Jaarverslag Domijn 2008

111

Jaarverslag Domijn 2008

2 / 172

Inhoudsopgave

DEEL 1 VOLKSHUISVESTELIJK JAARVERSLAG DOMIJN

7

1.

Inleiding

8

2.

Vaststelling jaarverslag door de Raad van Bestuur

9

3. Interne organisatie 3.1 Werkorganisatie 3.2 Bestuurlijke organisatie 3.2.1 Bestuur en directieraad 3.2.2 Bestuursbesluiten 2008 3.2.3 Raad van Commissarissen 3.3 Woongroep Twente 3.4 Ondernemingsraad

10 10 10 10 10 10 11 11

4. Verslag van de Raad van Commissarissen 4.1 Aan de stakeholders van Woningstichting Domijn 4.2 Personalia 4.3 Werkwijze 4.3.1 De remuneratiecommissie 4.3.2 De auditcommissie 4.4 Inhoudelijk toezicht 4.4.1 Besluiten 4.4.2 Financiële risicobeheersing 4.4.3 Interne risicobeheersing en controlesystemen 4.4.4 Toezicht op verbindingen/nevenstructuren 4.5 Professionalisering Governance 4.5.1 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden 4.5.2. Visitatie 4.5.3 Ontwikkelingen in de branche 4.5.4 Governance Code 4.6 Verantwoording aan belanghouders 4.7 Integriteit 4.8 Verantwoording beleid rondom de bestuurdersbeloning 4.9 Verantwoording beleid rondom commissarissen honorering

12 12 12 15 16 16 17 17 17 18 19 20 20 20 20 20 20 20 21 22

5. Verhuur van woningen 5.1 Huisvesting primaire doelgroep 5.2 Huidige verhuursystematiek 5.3 Verhuringen & Woningzoekenden 5.3.1 Losser 5.3.2 Haaksbergen 5.3.3 Enschede 5.3.4 Aanhangsel E 5.4 Bijzondere aandachtsgroepen 5.4.1 Losser en Haaksbergen 5.4.2 Enschede 5.5 Huurachterstanden 5.6 Aanzeggingen & Ontruimingen 5.7 Huuropzeggingen

23 23 23 23 23 23 24 24 24 24 25 26 26 27

3 / 172

5.8 Huurtoeslag 5.9 Huurprijsbeleid 5.10 Huurderving 5.11 Verkoop van woningen 5.12 Te Woon 5.13 BOG (Bedrijfsmatig Onroerend Goed) 5.14 Verhuur luxe segment (secundaire doelgroep)

27 27 28 28 28 29 29

6. Kwaliteit en samenstelling van de vastgoedportefeuille 6.1 Portfoliomanagement 6.2 Vastgoed 6.2.1 Vastgoedbeleid 6.2.2 Activiteiten 6.3 Niet planmatig onderhoud (Onderhoud Servicebedrijf) 6.3.1 Operationeel 6.3.2 Non-operationeel

30 30 30 30 31 31 31 32

7. Leefbaarheid 7.1 Leefbaarheidsbeleid 7.2 Activiteiten 7.2.1 Losser 7.2.2 Haaksbergen 7.3 Resultaten en conclusies

33 33 33 33 33 34

8. Wonen, welzijn & zorg 8.1 Uitgangspunten 8.2 Activiteiten 8.3 Resultaten en conclusies

35 35 35 36

9. Betrekken bewoners bij beleid en beheer 9.1 Horizontale dialoog 9.1.1 Bewonerscommissies 9.1.2 Klantenpanel 9.1.3 Individuele bewoners 9.1.4 Reguliere marktonderzoeken 9.1.5 Onderzoek naar omvang van de aandachtsgroep van Domijn 9.2 Horizontale verantwoording 9.2.1 Prestatiecontracten 9.2.2 Huurdersbelangenvereniging 9.2.3 Huurderskoepel Domijn 9.2.4 Klachtenadviescommissie Twente

37 37 37 37 37 37 38 38 38 39 39 40

10. Financiële continuïteit 10.1 Financieel beleid 10.2 Kerncijfers 10.3 Jaarresultaat 10.4 Investeringen 10.5 Bedrijfswaarde 10.6 Ontwikkelingen financiële positie 10.7 Treasury 10.8 Verbindingen 10.9 Woongroep Twente

41 41 42 44 46 48 48 51 55 72

DEEL 2 JAARREKENING 2008 DOMIJN

73

4 / 172

DEEL 3 BIJLAGEN

139

Bijlage 1

Organogrammen Domijn

140

Bijlage 2

Aanhangsel E

142

Bijlage 3

Samenwerkingen

145

Bijlage 4

Aedex-Ipd

149

Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage

Concrete vastgoedontwikkelingen 2008 Opleveringen Nieuwbouw in 2008* Projecten in voorbereiding en uitvoering Nieuwbouw en Onderhoud Projecten in ontwikkeling Aankopen Sloop

151 151 154 157 162 163

Bijlage 6

Leefbaarheidsprojecten

164

Bijlage 7

Wonen, welzijn en zorgprojecten (WWS)

168

Bijlage 8

Herkomst woningzoekenden Domijn Enschede

171

5 5a 5b 5c 5d 5e

5 / 172

6 / 172

Deel 1

Volkshuisvestelijk jaarverslag Domijn

7 / 172

1.

Inleiding

Voor u ligt het jaarverslag van 2008. De belangrijke ontwikkelingen voor Domijn in 2008 waren de discussies met de rijksoverheid over de integrale vennootschapsbelasting per 1 janauri 2008, de zogenaamde Vogelaarheffing en de economische recessie die in 2008 steeds concretere vormen aannam. Dit alles heeft de nodige invloed gehad op Domijn. De uitgaande kasstroom, die gepaard gaat met de integrale VPB-heffing, en de Vogelaarheffing heeft mede geleid tot een bezuinigingstaakstelling voor de interne organisatie van Domijn in 2009 en 2010. De recessie leidde tot het stilvallen van de nieuwbouwverkoopmarkt. Daardoor moet Domijn haar nieuwbouwplannen heroverwegen en herprogrammeren. Speerpunten Domijn Domijn heeft begin 2008 het Strategisch Beleidsplan 2008-2012 vastgesteld. Dit is geactualiseerd en nader geconcretiseerd in het Strategisch Plan 2009-2012. De belangrijkste speerpunten uit dit plan zijn: • Het (verder) bevorderen van participatie van de klanten van Domijn aan de samenleving (Wonen, Zorg, Welzijn, Educatie, Arbeid & Inkomen). • Inspelen op de veranderende omvang en samenstelling van de bevolking. • Inspelen op de continu veranderende vraag van de consument. • Voldoende aandacht voor leefbaarheids(problemen) in de wijk. • Duurzaamheid als uitgangspunt. • Samen met de overheid (blijven) werken aan vitale woongebieden. • De eigen organisatie ‘toekomstproof’ maken. Rond deze speerpunten zijn in 2008 doelen geformuleerd. Tegelijkertijd constateerden de directie en de Raad van Commissarissen dat het vastgestelde strategische plan een nadere focus nodig had. Dit leidde ertoe dat het bestuur in het najaar van 2008 een gewijzigd strategisch plan vaststelde dat werd goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. Een belangrijke uitspraak in het geactualiseerde strategisch plan is dat Domijn een vastgoedorganisatie is met een maatschappelijke opdracht. Ons bestaansrecht ligt in het ontwikkelen en beheren van vastgoed, dat daarmee de core business is. De maatschappelijke taak van Domijn ligt in het feit dat we dit doen om onze primaire klantgroep, de mensen die voor een woning zijn aangewezen op een huurwoning, zo goed mogelijk te huisvesten. Voor hen bouwen en beheren we woningen en ander maatschappelijk vastgoed, zoals scholen, zorgcomplexen e.d. Waar nodig faciliteren en ondersteunen we projecten en initiatieven op maatschappelijk, sociaal of economisch vlak. De inzet op deze projecten is afhankelijk van de situatie in het betreffende gebied. Drie prioriteiten komen naar voren: • Domijn hanteert een gebiedsgerichte aanpak. • Domijn hanteert een individuele klantfocus. • Domijn stuurt op rendement. De actualisatie en nadere focus die in het strategisch plan is aangebracht, was aanleiding om de interne organisatie verder in te richten. Hier gaan we in hoofdstuk 3 verder op in. Leeswijzer Het jaarverslag bestaat uit drie delen: het volkshuisvestelijk verslag (deel 1), de jaarrekening (deel 2) en de bijlagen (deel 3). Het volkshuisvestelijk verslag bestaat uit tien hoofdstukken. Na het inleidende hoofdstuk en de vaststelling van het jaarverslag door het bestuur, volgt in hoofdstuk 3 een beschrijving van de interne organisatie. Hoofdstuk 4 is het verslag van de Raad van Commissarissen. Zij leggen in dit hoofdstuk verantwoording af over het gevoerde toezicht conform de Governance Code. In hoofdstuk 5 gaan we in op de verhuur en verkoop van de woningen. Het planmatig en niet-planmatig onderhoud komt aan de orde in hoofdstuk 6: kwaliteit van woningen. Verantwoording over onze leefbaarheidsactiviteiten leggen we af in hoofdstuk 7, gevolgd door een hoofdstuk over Wonen, Welzijn en Zorg. Het laatste BBSH-veld, betrekken van bewoners bij beleid en beheer, komt aan bod in hoofdstuk 9. Hoofdstuk 10, de financiële continuïteit, geeft inzicht in de financiële gang van zaken in 2008, gevolgd door deel 2: de jaarrekening. Het jaarverslag is getoetst aan de voorschriften en richtlijnen vanuit het Besluit Beheer Sociale Huursector en de Corporate Governance.

8 / 172

2.

Vaststelling jaarverslag door de Raad van Bestuur

De Raad van Bestuur van Woningstichting Domijn stelt hierbij de jaarverslaglegging 2008 vast. Zij verklaart dat alle uitgaven door de Stichting gedaan, uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting zijn geweest.

Enschede, 29 juni 2009

J. Salverda Bestuurder

9 / 172

3.

Interne organisatie

Dit hoofdstuk geeft inzicht in de opzet van de organisatie van Domijn. Het jaar 2008 stond in het teken van het inrichten van de organisatie. Op basis van afspraken die tijdens de fusie zijn gemaakt, is aanvankelijk gekozen voor een organisatiemodel waarbij de drie vestigingen centraal stonden. Elke vestiging werd aangestuurd door een directeur, die tezamen met de bestuurder de directieraad vormden. In de loop van 2008 werd echter duidelijk dat dit niet de optimale organisatievorm was. Twee zaken waren de aanleiding voor het besluit de interne organisatie anders in te richten: de actualisering van het strategisch plan van Domijn, waarin de focus is komen te liggen op Domijn als vastgoedorganisatie, en daarnaast het besluit om de strategische functies weer onder te brengen bij Domijn (in plaats van bij de Woongroep Twente). Hierdoor werden functies als beleid, financiën, planning & control, acquisitie en ontwikkeling onderdeel van Domijn.

3.1

Werkorganisatie

De keuzes uit het geactualiseerde strategisch plan hebben dus consequenties gehad voor de inrichting van de organisatie. Gekozen is voor een inrichting die past bij de kerntaken van Domijn: ontwikkeling en beheer van vastgoed, dichtbij de klant (ten behoeve van de maatschappelijke opdracht). Dit heeft geresulteerd in een centraal aangestuurde organisatie die bestaat uit een sector Ontwikkeling en een sector Wonen. De sector Ontwikkeling is verantwoordelijk voor nieuwe initiatieven en projecten. De sector Wonen voor de exploitatie en het beheer van het vastgoed. Deze beide lijnsectoren worden ondersteund door de sector Beleid & Bedrijfsvoering. De controle op de interne processen en procedures, rechtmatigheid en doelmatigheid van de organisatie ligt bij de sector Planning & Control. Beide organogrammen zijn terug te vinden in bijlage 1.

3.2

Bestuurlijke organisatie

3.2.1 Bestuur en directieraad Het bestuur van Woningstichting Domijn is belast met het besturen van de corporatie. Dit betekent ondermeer dat het bestuur verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de corporatie, de strategie, het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling. Het bestuur is verder verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving, het beheersen van de risico’s verbonden aan de activiteiten van de corporatie en voor de financiering van de corporatie. Het bestuur streeft als maatschappelijke ondernemer naar een effectieve en expliciete verantwoording van deze zaken. Het bestuur van Domijn bestaat uit één bestuurder. Samen met de twee directeuren (eerst vestigingsdirecteuren, daarna directeur Wonen en directeur Ontwikkeling) vormt hij de directieraad van Domijn. Eind 2008 is hier verandering in gekomen door het vertrek van de directeur Wonen. Sindsdien is er een tweehoofdige directie die bestaat uit de bestuurder van Domijn en de directeur Wonen en Ontwikkeling. Zij krijgen bij het nemen van besluiten advies van de manager Beleid & Bedrijfsvoering, de Controller en de bestuursadviseur.

3.2.2 Bestuursbesluiten 2008 De • • • • •

directieraad heeft in 2008 belangrijke besluiten genomen over: De ontwikkeling/positionering van BV BOB en BV VGB. De nadere focus in de koers van Domijn. De consequenties hiervan voor de interne organisatie: reorganisatie van de sectoren Wonen en Ontwikkeling. Financieel beleid. Besluiten over de projectenportefeuille van Domijn.

3.2.3 Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen (RvC) van Domijn bestaat uit zeven personen. Drie commissarissen zijn afkomstig van de ‘oude’ individuele Raden van Commissarissen. Hun benoeming is op voordracht van de individuele huurdersorganisaties van de drie vestigingen geweest. De overige commissarissen zijn via externe werving aangesteld. De ‘voorgedragen’ commissarissen vertegenwoordigen de lokale verankering. Daarnaast is er een Audit Commissie en een Remuneratiecommissie ingesteld. In hoofdstuk 4 van dit verslag gaan we specifieker in op de Raad van Commissarissen.

10 / 172

3.3

Woongroep Twente

In 2008 is ook de samenwerking met WBO Wonen in Woongroep Twente veranderd. Na de fusie van drie van de vier samenwerkingspartners tot Domijn, bleven WBO Wonen en Domijn als enige partijen over. In goed overleg is besloten de strategische functies weer onder te brengen bij de twee corporaties en de uitvoerende werkzaamheden in de beide BV’s te laten. De stichting Woongroep Twente als zodanig zal naar verwachting in 2009 worden opgeheven. In 2008 is een nieuwe directeur voor de beide BV’s aangetrokken. Zijn opdracht is te onderzoeken wat de beste koers is voor beide BV’s. In 2009 is besloten dat het Backofficebedrijf een doorstart gaat maken als ICT BV. Het Vastgoedbedrijf en de Stichting Woongroep Twente worden in 2009 opgeheven.

3.4

Ondernemingsraad

In april wijzigde de samenstelling van de OR van Domijn. Hiervoor waren geen verkiezingen nodig, omdat er zeven kandidaten waren voor de zeven beschikbare plaatsen. De OR overlegt in principe zes keer per jaar met de bestuurder van Domijn. In het laatste kwartaal van vonden er 3 extra overlegvergaderingen met de bestuurder van Domijn plaats. Belangrijke gespreksonderwerpen waren de ontvlechting van Woongroep Twente, de reorganisatie van de sectoren Wonen en Ontwikkeling, het nieuwe strategische plan en de bezuinigingsoperatie. Naast het overleg met de algemeen directeur was er in 2008 ook een oriënterend overleg met een afvaardiging van de Raad van Commissarissen. Verder vergaderde de OR negen keer in eigen kring om de diverse overleggen voor te bereiden. De OR hecht er veel waarde aan om haar achterban goed te informeren over haar activiteiten. Daarom worden de verslagen van de vergaderingen op intranet openbaar gemaakt. Tot slot besteedde de OR ook de nodige aandacht aan haar deskundigheidsbevordering. Zij ging twee keer op cursus om zich te verdiepen in de Wet op de Ondernemingsraden en in de financiën bij woningcorporaties in het algemeen en bij Domijn in het bijzonder.

11 / 172

4. Verslag van de Raad van Commissarissen Dit hoofdstuk gaat in op de verantwoording van de Raad van Commissarissen. In dit hoofdstuk wordt aan de hand van de Governance Code verantwoording afgelegd over en de besluiten genomen door de RvC en wordt verantwoording afgelegd over de beloning die de commissarissen (oud en nieuw) hebben ontvangen.

4.1

Aan de stakeholders van Woningstichting Domijn

De Raad van Commissarissen van Woningstichting Domijn heeft de door het bestuur opgemaakte jaarverslaglegging, in casu het volkshuisvestingsverslag en de jaarrekening, door KPMG laten onderzoeken en heeft kennis genomen van de afgegeven accountantsverklaring en de managementletter. De raad heeft aan deze jaarverslaglegging haar goedkeuring verleend en het bestuur decharge verleend voor het in 2008 gevoerde beleid.

4.2

Personalia

Bestuurder: De heer J. Salverda is per 19 juli 2007 door de Raad van Commissarissen benoemd tot bestuurder van Woningstichting Domijn. De heer J. Salverda (geboren op 9 februari 1955) was sinds 1 maart 1998 werkzaam als directeur-bestuurder van Woningstichting Lucht&Licht, één van de fusiepartners van Woningstichting Domijn. De benoeming is voor vier jaar over de periode 2008 tot 2012. Overeengekomen is dat de Corporate Governance Code wordt gehanteerd. Dat betekent dat na vier jaar een expliciete evaluatie plaats zal vinden ten aanzien van herbenoeming van de bestuurder. Los van zijn benoeming als bestuurder heeft de heer J. Salverda een arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd met Domijn. De heer Salverda bekleedde in 2008 de volgende nevenfuncties: - lid van de Raad van Toezicht van de TriviumMeulenbeltGroep (1e helft 2008); - lid van het bestuur van het Architectuurcentrum Twente; - lid van de Identiteitscommissie van het Assink Lyceum; - voorzitter van het Alzheimercafé Haaksbergen; - voorzitter van de Raad van Toezicht van TWT; - lid van de nationale vergadering van Vereniging de Zonnebloem. Daarnaast was er sprake van een functiegebonden nevenfunctie: lid van het bestuur van de vereniging Woon. Domijn is in 2008 lid geworden van De vernieuwde stad. Tabel 1 geeft de belangrijkste personalia van de Raad van Commissarissen van Woningstichting Domijn weer.

12 / 172

Tabel 1 Personalia Raad van Commissarissen Naam

Functie

Benoeming

De heer dr. A. Peters (16-03-1946)

Hoofdfunctie: voorzitter. Nevenfuncties: Voorzitter SER Overijssel; Voorzitter Nederlandse Vereniging van Vrienden van Modern Glas; Lid bestuur Nationaal Glasmuseum; Voorzitter bestuur Vrije Academie Den Haag; Lid Provinciale Adviescommissie Industrieel erfgoed Overijssel; Voorzitter RvT platform stads- en streekmarketing Zuid-Twente; Voorzitter RvT Hogeschool Edith Stein/Onderwijscentrum Twente. Kerncommissie: Geen. Professionele achtergrond: Directeur bouwen Ontwikkelingsprojecten. Expertise: Advies/beleidsondersteuning op het gebied van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, Onderwijs, Zorg en Cultuur. Aandachtsgebieden in RvC: - Geen specifiek aandachtsgebied.

Datum 1e benoeming: 20-07-2007

Naam

Functie

Benoeming

Mevrouw drs. E. Reinders (25-04-1950)

Hoofdfunctie: vice-voorzitter. Kerncommissie: Voorzitter Remuneratiecommissie. Professionele achtergrond: - Senior adviseur M3V adviespartners Programmamanagement Twente School of Education - Voorheen Voortgezet onderwijs. Expertise: Voortgezet Onderwijs; Coaching & Mediation; Onderwijshuisvesting. Aandachtsgebieden in RvC: Geen specifiek aandachtsgebied.


Naam

Functie

Benoeming

De heer ing. J.B.H. Dercksen (10-07-1944)

Hoofdfunctie: lid. Nevenfunctie(s): Geen Kerncommissie: Lid Remuneratie Commissie Professionele achtergrond: Vastgoed. Expertise: Projectmanagement Vastgoed. Aandachtsgebieden in RvC: Geen specifiek aandachtsgebied.


Mogelijke datum 1e herbenoeming: 01-09-2008 Rooster van aftreden: 2009

Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2010 Rooster van aftreden: 2010

Mogelijke datum 1e herbenoeming: 01-09-2008 Rooster van aftreden: 2011

13 / 172

Naam

Functie

Benoeming

De heer W.T.A. Dellepoort (03-08-1947)

Hoofdfunctie: lid Nevenfuncties: Lid RvT Stichting Oranje Nassau’s Oord, Renkum; Jurylid Professor Muntendamprijs; Voorzitter bestuur stichting Stadsfeest Doetinchem. Kerncommissie: Lid remuneratiecommissie. Professionele achtergrond: Directeur Patiëntenzorg Slingeland Ziekenhuis Doetinchem. Expertise: Gezondheidszorg; Operationeel management; Human resource management. Aandachtsgebieden in RvC: Geen specifiek aandachtsgebied.


Naam

Functie

Benoeming

De heer drs. G.D. Johanns (08-06-1946)

Hoofdfunctie: lid. Nevenfuncties: Voorzitter gemeentelijke rekenkamers van Groningen, Zandvoort, Dalfsen/Ommen/ Staphorst; Lid Raad van Toezicht Openbare Bibliotheek Enschede; Gastdocent Hogeschool van Amsterdam. Kerncommissie: Lid auditcommissie. Professionele achtergrond: - Econoom/rijksambtenaar. Expertise: Strategie ontwikkeling, besluitvorming en implementatie; Financieel beleid en management; Sociaal beleid; Governance. Aandachtsgebieden in RvC: - Geen specifiek aandachtsgebied.



Mogelijke datum 1e herbenoeming: 1e Herbenoeming: 2008; 2e herbenoeming: 2011.

Rooster van aftreden: 2014

14 / 172

Naam

Functie

Benoeming

De heer drs. A.N. Kreuwel RA (21-06-1966)

Hoofdfunctie: lid. Nevenfuncties: Lid Raad van Toezicht Bruggerbosch Enschede; Bestuurder/penningmeester Stichting Trombosedienst Hengelo; Lid/wnd.voorzitter WMO-raad Gemeente Dinkelland; Bestuurder The Lower Study. Kerncommissie: Voorzitter auditcommissie. Professionele achtergrond: Controller/adviseur Ziekenhuisgroep Twente, Almelo/Hengelo. Expertise: Maatschappelijk ondernemen; Financial en management controlling. Aandachtsgebieden in RvC: - Geen specifiek aandachtsgebied.

Datum 1e benoeming: 20-07-2007 Mogelijke datum 1e herbenoeming: 2010 Rooster van aftreden: 2010

Naam

Functie

Benoeming

De heer drs. J. Niemans (30-04-1950)

Hoofdfunctie: lid Nevenfuncties: Penningmeester Diakonie Hervormde Gemeente Haaksbergen-Buurse; Penningmeester Stichting Zorgplein Haaksbergen; Secretaris Hedwig Carolina Stichting in Leeuwarden; Lid Identiteitscommissie Het Assink Lyceum. Kerncommissie: Lid Audit Commissie. Professionele achtergrond: Financieel adviseur; Oud-partner Ernst&Young Belastingadviseurs. Expertise: Belastingen en Financiën. Aandachtsgebieden in RvC: - Deelnemingen.


4.3


Werkwijze

De vaste vergaderfrequentie van de Raad van Commissarissen is vastgesteld op vier keer per jaar. In 2008 is vier keer regulier vergaderd. Er zijn twee sessies geweest waarin over de koers van Domijn is gesproken en er is een rondgang geweest langs de verschillende projecten van Domijn. In mei is de accountant aanwezig geweest bij de vergadering van de auditcommissie van de RvC om toelichting te geven op het jaarverslag. In december 2008 is de accountant aanwezig geweest bij de vergadering van de RvC om een toelichting te geven op de managementletter. Er zijn twee kerncommissies ingesteld: de auditcommissie en de remuneratiecommissie. In de tabel op de vorige bladzijde is te zien wie zitting hebben in deze commissies. Ook is er in 2008 een commissaris benoemd, die verantwoordelijk is voor het toezicht op de deelnemingen van Domijn.

