoners per vierkante meter heeft trouwens al gekozen voor een 60%-toedeling. De heer Van den Berg voegt eraan toe, dat bij een agrarisch bedrijf met 40 ha vaak door maar één persoon het gezinsinkomen wordt verdiend. De waterschapslasten werken dus wel sterk door in het inkomen van agrariërs. De heer Wiegman had dan ook het liefste gezien dat de nationale wetgever naast natuurterreinen ook agrarische gronden buiten beschouwing had gelaten bij de kostentoedeling watersysteemheffing. Nu dat niet is gebeurd, lijkt het het college terecht om voor wegen een differentiatie van 100% te hanteren, omdat dit een behoorlijk positief effect voor agrariërs heeft. Door mevrouw Hilders wordt nog opgemerkt dat een groot deel van de ABC-gelden juist wordt aangewend in het Westland en het Oostland, maar de heer Wiegman zou die discussie nu niet willen aangaan. Sommigen stellen inderdaad dat de problemen juist in de glastuinbouwgebieden worden veroorzaakt, maar anderen betogen weer dat die zich vooral in de stedelijke gebieden voordoen. De heer Bremer wijst in dit verband op de verlaging van de zuiveringsheffing vanaf 2009, die ook voor ingezetenen geldt. Verder is er voor ingezetenen de kwijtscheldingsregeling. Ingezetenen die een woning huren, zullen wel meer moeten gaan betalen. Daarmee krijgen huurders die wat meer gaan verdienen en daardoor niet meer voor kwijtschelding in aanmerking komen, te maken met de inkomensval. De heer Wiegman zegt dat van de 460.000 huishoudens in het gebied van Delfland er 200.000 een woning huren. Als zou worden besloten om de ingezetenen bij de watersysteemheffing een hoger percentage dan 50 toe te delen, zijn het inderdaad vooral de huurders die de klappen moeten ontvangen. Aansluitend wijst ook de heer Bremer erop dat de inwonerdichtheid in Delfland veel hoger is dan de grens die in de wet is vastgelegd, en ook ver uitgaat boven het "aanmerkelijke verschil van 25%" dat in de wet wordt genoemd. Hij ziet dan ook alle reden om de kostentoedeling aan ingezetenen voor de watersysteemheffing op 60% te stellen. De heer Wiegman licht toe dat de wet de mógelijkheid tot variatie op dit punt biedt; de wet bevat geen enkele verplichting om daar ook toe te besluiten. De VV kan op dit punt een keuze maken, maar gezien de grote gevolgen voor diverse groepen (waaronder vooral de groep alleenwonenden, zoals blijkt uit blz. 18 van de rondgedeelde set berekeningen) wil het college de kostentoedeling aan ingezetenen op 50% houden. De heer Fransen lijkt het voor een goed beeld nodig om ook de noodzakelijke tariefstijgingen in de komende jaren erbij te betrekken. Als bijvoorbeeld de zuiveringsheffing op het huidige niveau wordt gelaten, dus niet wordt verlaagd, lost dat een belangrijk probleem op, want op dit moment is de opgebouwde buffer niet groot genoeg om de komende jaren de voorziene stijging van de zuiveringsheffing binnen redelijke perken te kunnen houden. Bovendien worden hierdoor dreigende onevenwichtigheden voorkomen, zoals de stijging bij agrariërs, want voor de zuiveringsheffing is alleen het aantal personen per huishouden van belang, niet de oppervlakte van de agrarische grond. De heer Wiegman wijst erop dat alleenwonenden hierdoor nóg meer zouden moeten gaan betalen. Hij voelt daar in dit stadium niets voor. Gevraagd door de heer Nanninga of het college straks diverse varianten aan de VV voorlegt waar de VV een keuze uit kan maken, dan wel met één voorstel komt, antwoordt de heer Wiegman dat het college aan staande dinsdag een standpunt zal bepalen dat op 17 juni aanstaande in de commissies kan worden besproken. De bedoeling is dat het college met één voorstel komt, maar het staat VV-leden uiteraard vrij om daar amendementen op in te die-
4
nen. Met de rondgedeelde set berekeningen beschikken de VV-leden ook over voldoende gegevens om amendementen op te kunnen stellen. Aan mevrouw Van Duijn licht de heer Wiegman toe dat Delfland, voordat het een aanslag kan verzenden aan de eigenaren van wegen, eerst zelf de oppervlakte van die wegen moet bepalen. Dat kan aan de hand van de gegevens uit het GIS-systeem en het Kadaster. De waarde van wegen volgt uit de Taxatiewijzer van de Unie. Dit betekent ook dat Delfland alleen bezwaren tegen de berekende oppervlakte van een weg hoeft te behandelen, en niet te maken krijgt met bezwaren tegen de waardering van de weg. In antwoord op enige vragen van mevrouw Van Luijk en de heer Van Dam over buitendijkse bebouwing zegt de heer Wiegman, dat de waarde van die bebouwing maar een zeer klein deel uitmaakt van de totale waarde van al het