C.I.
No.15449
V e r s l a g van d e op 23 No houden v e r g a d e r i n g van de
r 1934 t e Utrecht gei e -verbind ingen van
..
T e 10.35 u u r wordt de v e r g n d e r i n g , d i e bezocht i s d o o r 9i personen, door den V o o r z i t t e r geopend met h e t u i t s p r e k e n van d e volgende r e d o .
Mijne Heeren, Met groote e r k e n t e l i j k h e i d voor h e t f e i t , d a t h e t o n s w e d e r vergund i s , d i t j a a r h i e r i n h e t zoo g a s t v r i j e U t r e c h t t e zamen t e komen, open i k onze j a a r v c r g a d e r i n g en roep U a l l e n eon h a r t e l i j k welkom t o e . I n h e t b i j z o n d e r r i c h t i k m i j d a a r b i j t o t den vertcgonwooreen b e w i j s van bod i g c r van Z.E.den M i n i s t e r van J u s t i t i e ook l a n g s t e l l i n g , d a t door m i j c n - i k ùcn o r van o v e r t u i g d door ons a l l e n op hoogen p r i j s wordt g e s t e l d .
-
-
Toen Ik t e n vorigen j a r o d e e c r had U van deze p l a a t s t o e t e s p r e k e n , l a g h e t voor d e hand Uwe aandacht t e v e s t i g c n op den zoozecr gewi j zigdcn were I d t o o s t a n d , waarvan do t o r u g s l a g z i c h ook i n Nederland d c e d gcvoclon, Op economisch gcbicd was d i @ t o c s t a n d ook voor ons l a n d v e r r o van r o o s k l e u r i g , doch daarmedc g i n g gepaard een p o l i t i e k v e r schijnsel, dat k o r t en n i e t o n e i g e n l i j k - wordt aangeduid mat de u i t d r u k k i n g : "Nationaal r c v c i l " . Hier zou men kunnen spreken van rlecn gcluk b i j een ongeluk'', a l moest i k e r t e n v o r i g e n j a r e a l d a d e l i j k op wijzon, d a t b c i d c v e r s c h i j n s c l e n t o t gcvolg haddcn, d a t op d e inspanning van UPJC k r a c h t e n nbg mcor dan voorhcon een e r n s t i g beroap moest worden gedaan. Met g r o o t c waardccring c o n s t a t c c r i k , d a t d i t beroep n i e t t e v c r g c c f s c h i s gcmccst c.n d a t de i n l i c h t i n g s d i c n s t i n h e t a f g c loopcn j a a r , dank z i j Urn onvcrdrotcn s t o u n an t o e w i j d i n g , ook ondcr de h u i d i g e , m o c i l i j k c omstnndighcden, g c h c e l a a n h e t
-
r:
gest e l d c
i
g e s t e l d e d o e l h e e f t kunnen !b Dat i k U a l l e n daarvoor I o breng en dank b e t u i g , a c h t i een aangename p l i c h t .
?
6
- 2 -
Re ge e r i n g hu Id e s d e v e r v u l l i n g van
Tot mijn leedwezen e c h t e r i s h e t m i j n i e t mogelijk d i t j a a r een b l i j m o e d i g e r toon a a n t e h e f f e n , dan h e t t r e u r i g e l i e d , hetwelk i k verleden j a a r h i e r deed hooren. V e r b e t e r i n g , waarnaar ieder h a a k t , i s n i e t gekomen en w a t e r g e r mag h e e t e n , z i j i s ook n i e t i n z i c h t . Het feit, dat w i j z o o a l s h e t van R e g e e r i n g s z i j d e onlangs werd u i t g e d r u k t op "den bodem van den putt! z i j n aangeland bevat e e n zób n e g a t i e f v o o r d e e l , d a t e r geen t r o o s t u i t t e p u t t e n v a l t . T e meer i s z u l k s h e t g e v a l , omdat n i e t s e r op w i j s t , d a t w i j e e r l a n g i n s t a a t z u l l e n z i j n , om d i e onaangename p o s i t i e t e v e r l a t e n . De toekomst z i e t e r inderdaad v e r r e van r o o s k l e u r i g u i t en voor ons Nederlanders, i s d i t des t e e r g e r , omdat w i j op economisch gebied een verwend volk z i j n - a l hebben w i j daarvan persoonlijk nu n i e t a l t i j d zooveel bemerkt. I n algomeenen z i n i s z u l k s e c h t e r wel h e t g e v a l en j u i s t omdat w i j h e t voorheen flzoo goed hebben gehad" v a l t d e gedwongen overgang t o t soberdor c o n d i t i e zoo buitengewoon zwaar. Nederland t o e r t t h a n s op z i j n r e s e r v e s e n men mag s l e c h t s hopen, d a t er uitkomst rnoge komen v66r den t i j d , d a t deze res e r v o s geheel zullen z i j n u i t g o p u t . H e t i s i n d i t m i l i e u w e l n i e t noodig, t e gaan u i t l o g g e n , waarom i n deze ongunstige ornstandighedcn de t a a k van den I n l i c h t i n g s d i e n s t mct den dag zwaarder moet worden. ik behoef s l e c h t s t e wijzen op d e groeiende ontevredenheid, de a a n wanhoop gronzonde moedoloosheid, welke z i c h i n breede lagen van h e t Volk en i n s t e e d s meerdere mate z a l gaan voordoon, om U t e doen beseffen van wolk een eminent belang h o t zoo good rnogel i j k f u n o t i o n e e r c n van den C . I . voor d e Regocring is.
-
,
I
-
T e g e l i j k m e t dc: gcwcldigo schokken, welko do z i c h op do mcrold voltrekkende cconomischc omvronteling tevfeog brengt , ondorvinden w i j ook i n s t e r k e mtc: do gcvolgcn van do i n t e r n a t i o n a a l - p o l i t i e k e o n r u s t , wclko evc.nzear d e m e r c l d b c r o c r t
en d i e z e k e r i n Europa en t c l f s vlak o v e r onze grcnzcn n i o t hc t minst merkbaar i s . % Wannocr i k h i e r b i j nog i n h c r i n n e r i n g brcng hetgeen z i c h i n h e t afgeloopen j a a r i n Duitschland h e c f t a f g c s p e c l d geb e u r t c n i s s e n , waarvan mcn n i e t a l l e o n i n h e t grensgebied, maar i n h e t gehoele t e r r i t o i r den t e r u g s l a g ondervind$, den heb i k a l genoeg geweldige problemcn opgcnoemd, om t e docn b o s o f f e n , d a t e r van don C . I . s t e e d s toencmcndc maakzaamhoíd cn a c t i v i t e i t moet worden g o ë i s c h t Do t i j d , waarin w i j loven, b e g i n t overoenkomst t e vertoonon met o o r l o g s t i j d , a l z i j n vrij dzn ook t o t nog too Goddank voor do v r c o s e l i jko verschrikkingen van oen n c r k c l i jkcn o o r l u g bcspanrd gobloven. W i j mocton hopcn cn biddon, d a t d i t grootsto a l l e r o n h e i l e n vsn ons afgewend mogc b l i j v e n , m e x r s o d s nu i s d c t o e s t a n d zoo, d a t v66r a l l c s noodig is e e n d r a c h t i g on kracht i g samonwcrken t o t s t e u n van d o Regeering, aen wclko de o n t z a g g e l i j k zware t a a k i s opgelcgd, om h e t s c h i p ven Staat door den storm heon t e s t u r e n . W i j mogen i n dozc dagen gcdenkcn d e ontroerende woorden van Johan de W i t t , d i e ook g e b e i t c l d s t z a n i n h c t s t a n d b e e l d van d i e n Staatsman op de p l e k , wam h i j i n 1672 don dood vond on dic a l s v o l g t l u i d e n : "Ick hebbe gedurende den s t o r m n a a r mijn krank vermogen "almede h e l p e n u i t k i j k e n e n self's i n h e t a l l e r h a r t s t van I f i t weder boven gestaan." Ook m i j , mijne Heeren, moeten boven op den u i t k i j k b l i j v e n en a l l e s doen, wat i n ons krank vermogen l i g t , om den s c h i p p e r t e helpen.
-
.
? a
I k ben e r m i j van bewust, d a t i k U d i t m a a l een somber verh a a l heb opgedischt en i k b e t r e u r h e t , d a t i k d a a r t o e gedwongen was. Maar i k ben oud genoeg en U i s wijs genoeg om t e bes e f f e n , d a t men verkeerd h a n d e l t , i n d i e n men h e t kwaad n i e t v i e r k a n t i n de oogen k i j k t !&%doende alleen kan men z i c h e r tegen t e meer s t e l l e n en op U , w i e r ambt medebrengt, d a t g i j nogal eens voor h e e t e vuurt j e s komt t e s t a a n , maakt een i n mineur gehouden toespraak zek e r geen deprimeerenden indruk.
-
- -
7
.
Het -
- 4 6
R e t was ook g e e n s z i n s mijn bedoeling z u l k een indruk t e meeg t e brengen, i n t e g e n d e e l ik hoop, d a t mijn woorden.er t o e z u l l e n b i j d r a g e n U met verhoogde i j v e r h e t b e l a n g r i j k e werk i n h e t voor ons liggende j a a r t e b l i j v e n volbrengen. En mag i k dan als slotwoord nog ecne oude a a n h a l i n g doen, n.1. de p i t t i g e spreuk, waarmede onze s t o e r e vooroilders i n Zuid-Afrika hun moreel v e r s t e r k t e n , i n z e e r m o e i l i j k e omstandigheden, wanneer zi j vol vertrouwen op cone b e t e r e toekomst zeiden: l'Alles sal reg kom!'' Hiermede heb i k gezegd.
