VERSLAG VAN DE VERENIGDE VERGADERING OP 23 MEI 2013 VV: 20 juni 2013
Aanwezig:
mevrouw mr. A.W. Bom-Lemstra, voorzitter; de heren A. van den Berg, J.W.A. van Olphen, A.G. Wiegman en mevrouw I.J.A. ter Woorst, hoogheemraden; mevrouw M. Ammerlaan-Romeyn, de heren J.M. Batist, J.B. van den Berg, drs. B. Canton, dr. ir. G.P.J. Dijkema, mevrouw N.J. Dijkshoorn-van Dijk, de heer P. van der Ende mevrouw drs. J. Engels, mevrouw drs. M.J. Hilders, de heren ir. L.P.I.M. Hombergen, J. de Hoog, J. de Jong, mevrouw drs. A.C.J. Jans RC, de heren C. Kuijvenhoven RA, dr.ir. A.J. Middendorp, drs. L.W. Nanninga, J.Th. Overmeer, drs. A.P. Ranner, ir. J.A.A.M. van Rossum, mevrouw dr.ir. M.P.M. Ruijgh-van der Ploeg, de heren drs. M. Smits, B.E. van der Velde en ir. G.A. van der Wedden, hoofdingelanden; de heer mr.drs. P.I.M. van den Wijngaart, secretaris; de heer H.M.J. Hoogweg, griffier.
Afwezig:
de heer mr. M.A.P. van Haersma Buma, dijkgraaf, de heren mr. P. van den Berg en R. Reijn, hoofdingelanden.
Opening De voorzitter opent om 9.00 uur de vergadering. 00.a
Onderzoek geloofsbrieven
De heer Wiegman deelt namens de commissie voor het onderzoek van de geloofsbrieven mee dat de geloofsbrieven van mevrouw drs. J.P. Jansen Verplanke zijn onderzocht en in orde bevonden. Mevrouw Jansen Verplanke kan worden toegelaten als plaatsvervangend lid van een commissie. Mevrouw Jansen Verplanke legt in handen van de voorzitter de verklaring en belofte af. De voorzitter wenst mevrouw Jansen Verplanke geluk met haar benoeming en overhandigt haar een boeket bloemen. 01.
Vaststelling agenda
De heer Middendorp vraagt om bespreking van de stukken onder 06.05 en 06.08. De heer Nanninga wil in de commissie Waterkwaliteit vragen stellen over 06.05. De voorzitter zegt toe dat de stukken onder 06.05 en 06.08 in commissoriaal verband aan de orde zullen komen. De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 02.
Notulen VV van 25 april 2013
Deze notulen worden ongewijzigd vastgesteld. 03.
Mededelingen
Bericht van verhindering is ontvangen van de dijkgraaf, de heer Van Haersma Buma en voorts van de heren P. van den Berg en Reijn.
2
Dinsdag 28 mei vindt een extra vergadering plaats van de commissie Waterkwaliteit, over Aquon. De voorzitter van het nieuwe DB van Aquon en de verandermanager van Aquon zullen daarbij aanwezig zijn. 04.
Insprekers
Van het spreekrecht wordt geen gebruik gemaakt. 05.
Vragenrondje
Vraag van de fractie van het CDA over vervanging van het beeldje van prinses Beatrix De heer Smits weet dat de opvolger van koningin Beatrix een grote betrokkenheid heeft bij water. Hij verwachtte eigenlijk dat het hoogheemraadschap als eerste iets had gedaan om zijn aanwezigheid in de vergaderzaal te realiseren. Hij ziet echter nog steeds het beeldje van Beatrix. De voorzitter wordt door de secretaris-directeur ingefluisterd dat de dijkgraaf ermee bezig is. Zij verwacht dat dit in een volgende vergadering al te zien zal zijn. 06.
Stukken ter kennisname
De stukken onder 06.01 t/m 06.08 worden voor kennisgeving aangenomen. Het stuk onder 06.09 wordt in handen van D&H gesteld. De stukken onder 06.05 en 06.08 worden doorgeleid naar de commissie. 07.
Ingekomen stukken
De stukken onder 07.01 t/n 07.04 worden voor kennisgeving aangenomen. Bespreekstukken B.06. Eindrapportage van de onderzoekscommissie PPH/AHR De heer Kuijvenhoven meent dat goed werk is verricht, met een gedegen aanpak. Er is een hele poos aan gewerkt, maar in die tijd is er ook veel gebeurd. Er is een fors aantal conclusies en aanbevelingen omschreven. In de begroting 2013 is al een wijziging in de afschrijvingssystematiek opgenomen, waardoor minder lasten ten laste van de resultaatrekening komen. Dat zou repercussies moeten hebben voor de tarieven. Zijn fractie onderstreept graag de aanbeveling om het assetmanagement aandacht te geven. Daarin ligt zijns inziens de sleutel voor een gezamenlijke aanpak en een nauwere betrokkenheid van de Verenigde Vergadering. Graag ziet hij de lijst met afspraken die moet voortvloeien uit de aanbevelingen tegemoet. De heer Batist komt tot de conclusie dat Delfluent een betrouwbare partner is gebleken. Het beoogde voordeel lijkt te zijn gerealiseerd. Exploitatielasten en beschikbaarheid lijken ook binnen de doelstellingen gerealiseerd te zijn. Naar aanleiding van de conclusies 2 en 4 en de daarbij behorende aanbevelingen vraagt hij zich af welke mogelijkheden Delfland heeft met de genoemde meetinstrumenten. Is er contractuele ruimte om daar iets mee te kunnen doen? Volgens CBS-gegevens uit 2011 is er in Nederland een zuiveringscapaciteit van 24 miljoen eenheden, waarvan slechts 10 miljoen bij de overheden of waterschappen. Van de overige 14 miljoen bevindt 2½ miljoen zich in Zuid-Holland. In de Harnaschpolder worden 1,4 miljoen eenheden gezuiverd, dus er blijft nog flink wat over dat ook zou kunnen worden binnengehaald. Er is een groot potentieel aan afvalwater dat bedrijven zelf zuiveren, maar dat ook bij een van de zuiveringsinstallaties van Delfland gezuiverd zou kunnen worden. Hij acht het zinvol om hiernaar onderzoek te doen. Er worden opnieuw, via Brussel, openingen gemaakt voor partijen om af te haken, hoewel de manier waarop in eerste instantie een lapmiddel lijkt. Hij zal de VV-leden een site daarover sturen. Bedrijven zouden hun afvalwater moeten kunnen laten zuiveren bij de waterschappen, maar door het vastleggen van allerlei tarieven doen zij dat misschien niet, maar in eigen beheer, omdat dit goedkoper is, terwijl bij de waterschappen wellicht een overcapaciteit is.
