Verslag. Handelsmissie provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland. China van 8 18 september 2005

Verslag Handelsmissie provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland China van 8 – 18 september 2005

1

Inhoudsopgave 1

Achtergrond en organisatie ......................................................................................................3 1.1 Inleiding..........................................................................................................................3 1.2 Samenstelling delegatie ....................................................................................................3 1.3 Doel van de missie ...........................................................................................................4 2 Programma .............................................................................................................................4 2.1 Beijing (9 – 12 september)................................................................................................4 2.2 Hebei (11 – 12 september) ...............................................................................................5 2.3 Jiangsu (13-16 september)................................................................................................5 2.4 Shanghai (16-18 september) ............................................................................................8 3 Resultaten van de missie ..........................................................................................................8 3.1 Samenwerking Noord-Brabant met Jiangsu ......................................................................8 3.2 Samenwerking gemeente Tilburg met Changzhou..........................................................11 3.3 Resultaat van het oriënterend bezoek aan Wuxi..............................................................11 3.4 Resultaten van de missie van Zuid-Holland aan Hebei....................................................11 3.5 Resultaten van de zakelijke missie ..................................................................................11 4 Conclusies, aanbevelingen en follow up ..................................................................................12 4.1 Conclusies en aanbevelingen ..........................................................................................12 4.2 Concrete follow-up ........................................................................................................13 Bijlage 1 Lijst van deelnemers......................................................................................................14 Bijlage 2 Lijst met gesprekspartners in China (Jiangsu)..................................................................16 Bijlage 3 Introductie Jiangsu........................................................................................................18 Bijlage 4 Contacten.....................................................................................................................20

2

1 1.1

Achtergrond en organisatie Inleiding

Van 8-18 september 2005 is door de provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland in samenwerking met de Kamers van Koophandel en de Economische Voorlichtingsdienst (EVD) van het ministerie van Economische Zaken een handelsmissie naar China georganiseerd. De handelsmissie was met name gericht op de provincies Hebei en Jiangsu, waarmee respectievelijk Zuid-Holland en Noord-Brabant al langere tijd samenwerkingsrelaties onderhouden. Hiernaast zijn ook Beijing en Sjanghai bezocht. De missie is georganiseerd op basis van een interprovinciaal China-afsprakenkader, dat is opgesteld samen met de Kamers van Koophandel en de Economische Voorlichtingsdienst om de voorbereiding en coördinatie van de provinciale samenwerking met China te verbeteren. De handelsmissie stond onder leiding van de Commissarissen van de Koningin, de heer J. Franssen en mevrouw J.R.H. MaijWeggen. Voorafgaand de handelsmissie is door een delegatie van de gemeente Tilburg en de Kamer van Koophandel Midden-Brabant, een bezoek gebracht aan de zusterstad van Tilburg, Changzhou. 1.2

Samenstelling delegatie

De bestuurlijke delegatie uit Noord-Brabant bestond uit: Commissaris van de Koningin, mevrouw J.R.H.Maij-Weggen. Gedeputeerde Economische en Internationale Zaken, de heer O. Hoes Namens Provinciale Staten, de heren J. Melis, H. Hellegers en W. Swinkels en mevrouw A.Jetten. Namens de B5-steden, burgemeester A. Rombouts van ’s-Hertogenbosch, de heren P.van Kleef (hoofd Economische Zaken) en A. Sarac (manager economische promotie) van Tilburg en de heer G. Hulshof (Hoofd Welzijn en Sport) van Eindhoven. De heer H. van Oorschot (voorzitter Universiteit van Tilburg) en de heer G. Koopmans (directeur Avans Hogescholen). De heer J. Jorritsma, directeur van de NV.BOM. De heren J. Schipper (voorzitter Kamer van Koophandel West-Brabant) en H. Rosman (directeur Kamer van Koophandel Midden-Brabant). De heer J. Kuiper van het Olympisch Steunpunt Brabant. De heren W. Wagenmans (hoofd Sociaal-Economisch Beleid), H. Jager (medewerker Kabinet Commissaris van de Koningin) en mevrouw S.van de Graaf (persvoorlichter afdeling communicatie) als ambtelijke ondersteuning vanuit de provincie. De delegatie van Noord-Brabant is in Jiangsu vergezeld door de consul-generaal in Sjanghai, de heer J. Haakma, zijn medewerker de heer J.Splinter en door mevrouw E. Guitjes-Muilerman van de NBSO in Nanjing. De bestuurlijke delegatie van Zuid-Holland bestond uit Commissaris van de Koningin, de heer J.Franssen, gedeputeerde mevrouw L. Dwarshuis-van de Beek, de heren J. Govers (chef kabinet), W.Brandsma (hoofd Water en Milieu) en mevrouw M. Gunkel (directeur Concernzaken). De zakelijke delegatie bestond uit 37 vertegenwoordigers van 26 bedrijven, waarvan 17 afkomstig uit Noord-Brabant en 9 uit Zuid-Holland. De bedrijven zijn werkzaam in diverse sectoren, waaronder industrie, gespecialiseerde technische sector, software en ICT, logistieke dienstverlening en de financiële sector. (Voor een overzicht van de totale delegatie zie bijlage 1.) De zakelijke missie is voorbereid en begeleid door medewerkers van de Kamers van Koophandel en de Economische Voorlichtingsdienst, EVD.

3

1.3

Doel van de missie

De missie had de volgende doelstellingen: Een bijdrage leveren aan de versterking en verbreding van de internationale handelspositie van het Brabants respectievelijk Nederlands bedrijfsleven met het accent op het midden en kleinbedrijf. Versterken en verdiepen van de provinciale samenwerking met Jiangsu op een voor beide partijen betekenisvolle wijze. Hiervoor was een vijftal onderwerpen geïdentificeerd en bij de provincie Jiangsu als gespreksonderwerp aangemeld, namelijk transport en logistiek, in het bijzonder dynamisch verkeersmanagement, (top)sport en technologie, onderwijs en wetenschap, economische samenwerking, met name op het terrein van de handels- en investeringsbevordering en regionale planning en milieubescherming in het kader van het Jiangsu ‘Eco Province Project’. Inzicht verwerven in de ontwikkelingen in China en de betekenis hiervan voor het provinciale, nationale of Europese beleid. Promotie van Nederland in China in het kader van het ‘Holland Tulip’ imago zoals afgesproken in het provinciale China-protocol met EVD en Kamers van Koophandel. 2

Programma

Door de gekozen opzet van een gecombineerde missie van twee provincies, was er sprake van verschillende deelprogramma’s. De zakelijke delegatie heeft de gehele missie van begin tot eind meegemaakt. Voor de provincie Zuid-Holland lag het accent op de provincie Hebei en voor NoordBrabant op de provincie Jiangsu. Hieronder volgt een overzicht van het programma van de NoordBrabantse delegatie met een korte toelichting bij de belangrijkste programmaonderdelen. 2.1

Beijing (9 – 12 september)