15 / 172

4.3.1 De remuneratiecommissie De remuneratiecommissie heeft in 2008 een voorstel gedaan voor een reglement van de remuneratiecommissie, gebaseerd op de governance code voor woningcorporaties. Ook is een algemeen beleid geformuleerd voor de bezoldiging van de bestuurder, die daarna is uitgewerkt voor de situatie van 2008. Het beleid is geformuleerd op basis van de Governance code woningcorporaties, het rapport van de commissie Izeboud, het bestuursstatuut en het contract van de bestuurder. Ook is een beoordelings- en beloningsstructuur voor de bestuurder geformuleerd. In 2008 zijn doelen voor de bestuurder bepaald voor de periode 2008/2009. Eind 2008 zijn deze doelen in de Raad van Commissarissen en vervolgens met de bestuurder geëvalueerd en is de variabele beloning voor 2008 vastgesteld. Ook is eind 2008 het beloningsbeleid opnieuw bediscussieerd naar aanleiding van de landelijke ontwikkelingen en de inmiddels bekende gegevens over de werking van variabele beloning. Dit heeft geleid tot voorstellen voor aanpassing van het beleid. Eind 2008 heeft een eerste evaluatie van de Raad van Commissarissen plaatsgevonden. Dit was een zelfevaluatie van het functioneren van de Raad als geheel. Er zijn afspraken gemaakt over een op te stellen systeem van zelfevaluatie, inclusief een evaluatie van het functioneren van afzonderlijke leden met hulp van externe ondersteuning. De Raad van Commissarissen heeft op basis van de adviezen van de remuneratiecommissie in 2008 de volgende besluiten genomen: • Het reglement voor de remuneratiecommissie is vastgesteld. • Akkoord met het bezoldigingsbeleid voor de bestuurder. • Akkoord met de uitwerking van het bezoldigingsbeleid voor 2008. • Vaststellen functieprofiel bestuurder. • Akkoord met de doelen voor de bestuurder voor de periode 2008/2009. • De bestuurder wordt een variabele beloning van 10% toegekend over 2008. • De bestuurder wordt per 01-01-2009 een periodieke salarisverhoging toegekend. • Per 01-01-2009 wordt de variabele beloning van de bestuurder afgeschaft. Deze krijgt een vast salaris van 100%. Bij uitzonderlijke prestaties is het mogelijk om in enig jaar een bonus te geven, die procentueel niet hoger mag zijn dan de bonus die aan medewerkers kan worden gegeven.

4.3.2 De auditcommissie De auditcommissie vergaderde in 2008 drie keer. De Raad van Commissarissen heeft op basis van de adviezen van de auditcommissie in 2008 de volgende besluiten genomen: De kwartaalrapportages zijn beoordeeld en vastgesteld. Vaststellen van het jaarverslag 2007. Vaststellen van de begroting 2009. Vaststellen van het Treasurystatuut. Vaststellen van het Treasuryjaarplan 2008. De accountantskeuze. Vaststellen van de managementletter. Aanstellen van de controlller. Zaken rond governance ten behoeve van de auditcommissie zijn doorgesproken en hebben geleid tot afspraken omtrent werkwijze. De taken en bevoegdheden van de auditcommissie zijn besproken en het reglement van de auditcommissie is vastgesteld. Verder heeft de Raad van Commissarissen op advies van de auditcommissie bij de ontwikkeling van de kwartaalrapportages zijn informatiebehoefte geëxpliciteerd. De externe accountant is belast met de controle van de jaarrekening. Uit die controle volgen rapportages (managementletters en jaarrekeningrapporten) en die worden besproken met de externe accountant. De voortgang van de managementletters is een onderdeel van de kwartaalsgewijze managementsrapportages.

16 / 172

4.4

Inhoudelijk toezicht

De Raad van Commissarissen toetst jaarlijks, aan de hand van het strategisch plan, de jaarplannen en (meerjaren)begroting van Domijn, het te voeren financiële, maatschappelijke en volkshuisvestelijk beleid voor het jaar. Het strategisch plan en de meerjarenbegroting zijn door de RvC vastgesteld. Het bestuur houdt de Raad van Commissarissen door middel van periodieke verslaglegging (kwartaalrapportages) op de hoogte van de stand van zaken en de voortgang van de organisatie. Hierin wordt ook verantwoording afgelegd over de ontwikkelingen ten aanzien van de maatschappelijke en volkshuisvestelijke functie van de woningcorporatie. Het bestuur heeft samen met de auditcommissie begin 2008 gesproken over de informatievoorziening van Domijn per kwartaal. De belangrijkste onderdelen uit de rapportage zijn de voortgang van de beleidsvelden van het INK, de financiële rapportage en de rapportage met betrekking tot vastgoed en onderhoud. Begin 2009 zal de managementrapportage worden geëvalueerd. Het toezicht op de strategieontwikkeling van de organisatie heeft plaatsgevonden door middel van gesprekken met de bestuurder. Dit heeft deels plaatsgevonden tijdens de reguliere vergaderingen. Ook zijn aparte vergaderingen belegd in maart en september, waarin is gesproken over de nadere focus die is aangebracht in het strategisch plan 2009-2012.

4.4.1 Besluiten In 2008 zijn de volgende besluiten genomen door de RvC: • Strategisch plan 2008-2012 en herziening strategisch plan 2009-2012. • Jaarplan Domijn 2008. • Statuten Domijn. • Reglement RvC. • Reglement auditcommissie. • Reglement remuneratiecommissie. • Functieprofiel bestuurder. • Bezoldigingsbeleid bestuurder. • Doelstellingen bestuurder. • Begroting 2008. • Treasurystatuut. • Treasuryjaarplan 2008. • Jaarverslag 2007. • Benoeming controller. • Herbenoeming commissarissen Johans, Dercksen en Peters. • Samenwerkingsovereenkomst Domijn-WBO Wonen. • Accountantskeuze (KPMG). Verder zijn onder andere de volgende onderwerpen aan de orde geweest in de vergaderingen van de RvC: • Kwartaalrapportages. • Managementletter. • Positionering BV BOB en BV VGB. • Aandelenoverdracht BV BOB en BV VGB naar WBO Wonen. • Financieel perspectief Domijn.

4.4.2 Financiële risicobeheersing De financiële uitgangspunten van Domijn zijn neergelegd in het treasurystatuut en de (meerjaren)begroting. Voor 2008 is er een treasuryjaarplan opgesteld. Er is een nieuwe treasurycommissie opgericht. Deze bestaat uit de bestuurder van Domijn, de bestuurder en een senior medewerker Treasury, indien nodig aangevuld met een externe adviseur. Voor de nieuwe organisatie van Domijn is een nieuw financieel beleid opgesteld in 2008, waarin ook concrete normen worden opgenomen voor een financiële beoordeling van bestuursvoorstellen. Dit beleid wordt in 2009 operationeel.

17 / 172

4.4.3 Interne risicobeheersing en controlesystemen De operationele en financiële doelstellingen van Domijn worden neergelegd in de jaarplannen, de financiële meerjarenbegroting en het treasuryjaarplan. Het bestuur bepaalt het kader en de voornaamste doelstellingen van de begroting. De begroting wordt vervolgens ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen. De doelstellingen van Domijn zijn erop gericht om optimaal maatschappelijk rendement te behalen, onder de randvoorwaarde van financiële continuïteit. De voornaamste risicogebieden treasury en projectontwikkeling worden daarbij ondersteund door afzonderlijke beheersingsinstrumenten. Voor het in beeld brengen van de belangrijkste risico’s en de bijbehorende belangrijkste maatregelen in 2008 voor Domijn wordt aansluiting gelegd met de zes prestatievelden zoals die zijn bepaald in het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH): Belangrijkste risico’s bij de prestatievelden uit het BBSH: Nr.

Prestatievelden

Belangrijkste risico’s

Belangrijkste genomen maatregelen

1.

Huisvesten van primaire doelgroepen

Onterechte woningtoewijzing

Uitwerking intern beleid Lotingsysteem, inschrijving woningzoekenden en toetsing inkomen.

Onjuist en onvolledig vaststellen huurprijzen/verhogingen

Huurbeleid, functiescheiding, interne audit.

Voorraad sluit niet aan op de vraag

Uitwerken portfoliomanagement Regelmatig woningmarktonderzoek.

Voorraad voldoet niet aan extern gestelde kwaliteitseisen

Opstellen meerjaren-onderhoudsbegroting en jaarplannen onderhoud. Opstellen kwaliteitseisen in aansluiting op de vraag.

Aangeboden voorraad sluit niet aan bij wensen huurders

Samenwerkingsovereenkomst met Huurdersbelangenvereniging. Goede informatieverstrekking aan huurders o.a. bewonersoverleg. Bij nieuwbouw- en renovatieprojecten de wensen van huurders in acht nemen.

Slecht imago

Goede informatieverstrekking aan huurders. Vaststelling PR & Communicatiebeleid.

2.

3.

Kwaliteit en instandhouding voorraad

Betrekken van huurders bij beheer en beleid

4.

Leefbaarheid

Ontstaan van probleemwijken: onveilig hoge leegstand weinig voorzieningen

Opzetten leefbaarheidprojecten. Complexen of wijken worden aangewezen voor een leefbaarheidproject o.b.v. de volgende punten: signalen vanuit bewoners; conclusies uit bewonersonderzoek; signalen van wijken leefbaarheidconsulenten.

5.

Wonen, zorg en welzijn (WZW)

Onvoldoende woonvoorzieningen voor ouderen, gehandicapten en personen die zorg of begeleiding behoeven

Samenwerkingsovereenkomsten met zorgaanbieders. Investeren in levensloopwoningen. Uitwerken portfoliomanagement. Regelmatig woningmarktonderzoek.

18 / 172

6.

Financiële continuïteit

Onvoldoende financieel rendement

Uitwerken financieel beleid. Actualiseren Treasurystatuut . Gebruik maken van fasedocumenten i.h.k.v. projectontwikkeling. Bewaken van begrote doelstellingen d.m.v. maand-/kwartaalrapportage. Uitvoeren haalbaarheidsonderzoek voor nieuwe projecten. Uitgaan bij verbindingen van minimaal 50% zeggenschap, alleen of gezamenlijk met andere corporaties. Achtervangposities worden zoveel mogelijk beperkt. Benoemen uitgangspunten voor investeringen in strategisch beleid. Afbouwen zoveel mogelijk verbindingen.

Organisatie wordt onvoldoende beheerst

Bevoegdheden geregeld d.m.v. procuratiestatuut. Verantwoording afleggen d.m.v. kwartaalrapportages. Uitvoeren van interne audits. Monitoren van opvolgen van de aanbevelingen uit de managementletters van de externe accountant en aanbevelingen uit de interne audits. Positionering P&C.

Invoering integraal risicomanagement bij Domijn. De visie/missie van Domijn zijn in 2008 geactualiseerd. Het herziene strategische plan 2009-2012 is ter goedkeuring aan de Raad van Commissarissen voorgelegd op 8 december 2008. Dit geactualiseerde strategisch plan is organisatiebreed gecommuniceerd en wordt in 2009 vertaald in concrete SMART-geformuleerde doelen, die hun uitwerking vinden in de werkplannen (en/of afdelingsplannen). De verschillende doelstellingen zullen worden meegenomen in het actualiseren van de managementrapportages over 2009. Op die manier wordt de voortgang en realisatie van de doelstellingen bewaakt. Naast de visie/missie is de inrichting van Domijn en de reorganisatie van de twee bedrijven (Backoffice WGT BV en Vastgoed BV) in 2008 dan wel begin 2009 gerealiseerd. Daarmee is de organisatie van Domijn in haar gewenste vorm. Nu de organisatie van Domijn er in de gewenste vorm “staat”, is het een juist moment om te starten met de invoering van integraal risicomanagement. Daarom wordt er begin 2009 gestart met de eerste fase (inventarisatiefase) van integraal risicomanagement. Vervolgens zal in de loop van 2009 de implementatie ter hand worden genomen. In 2008 was er nog geen integraal risicomanagement. Voor het boekjaar 2008 is gewerkt met de bestaande “platte” (ad hoc) vorm van risicomanagement. Dit omvat: het in beeld brengen en verantwoord omgaan met risico’s aan de hand van actualisaties van processen en procesbeschrijvingen; het invoeren van de verbetervoorstellen naar aanleiding van de interne audits.

4.4.4 Toezicht op verbindingen/nevenstructuren De RvC wordt door het bestuur van Domijn en door middel van de kwartaalrapportages op de hoogte gehouden van ontwikkelingen en de stand van zaken betreffende de verbindingen en nevenstructuren bij Woningstichting Domijn. In 2008 heeft de heer Niemans als commissaris het specifieke aandachtsgebied ‘deelnemingen’ toegewezen gekregen.

19 / 172

4.5

Professionalisering Governance

In deze paragraaf komen de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen en de Governance Code aan de orde.

4.5.1 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden De RvC van Domijn telt zeven leden. Drie van hen zijn benoemd op voordracht van de huurderbelangenvereniging en waren reeds lid van een van de RvC’s van de voormalige fusiepartners. De overige vier commissarissen zijn via een externe procedure geworven. De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn vastgelegd in de statuten en het Reglement van de RvC. In 2008 is dit reglement vastgesteld. De verantwoordelijkheden van de bestuurder zijn vastgelegd in de statuten van Domijn en in het bestuursstatuut. In 2008 heeft de RvC een zelfevaluatie uitgevoerd De RvC heeft sinds haar aantreden twee dagen besteed aan terugkijken en vooruitzien. De eerste zelfevaluatie van de nieuwe raad was onderdeel van de tweede bijeenkomst, waarin het totale strategisch beleid van de corporatie en de rol van de commissarissen integraal en diepgaand onder de loep werd genomen. Zonder aanwezigheid, maar wel met input van de bestuurder, heeft de raad haar functioneren als raad in de afgelopen periode besproken. Ook is aan de orde geweest hoe een goede, op de governance code toegesneden, cyclus van (zelf-)evaluatie van de raad als geheel en de afzonderlijke leden vorm zou moeten krijgen. De remuneratiecommissie heeft dit als opdracht voor 2009 meegenomen.

4.5.2. Visitatie Er is in 2008 een previsitatiescan uitgevoerd. De bevindingen worden gebruikt om waar nodig verbeteringen in de organisatie aan te brengen. In 2010 zal de officiële visitatie plaatsvinden.

4.5.3 Ontwikkelingen in de branche De RvC blijft op de hoogte van de ontwikkelingen in de branche door de informatieverstrekking van de bestuurder, door het volgen van congressen en door het lidmaatschap van de vereniging Toezichthouders Woningcorporaties. Ook door de CFV-rapportages, Aedes-documentatie, VROM-informatie en VTW-informatie, volgt de RvC de ontwikkelingen in de branche nauwlettend.

4.5.4 Governance Code De Raad van Commissarissen en het bestuur onderschrijven de Governance Code en de AedesCode: hierna ‘de Code’. Alle principes en ‘best practice’ bepalingen uit de Code worden door de Raad van Commissarissen en de directieraad van Domijn onderschreven. Op • • • •

dit moment zijn er geen afwijkingen van de Governance Code. De volgende zaken zijn uitgewerkt: De beslissingsbevoegdheden zijn statutair geregeld. In het volkshuisvestingsjaarverslag worden diverse zaken transparant gemaakt conform de Code. Conform de code zijn de reglementen, jaarverslagen en andere documenten beschikbaar op internet. Diverse reglementen zijn aanwezig.

4.6

Verantwoording aan belanghouders

Eén van de doelen zoals genoemd in het strategisch plan 2009-2012 betreft het structureel invulling geven aan het overleg met de stakeholders van Domijn. In 2008 is hiervoor beleid ontwikkeld dat in 2009 verder vorm krijgt. Voor wat betreft de contacten van de bestuurder en de organisatie met belanghouders wordt verwezen naar hoofdstuk 9. In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de horizontale verantwoording en de horizontale dialoog, maar ook op de wijze waarop deze dialoog wordt gewaarborgd. In 2009 zal door de Raad van Commissarissen een bijeenkomst voor stakeholders worden belegd.

4.7

Integriteit

Voor Domijn is een gedragscode en een regeling voor nevenwerkzaamheden actief. De gedragscode omvat tevens een klokkenluidersregeling. De onafhankelijkheid van de leden van de RvC is gewaarborgd conform de gedragscode van Domijn. Er heeft in 2008 geen transactie plaatsgevonden waarbij tegenstrijdige belangen van het bestuur en/of RvC hebben gespeeld, die van materiële betekenis waren voor de corporatie en de leden van het bestuur en/of commissarissen.

20 / 172

4.8

Verantwoording beleid rondom de bestuurdersbeloning

Onderstaand staan de kaders in hoofdlijnen beschreven, die hebben geleid tot een verantwoorde salarisindeling van de bestuurder van Domijn. Conform de Code is de bestuurder (de heer Salverda) door de Raad van Commissarissen benoemd voor een periode van vier jaar. Aan het eind van iedere ‘ambtstermijn’ beoordeelt de RvC of het gerechtvaardigd is, deze periode met nogmaals vier jaar te verlengen. Los van de benoeming tot bestuurder heeft de heer J. Salverda een arbeidscontract voor onbepaalde tijd bij Domijn. De salarisindeling van de bestuurder was gebaseerd op het advies van de Commissie Izeboud. Er wordt uitgegaan van 90% TVI (Totaal Vast Inkomen) en 10% variabel inkomen. Bij excellent functioneren, geldt een maximaal percentage van 15% van het TVI. In 2008 heeft de bestuurder in overleg met de RvC besloten af te wijken van de Izeboudregeling: met ingang van 1-1-2009 wordt afgestapt van het variabele deel (90%-10%), in plaats daarvan ontvangt de bestuurder 100% vast salaris. Dit betekent niet dat er geen beoordeling plaatsvindt, hieraan is echter alleen de loonsverhoging gekoppeld, geen bonus dan wel variabele beloning. Het bruto maandsalaris (vast inkomen exclusief vakantiegeld) van de bestuurder wordt conform bovengenoemde systematiek vastgesteld op € 10.896,- (functiegroep G). De prestatieindicatoren voor het variabele deel van het inkomen zijn begin 2008 door de Raad van Commissarissen van Domijn vastgesteld. Naast deze ingrediënten voor de salarisinschaling (primaire arbeidsvoorwaarden) zijn de volgende secundaire arbeidsvoorwaarden van toepassing voor de heer Salverda. De bestuurder kan beschikken over een auto ter waarde van € 45.000,- exclusief BTW. De CAO is niet op de bestuurder van toepassing. Doorgroei in schaal G van de commissie Izeboud is mogelijk indien de heer Salverda zich verder ontwikkelt en indien de organisatie zich ontwikkelt tot een organisatie die een waardevolle betekenis heeft in de (Twentse) samenleving. Elk jaar worden de doelstellingen die hieromtrent zijn vastgesteld geëvalueerd en op basis van deze evaluatie wordt besloten of er wel of geen periodieke verhoging wordt toegekend. Er zijn geen afspraken gemaakt over eventuele vervroegde uittreding. Evenmin zijn er afspraken gemaakt over een beëindigingregeling. De opzegtermijn is conform de CAO woondiensten. De financiële consequenties van het bovenstaande zijn in onderstaande tabel weergegeven: Naam

Functie

Totaal vast inkomen

Variabel inkomen

Pensioenkosten

Werkgeverslasten

Uitkering bij beëindiging dienstverband

Totaal

J. Salverda

Bestuurder

€ 155.878

€ 11.810

€ 47.524

€ 8.610

n.v.t.

€ 223.822

Het variabele inkomen bestaat uit een eindejaarsuitkering (€ 1.285,-) en de bijtelling van de ter beschikking gestelde auto (€ 10.525,-). De totale pensioenkosten bestaan uit een werkgeversdeel (€ 35.775) en een werknemersdeel (€ 11.749). Met betrekking tot de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens (WOPT) is het volgende opgegeven: Naam

Functie

Belastbaar inkomen

Pensioenkosten

Totaal

J. Salverda

Bestuurder

€ 155.396

€ 47.524

€ 202.920

Het belastbaar inkomen is als volgt bepaald: Naam

Functie

Totaal vast inkomen

Variabel inkomen

Vergoedingen en inhoudingen

Totaal belastbaar inkomen

J. Salverda

Bestuurder

€ 155.878

€ 11.810

€ -12.292

€ 155.396

21 / 172

4.9

Verantwoording beleid rondom commissarissen honorering

In onderstaande tabel worden de vergoedingen aan de Raad van Commissarissen gepresenteerd. Tabel 2 Overzicht vergoedingen Raad van Commissarissen 2008 Commissaris

Honorering (incl. onkosten)

A. Peters (vz)

€12.000

J. Dercksen

€ 9.000

J. Niemans

€ 9.000

E. Reinders

€ 9.000

G. Johanns

€ 9.000

B. Kreuwel

€ 9.000

W. Dellepoort

€ 9.000

Onkosten RvC

€ 8.670

Totaal

€ 74.670

De Raad van Commissarissen Enschede, 29 juni 2009

De heer A. Peters, voorzitter

22 / 172

5.

Verhuur van woningen

Domijn is met vestigingen in Losser, Haaksbergen en Enschede een grote speler op de Twentse woningmarkt. Het totale bezit is ruim 15.000 verhuureenheden. Dit hoofdstuk behandelt diverse aspecten van de verhuur en daarmee de huisvesting van de primaire doelgroep.

5.1

Huisvesting primaire doelgroep

Domijn streeft ernaar het woningaanbod en de vraag met elkaar in overeenstemming te brengen. Keuzevrijheid voor de klant staat hierbij centraal. De belangrijkste taak van een woningcorporatie is de huisvesting van de primaire doelgroep: de mensen die om verschillende redenen niet zelf in hun woonbehoefte kunnen voorzien. De vestigingen verhuurden in 2008 meer woningen dan in 2007.

5.2

Huidige verhuursystematiek

In 2008 zijn er nog twee verschillende aanbodmodellen. De vestigingen Losser en Haaksbergen hanteren een toewijzing op inschrijfduur. De vestiging in Enschede past het aanbodmodel door middel van loting toe. Het is de verwachting dat in de loop van 2009 Domijn in zijn geheel overgaat tot het aanbodmodel via loting. Domijn overlegt hierover met de huurdersorganisaties.

5.3 Verhuringen & Woningzoekenden Deze paragraaf geeft per vestiging het aantal woningzoekenden en het aantal verhuringen weer. Deze cijfers worden vergelijken met de cijfers van 2007.

5.3.1 Losser Tabel 4 Verhuringen woningen Losser Jaar

Aantal woningen

Aantal verhuringen

2007

1.920

231

2008

1.976

247

Tabel 5 Gemiddelde reacties Losser Jaar

Woningzoekenden

Reguliere verhuringen

Reacties

2007

2.494

181

1.364

7,5

2008

2.656

219

2.628

12,0

Reactiegraad

5.3.2 Haaksbergen In Haaksbergen zijn 138 woningen aan een nieuwe huurder verhuurd. Naast woningen verhuurt Haaksbergen 57 overige objecten, waaronder garages, parkeerplaatsen en twee kleinschalig beschermde woonvormen, die onderdak biedt aan 40 psychogeriatrische ouderen. Tabel 6 Verhuringen woningen Haaksbergen Jaar

Aantal woningen

Aantal verhuringen

2007

2.319

228

2008

2.341*

138

* Van de 2.341 woningen zijn er 24 niet in eigendom, maar in beheer van Haaksbergen. In tegenstelling tot de ontwikkeling in Losser zijn er in Haaksbergen wel meer reacties ontvangen, al is het verschil met 2007 minimaal. Van de in totaal 138 verhuringen zijn er 110 aangeboden via reguliere woonruimteverdeling.