3
Mevrouw Hilders heeft waardering voor de inzet van de commissie. Wel concludeert zij dat de rapportage geen cijfers bevat, zodat conclusies en aanbevelingen niet getoetst kunnen worden door VV-leden die geen deel hebben uitgemaakt van de commissie. Zij gelooft wel dat de commissie naar eer en geweten haar werk heeft gedaan, maar ook de verdeling van de risico’s is nu niet inzichtelijk. De veertien doorgevoerde wijzigingen sinds het eerste contract worden zeer summier beschreven. Zij vraagt om cijfers en onderbouwing voor iedereen beschikbaar te maken. Ook in de vorige vergadering moest zij vaststellen dat keuzes niet werden onderbouwd en beargumenteerd. Het lijkt haar fractie beter de rapportage voor kennisgeving aan te nemen en de commissie te verzoeken alsnog aanvullende cijfers te leveren. Het DBFO-contract laat ruimte voor innovatieve ontwikkelingen, maar volgens de commissie kan het beter. Hoe denkt het college de aanbevelingen over innovaties op te volgen? Zij informeert vervolgens naar de herkapitalisatie van de bestaande leningen. De rentestanden zijn op het ogenblik heel laag, dus het zou een goed idee kunnen zijn om daar vaart mee te maken. De restwaarde is op nul gesteld, maar de grond is daarin niet meegenomen. Na afloop van het contract kan de installatie nog vijf jaar worden gebruikt. De restwaarde kan misschien hoger worden vastgesteld, zodat de afschrijvingen omlaag kunnen. De fractie van de VVD zou graag een exemplaar ontvangen van de beknopte samenvatting van het contract (aanbeveling 6.2). De heer Canton brengt naar voren dat dagelijks vogels, vissen en andere dieren sterven aan onvoldoende gezuiverd afvalwater dat Delfland de zee in laat stromen. De waterzuiveringsinstallaties onder beheer van Delfluent stoten naar schatting elke dag een vijf kilometer lange stroom aan dodelijke microplastics uit. Van 260 diersoorten is vastgesteld dat zij plastic zwerfvuil opeten of erin verstrikt raken, met verminderde voortplanting, wonden, zweren en de dood als gevolg. Gegevens over microplastic, in veel gevallen onzichtbaar klein, zijn er niet. Juist daarom acht hij innovativiteit en zorgvuldigheid bij de afvalwaterzuivering van groot belang. In het rapport staan verstandige aanbevelingen. Het is goed dat het college komt met een plan van aanpak. Voor de toekomst is vooral van belang hoe wordt omgegaan met de zuidelijke installaties in Delfland. Het DBFO-contract houdt in dat Delfland het ontwerpen, bouwen, financieren en operationeel beheer uit handen geeft aan een marktpartij. Als die marktpartij grosso modo dezelfde kwaliteit levert is daar niets mis mee, maar het gaat om een contract dat dertig jaar loopt, met een partner waarvan de aandelen vooral in het bezit zijn van drinkwaterbedrijven, wier belangen niet volledig parallel lopen aan die van Delfland. Het op afstand zetten van kerntaken betekent dat er veel tijd overheen gaat voordat bij Delfluent een besluit wordt genomen over wensen van Delfland, dat misschien ook niet conform de wens van Delfland is of er misschien zelfs rechtstreeks tegenin gaat. Er wordt geknabbeld aan het op een democratische wijze besluiten over de afvalwaterzuivering. Strategisch omgaan met het bezit van Delfland is een wezenlijk andere insteek dan het zo goedkoop mogelijk laten draaien van de zuiveringsinstallatie. De fractie van de PvdD acht het met, maar ook zonder DBFO-constructie noodzakelijk over de grenzen van de eigen organisatie heen te kijken en op ketenniveau te opereren. Verstandig vermogensbeheer moet de verbindende schakel vormen tussen het langetermijnbeleid van de organisatie en het beheer van het bezit. Hoe dan ook heeft Delfland niet meer de volledige macht zoals het die had toen het de zuiveringsinstallaties zelf beheerde. In de notulen van de commissie Waterkwaliteit staat dat “de strekking van de aanbeveling van de Onderzoekscommissie betrekking heeft op de verdere ontwikkeling van strategisch assetmanagement.” Vorig jaar vroeg zijn fractie naar microplastics in het water van Delfland. Geantwoord werd dat nog geen onderzoek had plaatsgevonden naar microplastics in stedelijk afvalwater, effluenten van zuiveringsinstallaties en oppervlaktewater. Op basis van recente informatie was geconcludeerd dat er onderzoek zou moeten worden gedaan, door de STOWA of een ander onderzoeksinstituut. Hij vraagt of reeds een onderzoek is gestart naar microplastics in Delflandse wateren, of de zuiveringsinstallatie die door Delfland is ontworpen, gebouwd en gefinancierd microplastics uit het water kan filteren en wanneer onderzoeksresultaten beschikbaar komen en oplossingen worden aangedragen. Kan Delfland deze oplossingen dan op een redelijke termijn laten doorvoeren in de dagelijkse praktijk van de waterzuiveringsinstallaties beheerd door Delfluent?
