Verslag conferentie Auteursrecht in de Amateurkunst d.d. 11 december 2009 in het gebouw van Kunstfactor te Utrecht Tom de Rooij, directeur van Kunstfactor, heet de aanwezigen welkom. Hij geeft aan dat de amateurkunst in de volle breedte te maken heeft met auteursrecht, maar dat duidelijkheid en transparantie nog wel eens ontbreken. Mede daarom organiseert Kunstfactor deze conferentie. Hij geeft de microfoon over aan Leo de Later die deze dag gaat presenteren. De Auteurswet is in 1912 opgesteld en bestaat dus bijna 100 jaar: is dit een reden voor een feest? De wet was bedoeld om de vergoeding aan auteurs en componisten te regelen. In 1993 is daar de wet op de naburige rechten bijgekomen. Presentatie prof. dr. Jan Kabel (emeritus-hoogleraar informatierecht) Prof. Kabel geeft met zijn presentatie (hand-out – zie bijlage) aan wat de wet concreet inhoudt (aan de hand van diverse voorbeelden) en welke consequenties de wet voor de amateurkunst heeft. Vraag: Is de Auteurswet werkbaar? Antwoord: De uitwerking van de diverse rechten in collectiviteit is ingewikkeld; diverse beheersorganisaties zijn hier mee bezig. Vraag: Moet iedereen nu zelf voor eigen gebruik (studie) een kopie maken en ook zelf het origineel aanschaffen? Antwoord: Voor bladmuziek is er de Regeling Additioneel Kopiëren van Musicopy. Vraag: Er is een uitzondering gemaakt voor het kopiëren in onderwijssituaties; wordt het geen tijd om voor de amateurkunst ook vrijstelling (met vergoeding) te verkrijgen? Antwoord: Liever niet teveel uitzonderingen; dit betekent teveel inbreuk op het huidige systeem. Vraag: Naburige rechten – het is niet helemaal duidelijk wat hieronder wordt verstaan. Antwoord: Hierin worden (door SENA) de rechten op openbaarmaking door uitvoerder / vertolker beschermd. Vraag: Het auteursrecht is verkoopbaar: mag de koper bij overdracht op algemene titel het werk naar eigen inzicht aanpassen? Antwoord: In artikel 2 wordt ingegaan op de voorwaarden bij verkoop op bijzondere titel: men is dan wel het morele recht en het vermogensrecht kwijt. Praktijkvoorbeelden Namens de VNK (Vereniging van Nederlandse Korenorganisaties) wordt via een presentatie de praktijk van alledag van een koor weergegeven, hieruit komen 30 discutabele punten. De VNK respecteert de Auteurswet, wil wel betalen, maar dan wel in redelijkheid en bij voorkeur aan één CBO (Collectieve Beheers Organisatie). Buma: er wordt gewerkt aan combinaties van CBO’s. Zo is er verregaande samenwerking tussen Buma en SENA en wordt een gezamenlijke factuur verzonden. Sommige deskundige expertise valt niet onder te brengen bij één CBO. Wel is er inmiddels één loket waar men met alle vragen terecht kan.
