VERKORT JAARVERSLAG 2007 Woningstichting Domijn
INHOUDSOPGAVE I VERKORT JAARVERSLAG DOMIJN .......................................................................... 4 1 Inleiding ............................................................................................................ 4 1.1 De fusie .......................................................................................................... 4 1.2 Doelstellingen.................................................................................................. 4 1.2.1 Domijn-Losser .............................................................................................. 5 1.2.2 Domijn-Haaksbergen ..................................................................................... 5 1.2.3 Domijn-Enschede .......................................................................................... 5 1.3 Leeswijzer....................................................................................................... 5 2. Vaststelling jaarverslag door de Raad van Bestuur ................................................. 7 3. Interne organisatie ............................................................................................ 8 3.1 De fusie .......................................................................................................... 8 3.2 Bestuurlijke organisatie .................................................................................... 8 3.2.1 Situatie voor 19 juli 2007 ............................................................................... 8 3.2.2 Situatie na 19 juli 2007.................................................................................. 8 3.3 Werkorganisatie............................................................................................... 9 3.3.1 Situatie voor 19 juli 2007 ............................................................................... 9 3.3.2 Situatie na 19 juli 2007.................................................................................. 9 3.4 Ondernemingsraad ........................................................................................... 9 4. Verslag van de Raad van Commissarissen............................................................10 4.1 Aan de stakeholders van Woningcorporatie Domijn .............................................10 4.2 Personalia ......................................................................................................10 4.3 Veranderingen ................................................................................................13 4.3.1 Werkwijze ...................................................................................................13 4.4 Inhoudelijk toezicht.........................................................................................15 4.4.1 Besluiten.....................................................................................................15 4.4.2 Financiële risicobeheersing ............................................................................17 4.4.3 Managementletter ........................................................................................17 4.4.4 Interne risicobeheersing en controlesystemen..................................................17 4.4.5 Ontwikkelingen in de branche ........................................................................17 4.4.6 Toezicht op verbindingen/nevenstructuren ......................................................17 4.5 Professionalisering Governance.........................................................................17 4.5.1 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden........................................................18 4.5.2 Governance Code .........................................................................................18 4.6 Verantwoording aan belanghouders...................................................................18 4.7 Integriteit ......................................................................................................18 4.8 Verantwoording beleid rondom de bestuurdersbeloning .......................................19 4.9 Verantwoording van de bestuurdersbeloning ......................................................20 4.9.1 Verantwoording beloning Bestuurder Domijn ...................................................20 4.9.2 Verantwoording beloning voormalige bestuurders.............................................20 4.10 Verantwoording beleid rondom commissarissen honorering ................................20 5. Verhuur en verkoop van woningen ......................................................................22 5.1 Huisvesting primaire doelgroep .........................................................................22 5.2 Huidige verhuursystematiek .............................................................................22 5.3 Verhuringen & Woningzoekenden ......................................................................22 5.3.1 Domijn-Losser .............................................................................................22 5.3.2 Domijn-Haaksbergen ....................................................................................23 5.3.3 Domijn-Enschede .........................................................................................23 5.4 Bijzondere aandachtsgroepen ...........................................................................23 5.5 Verkoop van woningen ....................................................................................24 5.6 Te Woon ........................................................................................................24 6. Kwaliteit van woningen......................................................................................25 6.1 Strategisch Vastgoed Beleid .............................................................................25 6.2 Onderhoud Servicebedrijf.................................................................................25 6.2.1 Operationeel................................................................................................25 6.2.2 Kwaliteitszorg ..............................................................................................25
2
6.3 Vastgoed WGT BV ...........................................................................................25 6.3.1 Vastgoedbeleid ............................................................................................26 6.3.2 Activiteiten ..................................................................................................26 7. Leefbaarheid ....................................................................................................27 7.1 Leefbaarheidsbeleid.........................................................................................27 7.2 Activiteiten.....................................................................................................27 7.2.1 Domijn-Losser .............................................................................................27 7.2.2 Domijn-Haaksbergen ....................................................................................27 7.2.3 Domijn-Enschede .........................................................................................28 7.3 Resultaten en conclusies ..................................................................................28 8. Wonen, welzijn & zorg .......................................................................................29 8.1 Manifest.........................................................................................................29 8.2 Activiteiten.....................................................................................................29 8.3 Resultaten en conclusies ..................................................................................30 9. Betrekken bewoners bij beleid en beheer .............................................................31 9.1 Horizontale dialoog..........................................................................................31 9.1.1 Bewonerscommissies ....................................................................................31 9.1.2 Klantenpanel ...............................................................................................31 9.1.3 Individuele bewoners ....................................................................................31 9.1.4 Reguliere marktonderzoeken .........................................................................32 9.1.5 Onderzoek Bewonersrijk................................................................................32 9.2 Horizontale verantwoording..............................................................................32 9.2.1 Prestatiecontracten.......................................................................................33 9.2.2 Huurdersbelangenvereniging .........................................................................33 9.2.3 Klachtenadviescommissie Twente ...................................................................34 9.2.4 Vereniging van Eigenaren (VvE) .....................................................................34 10. Financiële continuïteit ......................................................................................35 10.1 Kerncijfers....................................................................................................36 10.2 Jaarresultaat ................................................................................................38 II ACCOUNTANTSVERKLARING ...............................................................................46
3
I VERKORT JAARVERSLAG DOMIJN Voor u ligt een verkorte versie van het volkshuisvestelijk jaarverslag. Meer informatie en bijlages kunt u nalezen in het officiële volkshuisvestelijk jaarverslag, welke u kunt opvragen via
[email protected].
1 Inleiding 2007: een bewogen jaar op vele fronten. Allereerst door de vorming van het nieuwe kabinet. Met gevolg dat de verdergaande liberalisering van de huurmarkt inclusief de additionele huurverhoging is stopgezet. Ook de betaalbaarheidsheffing is door VROM niet geïnd en de inkomsten uit de jaarlijkse huurverhoging zijn voor corporaties beperkt gebleven tot het inflatieniveau over 2006 (1,1%). Verder heeft Minister Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie 40 aandachtswijken aangewezen, waaronder de wijk VelveLindenhof in Enschede, dat gepaard gaat met een bedrag van € 1,7 miljoen. Door ondertekening van het onderhandelaarsakkoord tussen Aedes (Vereniging van woningcorporaties in Nederland) en het Rijk is overeengekomen, dat er de komende tien jaar door de corporaties zelf nog eens € 2,5 miljard extra in deze 40 wijken wordt geïnvesteerd. Driekwart van de corporaties, waaronder Domijn heeft op het Aedescongres van 23 november 2007, ingestemd met de financiële garantstelling van dit bedrag. Ook stond de invoering van de integrale VPB-plicht voor woningcorporaties hoog op de agenda in 2007. Deze plicht wordt per 1 januari 2008 ingevoerd. Niet alleen landelijk is er veel gebeurd, maar ook dichter bij huis. Henk Wullink heeft om gezondheidsredenen onverwachts afscheid genomen van zijn rol als directeur-bestuurder van Stichting Wooncorporatie SWL uit Losser. Verder is op 11 mei voor het eerst een maatschappelijke dag georganiseerd voor alle medewerkers van Woongroep Twente. Op deze dag zijn letterlijk de handen uit de mouwen gestoken. Deze dag was zeer succesvol en zal in 2008 zeker een vervolg krijgen. En dan is er natuurlijk nog de fusie tussen Stichting Wooncorporatie SWL uit Losser, Woningstichting Lucht&Licht uit Haaksbergen en Woningcorporatie Domijn uit Enschede. Sinds 19 juli is de juridische fusie een feit. Tot slot nog de fysieke verhuizingen van de vestigingen Losser en Haaksbergen naar een nieuw onderkomen.
1.1 De fusie Na een positieve evaluatie van de samenwerking Woongroep Twente is de volgende stap in de samenwerking gezet. De fusie tussen Stichting Wooncorporatie SWL uit Losser, Woningstichting Lucht&Licht uit Haaksbergen en Woningcorporatie Domijn uit Enschede is bekrachtigd. Sinds 19 juli 2007 vormen zij één organisatie onder de naam Woningstichting Domijn met vestigingen in Losser, Haaksbergen en Enschede. Woonmaatschappij WBO uit Oldenzaal heeft ervoor gekozen om niet te fuseren, maar blijft vooralsnog wel onderdeel uitmaken van de samenwerking Woongroep Twente. Het beleid van de corporaties is nog niet volledig op elkaar afgestemd, maar in 2007 heeft zeker een verdergaande afstemming plaatsgevonden. Eventuele verschillen in beleid zullen in dit jaarverslag worden uitgesplitst.
1.2 Doelstellingen Omdat de nieuwe organisatie Woningstichting Domijn halverwege het jaar opgericht is, verschillen ook de doelen van 2007 nog per vestiging. In onderstaande paragraaf staan de geformuleerde doelen dan ook per vestiging beschreven.
4
1.2.1 Domijn-Losser In Losser heeft in 2007 een aanzienlijk aantal projecten op de rol gestaan. Hieronder staat een opsomming van de jaarplannen 2007: Het beschikbaar hebben van voldoende woningen voor de doelgroepen van beleid en het bieden van een divers en betaalbaar aanbod. Onder andere door nieuwbouw te realiseren; Gebiedsgericht werken met de politie, gemeente Losser en maatschappelijk werk; Uitbreiden toepassing Te Woon & Koopgarant; Evaluatie van het convenant prestatieafspraken met gemeente Losser; Evalueren klantenpanel; Concrete rol binnen Platform Welzijn & Wonen; Het uitbesteden van het dagelijks onderhoud aan het Onderhoud Servicebedrijf van Domijn-Enschede in het kader van kostenbeheersing en kostenbesparing; Viering SWL 40-jaar; Digitaliseren archieven; In dialoog met stakeholders over toekomstplannen; Het maken van prestatiegerichte afspraken met de medewerkers op basis van het in 2005 geïntroduceerde competentiemanagement.
1.2.2 Domijn-Haaksbergen Bij Domijn-Haaksbergen stond het thema ‘Bouwen aan de toekomst’ centraal. Dit heeft geleid tot de volgende doelen voor het jaar 2007, waarbij rekening is gehouden met de samenwerking binnen Woongroep Twente: Financiële continuïteit; Onderneming die er in slaagt mensen langdurig regie over het eigen leven te laten voeren; Efficiënte bedrijfsvoering; Ontwikkelen tot klantgestuurde organisatie.
1.2.3 Domijn-Enschede Bij Domijn-Enschede stonden in 2007 onderstaande actiepunten centraal: In uitvoering nemen van concrete huisvestingsafspraken met twee zorgaanbieders; Uitrollen ‘Sparen geschenken’ over het gehele bezit; Het verkrijgen van informatie over nieuwe en bestaande klanten, dat moeten leiden tot jaarlijks terugkomende activiteiten. Een relatie leggen met Universiteit Twente. Om vernieuwing en innovatie tot een reguliere activiteit te maken; Twee frisse ideeën die leiden tot een proeftuin of experiment. Ook de vestiging in Enschede heeft bij haar activiteiten afstemming gezocht met de samenwerking binnen Woongroep Twente.
1.3 Leeswijzer In de eerste helft van 2007 waren er nog drie corporaties, oftewel drie toegelaten instellingen. In de tweede helft van het jaar is er sprake van één toegelaten instelling met drie vestigingen. Logische wijs heeft dit zijn invloed op de vastlegging van het jaarverslag 2007. Omdat dit het eerste gezamenlijke jaarverslag van de drie vestigingen is en de fusie midden in het verslagjaar plaatsvond, is de invulling van dit jaarverslag bijzonder. De activiteiten en het beleid van de vestigingen Losser, Haaksbergen en Enschede komen nog niet volledig met elkaar overeen. Verschillen tussen de vestigingen worden in deze verslaglegging dan ook uitgesplitst.
5
Wanneer er wordt gesproken over (Woningstichting) Domijn, dan wordt de organisatie in haar totaliteit bedoeld. In alle andere gevallen worden de vestigingsplaatsen vermeld, zodat duidelijk is op welke vestigingen de verslaglegging betrekking heeft. Alle vestigingen van Domijn hebben in 2007 gewerkt aan kwaliteitszorg. Het INKmanagementmodel is breder toegepast, Domijn-Haaksbergen bezit het KWH-label, het onderhoudservicebedrijf (OSB) heeft het MQM-label behaald en Domijn-Enschede heeft weer geïnvesteerd in Investors in People (IiP). Indien wenselijk wordt er in het jaarverslag een verwijzing gemaakt naar de kwaliteitsmodellen. Het jaarverslag is getoetst aan de voorschriften en richtlijnen vanuit het Besluit Beheer Sociale Huursector en de Corporate Governance.
6
2. Vaststelling jaarverslag door de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van Woningstichting Domijn stelt hierbij de jaarverslaglegging 2007 vast. Zij verklaart dat alle uitgaven door de Stichting gedaan, uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting zijn geweest.
Enschede, 28 april 2008
J. Salverda Bestuurder
…………………….
7
3. Interne organisatie Dit hoofdstuk geeft inzicht in de opzet van de nieuw opgerichte organisatie Domijn. Het beschrijft de interne organisatie tot het moment van fusie en daarna.