23 / 172

Tabel 7 Gemiddelde reacties Haaksbergen Jaar

Woningzoekenden


Reacties

Reactiegraad

2007

4.421

190

2.159

11,4

2008

4.865

110

2.368

21,5

5.3.3 Enschede In Enschede zijn er meer verhuringen geweest dan in 2007. Dit wordt veroorzaakt door het grote aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen (o.a. Cascade, Zonstraat, Zuiderhagen). Tabel 8 Verhuringen woningen Enschede Jaar

Aantal woningen

Aantal verhuringen

2007

10.896

1.404

2008

11.079

1.733

De overige objecten, waaronder garages, bergingen, woonzorgeenheden en bedrijfspanden zijn niet in tabel 9 opgenomen. Tabel 9 Gemiddelde reacties Enschede Jaar

Woningzoekenden


2007

7.111

1.404

10.359

7,4

2008

8.000

1.412

177.878

126,0

Reacties

Reactiegraad

5.3.4 Aanhangsel E In bijlagen 2a t/m 2c zijn de overzichten Aanhangsel E voor respectievelijk de vestigingen Losser, Haaksbergen en Enschede te vinden. In dit aanhangsel zijn de toewijzingen over 2008 ingedeeld naar gezinsgrootte, leeftijd, inkomen en huurklasse.

5.4

Bijzondere aandachtsgroepen

Buiten de reguliere verhuur om besteden de vestigingen extra aandacht aan bijzondere aandachtsgroepen.

5.4.1 Losser en Haaksbergen De vestigingen in Losser en Haaksbergen lijken qua omvang en qua werkwijze het meeste op elkaar, vandaar dat zij in deze paragraaf zijn samengevoegd voor wat betreft de bijzondere aandachtsgroepen. Urgenten De vestigingen Losser en Haaksbergen hebben een aantal situaties benoemd, waarin woningzoekenden gebruik kunnen maken van urgentie. In dat geval zijn er specifieke woningen beschikbaar. De urgentiecriteria verschillen per vestiging. Of iemand in Losser voor urgentie in aanmerking komt, wordt bepaald door de woonconsulenten en/of door de zorginstellingen Zorggroep St. Maarten en/of Carint. In Haaksbergen wordt de urgentie bepaald door de Stichting Maatschappelijke Dienstverlening en/of Livio. Bij beide vestigingen worden de woningen rechtstreeks toegewezen aan de urgent woningzoekende en gaat dit buiten de reguliere toewijzingsprocedure om. De toewijzing wordt achteraf verantwoord in het huis-aan-huisblad en op de website van Domijn. Daarnaast biedt Domijn in zowel Haaksbergen als Losser huisvesting aan mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap. In tabel 10 zijn de urgentiegevallen voor Losser en Haaksbergen weergegeven. Tabel 10 Aantal urgenties 2008 in Losser & Haaksbergen Bijzondere doelgroepen

Aantal gehuisvest Losser

Haaksbergen

Medische urgenten

12

0

Sociale urgenten

14

11

Sloopurgentie

0

10

Statushouders

2

3

Generaal-pardonners

0

4

24 / 172

5.4.2 Enschede Domijn Enschede schenkt aan bijzondere doelgroepen veel aandacht. In onderling overleg met de collegacorporaties zijn er met deze partijen afspraken gemaakt over het aanbieden van woonruimten, aantallen en de wijze van begeleiding. Gehandicapten Enschede heeft in 2006 samen met andere de Enschedese woningcorporaties een afspraak gemaakt met de gemeente Enschede over woningtoewijzing bij inwoners met een medische indicatie. De afspraak houdt in dat deze mensen, door tussenkomst van de gemeente, worden geplaatst in woningen die hiervoor zijn aangewezen. Deze woningen zijn aangepast aan de handicap van deze klanten, zodat zelfstandig wonen mogelijk blijft en/of wordt verlicht. Enschede heeft 297 woningen gelabeld voor toewijzing bij medische indicatie. Urgenten Tussen de gemeente Enschede en Domijn Enschede zijn afspraken gemaakt over de criteria die gelden om als urgent geval in aanmerking te kunnen komen. Op basis van deze regelgeving heeft Enschede in 2008 als volgt toegewezen. Het gaat hier om aanvragen die door de woningzoekenden zelf zijn ingediend. Tabel 11 Aantal urgenties 2008 in Enschede Aantal urgenties

Toewijzing urgentie aanvragen

In % t.o.v. alle aanvragen

Afwijzing urgentie aanvragen

In % t.o.v. alle aanvragen

60

5

8%

55

92%

Voorrang Naast urgentie kent Enschede de voorrangsregeling. Mensen krijgen voorrang toegewezen van Domijn als zij vanwege herstructurering hun woning moeten verlaten, er ernstige sociale problematiek is, de betreffende woning verkocht, of op basis van convenanten die met partners (LIVIO, Tactus e.d.) zijn afgesloten. Enschede heeft in 2008 de voorrangsregeling als volgt toegepast: • Verplaatsing huurders vanwege sociale problematiek: in 2008 zijn in dit kader zeven woningen toegewezen. • Toewijzing voortvloeiend uit herstructurering: in 2008 zijn op basis hiervan 33 woningen met voorrang toegewezen. • Huurders die in een woning wonen die door Enschede als verkoopwoning is aangewezen, kunnen met voorrang verhuizen. Bij verhuizing komt deze woning vrij voor verkoop. In 2008 zijn door deze voorrangregel drie woningen vrij gekomen voor de kopersmarkt. • Toewijzing voortvloeiend uit afgesloten convenanten: Enschede heeft met een aantal maatschappelijke instanties convenanten afgesloten om met voorrang, onder voorwaarden over aantallen en begeleiding op zowel sociaal als financieel gebied, via de urgentieregeling woningen toe te wijzen. In 2008 zijn in dit kader 19 woningen toegewezen. Generaal Pardon Samen met collega-corporaties De Woonplaats en Ons Huis is in Enschede een voor Nederland unieke samenwerking afgerond om de generaal-pardonners te huisvesten. Dit betreft de door het kabinet aangewezen groep asielzoekers, die onder voorwaarden een definitieve verblijfsvergunning krijgen. Vanuit een gezamenlijk loket werden de ex-asielzoekers geholpen aan huisvesting. Via het zogenaamde loods (een persoonlijke begeleiding vanuit de gemeente Enschede) is deze groep geholpen om te integreren in de Enschedese gemeenschap. Project instroom nieuwkomers Samen de collega-corporaties en de gemeente Enschede is voor de periode van een jaar een project gestart om instromers van buiten Enschede, afhankelijk van een uitkering via het Werkplein, verplicht aan een inburgeringtraject te laten deelnemen. Zo wordt de kans op een reguliere baan voor deze groep mensen vergroot. Zonder deelname aan het inburgeringtraject wordt er geen uitkering verstrekt en dus ook geen huisvesting.

25 / 172

Protocol Woonoverlast Om de problematiek met betrekking tot de woonoverlast in Enschede beheersbaar te maken, is samen met politie, justitie, gemeente Enschede, Woningstichting de Woonplaats en Woningstichting Ons huis in 2005 ‘het protocol woonoverlast’ getekend. Door meer en beter met elkaar samen te werken ontstaat er een breed netwerk om de problematiek van woonoverlast in te kaderen. Tijdens de ontwikkeling van het protocol kwamen partijen tot de conclusie dat het realiseren van een bijzondere woonvoorziening (Skeefhoes) in Enschede noodzakelijk is. Deze voorzieningen zijn bedoeld voor een bijzonder kleine groep probleemveroorzakers, die niet te handhaven zijn in een normale woonsituatie. Bij deze groep heeft elke vorm van bemiddeling, hulpverlening, het stellen van sancties en eventuele herhuisvesting vooralsnog geen of onvoldoende resultaat opgeleverd. In 2006 zijn de locaties aangewezen. De feitelijke invulling van het Skeefhoes loopt achter bij de verwachtingen. In 2008 heeft Domijn een Skeefhoes in beheer genomen. Seniorenlabel Senioren worden in Enschede ook als een specifieke doelgroep aangemerkt. In totaal heeft Domijn Enschede 1.484 woningen gelabeld voor senioren. Bij loting geldt dat deze woningen alleen worden toegewezen aan kandidaten van 50 jaar of ouder.

5.5 Huurachterstanden In onderstaande tabel zijn de huurachterstanden per vestiging, peildatum 31 december 2008, weergegeven, aangevuld met het aantal klanten met huurachterstand. Tabel 12 Huurachterstand op 31 december 2008 Vestiging

Huurachterstand in €

Huurachterstand in % bruto jaarhuur

Aantal klanten huurachterstand 129

Losser

€ 63.706,-

0,66%

Haaksbergen

€ 69.410,-

0,52%

142

Enschede

€ 1.834.884,-

2,54%

1.989

5.6 Aanzeggingen & Ontruimingen Helaas heeft Domijn in 2008 ontruimingen niet kunnen voorkomen. In tabel 13 is af te lezen hoeveel aanzeggingen er zijn uitgegaan en tot hoeveel ontruimingen dit heeft geleid. Alle ontruimingen zijn het gevolg van huurachterstand. Tabel 13 Aanzeggingen & Ontruimingen in 2008 Vestiging

Aantal aanzeggingen

Totaal aantal ontruimingen

Ontruimingen i.v.m. huurachterstand 2

Losser

23

2

Haaksbergen

18

0

0

Enschede

221

69

69

Voorkomen ontruiming Klanten die een ontruimingsaanzegging van Domijn hebben ontvangen, worden na de brief gebeld en ontvangen een uitnodiging voor een gesprek bij Domijn. In Losser is het aantal ontruimingen met 25% gedaald ten opzichte van 2007. In Haaksbergen is er sprake van geen enkele ontruiming. Bij beide vestigingen moet worden vermeld dat het absolute aantal ontruimingen laag is, waardoor het effect van één ontruiming extra of minder veel effect heeft op dit percentage. In Enschede heeft de preventieve aanpak geleid tot 8% minder ontruimingen in 2008 dan in 2007. Het incassobeleid is door Domijn geëvalueerd en bijgesteld. Alle vestigingen voeren nu dit beleid. Over het jaar 2008 is het gemiddelde oplossingspercentage van Domijn over alle vestigingen uitgekomen op 75,6%. Oplossingen bestonden uit: • Verwijzing naar de Stadsbank; • Zelf leeghalen van de woning (kostenbesparing); • Betaling van de vordering. Ook heeft Domijn Enschede in 2008 weer gebruik gemaakt van de diensten van het Meldpunt Huurschulden. Alle uitkeringsgerechtigden met een huurachterstand van maximaal twee maanden (klanten) krijgen een verwijzing

26 / 172

naar dit meldpunt. Samen met het Meldpunt wordt gezocht naar een oplossing voor de achterstand. Het slagingspercentage in 2007 bedroeg 55%.

5.7 Huuropzeggingen Het aantal huuropzeggingen in 2008 is lager dan in 2007. Tabel 14 geeft de aantallen per vestiging weer, voorzien van de mutatiegraad. Tabel 14 Aantal huuropzeggingen 2008 Vestiging

Aantal opzeggingen 2007

Aantal opzeggingen 2008

Mutatiegraad 2008 9,5%

Losser

197

185

Haaksbergen

213

181

7,8%

Enschede

1.400

1.412

12,7%

In Enschede is de mutatiegraad de afgelopen twee jaar constant. De mutatiegraad in Losser en Haaksbergen is lager dan het voorgaande jaar. Dit is enigszins te verklaren doordat in 2008 in beide gemeenten geen nieuwbouw is opgeleverd.

5.8 Huurtoeslag Domijn verzorgt nog steeds de huurtoeslag van een groot aantal klanten. Het aantal klanten dat hiervan gebruik maakt is: • 571 in Losser; • 555 in Haaksbergen en; • 3.187 in Enschede. Het totale aantal klanten dat daadwerkelijk huurtoeslag ontvangt is echter niet inzichtelijk. Klanten kunnen hun huurtoeslag op hun eigen rekening ontvangen, dan wel via de Stadsbank Oost Nederland.

5.9 Huurprijsbeleid Het huurprijsbeleid 2008 is in het eerste kwartaal van 2008 vastgesteld, om tijdig de jaarlijkse huurverhoging uit te kunnen voeren. In 2008 verhoogde Domijn de huur van haar woningen per 1 juli 2008 met maximaal 1,6%. Huurders van woningen die binnen drie jaar worden gesloopt, kregen geen huurverhoging. Tabel 15 geeft de werkelijke huurstijging per 1 juli 2008 weer (woningen en Bedrijfsmatig Onroerend Goed). Tabel 15 Werkelijke huurstijging per 1 juli 2008 Huursom per maand

Losser

Haaksbergen

Enschede

Per 30 juni 2008

€788.092,-

€927.291,-

€ 4.271.898,-

Per 1 juli 2008

€803.341,-

€941.247,-

€ 4.339.338,-

Procentuele stijging

1,93%

1,51%

1,57%

Er zijn geen bezwaren ingediend tegen de jaarlijkse huurverhoging.

27 / 172

5.10 Huurderving Domijn probeert huurderving zoveel mogelijk te beperken. Maar niet in alle gevallen kan leegstand worden voorkomen. Bijvoorbeeld bij herstructurering, sloop of verkoop. In 2008 ziet de totale huurderving door leegstand er als volgt uit: • Losser: € 214.310,-; • Haaksbergen: € 158.713,-; • Enschede: € 1.866.358,-. Van deze huurderving is € 79.619,-- verantwoord onder het verkoopresultaat bestaand bezit. Domijn wil graag dat haar woningen aansluiten bij de wensen van de nieuwe huurder en dat een woning schoon, heel en veilig wordt aangeboden. Dat kost vaak tijd, waardoor een woning tijdelijk niet verhuurbaar is. In 2008 heeft dit tot de volgende frictieleegstand geleid: Tabel 16 Frictieleegstand in 2008 Vestiging

Dagen leegstand

Huurderving Algemeen € 31.706,-

Losser

2.140

Haaksbergen

1.139

€ 15.736,-

Enschede

49.078

€ 298.215,-

5.11 Verkoop van woningen Domijn is actief met het verkopen van woningen, zowel binnen de bestaande bouw als bij nieuwbouw. Binnen de bestaande bouw labelt Domijn een deel van haar huurwoningen voor verkoop aan de zittende huurder. Als deze geen interesse heeft om de woning te kopen, wordt de woning bij mutatie op de vrije markt aangeboden. In 2008 zijn er voor het eerst ook appartementencomplexen van Domijn te koop gezet. De woning wordt door een externe, gecertificeerd taxateur getaxeerd. Het resultaat van de verkopen in 2008 is dat Domijn 79 woningen (incl. 22 koopgarant) uit de bestaande voorraad heeft verkocht (Losser 5, Enschede 59 , Haaksbergen 15) en 31 nieuwbouwwoningen heeft verkocht (Losser 13, Enschede 14, Haaksbergen 4). De gerealiseerde opbrengst is onder andere ingezet voor de realisatie van maatschappelijke doelen in de woonomgeving en op het gebied van leefbaarheid. VVE (Vereniging van Eigenaren) Het aantal VVE’s binnen Domijn is in 2008 gestegen tot 55 totaal(6 in Haaksbergen, 1 De Lutte, 48 Enschede). Gezien het steeds stijgende aantal VVE’s, is er eind 2008 een VVE-coördinator aangesteld. Hij zal 1 januari 2009 zijn werkzaamheden starten en hij heeft als taak beleid, processen en procedures rondom de VVE’s te formuleren voor Domijn.

5.12 Te Woon De vestigingen van Domijn zijn het concept ‘Te Woon’ gaan aanbieden. Dit ontstond vanuit de visie om de klant zoveel mogelijk keuzevrijheid te bieden en het eigen woningbezit onder starters en mensen met een laag inkomen te stimuleren. Eerder zijn de strategische uitgangspunten van dit concept uitgewerkt en zijn er een aantal pilots gehouden. In 2008 is door de directie van Domijn besloten om het Te Woon 500-plan voorlopig op heroverweging te zetten. Voortvloeiend uit de besluitvorming in 2007 is wel nog het project Julianastraat/Spanbeddestraat in Haaksbergen uitgerold als Te Woonproject. Dit Te Woonproject omvat voor Domijn op dit moment vier huur- en koopvormen, waarbij de klant mag kiezen om de woning: • te kopen en/of; • onder ‘Koopgarant’ te kopen en/of; • te huren en/of; • voor een bepaalde periode ‘Huurvast’ te huren. De eerste Te Woon pilot is geëvalueerd. De conclusie was dat Huurvast nog een keer in een herziene vorm aangeboden gaat worden. Deze nieuwe vorm (vijf jaar vast met een bonusuitkering aan het einde van de periode) zal in Haaksbergen aangeboden worden. Bij ‘Koopgarant’ geldt dat woningen met hoge kortingen worden verkocht en dat de corporatie de woning van de eigenaar terugkoopt, zodra deze wil verhuizen. Hiervoor gelden specifieke voorwaarden. Om woningen onder

28 / 172

‘Koopgarant’ te kunnen verkopen, dienen het Ministerie van VROM en de Stichting Koopgarant toestemming te geven.

5.13 BOG (Bedrijfsmatig Onroerend Goed) Eind 2008 is de verhuur van het BOG ondergebracht bij de afdeling Makelaardij van Domijn. Als eerste is er een inventarisatie gemaakt van het totale BOG-bezit van Domijn. Haaksbergen bezit vier panden, waaronder twee verzamelgebouwen. In Hengelo bezit Domijn vier panden (kantoren, winkel en horeca). In Enschede zijn, 71 panden waaronder kantoren, gezondheidscentra, winkels. En in Losser acht panden, waaronder winkels en kantoren. De verhuur wordt, vanwege de specifieke kennis, op dit moment veelal uitbesteed aan bedrijfsmakelaars. Het is de bedoeling om de kennis op de afdeling Makelaardij in dit vakgebied verder uit te breiden, waardoor op termijn de keuze mogelijk wordt om de verhuur deels zelf te doen.

5.14 Verhuur luxe segment (secundaire doelgroep) De afdeling Makelaardij heeft in 2008 ca. 123 woningen verhuurd, in zowel de bestaande voorraad als de nieuwbouwvoorraad. De registratie is pas bijgehouden nadat de afdeling is gecentraliseerd, in maart 2008. Het aanbieden van deze woningen verloopt volgens dezelfde systematiek als de verkoopwoningen. Dit betekent presentatie op internet, bezichtiging, screening en huurcontract.

29 / 172

6. Kwaliteit en samenstelling van de vastgoedportefeuille In dit hoofdstuk worden de diverse vastgoedgerelateerde activiteiten van Domijn beschreven. Hierbij maken we onderscheid in portfoliomanagement, strategisch beleid, de werkzaamheden van het Onderhoudservicebedrijf, Bedrijfsbureau en de sector Ontwikkeling van Domijn.

6.1

Portfoliomanagement

Portfoliomanagement is het continu ‘sturen’ van de vastgoedportefeuille op volkshuisvestelijke functies, rendementsmogelijkheden en waardeontwikkeling. Keuzes hierin hebben betrekking op de vastgoedportefeuille van Domijn, de kwaliteit en de samenstelling hiervan voor de lange termijn. Het product van portfoliomanagement is een steeds actualiserend strategisch vastgoedplan. Hierin worden opgaven en maatregelen geformuleerd die bijdragen aan: • een kwalitatief duurzame, maatschappelijk verantwoorde vastgoedportefeuille; • een duurzame, financieel verantwoorde balans tussen inkomsten enerzijds (uit exploitatie en verkoop) en investeringen anderzijds (nieuwbouw). Met een dergelijk plan geeft Domijn richting aan de beheeropgave en de transformatieopgave. Sinds de fusie van Domijn is in 2007 gestart met het opzetten van Strategisch Vastgoedbeleid (SVB). Dit heeft geleid tot cijfermatig overzicht en SWOT-analyses van de bestaande vastgoedportefeuille. In de tweede helft van 2008 is geïnvesteerd in het verder onderbrengen van dit SVB in de integrale procesbenadering van portfoliomanagement. Hierbij zijn diverse bedrijfsonderdelen betrokken. Domijn heeft de koers voor het optuigen van deze manier van werken in september 2008 vastgesteld. In het verlengde van deze koers staat 2009 in het teken van acties die betrekking hebben op: • een eerste doorkijk (inventarisatie) van de vastgoedportefeuille van Domijn, inclusief de effecten van lopende acties en de (mogelijke) invloed van ontwikkelingen in de markt; • het formuleren van concrete Strategische Kaders, bedrijfsambities en doelstellingen als beleidsprogramma van Domijn (kwaliteit, milieu, Aedex, etc.); • inzicht, overzicht en controle over het bestaande bezit (Beheeropgave); • de Investeringsselectie: een objectieve, verantwoorde selectie van projectinitiatieven die leiden tot transformatie van de bestaande vastgoedportefeuille (Transformatieopgave). Deze acties lopen vooruit op een steeds actualiserend Strategisch Vastgoedplan en duidelijke investeringsopgaven uit gebiedsvisies/ marktstrategieën.

6.2

Vastgoed

In 2008 heeft Domijn de organisatie van de ontwikkeling van het vastgoed veranderd. Besloten is om gebiedsgericht te gaan werken. Daartoe is een team Gebiedsontwikkeling in het leven geroepen. Dit team is verantwoordelijk voor onder meer de acquisitie van het vastgoed en de gebiesd- en projectontwikkeling. Er zijn drie gebiedsontwikkelaars benoemd. Zij zijn vanuit Domijn in de rol als opdrachtgever van A tot Z verantwoordelijk voor de ontwikkeling van nieuw vastgoed en het projectmatig uitvoeren van onderhoud. Het betreft een integrale gebiedsontwikkeling, waarin niet alleen de fysieke, maar ook de sociale en economische aspecten aandacht krijgen. De voorbereiding tot en met het voorlopig ontwerp wordt in principe binnen Domijn zelf gedaan. De uitwerking van het definitief ontwerp en de realisatie wordt door het vastgoedbedrijf WGT verzorgd. Deze paragraaf beschrijft het gehanteerde vastgoedbeleid voor nieuwbouw, herstructurering, onderhoud en sloop. Projectoverzichten en geboekte resultaten zijn in de bijlagen opgenomen. In de tekst wordt naar de juiste bijlage verwezen.

6.2.1 Vastgoedbeleid Domijn streeft bij nieuwbouw, maar ook bij herstructurering, naar een gebiedsgerichte ontwikkeling van haar vastgoed. De ontwikkeling van vastgoed wordt afgestemd op het strategisch beleid van Domijn. Dit beleid ligt ondermeer vast in het strategisch plan. Ook nieuwe acquisities worden getoetst aan het strategisch beleid. In ontwikkeling zijn de gebiedsvisies, het financieel beleid en het strategisch voorraadbeleid. Bij het ontwikkelen van vastgoed zijn de volgende speerpunten van belang: • sociaal economische aspecten van de wijk; • duurzaamheid; • flexibiliteit en kwaliteit van de woningen; • kwaliteit van de bouw;

30 / 172

• • • •

diversiteit van de totale woningportefeuille; woonomgeving en leefbaarheid; veiligheid; wensen van de klant (huurders en kopers).

De diverse projecten worden gebiedsgericht ontwikkeld. Domijn stelt hiertoe gebiedsteams samen. Om de kwaliteit van de projecten te borgen hebben we in 2008 een kwaliteitsgroep ingesteld.