gebouwd in het gebied van Delfland. Daarom vindt het college dat buitendijkse bebouwing binnen gebouwd moet vallen en dus geen aparte categorie moet worden, ook al omdat de wet zegt dat in het geval een aparte categorie buitendijks zou worden ingesteld, in ieder geval 25% van de kosten aan buitendijks moet worden toegerekend. Bovendien valt niet te verwachten dat er de komende jaren veel buitendijkse bebouwing bij komt, want daar is nauwelijks ruimte voor. Mevrouw Hilders vraagt aansluitend of het geen problemen kan geven als buitendijkse bebouwing hetzelfde moet betalen dan binnendijkse bebouwing, maar daarvoor niet dezelfde mate van bescherming van Delfland krijgt. De heer Wiegman wijst erop dat juist voor buitendijkse bebouwing behoorlijke inspanningen van Delfland worden gevraagd, zoals is gebleken bij het Balkon en zeker bij het Waterwegcentrum in Hoek van Holland. Hem lijkt het wel terecht dat buitendijks hieraan meebetaalt, maar hij zal daar nogmaals naar laten kijken. In dit verband herinnert mevrouw Van Duijn eraan dat bij discussies over onder andere het Waterwegcentrum is gezegd dat alle kosten zouden worden verwerkt in de exploitatieopzet voor de nieuwe bebouwing, maar de heer Wiegman heeft begrepen dat dit niet geldt voor de kosten van ambtelijke inzet. Bij bladzijde 15 van de rondgedeelde set berekeningen is het de heer Van der Burg opgevallen dat nu voor ongebouwd een totale oppervlakte van 20.768 hectare wordt genoemd, terwijl in de aanvankelijke voorstellen van begin april die oppervlakte nog werd gesteld op 22.200 hectare. Ook is de gemiddelde waarde van één hectare ongebouwd nu gesteld op € 904.000, terwijl dat begin april nog € 830.000 was. De heer De Bree licht toe dat in het meest recente rekenmodel een aantal hectares van ongebouwd zijn overgeheveld naar de hoofdwegen, omdat er geen rekening mee was gehouden dat bij wegen ook een aantal hectares ongebouwd horen. De hogere gemiddelde waarde per hectare ongebouwd heeft te maken met de herziening van de Taxatiewijzer; in dat verband is de taxatie van de waarde van een aantal wegen hoger uitgevallen. De verwachting dat deze herziening soelaas aan ongebouwd zou bieden, komt dus voor Delfland niet uit, maar wél voor een aantal andere waterschappen. Aansluitend vraagt de heer Zuidgeest of Delfland verplicht is de door de Grontmij voorgestelde herzieningen over te nemen. De heer Wiegman denkt van wel. Hij verwacht dat, als Delfland dit niet zou doen, de provincie de nieuwe verordening niet zal goedkeuren. Ook de voorzitter acht het niet mogelijk om maar weer voor de oorspronkelijke Taxatiewijzer te kiezen, nu de herziening van dit stuk op bepaalde punten wat tegenvalt voor Delfland. Het lijkt hem goed om hierbij te verwijzen naar de algemene maatregel van bestuur waarin is bepaald dat het model van de Unie bindend is voor de waterschappen. Mevrouw Hilders vindt de uitkomst op dit punt ook nogal zuur voor Delfland, maar het is wel een rechtstreeks gevolg van de verschuiving van een aantal hectares ongebouwd naar hoofdwegen en van de hogere taxatie van de waarde van hoofdwegen. Bovendien wordt de opslag hoger naarmate het aantal kunstwerken toeneemt, en in Delfland zijn er nu eenmaal veel van die kunstwerken. De heer Van Vliet begrijpt dat uitbreiding van wegen (wat de komende jaren zeker door zal gaan in Delfland) leidt tot een hogere gemiddelde waarde per hectare ongebouwd. Daarentegen neemt de omvang van de agrarische grond in Delfland steeds verder af. Verder wordt er ter compensatie van meer wegen wel meer natuur gerealiseerd, maar de waarde van één hectare natuur is maar 20% van die van agrarische grond. Al met al moet juist de agrarische sector meebetalen aan nieuwe wegen en nieuwe natuur, terwijl nieuwe wegen en nieuwe natuur toch voor iedereen van belang zijn. De heer Wiegman beaamt dat, maar de wet biedt weinig tot geen ruimte om hier iets aan te doen. Kennelijk heeft het parlement niet voorzien wat de consequenties voor de agrarische sector zouden zijn. Hij zou LTO dan ook willen aan-
5
raden om aan te dringen op een snelle evaluatie van de nieuwe wet. De voorzitter kan zich ook voorstellen dat de VV een motie in die zin aanneemt. Aan de heer Dijkema antwoordt de heer Wiegman tenslotte, dat er in het nieuwe systeem veel meer hectares aan wegen worden toegerekend. Voor overheden als gemeenten en provincies leidt dat dus tot een sterke stijging van de bedragen die zij aan waterschappen moeten betalen. De voorzitter verwacht dan ook dat die overheden straks wel in actie zullen komen tegen deze heffingen. 3.a.