1
Voorkeur verdient het als partijen zich organiseren. Voor wat betreft de theaterwereld betekent dit concreet dat niet alleen toneelschrijvers zich moeten organiseren, maar ook de toneelverenigingen. In de theaterwereld heeft men te maken met vooral commerciële inningsorganisaties. Begin dit jaar heeft de Werkgroep Verbetering Incasso Auteursrecht een advies uitgebracht over de vereenvoudiging van de incasso auteursrecht en naburige rechten door samenwerking. Onvindbaarheid rechthebbende Groot probleem blijft het als een rechthebbende onvindbaar is. Hoe zit het dan met de uitbetaling van de rechten. Formeel moet de rechthebbende toestemming verlenen voor het (laten) bewerken van werken. Er zijn tal van organisaties die archiefwerkers in dienst hebben die zich bezighouden met het uitzoeken van gegevens van rechthebbenden, zoals Orphan Works en Stichting Foto Anoniem. Als men kan aantonen dat alle beschikbare, digitale routes zijn bewandeld en de rechthebbende heeft zich niet gemeld of gegevens zijn onbekend gebleven, dan kan altijd nog achteraf sprake zijn van uitbetaling van rechten. In ieder geval is duidelijk dat een uitvoerende alle bekend zijnde gegevens moet melden. Paneldiscussie Panel: Jan Kabel (emeritus-hoogleraar informatierecht), André Meijster (directeur Koninklijke Christelijke Zangers Bond), Marco Pastors (voorzitter Werkgroep Verbetering Incasso Auteursrecht) en Rudolf Riegen (manager algemene licenties Buma/Stemra) Vraag: Is de kritiek op de CBO’s terecht? Antwoord: Het is voor de CBO’s niet goed mogelijk om te anticiperen op zowel de digitale techniek als de traditionele analoge markt. Vraag: Is de Auteurswet werkbaar? Antwoord: De situatie is nu ingewikkeld; er zijn niet alleen verschillende CBO’s maar ook verschillende andere instanties die de incasso verrichten. We willen in Nederland alles juridisch vastleggen en regelen. Als het systeem te simpel en te weinig gedifferentieerd is, kan dit betekenen dat je soms teveel moet betalen. Alles wat wordt uitgevoerd wordt in principe openbaar gemaakt en daar dient over betaald te worden. Het is juridisch niet goed vastgesteld hoe het zit met commercieel gebruik van opnamen. Er zijn collectieve regelingen voor de blaasmuziek en de korenorganisaties. Waar aan moet worden gewerkt is nog meer goede en duidelijke voorlichting en ook moet er aandacht zijn voor samenwerking tussen CBO’s. Informatie over de collectieve regelingen voor koren en blaasorkesten is verkrijgbaar via resp. de VNK en de LMO’s (Landelijke Muziek Organisaties). Ook wordt gemeld dat men vaak niet durft aan te kloppen bij de Buma omdat men angst heeft voor hoge rekeningen. Steekproefsgewijze wordt er om een repertoire opgave gevraagd. Buma probeert het voor de amateurmuzieksector zo gemakkelijk mogelijk te maken. Niet duidelijk is hoe je de niet-georganiseerde koren en orkesten bereikt en hoe daar de inning van verloopt. Gesproken wordt over een gedoogbeleid ten aanzien van niet-georganiseerden, dat wil zeggen wat is overeengekomen met georganiseerden geldt ook voor hen, alleen: hoe bereik je deze uitvoerenden voor de facturen. Voor Buma is dit geen regel. Ook niet-georganiseerden worden opgespoord en krijgen een factuur. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld gelegenheidskoren. Wens van de werkgroep Additioneel Kopiëren: komen tot één centrale adresadministratie en zorgen voor gezamenlijke onderhandelingen die kunnen leiden tot gezamenlijke afspraken voor de CBO’s. Licentieovereenkomsten via Musicopy kunnen ook leiden tot toestemming om te kopiëren binnen bepaalde voorwaarden.
2
In 2006 heeft het College van Toezicht over de CBO’s een rapport uitgebracht. Hierin is naar voren gebracht dat bij facturen en uitbetalen aan rechthebbende kosten in rekening worden gebracht die bij een collectieve CBO lager kunnen uitvallen. Ook is gebleken dat er veel bestuursleden met dubbelrollen binnen de CBO’s actief zijn (zowel bij de uitbetalers als bij de ontvangers). Geantwoord dat dit onderwerp ook is meegenomen bij de werkgroep auteursrecht. Zo ontstaat er natuurlijk een gebrek aan vertrouwen in de CBO’s. Meer transparantie is hierbij gewenst. Afronding paneldiscussie 100 jaar Auteurswet een ramp of een zegen? R. Riegen zegen; wel praktisch inzicht M. Pastors in principe zegen, afhankelijk van de wijze van uitvoering A. Meijster noodzakelijk; misschien aanpassen/transparant maken J. Kabel sluit zich aan bij M. Pastors MIDDAGSESSIE – korte samenvatting (voor verslagen – zie Bijlage) Samenvatting Sessie 1: additioneel kopiëren incasseren en verdelen van middelen bij één instantie nog betere en duidelijke informatie over de diverse onderdelen kopieën alleen voor natuurlijke