6.2.2 Activiteiten In 2008 zijn veel projecten voorbereid en gerealiseerd. In bijlage 5 worden de diverse projecten weergegeven. Hierbij is het volgende onderscheid aangebracht: • Bijlage 5a: in 2008 opgeleverde projecten. • Bijlage 5b: projecten in uitvoering in 2008. Hier gaat het om nieuwbouw-, herstructurerings- en groot onderhoudsprojecten die eind 2008 nog in uitvoering waren. De projecten zijn per vestiging op een rij gezet, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de projectkenmerken en de verwachte opleverdatum. • Bijlage 5c: In 2007 waren diverse projecten in ontwikkeling, waarvan een aantal in opdracht van één van de vestigingen en een aantal in gezamenlijkheid. Een overzicht van de projecten is te vinden in bijlage 5c, waarbij de invulling van het project zo concreet mogelijk is weergegeven. • Bijlage 5d: aankopen die Domijn in 2008 heeft gedaan. • Bijlage 5e: sloop van woningen. Domijn heeft in 2008 in totaal (huur en koop) 420 woningen opgeleverd met gemiddelde stichtingskosten van € 180.000,--. Hiervan zijn 4 projecten opgeleverd, waarbij de stichtingskosten boven de grens van € 200.000,-komen. Het betreft de volgende projecten: • Elfterborgh: er zijn 3 penthouses vanuit de koop tijdelijk overgeheveld naar de huur door marktomstandigheden. De gemiddelde stichtingskosten per woning bedraagt € 375.000,--. • Boddenkampsingel: betreft een uitbreiding van een bestaand complex. Er zijn 3 sociale huurappartementen en 1 commerciële ruimte gebouwd. Door hoge bouwkosten komt dit project boven de grens. Gemiddelde kosten: € 218.000,--. • Boulevard: betreft luxe appartementen met gemiddelde stichtingskosten van € 273.000,--. Het rendement op dit complex wordt ingezet voor de sociale doelgroep. • Roombeek: betreft een combiproject (huur/koop), waarbij de stichtingskosten van het koopgedeelte op € 204.000,-- uitkomt. De gemiddelde stichtingskosten van het huurdeel komt uit op € 174.000,--.

6.3

Niet planmatig onderhoud (Onderhoud Servicebedrijf)

Het Onderhoud Servicebedrijf (OSB) van Domijn is verantwoordelijk voor het niet-planmatig onderhoud en werkt daarnaast in opdracht van het vastgoedbedrijf. In deze paragraaf worden de activiteiten van het OSB in 2008 beschreven, onderverdeeld naar operationele en non-operationele activiteiten.

6.3.1 Operationeel Doorlooptijd orders Voor 2008 had het OSB zich ten doel gesteld om 85% van de orders binnen de gestelde tijd af te handelen. Dit doel is precies behaald. Productieve uren Het OSB heeft zich ten doel gesteld om 1.430 productieve uren per fte te maken. In vergelijking met 2007 valt het ziekteverzuim lager uit en dit vertaalt zich direct in uren. Per fte zijn in 2008 gemiddeld 1.468 productieve uren gemaakt. In 2007 waren dit er 1.426. Woning APK De woning APK is in 2005 gestart. In het eerste kwartaal van 2008 heeft een evaluatie van het beleid ten aanzien van de APK plaatsgevonden en is het beleidsplan APK opgesteld, met daarin ondermeer de doelstellingen. In totaal zijn tot en met december 3.164 APK keuringen uitgevoerd, waarvan 894 in 2008. Werkzaamheden OSB De werkzaamheden van het OSB bestaan voor een groot deel uit klachten- en mutatieonderhoud. De omzet van het klachtenonderhoud bedroeg € 4.400.000,- (budget: € 3.476.000,-). De omzet van het mutatieonderhoud:

31 / 172

€ 4.833.000,- (budget: € 3.348.000,-). Het betreft hier de totalen van alle vestigingen van Domijn in 2008. De kostentoename is vooral toe te wijzen aan een toename van het aantal verzoeken. Deze toename komt voor een belangrijk deel door het toepassen van een integraal onderhoudsniveau op de vestigingen Haaksbergen en Losser. Werken voor het vastgoedbedrijf In 2008 is werk verricht voor het vastgoedbedrijf, met een omzet van € 1.275.660,- (excl. BTW). Het budget voor het hele jaar was gesteld op € 500.000,- en deze doelstelling is hiermee ruim gehaald.

6.3.2 Non-operationeel Enquêtes Het OSB voert klanttevredenheidsmetingen uit om inzicht te verkrijgen in de kwaliteit van de dienstverlening. In 2008 is voor het klachtenonderhoud een nieuwe methode van enquêteren opgezet. De totale resultaten zien er als volgt uit: • Klachtenonderhoud: 7,6 • Mutatieonderhoud: 7,5 • Projecten: 7,8. Deze resultaten geven een goed beeld van de uitgevoerde werkzaamheden en de tevredenheid van bewoners. Daarnaast heeft het OSB hiermee haar doelstelling (cijfer minimaal een 7) behaald. IiP In 2008 zijn de volgende opleidingen gevolgd. Collectieve opleidingen: • Nieuwkomers hebben twee workshops gehad over Domijncompetenties. • De planningsmedewerkers hebben een opleiding gevolgd over het geven van collegiale feedback in relatie tot de doelen van het OSB. • APK-keurmeesters hebben een opfriscursus gevolgd. • Een vijftal vaklieden hebben het aanhangerrijbewijs gehaald. • Leerevaluatie voor leermeesters. • Vakinhoudelijk kennis verhogen (Fundeon) • Installatietechniek • Elektrotechniek • Asbestherkenning • VCA-diploma. Individuele opleidingen: • twee coördinatoren hebben adviezen ontvangen van een indirecte coach; • MQM opleidingen (Prestatieovereenkomst, Auditeren); • Microsoft Officeopleidingen. MQM In 2007 is het certificaat behaald met een score van 76%. In 2008 is het OSB gevisiteerd en hierbij is een score behaald van 81%. De uitgangspunten van het MQM-certificaat zijn voor een groot deel gebaseerd op het INKmodel. Pharos In 2008 hebben een aantal nieuwe ontwikkelingen plaatsgevonden in Pharos of direct daarmee verbonden. Zo zijn de mogelijkheden van het melden van serviceverzoeken via internet onderzocht. Na een uitvoerig testtraject heeft het OSB nieuwe PDA’s aangeschaft die beter aansluiten bij onze werkzaamheden. Ook zijn initiatieven genomen die hebben geleid tot indikking van de hoeveelheid dekkingssoorten. Tevens is de onderhandenwerkpositie gereduceerd tot een acceptabel niveau. In het voorjaar heeft Databalk Service Release 3 opgeleverd. Hierin is een groot deel van de wensen verwerkt, die tijdens het implementatietraject in 2005 zijn opgesteld.

32 / 172

7. Leefbaarheid Op dit moment kent Domijn geen centraal leefbaarheidsbeleid voor de vestigingsplaatsen Enschede, Losser en Haaksbergen. Door een reorganisatie van de afdeling Wonen, wordt hiervoor in 2009 beleid geformuleerd.

7.1

Leefbaarheidsbeleid

Domijn beschouwt leefbaarheid als ‘de mate waarin de woonomgeving bijdraagt aan het welzijn van de bewoners’, met onderscheid in de fysieke, de sociale en de economische omgeving. Ondanks dat er geen gezamenlijk beleid is geformuleerd, zijn er wel grote overeenkomsten tussen de vestigingen. Het doel is dat de klant zich thuis voelt in de woning en woonomgeving. Het uitgangspunt ‘Samen met mensen werken aan Wonen’, is voor alle vestigingen belangrijk. Domijn richt zich daarom enerzijds op het in stand houden en verbeteren van de kwaliteit van de woningen en anderzijds op het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in buurten. Domijn zorgt ervoor dat buurten en wijken leefbaar zijn en blijven. Leefbaarheid vormt daarom een belangrijk deel van het dagelijks werk van de vestigingen van Domijn. Onder andere door in overleg te gaan met georganiseerde bewonersgroepen. Ook wordt nauw samengewerkt met gemeenten, politie, welzijnsorganisaties en diverse andere instellingen. Domijn vindt actieve betrokkenheid van bewoners erg belangrijk. Waar mogelijk (en relevant), is er overleg gevoerd met georganiseerde bewonersgroepen. Zo probeert Domijn de zelfwerkzaamheid van haar huurders te bevorderen.

7.2

Activiteiten

Dit jaar is de discussie over leefbaarheid en de daaraan gerelateerde activiteiten met de nieuwe fusieorganisatie opnieuw gevoerd. In 2008 zijn er diverse activiteiten op het gebied van leefbaarheid uitgevoerd. In de volgende paragrafen vindt u een overzicht van de uitgevoerde activiteiten. In bijlage 6 vindt u een uitgebreider overzicht van de activiteiten in het verslagjaar. In 2009 wordt het beleid op basis van de strategische visie verder geconcretiseerd.

7.2.1

Losser

Domijn Losser is in 2008 actief geweest in de bloemenbuurt in Losser. In twee straten is, in overleg met de gemeente, de toewijzing van woningen uit het reguliere systeem gehouden. Vrijgekomen woningen werden niet via de krant, maar door Domijn toegewezen aan nieuwe huurders. Hier is bewust voor gekozen om het leefklimaat in deze twee straten te verbeteren. Ook is er in de bloemenbuurt een bewonerscommissie gekomen en is door intense samenwerking met o.a. gemeente, politie en het welzijnswerk een beter leefklimaat ontstaan. De criminaliteitscijfers in deze buurt zijn met 65% gedaald t.o.v. het jaar 2007. In Overdinkel is een tuinopschoning geweest bij een duplexcomplex. Achtertuinen en paden zijn grondig aangepakt en er is achterpad verlichting gekomen. Dit project is samen met de bewoners uitgevoerd. Door de aanstelling van een huismeester is er meer controle op tuinonderhoud, zwerfvuil, etc. Dit brengt met zich mee dat er ook meer samenwerking met gemeente en politie is ontstaan. Er zijn twee nieuwe bewonerscommissies bijgekomen, waardoor de participatie met bewoners is vergroot. Losser heeft afspraken met onder andere de gemeente, politie, welzijnswerk, maatschappelijk werk en is vertegenwoordigd in de bestaande netwerkoverleggen. Op deze manier kan snel op hulpvragen worden gereageerd en kan waar nodig snel worden opgetreden. Tijdelijke huurcontracten en tweedekansbeleid worden in bijzondere gevallen in overleg uitgevoerd. De belangrijkste meldingen van overlast zijn geluidsoverlast en vervuiling.

7.2.2 Haaksbergen Ketenunit Zorg en Veiligheid Om in Haaksbergen te komen tot een effectieve en efficiënte zorgcoördinatie, heeft Domijn in 2008 een nieuwe structuur opgezet en zijn er nieuwe afspraken gemaakt. In deze nieuwe structuur zijn alle bestaande vangnetten samengevoegd tot één nieuwe "Ketenunit Zorg en Veiligheid". Deze nieuwe opzet is grotendeels te vergelijken met de al bestaande "Wijkzorgteams" van de gemeente Enschede. Het nieuwe convenant is ondertekend door 30 verschillende instellingen. Door deze nieuwe structuur hoopt Domijn een brede en integrale aanpak te creëren voor het terugdringen van overlast. Ter ondersteuning van deze nieuwe structuur is het afgelopen jaar ook de implementatie van het registratiesysteem VIS2 gestart. In 2009 is het systeem operationeel.

33 / 172

Overlast Domijn Haaksbergen hanteert een tweedekansbeleid in situaties, waarbij zij meent dat een uithuiszetting op basis van overlast of huurachterstand mogelijk kan worden voorkomen. Door de huurder al in een vroeg stadium onder de voorwaarde van goede afspraken een tweede kans te bieden, kan uitzetting mogelijk worden voorkomen. Hiervoor is een overeenkomst afgesloten met het RIBW-Twente. Deze organisatie geeft woonbegeleiding op maat. De kosten komen ten laste van Haaksbergen. In 2008 zijn er twee begeleidingsovereenkomsten afgesloten voor een periode van één jaar. Beide contracten eindigen in de zomer van 2009. Zodra de doelstelling vanuit de begeleidingsovereenkomst zijn behaald, zullen beide huurcontracten voor onbepaalde tijd worden voortgezet. In 2008 zijn er 33 sociale overlastmeldingen gedaan. Geen van deze overlastzaken heeft geleid tot ontbinding van de huurovereenkomst.

7.2.3 Enschede Sinds 2003 pakt Domijn Enschede leefbaarheid op binnen Domijn Wijk Centraal. Dit onderdeel van het huidige Enschede is verantwoordelijk voor de leefbaarheid in buurten en wijken in Enschede waar Domijn bezit heeft. Dit is vormgegeven door op zes plekken in Enschede een wijkpost op te zetten en deze te bemannen met een leesbaarheidsconsulent en een aantal wijkconsulenten. In 2009 zal deze werkwijze veranderen. Het efficiënter inrichten van het wijkbeheer zal leiden tot een andere manier van werken op het gebied van beheer. Naast het beleid is Domijn Enschede ook zichtbaar actief geweest op het gebied van leefbaarheid. Er zijn meerdere leefbaarheidsprojecten uitgevoerd, waaronder in de buurt Hogeland Noord, de torenflats in Boswinkel en de Reizigersbuurt in Glanerbrug. Maar ook ‘Sparen voor Geschenken’ over het hele bezit van Enschede is een voorbeeld. In bijlage 6 zijn alle leefbaarheidsprojecten van Domijn op een rij gezet.

7.3

Resultaten en conclusies

Ondanks dat er in het verslagjaar nog geen gezamenlijk leefbaarheidsbeleid was geformuleerd, zijn er binnen de gebieden van de verschillende vestigingen goede resultaten op dit vlak behaald. Zowel op fysieke leefbaarheid als sociale leefbaarheid zijn goede resultaten geboekt. Bewonersbetrokkenheid (onder andere door bewonerscommissies) speelt hierbij in de meeste gevallen een erg belangrijke rol en vormt vaak de sleutel tot succes van het project. In 2008 (en voorgaande jaren) is ook een belangrijke voorbereidende stap gezet voor het leefbaarheidsbeleid van de komende jaren.

34 / 172

8.

Wonen, welzijn & zorg

Wonen, welzijn en zorg (WWZ) is al jaren een vooraanstaand thema bij Domijn. Nu het beleid niet meer ontwikkeld wordt bij de Woongroep Twente maar bij de corporatie zelf krijgt het thema alleen nog maar meer aandacht. In dit hoofdstuk is omschreven hoe Domijn omgaat met dit beleidsveld. Naast het beleid van de corporatie geven we inzicht in de projecten op dit gebied en de geleverde resultaten.

8.1

Uitgangspunten

In het strategisch plan van Domijn zijn de volgende uitgangspunten terug te vinden over WWZ: • Domijn is een vastgoedorganisatie met een maatschappelijke opdracht. Deze maatschappelijke opdracht komt onder andere tot uiting in het realiseren van betaalbare woningen tegen een lager rendement, in dit geval specifiek voor die klanten die naast een woning, ook zorg nodig hebben. • Domijn werkt gebiedsgericht. Dat wil zeggen dat we de vraag in zijn territoriale samenhang bekijken. De vraag naar ‘zorgwoningen’ maar ook zorggerelateerd/maatschappelijk vastgoed maakt daarvan deel uit. • Domijn werkt klantgestuurd. Meer dan voorheen zullen we proberen te focussen op de vraag van de (individuele) klant. • Domijn wil mensen faciliteren om zo lang mogelijk zelfstandig te participeren in de samenleving. Dan gaat het over zelfredzaamheid en het zelf kunnen maken van keuzes. • Domijn zet in op partnership. Samen met organisaties op het gebied van zorg en welzijn willen we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid (blijven) oppakken. Daarbij geldt het schoenmaker-blijf-bij-je-leestprincipe: een ieder doet waar ie goed in is en samen realiseer je de gevraagde combinatie. Domijn richt zich daarbij op het vastgoed en vastgoedgerelateerde diensten. Om uitvoering te geven aan de ambities van het strategisch plan heeft Domijn sinds begin 2008 een beleidsadviseur aangesteld. Deze is in 2008 gestart met het opstellen van een beleidsplan Wonen, zorg en Welzijn, een project dat in 2009 zal worden voltooid. Het plan zal in ieder geval uitspraken doen over: • De ambities van Domijn op dit beleidsveld; • productontwikkeling / woonzorgconcepten; • stroomlijning van het interne proces (wie doet wat); • de functie van raamovereenkomsten met partners. In 2008 is een begin gemaakt met de afstemming tussen het op de locaties gevoerde beleid. Ook is er een taakverdeling gemaakt tussen wat op de locatie (locale verankering) en wat centraal gebeurt. Ook in 2008 waren er weer veelvuldig contacten met zorgen welzijnsinstellingen.

8.2

Activiteiten

De activiteiten van Domijn op het gebied van WWZ variëren qua aard. Het verschilt van investeringen in vastgoed tot investeringen in breedbanddiensten en welzijnsprojecten. Bij vastgoedgerelateerde WWZ-projecten maken we onderscheid tussen bestaande bouw en nieuwbouw. Bij al haar activiteiten probeert Domijn zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande voorzieningen. Om dit te kunnen, is samenwerken een ‘must’. Domijn zoekt bij de realisatie van haar doelen waar mogelijk de samenwerking op met partijen in het veld. Zo ook in 2008. In bijlage 7 hebben we alle samenwerkingen met betrekking tot het verslagjaar opgesomd en waar nodig toegelicht. Bestaande bouw: Opplussen Binnen de bestaande bouw kijken we naar de geschiktheid van woningen en de aanpasbaarheid ervan. Het streven is om huurders zo lang mogelijk in hun eigen woning te laten wonen. Zolang woningaanpassing redelijkerwijs mogelijk is, investeert Domijn in het zogenaamde ‘opplussen’ van woningen. Domijn is sinds een aantal jaren, samen met de andere Enschedese corporaties en zorgpartijen, deelnemer in Wonen+. Wonen+ verzorgt de alarmering (en eventuele opvolging) voor een kleine 300 huurders van Domijn. In 2008 is een traject gestart om Wonen+ meer te laten aansluiten bij de wens van de consument.

35 / 172

Nieuwbouw Nieuwbouw biedt volop kansen voor WWZ-projecten. Vandaar dat we in de nieuwbouwprogrammering veel aandacht aan dit thema besteden. Zowel in de bouw van zorgappartementen en kleinschalige woonvormen, als in de voorzieningen in de directe woonomgeving. Bij voorzieningen kunt u denken aan HOED-constructies (Huisartsen Onder Eén Dak) en Brede Scholen. Breedband In Haaksbergen heeft in 2008 de verdere uitrol van het woningbezit met breedband plaatsgevonden. In Enschede is de uitrol van breedband en de ontwikkeling van breedbanddiensten al langer gaande, maar ook daar wordt er nog volop in geïnvesteerd. Gedacht kan worden aan diensten die zorg op afstand mogelijk maken, diensten die vraag en aanbod van mantelzorg met elkaar matchen en een mogelijkheid voor bewoners om op eenvoudige wijze via breedband beeld- en spraakcontact met elkaar te hebben. Maatschappelijke dag In mei 2008 heeft Domijn, samen met WBO wonen Oldenzaal, haar tweede maatschappelijke dag georganiseerd. Alle medewerkers gingen een dag aan de slag bij een maatschappelijke organisatie. Dit resulteerde in veel mooie en indrukwekkende verhalen van medewerkers. Zij hebben van dichtbij ervaren hoe het is om te werken met ouderen, lichamelijk en/of geestelijk gehandicapten. Ook heeft een grote groep medewerkers zich ingespannen om speeltuinen op te knappen. Behalve het maatschappelijke resultaat, was het een zeer gezellige dag om collega’s beter te leren kennen.

8.3

Resultaten en conclusies

De projecten en activiteiten die Domijn in 2008 op het gebied van WWZ heeft opgezet en/of heeft uitgevoerd, leveren verschillende resultaten op. Ze dragen allemaal bij aan de doelen en uitgangspunten zoals genoemd in de eerste paragraaf van dit hoofdstuk. In de bijlagen van het Vastgoedbedrijf (5a t/m 5e) zijn alle opgeleverde projecten, de projecten in uitvoering en de projecten in ontwikkeling opgesomd. Hieronder vindt u ook de projecten die zich richten op WWZ-gerelateerd vastgoed. Daarnaast gaan we in bijlage 7 uitgebreider in op de projecten en initiatieven van de vestigingen op het gebied van WWZ.

36 / 172

9.

Betrekken bewoners bij beleid en beheer

Eén van de doelen uit in het strategisch plan 2009-2012 betreft het structureel invulling geven aan het overleg met de stakeholders van Domijn. In 2008 is hiervoor beleid ontwikkeld. De wijze waarop bewoners in het verslagjaar bij beleid en beheer betrokken zijn, is bij de drie vestigingen van Domijn grotendeels hetzelfde. Zo doen we continu onderzoek gedaan naar de ervaringen van nieuwe, zittende en vertrekkende huurders. Ook inventariseert Domijn de wensen en de tevredenheid, gemeten bij renovatieprojecten of groot onderhoud.

9.1

Horizontale dialoog

Domijn wil op een open wijze met haar belanghebbenden communiceren en bewoners actief betrekken bij toekomstige plannen. Klanten zijn hierin een uitermate belangrijke partij. Daarom wil Domijn haar klanten zo gericht mogelijk informeren en zo goed mogelijk luisteren naar wat zij te zeggen hebben. Dit uit zich op verschillende manieren.

9.1.1 Bewonerscommissies In het verslagjaar heeft Domijn overleg gevoerd met bewonerscommissies. Deze commissies vertegenwoordigen een groot deel van de huurders. Onderwerpen en beleidskeuzes die wooncomplexen raken, bespreken we zoveel mogelijk met die commissies. Domijn informeert en raadpleegt bewoners tijdig als er plannen zijn om de woningen en/of de woonomgeving te verbeteren. Voor een project wordt een bewonerscommissie ingesteld, die betrokken is bij de planvoorbereiding en planuitvoering. Met deze bewonerscommissie worden in de voorbereidingsfase de keuzes besproken en in de uitvoeringsfase de knelpunten.

9.1.2 Klantenpanel In het klantenpanel van Domijn zitten huurders die hun mening kunnen geven over verschillende onderwerpen. Het klantenpanel is in het verslagjaar twee keer actief geweest, met uiteenlopende onderzoeksvragen (o.a. op gebied van communicatie). Als doel is gesteld dat er minimaal twee metingen per jaar plaatsvinden, waarbij het klantenpanel Domijn inzicht geeft in o.a. de woonwensen, de tevredenheid over de dienstverlening of andere vraagstellingen. Zo krijgen huurders invloed op het te voeren beleid van Domijn.

9.1.3 Individuele bewoners Ook met individuele bewoners communiceren we zowel mondeling als schriftelijk over zaken die individueel van belang zijn. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan overlastsituaties en het voorkomen ervan, planmatig onderhoud en de start van sloopactiviteiten. Domijn geeft allerlei brochures en folders uit over onderwerpen die voor huurders en woningzoekenden van belang zijn. Verder informeert Domijn haar bewoners in de nieuwsbrief ‘Samenspraak’ over ontwikkelingen en plannen. Daarnaast kunnen huurders en andere belangstellenden op de website actuele informatie vinden over de projecten, het woningaanbod en de dienstverlening van Domijn. Het interactieve karakter van de website wordt in de komende jaren verder uitgebreid, zodat Domijn haar klanten nog sneller en efficiënter van dienst kan zijn.

9.1.4 Reguliere marktonderzoeken Domijn wil haar bewoners betrekken bij haar beleid en bij het beheer van woningen. We voeren daarom, behalve de inzet van het klantenpanel, verschillende reguliere marktonderzoeken uit onder nieuwe, bestaande en vertrekkende huurders. Hieronder is te zien welke onderzoeken er in 2008 dit regulier waren. Reguliere marktonderzoeken bij Domijn • Woningzoekenden onderzoek (klantwensen omtrent wonen en woonomgeving). • Onderzoek nieuwe huurders (tevredenheid en klantwensen). • Onderzoek vertrekkende huurder (tevredenheid en klantwensen). • Onderzoek reparaties onderhoudservicebedrijf (tevredenheid en opmerkingen). • Onderzoek uitgevoerde grootonderhoudsprojecten (tevredenheid en opmerkingen). • Onderzoek voorafgaand aan renovatie en herstructurering (klantenwensen als input herstructurering / planvorming).

37 / 172

9.1.5 Onderzoek naar omvang van de aandachtsgroep van Domijn Domijn heeft in samenwerking met I&O research onderzoek gedaan naar de omvang van de aandachtsgroep van Domijn. Oftewel: er is gekeken hoe groot (aantal huishoudens) de doelgroep van mensen in Losser, Haaksbergen en Enschede is die op grond van (huishoud)inkomen is aangewezen op een sociale huurwoning. De resultaten van dit onderzoek zijn sinds eind 2008 beschikbaar. In het eerste kwartaal 2009 gaan we nader onderzoeken welk concreet beleid er op basis van de uitkomsten kan worden geformuleerd (strategisch vastgoedbeleid, bepalen omvang woningvoorraad voor primaire doelgroep, huurprijsbeleid e.d.).

