Verslag vrouwenvertegenwoordiger Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 2008
De voedselcrisis: Stijgende voedselprijzen en voedsel tekorten juist een risico voor vrouwen Hester Maij (www.hestermaij.com)
1. Voorwoord Sinds de oprichting van de Verenigde Naties heeft Nederland bij haar regeringsdelegatie een vrouwenvertegenwoordiger en een jongerenvertegenwoordiger gevoegd. Een vrouwenvertegenwoordiger die een eigen onderwerp aankaart en die namens de Nederlandse vrouwen spreekt. Alleen Japan en Israël kennen ook een vrouwenvertegenwoordiger. In 1977 was ik als klein meisje op bezoek bij de Verenigde Naties in New York. Niet zomaar, ik was daar omdat mijn moeder bij de Verenigde Naties sprak als vrouwenvertegenwoordiger om de gelijke rechten van de vrouw aan te kaarten. Ik herinner me van mijn bezoek aan New York van toen nog veel. De eekhoorns in het Central Park bijvoorbeeld of het schaatsen op het Rockefeller Plaza. Maar vooral ook de trappen van het gebouw van de Verenigde Naties en de vele vlaggen. Sinds 1977 is er veel gebeurd op het gebied van de rechten van de vrouw. En tegelijkertijd moet er ook nog veel gebeuren. In 2008 maak ik namens de Nederlandse vrouwen deel uit van de Koninkrijksdelegatie aan de Verenigde Naties en zal daar mijn statement houden voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het is een grote eer om vrouwenvertegenwoordiger te zijn en een jaar lang een onderwerp aan te pakken dat leeft bij vrouwen in Nederland en de rest van de wereld. Hester Maij vrouwenvertegenwoordiger AVVN 2008
2
2. Manier van totstandkoming van het onderwerp Na mijn voordracht door de NVR eind 2007 heb ik een plan gemaakt om een gedragen onderwerp te kiezen voor mijn statement van de AVVN in oktober 2008. Gedurende de maanden januari, februari, maart en april heb ik met vele vrouwen gesproken, zowel in georganiseerd verband als bilateraal. Via bezoeken aan enkele organisaties, correspondentie over de mail, contacten met individuele vrouwen en gesprekken overal waar daar gelegenheid toe was heb ik gevraagd wat de belangrijke onderwerpen zijn die vrouwen of hen aangaat. Zowel professionele en privé meningen wilde ik horen. Mijn doel was om een door de Nederlandse vrouw gedragen onderwerp te kiezen. Immers ben je geen vrouwenvertegenwoordiger voor jezelf, maar namens de Nederlandse vrouwen. Dat gaf een hele lijst met onderwerpen als: - vrouwenrechten - emancipatie van de vrouwen en de lokale vooruitgang - financing of gender equality and the empowerment of women (het CSW onderwerp in 2008) - huiselijk geweld - prostitutie en mensenhandel - gezinshereniging - waardering van arbeid van vrouwen - zorg en arbeid - geweld tegen vrouwen - gelijke beloning - grass roots women - vrouwen in conflictsituaties - zwangerschapssterfte - gelijke verdeling taken mannen en vrouwen in relatie tot HIV/Aids (CSW onderwerp 2009) - participatie van vrouwen - reproductieve rechten - rechten van meisjes En algemene onderwerpen als: - milieu en duurzaamheid - water en drinkwater - handel en ontwikkeling - voedsel en protectie van grenzen - microkrediet - voeding: gemak, bereikbaar en goedkoop - duurzame energie - arbeidsongeschiktheid - informele economie - klimaat: water, voedsel, migratie - gezondheid - biomassa - water en sanitatie - armoede - landbouw en ontwikkelingssamenwerking Randvoorwaarden voor het kiezen van het onderwerp van mijn statement was voor mij ook dat het een aansprekend onderwerp moest zijn. Het onderwerp moest actueel zijn, liefst niet eerder 3