Nieuwe Waterschapswet: rechtmatigheid
De heer Van der Rijdt (Deloitte Eindhoven) verzorgt hierover een presentatie, waarbij hij tussendoor ook ingaat op vragen en opmerkingen uit de vergadering: • De nieuwe Waterschapswet bepaalt dat ook waterschappen, net als andere overheden, aan de buitenwereld moeten aantonen dat ze rechtmatig te werk gaan, dat wil zeggen dat ze weten regelgeving naleven. In het kader van de accountantscontrole is dat beperkt tot vooral de financiële rechtmatigheid, waarbij baten, lasten en balansmutaties op rechtmatigheid worden gecontroleerd. Van groot belang is dat binnen de waterschapsorganisatie wordt geborgd dat de verantwoordingsinformatie op een goede manier voor het voetlicht wordt gebracht, dat fouten in rechtmatigheid tijdig worden gesignaleerd en dat de organisatie in staat is om die recht te zetten, dan wel zodanige maatregelen te nemen dat die fouten in de toekomst worden voorkomen. • Ook nu al controleert de accountant in zekere mate op rechtmatigheid en doelmatigheid, maar die controle is alleen nog instrumenteel gericht, waarbij wordt nagegaan of er voldoende en juiste instrumenten in de organisatie zijn om doelmatig en rechtmatig beheer te waarborgen. Op dit moment hoeft de accountant nog geen gekwantificeerd oordeel te geven over baten, lasten en balansmutaties, maar met ingang van 2009 moet de accountant zo'n oordeel wel gaan geven. • In het rapport van bevindingen rapporteert de accountant met ingang van 2009 gekwalificeerd over de rechtmatigheid. Daarbij gaat het niet alleen om het systeem dat het waterschap in het leven heeft geroepen om de rechtmatigheid te borgen, maar ook om de niet-financiële rechtmatigheid, waarbij door de accountant wordt aangegeven of het waterschap ook voor de niet-financiële onderwerpen (zoals vergunningverstrekking) systematisch beoordeelt of daarbij risico's worden gelopen en of ervoor is gekozen om die al dan niet af te dekken. Voor de accountantsverklaring over de rechtmatigheid heeft het echter geen consequenties als blijkt dat het waterschap voor de niet-financiële onderwerpen nog geen systeem van risicoafweging heeft ingevoerd. Op een vraag van de heer Van Dam zegt de heer Van der Rijdt, dat het op zichzelf mogelijk is om de doel- en rechtmatigheidscontrole gefaseerd in te voeren, in die zin dat het eerste jaar het oordeel alleen voor een beperkt aantal afdelingen van Delfland geldt, en gaandeweg ook de andere afdelingen in de beoordeling worden betrokken. Een aantal gemeenten hebben daar ook voor gekozen. Daar staat wel tegenover dat zij al vanaf 2004 zijn gaan werken met de doel- en rechtmatigheidscontrole. De Unie zou daarom toch graag zien dat haar leden vrij snel hun volledige organisatie aan deze controle onderwerpen. De voorzitter voegt eraan toe dat gefaseerde invoering ook risico's geeft. Het is de vraag of dit wordt geaccepteerd door de provincie of het rijk, en vaak wordt al snel in de pers gesteld dat de overheid die maar voor een deel een goedkeurende accountantsverklaring heeft gekregen, haar zaken "dus niet op de orde heeft en niet rechtmatig heeft gehandeld". Hoewel die stelling niet juist is, leidt dat in de praktijk meestal direct tot de nodige kritiek vanuit het algemeen bestuur op de dagelijks bestuurder, want dit geeft immers een beroerd beeld van de betrokken overheid. Daarom zou hij, als al gekozen wordt voor gefaseerde invoering, dit graag beperken tot maar enkele jaren. Aan de heren Dijkema en Wijnants antwoordt de heer Van der Rijdt, dat het bij de risico's van vergunningverlening bijvoorbeeld kan gaan om imago-schade die een bedrijf lijdt omdat er indertijd door het waterschap een fout is gemaakt bij het verlenen van de vergunning. Overigens wordt die schade wel weer direct een financiële zaak als het bedrijf hiervoor een claim bij het waterschap neerlegt. Verder tekent hij aan dat een accountant bij de controle zo'n fout bij de vergunningverlening niet kan ontdekken, want de rechtmatigheidscontrole houdt alleen in dat wordt nagegaan of binnen de organisatie systematisch wordt beoordeeld of dit soort ri-
6
sico's worden gelopen en wat eraan wordt gedaan om de eventuele gevolgen van die risico's zoveel mogelijk te beperken. Mevrouw Hilders vraagt aansluitend of bij de rechtmatigheidscontrole ook wordt gekeken naar de scheiding tussen vergunningverlening en het toezicht houden op de naleving van die vergunning. De heer Van der Rijdt antwoordt dat daar in principe niet naar gekeken wordt bij deze controle. Het kan overigens wel zin hebben om er toch naar te kijken, met name als het kan leiden tot beperking van rechtmatigheidsrisico's. De voorzitter zou het voor dit moment zoveel mogelijk bij de hoofdlijnen willen houden, zoals: wordt er geld op de juiste titel uitgegeven, wordt bij aanbestedingen volgens de regels gewerkt, en zijn subsidies en Keurvergunningen gebaseerd op een verordening, opdat willekeur wordt vermeden? Hierna vervolgt de heer Van der Rijdt zijn presentatie: • De Unie heeft inmiddels voorstellen geformuleerd voor de invoering van de rechtmatigheidscontrole, teneinde de werkbelasting door deze invoering zoveel mogelijk te beperken en toch de kans op een goedkeurende accountantsverklaring zo groot mogelijk te maken. Individuele waterschappen zijn vrij om van die voorstellen af te wijken en verder te gaan dan het wettelijke minimum. De Unie heeft ook de accountantskantoren gevraagd om tot een goede afstemming te komen op punten die niet in de nieuwe wetgeving zelf zijn geregeld. • Eén van de voorstellen van de Unie is om de volgende focus aan te brengen: - Besteed voorlopig alleen expliciet aandacht aan de financiële rechtmatigheid. - Beperk voorlopig de regelgeving die in het rechtmatigheidsonderzoek moet worden betrokken, tot externe regelgeving, verordeningen van het algemeen bestuur, en besluiten van het algemeen en dagelijks bestuur die verplicht voortvloeien uit externe regelgeving of verordeningen van het algemeen bestuur. Laat dus alle andere besluiten van het dagelijks bestuur voorlopig niet onder de rechtmatigheidscontrole vallen. Mocht het algemeen bestuur toch een onderwerp door de accountant onderzocht willen hebben, laat het algemeen bestuur daar dan separaat een aparte opdracht aan de accountant voor geven, want dan heeft het geen consequenties voor het rechtmatigheidsoordeel. - Besteed bij het rechtmatigheidsaspect vooral aandacht aan drie criteria: het begrotingscriterium (dat wil zeggen dat er gewerkt wordt binnen het begrotingskader zoals door het algemeen bestuur is vastgesteld, wat wordt beoordeeld op een hoog abstractieniveau, namelijk het programma-niveau), het voorwaardencriterium (dat wil zeggen dat er aan de voorwaarden uit wet- en regelgeving wordt voldaan) en