9.2

Horizontale verantwoording

Dat Domijn betrokken is bij haar huurders, blijkt uit voorgaande paragraaf. Maar als maatschappelijke partij legt Domijn aan veel meer stakeholders verantwoording af. In deze paragraaf komen de gehanteerde vormen van horizontale verantwoording aan de orde.

9.2.1 Prestatiecontracten Het is gebruikelijk dat corporaties prestatieafspraken maken met de lokale overheid. Per vestiging is de status van deze afspraken benoemd. Prestatiecontracten Losser Op verzoek van de gemeente Losser is in 2007 samen met diverse belanghebbenden gewerkt aan een nieuwe woonvisie voor de gemeente en haar kernen (Losser, De Lutte, Glane, Overdinkel en Beuningen). Het is de bedoeling dat deze vernieuwde woonvisie leidt tot nieuwe prestatieafspraken tussen de gemeente Losser en de lokale vestiging van Domijn. De woonvisie omvat thema’s als dynamiek op de woningmarkt, de kwalitatieve woningmarkt, wonen en zorg en doelgroepen zoals senioren, jongeren en starters. Prestatiecontracten Haaksbergen In december 2006 heeft de voorganger van Domijn Haaksbergen, Lucht&Licht, het meest recente prestatiecontract met de gemeente Haaksbergen afgesloten. In dit contract is op hoofdlijnen afgesproken wat beide partijen de komende jaren moeten presteren, waarbij het uitgangspunt vertrouwen is. In 2008 is het contract geactualiseerd. Twee keer per jaar vindt er op bestuurlijk en ambtelijk niveau overleg plaats over de voortgang van de prestaties. Prestatiecontracten Enschede Op 20 september 2007 is door de gemeente Enschede en Domijn Enschede de Prestatieovereenkomst Wonen 2007-2010 ondertekend. In 2006 is een traject opgestart om de raamovereenkomst te actualiseren en een prestatiecontract te sluiten. De raamovereenkomst vormt het raamwerk, waarbinnen het prestatiecontract is gesloten. Waar de raamovereenkomst stopt, gaat de prestatieafspraak verder. De gemaakte afspraken zijn concreter en meetbaar, zodat een beoordeling plaats kan vinden. Over de volgende onderwerpen zijn afspraken gemaakt: • Samenwerken aan wonen. • Aandacht voor kwetsbare groepen. • Sturen op strategische aanpassing van de woningvoorraad. • Werken aan woonkwaliteit voor nu en later. • Het vergroten van invloed voor woonconsumenten. Om de voortgang te controleren heeft Domijn met de gemeente ook afspraken gemaakt over monitoring, evaluatie en actualisatie van de gemaakte afspraken.

38 / 172

9.2.2 Huurdersbelangenvereniging De drie fusiecorporaties kennen allen een eigen huurdersbelangenvereniging, die met elkaar samenwerken binnen de Huurderskoepel Domijn. In deze paragraaf is de samenwerking met de verschillende huurdersbelangenvereniging uitgesplitst. Domijn heeft in het verslagjaar regelmatig overlegd met de lokale huurdersverenigingen over plaatselijke aangelegenheden. Huurders Belangen Vereniging Losser Huurders Belangen Vereniging Losser (HBVL) heeft in het verslagjaar drie keer overleg met Losser gevoerd. De belangrijkste gespreksonderwerpen in Losser waren: • Het (streef)huurbeleid 2008. • Het nieuwe woonruimteverdeelsysteem. • Diverse projecten (nieuwbouw en groot onderhoud). • De organisatiestructuur van Domijn. Huurdersvereniging Haaksbergen Met de Huurdersvereniging Haaksbergen werd in 2008 vier keer regulier overleg gevoerd. De belangrijkste gespreksonderwerpen in Haaksbergen waren: • Sponsoring. • Aanleg van glasvezel. • Energielabel voor woningen. • Diverse projecten (nieuwbouw en groot onderhoud). • Woonruimteverdeelsysteem. De huurdersvereniging Haaksbergen heeft ook in 2008 de jaarlijkse avond voor belanghebbenden en belangstellende inwoners van Haaksbergen gehouden. Het doel was om met elkaar van gedachten te wisselen over het gevoerde en te voeren beleid. De bijeenkomst stond de bijeenkomst in het teken van het nieuwe woonruimteverdeelsysteem, dat Domijn in 2009 gaat invoeren. Een andere onderwerp was de aanleg van glasvezel in Haaksbergen. Huurdersvereniging Enschede In december 2007 heeft Bewonersrijk, de huurdersvereniging in Enschede, een nieuw bestuur gepresenteerd. Het nieuwe bestuur heeft het jaar 2008 gebruikt om zich te heroriënteren, de kaders te verzetten en intern orde op zaken te krijgen. In 2008 hebben vertegenwoordigers van Domijn en Bewonersrijk met elkaar gesproken over onderwerpen als: • Leefbaarheid. • Bestuurssamenstelling. • Financiële positie Bewonersrijk. • Deelname aan Huurderskoepel Domijn.

9.2.3 Huurderskoepel Domijn Sinds de start van Woongroep Twente werken de Huurdersvereniging Enschede, de Huurders Belangenvereniging Losser en de Huurdersvereniging Haaksbergen met elkaar samen in een huurdersplatform. In 2008 is hard gewerkt om aan dit platform verder vorm en inhoud te geven. De naam van het Huurdersplatform veranderde in Huurderskoepel Domijn en de koepel werd de overlegpartner van Domijn over beleids- en andere aangelegenheden. In 2008 werd er een samenwerkingovereenkomst opgesteld tussen Domijn en de Huurderskoepel Domijn, die in 2009 getekend wordt. In 2008 kwamen in het overleg tussen Domijn en de Huurderskoepel Domijn de volgende onderwerpen aan de orde: • Samenwerkingsovereenkomst tussen Domijn en de Huurderskoepel Domijn. • Prestatieafspraken Domijn – Huurderskoepel. • Huurprijsbeleid 2008. • Strategisch beleidsplan. • Organisatieontwikkeling Domijn. • Financiële positie Domijn. • Woonruimteverdeelsysteem.

39 / 172

In 2008 is afgesproken dat het overleg met de Huurderskoepel Domijn met name betrekking heeft op beleidaangelegenheden, die de gehele corporatie aangaan. Op vestigingsniveau wordt alleen overlegd met de huurdersverenigingen over zaken die spelen binnen die vestiging en binnen het werkgebied. Het overleg met de Huurderskoepel Domijn wordt gevoerd door de bestuurder, terwijl op vestigingsniveau de regisseur van de betreffende vestiging overlegt met de huurdersvereniging.

9.2.4 Klachtenadviescommissie Twente Domijn is aangesloten bij de regionale klachtenadviescommissie Twente. De klachtenadviescommissie werkt volgens een vastgesteld reglement. Bij Losser zijn er geen klachten voorgelegd aan de commissie. In het verslagjaar zijn bij Haaksbergen drie klachten voorgelegd aan de commissie. Het advies van de commissie is door Haaksbergen opgevolgd. Voor Enschede geldt dat er 11 klachten zijn voorgelegd aan de commissie, waarvan er geen enkele in behandeling werd genomen. In de meeste gevallen konden de klachten in een goed overleg tussen Domijn en de betreffende huurder opgelost worden.

40 / 172

10.

Financiële continuïteit

In dit hoofdstuk zetten we het door Domijn gevoerde beleid en beheer op financieel gebied uiteen.

10.1 Financieel beleid De directieraad van Domijn heeft in 2008 het strategisch plan 2009-2012 vastgesteld. Hierin zijn de missie, visie en strategie van Domijn verwoord. Een nadere concretisering hiervan vindt plaats in de plannen van de bedrijfsonderdelen Wonen, Ontwikkeling en Bedrijfsvoering & Beleid. Jaarlijks verstrekt de directieraad concrete opdrachten aan elk team over wat er dat jaar verwacht wordt van de realisatie van de koers van Domijn. Het uitvoeren van deze opdrachten en een aantal externe ontwikkelingen (o.a. invoering vennootschapsbelasting, beperking huurverhogingen, marktontwikkelingen, kredietcrisis) leiden tot inperking van de financiële ruimte. De vraag die Domijn zich daarbij stelt is of de ambities van Domijn financieel haalbaar zijn. De verschillende beleidsvelden van Domijn zijn onderling afhankelijk van elkaar. Het betreft hier ondermeer het portfoliomanagement, huurbeleid, onderhoudsbeleid, personeelsbeleid, investeringsbeleid, acquisitiebeleid en het financieel beleid (inclusief treasurybeleid). In het licht van de financiële continuïteit van Domijn en voor de analyse van haar beleidskeuzes, wil Domijn zicht hebben op vermogens- en resultaatontwikkelingen, haar financiële doelstellingen en de wijze waarop rapportering vorm moet krijgen. Om dit zicht op vermogens- en resultaatontwikkelingen te verkrijgen heeft Domijn in 2008 gewerkt aan een financieel beleidsplan, dat begin 2009 is geformaliseerd. In 2009 doen we ervaring op met het sturen op deze kengetallen. Ook zullen we ervaren of deze kengetallen volledig zijn, om er voor te zorgen dat de financiële continuïteit van Domijn voor nu en de toekomst gewaarborgd is. Het financieel beleid zal eind 2009 of begin 2010 worden geëvalueerd. In het financieel beleid ligt de focus op kasstromen. Het geeft richting aan de gewenste verhouding tussen de kasstromen en daarmee inzicht in de ruimte die bestaat om het gewenste rendement te behalen. Het behaalde rendement kan worden omgezet in maatschappelijk dividend. Kortom, ‘zonder vastgoedrendement geen maatschappelijk dividend’. Domijn stuurt op resultaat- en rendementsdoelstellingen en vermogensontwikkelingen. Daarbij is een aantal indicatoren benoemd, die Domijn gebruikt als strategische sturingsvariabelen. De financiële indicatoren zullen worden ingebed in de planning & controlcyclus. Hierbij is een normenkader ontwikkeld. Vanuit het normenkader kunnen de voorgenomen investeringen en beheerplannen worden getoetst op haalbaarheid en de gewenste financiële uitkomst.

Kengetal

Normen

Interest Dekkings Ratio

Minimaal 1,3

Direct rendement

Minimaal 4,3%

Financieringsratio (loan to value)

Maximaal 75%

Investerings-financieringsrisico

Bewaken op basis van norm financieringsratio

Rendement nieuwe projecte4n

Gemiddeld 4,3% (segmentatie per soort vastgoed)

Indirect rendement

Wordt nog nader uitgewerkt

41 / 172

10.2 Kerncijfers Omschrijving

2008

2007

2006

2005

15.351 24 43 749 152 12 119 16.450

15.088 47

15.030

15.030

715 185

718 148

571 60

120 16.155

120 16.016

165 15.826

-57 -22 24 -12 350 2 34 -33 33 -23 -1

-48 -21 6 -144 270 -5 -3 37

-62

-60

26 -90 121 5 147 88

52 -137 82 0 -1 3

0

-45

0

290 4.495 156

460 9.054 307

Aantal verhuureenheden Woningen en woongebouwen In beheer (geen eigendom) Strategisch bezit woningen Garages, bergingen en parkeergarage Bedrijfsruimten Strategisch bezit bedrijfsruimte Overig bezit Totaal

Mutaties in het boekjaar Woningen en woongebouwen - verkocht regulier - verkocht in het kader van koopgarant - gekocht - gesloopt - opgeleverd - overige mutaties Garages, bergingen en parkeergarage Bedrijfsruimten Strategisch bezit In beheer (geen eigendom) Overig bezit

In aanbouw Woningen en woongebouwen Bedrijfsruimten (aantal m2) Koopwoningen

472 480 5.454 niet gereg. 229 niet gereg.

Onderhanden werk - opgeleverde koopwoningen

102

83

48

16

Aantal woningen naar huurprijsklasse Goedkope woningen (2008: < 348,99) Betaalbare woningen (2008: vanaf 348,99 tot 535,33) Dure huurwoningen (2008: > 535,33)

3.564 10.546 1.241

4.025 10.200 863

4.589 9.874 567

4.409 9.975 645

2.118 12,88% 4.477 2,58% 3,04% 71 0

1.863 11,53% 4.707 1,96% 1,10% 84 1

1.734 10,82% 4.642 2,12% 1,37% 108 2

1.749 11,05% 5.524 2,25% 0,95% 120 2

Het verhuren van woningen Aantal mutaties Mutatiegraad Huurmatigingen Huurachterstand in % jaarhuur Huurderving in % jaarhuur Aantal ontruimingen Aantal ontruimingen wegens overlast

42 / 172

Omschrijving

2008

2007

2006

2005

0,50 19,50% -8,57% -4,09% -4,96% 1.256 -66.587 36.235

0,98 22,39% 3,57% 4,28% 4,12% 19.577 -68.464 51.498

0,91 23,10% 6,69% 4,43% 4,95% 20.703 -28.712 31.211

0,64 22,22% 12,31% 4,35% 6,12% 25.838 -52.379 11.223

1,73 2.118 166 2.282 584 14

1,58 1.863 157 1.572 633 37

0,88 1.708 213 1.653 376 123

1,52 1.747 165 1.343 475 72

8.354 0 245 5.893 5.602 -1.061 -770 -716

9.110 0 99 5.594 4.301 -974 318 325

8.727 0 100 5.628 4.026 -1.075 527 583

8.144 162 84 5.380 3.202 -1.047 851 1.003

183,51 201

149,54 163

137,64 150

137,70 151

Financiele continuiteit Liquiditeit (current ratio) Solvabiliteit Rentabiliteit eigen vermogen Rentabiliteit vreemd vermogen Rentabiliteit totaal vermogen Operationele kasstroom Investeringskasstroom Financieringskasstroom

Kwaliteit woningbezit Aantal reparatieverzoeken per woning Aantal mutaties Kosten per reparatieverzoek Kosten per mutatie Kosten planmatig onderhoud per woning Kosten overig onderhoud per woning

Balans en winsten verliesrekening (per woning) Eigen vermogen Voorziening onderhoud Overige voorzieningen Totaal bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfslasten Financiele baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Jaarresultaat

Personeelsbezetting (einde boekjaar) Totaal formatieplaatsen Werkelijk aantal personeelsleden

43 / 172

10.3 Jaarresultaat Domijn heeft 2008 afgesloten met een negatief jaarresultaat van € 10.995.000,- (2007 positief jaarresultaat van € 4.902.000,-, begroot 2008 negatief jaarresultaat € 23.924.000,-). Als we de begroting 2008 vergelijken met de realisatie 2007 krijgen we het volgende beeld:

Begroot 2008

Werkelijk Verschil 2008

Bedrijfsopbrengsten 1. 2. 3. 4. 5.

Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende zaken Overige bedrijfsopbrengsten

Som der bedrijfsopbrengsten

76.861 5.286 357 7.494 249

76.235 4.689 44 9.285 218

626 597 313 1.79131

90.247

90.470

223-

11.854 31.403 7.479 911 1.397 18.167 17.564 3.715 50

10.788 27.654 7.556 913 1.260 15.813 18.290 4.108 380-

1.066 3.749 772137 2.354 726393430

92.540

86.003

6.537

Bedrijfslasten 6. Afschrijvingen 7. Overige waardeveranderingen materiele vaste activa 8. Lonen & Salarissen 9. Sociale lasten 10. Pensioenlasten 11. Lasten onderhoud 12. Overige bedrijfslasten 13. Kosten samenwerking 14. Bijzondere baten en lasten Som der bedrijfslasten

Bedrijfsresultaat

2.293-

4.468

6.761-

4.651 21.63352750

2482.01752 528-

Financiële baten en lasten 15. 16. 17. 18.

Rentebaten Rentelasten Waardeveranderingen Financiële Vaste Activa Opbrengsten financiële vaste activa en effecten

4.403 23.650222

Saldo financiële baten en lasten

19.025-

16.285-

2.740-

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

21.318-

11.817-

9.501-

19. Vennootschapsbelasting 20. Resultaat deelnemingen

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen

2.607-

23.925-

707 115

10.995-

3.314115-

12.930-

44 / 172

Het hogere resultaat van € 12.930.000,- wordt vooral veroorzaakt door : • Hogere opbrengst uit verkoop onroerende zaken: niet begrote verkoop van grond; hogere verkoopresultaten uit de nieuwbouw koop; betreft combinatieprojecten waarbij in 2007 de verkoopopbrengst in mindering is gebracht op de ingeschatte onrendabele top; bij oplevering wordt de verkoopopbrengst apart inzichtelijk gemaakt (verslaggevingvoorschrift). • Lagere afschrijvingslasten: voor ongeveer de helft veroorzaakt door levensduurverlengingen t.g.v. renovatie en levensduurverlengingen van complexen die voor verkoop zijn geselecteerd; het overige deel wordt verklaard door de verschillende mutaties (nieuwbouw, verkoop, sloop). • Lagere lasten overige waardeveranderingen materiële vaste activa: de lagere lasten worden veroorzaakt door het eerder of later aanbesteden van de projecten; dit leidt tot een verschuiving van de onrendabele toppen tussen de jaren (ofwel verschuiving van 2007 naar 2008, oftewel een verschuiving van 2008 naar 2009 en/of volgende jaren). • Lagere lasten onderhoud: de lagere lasten onderhoud worden veroorzaakt door de lagere lasten planmatig onderhoud (vervallen werkzaamheden uit de begroting, resultaat op aanbestede werken, en projecten die zijn doorgeschoven naar 2009 (inclusief project energielabel)); de kosten van het dagelijks- en mutatieonderhoud daarentegen zijn gestegen; dit is vooral toe te wijzen aan het beleid om het kwaliteitsniveau van de woningen in Losser (en in minder mate Haaksbergen) op te trekken naar het referentieniveau van de vestiging Enschede. • Lagere rentelasten: de lagere rentelasten worden veroorzaakt door een lagere eindstand van de leningenportefeuille dan begroot (veroorzaakt door het doorschuiven van investeringen). • Lagere vennootschapsbelasting: Door de eenmalige vorming van een belastinglatentie voor de leningenportefeuille (VSO2). Hierdoor ontstaat er een vpb-bate , daar waar een last was begroot van € 2,6 miljoen.

45 / 172

10.4 Investeringen In het financieel beleid, dat in 2009 is geformaliseerd, zijn rendementseisen voor voorgenomen investeringen vastgesteld. We gebruiken de interne rendementseis. De interne rendementseis kan worden omschreven als de disconteringsvoet die nodig is om de netto contante waarde van geprojecteerde kasstromen van een investering in vastgoed gelijk te laten zijn aan de stichtingskosten van de investering zelf. De interne rendementseis wordt veelal aangeduid als de IRR, oftewel de Internal Rate of Return. Domijn onderscheidt bij haar investeringsselecties de volgende vastgoedsegmenten: • • • • •

Woningen primair maatschappelijke voorraad Woningen niet primair maatschappelijke voorraad Woningen geliberaliseerde huur Bedrijfsonroerend goed Maatschappelijk onroerend goed

De hieraan gekoppelde rendementseis percentages worden benut in het kader van investeringsselectie.

Normen rendement op investeringen naar segment VV Opslag EV Opslag 75% VV 25% EV gem rente inflatie Primair maatschappelijk Maatschappelijk vastgoed Niet primair maatschappelijk 5% 2,25%

Risico opslag

DR a) IR TR IRR Opslag IRR uitponden uitpond 20 jaar scenario 2,3% b)

1,50%

3,8%

2,3% c)

1,50%

3,8%

1,00%

5,3%

1,50%

6,8%

2%

1,50%

6,9%

1,50%

8,4%

Bedrijfsonroerend goed 5% 0,80% 2,25% 2% Gewogen gemiddelde norm voor de hele investeringsportefeuille

2,00%

7,4% 4,3%

1,50%

8,9%

Geliberaliseerde huur

5%

0,80%

2,25%

a) DR= direct rendement / IR = indirect rendement / TR = totaal rendement b) De IRR van een fictieve sociale huurwoning met de uitgangspunten zoals vastgesteld in de begroting 2009-2018. Een IRR van 2,3% impliceert ten opzichte van je gemiddelde norm van 4,3% een onrendabele top van € 75.000. c) Betreft maatschappelijk vastgoed dat belangrijk is voor onze wijken doordat het bijdraagt aan: a. de realisatie van de gebiedsvisies, of b. het oplossen van urgente knelpunten in buurten (tijdelijk), of c. het bedienen van zeer specifieke doelgroepen Voor nieuwe projectplannen streeft Domijn naar een gemiddelde van 4,3%. Nieuwe investeringen worden in de jaarrekening gewaardeerd volgens de minimum waarderingsregel (historische kostprijs of de lagere bedrijfswaarde). Hieronder zijn de onrendabele toppen opgesomd die in de jaarrekening 2008 zijn verantwoord onder de post waardeveranderingen materiële vaste activa.

46 / 172

Onrendabele toppen Enschede P150005 De Eendracht Hengelosestraat correctie P150055 Stadsveld P150056 Stadsveld fase 3 P150067 Stadsveld fase 4 P150097 Torens Mekkelholt GO P150159 Glanerbrug GO P150161 G. de Veerstraat P150213 Eudokia P150218 Kerkstraat Glanerbrug correctie P150234 Siam Zuiderhagen P150279 Eekmaat P150285 Brede school P150287 Roombeek 2e fase NB P150288 Zorgcluser Roombeek P150289 Urban villa's P150296 Laares P150298 Twekkelerveld P159004 Dennenbosweg P159007 Cascade P159017 Deppenbroek P159022 WC Deppenbr/cpl 101 P159025 Zenderenbrink P159026 Boddenkampsingel P159028 Wesselernering P159029 WC Twekkelerveld P159030 Zuiderhagen P159036 en P159036A P159038 Fortezza Almelo P169005A Marskant P169005B Walhof P169005C Thomasson Overige kosten projectontwikkeling

2008 446.734 32.626 5.859.294 2.060.286 991.306 4852.149.276 79.720 3.480.253 328.3831.888.069 36.107 9.848 1.265.977 4.422 16.560 562.960 2.013.034 943.767 251.26110.001 22.466 293.881 4.872 4.090.117 40.001 81.779 609 1.288.171 748.629 634.673 17.307 28.492.615

Haaksbergen P129002 Hofferie P129009 Ariens P129011 Merelstraat/Fazantstraat P129021 Kop Parallelweg P129022 Wolterinkbree P120027 Spoelerstraat P129017C Julianastraat Afboeking Witzand Losser P130063 P130065 P130067 P139001

37.108148.84039.2852.400.639 129.934887.5731.200.820 2.654 2.361.374

Elfterborg 't Rot Zijland De Gaffel

435.178 763.992589.914433.5341.352.262Totaal

29.501.727

47 / 172

10.5 Bedrijfswaarde Wij maken een bedrijfswaardeberekening om te zien in hoeverre onze complexen rendabel zijn. De bedrijfswaarde verkrijgen we door de contante waarde van de toekomstige inkomsten te verminderen met de contante waarde van de toekomstige uitgaven. De parameters die ultimo jaareinde zijn gehanteerd luiden als volgt:

huurstijging 2009 huurstijging 2010 huurstijging 2011-2013 huurstijging 2014 en volgende jaren huurderving inflatie percentage 2008-2012 inflatie percentage 2009 inflatie percentage vanaf 2010 inflatie lonen & salarissen 2009 inflatie lonen & salarissen 2010-2013 inflatie lonen & salarissen vanaf 2014 inflatie onderhoud 2009 inflatie onderhoud 2010-2013 inflatie onderhoud vanaf 2014 disconteringsvoet norm algemeen beheer norm onderhoud

2008 3,00% 3,75% 2,50% 2,25% 1,00% 2,00% 3,50% 2,25% 5,00% 3,75% 2,25% 4,50% 3,25% 2,25% 6,00% € 1.338,-€ 1.162,--

2007 1,85% 2,25% 2,25% 2,25% 1,00% 2,00% 2,25% 2,25% 5,00% 4,00% 2,25% 3,25% 3,25% 2,25% 6,00% € 1.318,-€ 1.120,--

De bedrijfswaarde van de woningen inclusief rentabiliteitswaardecorrectie bedraagt in totaal € 689 miljoen. (2007: € 605 miljoen). De totale boekwaarde van de woningen in exploitatie bedraagt € 492 miljoen (2007: € 441 miljoen). De bedrijfswaarde ligt daarmee € 197 miljoen boven de boekwaarde (2007: € 165 miljoen). Dat is circa 40% (2007 : 37%). Een analyse van het verloop van de bedrijfswaarde in 2008 wordt gegeven in de jaarrekening 2008. De verbetering van de bedrijfswaarde met circa € 84 miljoen wordt voornamelijk verklaard door aanpassing van de parameters. De huurparameter is t.o.v. de bedrijfswaardetoets van 2007 naar boven bijgesteld. Hierdoor krijg je over de restant levensduur een fors hogere huuropbrengst (€ 25,8 miljoen). Daarnaast is voor een aantal complexen de levensduur (vanuit Strategisch Voorraadbeleid) aangepast, wat een hogere bedrijfswaarde met zich meebrengt (€ 18,4 miljoen). Tevens zijn er in 2008 een aantal leningen met een lange looptijd en een laag rente percentage aangetrokken. Ook dit levert een extra rentabiliteitswaardecorrectie op van € 7,7 miljoen. Daarnaast wordt de verbetering van de bedrijfswaarde verklaard door wijzigingen in de voorraadmutaties (oplevering nieuwbouw 350 vhe’s).