aangekaart door voorgangers, het moest bruikbaar zijn, zowel herkenbaar in een korte tekst als in een breed verband en vooral ook herkenbaar zijn in zowel lokaal, nationaal en internationaal verband. Uiteindelijk is de keuze in mei van 2008 gevallen op het onderwerp voedselcrisis en daarbij specifiek aandacht voor allerlei aspecten genoemd door de vrouwen(organisaties) als energie, quota, armoede, verbouwing, veiligheid, kosten, aanbod etc met daarbij de rol, risico’s en gevolgen voor vrouwen. Ik heb voor mijn statement wederom met verschillende vrouwen en vrouwenorganisaties gesproken over de invulling en hun mening over en ervaring met voedsel en de stijgende prijzen en de groter wordende schaarste. Vooral mijn spreekbeurten bij Agriterra (een Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking die gedragen wordt door verschillende maatschappelijke vrouwen organisaties van het platteland en het landbouwbedrijfsleven) en op de Vrouwendag van de Baha’i over mijn inbreng hebben mij extra input en energie gegeven. Verder heb ik veel beleidsmatige informatie ontvangen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Een statement houden in de Algemene Vergadering van de Verenigd Naties in New York is een eer. Maar aan een korte tekst waar verder niets mee gebeurt heeft niemand iets. Vandaar dat ik niet alleen gekozen heb voor een statement, maar ook voor deze uitgebreidere rapportage waarin al mijn bevindingen en zoveel mogelijk informatie die ik in een klein jaar heb ontvangen over het onderwerp is verwoord.
4
3. Inleiding Waarom is de voedselcrisis met de stijgende voedselprijzen en de steeds groter wordende tekorten een onderwerp dat door een vrouwenvertegenwoordiger in de derde commissie besproken moet worden? De voedselcrisis treft immers iedereen. Man en vrouw, kind en oudere allen worden getroffen door de voedselcrisis. Toch hebben vrouwen meer ‘last’ van de voedselcrisis, en sterker, meer invloed op de oplossing van de bestrijding van de voedselcrisis dan wie dan ook. Om te beginnen wordt in een groot deel van de wereld, met name in Afrika en Zuidoost Azië 80 tot 90% van de voedselproductie verzorgd door vrouwen. Omdat vrouwen ook het voedsel kopen en bereiden ervaren zij direct de gevolgen van de hoge voedselprijzen en toenemende voedseltekorten. Ook hebben honger en armoede grote gevolgen voor de positie van de vrouw. In de millenniumdoelstellingen zijn afspraken gemaakt over de bestrijding van honger en over rechten van vrouwen. In millenniumdoelstelling 1 is afgesproken dat in 2015 het percentage mensen dat in extreme armoede leeft ten minste met de helft is teruggebracht ten opzichte van 1990. En in 2015 moet dan ook het percentage mensen dat honger lijdt zijn gehalveerd. In 1990 was eenderde van alle kinderen onder de vijf ondervoed. Wanneer de voedselproblematiek niet wordt aangepakt zal millenniumdoelstelling 2 waarin is afgesproken dat alle jongens en meisjes in 2015 naar school gaan niet worden gehaald. Met name meisjes zullen op het land moeten gaan werken en kunnen daardoor niet naar school. Millenniumdoelstelling 3 waarin ‘de discriminatie en achterstelling van vrouwen moet worden teruggedrongen’ zal ook niet worden gehaald. In millenniumdoelstelling 5 is afgesproken dat moedersterfte in 2015 met driekwart moet zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. Honger en armoede zullen ervoor zorgen dat dit doel niet gehaald wordt. Deze millenniumdoelstellingen die specifiek ingaan op achterstanden en rechten van vrouwen zijn niet voor niets afgesproken. Het is juist in het belang van vrouwen dat de voedselcrisis en de stijgende voedselprijzen