4
De heer Middendorp is onder de indruk van het uitgebreide rapport, maar zoals gebruikelijk enigszins kritisch over de positieve toon die wordt aangeslagen. Hij valt mevrouw Hilders bij met de constatering dat er weinig cijfers in staan. Komt er, bijvoorbeeld, nog een vertrouwelijk stuk? Een aantal keren wordt gemeld dat een aanvaardbaar rendement wordt gehaald, maar er wordt geen cijfer genoemd. Zijn fractie was er niet van op de hoogte dat er onderbenutting dreigt. Geprobeerd moet worden zo goed mogelijk te managen. Als onderbenutting leidt tot een stijgende prijs is dat een punt van zorg. Hij legt een verband met de jaarlijkse toename van de leasekosten met 2,5 miljoen en het “redelijk rendement”, dat in de commissie 17% bleek te zijn. Naar zijn mening dient men bij dergelijke langjarige contracten samen de trap op en samen de trap af te gaan. Het mag niet alleen het probleem van Delfland zijn. Terwijl de zuiveringsinstallatie er al een aantal jaren staat, stelt de commissie dat het misschien een goed idee is om te benchmarken met de regio Zuid. Een beter idee lijkt hem om te benchmarken met een afvalwaterzuiveringsinstallatie die net zo modern en van dezelfde om vang is als die in de Harnaschpolder. De installaties in Zuid zijn van een andere orde dan die in de Harnaschpolder. Bij Waternet in Amsterdam staat wel zo’n soort zuivering. Hij neemt aan dat binnen een jaar een benchmark zou kunnen worden uitgevoerd. Het rapport staat of valt met het actieplan om alle aanbevelingen uit te voeren. Wanneer denkt het college dit actieplan te kunnen agenderen voor de commissie? Hij was zich er niet van bewust dat microplastics ook in de waterzuivering een probleem waren. De ontwikkelingen in de procestechnologie van de waterzuivering zijn al een aantal jaren in een enorme stroomversnelling. De Harnaschpolder is gebouwd op basis van bewezen technologie, maar het duurt misschien niet lang meer voordat Delfland enorm veel spijt heeft, want het zit misschien nog 25 of 30 jaar vast aan een technologie die verouderd is. Enkele jaren geleden wilde de toen verantwoordelijke portefeuillehouder niet meedoen aan de ontwikkelingen in de Energiefabriek van andere waterschappen, vanwege de kosten. Hoe denkt het college innovaties op allerlei punten door te voeren? Wellicht komt er een wetswijziging die het mogelijk maakt producten van de afvalwaterzuivering te vermarkten. Aan het eind van de looptijd van het contract komt geld vrij uit de garantievoorziening onderhoud en vernieuwing, dat misschien nu alvast kan worden gebruikt voor innovatie. Wel wijst hij erop dat als zo’n innovatie rendement oplevert dat ten goede komt aan Delfluent. Uiteraard moet er een goede zakelijke verhouding zijn, dus hij vraagt niet om het contract open te breken. Hij zou zich echter kunnen voorstellen dat Delfluent een proefinstallatie start op het grote terrein dat het ter beschikking heeft. De heer J. van den Berg vindt de rapportage indrukwekkend, al zou die op sommige punten nog wat helderder en meer onderbouwd kunnen zijn. Er wordt gewag van gemaakt dat Delfland in de jaren ’90 de goedkoopste zuivering leverde, maar resultaten uit het verleden bieden niet altijd een garantie voor de toekomst. Hij is van oordeel dat na de overname heel goed moet worden toegezien op de staat van onderhoud van de installatie, want die moet nog lang mee kunnen, waardoor de afschrijvingstermijn ook wordt verlengd en de kosten lager worden. Ook het capaciteitsprobleem zal niet vanzelf worden opgelost. Het aanbod blijkt niet zonder meer elk jaar groter te worden. Hij hoort graag of met de bestaande installatie kan worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. De heer Nanninga merkt op dat het DBFO-project het duurste project van Delfland is. Zijn fractie kwam op 1,4 miljard kosten voor de komende tijd. Een gast in de commissie dacht dat het nog veel meer zou worden. Naar zijn idee moeten de werkzaamheden van de commissie op de een of andere wijze worden voortgezet. De VV zal wel met grote regelmaat worden geïnformeerd over de PPS. Hij wacht het plan van aanpak af. Hij dankt de commissie voor haar werkzaamheden. Hij prijst hoogheemraad Bom, die alles heeft gedaan om de commissie Waterkwaliteit te overtuigen van het nut van de samenwerking met Delfluent. Hij heeft ook waardering voor alle leden van de commissie. Hij sluit af met een adagium dat van de heer Ranner zou kunnen zijn: Vertrauen ist gut aber Kontrolle ist besser. De heer Dijkema heeft ook veel waardering voor het werk van de commissie. Zijn fractie is ingenomen met de discussie, die nog zal worden voortgezet.