Organisatiecomité van de Olympische Spelen

Op 9 september werd door de voltallige bestuurlijke en zakelijke delegatie onder leiding van de CdK van Noord-Brabant een bezoek gebracht aan het organisatiecomité van de Olympische Spelen 2008, BOCOG. De delegatie werd ontvangen door een vertegenwoordiging van BOCOG onder leiding van de Executive Vice-President, de heer Liu Jing Min, tevens loco-burgemeester van Beijing. Deze gaf een indrukwekkend overzicht van de omvang van de voorbereidende werkzaamheden van de Spelen. De Spelen zullen plaatsvinden in 37 accomodaties, waarvan 31 in Beijing. Hiervan moeten er 11 geheel nieuw worden gebouwd, worden 11 bestaande voorzieningen ingrijpend verbeterd en worden er nog 9 voorlopige voorzieningen gebouwd. Voor de gehele organisatie is zo’n € 2,3 miljard dollar vereist, waarvan een groot deel particulier wordt gefinancierd. Zo worden bijvoorbeeld voor de bouw en exploitatie van de accommodaties contracten van 30 jaar afgesloten. Inmiddels zijn ook de belangrijkste sponsors geselecteerd. Naast Chinese bedrijven sponsoren ook buitenlandse bedrijven als Volkswagen en Adidas. De selectie van bedrijven voor aanpalende werkzaamheden moet nog voor een deel beginnen. Hier liggen mogelijk nog kansen voor het Nederlands bedrijfsleven. De heer Liu deelde mee dat er veel aandacht zal worden besteed aan het vraagstuk van de logistiek en aan de vermindering van de milieuverontreiniging in Beijing. Op dit moment is dit in Beijing een ernstig probleem. Naast het gesprek met BOCOG is ook de locatie bezocht waar het nieuwe Olympisch Stadion en het Olympisch dorp worden gebouwd. De totale bouwactiviteiten die samenhangen met de Olympische Spelen hebben een enorme impact op de totale structuur en inrichting van Beijing. Hele wijken van Beijing worden in korte tijd ontruimd om plaats te maken voor snelwegen, sportvoorzieningen en moderne appartementen en hotels. Met name voor de locale bevolking heeft dit ingrijpende gevolgen, waar niet steeds evenveel rekening mee wordt gehouden. Ook Unesco heeft haar verontrusting 4

uitgesproken dat belangrijke cultuurhistorische waarden door de gigantische bouwactiviteiten verloren dreigen te raken. Enkele typische traditionele stegen en binnenplaatshuizen (“Hutong”) in Beijing zijn door Unesco om die reden al op haar erfgoedlijst geplaatst. Nederlandse ambassade

Op de Nederlandse ambassade werd de delegatie ontvangen door de heer Paul Menkveld, hoofd van de economische sectie en door de heer Huub Drabbe, tweede ambassadesecretaris. De heer Menkveld gaf een overzicht van de geschiedenis van China en van de ontwikkeling van handel en investeringen. De heer Drabbe gaf een heldere toelichting op de mogelijkheden die de Nederlandse ambassade, de diverse consulaten en de economische ondersteuningspunten in China voor de Nederlandse bedrijven kunnen bieden bij hun activiteiten in China. 2.2

Hebei (11 – 12 september)

Na een rustdag in Beijing zijn de bestuurlijke delegatie van Zuid-Holland en de zakelijke delegatie op zondag per bus afgereisd naar de hoofdstad van de provincie Hebei, Shijiazhuang. Een viertal leden van de bestuurlijke delegatie van Noord-Brabant (de heren Rombouts, Jorritsma, Wagenmans en Hulshof) zijn eveneens meegereisd naar Hebei en hebben zich op dinsdag weer bij de rest van de Brabantse delegatie gevoegd. Tijdens het verblijf in Shijiazhuang heeft de Brabantse afvaardiging onder meer deelgenomen aan: ƒ Ontvangst door de heer Liu Dewang, vice-secretaris van het Partijcomité en vice-gouverneur Guo Gengmao van de provincie Hebei. ƒ Bezoek aan een nieuwe ultramoderne textielfabriek, de Changsan Hengxin Corporation. De fabriek, met een jaarproductie van 12.000 ton garens, is een joint venture van een oude staatsonderneming met particuliere Chinese financiers. Het machinepark was afkomstig uit onder meer Duitsland en Italië. ƒ Bespreking met diverse departementen van de provincie Hebei onder leiding van vicegouverneur Cai Limin over de voortzetting en verdieping van de samenwerkingsrelatie. Deze besprekingen resulteerden in de officiële ondertekening van een intentieovereenkomst tussen beide provincies.

2.3

Jiangsu (13-16 september)

De volledige bestuurlijke delegatie van Noord-Brabant is op dinsdag 12 september via Beijing naar Nanjing, de hoofdstad van Jiangsu vertrokken. De delegatie van de gemeente Tilburg heeft vanaf 10 september haar zusterstad Changzhou bezocht en zich vervolgens op 12 september weer bij de delegatie gevoegd. Op woensdagmiddag heeft de zakelijke delegatie zich vanuit Hebei hierbij aangesloten. Het programma in Jiangsu omvatte onder meer de volgende onderdelen. Bezoek aan de Sportacademie van Jiangsu in Nanjing

Het bezoek aan de Sportacademie vond plaats als onderdeel van de verkenning omtrent mogelijke samenwerking op het terrein van sport en technologie. De delegatie werd ontvangen door de voorzitter van de Nanjing Sport Academie, de heer Hua Hongxing. De Sportacademie van Nanjing is een van de topopleidingen in China en kent 17 sportdisciplines. In haar 50-jarig bestaan heeft de academie 67 wereldkampioenen voortgebracht en 12 olympische medaillewinnaars. De academie onderhoudt relaties met andere instellingen in onder meer Noorwegen, Verenigde Staten en Japan. De voorzitter toonde zich geïnteresseerd in samenwerking met Noord-Brabant. Tijdens het bezoek werden door de studenten van de Academie indrukwekkende demonstraties getoond op het terrein van acrobatiek, gewichtheffen en schoonspringen.

5

Ontvangst en diner door gouverneur Liang Baohua van Jiangsu

De ontvangst door gouverneur Liang Baohua verliep in een hartelijke stemming. Na een presentatie van de delegaties, heette de gouverneur de delegatie van harte welkom en onderstreepte hij het belang van de samenwerking met Noord-Brabant. Tijdens de ontvangst en het aansluitende diner geeft hij aan erg veel belangstelling te hebben voor de onderwerpen die tijdens het bezoek aan de orde komen en verwacht dat deze tot concrete vormen van samenwerking zullen leiden. Hij is, mede op basis van een eerder bezoek van hem aan Noord-Brabant, onder de indruk van de economische prestaties van de provincie. Hij hoopt dat de missie zal leiden tot versterking van de handel en investeringen en zegt hiervoor alle medewerking toe. De Commissaris van de Koningin heeft in haar bijdragen onder meer gewezen op de veranderingen die in de ruim 10-jarige samenwerkingsrelatie tussen Brabant en Jiangsu hebben plaatsgevonden. Zowel in China als in Noord-Brabant is de situatie inmiddels ingrijpend gewijzigd. Op basis hiervan dienen zich nieuwe mogelijkheden van samenwerking aan, zoals op het terrein van technologie en innovatie, onderwijs en sport. Zij spreekt de verwachting uit dat het bezoek zal resulteren in succesvolle zakelijke contacten en in concrete afspraken tussen beide provincies op genoemde terreinen. De Commissaris nodigt de gouverneur uit voor een tegenbezoek aan Noord-Brabant. Gastcollege mevrouw Maij-Weggen Universiteit van Nanjing

Van oudsher bestaan goede banden tussen de Universiteit van Nanjing en de provincies NoordBrabant en Limburg. Dit aspect werd ook benadrukt bij de ontvangst van de delegatie door de plaatsvervangend directeur van de Universiteit, professor Cong Cong. De Universiteit van Nanjing behoort tot een van de oudste en meest gerenommeerde universiteiten van China. Hoewel oud van jaren heeft ze een moderne aanpak. Zo beschikt de universiteit over een eigen Science Park, waar 300 ondernemingen zijn ondergebracht. Ook wordt intensief samengewerkt met het internationale bedrijfsleven, waaronder diverse top-500 bedrijven. De universiteit onderhoudt een officiële samenwerkingsrelatie met de Universiteit Maastricht. Tijdens het bezoek aan de universiteit heeft mevrouw Maij-Weggen een gastcollege verzorgd over de relatie van de Europese Unie met China.. De titel van het gastcollege luidde: “The European Union and China; the importance of a strong multi-dimensional relationship”. Circa 300 studenten hebben het college met grote belangstelling gevolgd. Na een historisch overzicht van de relaties werd door mevrouw Maij uitgebreid stilgestaan bij de recente ontwikkelingen in de Europese Unie en de mogelijke betekenis ervan op de verhoudingen met China. Mevrouw Maij benadrukte het belang van de verdere versterking van de relatie, zowel op politiek en economisch als op wetenschappelijk, cultureel en sociaal terrein. In dit verband werd ook gewezen op het aspect van de mensenrechten en het belang deze bespreekbaar te houden. Na afloop van het college werd door de studenten een aantal kritische vragen gesteld, onder meer over de gevolgen van de uitslagen van de referenda in Frankrijk en Nederland voor de toekomst van de Unie en over de positie van de Navo in relatie tot de Europese Unie. Bezoek aan het presidium van het Volkscongres