worden aangepakt, omdat anders andere achterstanden en rechten van vrouwen in het geding komen. Want voedseltekorten en stijgende voedselprijzen houden de verschillen in gelijkheid tussen mannen en vrouwen in stand of versterken die juist en omgekeerd geldt ook dat gendergelijkheid de productie van voedsel stimuleert en zelfs voedseltekorten kan tegengaan. In deze rapportage wil ik vooral opschrijven wat ik allemaal ben tegengekomen over de voedselcrisis en de stijgende voedselprijzen in rapporten, op websites en welke informatie ik van vele vrouwen en vrouwenorganisaties ik heb ontvangen. Achtereenvolgens heb ik eerst de oorzaken van de voedselcrisis en de stijgende voedselprijzen opgeschreven, gevolgd door de risico’s voor vrouwen. En natuurlijk ben ik ook een heel hoop oplossingen tegengekomen. Van al deze informatie heb ik een statement van circa 7 minuten geschreven. Deze is bij deze rapportage gevoegd. 5
4. Oorzaken De oorzaken van de voedselcrisis met de stijgende voedselprijzen en de voedseltekorten zijn heel divers. In al mijn gesprekken en in de rapporten en teksten die ik gelezen heb ben ik de volgende opsomming aan oorzaken tegengekomen: Veranderende klimatologische omstandigheden Of het klimaat verandert is een vraag die nog niet wetenschappelijk is vastgesteld. Wat wel kan worden geconstateerd is dat door wisselende weersomstandigheden, bijvoorbeeld droogte of extreme neerslag, oogsten over de hele wereld kunnen mislukken. Met name rijst, tarwe en graan hebben de afgelopen decennia verschillende opbrengstdalingen ondervonden door met name droogte. Deze schommelingen in de opbrengst beïnvloeden de prijs in jaren van schaarste negatief. Ziekte en insectenplagen bij gewassen Een uitbraak van insecten, een bacterie of een virus is desastreus voor de opbrengst van gewassen. In grote gebieden kunnen oogsten daardoor verloren gaan wat schaarste en honger tot gevolg heeft. Sprinkhanen in noordelijk Afrika zorgen eens per zoveel jaar voor totale vernietiging van de oogst. Maar ook virussen die niet-resistente gewassen aantasten kunnen voor grote verloren oogsten zorgen. Ziekten en insectenplagen zijn moeilijk voorspelbaar en moeilijk te bestrijden waardoor zij zeker op korte termijn de prijzen kunnen opdrijven. Verwaarlozing van de agrarische sector Investeren in de agrarische sector en in landbouwgronden is essentieel voor het in stand houden van de voedselproductie. Economisch gewin en woongenot komen vaak voor aandacht voor voedselproductie. Ook in Nederland wordt te snel geroepen dat landbouwgronden best gebruikt kunnen worden voor woningbouw, natuurherstel of recreatie en wordt er te weinig nagedacht over de totale gevolgen voor de voedselproductie. Ook overheden investeren over het algemeen makkelijker in andere industrieën dan in de agrarische sector.
Effectief gebruik landbouwgrond Slecht gebruik van landbouwgronden zorgt voor verarming van de grond en derhalve voor meer vraag naar landbouwgronden. Een goed oud Hollandse wijsheid dat zegt dat je nooit twee jaar achter elkaar hetzelfde product op dezelfde grond moet verbouwen geldt nog steeds. In Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse landen kapt men, nadat na enkele jaren bebouwing een stuk land is uitgeput gewoon een ander stuk bos om de oogst te verzekeren. De productie wordt hier niet beter van en de gevolgen voor het milieu zijn desastreus. Hoge energieprijzen Voor het produceren van voedsel is energie en mest nodig. Juist deze twee zijn de afgelopen jaren flink gestegen. De wereldbank schat in dat ongeveer 15% van de gestegen voedselproductie-prijs kan worden toegeschreven aan deze hogere kosten voor energie en mest. De extra vraag naar biobrandstof versterkt de prijsstijging alleen maar. 6