het misbruik- en oneigenlijkgebruikscriterium (dat wil zeggen dat de organisatie voldoende geborgd heeft dat het zo weinig mogelijk voorkomt dat derden er belang bij hebben om verkeerde informatie te verstrekken, bijvoorbeeld om ten onrechte van een regeling gebruik te kunnen maken). • Beperk de aspecten die binnen het voorwaardencriterium in beschouwing worden genomen, tot hoogte, recht en duur. Anders geeft het vaak een zware last voor de organisatie, en is het risico veel groter dat er geen goedkeurende accountantsverklaring komt. • Hanteer de goedkeuringstoleranties van het Waterschapsbesluit, en ga dus niet zelf strengere normen aanleggen. In het Unie-advies wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen toleranties bij fouten en toleranties bij onzekerheden in de jaarrekening. • Als het totaalbedrag van de fouten die de accountant in de jaarrekening aantreft, ligt onder de 1% van de bruto lasten van het waterschap, dan kan een goedkeurende verklaring afgegeven worden. Ligt het totaalbedrag van de fouten tussen de 1 en de 3%, dan kan nog een beperkte goedkeurende verklaring worden afgegeven, maar komt het totaalbedrag van de fouten op 3% of meer te liggen, dan wordt de jaarrekening afgekeurd. • Voor onzekerheden in de jaarrekening zijn de drempels in het Waterschapsbesluit hoger gesteld. Er kan een goedkeurende verklaring komen als het totaalbedrag van de onzekerheden minder dan 3% van de bruto lasten bedraagt. Ligt het totaalbedrag van de onzekerheden tussen de 3 en de 10%, dan kan een beperkte goedkeurende verklaring worden afgegeven, en bij een totaalbedrag aan onzekerheden van 10% of méér moet de accountant zich van een oordeel onthouden. • Voorbeeld rolverdeling binnen waterschap: - Algemeen bestuur (VV) stelt controleprotocol vast (kaderstelling), stelt vast of neemt kennis van normenkader, en beoordeelt jaarrekening en stelt deze vast. - Dagelijks bestuur (D&H) geeft opdracht tot rechtmatigheidstraject, stelt toetsingskader vast, en legt verantwoording af over rechtmatigheid.
7
Naar aanleiding van een vraag van mevrouw Van Duijn zegt de voorzitter begrepen te hebben dat binnen Delfland verordeningen meestal door de VV worden vastgesteld. Nu de aanbesteding van de accountantscontrole voor de komende jaren aan de orde is, lijkt het hem goed om na te gaan welke verordeningen op dit moment nog een zaak van D&H zijn, opdat daarover desgewenst een aparte opdracht aan de accountant kan worden geformuleerd die betrokken kan worden bij de aanbesteding. Gevraagd door de heren Wijnants en Van Baars of ook het systeem van kwijtschelding van belastingheffing valt onder het voorwaardencriterium, licht de heer Van der Rijdt toe dat de accountant ter controle van de rechtmatigheid op dit vlak via steekproeven zal nagaan of er een dossier is op basis waarvan terecht kwijtschelding is verstrekt. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat door gemeenten aangeleverde gegevens juist zijn. De heer Zuidgeest geeft het voorbeeld van de situatie, waarin achteraf blijkt dat de categorie gebouwd door bijstelling van de WOZ-waarden méér aan heffingen heeft betaald dan zou moeten conform de verordening op de kostentoedeling aan de diverse categorieën. Is dat meerdere dan rechtmatig geheven, of dient dat teruggegeven te worden aan degenen die deze extra kosten hebben betaald? De heer Van der Rijdt antwoordt dat de accountant primair nagaat of de aanslag op de juiste manier is opgelegd. Zo ja, dan is die aanslag in de ogen van de accountant rechtmatig. Daarnaast zal Delfland, naar hij aanneemt, een beleid hebben uitgezet voor categoriegebonden reserves. Aan de hand hiervan zal de accountant bij de controle tevens nagaan, of overschotten en tekorten op een juiste manier aan die reserves zijn toegerekend. De heer Zuidgeest stelt de vervolgvraag of er sprake is van onrechtmatigheid als bij de jaarrekening blijkt dat er veel geld overgehouden is, bijvoorbeeld door vertragingen bij gemeentelijke procedures, waardoor sommige plannen niet konden worden uitgevoerd. De heer Van der Rijdt antwoordt dat geld overhouden op zichzelf rechtmatig is, maar hij denkt wel dat dit twijfelachtig begint te worden als aantoonbaar is dat het waterschap hierdoor een belangrijk deel van zijn taken of beleid niet heeft uitgevoerd. Gevraagd door mevrouw Ter Woorst waar de diverse grenzen bij de goedkeuringstoleranties op zijn gebaseerd, antwoordt de heer Van der Rijdt dat daarbij vooral is gekeken naar drempels die door de rijksoverheid worden gehanteerd, bijvoorbeeld voor de eigen rijksbegroting of voor de verantwoording door gemeenten jegens het rijk voor bijvoorbeeld verstrekte bijstandsuitkeringen. Een waterschap is niet gehouden om het advies te volgen van de Unie over de goedkeuringstoleranties, maar hij raadt wel sterk aan om conform dit advies te handelen. Als al de wens leeft om voor specifieke punten een lagere tolerantiedrempel aan te houden, is het veel beter om dit alleen voor die specifieke punten te laten gelden, of hiervoor een aparte opdracht aan de accountant te geven. Aansluitend vraagt de heer Fransen, wat voor zin het zou hebben om de 1%-drempel nog verder te verlagen. De heer Van der Rijdt kan zich daar inderdaad weinig bij voorstellen, want verlaging van die drempel levert niet veel extra zekerheid op. Bovendien kan de accountant altijd worden verzocht om te rapporteren over alle fouten boven een bepaald bedrag, en daarmee komt dus toch veel informatie over rechtmatigheidsfouten op tafel. De heer Van Vliet kan zich voorstellen dat het in verband met de verschillende drempels die gelden voor enerzijds fouten en anderzijds onzekerheden, soms wel aantrekkelijk kan zijn om bewust te weinig informatie over fouten aan te leveren aan de accountant, omdat die fouten dan misschien als onzekerheden worden gezien, waarvoor een hogere drempel geldt. De heer Van der Rijdt gaat ervan uit dat zo'n opzet in de praktijk niet of nauwelijks zal slagen, omdat accountants bij zulk soort punten zeker grondig zullen doorvragen. De heer Van Vliet zou het ook nog anders kunnen formuleren: een organisatie die het zo zuiver en goed mogelijk probeert te doen, loopt in feite het risico dat ze daarvoor wordt bestraft. De heer Van der Rijdt zou dan ook zelf het liefst maar één soort tolerantiedrempel willen hanteren, maar het Waterschapsbesluit maakt nu eenmaal onderscheid. Aan de heer Nanninga antwoordt de voorzitter dat met de kosten van de werkzaamheden die de accountant voor de rechtmatigheidstoetsing moet verrichten, al rekening is gehouden bij de aanbesteding van de accountantswerkzaamheden. Deze zijn geschat op € 100.000. Daarnaast zijn 2 à 4 extra arbeidsplaatsen in de organisatie nodig, waarmee circa € 200.000 gemoeid is.