Na deze r e d e gaf d e V o o r z i t t e r het woord a a n den Chef van den C . I . t o t h e t houden van z i j n i n l e i d i n g . De Majoor R., d i e z i j n rede had onderverdeeld n.1.: R . Buitenland; b. Binnenland; c . Nederlandcch-Indië, s p r a k ongeveer a l s v o l g t . H e l I s n i e t gemakkelijk i n deze veelbewogen t i j d van e r n s t i ge p o l i t i e k e en economische c r i s i s , u i t de v e e l h e i d van gebeur e n een k o r t o v e r z i c h t t e geven. Toch kan d i t h i e r , meen i k , n i e t g e h e e l worden gemist, a l was h e t a l l e e n u i t een oogmerk om i n de v e r s l a g e n van onze b i j eenkomsten een weerspiegeling van hetgeen w i j beleven, n e e r t e leggen. I k w i l e c h t e r t r a c h t e n beknopter t e z i j n dan andere j a r e n , omdat w i j zaken, d i e vroeger op deze v e r g a d e r i n g t e b e r d e werden g e b r a c h t , r e e d s hebben behandeld, i n de maandoverzichten. I n de b e i d e l a a t s t e nummers i s u i t v o e r i g gesproken over de f r o n t v e r a n d e r i n g van d e Russisohe b u i t e n l a n d s c h e p o l i t i e k , d e t o e t r e d i n g van de Sowjet-Unie t o t den Volkenbond, gepaard gaande met e e n poging om m e t de sociaal-democratie bot het vormen van een e e n h e i d s f r o n t t e geraken. I n d e t o e t r e d i n g van Rusland t o t den Volkenbond kan n i e t and e r s worden g e z i e n dan een v e r s t e r k i n g t o t h e t behoud van den vrede. Het heengaan van Duitschland en Japan kan m o e i l i j k a n d e r s b e t e eke nen
- 5 -
eh
d
beteekenen dan h e t begin van u i t v o e r i n g van h e t s t r e v e n van die landen om de s t a a t k u n d i g e k a a r t yan Azië en Europa met dreigement, en zoo h e t n i e t a n d e r s l u k t , m e t geweid t e v e r anderen. De wensch t o t h e t behoud van den v r e d e , was dan ook d e reden d a t de overgroote meerderheid dor landen v66r de t o e l a t i n g stemde. H e t samengaan van de communistische p a r t i j e n , op last van M O s C O U , m e t do p a r t i j o n van d e IIe I n t e r n a t i o n a l e , geschiedde h o o f d z a k e l i j k els afwccr tegen h e t wassende g o t i j van h e t fascisme en n a t i o n a a l s o c i a l i s m e . Dat d e gedachte t t a n t i - f a s c i s m e t t zoo s t e r k i s , dat k l e i n e h i n d e r p a l e n en r u z i e s daarvoor t e r z i j d e worden geschoven, zien w i j ook d a g e l i j k s i n ons land i n d e stroomingcn onzer l i n k s c h e parti j e n . Een g r o o t vraagpunt b l e e f opon en d a t i s hoe z a l deze veranderde b u i t e n l a n d s c h e p o l i t i e k van d e Sowjet-Unie z i c h rUniefimdde cammunistisaho l a e r s t e l l i n g o n en do propaganda voor de wereldr e v o l u t i e , waar b e i d e lichamen (Sowjet-Unie e n Komintern) goh e e l beheerscht worden door & & z e l f d e o p p o r l e i d i n g n.1. h e t P o l i t i e k e bureau van do Russische communistische p a r t i j onder
STALIN Om een antwoord t e vinden, hobben w i j met spanning afgowacht, wat de p u b l i c i s t e n , w i e r a r t i k e l e n i n d e afgeloopen
?9
j a r e n betrouwbare bronnen over Rusland geweest z i j n , over deze m a t e r i e zouden kunnen mededoelen. Allon bleven e c h t e r i n hunne beschouwingen op d e v l a k t e . De versaging van h e t 70 wereldcongres van de Komintern ( h e t v o r i g e 6e had p l a a t s i n 1928) d a t i n September van d i t jaar was v a s t g e s t e l d , t o t b e g i n van h e t jaar 1935 w i j s t er op, d a t men ook i n Mosoou n i e t gereed i s met h e t uitgeven van h e t p a r o o l voor de nieuw i n g e s l a g e n r i c h t i n g Over d e b e d o e l i n g e n de gevolgen van deze wending d e r Russ i s c h e p o l i t i e k h e e r s c h t g r o o t e v e r d e e l d h e i d . Twee meeningen z i j n tegenover e l k a a r t e s t e l l e n : l e . Zij d i e wel d e g e l i j k een bewuste w i j z i g i n g i n r e f o r m i s t i s c h e z i n aannemen en erop rekenen d a t deze door z a l werken met toenemende verzaking van de leuzen van d e w e r e l d r e v o l u t i e .
.
- 6 Volgens deze l i e d e n kan S t a l i n n a t u u r l i j k n i e t d i r e c t a l l e b a l l a s t van vroegere leuzen zoo s n e l over boord gooien. Degenen d i e deze meening d e e l e n , a c h t e n n a t u u r l i j k jegens de communisten a l l e waakzaamheid en a c h t e r d o c h t geboden, doch volgens hen h e e f t h e t b o l s jewisme de g r o o t s t e v e r s c h r i k k i n g v e r l o r e n en dus i s daarmee de l a n d e l i j k e communistische part i j d n i e t meer d i e g e v a a r l i j k e f a c t o r van voorheen. 28, Daartegenover s t a a n z i j d i e meenen d a t i n de r e v o l u t i o n -n a i r e bedoelingen van d e communistisohe k à c h--t h e b b e r s i n- -Rusland n i e t s is v e r a n d e r d , d a t z i j hunne t a k t i e k hebben gewijzigd, deels noodgedwongen door a a n p a s s i n g aan de omstandigheden, waari n d e Russen zoo s t o r k z i j n . De p o s i t i e van de Sowjet-Unie i s k r a c h t i g e r geworden e n z i j i s b e z i g door d e e e n h e i d s f r o n t t a k t i e k den invloed op g r o o t e groepen van d e a r b e i d e r s i n de West-Europeeschc s t a t e n t e v e r g r o o t e n , maar d a t n i e t a l l e e n ; haar propaganda v i n d t t e v e n s oreerklank b i j graepen van i n t e l l e c t u e e l e n ( j e u g d i g e werkloozen). H i e r i s d e c o n c l u s i o , d a t h d t gevaar n i e t is vormindard. Voer b e i d e meeningon kan i k t a l r i j k e motieven aanvoeren, d i e i k n i e t z a l opsommen. i a a t i k om d i t o v e r z i c h t z o o a l s i n m i j n bedoeling l i g t , beknopt t e houden, v o l s t a a n m e t d e meded e e l i n g d a t h e t bureau van d e C . I . d e tweede meening i s toege- - .. ---__ daan. De tiaiijfel over d i t vraagpunt, b e h o e f t e c h t e r geen w i j z i g i n g t e brengen i n anze g e d r a g s l i j n , d e communistische partij scherp gade t e s l a a n . /
_ _ _ I _ _
.
-
-
_c_-
Op d i t oogenblik komt t e r vergadering de vertegenwoordiger
van Z.E,dcn M i n i s t e r van Rinnenlandsche Zaken, d i e door den V o o r z i t t e r met e n k e l e woorden wordt verwelkomd, en a a n de v e r g a d e r i n g wordt v o o r g e s t e l d . Nadat h i j aan d e b e s t u u r s t a f e l h e e f t p l a a t s genomen, v e r v o l g t d e c h o f van don C . I . z i j n rede, H e t t e r r e i n waar op d i t oogenblik deze problemen z i c h h e t s c h e r p s t aftoekonen i s F r a n k r i j k . I n d i t land h e e f t d e spontane demonstratie van 6 F e b r u a r i van d i t j a a r t e g e n d e toenmalige r e g e e r i n g en h e t parlement, e n g e r i c h t tegen h e t marxisme, dc u i t w e r k i n g gehad, d a t onder d e l e u z e "togen h e t fascisme" oen m a r x i s t i s c h e e n h e i d s f r o n t i s gevormd.
De
- 7 De Fransche s o c i a a l democratie i s , ondanks de weerzin van sommige l e i d e r s , i n de armen gedreven van de communisten. Dit h e e f t voor d e I I e I n t e r n a t i o n a l e , d i e toch a l zoo g r o o t e v e r l i e z e n i n Duitschland en O o s t e n r i j k h e e f t g e l e d e n , e e n nieuwe slag g e b r a c h t , d i e ook voor de Nederlandsche p a r t i j gevolgen na z i c h z a l s l e e p e n . Van groot belang :'oor ons land en g e h e e l West-mropa i s het of i n F r a n k r i j k een g r o e p e e r i n g u i t h e t midden de drang naar de d i c t a t u u r van l i n k s en r e c h t s kan b l i j v e n weerstaan. D e premier F l a n d i n noemt z i j n k a b i n e t ilde l a a t s t e kans voor het p a r l e m e n t a r i m e t t
.
n
9
Voor de andere landen van West-Europa moeten w i j ook de vraag s t e l l e n : Bestaat er kans d a t h e t fascisme i n d i e landen succes z a l hebben? Daarover z u l l e n misschien de meeningen u i t e e n l o o p e n , doch a l l e e n wilde i k h i e r de gronden noemen, waarom i k d i e kans niet groot acht. l e . Ontbreekt i n de Scandinavische landen, i n Engeland, b i j ons en i n België de mythe, d i e zoowel Mussoìini als H i t l e r i n hun land o p r i e p e n , om h e t h e e l e .volk op t e zweepen t o t eenheid. B i j de I t a l i a n e n was h e t h e t oude Romeinsche R i j k . -Bij d e D u i t s c h e r s h e t vroegere Duitsche K e i z e r r i j k . 2e. Ontbreekt i n deze landen h e t rassenprobleem. 38 D e onoverkomelijke moeilijkheden t e n o p z i c h t e van de k e r ken, d i e H i t l e r ook n i e t kan overwinnen. 46. De p r e d i k i n g van d e c o r p o r a t i e v e g e d a c h t e , d i e e e n s d e e l s wordt opgedrongen door d e economische verhoudingen d e r v e r s c h i l lende landen, i s h e t fascisme u i t d e hand geslagen. Z i j v i n d t r e e d s ingang voor zoover d e p r a k t i j k d a t t o e l a a t , ( w a a r b i j nog moet worden toegevoegd d a t d i e c o r p o r a t i e v e orde van zaken, zoowel i n I t a l i ö en Duitschland z e l f nog s l e c h t s voor een z e e r k l e i n percentage is doorgevoerd) o 50. De u i t e r s t g e r i n g e successen d i e i n I t a l i ë en Duitschland z i j n behaald met de b e s t r i j d i n g van de h u i d i g e economische c r i s i s .
-
--.
Ç
r,
-
-
Wat de ontwikkeling van de t o e s t a n d i n Duitschland a a n g a a t , mag i k deze welbekend veronùer s t e l l e n . Verontrustend i s d e toenemende m i l i t a r i s e e r i n g en hewapening van d i t land, e e n f e i t , d a t u i t a l l e r l e i berichten, d i e b i j ons binnenkomen, a l s v a s t staand kan worden aangenomen. ?OP?
- 8 -
Voor d e s b e t r e f f e n d e mededeelingen doch a l l e e n u i t a b s o l u u t betrouwbare bron (geen c o u r a n t e n - b e r i c h t e n ) z i j n wij n a t u u r l i j k z e e r dankbaar. Deze m i l i t a i r e a c t i v i t e i t van d e D u i t s c h e r s s t a a t n i e t s t i l aan onze g r e n s , zoodat h e t aanbeveling v e r d i e n t i n d i t op,zicht waakzaam t e z i j n en symptonen van b u i t e n l a n d s c h e b e l a n g s t e l l i n g voor o n s gebied m e t z o r g na t e gaan en ons p e r s o n e e l i n d i e r i c h t i n g t e i n s t r u e e r e n . Zoo i s ons b.v. bekend d a t a a n p e r s o n e e l u i t d e arbeidskampen, zooals e r v e r s c h i l l e n d e a a n onze g r e n s l i g g e n , opdrachten worden gegeven om op o n s g e b i e d verkenningen u i t t e voeren. H e t a c h t geven op menschen i n a u t o s m e t D u i t sche nummerplaat i s n i e t voldoende. I n v e r s c h i l l e n d e Duitsche g a r n i z o e n s p l a a t s e n werden den l a a t s t e n t i j d ook a u t o E; m e t Hollandsche nummerplaten waargenomen , waarin Zii ch D u i t s c h e r s bevonden.