Vraag naar biobrandstof De vraag naar biobrandstof (bio-ethanol en biodiesel) wordt gezien de energievraag en de vraag naar milieuvriendelijke brandstoffen steeds groter. Bio-ethanol wordt gemaakt uit onder andere suikerriet en mais en biodiesel wordt gemaakt uit onder andere koolzaad en soja. Productie van biobrandstof beïnvloedt de voedselprijzen en productie op drie manieren. Op de eerste plaats kan het land niet voor voedselproductie gebruikt worden. Daarnaast wordt door gebruik van voedsel voor biobrandstof de vraag naar voedsel groter en derhalve de prijs hoger. En graan dat gebruikt wordt voor biobrandstof wordt niet gebruikt voor voedsel. Daling van de wereldvoedselvoorraad De totale voorraad van bijvoorbeeld rijst en tarwe is afgenomen, onder andere door stijging van de kosten voor opslag, een toename van het aantal exporterende landen en bijvoorbeeld landbouwhervormingen in Europa, de VS en China. De vraag naar rijst en tarwe neemt toe daar waar de voorraad afneemt, wat prijsstijgingen tot gevolg heeft. Speculatie op deze schaarste zorgt voor een nog grotere prijsstijging. Stijging van voedselconsumptie in opkomende landen Landen als China en India zijn economisch groeiende landen. De welvaart neemt toe en derhalve ook de vraag naar luxe en meer voedsel. Met name de verschuiving van de vraag van groente naar vlees drijft de voedselprijzen op. Voor 1 kilo rundvlees is volgens de FAO 7 tot 8 kilo graan nodig. De Chinese vleesproductie is de afgelopen 15 jaar verdubbeld. Ook ligt het in de verwachting dat de vraag naar graan door de toename van de vleesvraag in ontwikkelingslanden tot 2050 zal verdubbelen. Stijging wereldbevolking Op dit moment leven er circa 6 miljard mensen op aarde, waarvan er nu al 1 miljard dagelijks honger lijden door voedseltekorten en te duur voedsel. In 1950 telde wereldbevolking 2,5 miljard mensen en de verwachting is dat in 2050 de totale wereldbevolking zal stijgen naar 9 miljard mensen. De universele toegang tot voedsel zal afnemen. Door voedseltekorten zal de prijs van voedsel stijgen. Armoede zal wereldwijd toenemen en de economische groei zal afnemen wat voor politieke onrust zal zorgen. Handelsbelemmeringen Een open markt is altijd het beste middel voor een evenwichtige prijsverhouding van de voedselproducten. De handelsbelemmeringen, ook van de Europese Unie, beschermen voor de korte termijn de agrariërs, maar zorgen voor een hogere wereldprijs en weinig creativiteit in marktwerkingen. Subsidiëring van de agrarische sector is prima bij schaarste, maar mag nooit leiden tot grote overschotten. Europese boterbergen, melkplassen en olijfplassen gaven aan hoe het niet moet. 7
Bescherming door overheden van eigen agrarische sector voor ‘vijandige’ invloeden van buiten of eenzijdige handelsbelemmeringen is echter wel noodzakelijk. Ook speculatie al dan niet als gevolg van handelsbelemmeringen drijven voedselprijzen op. Grondspeculatie Door de voedselcrisis worden vruchtbare landbouwgronden steeds meer opgekocht. In Afrika en Latijns-Amerika is al meer dan 15 miljoen hectare en weidegrond opgekocht door andere landen en buitenlandse bedrijven. 15 miljoen hectare komt overeen met een kwart van het hele landbouwareaal. (meer info op o.a. http://www.mo.be) De voedselcrisis wakkert de internationale koopwoede aan. Lokale boeren krijgen daardoor minder kans om in de behoefte van de lokale markt te voorzien en eigen grond te bezitten.