Aanleiding tot het bezoek aan het Volkscongres vormde onder meer de aanwezigheid van de Statenleden in de delegatie. De delegatie wordt ontvangen door mevrouw Bai Suning, vice-voorzitter van het dagelijks bestuur van het Volkscongres van de provincie Jiangsu. Tijdens de ontvangst wordt van beide zijden een toelichting gegeven op de economische ontwikkeling en potenties van beide provincies. De intentie tot versterking van de samenwerking wordt ook hier uitgesproken. Na deze toelichting nemen ook de Statenleden deel aan de discussie. Er wordt daarbij onder meer ingegaan op de provinciale organisatiestructuur van het Volkscongres, de taak en werkwijze van het provinciaal congres, de verhouding met en de samenwerking tussen provincie en gemeenten en de wijze waarop het provinciaal congres wordt gekozen. Briefing delegatie door Consul-Generaal van Shanghai en NBSO Nanjing

Ter voorbereiding op het programma van de zakelijke delegatie en in het bijzonder de matchmaking met de Chinese bedrijven, wordt een briefing verzorgd over de economische ontwikkelingen in de provincie Jiangsu en belangrijkste aandachtspunten bij het doen van zaken in China door de consul6

generaal van Sjanghai, de heer Jochem Haakma, de vertegenwoordiger van de NBSO Nanjing, mevrouw E. Guitjes-Muilerman en de directeur van DSM Nanjing, de heer Paul Booms. Bezoek aan gemeente Wuxi

Op uitnodiging van de gemeente Wuxi hebben enkele leden van de bestuurlijke delegatie onder leiding van burgemeester A. Rombouts, een oriënterend bezoek gebracht aan deze, wat betreft economische betekenis, derde stad van de provincie Jiangsu. Doel van dit bezoek was onder meer te verkennen of er mogelijkheden zijn voor een samenwerkingsrelatie met een Brabantse stad en meer in het bijzonder met ‘s-Hertogenbosch. Openingsbijeenkomst matchmaking Nederlandse en Chinese bedrijven

Op donderdag was de gehele dag ingeruimd voor een matchmakingbijeenkomst van de deelnemende bedrijven met mogelijke Chinese zakenpartners. Voor elk van de deelnemers was door de NBSO een aantal geïnteresseerde bedrijven uitgenodigd, waarmee gedurende de dag gesprekken waren gepland. Tevens was er de mogelijkheid ingebouwd om zonodig nog een bedrijfsbezoek te organiseren. De matchmaking werd met een kort woord officieel geopend door mevrouw Maij-Weggen, consulgeneraal J. Haakma en de vice-gouverneur van de provincie Jiangsu, de heer Wu Ruiling. Bezoek aan Twentsche Kabel (Twentsche Fibre Optics Ltd - glasvezelproductie)

In 1997 is door Twentsche Kabel het besluit genomen om een vestiging in Nanjing te starten. Na een ontwerp en bouwfase van twee jaar kon eind 1999 met de productie worden gestart. De directeur van het bedrijf, de heer Elling de Lange, die de delegatie ontving, vertelde vol trots dat het hypermoderne bedrijf, ondanks de wereldwijde sanering in de sector die sinds 2001 aan de orde is, erin geslaagd is het hoofd boven water te houden en zelfs nu een van de snelst groeiende bedrijven in de sector is. Het bedrijf levert onder meer glasvezelkabels aan energiebedrijven in China, die dan gezamenlijk de energiekabels en glasvezelkabels in de grond leggen. Het bedrijf ziet voor zichzelf in China goede ontwikkelingskansen ook al zijn de winsten beperkt door de overcapaciteit op de markt. Het bedrijf heeft 330 personeelsleden met een relatief hoog opleidingsniveau. Om deze te kunnen behouden biedt het bedrijf relatief gunstige arbeidsvoorwaarden. Werkbespreking verbreding en verdieping van de samenwerkingsrelatie

Met vertegenwoordigers van verschillende departementen van de provincie Jiangsu. Op donderdagmiddag heeft de bestuurlijke delegatie een uitgebreide werkbespreking over de intensivering van de samenwerking gehad met vertegenwoordigers van de provincie Jiangsu, onder leiding van adjunct directeur Internationale Betrekkingen, de heer Su Genhua. Voor alle vooraf afgesproken gespreksonderwerpen, (transport, onderwijs, sport, economische samenwerking en het Jiangsu Eco project) waren vertegenwoordigers van de desbetreffende departementen afgevaardigd. Hiertoe behoorden het departement van Onderwijs, van Transport en Communicatie, van Regionale Ontwikkeling en van Sport. Verder waren de Jiangsu Development and Reform Commission en de Nanjing Sport Academy vertegenwoordigd. De gesprekken zijn uitgebreid van beide zijden besproken en toegelicht. De conclusies van de bespreking treft u aan in het volgende hoofdstuk: resultaten van de missie. Bezoek fabriek Philips LG (tv-beeldschermen)

LG Philips is een van de oudste investeerders in Nanjing en al sinds 1988 operationeel. Het bedrijf is een joint venture tussen het Zuid-Koreaanse LG en Philips. Het bedrijf vervaardigt TV (CRT) monitoren en had in 2004 een omzet van 560 miljoen dollar. Er zijn 5500 mensen werkzaam in vijf productielijnen. Van dit aantal leeft ongeveer 4000 in eigen dormitories (flats) op het bedrijf. De werkweek is officieel 40 uur , maar overwerk tot 20 uur is gebruikelijk. Het bedrijf ondervindt serieuze concurrentie van de opkomst van de platte beeldschermen. Mede hierdoor is de omzet in 2005 fors teruggelopen. Doordat het bedrijf schuldenvrij is, kan toch nog met winst worden geproduceerd. Door nieuwe investeringen in research verwacht de vice-directeur van het bedrijf, de heer Raoul Gatzen, toch een goede toekomst voor de CRT-monitoren.