-
Een a n de-r punt waarop gewezen moet worden i s de druk d i e - -. door d e Duitsche N a-z i - p a r t i j op .DuitSchers h i o r t e lande wordt u i t g e o e f e n d . Is d i t a l l e e n om d e v r i j zware c o n t r i b u t i e s los te k r i j g e n ? Formeel s c h i j n t de o p r i c h t i n g van d e n i e t p o. l i t i e k e "Deutsche Gemeinschaft" geheel i n den haak, doch ons i s bekend datvan den Auslandskommissar Witte t- U- Rotterdam een i n l i c h t i n g s - d i e n s t u f i g a a t om d e - Duitschors h . t . 1 . t e c o n t r o l e e r e n . 1 __
__
_-
c
_ I
Een k o r t e beschouwing aan d e binnenlandsche t o e s t a n d wil ik h i a r a a n nog tocvocgen. I n ons land s t a a t d e rcgcitering voor d e u i t o r s t ondankbare en m o e i l i j k e t a a k de economische problemen van a l l e r l e i a a r d op t e l o s s e n . Vooral b i j d e t a a k van aanpassing wan een n o o d z a k e l i j k lager levensniveau, z a l ze o v c r a l d e ontevredenen vinden, d i e t r a c h t e n een spaak i n hit w i e l t e s t e k e n . B i j een v e r d e r e v e r l a g i n g van d o s t e u n zou o n g e t w i j f e l d d e kans op h e r h a l i n g van d e r e l l e t j e s van dezon zomcr g r o o t z i j n . T o t eon d e r g e l i j k c v e r l a g i n g z a l e c h t e r n i e t wordon overgegaan. De r e g e e r i n g ---s c h i j n t t e overwegen d o o r v o r s t r e k k i n g van levensmiddelen i n -'r n a t u r a ,_ _d e- - s- t e u n , d a a r waar noodig, aan t e v u l l e n . L -
~
2 _ _
__
A
d
- 9 -
'
C
b
Dat de vermindering van de b e z o l d i g i n g van h e t l a g e r e overh e i d s p e r s o n e e l een d e r g e l i j k e beweging z a l o n t k e t e n e n , b e h o e f t m.i. n i e t t e worden gevreesd. De bevoorrechte p o s i t i e d i e deze groepen, vergeleken b i j de a r b e i d e r s i n h e t v r i j e b e d r i j f , t o t voor k o r t e n t i j d innamen, i s voor i e d e r t e d u i d e l i j k dan d a t z i j sympathie van andere lagen d e r bevolking z u l l e n ondervinden. Bekijken w i j d e e r v a r i n g e n i n h e t afgeloopen j a a r i n d e beweging d e r l i n k s c h e p a r t i j e n , dan v a l t t e c o n s t a t e e r e n een h e r haald s u c c e s b i j pogingen t o t samenwerking van d e d i v e r s e r i c h t i n g e n e n wel onder de l e u z e van h e t l l a n t i - f a s c i s m e l l . Door toevoeging van Iten oorlogf1 werden ook d e a n t i - m i l i t a i r i s t e n nog gewonnen. Te vreezen v a l t , d a t een e v e n t u e e l toenemende a c t i e van d e N.S.B. n a a r b u i t e n de s t i m u l a n s z a l worden van een a a n s l u i t i n g d e r r a d i c a l e l i n k s c h e groepen en t o t scherpe t e g e n a c t i e . Wat d e g e b e u r t e n i s s e n i n J u l i b e t r e f t , s t a a t wel v a s t d a t de l e i d e r s d e r l i n k s c h e p a r t i j e n v e r r a s t z i j n geworden, door de h e f t i g e omvang van de r e l l e t j e s . N a t u u r l i j k hebben deze door hun opruiende t a a l e n s c h r i f t een g r o o t e i n d i r e c t e s c h u l d , een d i r e c t opstoken t o t daadwerkelijk v e r z e t kan hun n i e t worden t e n l a s t e gelegd. De i n w e r k i n g s t e l l i n g van d e s t e u n v e r l a g i n g , was n a t u u r l i j k een aanwijzing d a t de gemoederen i n d e lagen d e r bevolking d i e van dezen s t e u n g e n i e t e n wel o n t v a n k e l i j k waren voor a g i t a t i e en h e t plegen van v e r z e t . Onze bestudeoring van d e p a r t i j e n en hunne l e i d i n g had geen i een enkele a a n w i j z i n g gegeven d a t op deze Woensdagavond 3 J u l .\ ---
+9
---
---
---
---
___
-_.._
U i t b a r s t i n g was t e verwachten. Van h e t u i t g e v e n van e e n parool op d i e n dag i n c o m . k r i n g of andere r e v o l u t i o n n a i r e groep of van een s e i n n a a r andere p l a a t s e n i s n i e t s gebleken. Wat moet m . i . h i e r u i t voor l e e r i n g worden getrokken? De noodzakelijkheid om i n d e r g c l i j k o g e v a l l e n van mogelijke ontevredenheid, de g e o s t d e r bevolking op b r e e d e r b a s i s t e p e i l e n , dan a l l e e n op Vergaderingen. Ons i s de vraag g e s t e l d : Kan de s t r a a t p o l i t i e i n deze e c i i r o l vervullen? A l s l e e k kan i k d i t punt n i e t beantwoorden. M . i . i s h e t c o n t a c t met d e wijkbewoners s e d e r t alom de s u r v e i l l a n c e op de f i e t s g e s c h i e d t , e r g verminderd.
- 10 U i t een oogpunt van i n l i c h t i n g s d i e n s t werp i k deze vraag
t e r Uwer overweging op, zonder daarop d i r e o t een antwoord t e verwachten. Voor h e t o v e r i g e gaven de g e b e u r t e n i s s e n i n J u l i meer l e e r i n g e n omtrent den afweer.
Van v e r s c h i l l e n d e z i j d e n t r o f ons h e t v e r w i j t , d a t i n de l a a t s t e maandoverzichten n i e t s werd gemeld van r e c h t s - r a d i c a l e stroomingen. Begin J a n u a r i geven w i j wederom een opsomming van alle groepen. Nu w i l i k e c h t e r a l l e e n spreken over de eonige groep van b o t e e k e n i s , deN.S.Beweging onder Mussert
-.
U
Welk beeld g e e f t deze p a r t i j ? De s n e l l e -aanwas van h e t l e d e n t a l i n h e t v o r i g j a a --r kwam -
t o t s t a a n . Allengs b l e e k , d a t door deze p l o t s e l i n g e g r o e i -
--
v e e l verkeerde en de beweging compromi t e e r e n d e elementen i n d e p a r t i j waren opgenomen. I n d e p l a a t s e l i j k e a f d e e l i n g e n c o n s t a t e e r o n m i j een v o o r t durende oneenigheid. Het b e s l e c h t e n van deze g e s c h i l l e n neemt een g r o o t d e e l van ' s l e i d e r s t i j d i n b e s l a g . Gaandeweg w e r d d e p a r t i j g e r e i n i g d van hen, op wier medewerking men n i e t g e s t e l d was. Nadat e e r s t 3000 l e d e n waren ge-r u y o e r d , werden k o r t geleden nogmaals 4000 personen- u- i- t de par-- t i j verwi j d e r d
.
_-
c-
a /3)
/
De a f k e e r door h e t optreden van H i t l e r op 30 J u n i j.1. e n d e s t e u n aan d e v o o r b e r e i d i n g van de p u t s c h i n Weenen op 25 Juli d.a.v., hebben h . t . 1 . de n a t i o n a a l - s o c i a l i s t i s c h e naam een knauw gegeven. S t e l l i g i s h e t mogelijk d a t i n eigen k r i n g en omgeving d e werving van nieuwe leden i s doorgegaan, d e z e r z i j d s wordt toch gemeend, d a t een nieuwe g r o e i nog n i e t i s begonnen. H e t l e d e n t a l wordt i n e i g e n k r i n g 35 .O00 genoemd I n d e p u b l i c a t i e s en de redevoeringen van de N.S.B. walt h e t volgende op: i e ; Een k r i t i e k , d i e vaak op schelden g e l i j k t op onze r e g e e r i n g , waarvan i e d e r v e r s t a n d i g mensch de m o e i l i j k e p o s i t i e begrijpt
.
-
.
- 11 2e. -
Een pogen u i t a l l e groepen de ontevredenen t o t z i c h t e t r e k k e n . Jegens de werkloozen wordt de vermindering d e r s t e u n voorgehouden, aan h e t l e g e r wordt v e r s t e r k i n g d e r weermacht b e l o o f d , maar aan de b e l a s t i n g b e t a l e r s vermindering van last e n voorgespiegeld, enz.enz. 38 . H e f t i g wordt tegen h e t uniformverbod t e k e e r gegaan. 46. Eveneens tegen h e t verbod aan ambtenaren, hoewel d i t i n h e t oog van een "de d i c t a t u u r a a n p r i j z e n d e " beweging, e e n loff e l i j k e daad moest z i j n , d i e men waardig moest dragen. Met spanning wacht men van e e n beweging a l s deze de p a r o l e n
e W'
a f , d i e d e l e i d e r z a l verkondigen. D e inhoud van d e r e d e v o e r i n gen van Mussert van den l a a t s t e n t i j d i s b i j k a n s n a ï f , h i j o n t -
z i e t z i c h n i e t m e t onware v o o r s t e l l i n g e n successen t e v e r k r i j gen, en d a a r b i j u i t e r m a t e goedkoope g r a p j e s (C.en A., C o l i j n en Alberda; J a c o b i j n e n , "Ja-Coli j n e n " ) t e verkoopen. Waar is d e z e d e l i j k e grondslag waarop Mussert ons volk w i l samenbinden e n de s o c i a l e r e c h t v a a r d i g h e i d brengen? D i t z a l t o c h gepaard moeten gaan m e t h e t brengen van o n t z a g l i j k e o f f e r s . Hoe w i l h i j ons v o l k begeesteren om d i e o f f e r s t e brengen? En a l s h i j d i e z e d e l i j k e grondslag d a t i d e e n i e t kan geven, waar h a a l t h i j dan h e t vertrouwen vandaan, d a t , e v e n a l s i n I t a l i ë en Duitschland een beweging als de z i j n e moet steunen e n schragen? Z a l h i j dan h . t . 1 . C?V-Z d i c t a t i i u r d i e n dwang kunnen opleggen. En t o c h moet d i e b a s i s z e e r s t e v i g z i j n om o n s volk a f v a l l i g t e maken en de diepgegrondveste b e g i n s e l e n van de p a r t i j e n d i e Mussert zoo verafschuwt. Z i j n mededeeling d a t de a . s . Nat.soc. leden d e r Prov.Staten hun p r e s e n t i e g e l d voor een d e e l i n een l i e f d a d i g h e i d s f o n d s z u l l e n s t o r t e n , maakt een h e e l goedkoope i n d r u k . Mussert beweert op l e g a l e grondslag t e s t a a n , maar dan vert e l t h i j op d e b e s l o t e n v e r g a d e r i n g i n U t r e c h t op 1 2 November j.1. Ifin de v e r k i e z i n g s t i j d z u l l e n w i j n i e t met een candidatenl i j s t komen, w i j z u l l e n a l l e e n s t r i j d e n voor onze beweging. Alleen op ' t l a a t s t e oogenblik z u l l e n w i j een paar namen PUb l i c e e r e n , omdat d i t moet . I r D i t i s v o l s l a g e n nonsens, z o o a l s van dezen amateur op p o l i t i e k gebied t e verwachten i s . Waren deze t i j d e n n i e t zoo m o e i l i j k voor i e d e r bewind en werden w i j n i e t zoo b e s t o o k t d o o r de andere landen i n deze daren
-
12
-
j a r e n van economische o o r l o g , dan kon men de zaak l a t e n zwemmen en op de n u c h t e r h e i d en h e t gezond v e r s t a n d van ons volk vertrouwen. A l h e e f t de k r i t i e k van de N.S.B. op de f o u t e n van h e t p a r l e m e n t a i r e s t e l s e l v e l e r instemming en a l z i j n w i j geneigd de drang van h e t fascisme en n a t i o n a a l s o c i a l i s m e t o t v e r s t e r k i n g , van h e t gezag t o e t e j u i c h e n , toch s c h i j n t m i j deze beweging een g r o o t g e v a a r , en wel op de volgende gronden: l e . De e x p l o i t a t i e van de jeugd, d i e ontevreden i s door d e s l e c h t e kansen d i e de werkloosheid hen b i e d t . D i t i s een groep, d i e denkt weinig t e v e r l i e z e n t e hebben en n i e t n a a r j u i s t e motieven vraagt. Is d i t ook d e reden waarom Mussert zoo t o o r n t t e g e n h e t u n i form verbod? I n de l e e r b i j H i t l e r w i l Mussert een p a r t i j - l e g e r . Zonder de S . A . had H i t l e r de stembusmeerderheid toch ook n i e t gehaald. Kon h e t uniformverbod verdwijnen dan zou h e t uniform en de parade de t r e k p l e i s t e r vormen voor de jongelieden C e r j u i s t overweegt-on--regeering daarom een w e t t e l i j k verbod van- p a r t i c u l i e r e m i l i t i e s . Zooals ons t e r oore kwam z a l dan de W.A. een wandelorganisat i e worden. 2e De zwakke h o o f d l e i d i n g . Een beweging a l s dcN.S.B. v o o r g e e f t t e z i j n , z a l z e k e r d i s c i p l i n e moeten l a t e n z i e n . Het beeld van de N.S.B. geeft w e l h e t t e g e n d e e l t e z i e n van een k r a c h t i g e d i s c i p l i n e . ' t Z e l f d e is t e zeggen van h e t p r i n c i p e d a t i n de N a t i o n a l e staat a l l e e n d e bekwamen de l e i d i n g i n handen moeten hebben. I s Mussert e r i n e i g e n k l e i n e n k r i n g i n geslaagd de werkel i j k bekwaamsten aan d e t o p t e z e t t e n . Wie i s z i j n f i n a n c i e e l e en economische t h e o r e t i c u s ? Emile V e r v i e r s , d i e een 1 5 - t a i j a r e n geleden I n k o r t e n t i j d den Bank voor Bodemcultuur w i s t t e doen verongelukken. Z a l Mussert, d i e men toch a l s goedwillend, rechtschapen man moet beoordeelen d e k r a c h t i g e m n z i j n , d i e z i j n beweging i n toom houdt. I k b e t w i j f e l zulks. 3e De s t e r k e a a n l e u n i n g van de N.S.B. b i j de N.S.D.A.P. van H i tl e r Mussert ontkent h e t verband, d e N.S.B. i s n i e t a n t i semi t i sch.