8
5. Risico’s voor vrouwen Instabiele infrastructuren Voedselrellen in 40 landen sinds vorig jaar oktober geven instabiliteit en kunnen politieke onrust en migratie tot gevolg hebben. Of zoals Kofi Annan het verwoordde: ‘Voedselgebrek en honger kan grote maatschappelijke instabiliteit veroorzaken, regeringen zullen omver geworpen worden, het zal ons allemaal raken.’ Instabiliteit, economische en politieke onrust en migratie van bevolkingsgroepen als gevolg van voedseltekorten verslechtert juist ook de positie van de vrouw. Immers een belangrijke basis voor het slagen van gelijke rechten van mannen en vrouwen is een stabiele infrastructuur (zowel bestuurlijk als economisch en facilitair). De voedselcrisis geeft instabiliteit in deze voor vrouwenrechten noodzakelijke en voorwaardelijke structuren. Krappe arbeidsmarkt We zien dat de stijgende voedselprijzen in diverse landen waaronder ook Nederland tot gevolg heeft dat de inflatie toeneemt en de koopkracht vermindert. De economische groei van landen komt daarmee onder druk te staan en arbeidsmarkten worden krapper. Met name vrouwen hebben meer mogelijkheden en kansen op gelijke behandeling in een groeiende economie dan in een stilstaande of krimpende economie. Kortom, groot risico op stilstand of zelfs achteruitgang in de emancipatie van vrouwen. Discriminatie op de arbeidsmarkt zorgt er in de hele wereld voor dat vrouwen minder geld hebben om goed of duurder wordend eten te kopen. Niet naar school Met name in ontwikkelingslanden gaan weer minder meisjes dan jongens naar school en worden internationale afspraken over het inhalen van deze achterstanden niet gehaald doordat veel meisjes op het land of in de huishouding werken. Noodzakelijk werk in de landbouw om eigen voedsel te produceren en te verwerken stimuleert het thuishouden van meisjes. En, meisjes en jonge vrouwen (evenals jongens) die wel naar school gaan zullen minder presteren als gevolg van honger door voedseltekorten. Kortom, er zullen minder meisjes naar school gaan mede door voedseltekorten. Gezondheid Met name in ontwikkelingslanden zijn het de vrouwen wel het voedsel bereiden, maar die het laatste eten. Mannen en kinderen krijgen eerst te eten. Daardoor blijft het minst voedzame eten over voor de vrouw. Bij schaarste zullen vrouwen nog meer geneigd zijn om de man en de kinderen genoeg eten te geven. Juist wanneer vrouwen zwanger zijn of borstvoeding geven zal de aanslag op hun lichaam en gezondheid groot zijn. Ook voor vrouwen die ziek zijn of HIV hebben is slecht of weinig voeding gevaarlijk. De kans op het krijgen van Aids bij HIV besmetting is bij slecht of weinig voedsel groter.
9
6. Oplossingen Wat moet er gebeuren? Er is geen makkelijke en eenduidige oplossing voor het oplossen van het voedseltekort en het stoppen van de stijging van voedselprijzen. Er zijn wel vele ideeën en een aantal concrete plannen waar nog niet aan gewerkt wordt omdat er nog geen draagvlak of akkoord voor is. Het falen tijdens de Wereld Handels Organisatie-top is daar een schrijnend voorbeeld van. Om echt succes te boeken bij het oplossen van de voedselcrisis wordt door velen aangegeven dat er geïnvesteerd moet worden in oplossingen die specifiek gericht zijn op vrouwen. Immers, de rol van de vrouw in de landbouw voedselproductie en voedselverwerking is erg groot en van cruciaal belang en dient versterkt te worden. Hier ben ik de volgende oplossingen tegengekomen: Eigendomsrechten Vrouwen in het bijzonder in ontwikkelingslanden meer eigendomsrechten toekennen door een uniforme aanpak voor het recht op land voor vrouwen te bewerkstelligen. Directe implementatie van artikel 14 van de CEDAW Conventie dus. Onderwijs en kennis Vrouwen voldoende toegang geven tot onderwijs en vrouwen gericht betrekken in het verspreiden en gebruiken van landbouwtechnologie. Dit voorkomt armoede en honger. Hierbij maak ik de vergelijking met de Nederlandse Modelboerderijen aan het begin van de 20e eeuw. Toegang tot landbouwmiddelen en landgebruik Garanderen dat vrouwen gelijke toegang hebben tot landbouwmiddelen en landgebruik. Gelijke behandeling Inzetten op gelijke behandeling van vrouwen en meisjes bij de toegang tot hulpbronnen zoals water, technologie, kredietverlening en besluitvorming. Een plek aan de onderhandelingstafel Wereldwijd uitvoering geven aan resolutie 1325 van de veiligheidsraad die spreekt over het recht op een gelijke plek aan de onderhandelingstafel bij de inrichting van de samenleving die betrekking heeft op gelijkheid, ontwikkeling en vrede. 10