7

Bezoek aan burgemeester van Nanjing

Ter afsluiting van het bezoek aan Jiangsu is de bestuurlijke delegatie ontvangen door de burgemeester van Nanjing, de heer Jiang Hongkun. De delegatie kreeg tevens een lunch aangeboden. De burgemeester toonde zich uitermate positief over de relatie met Brabant en Nederland in het algemeen. Hij verwees naar de diverse succesvolle investeringen van Nederlandse bedrijven in Nanjing, zoals Philips, Shell en DSM. Hij beschreef Brabant als het centrum van technologie in Europa, waarmee Nanjing de samenwerking graag verder zou willen versterken. Hij is blij met de komst van de delegatie uit Eindhoven. Mevrouw Maij verwees in het gesprek naar de succesvolle samenwerkingsrelatie tussen de gemeente Eindhoven en Nanjing. Eind oktober 2005 wordt hiervan het twintigjarig bestaan gevierd. Bij die gelegenheid zal een delegatie van de gemeente Eindhoven onder leiding van burgemeester Sakkers Nanjing bezoeken. Mevrouw Maij toonde zich zeer onder de indruk van Nanjing en van de snelle ontwikkelingen die er plaatsvinden. Zij heeft de burgemeester geïnformeerd over de uitkomsten van de besprekingen met de provincie over de intensivering van de samenwerking. Tevens heeft ze aandacht gevraagd voor de mogelijke samenwerking tussen de luchthaven van Nanjing en Schiphol. Verder dankt ze de burgemeester voor de eerder ontvangen uitnodiging om aanwezig te zijn bij de China Games in oktober en zegt toe dat de provincie vertegenwoordigd zal zijn. 2.4

Shanghai (16-18 september)

Op vrijdag 16 september zijn de Noord-Brabantse en de zakelijke delegatie vertrokken naar Sjanghai. Het programma is hier grotendeels verzorgd door de consul-generaal van Sjanghai. Een deel van de delegatie onder leiding van gedeputeerde O. Hoes, is met een lokale vertegenwoordiger van het CBIN (Centraal Bureau voor de Investeringen in Nederland van het ministerie van Economische Zaken), de heer Han Feenstra, nog op bezoek geweest bij een groot computerproductiebedrijf, MSI, waar zo’n 3500 mensen werkzaam zijn. Ook hier was weer sprake van een uiterst modern bedrijf, dat zijn productie bijna uitsluitend exporteert. De werknemers van dit bedrijf zijn voor het overgrote deel afkomstig uit het achterland van Jiangsu en verder gelegen provincies in China en zijn op het bedrijf sterrein gehuisvest in appartementscomplexen. Ook het management beschikt over dergelijke voorzieningen op het bedrijf. De werkweek is officieel 40 uur, maar standaard is dat er tot 20 uur wordt overgewerkt en dat er feitelijk 6 dagen per week wordt gewerkt van 10 uur per dag. 3 3.1

Resultaten van de missie Samenwerking Noord-Brabant met Jiangsu

Tijdens de besprekingen met de gouverneur en de vertegenwoordigers van de verschillende departementen van de provincie Jiangsu bleek brede belangstelling om de samenwerking met NoordBrabant te verstevigen en verder te concretiseren. De uitkomsten van de besprekingen zijn schriftelijk vastgelegd in samenvattend protocol. Op de volgende terreinen kon initiële overeenstemming worden bereikt over te nemen vervolgstappen. Transport en traffic management

Aanleiding voor dit onderwerp was de veronderstelde gemeenschappelijkheid in de problematiek van toenemende congestie en milieubelasting. Toegelicht is dat we in Brabant in toenemende mate met de problematiek van congestie en milieubelasting worden geconfronteerd en dat we hierop een antwoord proberen te formuleren door onder meer innovatieve traffic management systemen te ontwikkelen. Hierbij is als voorbeeld met name ingegaan op het nieuwe traffic management systeem via mobiele telefonie, dat onlangs in Brabant is geïntroduceerd. Vanuit Jiangsu bleek belangstelling voor deze aanpak, maar werd tevens nadrukkelijk het onderwerp verbreed naar de totale problematiek van ontwikkeling, beheer en dienstverlening van de multimodale infrastructuur. Gewezen werd op de omvangrijke investeringen die nu in Jiangsu plaatsvinden in met 8

name de spoorwegen en de autosnelwegen. Zo is de aanleg van 5000 km spoorwegen in voorbereiding en wordt jaarlijks 400 km autosnelwegen in gebruik genomen. Ook speelt het vervoer over water in Jiangsu een belangrijke rol. Het management hiervan vormt een grote opgave en er is zeer zeker belangstelling om ervaringen elders hier nadrukkelijk bij te betrekken. Elementen die hierbij genoemd werden zijn real time alarm systemen, mobiele informatiesystemen, mistwaarschuwingssystemen etc. Afgesproken is dat er een uitwisseling van ervaringen en expertise zal plaatsvinden op het terrein van transport met een speciale nadruk op transport management systemen. Op basis hiervan zullen transportdeskundigen van beide partijen bepalen welke mogelijke specifieke onderwerpen voor toekomstige samenwerking kunnen worden geïdentificeerd. Sport en technologie

Het onderwerp sport is opgevoerd in de verwachting dat dit interessant kan zijn voor de verdere samenwerking met Jiangsu en in het bijzonder voor het Brabants bedrijfsleven en kennisinstellingen die werkzaam zijn in de sport en technologie. Aanknopingspunten zijn de goede resultaten van Brabant op terrein van topsport (met name zwemmen, paardrijden, wielrennen, hockey and turnen). Met het oog op Beijing is bijzondere belangstelling getoond om te leren van de ontwikkelingen op sportgebied in China. Ook is aangeboden om met Jiangsu te komen tot een uitwisseling van informatie over de wijze waarop in Brabant/Nederland topsport wordt ingevuld. Te denken valt aan selectie- en trainingsmethoden, voorzieningen voor en ondersteuning van topsporters, accommodaties (zwembad Eindhoven), sport en technologie (TNO en Philips) etc. Vanuit Jiangsu was grote belangstelling voor een verdere uitwisseling van informatie, vooral op het terrein van sport en technologie. Naast bovengenoemde sporten werd door de vertegenwoordigers van Jiangsu ook voetbal genoemd als mogelijk terrein voor samenwerking. Er zou grote behoefte zijn aan goede coaches uit Nederland. Verder zou een bezoek/wedstrijd van PSV aan Jiangsu zeer op prijs worden gesteld. Afgesproken is dit onderwerp verder uit te werken via uitwisseling van kennis en ervaring tussen ambtenaren en coaches op terrein van sport. Na deze verkenning moeten er voldoende interessante aanknopingspunten voor het bedrijfsleven zijn om ook in de toekomst daadwerkelijk hiermee verder te kunnen. Onderwijs en wetenschap

Met betrekking tot dit onderwerp is met name gesproken over de mogelijkheden van het uitwisselen van studenten en wetenschappers. Hierbij is ook het financiële aspect aan de orde gekomen. Gewezen is op de 8000 Chinese studenten die momenteel al in Nederland verblijven en de achterblijvende aantallen Nederlandse studenten die in China studeren. Door directeur Koopman van Avans Hogescholen is verslag gedaan van zijn inzet om relaties op te bouwen met een universiteit in Jiangsu, die via NESO was geselecteerd. Door de vertegenwoordigers van Jiangsu is een toelichting gegeven op de structuur van het hoger onderwijs in Jiangsu. Jiangsu beschikt over 115 universiteiten en hogescholen en heeft zo’n 995.000 studenten. Er is een intensief beleid om alle universiteiten en hogescholen in Jiangsu te betrekken bij internationale samenwerkingsprojecten. De provincie Jiangsu steunt dit beleid actief. Samenwerking met Noord-Brabant zou op dit vlak zeer op prijs worden gesteld. In de samenwerking worden vier elementen benadrukt: ƒ een gedegen voorbereidingsprogramma in China, waaronder kennis van buitenlandse talen; ƒ uitwisseling van docenten, waaronder docenten buitenlandse talen; ƒ uitwisseling van studenten vanuit en naar China voor een periode van 2 jaar; ƒ uitwisseling van specifieke wetenschappelijke en onderzoeksmedewerkers. Gewezen is op de rol die de Netherlands Education Support Office (NESO) vervult in de versteviging van de onderwijs- en wetenschapssamenwerking met China. Afgesproken is dat de provincie Noord-Brabant zal meewerken in het verkennen van mogelijkheden om de samenwerking op het terrein van onderwijs en wetenschap vanuit Jiangsu te versterken. Het

9

NESO wordt hierbij als contactpunt betrokken. Er zal overleg worden georganiseerd met de Brabantse universiteiten en hogescholen om e.e.a. nader te bespreken. Economische samenwerking