3.1 De fusie De fusie brengt veel nieuwe zaken met zich mee; een nieuwe naam, een nieuwe directieraad, nieuwe kernwaarden, nieuwe strategische doelen en een nieuwe huisstijl, Tot 19 juli 2007 stond vooral de juridische fusie centraal. Daarna verplaatste de focus zich naar de organisatorische inrichting van de nieuwe organisatie. Vooral dit laatste proces is erg omvangrijk en loopt deels door in 2008. De afgelopen maanden is er al een aanzienlijk aantal personele verschuivingen geweest, met name in Losser en Haaksbergen. De doorvoering van de naam Woningstichting Domijn is vanwege de vele voorbereidingen, die hiermee gepaard gaan, uitgesteld tot 1 november 2007. Op deze datum is de naam ‘Domijn’ inclusief het logo en de huisstijl groots gepresenteerd. Sinds de fusie bestaat de nieuwe organisatie Domijn uit drie vestigingen. De heer Jan Salverda is algemeen directeur en bestuurder van Domijn. Daarnaast zijn er vestigingsdirecteuren benoemd. Voor Domijn-Losser en Domijn-Haaksbergen is dit mevrouw Ineke Buursink, voor Domijn-Enschede is dit de heer Piet Rutgers. Samen vormen zij de directieraad van Domijn. De heer Andries Toering, voormalig Algemeen Directeur van Domijn-Enschede, heeft ervoor gekozen om na de fusie niet langer een bestuurlijke taak op zich te nemen. Hij vervult vanaf de fusie de rol van adviseur, waarbij hij de directieraad van (on)gevraagd advies voorziet. Binnen de samenwerking Woongroep Twente vormt Domijn samen met Woonmaatschappij WBO de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
3.2 Bestuurlijke organisatie Omdat de bestuurlijke organisatie medio 2007 is gewijzigd, omvat deze paragraaf zowel een beschrijving van de oude als de nieuwe situatie.
3.2.1 Situatie voor 19 juli 2007 Stichting Wooncorporatie SWL, nu Domijn-Losser, kende lange tijd Henk Wullink als directeur/bestuurder. Vanwege zijn gezondheid is de rol van bestuurder in 2007 overgenomen door Jan Salverda en de rol van directeur door Ineke Buursink. Woningstichting Lucht&Licht, nu Domijn-Haaksbergen, werd bestuurd door Jan Salverda. Ineke Buursink vervulde de directietaken. Woningcorporatie Domijn, nu Domijn-Enschede, kende een Raad van Bestuur bestaande uit twee personen. Andries Toering was Algemeen Directeur en bestuurder en Piet Rutgers was Bedrijfsdirecteur. Iedere corporatie kende een eigen Raad van Commissarissen die verantwoordelijk was voor het interne toezicht op de besturing en het afgeven van advies aan de bestuurders.
3.2.2 Situatie na 19 juli 2007 Het bestuur van Domijn wordt gevormd door één bestuurder. Samen met de vestigingsdirecteuren vormt hij de directieraad van Domijn. Er is een nieuwe Raad van Commissarissen (RvC) opgericht, bestaande uit zeven personen. Een drietal commissarissen is afkomstig van de ‘oude’ individuele Raden van Commissarissen. Hun benoeming is op voordracht van de individuele huurdersorganisaties van de drie vestigingen gebeurd. De overige commissarissen zijn via externe werving aangesteld. De ‘voorgedragen’ commissarissen vertegenwoordigen de lokale verankering. Verder wordt er binnen de RvC niet gewerkt met
8
expertisegebieden. Daarnaast is er een Audit Commissie en een Renumeratie Commissie ingesteld. In hoofdstuk vier van dit verslag wordt specifieker ingegaan op de samenstelling van deze commissies.
3.3 Werkorganisatie Ook in deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt tussen de periode voor 19 juli en de periode daarna.
3.3.1 Situatie voor 19 juli 2007 Alle drie de voormalige corporaties kenden een eigen managementteam. Het management van SWL kende naast de directeur/bestuurder een Manager Wonen. Het managementteam werd bijgestaan door een Stafmedewerker Planning & Controll en een Stafmedewerker Relatiebeheer. Het management bij Lucht&Licht werd volledig geleid door de directeur. Het management bij het voormalige Domijn bestond uit twee directeuren, een Manager Wonen en Relatiebeheer, een Manager Onderhoud Servicebedrijf en een Bestuurssecretaris.
3.3.2 Situatie na 19 juli 2007 Door de fusie is het organogram van Domijn veranderd. In het officiële volkshuisvestelijk jaarverslag vindt u het nieuwe organogram.
3.4 Ondernemingsraad De drie corporaties kenden allen een eigen Ondernemingsraad, die de belangen van de medewerkers behartigde. Haar belangen zijn behartigd in de Wet op de Ondernemingsraden. Vooruitlopend op de fusie hebben de Ondernemingsraden gezamenlijk opgetreden in de vorm van het Platform Ondernemingsraden (POR). Omdat de nieuwe organisatie Domijn nog niet bestond, kende dit platform geen formele status. Om de positie van het platform gelijk te stellen aan een Centrale Ondernemingsraad, is er tussen de voormalige directeuren van de corporaties en de ondernemingsraden een convenant afgesloten waarin dit is vastgelegd. Verder zijn de adviezen van de POR door de individuele en formele Ondernemingsraden overgenomen. De ondernemingsraad overlegde in 2007 tien keer met de directie. De reguliere vergaderfrequentie met de directie zal zes keer op jaarbasis zijn. Ondanks dat de fusie inmiddels een feit is, bestaat de POR nog steeds, met het oog op de inrichting van de nieuwe organisatie, de relatie met Woonmaatschappij WBO en de aandelen-/eigenaarsverhouding voor de BV/Holding Backofficebedrijf en Vastgoedbedrijf.
9
4. Verslag van de Raad van Commissarissen Dit hoofdstuk gaat in op de verantwoording van de Raad van Commissarissen. 2007 was in dit opzicht een uniek jaar. De eerste helft van 2007 waren er drie RvC’s actief voor de voormalige fusiepartners. In de 2e helft van 2007 is de nieuwe RvC van Domijn actief. In dit hoofdstuk worden de besluiten genomen door de verschillende RvC’s genoemd en wordt verantwoording afgelegd over de beloning die de commissarissen (oud en nieuw) hebben ontvangen. Voor wat betreft de Governance Code is ervoor gekozen om de situatie na de fusie als uitgangspunt te nemen.
4.1 Aan de stakeholders van Woningcorporatie Domijn De Raad van Commissarissen van Woningstichting Domijn heeft de door het bestuur opgemaakte jaarverslaglegging, in casu het volledige volkshuisvestingsverslag en de jaarrekening (op te vragen via
[email protected]), door Deloitte laten onderzoeken en heeft kennis genomen van de afgegeven accountantsverklaring en de managementletter. De Raad heeft aan deze jaarverslaglegging haar goedkeuring verleend en het bestuur decharge verleend voor het in 2007 gevoerde beleid.
4.2 Personalia Directeur-bestuurder: De heer J. Salverda is per 19 juli 2007 door de Raad van Commissarissen benoemd tot bestuurder van Woningstichting Domijn. De heer J. Salverda (geboren op 9 februari 1955) was sinds 1 maart 1998 werkzaam als directeur-bestuurder van Woningstichting Lucht&Licht, één van de fusiepartners van Woningstichting Domijn. De benoeming is voor vier jaar over de periode 2008 tot 2012. Overeengekomen is dat de Corporate Governance Code wordt gehanteerd. Dat betekent dat na vier jaar een expliciete evaluatie plaats zal vinden ten aanzien van herbenoeming van de bestuurder. Los van zijn benoeming als bestuurder heeft de heer J. Salverda een arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd met Domijn. De heer Salverda bekleedde in 2007 de volgende nevenfuncties: - Lid van de Raad van Toezicht van de TriviumMeulenbelt groep; - Lid van het bestuur van het Twents Architectuurcentrum; - Lid van de Identiteitscommissie van het Assink Lyceum; - Voorzitter van het Alzheimercafé Haaksbergen; Daarnaast was er sprake van een aantal functiegebonden nevenfuncties: - Lid van het bestuur van de vereniging Woon; - Voorzitter van de Raad van Toezicht van TWT.
In tabel 1 zijn de belangrijkste personalia van de Raad van Commissarissen van Woningstichting Domijn te vinden.
10
Tabel 1 Personalia Naam De heer dr. A. Peters (16-03-1946)
Mevrouw drs. E. Reinders (25-04-1950)
De heer W.T.A. Dellepoort (03-08-1947)
Raad van Commissarissen Functie Hoofdfunctie: voorzitter Nevenfuncties: - Voorzitter SER Overijssel; - Voorzitter Nederlandse Vereniging van Vrienden van Modern Glas; - Lid bestuur Nationaal Glasmuseum; - Commissaris Ziekenhuis Medisch Spectrum Twente; - Voorzitter bestuur Vrije Academie Den Haag; - Lid Provinciale Adviescommissie Industrieel erfgoed Overijssel; - Voorzitter RvT platform stads- en streekmarketing Zuid-Twente - Voorzitter RvT Hogeschool Edith Stein/Onderwijscentrum Twente. Kerncommissie: - Geen Professionele achtergrond: - Algemeen Directeur Stichting Leerplanontwikkeling Expertise: - Advies/beleidsondersteuning op het gebied van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, Onderwijs, Zorg en Cultuur Aandachtsgebieden1 in RvC: - nog niet vastgesteld Hoofdfunctie: vice-voorzitter Kerncommissie: - Voorzitter Remuneratie Commissie Professionele achtergrond: - Senior adviseur M3V adviespartners - Programmamanagement Twente School of Education - Voorheen Voortgezet onderwijs Expertise: - Voortgezet Onderwijs; - Coaching & Mediation. - Onderwijshuisvesting Aandachtsgebieden in RvC: - nog niet vastgesteld Hoofdfunctie: lid Nevenfuncties: - Lid RvT Stichting Oranje Nassau’s Oord, Renkum - Jurylid Professor Muntendamprijs - Voorzitter bestuur stichting Stadsfeest Doetinchem
1
Benoeming Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2008 Rooster van aftreden: 2008
Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2010 Rooster van aftreden: 2010
Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2009
Er zijn nog geen specifieke aandachtsgebieden benoemd voor de leden van de RvC. Hierover moet nog besloten worden. De portefeuilleverdeling zal naar aanleiding van de profielschets die gemaakt is voor de leden van de RvC plaatsvinden.
11
De heer ing. J.B.H. Dercksen (10-07-1944)
De heer drs. G.D. Johanns (08-06-1946)
De heer drs. A.N. Kreuwel RA (21-06-1966)
Kerncommissie: - Lid Remuneratie Commissie Professionele achtergrond: - Directeur Patiëntenzorg Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Expertise: - Gezondheidszorg - Operationeel management - Human resource management Aandachtsgebieden in RvC: - nog niet vastgesteld Hoofdfunctie: lid Nevenfunctie(s): - Geen Kerncommissie: - Lid Remuneratie Commissie Professionele achtergrond: - Vastgoed. Expertise: - Projectmanagement Vastgoed Aandachtsgebieden in RvC: - nog niet vastgesteld. Benoemd op voordracht van huurders te Losser Hoofdfunctie: lid Nevenfuncties: - Voorzitter gemeentelijke rekenkamers van Groningen, Zandvoort, Dalfsen/Ommen/ Staphorst. - Lid Raad van Toezicht Openbare Bibliotheek Enschede - Gastdocent Hogeschool van Amsterdam Kerncommissie: - Lid Audit Commissie Professionele achtergrond: - Econoom/rijksambtenaar Expertise: - Strategie ontwikkeling, besluitvorming en implementatie; - Financieel beleid en management; - Sociaal beleid; - Governance. Aandachtsgebieden in RvC: - nog niet vastgesteld. Benoemd op voordracht van huurders te Enschede Hoofdfunctie: lid Nevenfuncties: - Controller/adviseur Werkgeversvereniging Zorginstellingen Twente-Oost Achterhoek; - Controller/adviseur IcZT; - Gastdocent faculteit gezondheidswetenschappen UT; - Bestuurder/penningmeester Stichting Trombosedienst Hengelo; - Lid/wnd.voorzitter WMO-raad Gemeente Dinkelland; - Bestuurder bij Stichting Triad, Stichting
12
Rooster van aftreden: 2009
Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2008 Rooster van aftreden: 2008
Datum 1e benoeming: 01-09-2006 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2008 Rooster van aftreden: 2008
Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2010 Rooster van aftreden: 2010
De heer drs. J. Niemans (30-04-1950)
Multi Trial Center, Stichting Osteo, The Lower Study. Kerncommissie: - Voorzitter Audit Commissie Professionele achtergrond: - Concerncontroller Ziekenhuisgroep Twente, Almelo/Hengelo Expertise: - Maatschappelijk ondernemen; - Financial en management controlling Aandachtsgebieden in RvC: - nog niet vastgesteld Hoofdfunctie: lid Nevenfuncties: - Penningmeester Diakonie Hervormde Gemeente Haaksbergen-Buurse; - Penningmeester Stichting Zorgplein Haaksbergen; - Secretaris Hedwig Carolina Stichting in Leeuwarden; - Lid Identiteitscommissie Het Assink Lyceum Kerncommissie: - Lid Audit Commissie Professionele achtergrond: - Financieel adviseur - oud partner Ernst&Young Belastingadviseurs Expertise: - Belastingen en Financiën Aandachtsgebieden in RvC: - nog niet vastgesteld. Benoemd op voordracht van huurders te Haaksbergen
Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2009 Rooster van aftreden: 2009
4.3 Veranderingen Halverwege het verslagjaar, op 19 juli 2007, is de fusie tussen Stichting Wooncorporatie SWL, Woningstichting Lucht&Licht en Woningcorporatie Domijn juridisch bekrachtigd. Tot deze datum waren de drie ‘oude’ Raden van Commissarissen nog actief. Vanaf de fusie is de nieuwe Raad van Commissarissen Woningstichting Domijn actief. De commissarissen (3) die namens de huurders zitting hebben zijn voorgedragen door de huurderbelangenorganisatie uit Enschede, Haaksbergen en Losser. Zij waren alle drie lid van de RvC van één van de voormalige fusiepartners. De overige leden zijn via een externe procedure geworven.