Nog enkele korte en lange termijn oplossingen Korte termijn oplossingen die ik in een speech van Laura Turquet van ActionAid tegenkwam en specifiek op vrouwenrechten gericht zijn zijn: - Overheden moeten in hun beleid en maatregelen in het kader van de voedselcrisis rekening houden met de verschillen in situaties en behoeften van mannen en vrouwen. - Donoren en regeringen moeten gezamenlijk meer geld uittrekken voor sociale en beschermende maatregelen zoals gratis schoolmaaltijden, publieke voedseldistributie en werkgelegenheid om de 1,7 miljard mensen te helpen die volgens ActionAid nauwelijks tot geen toegang tot voedsel hebben. Deze maatregelen moeten vooral gericht zijn op het verkrijgen van een eigen inkomen en toegang tot hulpbronnen voor vrouwen. - Donoren en regeringen moeten met name vrouwen de financiële middelen geven of hen subsidiëren om zaden te kopen voor het volgende oogstseizoen. - Overheden moeten programma’s voor flexibele microkredieten ontwikkelen voor met name arme vrouwen, ook in agrarische gebieden. - Overheden moeten zorg dragen voor de financiële middelen die toegang tot voedsel mogelijk maakt voor zowel mannen als specifiek ook vrouwen. Maatregelen voor de langere termijn: - Er moet een strategie worden ontwikkeld in samenwerking met vrouwen uit alle geledingen om tot een duurzame voedselzekerheid te komen, waarbij lokale oplossingen de voorkeur hebben. Kennis van de lokale natuurlijke omstandigheden en lokale voedselsoorten die veelal verbouwd worden door vrouwen moeten onderdeel van deze strategie zijn. - Rechten van vrouwen op eigen grond en toegang tot bronnen meer promoten en beschermen. Wetgeving die vrouwen recht geeft tot eigendom van land moet worden geïmplementeerd. - Overheden en donoren moeten meer investeren in landbouw en ontwikkeling van het platte land. Verder ben ik de volgende algemene maatregelen tegengekomen die helpen om de voedselcrisis te bestrijden en de prijzen van voedsel laag te houden: Productiviteitsverbetering De opbrengst per hectare moet worden verhoogd door betere kennis van producten en productie. Duurzame productie van voedsel door beter gebruik van zaden, water en energie gecombineerd met kennis over grondgebruik en vraag leiden tot een hogere productie per hectare en tot een gerichte(re) aanbod van producten
11
Bescherming bieden tegen agressieve multinationals Bescherm internationaal kleine boeren en lokale producten tegen sommige agressieve multinationals en tegen het dumpen van producten. En tegelijk markten openstellen voor kleine bedrijven en niet alle rechten aan dit soort multinationals geven. Gerichte ontwikkelingshulp Stel wereldwijd gecoördineerd vraag-gerichte hulp en financiën ter beschikking. Ontwikkelingshulp wordt nog te veel gegeven vanuit de wensen en kennis van de gever. En Westerse oplossingen voor verbouwen van voedsel en onderhouden van materiaal werken vaak niet of slecht in niet-westerse landen. Geen vis, maar een hengel Stop incidentele hulp die vooral de gever een goed gevoel geeft maar geen resultaat boekt en breid hulp met structurele oplossingen uit. In plaats van gemodificeerde zaden die slechts 1 seizoen een product leveren is het nuttiger om zaden te doneren en te verspreiden die structureel bijdragen aan productie van voedsel. Investeren in water Blijven investeren in voldoende schoon water voor drinkwater én water voor productie van voedsel. Biobrandstof niet altijd Geen voedselgronden gebruiken voor biobrandstof wanneer dit armoede of honger tot gevolg heeft. Arme boeren in ontwikkelingslanden die biobrandstof produceren moeten dat wel kunnen blijven doen. Algemeen denk ik dat oplossingen in de aanbodkant makkelijker te realiseren zijn en meer kans van slagen hebben dan oplossingen in de vraagkant. Verder vinden vrouwen het belangrijk dat voor alle oplossingen geldt dat ze duurzaam en natuurvriendelijk worden uitgevoerd. Een prettige en gezonde leefomgeving waarbij natuurlijke producten en bronnen worden geconsumeerd en waarbij ook voor de toekomst voldoende mogelijkheden blijven bestaan is een belangrijke voorwaarde. Cradle to Cradle is het motto.