10.6 Ontwikkelingen financiële positie Uit de opgestelde meerjarenramingen 2009-2013 blijkt dat er volgens de huidige verwachtingen en inschattingen de eerste jaren (2009-2010) negatieve resultaten behaald zullen worden. Deze worden hoofdzakelijk veroorzaakt door de waardeveranderingen materiële vaste activa (onrendabele toppen van de complexen die worden opgeleverd) en de inschatting van de te verwachten belastingdruk. Hierbij is nog geen rekening gehouden met eventuele compensabele verliezen (fiscaal) uit projecten. De solvabiliteit zal afnemen en eind 2013 naar verwachting uitkomen op 14,87%. Als algemene opmerking wordt bij de meerjarenramingen meegegeven dat de meerjarenramingen zijn gemaakt op basis van de huidige kennis en aannames. Dit betekent niet dat er zonder meer van kan worden uitgegaan dat de toekomst zich volgens het scenario van de meerjarenraming zal ontwikkelen. Met de consequenties uit hoofde van de vennootschapsbelasting - in verband met de integrale belastingplicht voor de vennootschapsbelasting met ingang van 1 januari 2008 - is in de meerjarenbegroting rekening gehouden. Het is een inschatting van de te verwachten belastingdruk.

48 / 172

De kengetallen zoals benoemd in het financieel beleid ontwikkelen zich als volgt: Kengetal

Norm

* Interest Dekkings Ratio

Minimaal 1,3

* Direct rendement * Loan to value

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

1,64

1,36

1,36

1,40

1,41

1,40

Minimaal 4,3%

4,73%

4,05%

4,22%

4,46%

4,57%

4,57%

Maximaal 75%

65%

68%

72%

72%

71%

72%

Ontwikkeling balansposten

Werkelijk 2008

Werkelijk 2008

Bedragen x € 1.000,--

Eigen vermogen Overige voorzieningen Schulden lange termijn Kortlopende schulden Balanstotaal

Materiele vaste activa Financiele vaste activa Vlottende activa Balanstotaal

Eindsaldo werkkapitaal

Financiele kengetallen Solvabiliteit Rentabiliteit resultaat % van de omzet Rentabiliteit totaal vermogen Rentabiliteit eigen vermogen Current ratio

Begroot 2009

Begroot 2010

Begroot 2011

Begroot 2012

Begroot 2013

6.527

1.123

13.839-

31.716-

1.842-

128.240 3.759 466.308 59.493

116.867 3.759 505.519 60.530

111.759 3.759 575.690 62.330

118.614 3.759 597.608 62.879

126.636 3.759 585.955 62.858

117.528 3.759 605.182 63.763

657.800

686.675

753.538

782.859

779.208

790.231

615.054 13.158 29.589

661.507 12.708 12.461

729.630 11.665 12.243

759.769 10.634 12.456

757.342 10.295 11.571

768.759 9.994 11.479

657.800

686.675

753.538

782.859

779.208

790.232

-29.905

-48.069

-50.087

-50.422

-51.287

-52.284

19,50% -12,15% 1,62% -8,57% 0,50

17,02% -12,11% 1,76% -9,73% 0,21

14,83% -5,40% 2,76% -4,57% 0,20

15,15% 6,88% 4,46% 5,78% 0,20

16,25% 7,75% 4,73% 6,33% 0,18

14,87% -8,64% 2,56% -7,75% 0,18

49 / 172

TOEKOMSTPERSPECTIEF 2009-2013 (bedragen x € 1.000) Voor het toekomstperspectief heeft de meerjarenbegroting 2009-2013 als basis gediend: Werkelijk 2008

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2009 2010 2011 2012 2013

Bedrijfsopbrengsten Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Opbrengst uit verkoop Overige

76.235 4.689 44 9.285 218

79.807 5.042 62 8.730 285

81.628 5.156 62 7.388 291

86.810 5.272 62 7.242 297

89.603 5.390 62 8.182 303

91.225 5.511 62 8.251 309


90.470

93.925

94.524

99.682

103.540

105.358

Bedrijfslasten Afschrijvingen Overige waardeveranderingen MVA Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Overige bedrijfskosten Kosten Samenwerking WGT Bijzondere baten en lasten

10.788 27.654 7.556 913 1.260 15.813 18.290 4.108 380-

10.693 19.870 8.164 993 1.588 18.302 16.490 3.310 50

11.436 14.633 7.711 1.031 1.648 18.798 15.022 2.893 51

12.168 1.019 7.990 1.069 1.710 19.266 15.546 2.883 52

12.445 45 8.323 1.109 1.774 19.459 15.993 2.930 53

12.614 18.209 8.620 1.151 1.840 19.505 16.275 3.009 55

Som der bedrijfslasten

86.003

79.461

73.223

61.703

62.133

81.279

4.468

14.464

21.301

37.979

41.407

24.079

2.305 23.435-

3.450 25.869-

1.761 28.062-

529 28.827-

1.898 29.299-

Bedrijfsresultaat

Financiele baten en lasten Rentebaten 4.651 Rentelasten 21.633Waardeveranderingen Financiële Vaste Activa 52Opbrengsten FVA 750 Saldo financiele baten en lasten Resultaat deelnemingen Vennootschapsbelasting Jaarresultaat

16.285115 707 10.995-

561

171

120

72

51

20.569-

22.248-

26.180-

28.226-

27.350-

5.268-

1.000 5.161-

4.943-

5.159-

5.836-

11.373-

5.108-

6.855

8.022

9.107-

50 / 172

10.7 Treasury Het doel van Domijn is uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting (Artikel 2 lid 2 van de statuten) werkzaam te zijn. Alle activiteiten op het gebied van treasury zijn hieraan ondergeschikt en dienend. De hoofddoelstelling van de activiteiten op het gebied van treasury is: “Het waarborgen van de financiële continuïteit in brede zin.”. In het treasurystatuut is het formele kader voor alle activiteiten op het gebied van treasury binnen Domijn vastgelegd, waaronder het financierings- en beleggingsbeleid. Met het treasurystatuut beoogt Domijn te waarborgen dat inzicht wordt geboden in de risico’s, die samenhangen met de treasuryactiviteiten. De formulering en vaststelling van het treasurybeleid en de nadere uitwerking in (trans)acties op het gebied van treasury vindt plaats binnen het kader van het statuut, de treasuryjaarplannen en (meerjaren)begrotingen van Domijn. De verantwoording over het gevoerde treasurybeleid en de gerealiseerde (trans)acties vindt extern onder andere plaats in de jaarrekening en intern in de daarvoor benoemde documenten en rapportages. De belangrijkste doelstellingen die voor 2008 zijn gesteld en de ondernomen acties zijn hieronder weergegeven. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in financierbaarheid en renterisicobeheersing.

* Financierbaarheid Doel voor de korte termijn is voldoende middelen beschikbaar te hebben. Actief cash management is van belang om enerzijds toegang tot direct krediet zo groot mogelijk te houden en anderzijds de rentelasten te optimaliseren. De kredietfaciliteit van onze huisbank (BNG) bedraagt € 15 miljoen. Ter ondersteuning van het cashmanagement beleid heeft Domijn de beschikking over 5 leningen met variabele hoofdsom. Onderstaande tabel geeft de condities van de kredietfaciliteit weer. Verderop worden de leningen met variabele hoofdsom gespecificeerd. Bank:

Faciliteit:

Condities:

BNG

RC faciliteit EUR 15 mln.

Debet: Eonia +20 bp Credit: Eonia -10 bp

Met deze kredietfaciliteit en leningen met variabele hoofdsom is overliquiditeit voorkomen en is geprofiteerd van de lage korte rente. Voor de lange termijn is ten doel gesteld ten allen tijde de benodigde financiële middelen beschikbaar te hebben voor het uitvoeren van de volkshuisvestelijke taak. Belangrijk daarbij is de continue monitoring van de actuele financieringsruimte bij het WSW waaraan gevolg is gegeven. Daarnaast wordt gekeken naar de ontwikkeling van het weerstandsvermogen. Daarbij is ten doel gesteld te analyseren of specifieke risico’s verminderd moeten worden, ter verkleining van het minimale weerstandsvermogen. In 2008 heeft Domijn een aantal treasuryacties uitgevoerd voor wat betreft het aantrekken van nieuwe leningen. Deze transacties staan in onderstaande tabel vermeld. Geldgever

Afgesloten

Storting

Afl.wijze

Schuldrest.

Rente

looptijd

NWB

5 mrt

1-apr-08

FIXE

€ 15.000.000

4,543%

50 jaar

BNG

6 juni

1-okt-08

FIXE

€ 10.000.000

4,669%

48 jaar

BNG

9 juni

3-nov-08

FIXE

€ 4.300.000

4,565%

49 jaar

BNG

29 sept

15-okt-08

FIXE

€ 5.000.000

4,828%

50 jaar

6 okt

2-feb-09

FIXE

€ 5.000.000

4,415%

50 jaar

NWB

€ 39.300.000

51 / 172

* Renterisicobeheersing Naast het veilig stellen van de financierbaarheid is de beheersing van het renterisico een belangrijke taak om de financiële continuïteit te waarborgen. Domijn streeft naar een evenwichtige spreiding van het renterisico over de jaren om de kans op nadelige financiële gevolgen te verminderen. Voor een goede spreiding van het renterisico wordt een bandbreedte nagestreefd van 5% tot 15% van de restant hoofdsom van de leningportefeuille. In 2008 vonden de volgende renteaanpassingen plaats.

Leningnummer

Geldgever

Leningtype

Datum

Coupon

Volume

Nieuwe coupon

Looptijd

15002021

BNG

ANN

1-9-2008

5,320%

€ 1.764.147

4,425%

18 jr

15002049

NWB

ANN

1-9-2008

5,420%

€ 2.533.715

4,350%

10 jr

15002066

BNG

FIXE

1-10-2008

3,349%

€ 10.000.000

4,245%

8 jr

3M EUR

€ 4.500.000

3,925%

4 jr

totaal

€ 18.797.862

BNG11423

BNG

ROLL

29-4-2008

Deze renteaanpassingen zijn alle in maart 2008 vastgesteld. De variabele rente van de roll-over lening is vastgezet voor de resterende looptijd.

* Leningenportefeuille Per saldo is onze leningenportefeuille met € 39,1 miljoen gestegen, van € 438,6 miljoen naar € 477,7 miljoen. De gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen is gedaald van 4,67% in 2007 tot 4,59% in 2008. De volgende tabellen geven aan voor welke leningen de komende jaren (2009 tot en met 2012) sprake is van finale aflossing en renteaanpassing, exclusief de drie maandelijkse renteaanpassingen op de LVH’s (lening variabele hoofdsom).

Overzicht eindaflossingen 2009 t/m 2012

52 / 172

Overzicht Renteaanpassingen 2009 t/m 2012

Het renterisico wordt voor een belangrijk deel gevormd door de leningen met variabele hoofdsom. Een overzicht daarvan in hieronder opgenomen.

Overzicht LVH’S

Ter vermindering van het renterisico van deze leningen zijn CAP’s afgesloten, als volgt:

* Beleggingen/Leningen u.g. Domijn kent de volgende leningen die in het kader van de volkshuisvesting zijn verstrekt: Achtergestelde lening u.g. Casanet BV Dit is een achtergestelde lening ter hoogte van € 2.031.000,- die is ontstaan door de exploitatieverliezen binnen Casanet BV (voorheen Netschap BV). Omdat het onzeker is dat deze lening weer terugverdiend kan worden, is er uit voorzichtigheid een voorziening getroffen. In 2007 is er een resultaat behaald van € 86.609,- en in 2008 een resultaat van 30.193,-. Stand 01-01-2007 Af: resultaat 2007 Af: resultaat 2008 Stand 31-12-2008

€ € € €

2.030.718,86.609,30.193,1.913.916,-

Lening u.g. Wooninvesteringsfonds In 2000 en 2001 zijn er twee leningen verstrekt aan het Wooninvesteringsfonds (WIF). Collega-corporaties kunnen van deze leningen uit het Wooninvesteringsfonds gebruik maken. In totaal betreft het een bedrag van € 1.361.340,-. Deze leningen hebben beide een looptijd van 10 jaar. Domijn ontvangt hiervoor een rentevergoeding van respectievelijk 4,35% en 4,08% op jaarbasis. Er zijn geen mutaties in 2008 op de uitstaande leningen geweest.

53 / 172

Lening Wierden en Borger Dit betreft een lening die is overgenomen van de Stichting PGI (voormalig Pensioenfonds waar Domijn aan deelnam). Het een klimlening van € 177.000,- die per 1 september 2008 in zijn geheel is afgelost. Lening Cultuurfonds Monumenten Dit is een achtergestelde lening van € 63.000,- aan de Provincie Overijssel inzake het Cultuurfonds voor monumenten in Overijssel. Deze lening heeft een looptijd van 10 jaar en hierover wordt door Domijn geen rente ontvangen. Er is geen mutatie in 2008 op de uitstaande lening geweest.

* Ontwikkelingen 2008 In het jaar 2007 hebben verschillende ontwikkelingen plaatsgevonden binnen de woningcorporatiemarkt. Deze ontwikkelingen variëren van de invoering van een integrale VPB-heffing tot het nieuwe kasstroommodel van het WSW. In vergelijking met 2007 is het jaar 2008 rustig verlopen. Onderstaand volgt een korte samenvatting van de actuele onderwerpen in de woningcorporatiemarkt. Financiering commerciële activiteiten woningcorporaties In het begin van het jaar 2007 werd de Vaststellingsovereenkomst (VSO) van de fiscus ingevoerd, waarbij de spelregels over de invoering van VPB-heffing op commerciële activiteiten van woningcorporaties per 1-1-2006 werden vastgelegd. De VSO stelde daarbij strenge regels vast voor de financiering van commerciële activiteiten door woningcorporaties. Kort na deze besluitvorming werd de partiële VPB-plicht conform de VSO tenietgedaan, door de introductie van de integrale VPB-plicht voor woningcorporaties door het nieuwe kabinet. Hiermee werd de werking van de VSO beperkt tot de jaren 2006 en 2007. Door de invoering van de integrale VPB-plicht zijn de eisen omtrent de financiering van commerciële activiteiten door woningcorporaties zoals gesteld in de VSO komen te vervallen. Tot op heden is het niet duidelijk of de financiering van commerciële activiteiten door woningcorporaties wettelijk aan banden zal worden gelegd. Borgingsgrens WSW Tot op heden heeft het WSW aangegeven dat de borgbaarheid van projecten van woningcorporaties getoetst wordt op basis van de stichtingskostengrens. Deze grens houdt in dat projecten met stichtingskosten tot en met € 200.000 per vhe borgbaar (excl. parkeren) zijn. Projecten boven dit criterium worden door het WSW als nietborgbaar gekenmerkt. Deze projecten worden niet meegenomen in het af te geven faciliteringsvolume en moeten zonder borging (commercieel) gefinancierd worden. In de loop van 2008 hebben verschillende woningcorporaties richting het WSW aangegeven dat de gehanteerde stichtingskostengrens in veel projecten niet haalbaar is. Naar aanleiding van deze geluiden hebben het WSW en Aedes op 30 september 2008 minister Vogelaar (WWI) per brief verzocht om zo spoedig mogelijk de borgingsgrens van € 200.000 te verhogen. In de brief vragen Aedes en het WSW de minister om de borgingsgrens van € 200.000 'zo spoedig mogelijk en vanaf de invoeringsdatum in 2003 te indexeren met de bouwen grondkostenontwikkeling'. Buiten deze brief zijn WSW en WWI tevens met elkaar in discussie getreden over de mogelijkheden van een tijdelijke ophoging van de borgingsgrens tot circa € 400.000. Definitieve uitspraken over een eventuele aanpassing van de borgingsgrens zijn ten tijde van het schrijven van het jaarplan nog niet bekend.

54 / 172

10.8 Verbindingen Ter ondersteuning van de kernactiviteiten worden regelmatig nevenactiviteiten ingezet. Deze nevenactiviteiten worden meestal ondergebracht in een verbinding. Hiermee worden risico’s voor de corporaties zoveel mogelijk beperkt. De bestuurlijke betrokkenheid van de corporaties in deze verbindingen achten wij van groot belang. Uitgangspunt is dat de corporatie alleen of gezamenlijk met andere corporaties voor minimaal 50% zeggenschap heeft in de verbindingen. De bestuurder van Domijn heeft zitting in de besturen van de verschillende verbindingen. De zeggenschap is opgenomen in onderstaande tabel. Hieronder vindt u een overzicht van de verbindingen waarin Domijn deelneemt. Algemene gegevens Naam van de verbinding

Domijn Projecten B.V.

Rechtsvorm

Besloten vennootschap

Oprichtingsdatum

17-02-2003

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0

Statutaire doelstelling

Het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen.

Administratie/Contactpersoon

Woningstichting Domijn

Firmanten

Woningstichting Domijn (100%).

Domijn Projecten BV is moedermaatschappij van:

- VOF Cascade (50%) - VOF Boulevard (25%) - Hoge Bothof BV (50%) - VOF Heemaf (12,5%)

Financiële gegevens 2008 Eigen Vermogen

€ -388.134,-

Balanstotaal

€ 3.526.524,-

Bedrijfsopbrengsten

€ 0,-

Resultaat 2008

€ 395.823,-

Corporatiebelang in %

100%

Bestuurlijke zeggenschap

100%

Waarde op balans Domijn kapitaal

€ -388.134,-

Waarde op balans Domijn vordering

€ 3.096.824,-

Risico’s

Domijn Projecten BV is opgericht om risico’s in deelnemingen te beperken voor de TI. De risico’s van de diverse deelnemingen staan bij elke deelneming in dit overzicht benoemd.

Datum vaststelling jaarverslag en accountantsverklaring

Datum nog niet bekend; geen accountantscontrole toegepast

55 / 172

Algemene gegevens Naam van de verbinding

Lucht en Licht Ontwikkeling B.V.

Rechtsvorm

BV

Oprichtingsdatum

23-07-2005

Vestigingsplaats

Haaksbergen

Aantal werknemers

0


Ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen en het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen.



Firmanten

Woningstichting Domijn (100%)

Lucht&Licht Ontwikkeling BV is moedermaatschappij van:

- VOF Heemaf (12,5%)


€ 58.732,-

Balanstotaal

€ 1.170.637,-

Resultaat 2008

€ 60.262,-


100%


100%

Waarde op balans Domijn Kapitaal

€ 58.732,-

Waarde op balans Domijn Vordering

€ 1.110.205,-

Risico’s

Enig risico van deze BV is de 12,5% deelname in de VOF Heemaf. Het risico is bij de betreffende deelneming beschreven.


Nog niet bekend

56 / 172


SWL Projecten BV

Rechtsvorm

BV

Oprichtingsdatum

30-12-2005

Vestigingsplaats

Losser

Aantal werknemers

0


Ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen en het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen.



Firmanten


SWL Projecten BV is moedermaatschappij van:

- VOF Heemaf (12,5%)


€ 65.248,-

Balanstotaal

€ 1.185.149,-

Bedrijfsresultaat 2008

€ 62.621,-


100 %


100 %


€ 65.248,-


€ 1.117.902,-

Risico’s

Risico van deze BV is de 12,5% deelname in de VOF Heemaf. Het risico is bij de betreffende deelneming beschreven. Daarnaast zijn in deze BV 18 koopwoningen ontwikkeld. Hierop is een positief resultaat behaald, wat nog moet worden meegenomen in het totale project wat ontwikkeld wordt in de TI.


Nog niet bekend

57 / 172


Backoffice WGT B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

30-09-2005

Statutaire zetel

Hengelo (Overijssel)

Aantal werknemers

34


Uitvoering van activiteiten die het gezamenlijk belang dienen voor Woningstichting Domijn en Stichting woonmaatschappij WBO



Firmanten

Woningstichting Domijn (80%), WBO Wonen (20%).


€ 20.000,-

Balanstotaal

€ 2.095.390,-

Bedrijfsopbrengst

€ 4.089.236,-

Resultaat 2008

€0


80%


€ 16.000,-


€ 1.388.092,-

Risico’s

Door het ontvlechten van de BV wordt er een leegstandsrisico op het pand aan de Bornsestraat gelopen.


Nog niet bekend

58 / 172


Stichting Woongroep Twente

Rechtsvorm

Stichting

Oprichtingsdatum

27-02-2004

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het ontwikkelen, uitdragen, en bevorderen van een gezamenlijk(e) regiona(a)l(e) strategie, beleid en activiteiten in het werkgebied ten aanzien van de volkshuisvestelijke opgave in het werkgebied onder meer gericht op: professionalisering van de ondersteunde taken zodat de deelnemers maximaal gefaciliteerd worden en een hoge kwaliteit volkshuisvesting gegarandeerd blijft; verbetering van de kwaliteit van het wonen in bestaande wijken en op nieuwe locaties; matching van taken en middelen tussen de deelnemers en/of binnen het werkgebied; schaalvergroting, strekkende tot efficiëntie, versterking van het acquirerend vermogen en de (lokale) marktpositie.



Firmanten



€ 20.000,-

Balanstotaal

€ 31.115,-

Bedrijfsopbrengst

€ 13.977,-

Resultaat 2008

€0


75%


50%


€ 15.000,-

Waarde op balans Domijn Schuld

€ 10.989,-

Risico’s

geen


Nog niet bekend

59 / 172


Vastgoed WGT B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

30-09-2005

Statutaire zetel


Aantal werknemers

29


Uitvoering van activiteiten die het gezamenlijk belang dienen voor Woningstichting Domijn en Stichting woonmaatschappij WBO.



Firmanten



€ 20.000,-

Balanstotaal

€ 1.816.091,-

Bedrijfsopbrengst

€ 4.839.747,-

Resultaat 2008

€0


80%

Waarde op balans Domijn

€ 16.000,-

Waarde op balans Domijn schuld

€ 1.110.225,-

Risico’s

Door het ontvlechten van de BV wordt er een leegstandsrisico op het pand aan de Bornsestraat gelopen.


Nog niet bekend

60 / 172


Domijn Horeca B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

20-04-2006

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

35


Het exploiteren van een horecaonderneming, het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en het financieren van andere ondernemingen en vennootschappen, het uitvoeren van sociaal-cultureel werk en het bevorderen van de leefbaarheid in de gemeente Enschede.