5
Als bijlage is de VV gestuurd het stuk Delfland en het AHR-project Eerste PPS-constructie in waterschapsland, waarin de ontwikkeling van het AHR-project vanaf de beginjaren ’80 wordt geschetst, met de zich tegelijkertijd ontwikkelende organisatie en cultuur van Delfland en zijn bestuur. Duidelijk wordt dat Delfland in een complex speelveld met veel actoren laveert tussen gemeenten, met of zonder grondposities, een soms bemoeizuchtige provincie en een soms meewerkend of meebuigend ministerie van Verkeer en Waterstaat. Ook in die jaren had de toenmalige VV meermalen het gevoel niet tijdig en voldoende geïnformeerd te worden. Hij constateert dat in de afgelopen tien jaar de cultuurverandering in Delfland is doorgegaan. Het gepercipieerde informatietekort, zo dat al bestond, is een heel stuk gedicht. Hij stelt vast dat aanbeveling 1 ontbreekt. Hij adviseert om het werk van de commissie te bundelen in een elektronisch dossier dat beschikbaar is voor de huidige en ook voor toekomstige VV-leden. Voor zijn fractie zijn na de behandeling in de commissie drie punten overgebleven. Hij onderschrijft de conclusie van de onderzoekscommissie dat het PPS/AHR-contract toekomstbestendig is. Het is wel de vraag of het contract en het zuiveren als zodanig toekomstbestendig zijn in het volle spectrum van de activiteiten van Delfland, in het bijzonder wat betreft de kostenontwikkeling en de beperkte mogelijkheden tot sturing en beheersing. Hij vraagt zich af hoe dat moet worden vertaald in het meerjarenperspectief voor de hele financiële huishouding van Delfland en dus ook de belasting van de ingezetenen. Ten tweede hebben voorgaande VV’s gekozen voor een bewezen concept van de zuivering. Er is op zeker gespeeld. Zijn fractie onderschrijft conclusie 3, maar denkt daarbij niet alleen aan innovatie in de operationele sfeer, maar heel nadrukkelijk ook aan de strategische mogelijkheden om het hele pakket te vernieuwen en de toekomstbestendigheid waar te maken, niet alleen intern maar ook extern. Er moet ingespeeld kunnen worden op nieuwe verplichtingen en nieuwe eisen, met de contractpartners. Zijn fractie zou, ten derde, ook graag een financiële paragraaf zien als onderdeel van het elektronische dossier. Voor benchmarking denkt hij in dezelfde lijn als de heer Middendorp. Er zou een benchmark moeten plaatsvinden met een installatie die in hetzelfde tijdsgewricht is gerealiseerd, wellicht met een andere contractuele constructie. Er zijn minstens twee van zulke installaties, van Waternet en Gamerwolde (Noorderzijlvest). Er kan worden geleerd van de kennis en ervaring die de collega-waterschappen met die projecten hebben opgedaan. De voorzitter is de leden van de onderzoekscommissie zeer dankbaar voor de tijd en de aandacht die zij aan het onderzoek hebben besteed. De complimenten van de VV gaan naar hen uit. Het onderzoek was nodig, gelet op de cultuurverandering die de heer Dijkema al noemde en de belangstelling van de VV voor alle aspecten van de zuivering. Er gaat heel wat geld naar Delfluent. Waterschappen moeten goed omgaan met het belastinggeld van de burgers, zeker in tijden van crisis. Er was enige onrust. Een belangrijke aanbeveling in het rapport is te zorgen dat geen onrust ontstaat doordat er onvoldoende kennis is over de werking van het contract of over de manier waarop de huidige constructie met ontwikkelingen in de samenleving omgaat. De afronding van het rapport en de formulering van conclusies en aanbevelingen moeten absoluut een vervolg krijgen, want anders is het werk voor niets geweest. Innovatie moet worden geborgd door de doorontwikkeling van het strategisch assetmanagement. Delfluent houdt volgens het contract de installaties in stand en zorgt voor de zuivering. Natuurlijk vinden steeds aanpassingen aan de installaties plaats. Natuurlijk zullen er innovaties plaatsvinden als het proces daarmee wordt bevorderd. Er komen steeds nieuwe technieken beschikbaar, maar die zijn kostbaar. Binnen de organisatie en in het algemeen bestuur moet goed gediscussieerd worden over de vraag op welk moment vernieuwingen moeten plaatsvinden. Niet elke innovatie die zich voordoet hoeft te worden gebruikt. De organisatie van het assetmanagement is goed geregeld, maar wat Delfland betreft moet er de komende jaren meer worden gefocust op strategische aspecten. De heer Van Olphen zal dat oppakken. De contractpartner moet dat ook zien. In het plan van aanpak zal worden aangegeven welke stappen worden gezet. De heer Overmeer komt ter vergadering. De voorzitter merkt op dat in het businessplan dat is opgesteld voor het contract al was voorzien dat zich onderbenutting kon voordoen. Tien jaar geleden waren veel meer bouwplannen voorzien dan zijn gerealiseerd of er nu liggen. Mede daardoor neemt het aanbod van te zuiveren afvalwater niet toe. Daarop wordt ingespeeld. Nagegaan wordt of er van bedrijven in Delf-
6