4.3.1 Werkwijze Voor de nieuwe organisatie is de vaste vergaderfrequentie van de Raad van Commissarissen vastgesteld op vier keer per jaar. Daarnaast zullen een aantal vergaderingen georganiseerd worden rondom het strategisch plan, het jaarplan en de begroting en jaarrekening. In de tweede helft van 2007 is de nieuwe RvC van Domijn vier keer bij elkaar geweest. Hierbij waren de commissarissen, de bestuurder en de notulist aanwezig. In de eerste helft van 2007 heeft de accountant op verzoek van de oude RvC’s een toelichting gegeven op de managementletter en de jaarrekening. In de nieuwe situatie is dat nog niet gebeurd. In 2007 heeft een kennismakingsdag plaatsgevonden met de Directieraad van Domijn.
13
Hieronder volgen de belangrijkste onderwerpen die in 2007 tijdens de vergaderingen van de nieuwe Raad van Commissarissen Domijn aan de orde zijn geweest: Benoeming de heer Salverda als bestuurder van Domijn; Salariëring en secundaire arbeidsvoorwaarden bestuurder; Organisatie-inrichting; Doelstellingen directeur-bestuurder; Strategisch Plan Domijn 2008-2012; Koers Domijn; Honorering Raad van Commissarissen; Rooster van aftreden Raad van Commissarissen*; Bestuurstatuut*; Reglement Procuratie en Mandatering Domijn; Relatie Directieraad - Raad van Commissarissen; Kwartaalrapportages; Rapport Commissie Izeboud en benchmarklijsten van VROM; Corporate Governance*; Aanwijzen BNG als huisbankier Domijn; Onderhandelaarsakkoord Rijk-Aedes; Vereniging WOON.
*Er is een website in ontwikkeling waar diverse reglementen op gepubliceerd zullen worden in het kader van de corporate governance. Er zijn twee kerncommissies ingesteld: de auditcommissie en de remuneratiecommissie. In de tabel op de vorige bladzijde is te zien wie zitting hebben in deze commissies. De remuneratiecommissie heeft zich in 2007 een oordeel gevormd over het voorstel van de afdeling HR&O ten aanzien van de beloning van de bestuurder. Daarnaast heeft de remuneratiecommissie een voorstel voor de RvC gemaakt ten aanzien van het wel of niet uitbetalen van de variabele beloning en ten aanzien van een loonsverhoging voor 2008. Verder heeft de remuneratiecommissie voorbereidingen getroffen voor het formuleren van doelstellingen voor de bestuurder voor het jaar 2008. Door het slechts korte bestaan van de RvC zullen die doelstellingen pas in 2008 worden vastgesteld. Ook is het beloningsbeleid voor het bestuur van Domijn voorbereid evenals het reglement van de remuneratiecommissie. In de eerste vergadering van de RvC van 2008 zijn beide vastgesteld. De RvC van Domijn heeft, na daarover advies ingewonnen te hebben bij de remuneratiecommissie in 2007 de volgende besluiten genomen: - Akkoord met het voorstel voor de beloning van de bestuurder; - Er wordt geen “beëindigingregeling” afgesproken; - In tegenstelling tot wat gebruikelijk is wordt besloten de variabele beloning wel pensioengevend te laten zijn; - De bestuurder heeft over 2007 recht op 10% variabele beloning (pensioengevend) over het daadwerkelijk genoten salaris; - Omdat met ingang van de benoemingsdatum de bestuurder in relatie tot zijn eerdere salaris een loonsverhoging heeft gekregen (in verband met een andere indeling van zijn salaris als gevolg van de fusie op basis van de commissie Izeboud) wordt over het jaar 2008 geen loonsverhoging toegekend. De auditcommissie vergaderde in 2007 slechts één maal. De volgende besluiten zijn door de auditcommissie genomen (en aan de RvC voorgelegd): - de begroting voor 2008 is beoordeeld en van een positief advies voorzien voor de RvC; - zaken rond governance ten behoeve van de auditcommissie zijn doorgesproken en hebben geleid tot afspraken omtrent werkwijze; - de taken en bevoegdheden van de auditcommissie zijn besproken en zullen worden vastgelegd in een reglement.
14
4.4 Inhoudelijk toezicht De Raad van Commissarissen toetst jaarlijks, aan de hand van de jaarplannen en (meerjaren-)begroting van Domijn, het te voeren financiële, maatschappelijke en volkshuisvestelijk beleid voor het jaar. Het strategisch plan 2008-2012 en de meerjarenbegroting 2008-2012 zijn door de RvC vastgesteld. De missie en de beleidsdoelstellingen zijn in hoofdstuk 1 van dit jaarverslag weergegeven, evenals de relatie met de behaalde ondernemingsresultaten. De operationele en financiële doelstellingen van Domijn worden neergelegd in de jaarplannen, de financiële meerjarenbegroting en het treasuryjaarplan. Het bestuur bepaalt het kader en de voornaamste doelstellingen van de begroting. De begroting wordt vervolgens ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen. De doelstellingen van Domijn zijn erop gericht om optimaal maatschappelijk rendement te behalen onder de randvoorwaarde van financiële continuïteit. De beoordeling van de financiële continuïteit is gebaseerd op integrale kasstroomprojecties vanuit exploitatie, portfoliowijzigingen en geldmiddelenbeheer. Bij dit zogeheten sturen op waarden worden risico’s vertaald in scenario’s en beleidsvarianten. De voornaamste risicogebieden treasury en projectontwikkeling worden daarbij ondersteund door afzonderlijke beheersingsinstrumenten. Het bestuur houdt de Raad van Commissarissen door middel van periodieke verslaglegging (kwartaalrapportages) op de hoogte gehouden van de stand van zaken en de voortgang van de organisatie. Hierin wordt ook verantwoording afgelegd over de ontwikkelingen ten aanzien van de maatschappelijke en volkshuisvestelijke functie van de woningcorporatie.
4.4.1 Besluiten In de eerste helft van 2007 zijn de volgende besluiten genomen door de RvC’s van Domijn, Stichting Wooncorporatie Losser (SWL), Lucht & Licht (L&L): Besluiten RvC Domijn (oud): Goedkeuring treasuryjaarplan Domijn Goedkeuring jaarverslag en jaarrekening 2006 Domijn Instemming met intentieverklaring tot fusie Instemming met de procedure werving Raad van Commissarissen Domijn. Instemming met de bestuurlijke hoofdstructuur na de fusie. Instemming raad met de profielschetsen directeur-bestuurder en vestigingsdirecteur voor Domijn. Instemming met de voordracht van kandidaten voor de RvC Domijn na fusie. Goedkeuring van het besluit tot fusie conform het voorstel tot fusie d.d. 16 april 2007. Vaststelling managementletter Vaststelling salaris bestuurder 2007 Vaststelling honorering leden RvC eerste heft 2007 Vaststelling honorering van de voormalige bestuurders van Domijn. Besluiten RvC L&L: Goedkeuring treasuryjaarplan L&L Goedkeuring jaarverslag en jaarrekening 2006 L&L Instemming met intentieverklaring tot fusie Instemming met de procedure werving Raad van Commissarissen Domijn. Instemming met de bestuurlijke hoofdstructuur na de fusie.
15
Instemming raad met de profielschetsen directeur-bestuurder en vestigingsdirecteur voor Domijn. Goedkeuring van jaarrekening en het jaarverslag 2006 van Lucht en Licht Ontwikkeling B.V. Instemming met de voordracht van kandidaten voor de RvC Domijn na fusie. Goedkeuring van het besluit tot fusie conform het voorstel tot fusie d.d. 16 april 2007. Door het besluit tot fusie wordt Woningstichting Lucht en Licht te Haaksbergen op datum van ondertekening van de gewijzigde statuten van woningstichting Domijn opgeheven en worden alle zaken overgedragen aan de verkrijgende stichting: Woningstichting Domijn te Enschede. Besluiten RvC SWL: Goedkeuring treasuryjaarplan SWL Goedkeuring jaarverslag en jaarrekening 2006 SWL Instemming met intentieverklaring tot fusie Instemming met de procedure werving Raad van Commissarissen Domijn. Instemming met de bestuurlijke hoofdstructuur na de fusie. Instemming raad met de profielschetsen directeur-bestuurder en vestigingsdirecteur voor Domijn. Instemming met de voordracht van kandidaten voor de RvC Domijn na fusie. Goedkeuring van het besluit tot fusie conform het voorstel tot fusie d.d. 16 april 2007. Door het besluit tot fusie wordt Stichting Wooncorporatie Losser te Losser op datum van ondertekening van de gewijzigde statuten van Woningstichting Domijn opgeheven en worden alle zaken overgedragen aan de verkrijgende stichting: Woningstichting Domijn te Enschede Benoeming van de heer J. Salverda als bestuurder van SWL, ter vervanging van de heer H. Wullink. Instemming met het voorstel om mevrouw I. Buursink per 1 mei 2007 te benoemen als tijdelijk vestigingsdirecteur Losser (ziektevervanging de heer Wullink). De heer J. Salverda blijft bestuurder van de SWL tot het moment dat de voorgenomen fusie een feit is. Instemming met de hoofdlijn van het toe te passen Huurbeleid Woongroep Twente 2007. Instemming met het voorgelegde voorstel van de regeling die getroffen wordt met de heer H. Wullink. Besluiten RvC Domijn (nieuw, 2e helft 2007): Benoeming bestuurder fusiecorporatie Domijn; Vaststelling salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden bestuurder; Vaststellen strategisch plan Vaststellen bestuursstatuut Vaststellen relatie directieraad – RvC Benoeming remuneratie commissie Benoeming audit commissie Benoeming vice-voorzitter Vaststellen voorstel honorering Vaststellen procuratie reglement Aandelenoverdracht: - Verlenen goedkeuring uitbreiden belang in Vastgoed WGT BV; - Verlenen goedkeuring verminderen aandelenbelang van Domijn in Backoffice WGT BV; - Mandateren bestuurder Domijn om alle noodzakelijke handelingen te verrichten die samenhangen met deze wijzigingen in belang van Domijn in de beide BV’s.
16
Door de fusie zijn onderstaande twee agendapunten opgeschoven naar februari 2008: Goedkeuring jaarplannen en begroting 2008; Treasuryjaarplan 2008.
4.4.2 Financiële risicobeheersing De financiële uitgangspunten van Domijn zijn neergelegd in het treasurystatuut en de (meerjaren) begroting. In 2007 zijn er twee treasuryjaarplannen opgesteld, voor Lucht&Licht in Haaksbergen en Domijn-Enschede. Voor Stichting Wooncorporatie Losser is geen treasuryjaarplan opgesteld. De vestigingen in Haaksbergen en Enschede kenden ieder een eigen treasurycommissie. De treasurycommissie voor Haaksbergen bestond uit de directie, een extern adviseur en de treasurer. In Enschede bestond deze commissie uit het bestuur/directie en de treasurer. Voor 2008 is er een nieuw treasurystatuut en een treasuryjaarplan opgesteld voor de nieuwe organisatie Domijn. Ook is er een nieuwe treasurycommissie opgericht, bestaande uit de bestuurder van Domijn, de portefeuillehouder Financiën van de Directieraad en een senior medewerker Treasury, wanneer nodig aangevuld met een externe adviseur. Gedurende de beginfase zal de externe adviseur standaard aanwezig zijn. Voor de nieuwe Domijn organisatie is nieuw financieel beleid in ontwikkeling waarin ook concrete normen worden opgenomen voor solvabiliteit en voor een financiële beoordeling van bestuursvoorstellen.
4.4.3 Managementletter Ieder jaar bespreekt de RvC de managementletter met de accountant. Verbeteracties worden periodiek gevolgd in de rapportages. Deze situatie blijft ongewijzigd in de nieuwe organisatie.
4.4.4 Interne risicobeheersing en controlesystemen In verband met de fusie is de implementatie van gestructureerd risicomanagement opgeschoven naar 2008. Invulling wordt onderdeel van de nieuwe organisatie.
4.4.5 Ontwikkelingen in de branche De RvC blijft op de hoogte van de ontwikkelingen in de branche door de informatieverstrekking van de bestuurder èn door het volgen van congressen en door het lidmaatschap van de vereniging Toezichthouders Woningcorporaties. Ook door de CFVrapportages, AEDES documentatie, VROM informatie en VTW informatie, volgt de RvC de ontwikkelingen in de branche nauwlettend.