De belangstelling van Chinese bedrijven om zelf handels- en investeringsrelaties in het buitenland aan te gaan, neemt in snel tempo toe. De BOM is al op de hoogte van verschillende bedrijven die vanuit China in Europa willen investeren. Tegen deze achtergrond is met vertegenwoordigers van het Department van Trade and Economic Cooperation gesproken over de mogelijkheid om een contactpunt (dependance) van het bureau in Düsseldorf in Brabant te vestigen, bijvoorbeeld voor 1 á 2 dagen per week. Jiangsu heeft op dit moment in Europa 5 vertegenwoordigingen: Düsseldorf, Londen, Parijs, Stockholm en Wenen. Deze vertegenwoordigingen worden alle door de provincie Jiangsu zelf bekostigd, waarbij in sommige gevallen de betreffende regio behulpzaam is bij het verschaffen van voorzieningen. De BOM steunt de komst van een Jiangsu contactpunt in Brabant en zou deze in haar kantoor kunnen herbergen. Door de provincie Jiangsu is in principe ingestemd met het vestigen van een contactpunt in NoordBrabant. Ook is de provincie Noord-Brabant uitgenodigd om desgewenst een contactpunt in de provincie Jiangsu in te richten. Afgesproken is dat er nader overleg zal plaatsvinden tussen Noord-Brabant en de Europese vertegenwoordiger van Jiangsu in Düsseldorf over de praktische aspecten van de vestiging van een dependance/contactpunt van Jiangsu in Noord-Brabant. Na een evaluatie van de opgedane ervaringen zal Jiangsu overwegen om een permanent kantoor in Brabant te vestigen. De provincie Noord-Brabant zal behulpzaam zijn bij het verschaffen van kantoorvoorzieningen. Andersom zal Jiangsu behulpzaam bij het verschaffen van kantoorvoorzieningen voor een eventueel contactpunt van Noord-Brabant in Jiangsu. In reactie op dit laatste punt is verwezen naar de aanwezigheid van de NBSO in Nanjing en de mogelijkheden die de provincie heeft om hiervan gebruik maken. Ondersteuning van Jiangsu Eco-project

De stichting WICE van de Universiteit van Wageningen heeft de provincie Noord-Brabant benaderd in verband met een project dat ze in voorbereiding heeft om te komen tot de ontwikkeling van regionale (milieu)plannen en een soort Groene Hoofd Structuur in Jiangsu, kortweg het Jiangsu EcoProvince project genoemd. Over dit project is al een Letter of Intent afgesloten tussen WICE en de Jiangsu Province Development and Reform Committee (JPDRC). Met het project is echter nog geen concreet begin gemaakt. Er moeten nog vervolgstappen worden gezet via onder meer gezamenlijke studiebijeenkomsten om tot een invulling van de projectomschrijving te komen. Gelet op de specifieke ervaring en deskundigheid van de provincie op het terrein van streekplanontwikkeling en de realisatie van Groene en Ecologische Hoofdstructuren en daaraan verwante onderwerpen, zou WICE ondersteuning van de provincie van het project zeer op prijs stellen. Tijdens de bespreking met vertegenwoordigers van de provincie Jiangsu is onzerzijds meegedeeld: ƒ dat we met belangstelling kennis hebben genomen van het project van Jiangsu met de stichting WICE van de Universiteit van Wageningen; ƒ dat de provincie op dit terrein bijzondere ervaring en deskundigheid heeft die mogelijk van belang zou kunnen zijn bij de ontwikkeling en uitvoering van het project; ƒ dat de provincie bereid is deze in te zetten bij de voorbereiding van het project, als daartoe vanuit Jiangsu belangstelling zou bestaan. Ons aanbod om het project in de hierboven genoemde vorm mede te ondersteunen is door de provincie Jiangsu van harte aanvaard. Gebleken is dat de provincie Jiangsu groot belang aan dit project toekent en de ambitie heeft om met het project een voorhoederol te vervullen op het terrein van de milieubescherming in China. Om deze redenen heeft ze ook omvangrijke financiële middelen hiervoor beschikbaar gesteld. Getracht zal worden om aanvullende financieringsbronnen te vinden, onder meer via subsidieaanvragen bij de Europese Unie en de Nederlandse rijksoverheid.

10

Afgesproken is dat de provincie nadere afspraken zal maken met WICE over de gewenste inbreng en ondersteuning. 3.2

Samenwerking gemeente Tilburg met Changzhou

De gemeente Tilburg onderhoudt sinds 1995 vriendschapsbetrekkingen met de gemeente Changzhou in Jiangsu. Changzhou is economisch een van de belangrijkste steden in Zuid-Jiangsu en heeft ongeveer 3,5 miljoen inwoners. In het kader van de vriendschapsrelatie hebben sinds 1995 verschillende missies vanuit en naar Changzhou plaatsgevonden. Verschillende bedrijven uit de regio Midden-Brabant onderhouden economische betrekkingen met bedrijven in Changzhou. Het driedaagse werkbezoek van de gemeente Tilburg en de Kamer van Koophandel Midden-Brabant was vooral bedoeld om de betrekkingen verder te verstevigen. Tijdens het werkbezoek is een Memorandum of Understanding getekend waarin concrete afspraken over de toekomstige samenwerking zijn vastgelegd. Het memorandum gaat vooral in op de versterking van de economische samenwerking. 3.3

Resultaat van het oriënterend bezoek aan Wuxi

Het bezoek aan de gemeente Wuxi door burgemeester Rombouts van ‘s-Hertogenbosch, samen met enkele leden uit de bestuurlijke delegatie, heeft bij de delegatie een positieve indruk opgeleverd. Men was onder de indruk van de economische ontwikkeling van Wuxi en er zijn concrete aanknopingspunten gesignaleerd voor verdere samenwerking. Afgesproken is dat een vertegenwoordiging van Wuxi voor een tegenbezoek aan ’s-Hertogenbosch wordt uitgenodigd en dat de ervaringen van het bezoek ter bespreking aan de raad zullen worden voorgelegd. Tevens zal de Nederlandse consul-generaal in Sjanghai, de heer Jochem Haakma, worden uitgenodigd om de ontwikkelingen in China nader te komen toelichten. 3.4

Resultaten van de missie van Zuid-Holland aan Hebei

De relatie tussen Zuid-Holland en Hebei was tot dusverre gebaseerd op een Letter of Intent, die in 1993 was afgesloten. Een van de doelstellingen van de Zuid-Hollandse delegatie was om de relaties met Hebei opnieuw aan te halen en te streven naar formele bekrachtiging van de relatie in de vorm van een samenwerkingsovereenkomst. Ter plekke is hiertoe een Memorandum of Understanding ondertekend. Tijdens het bezoek is door Zuid-Holland uitgebreid gesproken over mogelijke concrete samenwerkingsprojecten. Het overleg heeft erin geresulteerd dat er een viertal terreinen is geïdentificeerd waarop de samenwerking in de komende jaren verder zal worden opgepakt: farmacie, machinebouw, landbouw, waterzuivering en handel in het algemeen. Tussen Hebei en Zuid-Holland zal een speciale werkgroep worden ingesteld die de bovengenoemde thema’s nader zal uitwerken. Zuid-Holland zal intern een steunpunt instellen om de relaties met China verder te ondersteunen en te coördineren. Verder zal worden onderzocht of er een steunpunt van Zuid-Holland in Hebei kan worden geplaatst en wordt er toegewerkt naar een vriendschapsverdrag met Hebei. 3.5

Resultaten van de zakelijke missie

Gedurende de gehele reis was er sprake van een uitstekende sfeer bij de zakelijke delegatie en een goede verhouding tussen de bestuurlijke delegaties en de deelnemende ondernemers. Voor de ondernemers is zowel in Hebei als in Jiangsu een apart matchmakingprogramma georganiseerd. In 11