Firmanten



€ -275.747,-

Balanstotaal

€ 130.178,-

Resultaat 2008

€ -84.410,-


100%


100%


€ -275.747,-


€ 362.904,-

Risico’s

Na het faillissement van de SHI heeft Domijn de exploitatie en de subsidie ter grootte van € 256.500,- i.v.m. werkervaringsplaatsen veilig kunnen stellen. De BV moet dan wel tot 2011 voldoen aan de subsidie eisen van Stedelijk Hart. Tot deze periode loopt Domijn het exploitatierisico van de horeca.


Nog niet bekend

61 / 172


Ontwikkelingscombinatie Boulevard V.O.F.

Rechtsvorm

Vennootschap onder firma

Oprichtingsdatum

06-02-2003

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het ontwikkelen en doen bouwen van appartementen zowel voor de koop- als huursector en commerciële ruimtes op het perceel aan de Brinkstraat in Enschede alsmede het in eigendom ververweven van dat perceel.



Firmanten

Domijn Projecten B.V. (25%), Te Pas Bouw B.V. (25%), Thomasson Dura B.V. (25%), Trebbe Bouw Oost & Noord B.V. (25%).


€ 4.920.295,-

Balanstotaal

€ 5.629.281,-

Bedrijfsopbrengst

€ 40.982.227,-

Resultaat 2008

€ 2.572.855,-


25%


25%

Waarde op balans Domijn Projecten B.V.

€ 1.230.073,-

Risico’s

Domijn loopt op dit moment nog een leegstandsrisico van 37 woningen. Dit komt maandelijks neer op ca. € 45.000,-. De stand van de achtervang is op dit moment 20 stuks. Domijn loopt dus het risico deze woningen in de achtervang te moeten nemen. De woningen hebben geen onrendabele top tenzij ze tegen een lagere huurprijs in de markt worden gezet.


Gecontroleerd door PWC en goedgekeurd

62 / 172


Hoge Bothof Ontwikkeling B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

26-09-2006

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het verwerven, ontwikkelen, bouwen en verkopen van onroerende zaken met name ten behoeve van de sociale volkshuisvesting alsmede het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en het financieren van andere ondernemingen en vennootschappen.



Firmanten

Domijn Projecten B.V. (5%), Ons Huis Projecten B.V. (5%), Polaroid (Europa) B.V. (90%)


€ -1.619.466,-

Balanstotaal

€ 13.864.659,-

Bedrijfsopbrengst

€ 515.312,-

Resultaat 2008

€ -779.744,-


5%


50%


€ -389.872,-

Risico’s

Huidige waarde van het actief is € 13.750.000,- Mochten de verwachte huuropbrengsten niet worden gerealiseerd, dan zal mogelijk nog een afwaardering moeten plaatsvinden.


Gecontroleerd door Deloitte en goedgekeurd

63 / 172


Ontwikkelingscombinatie Cascade V.O.F.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

11-11-2005

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het ontwikkelen en doen bouwen van woningen zowel voor de koop- als huursector op het perceel “Plan Cascade”te Enschede, alsmede het in eigendom verwerven van dat perceel.



Firmanten

Domijn Projecten B.V. (50%) en Bouwcombinatie E-2000 V.O.F. (50%)


€ 1.142.457,-

Balanstotaal

€ 1.729.735,-

Jaaromzet

€ 19.230.071,-

Resultaat 2008

€ 742.457,-


50%


50%


€ 571.229,-

Risico’s

Door Domijn zijn in 2008 nog 14 woningen in de achtervang genomen. Hiervan zijn er inmiddels 4 verhuurd, 2 verkocht en 1 optie tot koop. De afdeling verhuur verwacht dat de woningen binnen 1 maand verhuurd worden.


Gecontroleerd door PWC en goedgekeurd

64 / 172


Ontwikkelingscombinatie Heemafcomplex V.O.F.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

05-08-2004

Statutaire zetel


Aantal werknemers

0


Ontwikkelen en doen bouwen van appartementen zowel voor de koop- als huursector en het herontwikkelen van het gebouw ‘Het Heim’.



Firmanten

Bouwcomb. Merkensteyn-Plegt Vos VOF (50%), Domijn Projecten B.V. (12,5%), SWL Projecten B.V. (12,5%) en Lucht & Licht Ontwikkeling BV (12,5%) en WBO Projecten B.V. (12,5%).


€ 722.510,-

Balanstotaal

€ 5.102.679,-

Jaaromzet

€ 0,-

Resultaat 2008

€ -24.537,-


37,5%


37,5%

Waarde op balans Domijn Projecten BV/SWL Projecten/L&L Ontwikkeling

€ 3.307.133,-

Risico’s

Gezien het feit dat voor alle 3 de fases nieuwe programma’s worden ontwikkeld, is het risico groot dat een deel van de activa moet worden afgeboekt. Totale activa is op dit moment € 4.700.000,- Hierin neemt Domijn voor in totaal 37,5% in deel.


Gecontroleerd door Deloitte en goedgekeurd

65 / 172


DnA V.O.F.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

26-04-2002

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het verwerven van gronden, het (doen) voorbereiden en (doen) uitvoeren van het bouwrijp maken van die gronden, alsmede het (doen) ontwikkelen, het (doen) realiseren en (doen) verkopen van woningen en overige vastgoedprojecten, zulks inbegrip van de bijbehorende infrastructuur en openbare ruimte, op locaties gelegen in het statutaire werkgebied van Domijn, en voorst al hetgeen met het vorenstaand verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn, zulks in de ruimste zin des woords.


AM Wonen / Karel Rieken

Firmanten

Woningstichting Domijn en AM Wonen B.V.


€ 393.000,-

Balanstotaal

€ 8.246.000,-

Jaaromzet

€ 5.274.000,-

Resultaat 2008

€ 393.000,-


50%


50%


0


0

Risico’s

Er wordt geen risico gelopen over de ontwikkeling van het winkelcentrum. Dit is reeds afgenomen door ING Vastgoed. Wel bestaat in de huidige markt, risico van vertraging bij de bouw van de 132 koopwoningen. Er is geen risico van achtervang.


Nog niet bekend

66 / 172


WOM Laares Beheer B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

15-05-2003

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het optreden als beherende vennoot van de commanditaire vennootschap Laares C.V., alsmede het financieren van de commanditaire vennootschap.


Ons Huis

Firmanten

Woningstichting Domijn (20%), R.K. Woningstichting Ons Huis (20%), Woningstichting Woonplaats (20%), Nijhuis/Hegeman V.O.F. (20%), AM Wonen (20%).


€ 4.650.467,-

Balanstotaal

€ 4.701.403,-

Jaaromzet

€ 0,-

Resultaat 2008

€ -6.589,-


20%


20%


€ 3.600,-

Risico’s

Geen


Nog niet bekend

67 / 172


Stedelijk Wonen Holding B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

14-10-2005

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het deelnemen in, het voeren over, het verlenen van diensten aan en het financieren van andere ondernemingen en vennootschappen.


Stedelijk wonen

Firmanten

Woningstichting Domijn (50%) en Woningstichting De Woonplaats (50%).

Stedelijk Wonen Holding B.V. is moeder van

- Stedelijk Wonen B.V. - Stedelijk Wonen Vastgoed B.V.


€ -623.321,-

Balanstotaal

€ -614.843,-

Jaaromzet

€ 0,-

Resultaat 2008

€ -755.628,-


50%


50%


€ 4.032,-

Risico’s

Binnen de holding zit € 1.750.000,- aan onroerend goed met een mogelijke waardedaling als risico. Vanuit de corporaties is een bankborgtocht verstrekt van € 9,5 miljoen. Deze wordt binnen de TI’s in mindering gebracht op het WSW- borgingsvolume


Nog niet bekend

68 / 172


Casanet B.V.

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

02-12-2003

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het verwerven, (doen) aanleggen, (doen) beheren, (doen) onderhouden en exploiteren van glasvezelinfrastructuur, alsmede het verrichten van al hetgeen met één en ander in verband staat of daartoe bevorderlijk kan zijn.

Administratie/Contactpersoon Firmanten

Woningstichting Domijn (25%), Woningstichting de Woonplaats (25%) en Netschap B.V. (50%)


€ -4.853.567,-

Balanstotaal

€ 157.198,-

Jaaromzet

€ 102.700,-

Resultaat 2008

€ 76.850,-


25%


25%


€ 0,-


€ 30.193,-

Risico’s

Er bestaan geen risico’s meer voor de corporaties. Verliezen uit het verleden (achtergestelde leningen) zijn jaarlijks als resultaat genomen. Huidige onderhandelingen met KPN kunnen alleen nog een positieve invloed hebben. Mede door de rol van KPN en de huidige marktomstandigheden wordt de kans om de verliezen uit het verleden nog terug te verdienen nihil.


Nog niet bekend

69 / 172


Neighbourhood Corporations Enschede (NCE)

Rechtsvorm


Oprichtingsdatum

02-11-2001

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het bevorderen van de leefbaarheid van het economisch functioneren en het bevorderen van de leefbaarheid in het gebied Velve Lindenhof en Bothoven te Enschede.


Ons Huis

Firmanten

Woningstichting Domijn (33,33%), R.K. Woningstichting ‘Ons Huis’ (33,33%) en Woningcorporatie De Woonplaats (33,33%).


€ -3.335.922,-

Balanstotaal

€ 4.659.501,-

Jaaromzet

€

Resultaat 2008

€ -115.308,-


33,33%


33,33%

Waarde op balans Domijn Waarde op balans Domijn schuld

€ 44.029,--

Risico’s Datum vaststelling jaarverslag en accountantsverklaring

Nog niet bekend

70 / 172


WOM Laares C.V.

Rechtsvorm

Commanditaire vennootschap

Oprichtingsdatum

15-05-2003

Statutaire zetel

Enschede

Aantal werknemers

0


Het voor eigen rekening en risico (her)ontwikkelen van de wijk ‘de Laares’ te Enschede en het realiseren van woningen en het aanleggen van wegen en groenvoorzieningen.


Ons Huis

Firmanten

Woningstichting Domijn (19%), R.K. Woningstichting Ons Huis (19%), Woningstichting De Woonplaats (19%), Nijhuis/-Hegeman V.O.F. (19%), AM Wonen (19%), WOM Laares Beheer B.V. (5%).


€ 699.517,-

Balanstotaal

€ 6.591.246,-

Jaaromzet

€ 13.612.664,-

Resultaat 2008

€ 6.731,-


19%


19%


€ 133.033,-


€0

Risico’s

Gezien de huidige markt is een verdere vertraging van de ontwikkeling niet uitgesloten. De achtergestelde van € 1.555.682,- per corporatie is bij de oprichting reeds als verlies genomen.


Nog niet bekend

71 / 172

10.9 Woongroep Twente Woningstichting Domijn en WBO Wonen werken samen in Woongroep Twente. De samenwerking uit zich in de twee vennootschappen Backoffice WGT B.V. en Vastgoed WGT B.V. De vennootschappen zijn opgericht om bepaalde activiteiten voor gezamenlijk belang uit te voeren. Boekjaar 2008: In de jaarrekening 2008 van Domijn zijn alle kosten uit hoofde van backoffice- en vastgoedtaken binnen Woongroep Twente verantwoord. Deze kosten zijn doorbelast vanuit Backoffice WGT B.V. en Vastgoed WGT B.V Ten aanzien van het personeel zijn garanties afgegeven door de voormalige werkgevers. De volgende zaken zijn overeengekomen: • Ten aanzien van een situatie van uittreding uit het samenwerkingsverband: Indien de voormalige werkgever uit het samenwerkingsverband treedt, dan wel de samenwerking met partners feitelijk beëindigt, verplicht de werknemer zich nu reeds voor alsdan akkoord te gaan met het aanbod van voormalig werkgever om wederom in dienst te treden van deze voormalig werkgever in een passende c.q. gelijkwaardige functie. • Ten aanzien van faillissement/surseance van betaling van Backoffice WGT B.V. en Vastgoed WGT B.V.: Indien werkgever (Backoffice WGT B.V. en Vastgoed WGT B.V.) binnen vijf jaar na 1 januari 2006, aldus vóór 1 januari 2011, in staat van faillissement/surseance van betaling zal geraken, dan wel anderszins niet in staat zal blijken haar financiële verplichtingen jegens de werknemer na te komen, daaronder mede begrepen overeengekomen afvloeiingsregelingen, dan wel door de rechter vastgestelde (ontbindings)vergoedingen, garandeert Woningstichting Domijn de nakoming van de verplichtingen. Het gezamenlijke kantoorpand van Woongroep Twente in Hengelo is juridisch eigendom van Woningstichting Domijn. Hierin heeft Domijn 75% voorgefinancierd. De werkelijke exploitatielasten worden verdeeld volgens de door Domijn en WBO geaccordeerde verdeelsleutels (80%-20%). Alle rechten en verplichtingen voortvloeiend uit de samenwerking Woongroep Twente zijn in de jaarrekening 2008 verwerkt en vermeld.

72 / 172

Deel 2

Jaarrekening 2008 Domijn

73 / 172

GECONSOLIDEERDE BALANS VOOR RESULTAATBESTEMMING) (bedragen x € 1.000)

ACTIVA

31-12-2008

31-12-2007

VASTE ACTIVA Materiële vaste activa 1. Onroerende en roerende zaken in exploitatie 2. Onroerende zaken Verkocht onder voorwaarden 3. Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling 4. Onroerende en roerende zaken ten dienste van exploitatie

Financiële Vaste Activa 5. Te vorderen BWS subsidies 6. Deelnemingen 7. Beleggingen / Leningen u/g 8. Overige

Totaal Vaste Activa

544.931 5.084 49.259 15.842 615.116

479.762 829 67.562 18.126 566.279

1.943 3.316 9.926 2.052 17.238

2.450 6.042 10.218 223 18.933

632.353

585.212

3.262 10.510 13.772

245 13.755 14.000

1.662 932 1.576 484 1.970 2.216 8.839

1.065 739 3.275 4.840 1.840 11.759

2.830

4.150

25.441

29.909

657.795

615.121

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden 9. Voorraden 10. Onderhanden Projecten

Vorderingen 11. Huurdebiteuren 12. Gemeenten 13. Vorderingen deelnemingen en verbindingen 14. Vorderingen collega corporaties samenwerking 15. Overige vorderingen 16. Overlopende activa

Liquide middelen 17. Liquide middelen

Totaal Vlottende Activa

TOTAAL ACTIVA

74 / 172

PASSIVA

31-12-2008

31-12-2007

EIGEN VERMOGEN 18. Groepsvermogen 19. Aandeel derden Onverdeeld resultaat boekjaar

139.234 8 10.995-

132.552 4 4.901

128.248

137.457

3.161 817 3.978

396 580 976

31.536 415.689 14.000 5.084 466.308

33.458 382.268 14.000 2.610 432.336

27.162 1.597 8.379 4.610 2.907 703 13.902 59.261

13.757 1.521 8.655 4.091 1.725 1.275 13.328 44.352

657.795

615.121

VOORZIENINGEN 20. Voorzieningen 21. Voorziening deelnemingen

LANGLOPENDE SCHULDEN 22. 23. 24. 25.

Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leningen collegiaal Terugkoopverplichting Woningen Verkocht onder Voorwaarden

KORTLOPENDE SCHULDEN 26. Schulden aan kredietinstellingen 27. Schulden aan gemeenten 28. Schulden aan leveranciers 29. Schulden aan collega corporaties samenwerking 30. Belastingen en premies sociale verzekeringen 31. Overige schulden 32. Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden

TOTAAL PASSIVA

75 / 172

GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING (bedragen x € 1.000) 2008

2007

76.235 4.689 44 9.285 2.520

74.139 4.439 63 5.455 1.653

92.772

85.749

10.802 27.654 11.378 1.365 1.952 15.813 22.871 2.949380-

11.254 8.672 8.782 998 1.471 14.563 19.678 1.051 22

88.505

66.490

4.267

19.259

4.853 21.80252750

5.119 20.631754


16.251-

14.758-


11.984-

4.501



Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten 6. Afschrijvingen 7. Overige waardeveranderingen materiele vaste activa 8. Lonen & Salarissen 9. Sociale lasten 10. Pensioenlasten 11. Lasten onderhoud 12. Overige bedrijfslasten 13. Kosten samenwerking 14. Bijzondere baten en lasten Som der bedrijfslasten

Bedrijfsresultaat


Rentebaten Rentelasten Waardeveranderingen Financiele vaste activa Opbrengsten financiële vaste activa en effecten



693 296

10.995-

853 452-

4.902

76 / 172

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (bedragen x € 1.000) 2008 SALDO LIQUIDE MIDDELEN BEGIN BOEKJAAR

a. Kasstroom uit operationele activiteiten - jaarresultaat - afschrijvingen - waardeveranderingen vaste activa - mutatie voorzieningen - mutatie voorraden - mutatie vorderingen - mutatie kortlopende schulden

2007

2.248-

10.99512.265 25.947 98 3.0172.920 9.025

1.671

4.902 10.139 8.297 3412212.082 15.905-

36.243

b. Kasstroom uit investeringsactiviteiten - investeringen incl. mutatie OHW - desinvesteringen - mutatie FVA - ontvangen BWS-subsidie

83.0773.963 1.829506

19.152

80.3914.574 121 307

80.437-

c. Kasstroom uit financieringsactiviteiten - mutatie leningen u/g - mutatie langlopende schulden - mutatie deelnemingen

292 33.972 2.726

1.39452.728 984

36.990

SALDO LIQUIDE MIDDELEN EINDE BOEKJAAR

75.389-

9.452-

52.318

2.248-

77 / 172

Algemene toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Regelgeving De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het Besluit Beheer Sociale Huursector. In dit besluit wordt BW2 Titel 9 voorgeschreven behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Voor verslagjaren vanaf 2005 is door de Raad voor de Jaarverslaggeving de definitieve Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting uitgegeven. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winsten verliesrekening opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslagleggingvoorschriften geformuleerd. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Toelichtingen op posten in de balans, winsten verliesrekening en kasstroomoverzicht worden in de jaarrekening genummerd.

Stelselwijziging woningen Verkocht Onder Voorwaarden (VOV) In de jaarrekening van 2007 zijn voor het eerst woningen verkocht (Koopgarant) waarvan Domijn de terugkoopplicht heeft. Deze verkochte woningen zijn in 2007 gewaardeerd tegen historische kostprijs. De nieuwe (ontwerp) Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 645 (RJ) geeft echter de voorkeur aan waardering op basis van actuele waarde. Op basis hiervan wordt de waardering van de woningen verkocht onder voorwaarden met terugwerkende kracht aangepast (voor 2007) in de jaarrekening van 2008. De financiële consequenties voor deze stelselwijziging zijn rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt per 01-01-2008 (voorkeursverwerking volgens de RJ). Dit betekent een toename van het eigen vermogen van € 1.781.166,-- (dit bedrag is gelijk aan het verschil van de terugkoopverplichting woningen VOV en de boekwaarde van deze woningen per 31-12-2007).

Fusiegrondslagen Woningcorporatie Domijn is op 20 juli 2007 door middel van een juridische fusie samengegaan met Stichting Wooncorporatie Losser en Woningstichting Lucht & Licht. Bij deze fusie was Woningcorporatie Domijn de verkrijgende instelling en waren de laatstgenoemde twee corporaties de verdwijnende instellingen. Tengevolge van de fusie heeft Woningcorporatie Domijn onder algemene titel het gehele vermogen van de verdwijnende instellingen verkregen. De financiële gegevens van de gefuseerde instellingen zijn - ingevolge de fusieakte - in deze jaarrekening verwerkt vanaf 1 januari 2007.

Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van Domijn zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt gevoerd. In het algemeen betreft het deelnemingen waarin het belang meer dan 50% bedraagt. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van Domijn. De financiële gegevens van Domijn zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening zodat, gebruikmakend van artikel 2:402 BW, is volstaan met een verkorte winst-en-verliesrekening in de enkelvoudige jaarrekening. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. Belangen van derden in het vermogen en in het resultaat van groepsmaatschappijen zijn afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening tot uitdrukking gebracht. De resultaten van nieuw verworven groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen worden geconsolideerd vanaf de overnamedatum. Op die datum worden de activa, voorzieningen en schulden gewaardeerd tegen de reële waarden. De betaalde goodwill wordt geactiveerd en afgeschreven over de economische levensduur. De resultaten van afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie verwerkt tot het tijdstip waarop de groepsband wordt verbroken.

78 / 172

Proportioneel in de consolidatie worden opgenomen deelnemingen in entiteiten voor zover eenzelfde invloed op het beleid kan worden uitgeoefend als door elk der overige participanten. Looptijd en rechtsvorm zijn hierbij niet van belang. Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de Groep. Daar waar van de gegevens in totaliteit geen belangrijke invloed uitgaat op de geconsolideerde winsten verliesrekening is van correctie van de grondslagen afgezien. Vanaf de oprichtings/overnamedatum worden de resultaten en de identificeerbare activa en passiva van nieuwe groepsmaatschappijen opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. De oprichtings/overnamedatum is het moment dat beslissende zeggenschap kan worden uitgeoefend in de betreffende groepsmaatschappij. De verkrijgingsprijs bestaat uit het geldbedrag of equivalent dat is overeengekomen voor de verkrijging van de overgenomen entiteit vermeerderd met eventuele direct toerekenbare kosten. Indien de verkrijgingsprijs hoger is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva wordt het meerdere als goodwill geactiveerd onder de immateriële vaste activa. Groepsmaatschappijen blijven in de consolidatie opgenomen tot het moment dat zij worden verkocht; de consolidatie vindt plaats op het moment dat de beslissende zeggenschap wordt overgedragen. De in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennootschappen zijn: Volledig geconsolideerd (100%) Domijn Projecten B.V. (100%) SWL Projecten B.V. (100%) Lucht & Licht Ontwikkeling B.V. (100%) Backoffice WGT B.V. (80%) Vastgoed WGT B.V. (80%) Domijn Horeca B.V.(100%) In 2008 heeft er een aandelenruil plaatsgevonden in de Vastgoed WGT BV. Hierdoor heeft Domijn een belang van 80% (in 2007 nog 48%) gekregen in deze BV. Derhalve wordt Vastgoed WGT BV mee geconsolideerd in 2008. De activiteiten van Domijn Projecten B.V. bestaan uit het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. Domijn Projecten B.V. heeft een deelneming in VOF Boulevard (25%), VOF Cascade (50%) en Hoge Bothofontwikkeling B.V. (50%), VOF Heemaf (12,5%). De activiteiten van SWL Projecten B.V. bestaan uit het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. SWL Projecten B.V. heeft een deelneming in VOF Heemaf (12,5%). De activiteiten van Lucht & Licht Projecten B.V. bestaan uit het ontwikkelen, beheren en exploiteren van registergoederen. Tevens is als doel gesteld het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en financieren van andere ondernemingen en vennootschappen. Lucht & Licht Projecten B.V. heeft een deelneming in VOF Heemaf (12,5%). De activiteiten van Domijn Horeca B.V. bestaan uit het exploiteren van een horecaonderneming, het uitvoeren van sociaal-cultureel werk en het bevorderen van de leefbaarheid in de Gemeente Enschede.

Deelneming in Boulevard VOF De eerste activiteit in 2003 voor Domijn Projecten BV is het deelnemen in de ontwikkelingscombinatie Boulevard VOF, welke op 6 februari 2003 is opgericht. De overige vennoten zijn Te Pas Bouw B.V., Thomassen Dura BV en Trebbe Bouw Oost en Noord BV. Ieder der vennoten deelt voor 25% mee in de VOF. De activiteiten bestaan uit het ontwikkelen en doen bouwen van appartementen zowel voor de koop- als huursector en commerciële ruimtes op het perceel aan de Brinkstraat in Enschede alsmede het in eigendom verwerven van dat perceel. De deelneming in de VOF Boulevard zal in 2009 financieel worden afgewikkeld.

Deelneming in Cascade VOF Per 11 november 2005 neemt Domijn Projecten B.V. deel in de vof Cascade. De andere deelnemer is Bouwcombinatie E-2000. Beide nemen voor 50% deel in de vof. De activiteiten bestaan uit het ontwikkelen en doen bouwen van woningen in het deelgebied Cascade, van de in ontwikkeling zijnde vinexlocatie “De Eschmarke” in de Gemeente Enschede. Het gaat hier zowel om de koop- als huursector en ter uitvoering daarvan het in eigendom verwerven van percelen grond. De vennootschap is aangegaan voor onbepaalde tijd met dien verstande dat deze zal worden ontbonden zodra alle verplichtingen met betrekking tot het bouwproject zijn beëindigd. De deelneming in de VOF Boulevard zal in 2009 financieel worden afgewikkeld.