8
Aansluitend antwoordt de heer Van der Rijdt aan de heer Van Vliet, dat de accountant zowel de rechtmatigheid als de getrouwheid onderzoekt. Aan de heer Dijkema bevestigt de heer Van der Rijdt, dat er een relatie is met de Wet FIDO. Die wet bepaalt onder andere welke zaken moeten worden geregeld in de verordeningen ex artikel 108 en 109 van de nieuwe Waterschapswet, en welke handelingen tot onrechtmatigheid kunnen leiden. Constructies als crossborder-lease of de Waterlandstichting leiden in de praktijk zelden of nooit tot baten en lasten die een accountant als onrechtmatig zou moeten aanduiden. 3.b.
Nieuwe Waterschapswet: financiële verordeningen ex artikel 108 en 109
Ook hierover verzorgt de heer Van der Rijdt een presentatie: • De financiële verordeningen zijn bedoeld om de positie van het algemeen bestuur te versterken, waarbij het vooral gaat om de beleidsbepalende, kaderstellende en controlerende rol van het algemeen bestuur. De verordening ex artikel 108 betreft de uitgangspunten voor financieel beleid en beheer, en de organisatorische kaders waarbinnen dat beleid moet worden uitgevoerd. • Het algemeen bestuur heeft een ruime keuzevrijheid bij de vormgeving van beide verordeningen. Zo kan het algemeen bestuur in de verordening ex artikel 108 vastleggen of er jaarlijks twee of drie bestuursrapportages moeten komen, en of de meerjarenbegroting eerst apart moet worden besproken, dan wel juist tegelijk met de jaarbegroting. Ook kan het algemeen bestuur randvoorwaarden stellen aan de administratieve organisatie en de interne controle, en kaders stellen voor bijvoorbeeld het niveau van het weerstandsvermogen, de kostentoerekening aan beleids- en beheerproducten (dus aan de taken), en de treasuryfunctie. In de verordening ex artikel 108 moeten, in het kader van de nieuwe verslaggevingsvoorschriften, ook kaders voor paragrafen in de begroting en de jaarrekening worden vastgelegd, waarbij die paragrafen onder andere betrekking moeten hebben op het weerstandsvermogen, de bedrijfsvoering, gebonden partijen (zoals gemeenschappelijke regelingen) en de treasuryfunctie. • De verordening ex artikel 109 betreft interne en externe controle op het financieel beheer en de financiële organisatie, inclusief toetsing van beide aspecten op rechtmatigheid. Een wezenlijk nieuw punt hierbij is de interne controle op het financiële beheer, want het is bijna uitgesloten om zonder een goed systeem van interne controle een goedkeurende verklaring over de rechtmatigheid te krijgen van de accountant. • Ook over de vormgeving van deze beide verordeningen heeft de Unie inmiddels een advies uitgebracht. Ook hier zijn de waterschappen niet aan gebonden, maar als het Unie-advies breed wordt gevolgd, wordt het wel veel beter mogelijk om de waterschappen onderling te vergelijken. Een belangrijk aandachtspunt bij de verordeningen is, dat het ook hier verstandig is om eerst voor de minimumvariant te kiezen, eventueel aangevuld met extra accenten vanuit het algemeen bestuur. • Op 17 juni 2008 krijgen de VV-commissies concepten voor beide verordeningen voorgelegd, voorzien van een advies over de invulling ervan. De bedoeling is dat de verordeningen in de VV van 9 oktober 2008 definitief worden vastgesteld. De verordeningen moeten uiterlijk vóór 1 januari 2009 zijn vastgesteld. De heer Van Dam lijkt het wel nodig dat de commissies vóór 17 juni aanstaande te horen krijgen hoe het op dit moment is gesteld met de interne controle binnen de organisatie van Delfland. Aan de hand daarvan kan dan immers worden beoordeeld of volstaan kan worden met de minimumvariant, of dat er toch méér geregeld moet worden. De heer Van der Rijdt neemt aan dat daarop nader wordt ingegaan in het advies bij de concept-verordeningen. Aan de heer Dijkema antwoordt de heer Van der Rijdt dat een waterschap aandelen mag bezitten, als dit ligt in het verlengde van de taken van het waterschap. Het waterschap mag zelf beslissen of dit laatste het geval is. Het in stand houden van de Nederlandse Waterschapsbank wordt algemeen gezien als een bijdrage aan de taakuitoefening van een waterschap. Gevraagd door mevrouw Van Duijn wat eigenlijk de formele sanctie is als de accountant geen goedkeurende rechtmatigheidsverklaring afgeeft, antwoordt de voorzitter dat dit er bijvoorbeeld toe kan leiden dat de provincie het waterschap onder preventief toezicht stelt, waardoor
9
het waterschap grote investeringen eerst vooraf ter goedkeuring aan de provincie moet voorleggen. Daarnaast is er het al genoemde punt van imago-schade. De heer Van Vliet vraagt nog op welk moment de verordeningen ex artikel 108 en 109 aangepast kunnen worden. Is er misschien de verplichting om ze aan te passen als een nieuw algemeen bestuur aantreedt? De voorzitter antwoordt dat daar geen regels voor zijn gesteld, zodat het een algemeen bestuur vrij staat om op een gegeven moment tot aanpassing te besluiten. 4.