land en daarbuiten een aanbod kan zijn. De organisatie heeft daar aandacht voor. De VV zal daarvan op de hoogte worden gehouden. Net als de heer Kuijvenhoven ziet zij het belang van een nauwere betrokkenheid van de VV bij de uitvoering van het contract. Zij verzekert dat er ruimte is voor de door de heer Batist genoemde toetsinstrumenten. Er moet een instrument worden gemaakt voor een jaarlijkse financiële toetsing, waaruit moet blijken of Delfland waar voor zijn geld krijgt. De VV moet op een tamelijk eenvoudige wijze kunnen zien wat er financieel gebeurt, maar bijvoorbeeld ook wat aan innovatie gebeurt. Het is informatie die opgeslagen kan worden in het elektronisch dossier waar de heer Dijkema voor pleit. Zij is zich ervan bewust dat in het rapport geen cijfers zijn opgenomen. Bij de doorontwikkeling van het toetsinstrumentarium zal van gedachten moeten worden gewisseld welke financiele gegevens daarbij elke keer terug moeten komen. Haar collega Wiegman leidt een commissie die binnenkort komt met een rapportage over de herkapitalisatie. Zij wil daar nu verder geen uitspraken over doen. De beknopte contractversie heeft zij nog niet, maar een van de aanbevelingen van de onderzoekscommissie is om die beschikbaar te stellen. Dat kan ook digitaal gebeuren. Microplastics zijn op het ogenblik in de Tweede Kamer een belangrijk onderwerp van gesprek. De ad hoc commissie heeft daar geen onderzoek naar gedaan. Zij kan dan ook niet zeggen hoe de huidige stand van zaken is. De landelijke overheid zou de fabrikanten kunnen voorschrijven geen microplastics meer te verwerken. Er is nu geen techniek om ze uit het afvalwater te verwijderen, maar legt de rijksoverheid dat aan de waterschappen op, dan zal er met de partner over gesproken moeten worden. De uitvoering van taken is voor een deel door Delfland overgedragen aan Delfluent, maar Delfland blijft verantwoordelijk. De aandelen van Delfluent zijn nu voor 100% in handen van Evides, een partner die absoluut wil meedenken over een bredere ketenbenadering. Met één aandeelhouder is dat gemakkelijker. Er vinden al gesprekken met gemeenten en buurwaterschappen over de samenwerking in de afvalwaterketen plaats. De overdracht van taken betekent niet dat Delfland zijn zeggenschap kwijt is. De onderzoekscommissie pleit ervoor de VV regelmatig op de hoogte te houden, zodat zij een strategische discussie kan voeren over de weg die moet worden ingeslagen. Wil Delfland het meest innovatieve waterschap zijn of wil het vasthouden aan bewezen technologie? Wil het meedoen aan de Energiefabriek? Die vraagstukken moeten niet alleen vanuit het kostenbewustzijn worden benaderd. Het rendement van 17% wordt op het ogenblik absoluut niet gehaald. In het contract is voorgesteld dat bij een rendement hoger dan 17% een verdeling van het meerdere plaatsvindt. Zij meent dat het rendement nu ongeveer 10% is. Zij vindt het een goede suggestie om te benchmarken met vergelijkbare waterzuiveringsinstallaties. Er moet dan wel een zodanige abstrahering kunnen plaatsvinden dat geen appels met peren worden vergeleken. Delfland doet mee aan de benchmark door de Unie van Waterschappen, maar daarbij wordt geen rekening gehouden met de afschrijving in de fee van Delfland. In de cijfers die andere waterschappen aanleveren zijn geen afschrijvingen opgenomen. Daarmee is de benchmark al onzuiver. Zij wil een benchmark tussen Noord en Zuid om Delfland zelf scherp te houden, maar zij rekent ook op andere benchmarks. Dan kan zij jaarlijks beoordelen of Delfland waar voor zijn geld krijgt. Bij het opzetten van het contract zijn veel afspraken gemaakt om te garanderen dat goed wordt omgegaan met de installatie, zodat die als zij aan Delfland terugkomt nog steeds state of the art is. Daarop wordt jaarlijks getoetst, ook door de banken. Daarnaast wordt elk jaar iets van acht ton gestort in de garantievoorziening onderhoud en vernieuwing. Mocht bij het ingaan van de laatste vijf jaar er iets niet in orde zijn, dan zou dat potje daarvoor kunnen worden aangewend. Is dat niet nodig, dan vloeit het geld terug naar de aandeelhouders. Evides heeft aangegeven dat de voorziening teruggehaald zou kunnen worden, maar de banken moeten dat nog goed keuren. De onderzoekscommissie heeft daarom de aanbeveling gedaan die mogelijkheden te onderzoeken. Het geld zou, als die mogelijkheden er zijn, kunnen terugvloeien naar de algemene middelen, maar het zou ook aan innovatie kunnen worden besteed. De heer Dijkema vraagt of dit niet een zaak is van lopende onderhandelingen, die vertrouwelijk zouden moeten zijn. De voorzitter zegt dat de heer Vermaat van Evides zelf heeft aangegeven dat hij zich afvraagt of de voorziening noodzakelijk is. De heer Ranner vraagt of dit onderwerp wordt voorgelegd aan de commissie die de herkapitalisatie gaat bezien. De voorzitter kan zich dat voorstellen, maar de heer Wiegman zal hierover nog het woord krijgen.