12
7. Conclusies Om invulling te geven aan de oplossing van de mondiale voedselcrisis moet de Task Force on the Global Food Crisis die is opgericht tijdens de High Level Conference on World Security in Rome in juni 2008 VN meer aandacht besteden aan de positie van vrouwen en meisjes. En de Task Force moet niet opnieuw gaan praten of weer rapporten gaan produceren, maar meteen bestaande initiatieven en nieuwe ideeën die goed zijn voor voedselproductie coördineren en tot uitvoering laten brengen. Uiteraard volgens het succesvolle concept van 1 gebouw, one building, zoals onze Nederlandse premier tijdens de MDG High-Level Event zei: ‘By coordinating the activities of governements and international organisators more closely and entering into new partnerships we can make development cooperations much more effective’. Voedsel is een basisbehoefte en overheden moeten samen met de landbouwsector hun best doen om mensen daarin te voorzien. Voedseltekorten en stijgende voedselprijzen houden de verschillen in gelijkheid tussen mannen en vrouwen in stand of versterken die juist. Ik denk dat een groot deel van de oplossing van de voedselcrisis juist ligt in maatregelen door en meer aandacht voor vrouwen en meisjes als het om voedselproductie gaat. Het is van groot belang om over te gaan tot actie. Het is toch opvallend dat we al decennia lang honger hebben op de wereld en dat we met z’n allen er maar steeds niet in slagen om dit probleem aan te pakken. Laat staan dat we het oplossen. We hebben het probleem wel benoemd. Zelfs in de millenniumdoelstelling nummer 1. Jammer dat er nog steeds te veel gepraat wordt en andere onderwerpen eerder en sneller aandacht krijgen. Er is wat mij betreft genoeg over geschreven en er is eigenlijk maar één oplossing: gewoon doen! Aan de slag dus!
8. Tot slot Het statement van de vrouwenvertegenwoordiger wordt gehouden in de Derde Commissie tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en de opening van deze Commissie startte vandaag. De voorzitter, van de Derde Commissie is onze Nederlandse ambassadeur, ZE Mr. F.A.M. Majoor, die dit jaar benoemd is in deze eervolle VN functie. De Derde Commissie is de Commissie waar onderwerpen als sociale ontwikkeling, vrouwenzaken, promotie en bescherming van de rechten van kinderen en mensenrechten aan de orde komen. Diverse rapporten worden behandeld en landen kunnen resoluties indienen. Tot mijn grote spijt moest ik wegens complicaties bij mijn zwangerschap mede op advies van Mira Woldberg van de Permanente Vertegenwoordiging met spoed terug naar Nederland, waardoor mijn statement op 13 oktober door Mr. Jeroen Steeghs van de PV is uitgesproken. De tekst van mijn statement is bij dit verslag gevoegd. Bronnen: Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken, NVR, Actionaid, tekst mrs Turquet voor VN, millenniumdoelen.nl, llink.nl, MO.be, vrouwenorganisaties in Nederland als Agriterra, Baha’i, Equality, UN.com Bijlage: Statement 13
Food scarcity and rising food prices endanger the position of women
Mr Chairperson, ladies and gentlemen, Women around the world, including in the Netherlands, are concerned about rising food prices and food scarcity. They are concerned about the effect on their standard of living and well-being. They are concerned about the effect on their immediate environment. And they are concerned about the knock-on effect on their own economic and social position. The causes of rising food prices are being extensively discussed at local, national, and international level. We all know that the causes are complex. They include climate change, plant diseases, the neglect of agriculture, high energy prices, and demand for biofuel. And while the world’s food stocks have been shrinking, food consumption has been growing – especially in countries with emerging economies. Population growth is another key consideration. The world’s population currently stands at six billion. By 2050, it will be nine billion. Yet one billion people are already going hungry because of food scarcity and high food prices. In the future, more people will lack food security. Food scarcity will push prices up. There will be more poverty. Economic growth will slow down. And one result will be political unrest. The majority of poor and excluded people are women so the food crisis is impacting disproportionately women by pushing more of them below the poverty line. In many parts of the world, especially Africa and Southeast Asia, women are responsible for eighty to ninety per cent of food production. And since women also buy and cook food, they directly experience the effects of high food prices and growing food scarcity. Hunger and poverty have a serious impact on the position of women. If we don’t tackle hunger, we won’t achieve Millennium Development Goal number three, which seeks to eliminate discrimination against women. Let me address two examples. 