4.4.6 Toezicht op verbindingen/nevenstructuren De RvC wordt door het bestuur van Domijn en door middel van de kwartaalrapportages op de hoogte gehouden van ontwikkelingen en de stand van zaken betreffende de verbindingen en nevenstructuren bij Woningstichting Domijn.
4.5 Professionalisering Governance In deze paragraaf komen de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen en de Governance Code aan de orde.
17
4.5.1 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden De nieuw opgerichte RvC van Domijn telt zeven leden. Drie van hen zijn benoemd op voordracht van de huurderbelangenvereniging en waren reeds lid van een van de RvC’s van de voormalige fusiepartners. De overige vier commissarissen zijn via een externe procedure geworven. Er zijn binnen de RvC nog geen aandachtsgebieden verdeeld. Naar aanleiding van de opgestelde profielschets zal een besluit worden genomen ten aanzien van toewijzing van aandachtsgebieden aan de leden van de RvC. De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn vastgelegd in de statuten en het Reglement van de RvC. In 2007 is dit in concept opgesteld. In 2008 wordt dit reglement vastgesteld. De verantwoordelijkheden van de bestuurder zijn vastgelegd in de statuten van Domijn en het bestuursstatuut. Visitatie zal plaatsvinden in 2009. Vanwege de recente oprichting van de RvC in 2007 heeft nog geen zelfevaluatie plaatsgevonden.
4.5.2 Governance Code De Raad van Commissarissen en het bestuur onderschrijven de Governance Code en de Aedescode: hierna ‘de Code’. Alle principes en ‘best practice’ bepalingen uit de Code worden door de Raad van Commissarissen en de directieraad van Domijn onderschreven. Op dit moment zijn er geen afwijkingen van de Governance Code. De volgende zaken zijn uitgewerkt: De beslissingsbevoegdheden zijn statutair geregeld; In het volkshuisvestingsjaarverslag worden diverse zaken transparant gemaakt conform de Code; Diverse reglementen zijn aanwezig. Ten aanzien van het bestuur en de maatschappelijke verantwoording en beleidsbeïnvloeding door belanghebbenden is een aantal zaken nog in ontwikkeling. Dit wordt dit in 2008 verder geconcretiseerd.
4.6 Verantwoording aan belanghouders Het beleid ten aanzien van de wijze waarop Domijn vorm wil geven aan haar contact met belanghouders en de wijze waarop belanghouders invloed krijgen op het strategisch beleid van Domijn, zal in 2008 opgesteld worden. Voor wat betreft de contacten van de bestuurder en de organisatie met belanghouders wordt verwezen naar hoofdstuk 9. In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de horizontale verantwoording en de horizontale dialoog, maar ook op de wijze waarop deze dialoog wordt gewaarborgd. Verder is in hoofdstuk 9 te lezen op welke wijze het overleg met belanghouders in 2007 georganiseerd is.
4.7 Integriteit Voor Domijn is een nieuwe gedragscode en een nieuwe –concept- regeling voor nevenwerkzaamheden2 actief. De gedragscode omvat tevens een klokkenluiderregeling. De onafhankelijkheid van de leden van de RvC is gewaarborgd conform de gedragscode van Domijn. 2
In de loop van 2008 van kracht.
18
4.8 Verantwoording beleid rondom de bestuurdersbeloning Onderstaand staan de kaders in hoofdlijnen beschreven, die hebben geleid tot een verantwoorde salarisindeling van de directeur-bestuurder van Domijn. Tevens wordt aangegeven op welke financieel verantwoorde wijze wordt omgegaan met eventuele terugvallen in perspectief van individuen ten gevolge van de fusie. De Governance Code en de notitie van de Commissie Izeboud vormen de bouwstenen voor deze kaders. In dit verband is het vermeldenswaardig dat een ieder afstand doet, voor zover hij of zij daarop aanspraak kon maken, van in het verleden gemaakte (en contractueel vastgelegde) afspraken inzake de hoogte van de beëindigingvergoeding bij (on)vrijwillig ontslag. Het betreft hier afspraken met betrekking tot de zogenaamde ‘C’-factor ten aanzien van de kantonrechterformule.
19
4.9 Verantwoording van de bestuurdersbeloning In de volgende subparagrafen is opgenomen hoe de bestuurder van Domijn wordt beloond en hoe de voormalige bestuurders van de fusiepartners zijn gehonoreerd.
4.9.1 Verantwoording beloning Bestuurder DomijnU Conform de Code werd de bestuurder (de heer Salverda) door de nieuwe Raad van Commissarissen benoemd voor een periode van vier jaar. Aan het eind van iedere ‘ambtstermijn’ beoordeelt de RvC of het gerechtvaardigd is, deze periode met nogmaals vier jaar te verlengen. Los van de benoeming tot bestuurder heeft de heer J. Salverda een arbeidscontract van onbepaalde tijd bij Domijn. De salarisindeling van de bestuurder is gebaseerd op het advies van de Commissie Izeboud. Er wordt uitgegaan van 90% TVI (Totaal Vast Inkomen) en 10 % variabel inkomen. Bij excellent functioneren, geldt een maximaal percentage van 15% van het TVI. Naam
Functie
Totaal
Variabel
Pensioen
Vergoedingen
Uitkering
vast
inkomen
-
en
bij
kosten
werkgevers-
beëindigin
lasten
g
inkomen
Totaal
dienstverb and J. Salverda
Bestuur-
€ 121.028
€ 12.216
€ 21.234
€ 7.818
n.v.t.
€ 162.296
der
4.9.2 Verantwoording beloning voormalige bestuurders Na de fusie van SWL, L&L en Domijn tot het nieuwe Domijn, zijn de heer A. Toering en P. Rutgers geen bestuurder meer. Zij hebben beide vrijwillig afstand gedaan van hun functie als bestuurder en zijn nu respectievelijk bestuursadviseur en directeur in de nieuwe organisatie. Zij zijn beide eenmalig gecompenseerd voor de negatieve consequenties die deze verandering van functie heeft voor hun pensioen- en salarisperspectief.
4.10 Verantwoording beleid rondom commissarissen honorering In onderstaande tabel worden de kosten voor de Raad van Commissarissen gepresenteerd. Een viertal commissarissen is zowel lid van de oude als van de nieuwe Raad van Commissarissen van Domijn. In lijn met de landelijke norm en met de vergoedingen die op de fusie zijn toegepast, zijn de vergoedingen voor de nieuw geïnstalleerde Raad van Commissarissen aangepast conform de toename van de complexiteit en grootte van de organisatie. In tabel 2 staan de vastgestelde vergoedingen weergegeven.
20
Tabel 2 Overzicht kosten Raden van Commissarissen 2007 Honorering Totaal Commissaris (incl. genoten onkosten en nabetaling) Stichting Wooncorporatie Losser (01/01/2007-01/08/2007)
Lucht & Licht (01/01/2007-01/08/2007)
Domijn (oud) (01/01/2007-01/08/2007)
P. Melis (vz) J. Dercksen E. Donderwinkel L. Hooiveld N. Konincks Totaal
€ € € € €
5.979,19 2.625,00 2.625,00 2.625,00 2.625,00
J. Vermeer (vz) J. Niemans J. Scheinck P. Wilderink E. Reinders Totaal
€ € € € €
A. Winkelman (vz) J. Hulsmeijer J. van Wilgen L. Middendorp G. Johanns3
€ € € € €
6.999,81 6.708,60 4.666,91 4.666,91 7.219,43
€ € € € € € €
5.320,00 3.750,00 3.750,00 3.750,00 3.750,00 3.990,00 3.990,00
€ 16.479,19 6.641,25 2.677,50 2.677,50 2.677,50 2.677,50 € 17.351,25
Totaal Domijn (nieuw) (01/08/2007-01/01/2008)
A. Peters (vz) J. Dercksen J. Niemans E. Reinders G. Johanns B. Kreuwel W. Dellepoort Totaal
Nabetaling 2006 € 30.261,66
€ 28.300,00 € 92.392,10
De Raad van Commissarissen Enschede, 19 mei 2008
De heer A. Peters, voorzitter
3
Het aan de heer Johanns betaalde bedrag in 2007 heeft deels betrekking op 2006. De heer Johanns is benoemd in september 2006. De beloning over de periode september / december 2006 is in januari 2007 betaald.
21
5. Verhuur en verkoop van woningen Domijn is met ruim 15.000 huurwoningen een grote speler op de Twentse woningmarkt. In Losser bezit zij afgerond 2.000 woningen, in Haaksbergen ongeveer 2.500 en in Enschede zelfs een kleine 11.000 woningen. Naast verhuur is Domijn ook actief op de verkoopmarkt, zowel vanuit de bestaande woningportefeuille als vanuit nieuwbouw. In dit hoofdstuk komen diverse aspecten met betrekking tot de verhuur en daarmee de huisvesting van de primaire doelgroep aan de orde. Als laatste wordt het verkoopbeleid toegelicht. Het beleid van de vestigingen is verschillend en daarom vindt de verslaglegging per vestiging plaats.
5.1 Huisvesting primaire doelgroep Domijn streeft ernaar het woningaanbod en de vraag met elkaar in overeenstemming te brengen. Keuzevrijheid voor de klant staat hierbij centraal. De belangrijkste taak van een woningcorporatie betreft de huisvesting van de primaire doelgroep, de mensen die om verschillende redenen niet zelf in hun woonbehoefte kunnen voorzien. Alle vestigingen verhuurden in 2007 meer woningen dan in 2006. 5.2 Huidige verhuursystematiek De vestigingen kenden in 2007 verschillende verhuursystematieken. Domijn-Losser en –Haaksbergen hanteren het aanbodmodel, Domijn-Enschede past loting toe. Voor alle vestigingen geldt dat zij hun woningen via de plaatselijke Huis-aan-huisblad en de internetsite aanbieden. In 2008 worden de voorbereidingen getroffen voor een gezamenlijke verhuursystematiek. Het streven is om op 1 januari 2009 volgens de nieuwe, klantgestuurde systematiek woningen toe te kunnen wijzen.
5.3 Verhuringen & Woningzoekenden In deze paragraaf is per vestiging het aantal woningzoekenden en het aantal verhuringen weergegeven. Deze cijfers worden vergelijken met de cijfers van 2006.
5.3.1 Domijn-Losser Van de 1.920 woningen in Losser zijn er in 2007 231 aan een nieuwe huurder verhuurd, 3,7% meer dan vorig jaar. Helaas komen nog steeds niet genoeg woningen vrij om alle woningzoekenden te helpen. In tabel 4 wordt het aantal verhuringen van Losser over 2006 en 2007 met elkaar vergeleken. Tabel 4 Verhuringen woningen Domijn-Losser Jaar Aantal woningen Aantal verhuringen 2006 1.894 158 2007 1.920 231 Uit tabel 5 blijkt dat de het aantal reacties van woningzoekenden in 2007 is afgenomen, maar dat het aantal verhuringen van woningen is toegenomen. Van de 231 verhuringen in Losser zijn er 181 aangeboden via reguliere woonruimteverdeling. Tabel 5 Gemiddelde reacties Domijn-Losser Jaar Woningzoekenden Reguliere verhuringen 2006 1.745 158 2007 2.494 181
22
Reacties
Reactiegraad
1.402 1.364
8,9 7,5
5.3.2 Domijn-Haaksbergen In Haaksbergen zijn 228 woningen aan een nieuwe huurder verhuurd, waaronder ook zes nieuwe verhuringen die zijn ontstaan door woningruil (drie keer). Dit is af te lezen uit tabel 6. Ook voor Haaksbergen geldt dat het aantal vrijkomende woningen niet toereikend is om alle woningzoekenden te bedienen. Naast woningen verhuurt Domijn-Haaksbergen 57 overige objecten waaronder garages, parkeerplaatsen en een kleinschalig beschermde woonvorm die onderdak biedt aan 20 psychogeriatrische ouderen. Tabel 6 Verhuringen woningen Domijn-Haaksbergen Jaar Aantal woningen Aantal verhuringen 2006 2.239 129 2007 2.325* 228 * Van de 2.325 woningen zijn er 47 niet in eigendom, maar in beheer van Domijn-Haaksbergen
In tegenstelling tot de ontwikkeling in Losser zijn er in Haaksbergen wel meer reacties ontvangen, al is het verschil met 2006 minimaal. Van de in totaal 228 verhuringen zijn er 190 aangeboden via reguliere woonruimteverdeling. Tabel 7 Gemiddelde reacties Domijn-Haaksbergen Jaar Woningzoekenden Reguliere verhuringen 2006 3.840 129 2007 4.421 190
Reacties
Reactiegraad
1.775 2.159
13,8 11,4
5.3.3 Domijn-Enschede In Enschede zijn er meer verhuringen geweest dan in 2006. De omvang van de woningvoorraad is zo goed als gelijk gebleven, op zeven woningen verschil na. Tabel 8 Verhuringen woningen Domijn-Enschede Jaar Aantal woningen Aantal verhuringen 2006 10.897 1.283 2007 10.890 1.404 Ook Domijn-Enschede verhuurt overige objecten waaronder garages, bergingen, woonzorgeenheden en bedrijfspanden. Deze zijn niet in tabel 7 opgenomen. In onderstaande tabel is af te lezen dat het aantal reacties in Enschede zo goed als verdubbeld is. Een belangrijke verklaring hiervoor is de overstap van wekelijkse naar dagelijkse loting. Tabel 9 Gemiddelde reacties Domijn-Enschede Jaar Woningzoekenden Reguliere verhuringen 2006 7.050 1.283 2007 7.111 1.404
Reacties
Reactiegraad
5.499 10.359
11,71 17,50
5.4 Bijzondere aandachtsgroepen Buiten de reguliere verhuur om besteden de vestigingen extra aandacht aan bijzondere aandachtsgroepen, zoals medische en sociale urgenten, bij sloopurgenties, statushouders en generaal pardonners. De wijze waarop de vestigingen met de aandachtsgroepen omgaat verschilt. Voor Enschede geldt dat zij hierbij ook overleggen met collega-corporaties in de stad.