personen. verschillende modellen mogelijk liedteksten vallen ook onder de Auteurswet digitaliseren etc. valt niet onder de regeling grafische reproductie is in een aparte licentie te verkrijgen in overleg met VNK wil Musicopy weten wat vanuit de koorwereld wordt gewenst ten aanzien van de regeling Samenvatting sessie 2: Buma/Stemra, recente ontwikkelingen grootste inkomstenbron is Radio/TV er is een collectieve regeling voor koren en blaasorkesten Buma zet uiteen wat het beleggen van gelden voor hen heeft betekend tijdens de huidige crisis voor Buma is een koorrepetitie ook een openbare uitvoering Deeplink en Youtube mogen worden vermeld (hebben licentie) Buma is in onderhandeling over embedding eigen muziek op eigen website alleen met licentie (Buma controleert alle websites) bij digitale weergave via embedding wordt een brief door Buma, waarna de ontvanger 14 dagen de tijd krijgt om een en ander te wijzigen graag een publicatie met alle ins en outs voor amateurs in duidelijke taal eventueel een meldpunt via KF of VNK bij uitblijven van beantwoording vragen. Samenvatting sessie 3: amateurtheater – het veld en de inningsorganisaties België ligt een stapje voor als het gaat om de praktijk van het innen van opvoeringrechten graag 1 database die auteursrechten beschermt en beheert in Nederland veel commerciële incasso organisaties belangrijk rol voor Kunstfactor, ook voor particulier initiatief (Heimans: rol van Kunstfactor doet alleen faciliteren en belangenbehartiging). Samenvatting sessie 4: beeldend: rechten en plichten van makers en gebruikers alle werk van een ander bevat rechten voor gebruik tenzij de maker toestemming heeft gegeven
3
-
er zijn 6 standaardlicenties te koppelen aan je eigen werk; duidelijk is wat mag of niet mag met de licentie (in ieder geval geen commercieel gebruik) Buma-reactie: samenwerking met Creative Commons Nederland heeft geleid tot het gebruik maken van elkaars expertise waardoor de belangen van de rechthebbenden zijn verbeterd het is goed om met elkaar in gesprek te blijven tip: kijk op auteursrechtonderwijs.nl (link op Buma/Stemra)
Slotpanel Panel: Michel Frequin (directeur VOICE), Arda Gerkens (Tweede Kamer SP, voorzitter Werkgroep Auteursrecht), Paul Keller (Kennisland), Frans Smit (Ned. Vereniging voor Amateurtheater) Arda Gerkens informeert aanwezigen over de aanleiding en het doel van het onderzoek door de Werkgroep Auteursrecht. Op initiatief van de SP is een werkgroep samengesteld met een zo breed mogelijk kader en een duidelijke opdracht. Vervolgens somt spreekster een aantal belangrijk uitkomsten van het onderzoeksrapport op: -
makers moeten worden beloond aanbeveling: 1 organisatie voor het innen en uitbetalen van auteursrechten dubbelrol bestuurders/rechthebbenden thuiskopiefonds opheffen downloaden verbieden
Michel Frequin meldt dat VOICE (Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren) een brancheorganisatie is die de belangen behartigt voor 18 organisaties. De sector heeft met name kritiek op het huidige functioneren en uitvoeren van de Auteurswet. Vooralsnog is er, wat VOICE betreft, nog geen behoefte aan één loket. De beste vorm voor een goede uitvoering van de wet is een betere, liefst een optimale, samenwerking. Uit deze samenwerking kan ook een project basisregistratie ontstaan. Voor muziek is er één instantie die zich bezighoudt met de uitvoering van de wet. Voor andere sectoren is er vaak uitgebreide expertise nodig, deze kunnen bijvoorbeeld bij VOICE terecht. Cedar, waaronder Musicopy behoort, werkt voor zes stichtingen. De theaterwereld kent vele organisaties die de belangen van rechthebbenden vertegenwoordigen. De Auteurswet is aan vernieuwing toe. Internet is nu ook voor iedere burger beschikbaar en zal moeten leiden tot aanpassing van de oude regelingen. De huidige Auteurswet is in overeenstemming met Europese afspraken. Met name uitvoeringsrechten via internet leveren problemen op. Bandjes spelen vaak muziek van anderen en gebruiken opnamen voor aankondiging van optredens. Zowel de maker als de uitvoerder kan terecht bij Buma. Opgemerkt wordt dat kleine kooruitgevers nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. Ook dit zal worden meegenomen in het overleg tussen Buma en VNK. Er is niet voor niets een aparte regeling tot stand gekomen, maar het onderscheid commercieel of niet-commercieel geldt ook vaak voor amateurkunst. Maak gebruik van de regeling en profiteer van de gemaakte onderlinge afspraken. Slotronde CBO’s: een ramp of zegen? Michel Frequin: het is een zegen dat de CBO’s er zijn, maar omdat het nog niet voor alle auteurs (schrijvende auteurs met name) afdoende is geregeld, is het nog next best; voor muziek is er 1 loket.