1. Since October of last year, there have been food riots in forty countries, causing instability and increasing the likelihood of political unrest and migration. Kofi Annan warned that food scarcity and hunger could cause serious social instability. He said that governments would be deposed, and that the crisis would affect us all. Mr Chairperson, When food scarcity causes instability, unrest and migration, women are the first to suffer. An important basis for achieving equal rights for women is a stable infrastructure: good governance, a stable economy, and access to basic amenities. The food crisis has destabilised this basis. A second example. In developing countries, especially, fewer girls than boys go to school. Some countries are failing to achieve international targets for school attendance by girls because too many of them are working on the land or doing domestic work. When people have to produce their own food, girls tend to be kept at home. And even if they do go to school, girls and young women – just like boys – tend to perform worse when they are hungry. In short, one of the consequences of food scarcity is that fewer girls will go to school. 14
What can we do? There is no easy or straightforward solution for rising food prices and food scarcity. There are a lot of ideas and some specific plans, which have not yet been developed because they don’t yet enjoy broad-based support or agreement. The failure to reach agreement at the World Trade Organisation summit is a missed opportunity in this respect. Mr Chairperson, I would like to propose that we start making a number of commitments today: • give women, especially in developing countries, more property rights by ensuring equal access to land ownership for men and women. Implementing Article 14 of the CEDAW convention is key; •
give women adequate access to education and engaging them in training in and the distribution of agricultural technology. This will help prevent poverty and hunger;
•
guarantee women equal access to agricultural resources;
•
provide women and girls with equal access to resources like water, technology and credit, as well as an equal voice in decision-making;
Women play a crucial role in agriculture, food production and food processing, and to be able to play this role we need to strengthen their position by eliminating existing discriminatory practises and legislation. Making a new start also means: • protect small scale farmers and local products against dumping and the activities of aggressive multinationals; and at the same time, opening markets to small scale farmers and refraining from favouring multinationals; •
provide coordinated, demand-driven assistance and financing at international level. Development assistance is still too often driven by the wishes and expertise of the donor.
•
extend assistance with structural solutions and discontinuing incidental assistance without results. Instead of donating modified seeds that will yield only one harvest, we should donate seeds that will contribute structurally to food production. In other words, besides giving people fish, we should give them a fishing rod;
•
continue to invest in clean water for drinking and water for producing food;
And lastly: • carefully review the effects of large scale production of crops for use as biofuel. In June 2008, the High-Level Conference on World Food Security, held in Rome, established a task force to help solve the global food crisis. The task force presented its report and now it needs to coordinate and implement it as soon as possible while taking due account of the rights of women 15
and girls. In implementing the plan it should also make use of the successful ‘Delivery as One’ concept. As the Dutch Prime Minister said at the MDG high-level event: ‘By coordinating the activities of governments and international organisations more closely and entering into new partnerships, we can make development cooperation much more effective.’ Food is a basic necessity, and governments need to do their best to make sure people have access to it. Food scarcity and rising food prices maintain or strengthen inequality between men and women. For this reason, I would ask you all to devote more attention to women and girls when developing national and international policies on food production. Thank you. Hester Maij Dutch women’s representative to the UN General Assembly 2008
16