23
Tabel 10 Aantal urgenties 2007 in Losser & Haaksbergen Bijzondere doelgroepen Aantal gehuisvest Domijn-Losser Domijn-Haaksbergen Medische urgenten 12 4 11 Sociale urgenten 25 7 Sloopurgentie 9 5 Statushouders 4 4 Generaal Pardonners 0 Generaal Pardon Samen met collega-corporaties De Woonplaats en Ons Huis is Domijn in Enschede een voor Nederland unieke samenwerking gestart om de Generaal Pardonners te huisvesten. Dit betreft de door het kabinet aangewezen groep asielzoekers die onder voorwaarden een definitieve verblijfsvergunning krijgen. Vanuit een gezamenlijk loket worden de ex-asielzoekers geholpen aan huisvesting. Via het zogenaamde loods (een persoonlijke begeleiding vanuit de Gemeente Enschede) wordt deze groep geholpen om te integreren in de Enschede gemeenschap. Voor 2007 heeft Domijn voor deze specifieke groep 15 woningen toegewezen. Seniorenlabel Senioren worden in ook als een specifieke doelgroep aangemerkt. In totaal heeft deze vestiging 1.484 woningen gelabeld voor senioren. Bij loting geldt dat deze woningen alleen toegewezen worden kandidaten van 50 jaar of ouder.
5.5 Verkoop van woningen Alle vestigingen van Domijn zijn actief met het verkopen van woningen, zowel binnen de bestaande bouw als bij nieuwbouw. Binnen de bestaande bouw labelt Domijn een deel van haar huurwoningen voor verkoop aan de zittende huurder. Als deze geen interesse heeft om de woning te kopen, wordt de woning bij mutatie op de vrije markt aangeboden. De gerealiseerde opbrengst is onder andere ingezet voor de realisatie van maatschappelijke doelen in de woonomgeving en op het gebied van leefbaarheid.
5.6 Te Woon Vanuit de visie om de klant zoveel mogelijk keuzevrijheid te bieden en het eigen woningbezit onder starters en mensen met een laag inkomen te stimuleren, zijn de vestigingen van Domijn het concept ‘Te Woon’ gaan aanbieden. Het ‘Te Woon’-concept omvat voor Domijn op dit moment vier huur- en koopvormen waarbij de klant de keuze heeft om de woning: te kopen en/of; onder ‘Koopgarant’ te kopen en/of; te huren en/of; voor een bepaalde periode ‘Huurvast’ te huren. Bij ‘Koopgarant’ geldt dat woningen met hoge kortingen worden verkocht en dat de corporatie de woning van de eigenaar terugkoopt zodra deze wil verhuizen. Hiervoor gelden specifieke voorwaarden. Om woningen onder ‘Koopgarant’ te kunnen verkopen, dient goedkeuring gevraagd te worden aan het Ministerie van VROM en de Stichting Koopgarant.
24
6. Kwaliteit van woningen In dit hoofdstuk worden de diverse vastgoedgerelateerde activiteiten van Domijn beschreven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in het Strategisch Vastgoed Beleid, de werkzaamheden van het Onderhoudservicebedrijf en het Vastgoedbedrijf.
6.1 Strategisch Vastgoed Beleid Het Strategisch Vastgoed Beleid (SVB) is erop gericht om een optimale aansluiting te verkrijgen tussen de woonproducten en de wensen en behoeften van huidige en toekomstige klanten. Het betreft het beleid ten aanzien van het kwalitatief in stand houden van het woningbezit.
6.2 Onderhoud Servicebedrijf Het Onderhoud Servicebedrijf van Domijn is gevestigd in Enschede en maakte oorspronkelijk deel uit van Domijn-Enschede. Al eerder voerde het OSB werk uit voor Haaksbergen en sinds 2007 ook voor Losser. Het OSB is verantwoordelijk voor het niet-planmatig onderhoud en werkt daarnaast in opdracht van het Vastgoedbedrijf.
6.2.1 Operationeel Woning APK Om de veiligheid van woningen te waarborgen is in 2005 de woning-APK gestart. Begin 2007 is de APK-rapportage over 2006 gereedgekomen. In totaal zijn tot en met december 2.270 APK-keuringen uitgevoerd, waarvan 914 in 2007. In het eerste kwartaal van 2008 vindt een evaluatie van ten aanzien van het beleid van de APK plaats (MQM label).
6.2.2 Kwaliteitszorg Enquêtes In het jaarplan 2006 is aangegeven dat de enquêtes met betrekking tot klachten- en mutatieonderhoud in 2007 periodiek uitgezet zouden gaan worden. Voor klachtenonderhoud is dit vanaf begin 2007 in gang gezet, voor mutatieonderhoud heeft dit iets later plaatsgevonden. Tevens is er naar aanleiding van toiletrenovatieproject in Haaksbergen een enquête uitgevoerd. De overall resultaten van zowel het klachtenonderhoud als de toiletrenovatie zijn als volgt: Klachtenonderhoud: 1e kwartaal: 7,2; Klachtenonderhoud: 2e kwartaal: 7,3; Toiletrenovatie: 7,9. MQM In het jaarplan 2007 is aangegeven dat er een nulmeting plaats zou vinden voor dit kwaliteitskeurmerk voor onderhoudsbedrijven. Het OSB heeft de lat wat hoger gelegd waardoor zij op 8 november 2007, als één van de eerste zes onderhoudsbedrijven in Nederland, het certificaat in Deventer in ontvangst hebben mogen nemen.
6.3 Vastgoed WGT BV Zowel voor als na de fusie medio 2007 voerde het Vastgoedbedrijf van Woongroep Twente vastgoed-gerelateerde activiteiten uit voor de vestigingen. Deze paragraaf
25
beschrijft het gehanteerde vastgoedbeleid ten aanzien van nieuwbouw, herstructurering, onderhoud en sloop.
6.3.1 Vastgoedbeleid Domijn streeft bij nieuwbouw, maar ook bij herstructurering, naar kwaliteit en het vergroten van de diversiteit in haar totale woningportefeuille. Natuurlijk is de daarbij behorende woonomgeving en leefbaarheid een steeds belangrijker aspect. Dit komt onder meer tot uiting in zaken als het streven naar het Woonkeurlabel. Hierin zijn normen opgenomen voor onder andere aanpasbaar bouwen, duurzaam bouwen, veiligheid woning en woonomgeving. Ook houdt Domijn bij het ontwikkelen van woningen veel rekening met de wensen van de klanten (huurders en kopers) en vertaalt deze naar aanbiedingen om de woning naar eigen smaak en voorkeuren in te richten. Tevens wordt bij de projectontwikkeling ingespeeld op de sterke behoefte aan kleinere clusters met appartementen c.q. wooneenheden voor verstandelijk en lichamelijk gehandicapten en ook voor dementerende ouderen bij nieuwbouwprojecten in de wijken. Indien gewenst en mogelijk worden bij nieuwbouw voorzieningen meegenomen. Voorbeelden zijn het inspelen op de vraag vanuit de 1e lijnszorg door het opnemen van HOED-constructies (Huisartsen-onder-één-dak) in een appartementengebouw, het ontwikkelen van een Brede School en eventueel een wijk- of buurtwinkelvoorziening. Ook het woonconsumentgericht bouwen, zowel voor koop- als huurwoningen, neemt Domijn zeer serieus. Op basis van de opgedane ervaringen met bijzondere projecten in voorgaande jaren is en wordt deze trend doorgezet en verder procesmatig geoptimaliseerd. Het afgelopen jaar was merkbaar dat de markt aan het veranderen is. Er is zorg over de afzet van de woningen en de sterke stijging van de bouwkosten. Niet alleen voor de koop, maar ook voor de dure verhuur moeten meer inspanningen gepleegd worden om de woningen aan de man te brengen. Voor de toekomst wordt voorzien dat Domijn te maken krijgt met een krimpende markt. De sterke bouwkostenstijging zorgt ervoor dat veel projecten (meer) onrendabel worden.
6.3.2 Activiteiten Ook in 2007 heeft het Vastgoedbedrijf van Woongroep Twente de ontwikkeling, voorbereiding en uitvoering van zowel nieuwbouw- als herstructureringsprojecten uitgevoerd in nauwe samenwerking met en in opdracht van Domijn. In 2007 zijn veel projecten opgeleverd, zowel qua nieuwbouw, herstructurering als groot onderhoud. Op dit moment heeft het Vastgoedbedrijf meerdere projecten in uitvoering. Hier gaat het om nieuwbouw-, herstructurerings- en groot onderhoudprojecten die eind 2007 nog in uitvoering waren. De projecten zijn per vestiging op een rij gezet in het officiële jaarverslag, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de projectkenmerken en de verwachte opleverdatum. In 2007 waren diverse projecten in ontwikkeling, waarvan een aantal in opdracht van één van de vestigingen en een aantal gezamenlijk. Een overzicht van de projecten is te vinden in het officiële jaarverslag. Als laatste toevoegingen aan de woningvoorraad zijn er de aankopen die in 2007 voor Domijn zijn gedaan. Ook in 2007 hebben de vestigingen van Domijn woningen onttrokken aan de woningportefeuille.
26
7. Leefbaarheid 7.1 Leefbaarheidsbeleid Domijn beschouwt leefbaarheid als de mate waarin de woonomgeving bijdraagt aan het welzijn van de bewoners (met onderscheid in de fysieke, de sociale en de economische omgeving). Ondanks dat er geen gezamenlijk beleid is geformuleerd, zijn er wel grote overeenkomsten tussen de vestigingen. Het doel is dat de klant zich thuis voelt in de woning en woonomgeving. Het uitgangspunt ’Samen met mensen werken aan Wonen’, is voor alle Domijn-vestigingen belangrijk. Domijn richt zich daarom enerzijds op het in stand houden en verbeteren van de kwaliteit van de woningen en anderzijds op het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in buurten. Domijn zorgt ervoor dat buurten en wijken leefbaar zijn en blijven. Leefbaarheid vormt daarom een belangrijk deel van het dagelijks werk van de Domijn-vestigingen. Onder andere door in overleg te gaan met georganiseerde bewonersgroepen. Ook wordt er nauw samengewerkt met gemeenten, politie, welzijnsorganisaties en diverse andere instellingen. Domijn vindt actieve betrokkenheid van bewoners erg belangrijk. Waar mogelijk (en relevant), is er overleg gevoerd met georganiseerde bewonersgroepen. Zo probeert Domijn de zelfwerkzaamheid van haar huurders te bevorderen. 7.2 Activiteiten Dit jaar is de discussie over leefbaarheid en de daaraan gerelateerde activiteiten met de nieuwe fusieorganisatie opnieuw gevoerd. In 2007 zijn er diverse activiteiten op het gebied van leefbaarheid. In de volgende paragrafen vindt u een bloemlezing van de uitgevoerde activiteiten. In 2008 wordt het beleid verder geconcretiseerd. Daarnaast gaat Domijn in 2008 starten met het opzetten van een monitor om de sociale problematiek in beeld te krijgen, omdat Domijn goed zicht wil hebben op de sociale en fysieke situatie in de wijken en graag willen zorg dragen voor een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving. Deze monitor zal dan als basis dienen voor het opstarten van leefbaarheidprojecten. 7.2.1 Domijn-Losser In het verslagjaar hebben geen specifieke projecten bij Domijn-Losser plaatsgevonden in het kader van leefbaarheid. Dit jaar is met name het oriëntatiejaar geweest ten aanzien van Overdinkel. In 2008 zal met name ingestoken worden op de fysieke leefbaarheid. Enerzijds ligt de focus op het verbeteren van de veiligheid doormiddel van achterpad verlichting en anderzijds op tuinonderhoud. Daarnaast wordt er in 2008 verder gegaan met onderzoeken of er in Overdinkel groot onderhoud gepleegd moet worden en/of dat er woningen gesloopt gaan worden. Dit om het woningbezit daar op een kwalitatief hoger niveau te krijgen. In 2007 is Domijn-Losser als bemiddelaar betrokken geweest bij 71 meldingen van overlast. In één situatie heeft dit geleid tot een huisuitzetting vanwege ontbinding van de huurovereenkomst. Domijn-Losser heeft afspraken met onder andere de gemeente, politie, cluster, maatschappelijk werk. Zo kans snel op hulpvragen gereageerd worden en kan waar nodig snel opgetreden worden. De belangrijkste meldingen van overlast zijn geluidsoverlast en vervuiling.