4
Paul Keller: het is een ramp hoe ze opereren (niet transparant), je kunt niet zonder CBO’s. Frans Smit: voor auteurs is er nog geen collectieve CBO. Arda Gerkens: de CBO’s zijn voor de makers een zegen; voor de rest is het een ramp Hans Heimans bedankt de panelleden voor hun inbreng. De hand-out van Jan Kabel is bij de uitgang beschikbaar. VERKLARING GEBRUIKTE AFKORTINGEN CBO LMO’s NVA SENA VNK VOICE
Collectieve Beheers Organisatie Landelijke Muziek Organisaties (binnen de blaasmuziek) Nederlandse Vereniging voor Amateurtheater Stichting ter Exploitatie van NAburige rechten Vereniging van Nederlandse Korenorganisatie Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren
5
BIJLAGE Sessie 1: Additioneel Kopiëren Aan de hand van een presentatie door Josefien Straesser van Musicopy wordt de regeling additioneel kopiëren uiteengezet. Musicopy behartigt de belangen van 214 uitgevers en componisten als het gaat om het auteursrecht. Musicopy heeft zich aangesloten bij VOICE (Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren) en heeft de gedragscode ondertekend. Hoewel Musicopy met 2 medewerkers geen winstoogmerk nastreeft doet met wel uitbetalingen aan commerciële uitgevers. Musicopy heeft de opdracht gekregen om regelingen te treffen voor het kopiëren van bladmuziek, zowel van papier naar papier als digitaal en ook voor liedteksten. In dit kader is de regeling Additioneel Kopiëren Tot stand gekomen. Koren en blaasorkesten kunnen een licentie bij Musicopy afsluiten waarna kopiëren van bladmuziek onder voorwaarden wordt toegestaan. Deze voorwaarden, uitgaande van het feit dat het koor of orkest beschikt over de originele partituur en partijen: -
voor een enkel, later bijgekomen, koor of orkestlid (2-3 kopietjes) uitsluitend voor gebruik voor oefening of studie door een natuurlijk persoon slechts een klein deel van de compositie mag worden gekopieerd (10 %) geen direct of indirect commercieel oogmerk om aantekeningen op te maken om beschadigde of zoekgeraakte partijen te vervangen bij afwijkende aantallen benodigde partijen voor het vergroten of verkleinen van partijen
De licentie kost voor koren € 12,50 + € 1,00 per koorlid per jaar. Voor orkesten kost de licentie € 25,00 + € 2,00 per orkestlid per jaar. Op dit moment wordt er overleg gevoerd met de VNK om te komen tot een inventarisatie over de behoefte van koren en te praten over de verschillende modelmogelijkheden. Ook wordt gekeken naar de mogelijkheid van 1 loket samen met Buma/Stemra. Om tijdens een uitvoering liedteksten via een beamer te projecteren dient een aanvullende licentie te worden verkregen via de evenementenregeling bij Musicopy. Ook voor vrije liedteksten geldt dat de schrijver langer dan 70 jaar geleden moet zijn overleden. Gevraagd wordt om de evenementenregeling te koppelen aan de regeling Additioneel Kopiëren. Musicopy gaat kijken bij openbare optredens en verzamelt bewijs (welke componist, welke uitgave en is toestemming verleend) en meldt inbreuk op de Auteurswet. Verenigingen ontvangen eerst een waarschuwing. Het komt voor dat verenigingen alsnog achteraf een licentie aanvragen. Indien dit niet gebeurt, kan een civiele procedure worden gestart. Er is wel jurisprudentie over een proefproces van uitgeverijen ten opzicht van het Haags Conservatorium, maar voor zover nu bekend is er nog geen uitspraak geweest over koren of orkesten. Gevraagd wordt naar de wens van de koren: kiest men voor maatwerk of liever voor lump sum. Dit aspect wordt meegenomen in het overleg met de VNK. Musicopy gaat alleen over bladmuziek. Bij auteursrechtelijke zaken rond digitale- of audioweergave is Buma/Stemra de organisatie die gaat over de inning en uitbetaling. Voor vrije muziek geldt dat een componist langer dan 70 jaar geleden moet zijn overleden. Toegevoegd wordt dat voor wat betreft gregoriaanse muziek een aantal kloosteruitgaven wel beschermd is.