-
3 ;ibs
-
I
1 -
4 -
-.
b.
-
--
- 13 s e m í t i s c h . E r z i j n meer v e r s c h i l l e n . Maar dan c o n s t a t e e r e n w i j dat t a l r i j k e leden da g r o o t e Nazibetooging t e Cleef bezochten, t e r w i j l men voortaan de Nederlandcche W.B. i n Duitschland w i l l a t e n o p l e i d e n door de S.S.. Zal O G k de druk van Duitschland nit n i e t zoo g r o o t morden, d a t de N.S.B. z i c h u i t den bond n i e t l o s kan maken? der toekomstbeelden van . S._ ,-D .-A , P , - i s toch om één Een . __ d e .N_ -_. r i j k t e vormen van d e Middellandschc Zee t o t de Noordzee. Dat men i n Duitschland i n d e N.S.B. een groep z-iët,--waarap men r e k e n t , staat w e l v a s t .
coi I
--
ff
Hierna d e e l t de i n l e i d e r nog e e n i g e f e i t e n mede b e t r e f f e n d e den p o l i t i e k e n t o e s t a n d i n Nederlandcch-Indië. H e t z i j e c h t e r vergund d i t n i e t i n iFit v e r s l a g op t e nemen, doch t e mogen v e r wijzen n a a r hot Overzicht ~ 0 . 6 , waarin een a p a r t h o o f d s t u k aan Indië zal worden gewijd. Hiermede i s punt 2 van d e agenda afgehandeld.
De voorzitter v r a a g t o f iemand n a a r a a n l e i d i n g van h e t behandelde in punt 2 nog i e t s h e e f t t e vragen.
TIEL merkt -
op, d a t l e i d e r s van de N.S.B. i n vergaderingen h a t e l i j k e opmerkingen maken tegen de Regeering e n z i c h ook wel i n belesdigenden z i n u i t e n en d a t door hem op grond van a r t i k e l 137e van h e t wetboek van s t r a f r e c h t tegen Ds.van Duyl procesv e r b a a l i s opgemaakt. S p r . h e e f t na dien n i e t s meer van d i e zaak gehoord en i s van o o r d e e l d a t i n d i e n de afdoening van d e r g e l i j k e zaken zoo'n langen t i j d v o r d e r t , e r geen p r e v e n t i e v e werking van u i t g a a t . Spr. meent d a t een s n e l l e r e b e r e c h t i n g h a a r u i t w e r k i n g n i e t z a l missen en w i l daarom gaarne de aandacht van den C . I . op d i e aangelegenheid v e s t i g e n , en v r a a g t h i e r i n medewerking t e w i l l e n verleenen.
De v o o r z i t t e r zegt d a t m e t een en a n d e r rekening z a l w o r den gehouden
.
De H.C. ROTTERDAM v r a a g t of h e t n i e t wenschelijk i s b i j de rondvraag de meening van d i v e r s e Heeren t e mogen vernemen omtrent d e g e e s t van d e bevolking. Spreker i s ervan o v e r t u i g d , d a t men nu wel r e e d s de noodige i n l i c h t i n g e n z a l kunnen geven over de stemming onder d e bevolk i n g . H i j h e e f t hooren zeggen d a t e r wanhoop h e e r s c h t onder d e bevolking en voorwat Rotterdam b e t r e f t moet s p r e k e r d a t toegeven. Het zou wenschelijk z i j n d a t van a l l e kanten b e r i c h t e n worden doorgegeven hoe de stemming i s want d e s c h i p p e r i n Den Haag beh o o r t daarvan op de hoogte t e z i j n , e n v e r s c h i l l e n d e s t e d e n moeten daaraan hun medewerking v e r l e s n e n , b.v. door p e r i o d i e k e meldingen aan den C . I . . Met b e t r e k k i n g t o t h e t o n t s t a a n van oproer w i j s t s p r . e r op, d a t d i t e l k oogenblik kan u i t b a r s t e n en d a t de Regeering t i j d i g behoort t e worden i n g e l i c h t . H i j w i j s t e r op, d a t de vergader i n g e n d e r C.P.H. wel n i e t zoo druk worden bmezocht, maar daaru i t moet t o c h n i e t worden a f g e l e i d , dat e r geen v u i l t j e a s n de l u c h t i s en daarom a c h t s p r . h e t van b e l a n g deze kwestls-reads i n deze v e r g a d e r i n g onder de oogen t e z i e n .
De V o o r z i t t e r z e g t t o e , d a t deze k w e s t i e b i j de rondvraag nader z a l worden besproken, en verzoekt d e Heerea i n de pauze h i e r o v e r na t e denken.
-
AMERSFOORT merkt n a a r a a n l e i d i n g van d e opmerking van TIEL op, d a t ook i n vergaderingen t e Amersfoort u i t l a t i n g e n z i j n gedaan welke i n s t r i j d waren met bepalingen van h e t wetboek van s t r a f r e c h t , doch i n o v e r l e g met den O f f i c i e r v a n J u s t i t i e i s geen v e r v o l g i n g i n g e s t e l d u i t v r e e s van m i s g r i j p e n .
BAARNmerkt h i e r n a -
op, dat h i j z e e r k o r t geleden wegens o v e r t r e d i n g van a r t i k e l l37b proces-verbaal h e e f t doen opmaken en d a t d i e zaak r e e d s heden zou voorkomen.
Aangezien niemand meer i e t s t e vragen h e e f t met b e t r e k k i n g t o t punt twee, wordt overgegaan t o t behandeling van punt d r i e van de agenda. D e Chef C . I .
merkt o p , d a t h e t bureau t o t aanneming van
Marine
.-
- 15 -
9
Marine-personeel h e t v o r i g j a a r door h e t Departemont van Def e n s i e is o p g e r i c h t omdat h e t noodig b l e e k d a t naar de candid a t e n e e n onderzoek werd i n g e s t e l d . Dat h e t onderzoek meer omvat dan a l l e e n de betrouwbaarheid, i s d u i d e l i j k , z u l k s i n verband mot de s a m e n s t e l l i n g van do h u i d i g e marine. Dat onderzoek kon n i e t door den C . I . g e s c h i e den doch moest g e l e l d worden door iemand, d i e de Zeemacht door e n door k e n t . Doordat h e t bureau z i c h ook wendt t o t l a g e r pol i t i e p e r s o n e e l on b u r g e r - i n s t a n t i e s , z i j n i n de p r a c t i j k moeili jkheden o n t s t a a n . H e t bureau beperkt z i c h n i e t en v r a a g t o v e r a l om i n l i c h t i n g e n ; h e t wendt z i c h ook t o t personen d i e door den C . I . onbetrouwbaar worden g e a c h t . H e t onderzoek door den C . I . b e t r e f t h o o f d z a k e l i j k h e t m i l i o u , w a a r u i t de candid a e t afkomstig i s . Toch w i l s p r . t r a c h t e n d e handelingen van h e t Hoofd van bedoeld Bureau t e r e c h t v a a r d i g e n , Z i j n bureau moest opgebouwd worden en daardoor werden a a n v a n k e l i j k wol e m s v e r g i s s i n g e n gemaakt. H e t w i l van zooveel mogelijk v e r s c h i l l e n d e z i j d e n i n l i c h t i n g e n hobben en daarom wordt a a n de dandidaten gevraagd t o t wicn men z i c h kan wenden om i n f o r m a t i e s en om de persoon i n k w e s t i e d a a r b u i t e n t e houden, s c h r i j f t h o t bureau r e c h t s t r e e k s aan d i v e r s e aan hem opgegeven personen. Spreker h e e f t g r o o t e hoogachting voor den Kolonel en voor d e w i j z e waarop h i j z i j n t a a k opvat. U i t v e r s c h i l l e n d o d o s s i e r s was s p r e k e r gebleken d a t e r meer gegevens waren ontvangen u i t particuliere b r i e v e n dan do C . I . h e e f t kunnen geven. Wat d e k l a c h t b e t r e f t , d a t meermalen aan twee i n s t a n t i e s om i n l i c h t i n g e n wordt v e r z o c h t , diene d a t d i k w i j l s van 6On z i j d e geen voldoende gegevens worden verkregen, waarna h i j z i c h dan t o t een a n d e r e i n s t a n t i e wendt. Ook wanneer gemeld wordt d a t t e g e n den persoon i n kwestie n i e t s kan worden aangevoerd, dan w i l de Kolonel d a a r i n n i e t b e r u s t e n . H i j k r i j g t zoo 'n ondervind i n g , d a t h i j z i c h vaak wendt t o t derganen met wien h i j w e l e e n s c o r r e s p o n d e n t i e h e e f t gevoerd en d i e hem w e l l i c h t i n l i c h t i n g e n zou kunnen geven. E r i s ook bezwaar gemaakt tegen h e t f e i t , d a t h i j dan h i e r a r chieken weg n i e t v o l g t , maar z i j n werk is zoo b e l a n g r i j k , d a t men i n ' s l a n d s belang gevoelighsden op d i t punt op z i j z a l moet en
-
i6
mooten z e t t e n . Wanneer e r toch nog p r i n c i p i e e l c bezwaren mochten z i j n dan zou s p r e k e r w i l l e n aanraden z i c h r e c h t s t r e e k s t o t den Kolonel t e wenden. Spreker w i j s t e r v e r d e r op, d a t de Chef C.B. hem i n September j o l . h e e f t beloofd d a t wanneer goede r a p p o r t e n kunnen worden gegeven, h i j h e t r a p p o r t van den C . I . z a l afwachten, en e e r s t daarna e v e n t u e e l vorder z a l informeeren. Voor wat d e g r o o t e p l a a t s e n b e t r e f t zegt s p r e k e r , orvan o v e r t u i g d t e z i j n d a t h e t a a n t a l g e s t e l d e vragen zoo g r o o t i s , d a t d i t wel eens t o t v e r s t i k k i n g zou kunnen l e i d e n van h e t werk van den I.D.. Met b e t r e k k i n g t o t h e t onderzoek moet n i e t u i t h e t oog worden v e r l o r e n , d a t o r velen z i j n op mie n i e t s v a l t aan t e merken e n n a a r wie toch e e n onderzoek beh o o r t t e worden i n g e s t e l d . Voor de g r o o t e p l a a t s e n z a l dam ook e e n andere w i j z e van werken moeten worden gezocht. Met b e t r e k k i n g t o t de aanname w i j s t s p r e k e r e r v o o r t s op, d a t gebleken i s , d a t i n h e t 2e h a l f j a a r 1934 voor h e t onderzoek voor l i c h t m a t r o o s m a r p l m . 1000 personen Hiervan z i j n e r 380 overgebloven d i e d e voorkeur genoten en waarvan e r weer 300 werden afgekeurd, Om dus 80 personen aan t e werven z i j n e r 1000 ondarzoekcn noodig geweest. Wat h e t t e c h n i s c h p e r s o n e e l b e t r o f t , spreken de c i j f e r s nog s t e r k e r Spreker had gevrasgd o f men n i e t e e r s t t o t k e u r i n g kon overgaan maar d a t bleek n i ù t mogelijk t e z i j n . T e n s l o t t e zegt s p r e k e r , d a t men grondig z a l %oeten overwegen of men op denzelfden v o e t kan voortgaan en of ook de k l e i n e r e p l a a t s e n e r n i e t t e zwaar door worden b e l a s t .