Grondwaterbeheer
De heer Van der Burg merkt op, dat over ongeveer een jaar de VV een grondwaterverordening en een implementatieplan zal moeten vaststellen. Daartoe moeten een aantal stappen worden gezet, en op 24 april jongst leden heeft de VV al een belangrijke stap in dit verband gezet door in te stemmen met de uitgangspunten voor de taakoverdracht van het grondwaterbeheer. De volgende stap houdt in dat begin september aanstaande aan de VV een notitie wordt voorgelegd waarin een voorstel wordt gedaan over de invulling van de verdere gesprekken met provincie en gemeenten om te komen tot nadere afspraken over de taakafbakening, met daarbij een schets van een implementatietraject. De heer Tekke (afdeling Beleid en Onderzoek Delfland) houdt hierna een presentatie: • Aanvankelijk was het de bedoeling om de nieuwe Waterwet in te laten gaan per 1 januari 2009, maar dat streven bleek niet haalbaar. Er wordt nu gemikt op invoering per 1 september 2009. De wet bepaalt dat de taakoverdracht van het grondwaterbeheer uiterlijk in december 2009 moet plaatsvinden. • De provincie blijft de eerstkomende jaren nog het bevoegd gezag voor een aantal zaken: drinkwateronttrekking, koude/warmteopslag (ook de kleine opslag) en de grote industriële onttrekkingen (meer dan 150.000 m³/jaar). Verder blijft een groot deel van de grondwaterkwaliteitstaak bij de provincie. Het waterschap wordt grondwaterbeheerder en bevoegd gezag voor de overige onttrekkingen. In de nieuwe Wet gemeentelijke watertaken die per 1 januari jongst leden in werking is getreden, is voor de gemeente een zorgplicht opgenomen voor afvalwater, hemelwater en grondwater. • De toekomstige taakverdeling houdt in, dat de burger (niet alleen de stedeling, maar ook de agrariër) verantwoordelijk is voor zijn eigen terrein, de gemeente een zorgplicht in stedelijk gebied heeft, de provincie vooral een verantwoordelijkheid heeft bij de grotere onttrekkingen, en het waterschap dat heeft voor overige onttrekkingen en het regionaal grondwatersysteem. Er zijn dus nogal wat grensvlakken waar de nieuwe wetgeving geen volledige duidelijkheid over geeft, en daarover moeten afspraken worden gemaakt. De bedoeling is om rond de zomer van 2009 een definitief beleidsstuk aan de VV voor te leggen, met daarbij een grondwaterverordening en afspraken met provincie en gemeenten. • Nu het waterschap bevoegd gezag wordt voor de kleinere grondwateronttrekkingen, zijn beleidskaders hiervoor nodig. De VV heeft op 24 april jongst leden uitgesproken dat het huidige provinciale beleid voorlopig het uitgangspunt hierbij is. In dat provinciale beleid wordt in de eerste plaats onderscheid gemaakt tussen onttrekkingen die eenvoudig zijn af te doen met meldingen (bijvoorbeeld een tijdelijke bronbemaling bij een kleine bouwplaats, waarvoor alleen een pompje geplaatst hoeft te worden), en meer complexe onttrekkingen die door middel van een vergunning geregeld moeten worden. In de tweede plaats maakt het huidige provinciale beleid onderscheid naar milieubeschermingsgebieden, waar strengere eisen gesteld worden. Ook is een eis dat degene die grondwater wil onttrekken, duidelijk moet aangeven wat de effecten van de onttrekking én die van het beëindigen van de onttrekking zullen zijn. Uitgangspunt hierbij is dat tijdelijke onttrekkingen (bijvoorbeeld bronbemaling bij een bouwput) wel tijdens de bemaling tot een lichte aanpassing van het watersysteem mogen leiden, maar na afloop de oude situatie weer hersteld moet worden. Bij grotere en zeker bij permanente onttrekkingen moet er zoveel mogelijk inzicht in de effecten worden geboden, en geldt ook als eis dat grondwater niet wordt gebruikt voor laagwaardige doeleinden, zoals spoeling, waar inmiddels goede alternatieven voor zijn. • Zoals al gezegd, zijn er met het oog op de grensvlakken waar taken van overheden elkaar raken, nadere afspraken nodig. Met de provincie moeten die vooral gemaakt worden over de grondwaterkwaliteitstaak en het vergunningenloket.