6
Gevraagd wordt om meer en duidelijke informatie over wanneer een werk vrij van rechten is en hoe het zit met oude uitgaven. Voorgesteld wordt om de casus van vanmorgen, met de 30 punten, op de site te plaatsen met direct de antwoorden op de problemen. Als antwoord op de vraag hoe om te gaan met de bladmuziek die in Amerika wordt besteld, wordt geantwoord dat men op de site kan kijken van Muziekbeurs Amsterdam om te achterhalen via welke uitgeverij toestemming kan worden verkregen voor legalisatie van kopieën. Op de vraag hoe het zit met het meenemen van in Nederland gemaakte legale kopieën naar het buitenland, wordt geantwoord dat in de meeste Europese landen een vergelijkbaar instituut als Buma is. Wat is precies een “origineel”? Een bestand uit Finale is strikt genomen niet legaal; via licentie van Musicopy kan de rechthebbende toch worden betaald. Printing on Demand: is geen origineel maar wel met toestemming van de uitgever geplaatst. In het overleg met VNK zal dit onderwerp ook worden besproken. Ook zal tijdens dit overleg aandacht worden besteed aan de onderwerpen “archiefkopie” en “preserveringskopie” (vooral gebruikelijk in bibliotheken). Voorkeur vanuit de aanwezigen: er is behoefte om licentie uit te breiden en uitzonderingen aan te brengen voor beoefenaars van amateurkunst. Op de vraag of de jaarbijdrage van Musicopy onoverkomelijk is, wordt geantwoord dat met de aanschaf van enkele werken de kosten er al uit zijn. Sessie 2 – Buma/Stemra: recente ontwikkelingen Presentatie door Dirk Aldenzee (Buma/Stemra) Vereniging Buma (1913) is er om belangen te behartigen van componisten, tekstdichters en muziekuitgevers op het terrein van openbaarmaking. Stichting Stemra is in 1936 opgericht door Vereniging Buma om belangen te behartigen van componisten, tekstdichters en muziekuitgevers op het terrein van ‘mechanisch vastleggen’. Het door Buma/Stemra te voeren beleid wordt bepaald door de auteurs. Buma/Stemra houdt zich aan de visie van de Europese commissie en het Europese parlement. Buma probeert ook in het buitenland rechten te vertegenwoordigen, kan ook andersom. Hiertoe zijn afspraken gemaakt met buitenlandse Collective Societies. Vormen: - Radio, TV en kabel; hier gaat veel geld in om (paar honderd miljoen euro) - afdeling buitenland - Stemra, deals met platenmaatschappijen - online, het gebruik van muziek op internet - alle centrale regelingen voor gebruik in het bedrijfsleven De Auteurswet dateert van 1912, maar is wel gemoderniseerd en dekt alles nog; het ziet er niet naar uit dat er binnenkort wijzigingen komen. Buma/Stemra werkt zelf wel aan eenvoudiger procedures en kostenbesparing. Op het moment dat er een nieuw lied ontstaat, valt het automatisch onder de Auteurswet.