I-
-
1
IC
-
-
.
ALKMAAR v r a a g t of h e t n i e t mogelijk i s d a t tevens opgave wordt gedaan van de i n s t a n t i e s en personen aan wie eveneens om i n l i c h t i n g e n z i j n govracgd. Men zou dan kunnen nagaan of d a t betrouwbars a d r e s s e n z i j n . Do b e d o e l i n g h i c r v a n i s , d a t d e informaties worden doorgegeven zooals dat ook door de cris i s - c e n t r a l e g e s c h i e d t . D e samenwerking zou daardoor ook soep e l e r worden. z e g t , d a t d i t gevraagd i s , doch de Kolonel was d a a r t o e n i e t genegen. Men zou e r nogmaals op kunnen aand r i n g e n , want d a t is toch wel h e t minste d a t g e ë i s c h t kan worden. De Chef C . I .
-
i7
-
TIEL z e g t geen bezwaar t e hebben tegen d e i n f o r m a t i e s ,
maar meent t e moeten opmerken d a t h e t systeem n i e t deugt. E r wordt e e r s t gevraagd door den C . I . , dan door Kolonel R . a a n de districtucommandanten van de r i jksveldwacht e n t e v e n s aan de burgemeesters. De u i t t e hrengen r a p p o r t e n z u l l e n van d e n z e l f d e n inhoud z i j n en z u l l e n dus b i j den Kolonel R , d r i e g e l i j k l u i d e n d e rapporten binnen komen. EDE z e g t -
r e c h t s t r e e k s m e t den Kolonel t e hebben g e c o r r e s pondeerd en deze h e e f t gezecd h e t n i e t meer t e z u l l e n doen.
rl 3
VELSEN w i j s t e r o p , d a t op de v o r i g e v e r g a d e r i n g gezegd i s geworden om op verzoeken van m i l i t a i r e a u t o r i t e i t e n n i e t i n t e gaan en de v e r z o e k e r s e r op t e wijzen d a t z i j zich i n v e r b i n d i n g kunnen s t e l l e n m e t den C . I . . Die g e d r a g s l i j n i s i n Velsen s t e e d s gevolgd e n nu h o o r t s p r . van den Chef C . I . , om wel op d e r g e l i j k e verzoeken i n t e gaan hetgeen i n s t r i j d zou z i j n met h e t v e r s l a g van h e t v o r i g jaar. D e commandant van d e rijksveldwacht had i n l i c h t i n g e n gevraagd o v e r iemand van d e marine en d i e kreeg h e t z e l f d e a d v i e s . Spr. v r a a g t of h e t n i e t mogelijk i s den Kolonel R . mede t e d e e l e n , d a t h i j b e r i c h t behoort a f t e wachten van den C . I . . Nu d e Kolonel ook s c h r i j f t aan l e e r a r e n van v e r s c h i l l e n d e ond e m i j s - i n s t e l l i n g e n , worden meerdere r i c h t i n g e n gevolgd, t e r w i j l s p r . e r voor i s z i c h t o t &én r i c h t i n g t e bepalen. Ook h e t b e g r i p "geheim" g a a t zoodoende v e r l o r e n . De Chef C . I . merkt o p , d a t h e t n a t u u r l i j k d e bedoeling i s d a t de C.I. d e noodige i n l i c h t i n g e n v e r s t r e k t maar d e . Kolonel R. h e e f t d o s s i e r s l a t e n z i e n mot wat h i j van andere r i c h t i n g e n h e e f t kunnen l o s k r i j g e n en wanneer h i j i e t s van p a r t i c u l i e r e n kan t e weten komen, dan kan men daar n i e t s t e g e n doen. H i j h e e f t een opdracht en d i e t r a c h t h i j zoo goed mogelijk t e v e r vullen * S p r . meent d a t de verhouding op den duur wel zal v e r b e t e r e n .
D e Kolonel l e e r t langzamerhand, en wanneer er k l a c h t e n komen dan z u l l e n d i e den Kolonel zeker w i j z e r maken. De C . I . s t a a t b u i t e n de p a r t i c u l i e r e personen, 4
HILVERSUM
-
18
-
HILVERSUM v i n d t h e t vreemd d a t h i j a n d e r e i n l i c h t i n g e n k r i j g t dan de Kolonel R . h e e f t v s r s t r e k t . Door de p o l i t i e wordt t o c h ook op d e scholen goinformeerd? De Chef C.I. w i j s t er nog o p , d a t d e Kolonel een zeer ona f h a n k e l i j k persoon is en r a a d t nogmaals a a n , d a t men z i c h p e r s o o n l i j k t o t hem wendt. Spr. z e g t v e r d e r d a t z i j n bureau n i e t g e h e e l door den C . I . kan worden overgenomen, omdat e r t e v e e l t e c h n i s c h e dingen b i j komen. Spr. zou h e t jammer vinden i n d i e n deze w r i j v i n g n i e t g e h e e l zou kunnen worden weggenomen e n v r a a g t om e v e n t u e e l e k l a c h t e n t c w i l l e n doorgeven o f i n o n d e r l i n g overleg op t e lossen.
3 k?
HILVERSUM maakt een opmerking omtrent door a u t o r i t e i t e n r o c h t s t r e c k s gevraagde i n l i c h t i n g e n voor d e Marine en h e t L e g e r , waarop de Chef C . I . antwoordt, d a t h i e r w a a r s c h i j n l i j k worden bedoeld i n f o r m a t i e s gevraagd door h e t D e p a r t e m a t van Koloniën. Deze moeten maar r e c h t s t r e e k s n a a r d i t Dcpartoment worden gezondon. De C . I . b e s c h i k t over t o weinig p e r s o n e e l o m a l l e s t e kunnen behandelen, doch z a l toezending van ongunstigo i n l i c h t i n g e n s t e e d s op p r i j s s t e l l e n t e n e i n d e d i e op k a a r t t o kunnen verwerken. EDE vraagt wat er g c b e u r t wanneer -
twee i n l i c h t i n g e n met e l k a a r i n s t r i j d z i j n , waarop d e Chef C . I . antwoordt, d a t men dan d e d o s s i e r s k r i j g t toegezonden. TILBURG v r a a g t h e t motief waarom de p a r t i c u l i e r e n n i e t z i j n
opgegeven, want d i e personen kunnen wel cclns n i e t betrouwbaar z i j n . S p r , v i n d t h e t u ~ l o l noodig d a t de r e l a t i e s worden opgegeven, want a l l e s b l i j f t geheim. Aan de hoofden van s c h o l e n worden toch i n l i c h t i n g e n gevraagd on belanghebbende weet ook w e l d a t e r i o t s gevraagd z a l worden. Er i s a l l e reden om d e rel a t i o s t e vermelden, want n o p a l s , d e pcrsonon d i e i n l i c h t i n gen gcvcn kunnen w e l e e n s onbetrouwbaar z i j n . MIDDELBURG (Rijksveldwacht ) wij s t er op, d a t e e n ri j k s v e l d wachter w e l e e n s i e t s v r a a g t aan con Commissaris van P o l i t i e , maar merkt t e v e n s op, d a t d c r i j k s v c l d w a c h t a l l e e n voor h e t p l a t t e l a n d i s en wanneer sr i n l i c h t i n g e n moeten worden verkregen
- 19 verkregen u i t de s t e d e n , dan behoort men z i c h t e wenden t o t de plaatselijke politiechefs.
De VOORZITTER z e g t t o e , d a t d e gegevons v8n doze vergader i n g a a n den Kolonel R . z u l l e n worden overgelegd.
n Y
DEN HELDER z e g t , e v e n a l s Chof C . I . , groote bewondering t e hebben voor h e t werk van den Kolonel R . , doch z e g t d a t de C . I . zeker d a t bureau zou kunnen overnemen, w a t van groot b e l a n g zou z i j n . Verder z e g t h i j , d a t a l t i j d ook aan hoofden van scholen o m i n l i c h t i n g e n worden gevraagd, hetgeen n i e t s e r g i s , omdat a l l o s een v e r t r o u w e l i j k k a r a k t c r d r a a g t , t e r w i j l h e t voor be marine van g r o o t belang is, d a t betrouwbare jonge l i e d e n i n d i e n s t worden genomen. I e d e r Ncdcrlander mag dan ook gerust weten d a t Marine-candidaten worden onderzocht
.
K e t d e b a t wordt g e s l o t e n en om 12.15 wordt gepauzeerd. Nadat t e 2.20 n.m. de vergadering heropend i s , wordt punt 4 sub 1 aan d e o r d e g e s t e l d e n v r a a g t d e VOORZITTER of M A S TRICHT de g e s t e l d e v r a a g misschien nog w i l t o e l i c h t e n . ( D e
v r a a g l u i d d e : Kan n i e t bevorderd worden d a t v&n Regeeringswege t r a a n g a s p i s t o l e n t e r beschikking van d e gemeentelijke p o l i t i e korpsen worden g e s t e l d ? ) . MAASTRICHT z e g t d a t i n verband m e t d e j o n g s t gehouden o e f e ningen van den Lu ch tbeschermingsd i e n s t e r v a r i n g e n werden opge daan ook met b e t r e k k i n g t o t oefeningen met gasmaskers. Spr. h e e f t gemeend dat h e t w e l l i c h t n u t t i g zou z i j n t e bespreken hoe men t r a a n g a s p i s t o l e n kan k r i j g e n en i n d i e n e r bezwaren z i j n o f e r i n s t r u c t i e kan worden gegeven hoe daarmede moet worden
-
0
a
omgegaan en of d e p o l i t i e daarmede zou kunnen worden uitgerust.