10
• De grondwaterverordening die Delfland aan het opstellen is, is eveneens gebaseerd op de huidige provinciale verordening. Doel van de verordening is, dat op een zorgvuldige en duurzame manier met het grondwatersysteem wordt omgegaan, zoals ook in de Grondwaterrichtlijn is aangegeven. De huidige provinciale verordening bevat al een gebruikerstoets met alle inhoudelijke kaders, maar Delfland bekijkt nog of die toets voor aanvragers en Delfland goed hanteerbaar is. Verder wordt gekeken naar afstemming met de Waterwet en de model-keur van de Unie van Waterschappen. Op termijn, als de nodige ervaring is opgedaan, zal Delfland eigen kaders gaan ontwikkelen. Ook wordt gedacht aan het te zijner tijd zoveel mogelijk integreren van de grondwaterverordening in de Keur. • Ongeveer anderhalf jaar geleden is Leven met Water, anticiperend op de overgang van de grondwatertaak, samen met de gemeenten Den Haag en Delft en de provincies Zuid-Holland en Overijssel een project gestart om na te gaan welke problemen er bij die overgang zouden kunnen optreden. In een later stadium hebben zich enige Haagse bewonersorganisaties (onder andere Het Plankier) bij het project aangesloten, en is ook Delfland desgevraagd mee gaan doen. Inmiddels zijn er heel wat ideeën op tafel gekomen over de inrichting van een grondwaterloket en over het omgaan met maatwerkoplossingen en financiering, en is een handreiking voor het opzetten van een grondwaterloket uitgebracht. • Deze handreiking gaat ervan uit dat het loket wordt ondergebracht bij de gemeente, die de centrale regierol heeft. Komt daar een klacht binnen, dan kijkt de gemeente in een gesprek met de klager naar de aard van de klacht, gaat ze na of er vaker zulke klachten uit de betreffende buurt komen, enzovoorts. Het grootste deel van de klachten kan in deze fase al worden afgedaan, want heel vaak zit het probleem in de drainage die door de eigenaar zelf moet worden verzorgd. Soms heeft het te maken met rioleringswerkzaamheden van de gemeente, bijvoorbeeld als er iets fout is gegaan met de bijbehorende drainage. Dit soort klachten komen in het algemeen niet bij Delfland terecht. Blijkt uit de klachten dat er sprake is van een structureel grondwaterprobleem, dan moet de gemeente contact opnemen met Delfland, waarna Delfland het probleem verder gaat onderzoeken. • Daarnaast is met de gemeenten al afgesproken in de komende periode de nulsituatie in kaart te gaan brengen, om een goed beeld te krijgen van de aard van de klachten en de plaatsen waar ze zich voordoen. Daaruit kan blijken dat maatregelen nodig zijn, zoals bouwkundige aanpassingen, drainage, riolering en dergelijke Structurele problemen komen bij Delfland terecht, in die zin dat Delfland daarbij als grondwaterbeheerder een rol heeft. De ervaring heeft echter geleerd dat dergelijke problemen maar weinig voorkomen, dus aanpassingen aan het watersysteem zullen nauwelijks nodig zijn. Er zijn trouwens ook gebieden waar het creëren van een kleine onttrekking vaak voldoende is om een structureel grondwaterprobleem op te lossen. Verder wordt bekeken in welk kader het beste eventuele aanpassingsmaatregelen genomen kunnen worden. De bedoeling is nu om die vast te leggen in een aanvulling op de gemeentelijke waterplannen. • In ieder geval is meer kennis nodig, wat onderzoek vergt. In GGOR-kader worden daartoe watergebiedstudies uitgevoerd, waarbij integraal het water- en het grondwatersysteem in onderlinge samenhang worden onderzocht. Ook een mogelijke verdroging komt in dat verband aan de orde. Er loopt nu een eerste pilot in Berkel, die veel informatie geeft over het daadwerkelijk functioneren van het grondwatersysteem. De komende jaren zal zo'n onderzoek in alle gebieden van Delfland worden uitgevoerd, wat trouwens ook verplicht zal worden in het nieuwe Nationaal Bestuursakkoord Water. Bij die onderzoeken wordt gebruik gemaakt van alle al aanwezige informatie bij gemeenten, provincie en bedrijven. • Daarnaast participeert Delfland in het onderzoek dat de provincie uitvoert ten behoeve van het provinciale grondwaterplan. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan bod: verzilting binnen het grondwatersysteem, het verwerken van het grondwater in de watertoets, verdere uitwerking van randvoorwaarden voor grondwater in stedelijk gebied, en inzicht in de overlast, dus het gezamenlijk in beeld brengen van de nulsituatie. • Er wordt ook veel geleerd van het onderzoek naar het stopzetten van de onttrekking van grondwater door DSM. Daarvoor is het DSM-model gebouwd, één van de grote regionale modellen voor West-Nederland waar Delfland straks als grondwaterbeheerder veel profijt van zal hebben. Verder is er al een beperkt grondwatermeetnet dat de komende tijd nog iets zal worden uitgebreid, en wordt nagegaan of de gegevens van al aanwezige gemeentelijke grondwatermeetnetten (vooral in Den Haag) gekoppeld kunnen worden met de gegevens van de overige meetnetten. Daarnaast is er nog een landelijk TNO-meetnet, maar dat is grofschalig. Zo heeft dit net maar 14 meetpunten in het hele gebied van Delfland. • Tenslotte is Delfland bezig met het beschrijven van een goed functionerend grondwatersysteem voor Delfland, waarbij het DSM-model als basis wordt gebruikt.