Hebei was de organisatie hiervan in handen van de provinciale Kamer van Koophandel, de CCPIT, in Jiangsu was de NBSO in Nanjing verantwoordelijk. In vergelijking met eerdere provinciale missies aan Jiangsu bestond de delegatie nu bijna geheel uit MKB-ondernemingen. Bij voorgaande gelegenheiden (1995 en 1997) was ook een aantal grotere bedrijven aanwezig. Deze hebben nu vrijwel allemaal eigen vestigingen in China of hebben anderszins eigenstandige relaties met dit land ontwikkeld. De inzet van de deelnemende bedrijven aan de handelsmissie was vooral zich te oriënteren op de mogelijkheden van handel en investeringen in China en het vinden van geschikte partners voor hun activiteiten in China via de voorbereide matchmakingsprogramma’s. Bij geen van de bedrijven leefde de verwachting dat zij al tijdens het bezoek in staat zouden zijn om concrete contracten te kunnen afsluiten. Op de avond voorafgaand aan het vertrek op 18 september is met de ondernemers de ervaring van de missie gezamenlijk geëvalueerd. Ook is elke deelnemende ondernemer gevraagd om zijn ervaringen schriftelijk kenbaar te maken. Uit de mondelinge bijdragen van de bedrijven kwam een zeer positief beeld naar voren, waaruit bleek dat de missie in hoge mate aan de verwachtingen van de deelnemende bedrijven had voldaan. Ook bleek dat de bedrijven duidelijk een beter beeld hadden gekregen van de economische ontwikkelingen in China en de gevolgen/kansen hiervan voor hun eigen bedrijf of sector. Sommigen uitten ook hun vrees dat de ontwikkelingen in China wel eens ernstige gevolgen voor de Nederlandse industrie zou kunnen hebben en wilden als follow-up hier met elkaar verder over in gesprek. In het algemeen was men vol lof over de organisatie van de missie en over de samenwerking tussen de bestuurlijke en de zakelijke delegatie. Het nut van het hebben van bestuurlijke samenwerking werd door de meeste bedrijven erkend. De uitkomsten van een schriftelijke enquête leverden het volgende beeld op: ƒ Op de vraag hoe de matchmaking door de bedrijven is ervaren bleek in Hebei dat hier ongeveer de helft goed tot matig en de andere helft matig tot slecht had ingevuld. In Jiangsu was de score duidelijk beter: hier vonden 19 bedrijven de matching goed, 3 matig en 1 goed tot matig. ƒ Op de vraag of de reis aan de wensen heeft beantwoord antwoordden alle 23 bedrijven positief. ƒ Op de vraag of men denkt in de nabije toekomst een follow-up aan de reis te zullen geven was eveneens het antwoord van alle 23 bedrijven positief. ƒ De vraag een totaalcijfer tussen 1 en 10 aan de hele reis te geven, leverde als resultaat een cijfer van 8,2. De uitkomsten betreffen slechts een eerste voorlopige evaluatie. Binnen enkele maanden zullen alle deelnemers opnieuw een worden uitgenodigd voor een evaluatie. Pas dan zullen de uitkomsten op hun werkelijke merites kunnen worden beoordeeld. Niettemin kan nu al bij de deelnemende bedrijven een overwegend positief resultaat worden geconstateerd. 4 4.1

Conclusies, aanbevelingen en follow up Conclusies en aanbevelingen

De missie heeft duidelijk aan haar doelstellingen beantwoord; er is sprake geweest van een goede ondersteuning naar de deelnemende bedrijven uit Noord-Brabant en Zuid-Holland om hun economische activiteiten in China te ontwikkelen. De missie heeft bijgedragen aan het creëren van mogelijkheden om Chinese bedrijven voor investeringen in Nederland te interesseren. Ook heeft de missie geresulteerd in concrete afspraken over verdergaande toekomstige samenwerking. Verder heeft de missie tot meer inzicht geleid in de huidige politieke, economische en sociale verhoudingen van China. Het verdient aanbeveling over twee jaar weer een vergelijkbare missie te organiseren op 12

voorwaarde dat er bij het bedrijfsleven opnieuw voldoende belangstelling bestaat. In het tussenliggende jaar zou dan een zware bestuurlijke missie uit Jiangsu kunnen worden ontvangen. De gouverneur van Jiangsu is tijdens het bezoek voor een tegenbezoek uitgenodigd. China verkeert in een fase waarin sprake is van zeer snelle economische, maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, die van groot belang zijn voor wereldverhoudingen in de nabije toekomst. Bestuurlijke samenwerking is van groot belang om deze ontwikkelingen te volgen en er adequaat op in te kunnen spelen. Het is dan ook aan te bevelen de huidige samenwerkingsrelaties op daartoe passende thema’s te intensiveren. De gekozen opzet om via interprovinciale samenwerking een gecombineerde handelsmissie te organiseren, is zinvol en positief gebleken. Voordelen zijn met name de bredere deelname en rekruteringsmogelijkheden voor de deelnemende bedrijven, de inbreng van expertise van meerdere partijen en de mogelijkheid meerdere provincies op intensieve wijze te bezoeken. Ook is de samenwerking tussen de betrokken provincies waardevol en kan zeker verder worden versterkt, zeker op die terreinen waar de expertise van provincies verschillend is. Mogelijk kan ook België, in het bijzonder Vlaanderen bij de samenwerking betrokken worden. De activiteiten van de NBSO in Nanjing bij de voorbereiding en uitvoering van de handelsmissie is uiterst waardevol en van een hoog kwalitatief gehalte gebleken. Vooralsnog lijkt het mogelijk om bij de toekomstige samenwerking vanuit Brabant op provinciaal en stedelijk niveau de capaciteit van de NBSO te blijven benutten. Indien zich daarbij mogelijk capaciteitsproblemen voordoen kan overwogen worden om vanuit de provincie bij te dragen aan versterking van de inzet van de NBSO in Jiangsu. Om het effect en de impact van de bestuurlijke samenwerking met Jiangsu te vergroten, is samenwerking in Noord-Brabant tussen provincie en de stedelijke samenwerkingsgemeenten van groot belang. Aanbevolen wordt een bestuurlijk overleg te organiseren tussen alle gemeenten die een samenwerkingsrelatie met een stad in Jiangsu hebben. Naast Eindhoven en Tilburg is dit ook Nijmegen en in de toekomst mogelijk ook ’s-Hertogenbosch en andere B5-steden. Inzet zou kunnen zijn afspraken te maken over mogelijke gezamenlijke aanpak van samenwerkingsprojecten, over coördinatie van bezoeken en te ontvangen delegaties, en om te komen tot bundeling van kennis en expertise. 4.2

Concrete follow-up

De organisatie van de samenwerking met Jiangsu heeft tot dusverre berust bij het bureau SociaalEconomische Beleid. Gelet op de verbreding en intensivering van de samenwerking, zal de coördinatie van de samenwerking voortaan in handen liggen van het bureau Europees en Internationaal Beleid (EIB). In verband met de afspraken rond Sport en Technologie en de voorbereiding van de Olympische Spelen, zijn gedeputeerde W. Luijendijk en directielid E. van de Ven namens de provincie op uitnodiging van de gouverneur van Jiangsu aanwezig geweest bij de opening van de China Games, die in oktober j.l. in Nanjing plaatsvonden. Met de BOM en het Jiangsu-kantoor in Düsseldorf zal op korte termijn een voorstel worden uitgewerkt voor de vestiging van een bureau/contactpunt van Jiangsu in Noord-Brabant. Inzet is om per 1 maart 2006 met dit bureau te kunnen starten. Voor de uitvoering van de overige in dit rapport genoemde samenwerkingsthema’s zullen concrete werkafspraken worden gemaakt met daarvoor in aanmerking komende partijen, zowel intern (meest gerede directies) als extern. Over de voortgang en resultaten hiervan zal regelmatig worden gerapporteerd. 13