7
Door registratie kunnen auteurs aantonen dat zij de makers zijn (via notaris, Belastingdienst, Idepot). De Auteurswet beschermt de maker en zijn (muziek)werken; een auteur heeft absoluut verbodsrecht. Indien een auteur niet is aangesloten bij Buma/Stemra of een ander bureau kan men een rechtstreekse deal sluiten met hem/haar, maar… behalve met de componist heeft men ook te maken met rechten van tekstdichter en uitgever. Dus altijd goed uitzoeken of zij ook rechthebbenden zijn. Het is voor een auteur lastig afspraken te maken met iedereen die zijn muziek gebruikt, het kan daarom handig zijn zich aan te sluiten bij Buma/Stemra. De auteur tekent dan een exploitatiecontract met Buma/Stemra. Met het contract draagt hij de exploitatie exclusief over aan Buma of Stemra. Voor het auteursrecht kan de auteur zelf dan geen ‘deals’ meer sluiten met andere partijen. Kunstfactor is hier zelf tegenaan gelopen bij het geven van opdrachten aan componisten. Uitzondering zijn de synchronisatierechten (koppeling beeld en geluid). Sommige uitgeverijen hebben die rechten weggehaald bij Buma/Stemra. Helaas is er nog geen mogelijkheid voor Kunstfactor om over dit probleem met Buma/Stemra te praten/onderhandelen. In principe kunnen auteurs ook weer weg bij Buma/Stemra om zelf deals te sluiten. Een flexibel aansluitingscontract is mogelijk voor concerten maar niet voor internet. Op internet is 98% illegaal. Met muziek op websites doet Buma/Stemra momenteel nog niets. Officieel betaalt men minimaal € 330 als men muziek op de website zet. Via YouTube kan men muziek op internet zetten (valt dan onder embedded files); YouTube heeft een deal met Buma/Stemra en is zelf ‘openbaar maker’. Embedded files mogen wel, deep link niet. Opmerking vanuit de groep: “Er ligt bij Buma/Stemra veel geld op de plank, wat gebeurt daarmee?” Reactie: “Er zit vaak veel tijd tussen het innen en het uitbetalen aan de rechthebbenden. Auteurs hebben (als bestuur) daarom bepaald dat geld risicoloos belegd moet worden om de kosten te kunnen betalen.” Verzoek aan Buma/Stemra een kort stukje te schrijven voor in de bladen van de koepels, waarin de besteding van het geld helder gemaakt wordt. Verzoek aan Buma/Stemra om in samenwerking met Kunstfactor een boekje uit te geven ter verduidelijking, ook voor de individuele amateur. Veel verenigingen informeren bij Buma/Stemra wat ze aan uitvoeringsrechten moeten betalen voor een uit te voeren werk. Er komt bijna nooit antwoord, ook al is het aangetekend verstuurd. Buma/Stemra geeft toe dat er wel e.e.a. aan schort, ook dat de informatie op de website van Buma/Stemra slecht is. De meeste vragen kunnen gesteld worden via de VNK (Vereniging Nederlandse Korenorganisaties). Er moeten uitvoeringsrechten betaald worden voor: − repetities (dit is volgens Buma/Stemra ook openbaarmaking, bedragen zijn gebaseerd op rep. + uitvoering) − door verenigingen zelf georganiseerde uitvoeringen − concoursen of festivals (georganiseerd door derden) − optredens binnen de gemeente waar geen vergoeding tegenover staat Productie in eigen beheer wordt ook belast. Wanneer een koor bijvoorbeeld een film maakt waarvan een dvd wordt uitgegeven (geluid van de een en beeld van de ander). Er moet ook betaald worden voor promotiemateriaal.