7.2.2 Domijn-Haaksbergen In het vestigingsgebied van Domijn-Haaksbergen is het project ter verbetering van de woonomgeving van ’t Kempke gestart. Doormiddel van een aantal opschoondagen is samen met de bewoners gewerkt aan het opschonen van de omgeving. De
27
werkzaamheden worden in 2008 verder afgerond. De kosten van de werkzaamheden zullen €171.000 bedragen. Verder is er begin 2007 een nieuwe speelplaats voor kinderen aan de Albert Cuyplaan gerealiseerd. De inrichting van de speelplaats is samen met bewoners ontworpen. Domijn-Haaksbergen heeft hiervoor €10.000 beschikbaar gesteld. Ook Domijn-Haaksbergen heeft om overlast binnen de perken te houden afspraken met onder andere de gemeente, politie en zorginstanties. Domijn-Haaksbergen hanteert een tweede kans beleid in situaties, waarbij zij meent dat een uithuiszetting op basis van overlast of huurachterstand mogelijk zou kunnen worden voorkomen. Door de huurder al in een vroeg stadium onder voorwaarde van goede afspraken een tweede kans te bieden, kan uitzetting voorkomen worden. Hiervoor is een overeenkomst afgesloten met het RIBW-Twente. Deze organisatie geeft woonbegeleiding op maat. De kosten komen ten laste van Domijn-Haaksbergen.
7.2.3 Domijn-Enschede Sinds 2003 pakt Domijn-Enschede leefbaarheid op binnen Domijn Wijk Centraal. Dit onderdeel van het huidige Domijn-Enschede is verantwoordelijk voor de leefbaarheid in buurten en wijken in Enschede waar Domijn bezit heeft. Dit is vormgegeven door op zes plekken in Enschede een wijkpost op te zetten en deze te bemannen met een leefbaarheidsconsulent en een aantal wijkconsulenten. In 2007 stond de evaluatie van deze werkwijze gepland, maar met het oog op de fusie heeft Domijn-Enschede besloten zich vooral te richten op de toekomstige situatie ten aanzien van leefbaarheid. De collega’s uit Losser en Haaksbergen zijn daarom aangeschoven. Met elkaar hebben zij op basis van ervaring aspecten benoemd, zowel inhoudelijk als organisatorisch, die bij het formuleren van het nieuwe leefbaarheidsbeleid meegenomen moeten worden. Naast het beleid is Domijn-Enschede ook zichtbaar actief geweest op het gebied van leefbaarheid. Er zijn meerdere leefbaarheidsprojecten uitgevoerd waaronder in de buurt Acacia en de torenflats op Boswinkel, maar ook is ‘Sparen voor Geschenken’ over het hele bezit van Domijn-Enschede uitgerold en is een student van de Universiteit Twente, vanuit het project ‘digitale wijk’, eind 2007 gestart met een onderzoek naar de wensen en behoeften van huurders op het gebied van interactie.
7.3 Resultaten en conclusies Ondanks dat er in het verslagjaar nog geen gezamenlijk leefbaarheidsbeleid was geformuleerd zijn er binnen de gebieden van de verschillende vestigingen goede resultaten op dit vlak behaald. Zowel op fysieke leefbaarheid als sociale leefbaarheid zijn goede resultaten geboekt. Bewonersbetrokkenheid (onder andere door bewonerscommissies) speelt hierbij in de meeste gevallen een erg belangrijke rol en vormt vaak de sleutel tot succes van het project. In 2007 (en voorgaande jaren) is ook een belangrijke voorbereidende stap gezet voor het leefbaarheidsbeleid van de komende jaren. Een goed voorbeeld hiervan is de evaluatie van de afdeling Domijn Wijk Centraal van Domijn–Enschede (2003 gestart). Deze afdeling heeft ingezet op verbetering van de leefbaarheid in de wijkdelen. Door de diverse activiteiten van de afdeling te evalueren, kan middels een quick-win in 2008 een duidelijke lijn en richting gecreëerd worden voor de komende jaren voor alle vestigingen van Domijn.
28
8. Wonen, welzijn & zorg Wonen, welzijn en zorg (WWZ) is al jaren een vooraanstaand thema bij de deelnemende corporaties van Woongroep Twente. In dit hoofdstuk is omschreven hoe de vestigingen van Domijn omgaan met dit onderwerp. Naast het beleid wordt ook inzicht gegeven in de projecten op dit gebied en de geleverde resultaten.
8.1 Manifest Bij de oprichting van Woongroep Twente is er een manifest WWZ opgesteld tussen de deelnemende corporaties. Dit manifest verwoordt globaal hoe de corporaties van Woongroep Twente met dit thema om wil gaan. Er is echter geen gezamenlijk vastgesteld beleid op het gebied van WWZ. Samengevat zegt het manifest: ‘Wonen waar je wilt, met de zorg die je nodig hebt.’ Aspecten die de corporaties hierbij vooral van belang achten: zijn het bieden van keuzevrijheid aan de bewoners en; het vergroten van de zelfredzaamheid. Domijn vindt ‘regie op je eigen leven’ belangrijk en om die ambitie waar te maken wordt er nauw samengewerkt met zorginstanties, waarbij de zorginstanties de zorg op maat leveren en Domijn faciliteert in de woonvorm. Ondanks de gezamenlijke uitgangspunten, was WWZ in 2007 vooral een locale aangelegenheid. De contacten met de plaatselijke zorg- en welzijnsinstellingen zijn zodanig intensief en daardoor waardevol, dat deze niet eenvoudig in het groter geheel waren in te passen. Wel heeft Domijn de contacten en afspraken met regionaal werkende WWZ organisaties meer afgestemd. Na de fusie is er inhoudelijk nog geen ander beleid opgesteld, maar wel heeft de Directieraad van Domijn de ambitie uitgesproken om WWZ in 2008 verder te ontwikkelen.
8.2 Activiteiten De activiteiten van Domijn op het gebied van WWZ variëren qua aard. Het varieert van investeringen in vastgoed tot investeringen in breedbanddiensten en welzijnsprojecten. Bij vastgoedgerelateerde WWZ-projecten wordt onderscheid gemaakt tussen bestaande bouw en nieuwbouw. Bij al haar activiteiten probeert Domijn zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande voorzieningen. Om dit te kunnen is samenwerken een ‘must’. Domijn zoekt bij de realisatie van haar doelen waar mogelijk de samenwerking op met partijen in het veld, zo ook in 2007. Opplussen Binnen de bestaande bouw wordt gekeken naar de geschiktheid van woningen en de aanpasbaarheid ervan. Het streven is om huurders zo lang mogelijk in hun eigen woning te laten wonen. Zolang woningaanpassing redelijkerwijs mogelijk is, investeert Domijn in het zogenaamde ‘opplussen’ van woningen. Zo verzorgt Domijn in samenwerking met een aantal zorgpartijen de alarmering en speelt zij een actieve rol bij de WVG-aanvragen. Een ondersteunend instrument hierbij is het mobiliteitsmodel uit 2003 dat DomijnEnschede samen met Livio heeft ontwikkeld om te kunnen bepalen tot welk zorgniveau een woning geschikt (te maken) is voor zorg aan huis. Aspecten als bereikbaarheid, toegankelijkheid, doorgankelijkheid en bruikbaarheid spelen hierbij een rol. Net als de afstand tot eerstelijnsvoorzieningen zoals een apotheek, fysiotherapeut en huisarts, maar ook de afstand tot de supermarkt en het openbaar vervoer. Na alle woningcorporaties in
29
Enschede, waar het streven nu is om te komen tot stedelijke afspraken en acties, heeft Domijn-Haaksbergen haar woningen enkele jaren geleden ook conform het model geïnventariseerd. Nieuwbouw Nieuwbouw biedt volop kansen voor WWZ-projecten, vandaar dat er in de nieuwbouwprogrammering veel aandacht aan dit thema wordt besteed. Zowel in de bouw van zorgappartementen en kleinschalige woonvormen, als in de voorzieningen in de directe woonomgeving. Bij voorzieningen kan gedacht worden aan HOED-constructies (Huisartsen onder één dak) en Brede Scholen. Breedband Tevens zijn in Haaksbergen in 2007 de voorbereidingen gestart voor de aansluiting van het woningbezit op breedband en zal de verdere uitrol in 2008 plaatsvinden. In Enschede is de uitrol van breedband en de ontwikkeling van breedbanddiensten al langer gaande, maar ook daar wordt er nog volop in geïnvesteerd. Gedacht kan worden aan diensten die zorg op afstand mogelijk maken, diensten die vraag- en aanbod van mantelzorg met elkaar matchen en een mogelijkheid voor bewoners om op eenvoudige wijze via breedband beeld- en spreekcontact met elkaar te hebben. Maatschappelijke dag In mei 2007 heeft Woongroep Twente haar eerste Maatschappelijke dag georganiseerd. Alle medewerkers van de organisatie gingen deze dag aan de slag bij een maatschappelijke organisatie. Dit heeft geresulteerd in veel mooie en indrukwekkende verhalen van medewerkers die van dichtbij hebben ervaren hoe het is om te werken met ouderen, lichamelijk en/of geestelijk gehandicapten. Ook heeft een grote groep medewerkers zich ingespannen om speeltuinen op te knappen. Naast het maatschappelijke resultaat, was het een zeer gezellige dag om collega’s beter te leren kennen. In 2008 wordt opnieuw een maatschappelijke dag georganiseerd.
8.3 Resultaten en conclusies De projecten en activiteiten die Domijn in 2007 op het gebied van WWZ heeft opgezet en/of heeft uitgevoerd, leveren verschillende resultaten op maar allen dragen zij bij aan de doelen en uitgangspunten zoals genoemd in de eerste paragraaf van dit hoofdstuk.
30
9. Betrekken bewoners bij beleid en beheer Eén van de doelen zoals genoemd in het strategisch plan 2008-2012 betreft het structureel invulling geven aan het overleg met de stakeholders van Domijn. In 2008 wordt dit beleid vormgegeven. De wijze waarop bewoners in het verslagjaar bij beleid en beheer betrokken zijn, is bij de drie vestigingen van Domijn grotendeels hetzelfde. Zo wordt er continu onderzoek gedaan naar de ervaringen van nieuwe, zittende en vertrekkende huurders. Ook worden de wensen geïnventariseerd en de tevredenheid gemeten bij renovatieprojecten of groot onderhoud.
9.1 Horizontale dialoog Domijn wil op een open wijze met haar belanghebbenden communiceren en bewoners actief betrekken bij toekomstige plannen. Klanten zijn hierin een uitermate belangrijke partij, daarom heeft zij het beleid om klanten zo gericht mogelijk te informeren en zo goed mogelijk te luisteren naar wat zij te zeggen hebben. Dit uit zich op verschillende wijzen.
9.1.1 Bewonerscommissies In het verslagjaar is er door Domijn overleg gevoerd met bewonerscommissies. Deze commissies vertegenwoordigen een groot deel van de huurders. Onderwerpen en beleidskeuzes, die wooncomplexen raken, worden zoveel mogelijk met die bewonerscommissies besproken. Bewoners worden door Domijn tijdig geïnformeerd en geraadpleegd, wanneer er plannen zijn om de woningen en/of woonomgeving te verbeteren. Voor een project wordt een bewonerscommissie ingesteld, die betrokken is bij de planvoorbereiding en planuitvoering. Met deze bewonerscommissies worden in de voorbereidingsfase de keuzes besproken en in de uitvoeringsfase de knelpunten. Verder zijn er in steeds meer wijken in Losser en Haaksbergen bewonerscommissies actief. Met deze commissies is in 2007 overlegd over de gang van zaken in de wijk, met als gezamenlijk doel om het wonen in de wijken zo prettig mogelijk te maken. Om de samenwerking met de bewonerscommissies in Losser en Haaksbergen verder te professionaliseren, zijn er in 2007 afspraken gemaakt over taken en activiteiten van de commissies.
9.1.2 Klantenpanel Het klantenpanel is een project dat opgezet is door Woongroep Twente, waaraan Domijn deelneemt. In dit klantenpanel zitten huurders, die hun mening kunnen geven over verschillende onderwerpen. Het klantenpanel is in het verslagjaar niet heel actief geweest vanwege o.a. de fusieontwikkelingen. In 2008 wordt dit weer opgepakt met de intentie om het verder te gaan uitbreiden. De verwachting is dat er minimaal 2 metingen per jaar zullen plaatsvinden. Het is dan de bedoeling dat het klantenpanel Domijn inzicht zal geven in o.a. de woonwensen en de tevredenheid over de dienstverlening.