Bijlage 1

Lijst van deelnemers

Bedrijf/organisatie AD Chemicals B.V. AD Chemicals B.V. Avans Hogescholen N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij Consultant

Naam De heer B. Groeneveld, BSc De heer Hongbo Ju De heer ir. G.L.E.M. Koopman De heer J.A. Jorritsma

Engelro B.V. Gemeente Eindhoven

De heer V. van Engelen De heer G. Hulshof

Gemeente ’s-Hertogenbosch

De heer mr.dr. A.G.J.M. Rombouts De heer drs. J.F.M. Janssen De heer A. Sarac MBA De heer L. Speksnijder De heer R.C. Schenk De heer P. van Sintmaartensdijk De heer F.L.E. Mulleneers De heer i.r K.T. Hioe De heer Th. Schoenmakers Mevrouw M. Bussers De heer ing. E. Huyding

Gemeente Tilburg Gemeente Tilburg GTI Utiliteit Zuid B.V. GTI Mechanical B.V. GTI Rotterdam Industry B.V./GTI Marine & Offshore GTI Zuidoost B.V. Gunung Mas Van Heek Medical Van Heek Medical Hendrikx Matrijzen en Prototypen B.V. HintTech B.V. HintTech B.V. HintTech B.V. ING Bank, District OostBrabant Jegerings.com Juritex Kaatsheuvel B.V. Juritex Kaatsheuvel B.V. Kamer van Koophandel Haaglanden Kamer van Koophandel Haaglanden Kamer van Koophandel Midden-Brabant Kamer van Koophandel OostBrabant Kamer van Koophandel OostBrabant Kamer van Koophandel WestBrabant Kuipers Installaties Helmond B.V. M&A Partners Euregio B.V. M&A Partners Euregio B.V.

De heer P.M. van der Krabben

De heer E. Hendriks De heer P. Dekker De heer Kannuche De heer mr. R. van Dusschoten

Functie Adjunct directeur Voorzitter van Bestuur Avans Directeur Bestuurslid Kamer van Koophandel Oost-Brabant Directielid Hoofd Sport, Recreatie en Onderwijs Burgemeester van ’sHertogenbosch Wethouder te Tilburg Acquisitie Manager Manager Projects Manager Services Procurement Manager Manager Project Services Eigenaar Directeur Sales Engineer CEO CEO Voorzitter Directie

De heer J.A.M. Jegerings De heer J.C. Verhoeven Mevrouw L. Bergsma De heer P.J.L. den Dulk

Directeur Directeur

De heer J. ter Haar

Consulent Internationaal Beleid

De heer H. Rosman

Directeur

De heer J. van Hulten

Manager Internationale Zaken

De heer A. van Abeelen De heer J. Schipper

Consulent Internationale handel Voorzitter

De heer W. Kuypers

Algemeen Directeur

De heer ing. W.F.L. van Bakel MBA De heer Th.A. van Bakel

DGA

Vice-President

14

Merwede Valves Merwede Valves Perfect Foil Polynorm Van Niftrik B.V. Provincie Noord-Brabant

De heer D.A. Markestijn De heer W. Boer De heer M. Braun De eer W. Simons M.Sc De heer J.A.H. Melis

Provincie Noord-Brabant Provincie Noord-Brabant

Mevrouw J.R.H. Maij-Weggen De heer O. Hoes

Provincie Noord-Brabant

De heer drs. W.W.M. Wagenmans De heer J.A. Jager De heer drs. H.A.G. Hellegers

Provincie Noord-Brabant Provincie Noord-Brabant Provincie Noord-Brabant Provincie Noord-Brabant Provincie Noord-Brabant Provincie Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland Roosen Nederland B.V. RSD Warehousing B.V. Shipmate Productie B.V. Smeva B.V. Sport Support Office Brabant Keramisch Atelier Taurus Teesing B.V. Teesing B.V. Teesing B.V. TNO Diana B.V. Universiteit van Tilburg VDD IQware B.V. J.H. de Wit & Zonen B.V. Ynnovate

Mevrouw A.A.V.C. Jetten De heer mr. W.T.M. Swinkels Mevrouw S.E. van der Graaf De heer J. Franssen Mevrouw H.M.C. Dwarshuisvan de Beek Mevrouw M.H. Gunkel De heer J.J.G. Covers De heer H. Roosen De heer R.M.F.A. Hendrickx De heer M.J. Thurmer De heer T.J. Hijnen De heer J. Kuipers De heer W. Crompvoets De heer P. Busman De heer D. de Jongste De heer L. Yong De heer dr.ir. G.M.A. Schreppers De heer H.M.C.M. van Oorschot De heer A.F.M. van der Doelen De heer W.E. van Zantvoort Mevrouw dr. S. van SomerenWang

General Manager Hoofd inkoop Area Manager Algemeen Directeur Vice-voorzitter Provinciale Staten Commissaris van de Koningin Gedeputeerde Economische en Internationale Zaken Hoofd Economische Zaken Staflid bureau CdK Statenlid Noord-Brabant/ Burgemeester van Werkendam Statenlid Noord-Brabant Statenlid Noord-Brabant Commissaris van de Koningin Gedeputeerde voor Europese en Internationale Zaken Directeur Concernzaken Chef Kabinet Directeur Managing Director Algemeen Directeur Algemeen Directeur Directeur Division Manager Sales Manager Sales Manager & Engineer Technisch Directeur Voorzitter Raad van Bestuur Universiteit Tilburg Directeur Directeur Consultant/tolk

15

Bijlage 2

Lijst met gesprekspartners in China (Jiangsu)

Mr. Hua Hongxing President of Nanjing Sports Academy Vice Director of Jiangsu Sports Bureau Mr. Liang Baohua Jiangsu Governor Mr. Qian Zhixin Director of Jiangsu Province Development and Reform Commission Mr. Han Qinhua Director of Jiangsu Province Economic and Trade Commission Mr. Fei Shaoyun Vice Director of Jiangsu Department of Foreign Trade and Economic Cooperation (DOFTEC) Mr. Su Genhua Vice Director of Jiangsu Foreign Affairs Office Mr. Ding Xiaochang Vice Director Jiangsu Education Department Mr. Pan Yonghe Director of Jiangsu Communications Department Mrs. Bai Suning Vice Director Jiangsu People’s Congress Mr. Liu Junshen Division chief of Jiangsu Foreign Affairs Office Mrs. Vivian Wang Euro-African Division Mr. Wu Ruiling Vice Governor of Jiangsu Province Mr. Yin Xiangwen Vice Director Jiangsu Education Department Mr. Qian Guochao Vice Director Jiangsu Communication Department Mr. Zhao Jing Vice Director of Jiangsu DOFTEC Mr. Gu Weidong Director of Information Research Center of Jiangsu Development and Reform Commission Ms. Zhang Jieyun Director of Foreign Affairs Office of Jiangsu Sports Bureau 16

Ms. Xing Li Director of Foreign Affairs of Nanjing Sports Academy Mr. Jiang Hongkun Mayor of Nanjing