8
Enkele ‘losse zaken’ naar aanleiding van vragen: -
tarieven worden bepaald door onderhandeling met het bedrijfsleven vanaf volgend jaar stuurt Buma/Stemra niet meer ineens rekeningen, men krijgt voortaan ‘bedenktijd’ rechtenvrije muziek is er niet zoveel; wil men het zeker weten dan moet men contact opnemen met Buma/Stemra
Vanuit de groep gelanceerde term: Zwart zingen. Dit heeft niets met rouwdiensten te maken maar slaat op koren die niet bij een koepel zijn aangesloten en zich ook niet melden bij Buma/Stemra. Sessie 3 – Theater: het amateurtheaterveld en de inningsorganisaties. Wat moet je met wie regelen als je een stuk op de planken brengt? De sessie begint met een korte voorstelronde. BOOG (Bond voor amateur-muziektheater, opera, operette, musical en alle daarmee aanverwante vormen) heeft een contract met de Buma en daaraan gekoppelde voorwaarden. Val je buiten de voorwaarden dan moeten de leden van BOOG rechtstreeks contact opnemen met de Buma. Er zijn wel wat klachten, de Buma beantwoordt vragen niet, niet snel of onjuist en handelt briefwisseling traag af. Ruben Wullaert werkt voor OPENDOEK Amateurtheater Vlaanderen. Dit is een beroepsorganisatie gesubsidieerd door de overheid met twaalf bezoldigde medewerkers. De leden (ongeveer 870) komen o.a. voor informatie m.b.t. repertoireadvies. OPENDOEK werkt met een netwerk aan vrijwilligers. Frans Smit is bestuurslid van dé belangenbehartiger van het Nederlandse amateurtheater NVA. Dit is een functie op vrijwillige basis. Bij de vereniging kan je o.a. terecht voor verzekeringen, een databank, toneelbibliotheek en een repertoireadvieslijn. Het gesprek gaat over opvoeringrecht. Tegen welke problemen loopt het amateurtheatergezelschap aan. Wat valt onder het auteursrecht, mag je zelf tekstueel veranderingen aanbrengen. De meningen lopen uiteen, moet de auteur wel recht doen! Soms regelt een auteur de rechten via een bureau, en soms zijn er meerdere belangenbehartigers. Dit levert enorme problemen op voor de amateurtheatergezelschappen die daarmee te maken krijgen. In sommige gevallen is het erfrecht van de auteur niet goed geregeld. De rol van de Buma in Nederland is vergelijkbaar aan de rol van Sabam (vereniging van auteurs, componisten en uitgevers) in België. Ongeveer zestig tot zeventig procent van de uitgevoerde stukken zijn niet geregeld via de Buma of een aan de Buma gerelateerde organisatie. Er volgt een discussie over wat voor Nederland een ideale situatie zou zijn voor de amateurtheatergezelschappen. Er komt een voorstel voor een openbare database waarin alle auteursrechthebbenden zijn stukken vertegenwoordigd heeft. Er wordt gesproken over een landelijk informatiesysteem; de vraag is: wie gaat dat organiseren en betalen? Op dit informatiesysteem kan bijvoorbeeld een link naar een documentatiecentrum met inzage in bijvoorbeeld krantenartikels. Waarom kunnen België en Nederland niet samenwerken, één organisatie en één database? De belangenorganisaties voor amateurtheatergezelschappen in België en Nederland verschillen juridisch niet zoveel, alleen de uitvoering is in België beter georganiseerd.
9
Sessie 4 - Beeldend: rechten en plichten van makers en gebruikers Sprekers: Matthijs Bobeldijk (Buma/Stemra) en Paul Keller (Kennisland / Creative Commons Nederland) Matthijs Bobeldijk geeft een toelichting op de werkwijze van Buma. De huidige methode van auteursrecht is niet meer toereikend. Buma is druk bezig om een nieuw systeem te ontwikkelen in samenwerking met o.a. Paul Keller van Kennisland / Creative Commons Nederland. Door het gebruik van internet en programma’s zoals YouTube is de ‘drempel’ om je muziek of een ander creatief product toegankelijk te maken voor het publiek erg laag. YouTube heeft een regeling getroffen met organisaties van rechten. Als je een product op YouTube zet, kun je kiezen: • • •
niemand mag dit product gebruiken (block) het product mag gebruikt worden, maar je wilt er geld mee te verdienen (monetize) het product mag gebruikt worden, je hoeft er geen geld mee te verdienen maar je wilt wel weten waar het voor gebruikt wordt (follow statistics)