7
Mevrouw Ruijgh wijst erop dat de levensduur van de installatie verlengd kan worden, mits de assets goed worden gemanaged en met technologie wordt gewerkt die ook over twintig jaar nog goed gebruikt kan worden. Dat wordt bedoeld met strategisch management. De garantievoorziening onderhoud en vernieuwing is daarvoor haars inzien bedoeld. De voorzitter is het eens met de heer Nanninga dat het een duur contract is. Daarom moet goed toezicht gehouden blijven worden. De heer Nanninga heeft van de verschillende fracties specifieke opmerkingen gehoord die goed in het plan van aanpak zouden kunnen worden verwerkt. De voorzitter geeft aan dat de heer Van Olphen, die ook lid was van de onderzoekscommissie, met de organisatie aan de slag gaat om een plan van aanpak te maken, aan de hand van de verschillende aanbevelingen. Zij neemt aan dat daarbij ook termijnen worden aangegeven. In tweede termijn kunnen de fracties nu nog zeggen wat volgens hen het eerst aan de orde moet komen. De onderzoekscommissie wordt opgeheven. De heer Van Olphen krijgt daarna het voortouw. Zij is van mening dat in de relatie met Delfluent steeds aangesloten moet kunnen worden bij de veranderingen in cultuur bij Delfland, ondanks het vaste contract. Zij bevestigt dat de toekomstbestendigheid die wordt gevraagd moet passen binnen het totale spectrum van Delfland, maar ook bij de ontwikkelingen buiten Delfland, vanwege de samenwerking in de afvalwaterketen. De heer Wiegman spreekt altijd oneerbieding over de trojka, de heren Ranner, Kuivenhoven en P. van den Berg, de commissie die de herkapitalisatie bekijkt. Hij wil in het college even spreken over de vraag of deze commissie zich ook kan buigen over de garantievoorziening onderhoud en vernieuwing. De heer Kuijvenhoven acht de aanbeveling inzake het assetmanagement, inclusief de communicatie met de daarbij betrokken partijen, erg belangrijk. De heer Batist is het bekend dat Evides behoorlijk actief is, zowel in binnenland als buitenland. Hij meent dat er afspraken moeten worden gemaakt als Evides kennis die Delfland heeft ontwikkeld voor andere opties wil gebruiken. De aandeelhouder krijgt al de revenuen van de installatie. Hij informeert waartoe Delfluent bereid is in het geval dat blijkt dat de prijs-kwaliteit verhouding zich ongunstig ontwikkelt. Hij stelt vast dat Delfland de garantievoorziening onderhoud en vernieuwing nu eigenlijk vult, maar dat het geld als het na dertig jaar niet gebruikt is, terugvloeit naar Delfluent. Kennelijk is dat een bonus voor Delfluent. Hij vindt dat een minpuntje. Mevrouw Hilders is tevreden dat de innovatie op de agenda blijft staan en in het plan van aanpak komt. Zij stelt het ook op prijs dat mevrouw Bom wil bekijken welke financiële gegevens in de rapportage aan de VV thuishoren. Het vaststellen van het voorliggende rapport impliceert dat de VV vertrouwen uitspreekt in de commissieleden die de cijfers onder ogen hebben gezien. Dat vertrouwen heeft zij ook wel, maar zij herinnert aan de opmerking van de heer Nanninga dat vertrouwen goed is, maar controle beter. Zij zou graag ook de cijfers krijgen over de mogelijkheden tot herkapitalisatie. Zij heeft geen reactie gehoord op het idee om de installatie na dertig jaar nog een bepaalde waarde toe te kennen, zodat in de komende periode minder behoeft te worden afgeschreven. Als de volledige capaciteit van de installatie al werd benut, zou de discussie heel anders zijn, want dan zou al bijna een nieuwe installatie nodig zijn. Onderbenutting hoort bij zulke grote installaties. Zij heeft indruk dat het college heel goed omgaat met de onderbenutting. De heer Canton vraagt op welke wijze investeringen kunnen worden gekoppeld aan toekomstige ontwikkelingen. Gelet op de aard van de vragen en de aard van het rapport moet hij tevreden zijn met de antwoorden die hij heeft gekregen. Hij zal nog terugkomen op het probleem van de microplastics, eventueel in de vorm van schriftelijke vragen. De heer Middendorp omschrijft het antwoord van de voorzitter als uitgebreid en ter zake doend. Hij vraagt of hij goed heeft begrepen dat er geen aanvullend stuk met cijfers komt, maar dat bij een eerste versie van het toetsinstrument de kentallen te zien zullen zijn. Gebeurt dat dan nog dit jaar?