9.1.3 Individuele bewoners Ook met individuele bewoners wordt zowel mondeling als schriftelijk gecommuniceerd over zaken die individueel van belang zijn. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan overlastsituaties en het voorkomen ervan, bij planmatig onderhoud en de start van sloopactiviteiten. In het verslagjaar zijn allerlei brochures geschreven en/of herschreven over onderwerpen, die voor huurders en woningzoekenden van belang zijn. Verder is in 2007 de
31
1e eerste nieuwsbrief ‘Samenspraak’ naar onder andere alle bewoners van Domijn gestuurd. Door middel van deze nieuwsbrief, die drie à vier keer per jaar zal verschijnen, houdt Domijn alle bewoners en stakeholders op de hoogte van de ontwikkelingen en plannen. Daarnaast kunnen huurders en andere belangstellenden op de website actuele informatie vinden over de projecten, het woningaanbod en de dienstverlening van Domijn. Het interactieve karakter van de website zal in de komende jaren verder worden uitgebreid, zodat Domijn haar klanten nog sneller en efficiënter van dienst kan zijn. 9.1.4 Reguliere marktonderzoeken Domijn wil haar bewoners betrekken bij haar beleid en bij het beheer van woningen en voert daarom verschillende reguliere marktonderzoeken uit onder nieuwe, bestaande en vertrekkende huurders. In tabel 18 is per vestiging te zien welke enquêtes er in 2007 zijn uitgezet. Tabel 18 Reguliere marktonderzoeken per vestiging Domijn-Losser Domijn-Haaksbergen Grootonderhoud Grootonderhoud onderzoeken onderzoeken (tevredenheid) (tevredenheid) Woningzoekenden Pré-renovatie onderzoek (Juliana- en Spanbeddestraat) Woningzoekenden
Domijn-Enschede Aftersales nieuwe huurder
Exit vertrekkende huurder
Klanttevredenheid OSB Woningzoekenden Grootonderhoud onderzoeken (tevredenheid) Pré-renovatie onderzoek (woonwensen voor grootonderhoud)
In 2007 heeft Domijn-Enschede de vragenlijst met betrekking tot de Wet Voorzieningen Gehandicapten (kortweg WVG-enquête) voorlopig stopgezet. Bij de evaluatie van de vragenlijst bleek dat de vraagstelling vaak niet goed door de doelgroep werd begrepen. Een belangrijke verklaring hiervoor is het feit dat het proces om te komen tot woningaanpassing deels bij de Gemeente Enschede en deels bij Domijn ligt, waardoor het lastig blijkt de tevredenheid over het proces apart van elkaar te meten. Domijn beraadt zich nog op een alternatief voor de WVG-enquête.
9.1.5 Onderzoek Bewonersrijk In januari 2007 zijn alle huurders van Domijn-Enschede door Huurdersvereniging Bewonersrijk, in samenwerking met de landelijke huurdersvereniging Woonbond, benaderd voor een schriftelijke enquête. Deze vragenlijst bevatte vragen over de dienstverlening en het beleid van Domijn, het functioneren van de gemeentelijke diensten, de woonomgeving en het werk van Bewonerscommissies en Bewonersrijk zelf. Naar aanleiding van het onderzoek heeft Domijn na de bewonersavond op 14 juni 2007 een actielijst opgesteld. Daarnaast is er in het bijzonder gefocust op de volgende thema’s: telefonische bereikbaarheid Domijn; reactie van Domijn op sociale klachten; controle van uitgevoerde reparaties.
9.2 Horizontale verantwoording Dat Domijn betrokken is bij haar huurders blijkt uit voorgaande paragraaf, maar als maatschappelijke partij legt Domijn aan veel meer stakeholders verantwoording af. In
32
deze paragraaf komen de gehanteerde vormen van horizontale verantwoording aan de orde.
9.2.1 Prestatiecontracten Het is gebruikelijk dat corporaties prestatieafspraken maken met de locale overheid. Per vestiging is de status van deze afspraken benoemd. Prestatiecontracten Domijn-Losser Op verzoek van Gemeente Losser is er in 2007 samen met diverse belanghebbenden gewerkt aan een nieuwe woonvisie voor de gemeente en haar kernen (De Lutte, Glane, Overdinkel en Beuningen). Deze vernieuwde woonvisie zal in 2008 leiden tot nieuwe prestatieafspraken tussen Gemeente Losser en de locale vestiging van Domijn. De woonvisie omvat thema’s als dynamiek op de woningmarkt, de kwalitatieve woningmarkt, wonen en zorg en doelgroepen zoals senioren, jongeren en starters. Prestatiecontracten Domijn-Haaksbergen In december 2006 heeft de voorganger van Domijn-Haaksbergen, Lucht&Licht, het meest recente prestatiecontract met de gemeente Haaksbergen afgesloten. In dit contract is op hoofdlijnen afgesproken wat beide partijen de komende jaren moeten presteren, waarbij het uitgangspunt vertrouwen is. Prestatiecontracten Domijn-Enschede Op 20 september 2007 is door de gemeente Enschede en Domijn-Enschede de Prestatieovereenkomst Wonen 2007-2010 ondertekend. In 2006 is een traject opgestart om de raamovereenkomst te actualiseren en een prestatiecontract te sluiten. De raamovereenkomst vormt het raamwerk, waarbinnen het prestatiecontract gesloten is. Waar de raamovereenkomst stopt, gaat de prestatieafspraak verder. De gemaakte afspraken zijn concreter en meetbaar, zodat een beoordeling plaats kan vinden. Over de volgende onderwerpen zijn afspraken gemaakt: Samenwerken aan wonen; Aandacht voor kwetsbare groepen Sturen op strategische aanpassing van de woningvoorraad; Werken aan woonkwaliteit voor nu en later; Het vergroten van invloed voor woonconsumenten. Om de voortgang van de gemaakte afspraken te controleren, zijn eveneens afspraken gemaakt over monitoring, evaluatie en actualisatie van de gemaakte afspraken.
9.2.2 Huurdersbelangenvereniging De drie fusiecorporaties kenden tot 19 juli jl. allen een eigen huurdersbelangenvereniging. In deze paragraaf is de samenwerking met de verschillende huurdersbelangenvereniging uitgesplitst. Domijn heeft regelmatig overleg met de lokale huurders belangen vereniging. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren:
Het (streef)huurbeleid 2007 Diverse projecten (nieuwbouw en groot onderhoud), Stand van zaken omtrent de fusie.
De huurderbelangenverenigingen van Haaksbergen, Enschede en Losser hebben een positief advies gegeven t.a.v. de fusie van SWL, Domijn en L&L tot Domijn.
33
9.2.3 Klachtenadviescommissie Twente Alle vestigingen van Domijn zijn bij de regionale klachtenadviescommissie Twente aangesloten. Bij Domijn-Losser zijn er geen klachten voorgelegd aan de commissie. In het verslagjaar is bij Domijn-Haaksbergen één klacht voorgelegd aan de commissie. Het advies van de commissie is door Domijn-Haaksbergen opgevolgd. Voor Domijn-Enschede geldt dat er één klacht is voorgelegd aan de commissie. Daarnaast zijn er nog negen klachten niet in behandeling genomen.
9.2.4 Vereniging van Eigenaren (VvE) Domijn-Losser is als mede-eigenaar lid van één Vereniging van Eigenaren (VvE) van appartementsrechten, Domijn-Haaksbergen van zes VvE’s en Domijn-Enschede van 30 VvE’s. Het beheer van de VvE’s is, op twee na, neergelegd bij de stichting Stedelijk Wonen Enschede.
34
10. Financiële continuïteit In het strategisch plan 2008-2012 zijn de ambities van Domijn verwoord en zijn deze ambities concreet neergelegd in doelstellingen. Bij vraagstellingen waar financiën, vastgoed en wonen een rol spelen, geeft de insteek vanuit Het Wonen de doorslag. Vakkundige medewerkers en een volwaardig vastgoed- en financieel beleid, zoals aangegeven in de visie van Domijn, zijn daarbij cruciale voorwaarden. In het financieel beleid worden de financiële randvoorwaarden van Domijn bepaald. Op deze manier kan worden bepaald hoeveel financiële middelen Domijn nodig heeft voor het bewaken van haar economische zelfstandigheid en welke middelen zij kan aanwenden voor (maatschappelijke) taken. Het beleid, waaronder het financieel beleid, van de corporaties is nog niet volledig op elkaar afgestemd, maar in 2007 heeft een verdergaande afstemming plaatsgevonden. De financiële uitgangspunten van Domijn zijn neergelegd in het treasurystatuut en de (meer)jarenbegroting. Eind 2007 is gestart met het opstellen van het financieel beleid voor Domijn. Naar verwachting zal in het 1e kwartaal 2008 het financieel beleid vastgesteld worden. Domijn zal streven naar een gezonde financiële situatie om haar ambities waar te kunnen maken. Hierbij gelden de volgende belangrijke aandachtspunten: positief resultaat uit gewone bedrijfsvoering - goede solvabiliteitspositie - positieve kasstromen - rendementseisen voor investeringsbeslissingen - een actief treasurybeleid - blijvend toegang tot de kapitaalmarkt nieuwe investeringen moeten een positieve bijdrage leveren aan de bedrijfswaarde van het vastgoed Eind 2007 is het solvabiliteitpercentage 22,39%. Doelstelling in de (meer)jarenbegroting is om een solvabiliteit van minimaal 17% na te streven.
35
10.1 Kerncijfers Omschrijving
2007
2006
2005
Woningen en woongebouwen Garages, bergingen en parkeergarage Bedrijfsruimten Overig bezit
15.088 715 185 120
15.030 718 148 120
15.030 571 60 165
Totaal
16.108
16.016
15.826
69 6 144 270 5337 -
62 26 90 121 5 147 88 45-
60 52 137 82 13 -
460 9.054 307
472 5.454 229
480 niet gereg. niet gereg.
83
48
16
4.025
4.589
4.409
10.200 863
9.874 567
9.975 645
Aantal verhuureenheden
Mutaties in het boekjaar Woningen en woongebouwen - verkocht - gekocht - gesloopt - opgeleverd - overige mutaties Garages, bergingen en parkeergarage Bedrijfsruimten Overig bezit
In aanbouw Woningen en woongebouwen Bedrijfsruimten (aantal m2) Koopwoningen
Onderhanden werk -
opgeleverde koopwoningen
Aantal woningen naar huurprijsklasse Goedkope woningen (2007: < 343,49) Betaalbare woningen (2007: vanaf 343,49 tot 526,89) Dure huurwoningen (2007: > 526,89)
36
Het verhuren van woningen Aantal mutaties Mutatiegraad Huurmatigingen Huurachterstand in % jaarhuur Huurderving in % jaarhuur Aantal ontruimingen Aantal ontruimingen wegens overlast
1.733 10,76% 4.707 1,96% 1,10% 84 1
1.734 10,82% 4.642 2,12% 1,37% 108 2
1.749 11,05% 5.524 2,25% 0,95% 120 2
Liquiditeit (current ratio) Solvabiliteit Rentabiliteit eigen vermogen Rentabiliteit vreemd vermogen Rentabiliteit totaal vermogen Operationele kasstroom
0,98 22,39% 3,57% 4,28% 4,12% 19.577
0,91 23,10% 6,69% 4,43% 4,95% 20.703
0,64 22,22% 12,31% 4,35% 6,12% 25.838
Investeringskasstroom Financieringskasstroom
68.46451.498
28.71231.211
52.37911.223
1,58 1.733 157 1.690 633,35 37
0,88 1.708 213 1.653 376,25 123
1,52 1.747 165 1.343 475,38 72
9.110 99 5.594 4.301
8.727 100 5.628 4.026
8.144 162 84 5.380 3.202
974318 325
1.075527 583
1.047851 1.003
149,54 163
137,64 150
137,70 151
Financiele continuiteit
Kwaliteit woningbezit Aantal reparatieverzoeken per woning Aantal mutaties Kosten per reparatieverzoek Kosten per mutatie Kosten planmatig onderhoud per woning Kosten overig onderhoud per woning
Balans en winst- en verliesrekening (per woning) Eigen vermogen Voorziening onderhoud Overige voorzieningen Totaal bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfslasten Financiele baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Jaarresultaat
Personeelsbezetting (einde boekjaar) Totaal formatieplaatsen Werkelijk aantal personeelsleden
37
10.2 Jaarresultaat Domijn heeft 2007 afgesloten met een positief jaarresultaat van € 4.902.000 (2006 positief jaarresultaat € 8.770.000, begroot 2007 negatief jaarresultaat van € 19.108.000,-). In 2007 is het jaarresultaat zonder rekening te houden met de verkoop van huurwoningen en waardeveranderingen materiele vaste activa positief € 8.119.000 (2006: € 12.899.000). Vennootschapsbelasting Met de consequenties uit hoofde van de vennootschapsbelasting in verband met de partiele belastingplicht voor de vennootschapsbelasting is in de jaarrekening rekening gehouden. Het Belastingplan 2006 is sinds 1 januari 2006 van kracht. Corporaties zijn sindsdien verplicht over hun commerciële activiteiten vennootschapsbelasting (vpb) te betalen. Aedes en de Belastingdienst hebben het overleg over de interpretatie en toepassing van de vennootschapsbelastingplicht waarmee corporaties sinds 1 januari 2006 te maken hebben afgerond. Voor de boekjaren 2006 en 2007 is er een vaststellingsovereenkomst (VSO) tot stand gekomen tussen de corporaties en de belastingdienst. Het is een overeenkomst inzake de beperkte belastingplicht voor de vennootschapsbelasting van corporaties. Met ingang van 1 januari 2008 is er echter een integrale belastingplicht voor de vennootschapsbelasting voor de corporaties opgelegd.