Paul Keller geeft een toelichting op de licenties van Creative Commons. Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere creatieve makers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een keuze uit zes standaardlicenties bepaalt de maker in welke mate zijn of haar werk verder verspreid en bewerkt mag worden, en onder welke voorwaarden dit mag. CC is een onafhankelijk bedrijf zonder leden. Creative Commons licenties: • • •
gaan uit van een geïnformeerde keuze van de auteur om sommige rechten vrij te geven zijn rechtsgeldig zijn gemakkelijk in gebruik en herkenbaar
Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor: • • • • •
altijd naamsvermelding naamsvermelding en gelijk delen naamsvermelding, geen afgeleide werken naamsvermelding, niet-commercieel naamsvermelding niet-commercieel –gelijk delen
Commercieel / niet-commercieel lijkt een nieuwe scheidslijn in het auteursrecht te worden. Er zijn nog geen officiële criteria om vast te stellen of iets commercieel of niet-commercieel is. Er wordt nu nog uitgegaan van “iets is commercieel als er geld voor gevraagd of mee verdiend wordt”. Vraag: Zijn de licenties van Creative Commons gekoppeld aan films? Antwoord: Je kunt bij het aanmaken van je account je aangeven of de licentie ook voor foto’s gebruikt moet worden. Vraag: Hoeveel moeten we betalen als we een filmpje integreren vanuit YouTube? Antwoord: Het is nu nog niet bepaald; tot 1 januari 2010 is er een soort gedoogbeleid bij Buma Het onderwerp is nog in behandeling en wordt zo snel mogelijk gecommuniceerd
10
Vraag: Wordt de heffing met terugwerkende kracht ingevoerd? Antwoord: Is nog in behandeling, kan ik nog geen antwoord op geven Vraag: Moet voor de muziek die bij een filmpje gebruikt wordt apart worden betaald? Antwoord: Ja, tenzij je muziek gebruikt die vrij van rechten is. Wanneer is een werk auteursrechtelijk beschermd? Een werk is automatisch beschermd op het moment dat het tot stand komt. Je hoeft je werk dus niet te registreren. Voorwaarde is dat het werk origineel is. Het auteursrecht vervalt 70 jaar na de dood van de maker. Hoe exploiteer ik mijn werk commercieel? De meeste (professionele) auteurs oefenen hun auteursrechten uit via een collectiefbeheerorganisatie zoals Buma/Stemra of de LIRA. Die organisaties onderhandelen met exploitanten ten behoeve van de auteurs. Dat is prettig voor de auteur, het voorkomt dat auteurs individueel met exploitanten moeten onderhandelen. Maar tegelijkertijd kan de auteur daarom niet meer buiten de beheerorganisatie om over eigen werk beschikken. Dat is onhandig als de auteur zijn eigen muziek op zijn eigen website wil plaatsen of als de auteur pro bono wil meewerken aan een schoolmusical. Om dat probleem te ondervangen zijn Buma/Stemra en Creative Commons een project gestart om de auteur daartoe in de gelegenheid te stellen. Op de website van beide organisaties vindt je meer informatie. Maar stel nou dat ik mijn werk met anderen wil delen? Dan voorzie je je werk van een Creative Commons licentie. Creative Commons geeft auteurs de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden hun werken met anderen vrij te delen. In plaats van het ‘all rights reserved’ worden er onder deze licentie ‘some rights reserved.’ Hoe je dat moet doen kun je op hun website vinden. Waarom zou ik mijn werk gratis delen? Omdat het leuk is om je werk te kunnen delen met anderen. Ze kunnen je werk beter maken of in een verrassende nieuwe context plaatsen. Een ander argument is dat vrije informatie verkeer innovatie bevordert. Maar ook bedrijven, overheden en niet-commerciële instanties hebben baat en belang bij CC-licenties; denk aan sites als Flickr en YouTube. Ook culturele instanties kunnen CClicenties gebruiken om een archief op te zetten of vrij te geven. Vraag aan alle deelnemers: Hoe zien jullie de rol van Kunstfactor binnen dit thema? Rubriek ‘Meest gestelde vragen’ op de Kunstfactor-website met o.a. algemene regelingen van Buma, SENA en andere CBO’s. -------------------------------------------------------------------------------------------------Met dank voor de verslaglegging aan: Waso Bacharidou, Maryan Hess, Martha van Keulen, Patricia Kramer.
11