11
• Een punt van groot belang is de risico-analyse. Daarbij wordt samen met gemeenten, provincie en andere partijen nagegaan welke risico's zich zoal kunnen voordoen en welke maatregelen daartegen genomen kunnen worden. Speciale aandacht wordt daarbij gegeven aan de omvang van de huidige grondwaterproblematiek en de inhoud van het vergunningenbestand, omdat Delfland van te voren precies wil weten wat het allemaal gaat overnemen. Datzelfde geldt voor het aspect van de financiering. De wet is daarover op zichzelf duidelijk: de kosten die het waterschap voor de nieuwe grondwatertaak moet maken, zijn onderdeel van de nieuwe watersysteemheffing. Het lijkt er dus op dat de wet uitsluit dat het principe "de onttrekker betaalt" hier kan worden toegepast, maar er wordt nog nagegaan of er misschien toch mogelijkheden zijn op dit punt, ook al omdat de toelichting op de nieuwe wet niet volledig eenduidig is. • Over de risico's zullen in de beleidsnotitie die halverwege 2009 aan de VV wordt voorgelegd, nadere voorstellen worden gedaan. • Voor de implementatie van de nieuwe taak zijn meer personeel en opleidingstrajecten nodig. Verder komen bij de implementatie al genoemde zaken aan de orde als operationaliseren instrumenten, uitwerken beleidsnota en werkprocessen, concretisering risico-analyse, bestuurlijke afspraken met provincie en gemeenten, en onderzoek/monitering/evaluatie. • Planning: Het ontwerp-beleid wordt op 4 september aanstaande aan de VV voorgelegd, het definitieve beleid met de grondwaterverordening en de afspraken met provincie en gemeenten halverwege 2009. Het streven is om op 1 september 2009 met de grondwatertaak te starten, en om in 2012 de uitvoering van de taak te evalueren, met aansluitend wellicht een discussie over het overbrengen van nog meer grondwaterbeheertaken naar de waterschappen. De heer Fransen vraagt hoe Delfland in zijn gebied, waar duizenden vaak kleine aannemers werkzaam zijn, toezicht kan houden op bronbemalingen op kleine bouwplaatsen, die bovendien vaak maar enkele dagen tot een week duren. De heer Tekke antwoordt dat die bemalingen in het algemeen onder de meldingsplicht vallen, zodat alleen een telefoontje van de aannemer naar Delfland nodig is. Zo gaat het nu ook onder de werking van de huidige provinciale verordening. Overigens is het de bedoeling om samen met de gemeenten een meetnet op te zetten, dat kan aangeven wanneer er grotere onttrekkingen plaatsvinden waarvoor waarschijnlijk geen vergunning is gevraagd. De heer Wiegman weet dat gemeenten er niet altijd even happig op zijn om grondwaterproblemen te melden. Bij het vaststellen van de nulsituatie zou dit ertoe kunnen leiden dat bepaalde klachten niet meegenomen worden. Hoe kan dat worden ondervangen door Delfland? De heer Tekke is zich bewust van dit risico, maar hij denkt toch dat dit zich nauwelijks zal voordoen, omdat ook met de provincie wordt nagegaan hoe het staat met de klachten van de afgelopen tijd, zodat er wel een soort van extra controle is. Bovendien is vaak wel bekend of zich in een gebied grondwaterproblemen voordoen. Een gemeente heeft er trouwens in het algemeen geen belang om grondwaterproblemen bewust niet te melden, want als het beeld niet volledig is, kan het waterschap geen afspraken met de gemeente maken en ontstaat een impasse, terwijl de gemeente wél een zorgplicht op dit vlak heeft en het waterschap vaak nodig heeft voor moeilijke gevallen. Op de aansluitende vraag van mevrouw Ruijgh of alle gemeenten, daartoe uitgenodigd door Delfland, nu ook participeren in het vaststellen van de nulsituatie, antwoordt de heer Tekke dat de participatie van de grotere gemeenten inmiddels goed loopt. Andere gemeenten zitten nog meer in de oriëntatiefase, maar ook met hen komt samenwerking op gang. Aan de heer Zuidgeest zegt de heer Tekke, dat er op zichzelf een risico is voor Delfland als een bouwproject in een laaggelegen polder waar structurele grondwaterproblemen kunnen worden verwacht, toch mag gerealiseerd van de provincie, en die problemen zich vervolgens inderdaad voordoen. Daar wordt nader naar gekeken, vooral met als doel te voorkomen dat Delfland in zo'n situatie terecht kan komen. Mevrouw Ter Woorst denkt dat de gemiddelde burger die met een grondwaterprobleem te maken krijgt, geneigd zal zijn om Delfland op te bellen, omdat het immers om "water" gaat. Hoe komt die burger dan toch terecht bij het grondwaterloket bij de gemeente? De voorzitter antwoordt dat deze burger dan bij Delfland terecht komt bij het Meldpunt, die zorgt voor doorverwijzing naar het gemeentelijke grondwaterloket. Ook via de website van Delfland kan worden doorverwezen naar het gemeentelijke loket.
12
Daarnaar gevraagd door mevrouw Villars zegt de heer Tekke dat een aantal gemeenten al beschikken over een grondwaterloket. Andere gemeenten zijn nu bezig met het opzetten van zo'n loket. Het project van Leven met Water bevatte ook een symposium hierover, waarbij ervaringen zijn uitgewisseld, onder andere over het Haagse grondwaterloket dat al jaren goed loopt. De heer Van den Berg vraagt of het erbij betrekken van het grondwater nog gevolgen kan hebben voor de manier waarop in de toekomst peilbesluiten worden vastgesteld. De heer Tekke antwoordt dat het er op het eerste gezicht naar uitziet, dat in bepaalde gebieden inderdaad een wat andere afweging bij peilbesluiten denkbaar is dan het geval zou zijn als het grondwater er niet bij betrokken zou worden. De heer Van den Berg vraagt vervolgens of ook zoute kwel en bodemdaling in combinatie met zeespiegelstijging als een risico worden meegenomen in de risico-analyse. De heer Tekke zegt dat bodemdaling al als risico is benoemd, ook in stedelijk gebied, zij het (nog) niet expliciet in combinatie met zeespiegelstijging. Mevrouw Ammerlaan dringt erop aan dat ook wordt bezien of tegenover een uitbreiding van personeel die nodig zal zijn voor het uitvoeren van de nieuwe grondwatertaak, op een andere plek het personeelsbestand kan worden afgeslankt, bijvoorbeeld door een al langer bestaande taak af te stoten, of al in dienst zijnde personeelsleden om te scholen voor de nieuwe taak. Mevrouw Ter Woorst wijst erop dat Delfland vaak wel te maken krijgt met de gevolgen als de provincie een vergunning afgeeft voor een grote onttrekking van diepliggend grondwater. Vindt hierover dan afstemming tussen provincie en Delfland plaats? De heer Tekke antwoordt dat ook hierover afspraken met de provincie gemaakt moeten worden, zodanig dat Delfland van tevoren kan nagaan wat de effecten van de af te geven vergunning op het grondwatersysteem zullen zijn. 5.
Sluiting: 21.30 uur.