38
GECONSOLIDEEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2007 (NA RESULTAATBESTEMMING) (bedragen x € 1.000)
ACTIVA
31-12-2007
31-12-2006
VASTE ACTIVA Materiële vaste 1. Onroerende 2. Onroerende 3. Onroerende 4. Onroerende
activa en roerende zaken in exploitatie zaken verkocht onder voorwaarden en roerende zaken in ontwikkeling en roerende zaken ten dienste van exploitatie
Financiële Vaste Activa 5. Te vorderen BWS subsidies 6. Deelnemingen 7. Beleggingen / Leningen u/g 8. Overige
Totaal Vaste Activa
479.762 829 67.562 18.127
444.782 47.709 19.501
566.280
511.993
2.450 6.042 10.218 223
2.757 7.020 8.824 345
18.933
18.946
585.212
530.938
245 13.755
223 11.308
14.000
11.531
1.065 739 3.275 0 4.840 1.840
1.270 413 6.027 12.021 2.584 1.525
11.759
23.841
4.150
4.869
29.909
40.241
615.121
571.179
VLOTTENDE ACTIVA Voorraden 9. Voorraden 10. Onderhanden Projecten
Vorderingen 11. Huurdebiteuren 12. Gemeenten 13. Vorderingen deelnemingen en verbindingen 14. Vorderingen collega corporaties samenwerking 15. Overige vorderingen 16. Overlopende activa
Liquide middelen 17. Liquide middelen
Totaal Vlottende Activa
TOTAAL ACTIVA
39
PASSIVA
31-12-2007
31-12-2006
EIGEN VERMOGEN 18. Groepsvermogen 19. Aandeel derden
137.453 4
131.171 4
137.457
131.175
0
2.024
396 580
1.285 32
976
1.317
33.458 382.268 14.000 2.610
33.370 332.236 14.000 -
432.336
379.606
13.757 1.521 8.655 4.091 1.725 1.275 13.328
11.383 10.476 5.158 1.130 14.743 1.413 1.240 11.514
44.352
57.057
615.121
571.179
EGALISATIEREKENING 20. Egalisatierekening VOORZIENINGEN 21. Voorzieningen 22. Voorziening deelnemingen
LANGLOPENDE SCHULDEN 23. 24. 25. 26.
Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leningen collegiaal Terugkoopverplichting Woningen Verkocht onder Voorwaarden
KORTLOPENDE SCHULDEN 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34.
Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten Schulden aan leveranciers Schulden aan deelnemingen en verbindingen Schulden aan collega corporaties samenwerking Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva
Totaal kortlopende schulden
TOTAAL PASSIVA
40
GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2007 (bedragen x € 1.000) 2007
2006
74.139 4.439 63 5.455 1.653
71.551 5.119 327 7.219 2.767
85.749
86.983
6. Afschrijvingen 11.254 7. Overige waardeveranderingen materiele vaste activa8.672 8. Lonen & Salarissen 8.782 9. Sociale lasten 998 10. Pensioenlasten 1.471 11. Lasten onderhoud 14.563 12. Overige bedrijfslasten 19.678 13. Kosten samenwerking 1.051 14. Bijzondere baten en lasten 22
10.538 11.348 8.324 995 1.421 10.968 15.556 2.097 1.760
Bedrijfsopbrengsten 1. 2. 3. 4. 5.
Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende zaken Overige bedrijfsopbrengsten
Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten
Som der bedrijfslasten
66.490
63.006
Bedrijfsresultaat
19.259
23.977
15. Rentebaten 16. Rentelasten 17. Opbrengsten financiële vaste activa en effecten
5.119 20.631754
2.947 19.480261
Saldo financiële baten en lasten
14.757-
16.271-
4.502
7.706
Financiële baten en lasten
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 18. Resultaat deelnemingen 19. Vennootschapsbelasting
452853
Jaarresultaat
4.902
41
1.065 8.770
Algemene toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Regelgeving De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het Besluit Beheer Sociale Huursector. In dit besluit wordt BW2 Titel 9 voorgeschreven behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Voor verslagjaren vanaf 2005 is door de Raad voor de Jaarverslaggeving de definitieve Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting uitgegeven. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winst- en verliesrekening opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslagleggingvoorschriften geformuleerd. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Fusiegrondslagen Woningcorporatie Domijn is op 20 juli 2007 door middel van een juridische fusie samengegaan met Stichting Wooncorporatie Losser en Woningstichting Lucht & Licht. Bij deze fusie was Woningcorporatie Domijn de verkrijgende instelling en waren de laatstgenoemde twee corporaties de verdwijnende instellingen. Tengevolge van de fusie heeft Woningcorporatie Domijn onder algemene titel het gehele vermogen van de verdwijnende instellingen verkregen. De financiële gegevens van de gefuseerde instellingen zijn - ingevolge de fusieakte - in deze jaarrekening verwerkt vanaf 1 januari 2007. De waarderingsgrondslagen en winstbepalingsgrondslagen van de nieuwe organisatie zijn gebaseerd op de door de drie instellingen toegepaste grondslagen. Voor een beperkt aantal posten is een geharmoniseerde grondslag gekozen. De vergelijkende cijfers over 2006 zijn gebaseerd op financiële gegevens van de drie instellingen op basis van de jaarrekeningen 2006. De effecten van de harmonisatie van grondslagen op het eigen vermogen per 1 januari 2007 zijn als volgt aan te geven: x € 1.000 Eigen vermogen per 31 december 2006: Woningcorporatie Domijn 68.967 Stichting Wooncorporatie Losser 18.359 Woningstichting Lucht & Licht 43.843 131.169 Effecten harmonisatie: - egalisatierekening 2.024 - uniformering parameters t.b.v. bedrijfswaarde -642 Eigen vermogen per 1 januari 2007
132.551
42
Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van Domijn zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt gevoerd. In het algemeen betreft het deelnemingen waarin het belang meer dan 50% bedraagt. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van Domijn. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. Belangen van derden in het vermogen en in het resultaat van groepsmaatschappijen zijn afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening tot uitdrukking gebracht. De resultaten van nieuw verworven groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen worden geconsolideerd vanaf de overnamedatum. Op die datum worden de activa, voorzieningen en schulden gewaardeerd tegen de reële waarden. De betaalde goodwill wordt geactiveerd en afgeschreven over de economische levensduur. De resultaten van afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie verwerkt tot het tijdstip waarop de groepsband wordt verbroken. Proportioneel in de consolidatie worden opgenomen deelnemingen in entiteiten voor zover eenzelfde invloed op het beleid kan worden uitgeoefend als door elk der overige participanten. Looptijd en rechtsvorm zijn hierbij niet van belang. Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de Groep. Daar waar van de gegevens in totaliteit geen belangrijke invloed uitgaat op de geconsolideerde winst- en verliesrekening is van correctie van de grondslagen afgezien. Vanaf de oprichtings/overnamedatum worden de resultaten en de identificeerbare activa en passiva van nieuwe groepsmaatschappijen opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. De oprichtings/overnamedatum is het moment dat beslissende zeggenschap kan worden uitgeoefend in de betreffende groepsmaatschappij. De verkrijgingsprijs bestaat uit het geldbedrag of equivalent dat is overeengekomen voor de verkrijging van de overgenomen entiteit vermeerderd met eventuele direct toerekenbare kosten. Indien de verkrijgingsprijs hoger is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva wordt het meerdere als goodwill geactiveerd onder de immateriële vaste activa. Groepsmaatschappijen blijven in de consolidatie opgenomen tot het moment dat zij worden verkocht; de consolidatie vindt plaats op het moment dat de beslissende zeggenschap wordt overgedragen.
43
De in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennootschappen zijn: Volledig geconsolideerd (100%) Domijn Projecten B.V. (100%) SWL Projecten B.V. (100%) Lucht & Licht Ontwikkeling B.V. (100%) Backoffice WGT B.V. (52%) Domijn Horeca B.V.(100%) De activiteiten van Domijn Projecten B.V. bestaan uit het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. Domijn Projecten B.V. heeft een deelneming in VOF Boulevard (25%), VOF Cascade (50%) en Hoge Bothofontwikkeling B.V. (50%), VOF Heemaf (12,5%). De activiteiten van SWL Projecten B.V. bestaan uit het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. SWL Projecten B.V. heeft een deelneming in VOF Heemaf (12,5%). De activiteiten van Lucht & Licht Projecten B.V. bestaan uit het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. Lucht & Licht Projecten B.V. heeft een deelneming in VOF Heemaf (12,5%). De activiteiten van Domijn Horeca B.V. bestaan uit het exploiteren van een horecaonderneming, het uitvoeren van sociaal-cultureel werk en het bevorderen van de leefbaarheid in de Gemeente Enschede. Deelneming in Boulevard VOF De eerste activiteit in 2003 voor Domijn Projecten BV is het deelnemen in de ontwikkelingscombinatie Boulevard VOF, welke op 6 februari 2003 is opgericht. De overige vennoten zijn Te Pas Bouw B.V., Thomassen Dura BV en Trebbe Bouw Oost en Noord BV. Ieder der vennoten deelt voor 25% mee in de VOF. De activiteiten bestaan uit het ontwikkelen en doen bouwen van appartementen zowel voor de koop- als huursector en commerciële ruimtes op het perceel aan de Brinkstraat in Enschede alsmede het in eigendom verwerven van dat perceel. Deelneming in Cascade VOF Per 11 november 2005 neemt Domijn Projecten B.V. deel in de vof Cascade. De andere deelnemer is Bouwcombinatie E-2000. Beide nemen voor 50% deel in de vof. De activiteiten bestaan uit het ontwikkelen en doen bouwen van woningen in het deelgebied Cascade, van de in ontwikkeling zijnde vinexlocatie “De Eschmarke” in de Gemeente Enschede. Het gaat hier zowel om de koop- als huursector en ter uitvoering daarvan het in eigendom verwerven van percelen grond. De vennootschap is aangegaan voor onbepaalde tijd met dien verstande dat deze zal worden ontbonden zodra alle verplichtingen met betrekking tot het bouwproject zijn beëindigt. Deelneming in Hoge Bothof Ontwikkeling BV Per 3 juli 2006 neemt Domijn Projecten B.V. deel in de Hoge Bothof Ontwikkeling B.V.
44
De andere deelnemer is Ons Huis. Domijn Projecten BV en Ons Huis nemen ieder voor 50% deel in de Hoge Bothof Ontwikkelig BV. De activiteiten bestaan uit het verwerven, ontwikkelen, bouwen en verkopen van onroerende zaken met name ten behoeve van de sociale volkshuisvesting alsmede het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en het financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. Deelneming in VOF Heemaf Per 2 april 2007 neemt Domijn projecten BV deel in de Vof Heemaf. De andere deelnemers zijn SWL Projecten B.V., Lucht & Licht Projecten B.V.,WBO Projecten B.V. en ontwikkelings- en bouwcombinatie Merksteyn/Plegt-Vos V.O.F.. Domijn proecten B.V., SWL Projecten B.V., Lucht & Licht Projecten B.V. en WBO Projecten B.V. nemen elk voor 12,5% deel in de VOF Heemaf. Ontwikkelings- en bouwcombinatie Merksteyn/Plegt-Vos V.O.F. neemt voor 50% deel in de VOF Heemaf. De activiteiten van de VOF Heemaf bestaan uit het ontwikkelen en doen bouwen van appartementen zowel voor de koop- als huursector en het herontwikkeling van het gebouw “Het Heim”. Voorts heeft de Woningcorporatie Domijn naast bovengenoemde belangen de volgende verbindingen: – WOM Laares B.V.( 20%) – VOF DnA (50%) – Vastgoed Bedrijf WGT B.V. (16%) – Stedelijk Wonen Holding B.V. (50%) – Neighbourhood Corporations Enschede (NCE) (33,33%) Deze verbindingen komen niet in aanmerking voor consolidatie daar er geen sprake is van een meerderheidsbelang (>50%) in deze deelnemingen of geen sprake is van meerderheidsbelang in de zeggenschap (>50%).
Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Resultaten op intercompany-transacties tussen in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen worden volledig uit zowel de balanswaardering als het groepsresultaat geëlimineerd voorzover deze resultaten nog niet door een overdracht van het verkregen actief of passief aan derden buiten de groep zijn gerealiseerd. Schattingswijzigingen Gedurende het verslagjaar is, als gevolg van de fusie, de afschrijvingstermijn van de materiele vaste activa ten dienste van de exploitatie op onderdelen gewijzigd. Voor het kalenderjaar 2007 zijn hierdoor de afschrijvingslasten met € 42.880 toegenomen. Schattingen Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de directie van Domijn zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten.
45
II ACCOUNTANTSVERKLARING
Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen geconsolideerde balans en geconsolideerde winst- en verliesrekening van Woningstichting Domijn te Enschede over 2007 op de juiste wijze zijn ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2007 van Woningstichting Domijn. Bij die jaarrekening hebben wij op 28 april 2008 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2007 van Woningstichting Domijn. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken.
Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de geconsolideerde balans en geconsolideerde winst- en verliesrekening op de juiste wijze zijn ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Oordeel Naar ons oordeel zijn de geconsolideerde balans en geconsolideerde winst- en verliesrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.
Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de stichting en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de geconsolideerde balans en geconsolideerde winst- en verliesrekening dienen te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze zijn ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 28 april 2008 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Enschede, 17 juli 2008
Deloitte Accountants B.V. was getekend: drs. E. Dijkgraaf RA
46