De heer Mr,VAN ANGEREN ( J u s t i t i e ) z e g t , d a t omtrent h e t geb r u i k van t r a a n g a s - p i s t o l o n b i j hf3t b e s t r i j d e n van woelingen vanwege den M i n i s t e r van J u s t i t i e een onderzoek i s i n g e s t e l d . D e ontvangen i n l i c h t i n g e n wn”n van zeer uiteenloopenden a a r d . I n d i e n s p r . Zich n i e t v e r g i s t , h e e f t d e M i n i s t e r h e t standpunt ingenomen, d a t i n d i e n een genieentc d e p o l i t i e m e t t r a a n g a s p i s t o l e n zou w i l l e n bewapenen, h i j daartegen geen bezwaar zou maken. De M i n i s t e r l a a t h e t aan de p o l i t i e o v e r op welke w i j z e zij -
- 20 z i j z i c h m i l bewapenen. De M i n i s t e r l i e t h e t wapen z e l f i n h e t midden; a c h t het h o o f d van d e p o l i t i e h e t noodig gasvapens t o gebruiken, dan
3 cz
z a l h i j z i c h tegen d a t gebruik nii:t v e r z e t t e n , doch d i t moet a l l e e n geschieden onder z e e r b i j z o n d a r e omstandigheden en ond a r deskundige l e i d i n g , zulks i n verband m c t de gevaren. Men moet e r r e k e n i n g mede houdun, d a t i n vergaderingen daardoor eon paniek kan o n t s t a a n en s p r . h e e f t den indruk gekregen, d a t t e g e n h e t gebruik van gas g r o o t e bezwaren b e s t a a n on daarom v r e l l i c h t andere m a t r c g c l c n genomcn lninnen worden. De bewapening i n h e t algcmeen p l e e g t t e worden o v e r g e l a t e n aan d e gamecntcn en e r i s dus geen a a n l e i d i n g vanwege h e t R i j k gelden daarvoor t e gaven. U i t d e p r a c t i j k i s gebleken d a t traang a s con middel i s , waarnaar nicn n i e t gaarne g r i j p t . Aangezien niemand h i e r o v e r v e r d e r h c t woord v e r l a n g d , wordt overgegaan t o t piint 4 sub 2 van d e agenda. (Vraag Venlo: Hoc moet de vsrhouäing z i j n tusschcn do p l a a t s o l i jko i n l i c h t l n g s d i e n s t e n e n d e I n 1 , o f f i c i a r c n b i j de Korpsen, i . c . de toegevoagde o f f i c i e r e n b i j de D i v i s i o s ? ) . D e Chef C . I . z e g t d a t d e g c s t e l d t v r a a g b e t r e k k i n g h e e f t op d e toegevoegde o f f i c i e r e n b i j de d i v i s i e . Omtrent d e samen-
werking met de o f f i c i e r e n b i j d e korpsen i n de garnizoenen i s men voldoende op dc hoogta. Een andere za&k i s do h o s t i e van do o f f i c i e r e n b i j do v i e r d i v i s i e s welk i n s t i t u u t is t o t s t a n d gekomon, toon nog propaganda i n h e t l e g e r wcrd gomadct an nog t e weinig a a n r a k i n g met de I n l . o f f i c i e r e n b i j de Korpson bestond. Dt: t a a k d e r b i j de d i v i s i e s ingedeelde o f f i c i e r e n i s , d a t z i j van u i t hun standp l a a t s oen geregeld c o n t a c t onderhouden mot d e b i j da korpsen aangewezen I n l . o f f i c i e r e n . Nu c r b c t r e f f c n d e propaganda i n h e t l e g e r geen b e r i c h t o n mcer komen, s t r e v e n d i e o f f i c i e r e n naar g r o o t e r o a c t i v i t o i t en zouden dan ook graag w i l l e n weten w a t e r i n d e s t e d e n , bchoorondc t o t hun rayon, p l a a t s v i n d t . D e vers l a g e n d e r g r o o t e vcrcaderin,Tcn, waarin d B geost enz. t o t u i t i n g komt, kunnen z i j n a a r c p r . m e n i n g g e r u s t k r i jgen wanneer z i j daarom vragen. Voor dt: C . I . i s h e t l a s t i g hen van a l l e bericht a n t e voorzien, want hLt goat b c z w a a r l i j k om a l l e r a p p o r t e n naar __I
-
n
21
-
n a a r de v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n op t e zenden. Het is e c h t e r n i e t de b e ä o e l i n g om a l l e v e r t r o u w e l i j k e r a p p o r t e n bestemd voor den C . I . a a n hen t e geven. Z i j inogen geen a f z o n d e r l i j k e C . I . vormen en z i j moeten op andere w i j z e hun b e r i c h t e n t r a c h t e n aan t e v u l l e n . V e r s c h i l l e n d e Procureurs-Generaal hebben omtrent deze kwest i 8 hun z i e n s w i j z e r e e d s t e kennen gegeven, waaraan men z i c h d u s d i e n t t e houden. Men zou voorwat Breda(IUe d i v . ) b e t r e f t , de k w e s t i e nog even kunnen a a n z i e n , aangezien met den p a s benoemden Procureur-Generaal t e 's-Hertogenbosch nog geen copt a c t b e s t a a t . I n deze i s h e t d u s gewacht nog wat t e wachten; . l a t e r z a l dan door den C . I . p e r b r i e f bekend worden gemaakt ' ' welke g e d r a g s l i j n moet worden gevolgd . . ! & *in ',, * L I k, 4,./( *d -/ ,'
.
I
ctc/ 'AS
Lfl
Aan de o r d e wordt g e s t e l d punt 5 van de agenda, de rbndvraag. U
ROOSENDAAL z e g t b e l a s t t e z i j n met de l e i d i n g van den
p l a a t s e l i j k e n luchtbeschcrmingsdi e n s t en zou g r a a g w i l l e n wet e n of e r bezwaar b e s t a a t tegen h e t aannemen van personen, d i e l i d z i j n van d e N.S.B.. De h e e r Mr.SPITSEN (Binnenl.zaken) zegt d a t e r v e r s c h i l is tussohen luchtbewakingsdienst en l u c h t b e s c h e r m i n g s d i e n s t , welke l a a t s t e (beschermingsdienst) gemeentoli j k wordt g e r e g e l d en waartoe v e r s c h i l l e n d e gcmcenteli j k e organen, z o o a l s brandweer enz. medewerken. Wanneer h e t gaat om eerstgenoemde, dan i s d a t n i e t s p r e k e r s t e r r e i n . I n b e g i n s e l e c h t e r a c h t s p r e k e r h e t ongewensch t .
De VOORZITTER merkt o p , d a t i n d i e n h e t Gaat om den l u c h t beschermingsdienst, loden van de N.S.B. d a a r t o e n i e t kunnen worden t o e g e l a t en. De h e e r Mr.SPITSEN zegt d a t h i j wat b e t r e f t de luchtwachtd i e n s t n i e t kan antwoorden. De gcmacntcli jkc waarschumingsdienst i s g e h e e l door den eigen d i c n s t opgezet cn dus door d e gemeent e n z e l f georganiseerd. O f l e d m v m d e N.S.B. d a a r b i j a l dan n i e t a a n g e s l o t e n mogen z i j n kan s p r . n i e t d i r e c t beantwoorden. H i j zou w i l l e n aanradcn i n dozc z c c r v o o r z i c h t i g t e z i j n . GOUDA
-
22
-
GOUDA merkt op d a t i n z i j n gememte een luchtbeschermingsd i e n s t b e s t a a t e v e n a l s de gewone en ccanomische burgerwacht Zooe n de l e d e n daarvan mogen geen l i d z i j n v a n d e N.S.B.. d r a e r d u s s p r a k e i s van een burgerwacht, dan i s deelname d a a r a a n door de N.S.B. u i t g e s l o t e n . ROOSENDAAL z e g t , d a t z i j , d i e om t o e t r e d i n g hebben v e r z o c h t , l e d e n z i j n van de p l a a t s e l i j k e brandweer en d i e kan men b i j d e luchtbescherming n i e t missen. De VOORZITTER s p r c e k t a l s z i j n p e r s o o n l i j k e m e n i n g u i t , d a t e r geen g r o o t bezwaar b e s t a a t d a t de N.S.B,-ers b i j d i e o r g a n i s a t i e worden betrokken. E r z i j n nu eenmaal grensgevallen en men kan b e z w a a r l i j k de gchcole brandweer gaan r e o r g a n i s e e r e n . Deelname aan d e burgerwacht i s e c h t e r verboden.
ZAANDAM komt t e r u g op da kvmstic van gevraagde i n l i c h t i n gen voor de Marine on merkt op, d a t op doze vragen a l t i j d zeer m o e i l i j k een b e h o o r l i j k antwoord kan worden gegeven, omdat men m e t v e r s c h i l l e n d e p o l i t i e k e stroomingen t e doen hcef t . Spr. v r a a g t of t e r voorkoming van m o e i l i j k h e d e n , de vrag e n l i j s t n i e t 266 kan worden samcngustcld, d a t deze a l s een l e i d d r a a d kan d i e n e n e n waardoor men n a i j v e r zou voorkomen. V o o r t s v r a a g t s p r . wie d e vertegenwoordiger van den Minis t e r van J u s t i t i e bedoeld m o t hoofden van de p o l i t i e ; i s d a t d e burgemeester of een ander.
P D e h e e r Mr,van ANGEREW w i j s t er op, d a t h e t de burgemeest e r s z u l l e n moeten z i j n , omdat d i e over de bevJapening b e s l i s s e n , hoewel i n sommigo gemconten d e commissaris van p o l i t i e d i t onder z i c h h e e f t .
De V o o r z i t t e r antwoordt op d e l e door Zaandam g e s t e l d e v r a a g , d a t h i j v e r a n d e r i n g d e r v r a g c n l i j st z a l overwegen.
H.C.UTREGEFT a c h t h e t bedroevend dat p o l i t i e - g r o e p o n , d i e geen orde behoeven t e handhaven, t o c h b e t e r Gewapend z i j n dan d e g e m e e n t o - p o l i t i e D e burgerwachten b .V. z i j n m e t geweren bewapend e n d e g e m e e n t e - p o l i t i c n i e t . B i j de r i j k s v e l d w a c h t on do marechaussee i s d a t ook zoo. H r t i s d u s zaak om ook d e g e m e e n t e - p o l i t i e daarmc.de t c bowapenen. Daar gaat toch g r o o t e p r c v e n t i e v o k r a c h t van u i t . Hct i s cen gemeente-zaak, maar s p r .