8
Een rendement van 10% is nog steeds een fantastisch beleggingsresultaat. Dat was het zelfs tien jaar geleden. Hij vraagt of er bij de beheerder ruimte zal zijn om iets van de onderbenutting, waardoor Delfland elk jaar 2,5 mln meer betaalt, voor zijn rekening te nemen. Dat zou de vijftiende wijziging van het contract kunnen zijn. Hij onderschrijft overigens de waardering voor Delfluent. Appels met appels vergelijken bij een benchmark is een kwestie van methodiek. Ongetwijfeld zijn er commerciële partijen die daarbij kunnen helpen. Hij hoort graag de toezegging dat op korte termijn met een benchmark wordt gestart. De uitleg over de garantievoorziening onderhoud en vernieuwing is wat gunstiger dan hij dacht. Deze voorziening zou niet alleen gericht moeten zijn op levensduurverlenging van de huidige installatie, maar ook op transformatie. Hij zou willen horen dat op dit punt een ambitie werd geformuleerd en op welke termijn iets gedaan zou kunnen worden, bijvoorbeeld met de Grondstoffenfabriek of de Energiefabriek. Dit is een belangrijk onderwerp voor het plan van aanpak. Hij vraagt wat de status is van de commissie die kennelijk door een trojka wordt gevormd. De heer J. van den Berg beschouwt als een heel belangrijke aanbeveling het zoeken naar de mogelijkheid om de levensduur van de installatie zowel innovatief als kwalitatief te verlengen. De heer Nanninga heeft een aardig wensenlijstje gehoord. Een andere commissie of de hoogheemraad zou dat verder kunnen invullen. Als er dan ruimte is, kan worden bekeken welke wensen van de VV kunnen worden vervuld. Dat lijkt hem de juiste volgorde. De heer Dijkema is blij dat de voorzitter zijn opmerking over een cultuurverandering deelt. De cultuur van externe communicatie over de zuiveringsinstallatie, het contract daarvoor en wat dat teweegbrengt hoort daarbij. Op 30 mei 2013 zal door medewerkers van Delfland een presentatie over de AHR/PPS en het bijbehorende assetmanagement worden verzorgd. De bevindingen van commissie en VV moeten daarbij zijns inziens worden meegenomen. Hij is blij dat ook de voorzitter wel iets ziet in een elektronisch dossier, dat ook een soort overdrachtsdossier voor nieuwe leden kan zijn. Hij vraagt of alle financiële informatie die nu beschikbaar is gekomen daadwerkelijk wordt meegenomen in de meerjarenraming. De heer Ranner heeft in de commissie aangegeven dat een forse stijging van de fee kan plaatsvinden. Als dat nog niet wordt verwerkt in de meerjarenraming, zou het moeten worden verwerkt in het financiële instrument, dat dan weer zijn doorwerking heeft. Hij is het eens met de voorzitter dat een interne benchmark bestuur en organisatie scherp houdt, maar dat geldt ook voor een externe benchmark. De PPS/AHR-constructie is eigenlijk een mandje met appels, namelijk met techniek, operationeel beheer, assetmanagement, innovatie, de financiële constructie et cetera. Sommige appeltjes zullen bij de vergelijkbare zuiveringsinstallaties hetzelfde zijn. Andere zijn misschien wat anders gesorteerd. Het duurt misschien nog drie jaar voor een benchmarkmethode is gevonden, maar een gesprek met de andere beheerders kan al heel wat kennis opleveren. Hij hoort graag de toezegging dat er een externe benchmark komt. Voorts hoort hij graag dat het plan van aanpak genoemd in punt 2 van het ontwerpbesluit plaatsvindt met inachtneming van hetgeen in de VV is besproken. Mevrouw Ruijgh ziet al uit naar de opheffing van de onderzoekscommissie. Zij complimenteert de initiatiefnemers voor de onderzoekscommissie, omdat er daarmee een kantelpunt is gekomen sinds het moment dat Delfland de installatie in gebruik heeft genomen. Er is een assetmanagement opgezet dat nog nergens in Nederland voor waterzuivering zo tot stand is gekomen. Er gaat nu een nieuwe fase in, waar de VV nadrukkelijk bij betrokken wordt. Zij vindt van belang dat wordt nagegaan hoe de levensduur van de installatie kan worden verlengd. Haar verwachtingen van een benchmarking zijn heel gering. Zij zou al heel blij zijn met een eerste voorzet in het plan van aanpak. Vergelijkingen zullen zeer complex zijn. Eerst moet maar vastgesteld worden wat voor gegevens precies nodig zijn. Benchmarking gaat niet over vertrouwen en controle, maar vooral over de verantwoordelijkheid van Delfland voor het contract en de knoppen waar het aan kan draaien. Zij weet niet of al in de Kadernota de innovatie waarover met Delfluent moet worden gesproken verwerkt zal zijn. Zij wil graag weten hoe de innovatieagenda van Delfland kan worden verbonden met de innovatieagenda voor het contract.