17

Bijlage 3

Introductie Jiangsu

Geografie

Jiangsu kent een opvallend aantal geografische overeenkomsten met Nederland. Jiangsu, gelegen in het centrum van de oostkust van China, is gesitueerd tussen de economische gigant Shanghai, en de sterk opkomende provincies Shandong en Zhejiang in respectievelijk het noorden en het zuiden. Het armere Anhui ligt ten oosten van de provincie Jiangsu. Jiangsu heeft net als Nederland een belangrijke distributiefunctie naar de achterliggende gebieden. De oppervlakte van Jiangsu beslaat 2,5 maal Nederland, t.w. ruimt 102.600 vierkante kilometer. De bevolking bestaat ui 74 miljoen inwoners. Jiangsu is hiermee de dichtstbevolkte provincie in China. Jiangsu heeft uitgebreide vruchtbare laagvlakten en een dicht netwerk van waterwegen. De provincie heeft in China proportioneel gezien zelfs het meeste water binnen haar grenzen. De belangrijkste rivieren zijn de Yangtze rivier (de langste rivier van China), het eeuwenoude Grand Canal en de Huaihe rivier. Alle drie hebben ze een belangrijke transportfunctie. Het Taihu-meer en het Hongzehu-meer behoren tot China’s grootste zoetwatergebieden. Jiangsu ligt aan de Gele zee en heeft een 1040-kilometerlange kustlijn. Al dit water, samen met het milde klimaat, heeft van Jiangsu één van de belangrijkste landbouw- en visserijgebieden gemaakt. Klimaat

Jiangsu heeft een mild klimaat. De gemiddelde jaarlijkse temperatuur is 13 – 16 graden. Jiangsu kent vier seizoenen. De winters zijn echter kort en lopen van december tot en met maart. Temperaturen kunnen dan zakken tot iets onder het vriespunt. De zomermaanden juli en augustus zijn heet en vochtig. Temperaturen van boven de 40 graden kunnen van de hoofdstad Nanjing een echte oven maken. De gemiddelde jaarlijkse neerslag is 800 – 1200 mm. Jiangsu heeft een gemiddelde vorstvrijeperiode van 200 – 240 dagen. Grondstoffen en mineralen

De provincie Jiangsu is rijk aan mineralen. Er zijn ongeveer 100 soorten mineralen ontdekt op zo’n 800 plaatsen. Verder zijn er behoorlijke reserves van 320 mineralen gevonden. De koolmijnen van Xuzhou en Feng Pei in Noord-Jiangsu zijn de belangrijkste bases van koolproductie. Olie en natuurlijk gas zijn ook recentelijk ontdekt en geëxploiteerd in het NoordJiangsu-Basin. Het gaat echter om kleine hoeveelheden. De reserves van kleimineralen zijn echter één van de grootste in het land. Niet-ijzerhoudende metalen, zeldzame mineralen, chemische en bouwmaterialen zijn vindbaar in de gehele provincie. Verder heeft Jiangsu vele afzettingen van kyanite, saffier, robijn en andere speciale niet ijzerhoudende metalen. De productieomvang van kristal is de grootste van China. Tevens zijn er veel (steen)zoutafzettingen aanwezig. In de afgelopen jaren zijn grote reserves van mineralen, zoals kalk, Ta en Nb, gevonden. Jiangsu is ook aangesloten op het West-East Natural Gas Pipeline. Aanvoer van aardgas vanuit WestChina is nu mogelijk in Zuid-Jiangsu. Steeds meer fabrieken en huishoudens gaan over op aardgas. Onderwijs en wetenschappelijk onderzoek

In Jiangsu bestaat een ruime aanwezigheid van goed opgeleid personeel. Van oudsher is Jiangsu een belangrijk onderwijs- en onderzoeks centrum. Er bestaan 105 hogescholen en universiteiten, waarvan in Nanjing alleen al 6 nationale key universiteiten zijn gevestigd, zoals o.a. de beroemde Nanjing Universiteit en Nanjing Landbouw Universiteit. Allen hebben uitgebreide samenwerkingsprogramma’s met buitenlandse universiteiten, waaronder Nederlandse. Een voorbeeld hiervan is de SinoDutch International Business Center tussen de Maastricht School of Management en de Nanjing University School of Business, die nationaal en internationaal erkende Executive MBA opleidingen verzorgt. Verder heeft Nanjing het bekende Sino-Amerikaanse John Hopkins Center, die garant staat voor een jaarlijkse toelevering van westers opgeleide studenten. Jiangsu is de thuishaven van een aantal nationale industrieën, zoals elektronica, chemie, machinebouw, textiel, bouwmaterialen en de lichte industrie. Dit heeft er voor gezorgd dat er een 18

grote hoeveelheid (circa 2839) en een grote variëteit aan technische scholen, wetenschappelijk onderzoeksinstanties en (staats)laboratoria bestaan, waarvan een aantal ook internationaal een zeer goede naam hebben. In Nanjing alleen bestaat al een poel van 323.000 technisch opgeleide mensen en vakspecialisten. Dit is één van de redenen geweest, waarom bijvoorbeeld Organon en BASF zich uiteindelijk niet in Shanghai, maar in Nanjing gevestigd hebben. Nanjing kent sinds 1997 ook een internationale school voor kinderen van 3 tot 18jaar. Kinderen van de in Nanjing gesitueerde “expats” kunnen lessen volgen, die gebaseerd zijn op de programma’s van de “International Baccalaureate Organisation (IBO)”. Alle docenten zijn ervaren buitenlandse leerkrachten. Economische groei

Jiangsu is een relatief rijke provincie. De aanwezigheid van een sterke agrarische- en goed ontwikkelde industriële basis liggen ten grondslag aan deze rijkdom. Jiangsu heeft zich in de afgelopen jaren daardoor economisch sneller kunnen ontwikkelen dan vele andere provincies in China. Het Bruto Provinciaal Product in Jiangsu groeide in 2003 met 13,4% en was met 1245 miljard RMB(1 Euro= 10 RMB) verantwoordelijk voor 10,7% van het Bruto Nationaal Product. In de loop van de jaren heeft Jiangsu een aantal belangrijke industriële pijlers ontwikkeld, t.w. de textielindustrie, de lichte industrie, de machinebouw, de elektronische industrie de (petro)chemische industrie, de auto-industrie, de bouwmaterialenindustrie, de farmaceutische industrie en scheepsbouw. Deze industrieën in Jiangsu behoren tot de meest toonaangevende en ontwikkelde sectoren in China. Jiangsu’s gezonde economische basis heeft er voor gezorgd dat deze provincie een veilig en stabiel investeringsklimaat heeft kunnen scheppen. In 2003, haalde de provincie een 29,5% van alle gerealiseerde buitenlandse investeringen in China binnen. Een bedrag van 15,8 US$ miljard was Jiangsu verantwoordelijk voor 13,4% van China’s totale import en export. Er werd gedurende deze periode 71,3% meer geïmporteerd, terwijl de export met 53,7% toenam.

19

Bijlage 4

Contacten

Overzicht contacten tussen provincies en Chinese provincies:

Provincie Utrecht Provincie Limburg

Provincie Guandong Provincie Hunan

Provincie Noord-Holland Provincie Zuid-Holland Provincie Friesland Provincie Noord-Brabant Provincie Flevoland Provincie Gelderland

Provincie Shandong Provincie Hebei Provincie Sichuan Provincie Jiangsu Provincie Zhejiang Provincie Hubei

Sinds 1986, agreement Sinds 1987, mem. Of understanding (niet actief) Sinds 1995, agreement Sinds 1993 intent Sinds 1993, intent Sinds 1994, agreement Sinds 1999, intent Sinds 1999, intent

Overzicht contacten tussen gemeenten en Chinese steden

Amsterdam

Beijing

Haven van Amsterdam Rotterdam

Haven van Tianjin Shanghai

Groningen

Tianjin

Den Haag Eindhoven Tilburg Nijmegen Velsen Hengelo Arnhem

Beijing en Shijiazhuang Nanjing (Jiangsu) Changzhou (Jiangsu) Suzhou (Jiangsu) Qingdao Kaifeng Wuhan

Almere

Xiaoshan

Sinds 1985, mem.of understanding Sinds 1994, friendshp city relations Sinds 1994 Sinds 1979, friendship city relations Sinds 1985, declaration of friendship Niet structureel Sinds 1985, agreement Sinds 1995, agreement Sinds 1997, intent Sinds 1997, intent Sinds 1997, intent Sinds 1997, mem.of understanding Sinds 1998, intent

20