-
-
23
-
s p r . zou t o c h de bemiddeling w i l l e n inroepen van den v o o r z i t t e r om d e wapens u i t de r i j k s m a g a z i j n e n t e mogen ontvangen, omdat de k o s t e n nogal hoog z i j n . Spr. wijst e r op, dat b i j de gemeonto-politie v e e l gewezen o n d e r o f f i c i e r e n z i j n , d i e met geweren kunnen omgaan en men bovendien van h e t r i j k de wapens t e g e n den l a a g s t mogelijken p r i j s zal moeton bekomen.
n
De VOORZITTER merkt op, dat men t h a n s op een t e r r e i n i s gekomen d a t n i e t t o t den C . I . behoort. W i j z i j n i n l i c h t i n g s d i e n s t , z e g t s p r e k e r en h i j i s bang, d a t i n d i e n h i j met een d e r g e l i j k v o o r s t e l komt, men z a l zeggen: W a a r bemoeit U z i c h mede, g i j z i j t i n l i c h t i n g s d i e n s t cn a n d e r s n i e t . " Spr. zegt z i c h dus met deze kwestie m o e i l i j k t e kunnen i n l a t e n , en daart o e geen bevoegdheid t e hebben. Het vcjrig j a a r h e o f t men ä e z e kwestie ook wel besproken, maar men i s er n i e t verder moe gekomen. De h e e r Mr.Van AN!?EREN zegt op deze zaak ook n i e t v e r d e r t e zullen ingaan. . merkt h i e r n a op, dat z i j n vraag inderdaad i n deze v e r g a d e r i n g n i e t t h u i s h o o r t , maar omdat HILVFBSüM h e t v o r i g j a a r d e z e vraag h e e f t g e s t e l d , h e e f t s p r e k e r d i e overgenomen. H.C.UTRECHT
De VOORZITTER zegt n i e t t e weten hoe Hilversum aan d i e k a r a b i j n e n i s gekomen maar s p r e k o r s bureau kan geen a a n l e i d i n g vinden om z i c h daarmede i n t e l a t e n . HILVERSUM antwoordt h i e r o p , d a t h i j i n d e o v e r t u i g i n g verk e e r d e d e wapens d o o r tusschenkomst van den C . I . t e hebben
gekregen. ASSEN z e g t , d a t h i j i n den t i j d van d e r e l l e t j e s t e Amster-
dam op een b r i e f aan den M i n i s t e r van Defensie binnen d r i e dagen van dezen M i n i s t e r i 5 k a r a b i j n e n h e e f t gekregen. De VOORZITTER verzoekt t h a n s d e door den H . C . Rotterdam g e s t e l d e kwestie t e bespreken van h e t p e i l e n van den g e e s t
der -
d e r bevolking i n v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n , w a a r b i j n i e t a l l e e n kan worden v o l s t a a n met v e r s l a g e n d e r vergaderingen. GOUDA merkt op d a t aan d e l i c h t f a b r i e k e n v e e l 0.S.P.-ers
n
L.
z i j n , d i e e c h t e r geen vergaderingen bezoeken, doch a c h t e r de schermen werken. E r z i j n ook o n d e r w i j z e r s , d i e i n h e t geheim ageeren. H i i t i s m o e i l i j k om aen en ander t e weten t e komen. Op een v e r g a d e r i n g van ilOorlog en Vrede't h e e f t men b . v . gezegd, d a t wanneer a a n v a l l e n u i t de l u c h t zouden worden gehouden, men zou weten w a t men t e doen had, en d a t d e l i c h t f a b r i e ken i n g e s t e l d waren. Spr. w i j s t e r op, dat de Chef C . I . i n d e r t i j d ook h e e f t betoogd, d a t wanneer de Tribune n i e t moer uitkomt, man n i e t weet welke a c t i e s en vergaderingen worden voorbereid. Men kan n i e t u i t v i n d e n hoe h e t e i g e n l i j k staat i n de g r o o t e bevolkings-centra. Nu z i j n d e betrokken personen a l s lammetjes. Men k r i j g t wel v e r s c h i l l e n d e i n l i c h t i n g e n , m a a r h e t p u b l i e k i s h u i v e r i g om i e t s mede t e d e e l e n . r--V o o r a l i n Zuid-Holland i s men gebeten op h e t gezag en i n h e t b i j z o n d e r i s d a t h e t geval i'n -de volksbuurten. L-
2_-
7
Mr.van ANGEREN ( J u s t i t i e ) v r a a g t den H.C. vraag nog e e n s t e h e r h a l e n .
Rotterdam z i j n
H.C.ROTTERDAM merkt op d a t d e menschen gebeten z i j n op h e t gezag, d a t s t a a t v a s t , en men weet d a t z i j b i j de e e r s t e de b e s t e gelegenheid tegen h e t gezag z u l l e n optrekken. Het i s z e e r m o e i l i j k om t e . w e t e n t e komen of' men algemeen h i e r t o e ber e i d en i n s t a a t is, Het p e i l e n van de stemming i s z e e r moeil i j k en kan n i e t op d e gewone w i j z e geschieden. Een d e r middel e n zou w e l l i c h t z i j n d e h u l p van h e t armbestuur i n t e roepen. Spr. w i j s t e r op, d a t men dan i n vele gezinnen komt en d a t z i j n n i e t de b e s t e . Men komt om i n l i c h t i n g e n en e r o n t s t a a t een gesprok en zoo v e r k r i j g t men met v e e l moeite t e hooren hoe de stemming is i n e e n bepaald s t a d s d e e l . Als e r weer w a t gebeurt dan z a l de r e g e e r i n g z i c h afvragen: !'Hoe kan d a t nu, want de b e r i c h t e n z i j n n i e t ongunsti&,. t e r w i j l nu p l o t s e l i n g i e t s p l a a t s v i n d t waarop men n i e t was voorbereid. De r e g e e r i n g z a l zeggen: "Daar z i j t g i j toch voorrt en daarom zou s p r e k e r willen
- 25 w i l l e n vragen of de C . I . wat meer i n d i e r i c h t i n g zou w i l l e n a a n s t u r e n , dus t r a c h t e n b e r i c h t e n t e v e r k r i j g e n d i e aangeven w a t er onder d e bevolking l e e f t .
9
De VOORZITTER dankt den H.C. Rotterdam voor z i j n u i t e e n z e t t i n g en z e g t d a t deze kwestie r e e d s meermalen i s besproken. H i j w i j s t e r o p , d a t i n C.P.H. en andere r e v o l u t i o n n a i r e v e r gaderingen s t e e d s wordt gezegd d a t e r n i e t s z a l p l a a t s vinden. De e r v a r i n g h e e f t g e l e e r d d a t men goede b e r i c h t e n k r i j g t , waaru i t de c o n c l u s i e i s t e t r e k k e n : l l k l l e s r u s t i g . I l Doch d i t is toch n i e t geheel j u i s t . Het is zaak om t e weten t e komen hoe d e stemming onder h e t volk z e l f i s en h i j vermeent d a t een i e d e r daarvoor z i j n b e s t z a l moeten doen, daar d i t p l a a t s e l i j k z a l moeten gebeuren, want h e t b e t r e f t h i e r een z e e r groot belang. Deze k w e s t i e i s nog b e l a n g r i j k e r dan h e t p e i l e n van vergaderingen. Het middel hoe evenwel a c h t e r een en ander t e komen kan s p r . n i e t aangeven. AMERSFOORT merkt o p d a t men m e e s t a l gebrek aan p e r s o n e e l h e e f t en bovendien moet men goed p e r s o n e e l hebben om c o n t a c t t e kunnen zoeken. Spr. zou de aandacht w i l l e n vragen van h e t Departement van Binnenlandsche Zaken om n i e t t e s c h r i e l t e z i j n b i j de c o n t r o l e op de s t e r k t e van d e p o l i t i e k o r p s e n . HILVERSITM w i l er op wijzen d a t men i n a l l e kringen d e r bevolking ontevreden i s en h e t daarom zeer m o e i l i j k i s de werkel i j k e stemming t e p e i l e n , Spr. merkt o p , d a t een gewone v o e t b a l - w e d s t r i j d of k l e i n e r e l l e t j e s wel e e n s a a n l e i d i n g kunnen z i j n tot h e t o n t s t a a n van een opstand. Een en ander is h e t gevolg van den buitengewoon s l e c h t e n t i j d waardoor groote ontevredenheid i n a l l e l a g e n uande bevolking i s o n t s t a a n . Spr. merkt v e r d e r o p , dat de gemeente Hilversum (66.000 z i e l e n ) één a r b e i d e r h e e f t b i j de g a s f a b r i e k , d i e geweigerd h e o f t om de bekends v e r k l a r i n g t e teekenen d a t h i j n i e t aanges l o t e n was b i j een d e r r c v o l u t i o n n a i r e o r g a n i s a t i e s , t e r w i j l a l l e anderen d i e v e r k l a r i n g wel hebben geteckcnd. Spr. h e e f t r e s p e c t voor d i e n man, d i c hccf't een h a r t . Openbare vergader i n g e n zeggen s p r . n i e t s , omdat daar maar wat wordt gezegd. In -
- 26 I n v e r s c h i l l e n d e d e e l e n van s p r . gemeente worden k l e i n e vergaderingen gehouden b i j leden aan h u i s en men weet n i e t wat d a a r i n wordt besproken, omdat' e r mar weinig personen aanwezig z i j n . D i t z a l ook i n andere gemeenten w o l h e t g e v a l zijn. EDE w i j s t -
e r op d a t e r i n z i j n gemeente met g r o o t e boe-
renbevolking, d i e r e c h t s t r e e k s g e t r o f f e n is, en s t e e d s seer regoeringsgotrouw was, e r n s t i g v e r z e t v a l t t e c o n s t a t e e r e n t e g e n de genomen regeeringsmaatregelen. Dat v e r z e t uit z i c h ook tegen de ambtenaren van de P o l i t i e , d i e deze maatregelen moeten u i t m e r e n .
1 #.
LEEUWARDEN z e g t d a t de i n l i c h t i n g e n v r o e g e r v e e l gemakkeli j k e r binnen kwamen dan tegenwoordig. Het v o l k komt t h a n s gemakkelijk t o t v e r z e t en oen k l e i n i g h e i d i s s l e c h t s noodig om t o t massa-verzet t e komen. Het p u b l i e k t r e e d t s t e e d s brut a l e r op, ook t e g e n d e p o l i t i e . De communisten l a t e n weinig van zich h o o r e n , maar op straat z i j n de r e l l e t j e s v e e l t a l r i j k e r dan vroeger.
De VOORZITTER meent, d a t h i e r v o o r door d e c r i s i s de aanl e i d i n g ook wel aanwezig i s . Vie moeten dan ook a l l e n doen w a t w e kunnen.
NIEUWE-SCHANS w i j s t op h e t communisme i n Beerta en op h e t p l a t t e land waar d a t v o o r a l op d e jonge boeren vat h e e f t gekregen. Maar ook de i n t e l l e c t u e e l e n z i j n ontevreden en deze n e i g e n s t e r k naar de f a s c i s t e n . Het g r o o t s t e gevaar voor de bevolking a c h t s p r . d e w e r k l o o s h e i d , omdat d e werkloozen samen hokken i n de kampen van de werkverschaffingen. Z i j l e van van hun g e z i n gescheiden en als men d e k r a n t n a s l a a t dan z i e t men d a t daar h e e l wat w o r d t besproken. Men weet d a t i n d i e kampen communisten komen en d a t behoort men zooveel mogel i j k tegen t e gaan. Er wordt d a a r gekankerd van j e w e l s t e . . Spr. zegt d a t de menSchen.in h e t Noorden geen bepaald s l e c h t e eigenschappen hebben. Z i j z i j n u i t s t e k e n d e werkkracht e n ; d i e f s t a l komt e r s p o r a d i s c h voor. Maar z i j worden door Ge communisten, d i e daar s t e r k vertegenwoordigd z i j n , o p s t a n d i g gemaakt.
- 27 Het zou volgens s p r . b e t e r z i j n i n d i e n de werkloozen i n een eigen b e d r i j f konden worden t e werk g e s t e l d . Voorts behoort e r een zoo s t e r k mogelijke p o l i t i e m a c h t aanwezig t e z i j n , opd a t d i e z i c h h e r h a a l d e l i j k kan vertoonen. H i j h a a l t e t e n s l o t t e een g e v a l van b e s l a g l e g g i n g a a n waarb i j de bevolking een dreigende houding aannam, waardoor n i e t a l l e e n de deurwaarder, maar ook een hem v e r g e z e l l e n d e marechaussee d e v l u c h t moest nemen.