9
De voorzitter beseft dat van benchmarking niet alles kan worden verwacht. De onderzoekscommissie beveelt aan dat inzicht wordt verworven in wat er gebeurt en de prijs die daarvoor wordt betaald. Een benchmark is geen doel op zichzelf, maar dient om het gesprek aan te gaan. Zij kan niet toezeggen dat daarvoor niet alleen intern, maar ook naar andere waterschappen wordt gekeken, al kan dat worden onderzocht. De heer Dijkema roept het college op om niet alleen intern het benchmarkproces te voeren, maar ook te proberen buiten Delfland kennis op te doen. Van dat proces kan worden geleerd. De voorzitter waarschuwt alleen dat de verwachtingen niet te hoog gespannen mogen zijn. Direct na de behandeling in de commissie is bijvoorbeeld al naar cijfers van Waternet gekeken. In het plan van aanpak zal op benchmarking, ook extern, teruggekomen moeten worden. Men moet zich goed realiseren wat men ermee wil en wat men jaarlijks terug wil zien. Het is niet zo gemakkelijk om dat goed op papier te zetten. De heer Middendorp lijkt het een goed procesvoorstel om de benchmarking mee te nemen in het plan van aanpak. Hij vraagt om een indicatie van de termijn waarop dat plan van aanpak er is. De voorzitter is niet de verantwoordelijke portefeuillehouder. Er is al wel gesproken over het vervolgproces, dat ook moet aansluiten bij andere processen, bijvoorbeeld de samenwerking in de afvalwaterketen. Er kan niet een jaar worden gewacht met een plan van aanpak. Er zal een eerste vingeroefening plaatsvinden. In de komende zomer wordt inhoudelijk gewerkt aan de aanbevelingen die zijn gedaan. Vermoedelijk ligt het plan van aanpak in september 2013 bij de commissie. De organisatie is er goed mee bezig. Er is voor gekozen om geen cijfers in het rapport op te nemen. Er zijn wel cijfermatige gegevens onderzocht ter onderbouwing van de aanbevelingen. In het instrument dat wordt ontwikkeld zullen jaarlijks bepaalde punten terug moeten komen. Er worden jaarlijks gesprekken gevoerd over noodzakelijke aanpassingen en vernieuwing van de installaties. Een van de aspecten daarvan is de restwaarde. Zij is met de heer Middendorp van mening dat 10% een goed rendement voor een belegging is. Delfland betaalt de fee. Verder is afgesproken wie wat betaalt en wie welke risico’s voor zijn rekening neemt. De zorg voor voldoende influent is voor Delfland. Daarom wordt alles op alles gezet om te voldoen aan de verwachtingen die er bij de aanvang van het contract waren. De benutting van de installatie mag enige marge hebben. Met de contractpartner kan over alle mogelijke zaken gesproken worden, maar het is een zakelijke partner. Er wordt op het moment ook met bedrijven gesproken over de aanlevering van afvalwater. Het is niet aan haar als voorzitter van de onderzoekscommissie uitspraken te doen over de Grondstoffenfabriek en de Energiefabriek. Zij zal de microplastics aan de orde stellen in een aantal gesprekken over de afvalwaterketen die dit jaar nog zullen plaatsvinden. De onderzoekscommissie heeft daar verder niet naar gekeken. De communicatie naar buiten is een belangrijk aspect, waarbij haar insteek is om die op basis van feiten te voeren. Wat wordt er betaald voor het contact? Wat krijgt men ervoor? Wat zijn de goede kanten en wat de minder goede? Er is veel interesse voor het assetmanagement. Daarover kan heel goed worden gecommuniceerd zonder zaken rooskleurig dan wel zwartgallig voor te stellen. Er is een bijeenkomst geweest met Rijnland en Schieland en de Krimpenerwaard over samenwerking. Daar is de PPS ook weer aan de orde gekomen. Het beeld is jaren geweest dat de zuivering verschrikkelijk duur is, maar niet duidelijk was hoe de kosten waren opgebouwd. Er is wel informatie over de ontwikkeling van de fee in de toekomst, maar daarbij moet continu de vinger aan de pols worden gehouden. De ontwikkeling van de energieprijzen is, niet alleen voor de PPS maar ook voor de andere zuiveringen, niet te voorzien. Aan het begin van het jaar worden indexcijfers gebruikt en aan het eind van het jaar vindt reconciliatie plaats. Zo’n twee jaar geleden heeft de VV een KPMG-rapport besproken, waarin een langjarige doorrekening met een bepaalde bandbreedte was opgenomen. Er wordt rekening gehouden met alle aspecten van het contract. De ontwikkeling is nog steeds in lijn met de verwachtingen. Dat moet gevolgd blijven worden met de beschikbare instrumenten. Zij sluit zich aan bij de opmerking van mevrouw Ruijgh dat een eerste stap is gezet. Met de heer Dijkema is zij het eens dat punt 2 van het conceptbesluit moet worden uitgevoerd met inachtneming van hetgeen in de commissie en in de VV is gewisseld. De onderzoekscommissie heeft zich afgevraagd of het zin heeft te herkapitaliseren. Zij heeft een voorlopige conclusie getrokken, maar het leek nuttig om verder te verkennen. Enkele leden van de VV hebben erin bewilligd om een aantal financiële vraagstukken te verkennen, onder leiding van hoogheemraad Wiegman.
10
De heer Wiegman constateert dat enkele VV-leden niet van het bestaan van de trojka wisten. Hij adviseert hun de besluiten van het college en discussies die in het verleden in de VV hebben plaatsgevonden nog eens te raadplegen. De Verenigde Vergadering besluit conform het voorstel. Hamerstukken H.01. Aanpassing van de Gemeenschappelijke Regeling het Waterschapshuis H.02. Investeringsplan en Uitvoeringskrediet Buitengewoon Onderhoud regionale keringen 2013 H.03. Peilbesluiten Aalkeet-Binnenpolder, Kralingerpolder (Noord), Oude Lierpolder, Boschpolder en Bieslandse Bovenpolder, gemeente Delft, Maassluis, Midden-Delfland, Vlaardingen en Westland H.04 Peilbesluiten Waterweg H.05. Gemaal en vispassage Akkerdijksche polder H.07. Vaststellen Investeringsplan en Aanvraag ontwerpkrediet natuurvriendelijke oever KRW Westgaag en Aanpassing Investeringsplan en Ontwerpkrediet Kade 18 (Midden-Delfland) H.08. Zienswijze ontwerpbegroting 2014 Het Waterschaphuis De Verenigde Vergadering besluit conform deze voorstellen. De voorzitter sluit de vergadering om 10.50 uur. Aldus vastgesteld in de Verenigde Vergadering van 20 juni 2013 De Griffier
De Voorzitter
H.M.J. Hoogweg
mr. M.A.P. van Haersma Buma