MEPPEL zou w i l l e n aanraden om maandelijks r a p p o r t e n i n t e dienen omtrent den t o e stand i n d e v e r s c h i l l e n d e p l a a t sen. ROOSENDAAL v r a a g t aandacht voor h e t stempelen, i n s p r . gemeente doppen genoemd, e n a c h t h e t o n j u i s t om do a r b e i d e r s op d i e wijze b i j e e n t o brengen, omdat z i j daar kunnen worden
aangezet t o t v e r z e t , en s c h o l e n voor ontevredenheid worden gelmeekt;. H i j v i n d t h e t oen f u n e s t e t o e s t a n d . W D A M a c h t d e t o e s t a n d op h e t oogenblik n i e t zoo c r i t i e k als eenige j a r e n t e r u g . Spr. w i j s t e r op d a t h e t i n z i j n gemeente veel r u s t i g e r i s dan v r o e g e r , hoewel de geheele Zaans t r e e k e n ook Zaandam z e e r rood z i j n . Toen e r nog voldoende werk was, had men h e r h a a l d e l i j k l a s t van s t a k i n g e n en t h a n s , nu e r geen werk meer i s , kan men n i e t s t a k e n . Het komt s p r . voor, d a t men ook n i e t zoo ontevreden is a l s v r o e g e r hetgeen h i j meent t e moeten w i j t e n aan h e t f e i t , d a t de menschen w e k e l i j k s hun ondersteuning ontvangen en dat z i j z i c h gaan beschouwen a l s een gepensionneerde. Spreker h e e f t o.a. eenshooren zeggen: "Ik ben werkloos en d a t hoop i k a l t i j d t e blijvenll. Het g r o o t s t e gevaar d a t s p r . thans z i e t i s de tweedracht t u s schen roode elementen en f a s c i s t e n e n d i e geven a a n l e i d i n g t o t relletjes. Spr, merkt v o o r t s op, d a t men met op z i j d e z e t t e n van de grondwet, a l l e c o l p o r t a g e i n Zaandam h e e f t verboden e n zou gaarne w i l l e n vernemen hoe h e t i n andere i n d u s t r i e - c e n t r a i s gesteld.
ENSCHEDE merkt op, d a t ook h i j u i t een i n d u s t r i e g e b i e d 5
komt, doch s p r . i s h e t met z i j n c o l l e g a u i t Zaandam n i e t eens.
Hij
H i j w i j s t e r op, d a t onder hen d i e van den s t e u n moeten l e v e n , een geest van v e r z e t i s o n t s t a a n d i e men misschien n i e t kan waarnemen Spr. i s evemiel van meening d a t e r s l e c h t s W i n i g noodig i s om e r n s t i g e r e l l e t j e s t e doen o n t s t a a n , a l a c h t h i j h e t communisme ook geen g r o o t gevaar.
.
De VOORZITTER z e g t d a t men t h a n s stemmen h e e f t gehoord u i t i n d u s t r i e - s t e d e n en van h e t p l a t t e l a n d . Spr. wijst op een r a p p o r t van Amsterdam m e t uitmuntende gegevens e n welk r a p p o r t i n t e g e n s p r a a k was met een g r o o t a r t i k e l van een bekend j o u r n a l i s t b e t r e f f e n d e de r e l l e t j e s In de Jordaan en v r a a g t of Amsterdam w e l l i c h t b e r e i d i s nu ook een en ander b e t r e f f e n d e d e g e e s t -in d e g r o o t e stad mede t e d e e l e n . L
--*I
.
i. h..
AMSTERDAM a e g t met b e l a n g s t e l l i n g t e hebben k e n n i s genomen van d e u i k e e n z e t t i n g e n van den Hoofdcommissaris van p o l i t i e t e Rotterdam en de andere Heeren en w i j s t e r op, d a t h e t noodig i s om naast do i n l i c h t i n g e n op p o l i t i e k gebied e n h e t b e s t u deeren der r e v o l u t i o n n a i r e p a r t i j e n , ook den g e e s t der bevolk i n g t e p e i l e n hoewel men z i c h daarvan geen t e g r o o t e verwacht i n g e n moet v o o r s t e l l e n . Ook h i j g e e f t i n overweging h e t i n d i e n e n van p e r i o d i e k e r a p p o r t e n , Wat de J u l i - g e b e u r t e n i s s e n aang a a t , dacht men d a t de l e i d e r s van d e p a r t i j e n op d e hougte zouden geweest z i j n , doch z i j waren onvoorbereid. Wat betreft de verkregen i n l i c h t i n g e n u i t d e g r o o t e volksbuurten w i l s p r . e r op w i j z e n , d a t men d i e onder voorbehoud moet aanvaarden. H e t is z e e r m o e i l i j k om wat p o s i t i e f s t e wet e n t e komen. H i j g e e f t dan ook d e opinie van Amsterdam onder d e grootste reserve. Spr. merkt o p , d a t er zeer zeker verband i s t u s s c h e n den c r i s i s en de heerschende ontevredenheid i n a r b e i d e r s gezinnen, maar of d i e ontevredenheid m e r k e l i j k zoo g r o o t i s , meent spr. t e moeten b e t w i j f e l e n . Spr. v o e l t w e l i e t s voor de meening van ZAANDAM. Er i s e c h t e r w e l een t o e s t a n d van o n s t a b i l i t e i t o n t s t a a n , w a a r u i t a l l e s kan voort s p r u i t en. H i j g e l o o f t d a t d e t o e s t a n d i n d e gezinnen d e r werkloozen n i e t zoo erg i s a l s men wel denkt. E r h e o r s c h t een zekere t y p i sche b e r u s t i n g . Het g r o o t s t e gevaar van de ontevredenheid meent s p r . t e moeten zoeken b i j d e jougd, d i e geen werkkring h e e f t . De -
-
29
-
De jeugd h e e f t i d e a l e n en z i e t geen kans deze t e verwezenl i j k e n e n d a t komt voor i n a l l e standen. Wanneer men geen werk kan k r i j g e n , g a a t men e e r d e r over t o t excessen. Spr. meent d a t men de t o e s i a n d t e Amsterdam op h e t oogenb l i k a l s v r i j r u s t i g kan beschouwen. H i j w i j s t er v e r d e r nog op d a t de p o l i t i e k e p a r t i j e n a c h t e r u i t gaan. Men v r a a g t wel, waar gaan de menschen dan n a a r t o e , .mar d a a r o p kan cpr. geen antwoord geven. Er i s e e n b e r u s t i n g welke n i e t nader u i t e e n g e z e t kan worden.
. I b
4a
De VOORZITTER dankt Amsterdam voor z i j n u i t e e n z e t t i n g en meent de c o n c l u s i e t e mogen t r e k k e n , d a t de t o e s t a n d zoo i s , d a t e r maar w e i n i g behoeft t e gebeuren om b e r o e r i n g t e doen ontstaan. Spr. a c h t h e t dan ook van groot belang onafgebroken d i t v r a a g s t u k onder d e oogen t e z i e n e n voor de C . I . is h e t z e e r b e l a n g r i j k om j u i s t e i n l i c h t i n g e n t e hebben opdat d e j u i s t e maatregelen kunnen worden overwogen om de g e r i n g s t e kans t e loopen door v e r r a s s i n g e n o v e r v a l l e n t e worden. MIDDELBURG ( r ijksveldwacht) zou w i l l e n opmerken d a t d e r e v o l u t i o n n a i r e beweging i s overgegaan t o t de i l l e g a l i t e i t . H i j w i j s t op d e O.S.P. en R.S.P. e n i n h e t b i j z o n d e r op S n e e v l i e t , d i e een g r o o t e r o l h e e f t gespeeld i n h e t Oosten e n z i j n sporen daar dubbel en dwars h a e f t verdiend. U i t z i j n I n d i s c h e e r v a r i n g weet s p r . hoe m o e i l i j k h e t i s voor d e p o l i t i e om w a t t e weten t e komen wanneer men overgaat t o t een i l l e g a l e a c t i e . Spr. noemt d e vragen van den H.C. Rotterdam van g r o o t belang en d i e b e v e s t i g e n spr. eigen gedachtegang. H i j merkt op, d a t hoe i l l e g a l e r de beweging gaat werken h o e m o e i l i j k e r h e t i s om t e weten t e komen wanneer een opstand z a l l o s b a r s t e n . Spr. h e e f t d a t z e l f meegemaakt en d i e moeilijkheden moet men dan ook n i e t o n d e r s c h a t t e n . R i j meent d a t h e t kwaad s c h u i l gaat a c h t e r den s t r i j d b o n d tegen h e t fascisme en d e iV.S.C.7s. Spr. w i j s t op een u i t l a t i n g i n d e Tribune van 4 Juli 1934, waarin wordt gezegd d a t de b o u r g e o i s i e e l k oogenblik voor v e r r a s s i n g e n kan komen t e s t a a n en h e t i s w e l opmerkelijk, d a t k o r t daarna de r e l l e t j e s u i t b r a k e n . Dat w i j s t d u s op e e n ondergrondsche a c t i e . Wanneer
Wanneer d e beweging i l l e g a l e r wordt z a l h o t ook zaak z i j n d e p o l i t i e k e d i e n s t e n t e v e r s t e r k e n , desnoods door ook p e r s o n e e l i n uniform t i j d e l i j k i n burgerkleeding d i e n s t t e l a t e n doen. V e r s t e r k i n g vragen i s van h e t g r o o t s t e b e l a n g , want nog a l t i j d g e l d t h e t , dat de e e r s t e k l a p een daalder waard i s .
,’
SLIEDRECHT merkt op, d a t zoolang de r e v o l u t i o n n a i r e p a r t i j e n h e t met elkaar n i e t e e n s z i j n , men ook een algemeen l a n d e l i j k georganiseerd v e r z e t n i e t behoeft t e vreezen. D e andere mogelijkheid is een spontaan v e r z e t , maar d i t i s dan een p l a a t s e l i j k v e r z e t en door v e r s t o r i n g van de openbare o r d e i n enkele p l a a t s e n is men e l d e r s gewaarschuwd. Dat i s ook gebleken t i j d e n s de r e l l e t j e s t e Amsterdam; andere p l a a t s e n hadden maatregelen g e t r o f f e n e n er gebeurde n i e t s . Wanneer e r p l a a t s e l i j k i e t s g e b e u r t , dan kan de C.I. daar weinig tegen doen,
4’
D e VOORZITTER h i e r n a t o t s l u i t i n g overgaande, b e t u i g t z i j n
dank a a n a l l e n voor hunne tegenwoordigheid i n deze v e r g a d e r i n g en i n h e t b i j z o n d e r de vertegenwoordigers van J u s t i t i e e n Binnenlandsche Zaken. Spr. dankt ook de v e r s c h i l l e n d e s p r e k e r 6 en meent d a t de v e r g a d e r i n g van v e e l belang i s geweest e n d a t men v e e l leerzaams h e e f t gehoord. Spr. hoopt a l l e n h e t volgend j a a r i n goeden welstand weder i n de vergadering t e mogen ontmooten en zegt i n h e t b i j z o n d e r den Hoofdoommissaris van P o l i t i e t e U t r e c h t h a r t e l i j k dank voor d e w i j z e waarop h i j deze vergadering wederom h e e f t voorbereid.
k
De bijeenkomst wordt vervolgens t e 3.50 n.m. g e s l o t e n .
.c
-
-0 0-0 -0-0-0-