Deelneming in Hoge Bothof Ontwikkeling BV Per 3 juli 2006 neemt Domijn Projecten B.V. deel in de Hoge Bothof Ontwikkeling B.V. De andere deelnemer is Ons Huis. Domijn Projecten BV en Ons Huis nemen ieder voor 50% deel in de Hoge Bothof Ontwikkelig BV.

79 / 172

De activiteiten bestaan uit het verwerven, ontwikkelen, bouwen en verkopen van onroerende zaken met name ten behoeve van de sociale volkshuisvesting alsmede het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en het financieren van andere ondernemingen en vennootschappen.

Deelneming in VOF Heemaf Per 2 april 2007 neemt Domijn projecten BV deel in de Vof Heemaf. De andere deelnemers zijn SWL Projecten B.V., Lucht & Licht Projecten B.V.,WBO Projecten B.V. en ontwikkelings- en bouwcombinatie Merksteyn/Plegt-Vos V.O.F.. Domijn projecten B.V., SWL Projecten B.V., Lucht & Licht Projecten B.V. en WBO Projecten B.V. nemen elk voor 12,5% deel in de VOF Heemaf. Ontwikkelings- en bouwcombinatie Merksteyn/Plegt-Vos V.O.F. neemt voor 50% deel in de VOF Heemaf. De activiteiten van de VOF Heemaf bestaan uit het ontwikkelen en doen bouwen van appartementen zowel voor de koop- als huursector en het herontwikkeling van het gebouw “Het Heim”. Voorts heeft de Woningcorporatie Domijn naast bovengenoemde belangen de volgende verbindingen: WOM Laares Beheer B.V.( 20%) VOF DnA (50%) Stedelijk Wonen Holding B.V. (50%) Neighbourhood Corporations Enschede (NCE) (33,33%)

– – – –

Deze verbindingen komen niet in aanmerking voor consolidatie daar er geen sprake is van een meerderheidsbelang (>50%) in deze deelnemingen of geen sprake is van meerderheidsbelang in de zeggenschap (>50%).

Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Resultaten op intercompany-transacties tussen in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen worden volledig uit zowel de balanswaardering als het groepsresultaat geëlimineerd voorzover deze resultaten nog niet door een overdracht van het verkregen actief of passief aan derden buiten de groep zijn gerealiseerd.

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de opdracht aan de aannemer is verstrekt. Deze grondslag is gehanteerd in de jaarrekening 2008 alsmede de meerjarenbegroting 2009-2013 (in de meerjarenbegroting 2007-2011 is hier nog anders mee omgegaan. Van een feitelijke verplichting was hier sprake indien de formalisering van de definitief ontwerp fase heeft plaatsgevonden).

Waarderingsgrondslagen Materiele vaste activa De oorspronkelijke investeringen in complexen worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en (naar verwachting duurzame) bijzondere waardeverminderingen.

De verkrijgings- of vervaardigingsprijs wordt bepaald als de som van alle direct toe te rekenen uitgaven, eventueel vermeerderd met na-investeringen. Tevens worden hierbij de rente tijdens de bouw op vreemd vermogen en direct toerekenbare interne kosten alsmede transactiekosten geactiveerd. Voor zover verkregen subsidies kwalificeren als investeringssubsidie worden deze in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Uitgaven na eerste verwerking (de zogeheten na- investeringen) die leiden tot een waardeverhoging van het actief worden aangemerkt als activeerbare kosten van vernieuwing.

80 / 172

De lasten van onderhoud waaronder renovatie onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. De lasten van onderhoud worden direct in het resultaat verantwoord. Complexen worden gedefinieerd op basis van groepen van gelijksoortige activa (kasstroomgenererende eenheid). Deze worden gedefinieerd op basis van onderkende product-marktcombinaties. De indeling sluit aan op de wijze waarop het interne beleid en de bedrijfsvoering is gedefinieerd. Aansluiting is daarbij gezocht bij de differentiatie in het huur- en onderhoudsbeleid en levensduurschattingen.

Jaarlijks vindt toetsing plaats van de boekwaarde en reële waarde. De toetsing geschiedt op complexniveau.

Indien wordt vastgesteld dat een in het verleden verantwoorde bijzondere waardevermindering niet meer bestaat of is afgenomen wordt de toegenomen boekwaarde van de desbetreffende activa niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord. De bedrijfswaarde van de woningen in verhuur wordt gevormd door de contante waarde van de geprognosticeerde kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. Daarbij wordt rekening gehouden met de voorgenomen bestemming en aard van het bezit.

Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de reële waarde duurzaam overschrijdt. Van duurzaamheid is sprake wanneer de verwachte reële waarde gedurende een periode van ten minste vijf jaar lager is dan de boekwaarde. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De reële waarde van de onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de eind 2008 intern geformaliseerde meerjarenbegroting en bestrijken een periode van 5 jaar.

Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangspunten:

– – – – – – – – – – – – – – –

jaarlijkse huurverhogingen 1e jaar 2,75% (huurharmonisatie 0,25%), 2e jaar 3,50% (huurharm. 0,25%), 3e t/m 5e jaar 2,25% (huurharm. 0,25%), 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 2,25%); jaarlijkse huurderving van 1% (voorgaand jaar: 1%); jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten: 1e jaar 3,5%, 2e t/m 5e jaar 2,25%, 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 1e t/m 5e jaar 2%, daarna 2,25%); jaarlijkse stijgingen van de loonkosten: 1e jaar 5%, 2e jaar t/m 5e jaar 3,75%, 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 4,00%); jaarlijkse stijgingen van de onderhoudskosten: 1e jaar 4,50%, 2e t/m 5e jaar 3,25%, 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 3,25%); genormeerde variabele lasten (OZB, verzekering en algemeen beheer) van € 1.338,- per verhuureenheid (voorgaand jaar: € 1.318.-); bijdrage Vogelaarwijken in 2009 : € 0,-- (voorgaand jaar € 50,--); genormeerde klachten- en mutatieonderhoudskosten (bedrijfseconomische interne norm) € 362,00 (voorgaand jaar: € 530,00); genormeerde kosten van planmatig onderhoud (bedrijfseconomische interne norm) € 800,00 (voorgaand jaar: € 590,00) een restwaarde op basis van huidige nominale waarde; een rekenrente van 6,00 % (voorgaand jaar: 6,00%)voor WSW- geborgde woningen; een rekenrente van 6,00 % (voorgaand jaar : 6,00%)voor niet- WSW- geborgde woningen, bedrijfsmatige en overige onroerende zaken; de periode waarover contant gemaakt wordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen/investering (variërend van 10 tot 50 jaar), de minimale levensduur is gesteld op 10 jaar tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is. Voor de bepaling van de bedrijfswaarde worden de kasstromen contant gemaakt op 1 juli. Bij de bepaling van de bedrijfswaarde is rekening gehouden met verkopen vanuit de achtervangwoningen. Hiervoor is na 10 jaar een verkoopwaarde mee genomen in de bedrijfswaardeberekening.

81 / 172

Bij de bepaling van de bedrijfswaarde wordt rekening gehouden met de rentabiliteitswaardecorrectie van de bestaande leningenportefeuille. De rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van leningen en beleggingen en de waardering van deze posten op de balans. Hoewel een deel van het bezit is geoormerkt voor verkoop, is in de balans geen rekening gehouden met de hogere directe opbrengstwaarde van dit bezit.

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Onroerende zaken die in het kader van een regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopplicht kent worden aangemerkt als financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van VOV. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting.

Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen uitgaafprijzen en toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van te dekken stichtingskosten. Bij de bepaling van de bijzondere waardevermindering worden de boekwaarde en de bedrijfswaarde van de kasstroomgenererende eenheid waartoe de onroerende zaken gaan behoren betrokken. Voorts wordt rente tijdens de bouw toegerekend aan het project. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, dan wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende kosten, rekening houdend met een eventueel bijzonder waardeverminderingsverlies. Rentetoerekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart. Met betrekking tot zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de koopwoningen verantwoord onder de post voorraad onderhanden werk, het aandeel huurwoningen wordt verantwoord onder de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling. Voor wat betreft het onrendabele deel van het gecombineerde project wordt bij het aangaan van de verplichting het onrendabele deel verminderd met het verwachte verkoopresultaat in de winsten verliesrekening verantwoord onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa. Bij oplevering van het totale project wordt het verkoopresultaat verantwoord onder de post verkoop onroerende zaken en de resterende onrendabele top onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa. Daarmee wordt de economische realiteit van de transactie het best zichtbaar gemaakt. Afschrijving vindt eerst plaats nadat de betreffende complexen in exploitatie zijn genomen.

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde onder aftrek van lineaire/annuïtaire afschrijvingen. De afschrijvingstermijnen zijn respectievelijk: Kantoorpanden Kantoorpand Woongroep Twente Hengelo Vervoermiddelen Inventaris Automatisering

40 jaar annuïtair 30 jaar annuïtair 5 jaar lineair 10 jaar lineair 3 – 7 jaar lineair

Financiële vaste activa Leningen u/g De waardering van de leningen u/g vindt plaats tegen nominale waarde.

Te vorderen BWS-subsidies De vordering uit hoofde van binnen het Besluit Woninggebonden Subsidies toegezegde bedragen (contante waarde van de uitbetalingen) wordt jaarlijks verminderd met de door de budgethouders beschikbaar gestelde bedragen. De uitbetalingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. De contante waarde van de subsidie inclusief vervallen rente wordt als vordering opgenomen.

82 / 172

Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis is op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze waarde wordt berekend op basis van de grondslagen van Domijn. Voor deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde wordt een voorziening gevormd.

Overige financiële vaste activa De overige financiële vaste activa (waaronder effecten), die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheid van de onderneming duurzaam te dienen, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde.

Voorraden Voorraden Waardering van voorraden groot materiaal vindt plaats tegen laatst betaalde inkoopprijzen.

Voorraad koopwoningen Waardering van de voorraad koopwoningen vindt plaats tegen de vervaardigingsprijs/kostprijs.

Onderhanden projecten Het onderhanden werk uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde directe materiaal- en arbeidskosten, direct toerekenbaar uitbesteed werk en overige externe kosten inclusief een opslag voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten. Indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerwijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om deze gebruiksklaar te maken worden rentekosten opgenomen in de vervaardigingsprijs. De winst wordt verantwoord in het boekjaar waarin het project wordt opgeleverd. Voorzieningen voor verwachte verliezen worden genomen in de periode waarin komt vast te staan dat er sprake is van verliesgevende projecten, en worden in mindering gebracht op de post onderhanden projecten. Verder zijn op de post onderhanden projecten de gedeclareerde termijnen en vooruitontvangen betalingen in mindering gebracht. Gedeclareerde termijnen die de waardering van een individueel project overtreffen worden als passiefpost onder de kortlopende schulden opgenomen.

Vorderingen Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op een statische benadering.

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas en banktegoeden met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courant schulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Voorzieningen De voorziening voor uitgestelde personeelsbeloningen bestaat uit de toekomstige verplichtingen uit hoofde van jubilea uitkeringen en wordt bepaald op basis van de contante waarde (rekenrente 6%) van toekomstige aanspraken, rekening houdend met de achterliggende diensttijd, de leeftijd en het verwachte verloop (blijfkans) van het huidige personeelsbestand. Binnen Domijn is er sprake van een toegezegde- pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds (SPW). Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegde- pensioenregeling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegdebijdrageregeling. Voor de pensioenregelingen betaalt Domijn op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft Domijn geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. Domijn heeft in geval van een tekort bij het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen.

83 / 172

Begin 2009 heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving een nieuwe ontwerp-Richtlijn 271.3 over pensioenen gepubliceerd, die met onmiddellijke ingang mag worden toegepast. Uitgangspunt van de nieuwe ontwerp-Richtlijn is dat voor alle pensioenregelingen de te verwerken pensioenlast in principe gelijk is aan de verschuldigde pensioenpremie, tenzij sprake is van additionele verplichtingen op balansdatum. Besloten is deze ontwerp-Richtlijn met ingang van 1 januari 2008 toe te passen. Deze toepassing heeft niet geleid tot een wijziging in de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling met de voorheen gehanteerde verwerkingswijze. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen. Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuwbouw worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus aan deze investering toe te rekenen ontvangsten.

Langlopende schulden Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt tezamen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening wordt verwerkt. Leningen die zijn aangetrokken binnen het Dynamische Kostprijshuursysteem (klimleningen) worden niet afgelost zolang de bijbehorende exploitaties van de activa voorgecalculeerde exploitatieverliezen opleveren. Gedurende deze periode worden de leningen jaarlijks met een vooraf bepaald bedrag verhoogd. De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord.

Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht.

GRONDSLAGEN VOOR BEPALING VAN HET RESULTAAT Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen worden verantwoord zodra zij voorzienbaar zijn.

84 / 172

Opbrengstverantwoording Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra alle belangrijke rechten en risico’s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten uit de levering van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Opbrengsten met betrekking tot onderhanden projecten in opdracht van derden bestaan uit de contractueel overeengekomen tegenprestaties, meer- en minderwerk en claims en vergoedingen voor zover het waarschijnlijk is dat die opbrengsten zullen worden gerealiseerd en betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. Domijn hanteert de completed contract methode.

Bijzondere posten Bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk worden toegelicht, teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening van de corporatie en voornamelijk de ontwikkeling daarin. Bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht.

Bedrijfsopbrengsten Huren Deze opbrengsten betreffen de op het boekjaar betrekking hebbende netto-huren (exclusief de vergoedingen voor levering van zaken en diensten) na aftrek van huurderving. De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2008 bedroeg dit maximumpercentage 1,6%. (Over het verslagjaar 2007 bedroeg dit percentage 1,1%).

Vergoedingen Deze opbrengsten bestaan uit de aan het boekjaar toegerekende vergoedingen van huurders (boven de nettohuurprijs) voor levering van zaken en diensten na aftrek van gederfde vergoedingen.

Overheidsbijdragen Onder deze post zijn de volgende elementen opgenomen: – Jaarlijkse annuitaire bijdragen inzake (medische) woningaanpassingen.

Verkoop onroerende zaken De post verkopen onroerende zaken betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de boekwaarde (bestaand bezit) danwel de vervaardigingsprijs (Projecten voor derden). Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn.

Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf De toe te rekenen interne directe kosten ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord.

Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder wordt o.a. de opbrengst van overige dienstverlening aan derden verantwoord, alsmede de kosten met betrekking tot de dienstverlening ten behoeve van het eigen bedrijf.

Bedrijfslasten Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa De afschrijvingen op materiële vaste activa en goodwill worden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode danwel de annuïtaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden. Over grond wordt niet afgeschreven.

85 / 172

Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa De overige waardeveranderingen worden gebaseerd op de waardering van de betreffende activaposten. De onder deze post verantwoorde bedragen hebben betrekking op een afboeking dan wel terugneming van een bijzondere waardevermindering. Deze bijzondere waardevermindering ontstaat door een jaarlijkse toets van de reële waarde ten opzichte van de waarde gebaseerd op boekwaarde.

Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-enverliesrekening voorzover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

Lasten onderhoud Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst. In de winsten verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief.

Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

Belastingen Vanaf 1 januari 2008 is Domijn integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Corporaties zijn sindsdien verplicht over hun integrale activiteiten vennootschapsbelasting te betalen. Aedes en de Belastingdienst hebben het overleg over de interpretatie en toepassing van de vennootschapsbelastingplicht waarmee corporaties sinds 1 januari 2008 te maken hebben afgerond. Een en ander is vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (VSO). In deze VSO zijn specifieke bepalingen opgenomen met betrekking tot de waardering van posten op de fiscale openingsbalans en de wijze van resultaatname. De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-en-verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van nietaftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief.

Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

Activeren van rentelasten Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken.

Financiële instrumenten Binnen het treasurybeleid van Woningcorporatie Domijn dient het gebruik van financiële instrumenten ter beperking van inherente (rente-, looptijden- en markt-) risico's. Op grond van het vigerende interne treasurystatuut is het gebruik van rentederivaten toegestaan, maar geeft Domijn de voorkeur aan het spreiden en beperken van renterisico’s door gebruik te maken van traditionele instrumenten (bijvoorbeeld contractuele renteafspraken met geldgevers over bestaande leningen, of het afsluiten van leningen met uitgestelde storting. Financiële instrumenten omvatten bij Domijn vorderingen, liquide middelen en langlopende en kortlopende schulden.

86 / 172

Met ingang van 1 januari 2008 worden financiële instrumenten bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde, inclusief direct toerekenbare transactiekosten. Na de eerste opname worden financiële instrumenten gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio en direct toerekenbare transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde. Op vorderingen wordt een noodzakelijke geachte voorziening getroffen voor risico van oninbaarheid. Voorheen werden financiële instrumenten gewaardeerd tegen de nominale waarde. Op vorderingen werd een noodzakelijke geachte voorziening getroffen voor risico van oninbaarheid. Aangezien er geen sprake is van agio of disagio en transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde. Derhalve heeft bovenstaande stelselwijziging geen effect op het eigen vermogen en het resultaat. Reden voor deze stelselwijziging is de verplichte toepassing van de definitieve versie van RJ 290 Financiële instrumenten vanaf 1 januari 2008. Voor de waardering van de latente belastingvordering wordt tevens verwezen naar onderdeel Belastingen.

Daarnaast omvatten de financiële instrumenten bij Domijn tevens afgeleide financiële instrumenten. Afgeleide financiële instrumenten worden gewaardeerd tegen reële waarde en wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de winsten verliesrekening. Domijn maakt gebruik van interest derivaten om interestrisico’s af te dekken. Daarbij wordt kostprijshedge accounting toegepast. De toepassing van kostprijshedge accounting leidt tot de volgende uitzondering op de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen voor afgeleide financiële instrumenten. Bij het toepassen van het kostprijshedge accounting model is de eerste waardering en de grondslag van verwerking in de balans en de winsten verliesrekening van het derivaat afhankelijk van de afgedekte positie. Dit betekent dat als de afgedekte positie tegen kostprijs in de balans wordt verwerkt, ook het derivaat tegen kostprijs wordt gewaardeerd. Zolang de afgedekte positie in de kostprijshedge nog niet in de balans is verwerkt wordt het derivaat niet geherwaardeerd. Om het kostprijshedge accounting model toe te passen wordt voldaan aan de vereisten die zijn uiteengezet in RJ 290. Domijn past kostprijshedge accounting toe voor de interest derivaten die ervoor zorgen dat bepaalde variabel rentende leningen worden omgezet in vast rentende leningen. Eveneens past Domijn kostprijshedge accounting toe voor de interest derivaten die het renterisico op toekomstige financieringtransacties afdekken, in zoverre deze transacties zeer waarschijnlijk zullen plaatsvinden. De resultaten uit het niet-effectieve deel van de hedgerelatie worden in de winsten verliesrekening opgenomen. Indien een intrerest derivaat niet langer voldoet aan de voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt verkocht, wordt de afdekkingsrelatie beëindigd. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies overgeboekt naar de winsten verliesrekening.

87 / 172

BELANGRIJKE INSCHATTINGEN TEN AANZIEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING De jaarrekening wordt overeenkomstig BW2 Titel 9 opgesteld. Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de waardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen een subjectieve of complexe beoordeling van het management: Materiële vaste activa, minimum waarderingsregel Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering

Materiële vaste activa, minimum waarderingsregel Onroerende en roerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en (naar verwachting duurzame) bijzondere waardeverminderingen. Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de reële waarde duurzaam overschrijdt. Van duurzaamheid is sprake wanneer de verwachte reële waarde gedurende een periode van ten minste vijf jaar lager is dan de boekwaarde. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De reële waarde van de onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden.

De uitgangspunten van de reële waarde zijn deels afhankelijk van de interne beleidsvoornemens van Domijn. Voor zover mogelijk hanteert Domijn binnen de sector gangbare uitgangspunten.

Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de opdracht aan de aannemer is verstrekt. De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie.

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aangepast voor posten van de winsten verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties in de balansposten en posten van de winsten verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit de bedrijfsuitoefening, kasstromen in de kapitaalsfeer en kasstromen in de vermogenssfeer. De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder kasstromen in de vermogenssfeer) en betaalde interest (opgenomen onder operationele kasstromen uit de bedrijfsuitoefening).

88 / 172

TOELICHTING OP DE AFZONDERLIJKE POSTEN VAN DE GECONSOLIDEERDE BALANS (bedragen x € 1.000)

MATERIELE VASTE ACTIVA Het verloop van de materiële vaste activa in 2008 is als volgt weer te geven:

in exploitatie Stand per 1 januari 2008 Aanschaffingswaarde Afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2008 Mutatie in de boekwaarde: Corr. stand 1-1 van onderhanden werk Stelselwijz. Woningen verkocht onder voorwaarden Afboeking onrendabele top Bijboeking minimumwaarderingsregel 2008 Overboeking naar voorziening onrendabele inv. Overboeking van OHW koopwoningen Investeringen Desinvesteringen Afschrijving Afschrijving op desinvesteringen Overboeking naar planmatig onderhoud Overboeking naar verkoopresultaat Overboeking naar voorraad Overboekingen (huur/commercieel activa i.o.) Stand per 31 december 2008 Aanschaffingswaarde Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2008

626.940 147.178479.762

Onroerende en roerende zaken woningen in t.d.v. de VOV ontwikkeling exploitatie 829 829

67.562 67.562

TOTAAL

28.554 10.39918.126

723.885 157.577566.308

1.637 261.819-

2.1052.313-

1.296 1.781 29.4823.535 2.904 86.340 2.42212.265564 1.604996 2.8360 48.808

28.061 12.21915.842

784.395 169.279615.116

1.296 1.781 29.4821.895

1.640 2.904

2.491 2.39610.446564

82.211

73.062 65.169

833 4.254

1.604996 2.83671.79018.303-

701.991 157.060544.931

5.084 5.084

49.259 49.259

De aanschaffingswaarde betreft de historische kostprijs minus de genomen onrendabele toppen. De bijboeking van de woningen VOV betreft de stijging in verband met waardering op actuele waarde. Dit was voorheen op basis van de boekwaarde (historische kostprijs minus afschrijvingen). Afschrijvingstermijnen van de materiele vaste aktiva: De afschrijvingstermijnen bedragen respectievelijk voor: - bouw - inventarissen t.d.v. de exploitatie - vervoermiddelen t.d.v. de exploitatie

annuïtair 50

lineair 10 5

Er zijn geen hypothecaire zekerheden gesteld.

Brand- en stormverzekering De verzekeringspremie is gerelateerd aan het aantal verhuureenheden welke verzekerd zijn tegen herbouwwaarde. Onderverzekering is uitgesloten.

Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde incl. rentabiliteitswaarde van de woningen in expl. bedraagt per 31 december 2008 € 689 miljoen (2007: € 605 miljoen o.b.v. uniformering parameters). Zie verder het overzicht " Verloop Bedrijfswaarde". De boekwaarde van de woningen in exploitatie bedraagt € 492 miljoen (2007: € 441 miljoen). Complex Talma is gebouwd met collegiale financiering tegen rentepercentage van 3,1% Deze collegiale financiering is aldus verwerkt in de bedrijfswaarde ultimo 2008 zijnde € 21,0 miljoen (incl. rentabiliteitswaardecorr.) (Boekwaarde ultimo 2008 € 11,9 miljoen) De woningen die Domijn vanuit achtervang overgenomen heeft en die in de verhuur zijn bij Domijn zijn in de bedrijfswaardeberekening mee genomen voor 10 jaren met de verwachting dat de woningen binnen 10 jaar zullen worden verkocht. Tevens is na 10 jaren een verkoopopbrengst mee genomen in de bedrijfswaardeberekening die gelijk is aan de investeringskosten. Betreft 73 woningen met een historische kostprijs van € 13,6 miljoen en een bedrijfswaarde (incl. rentabiliteitswaardecorr.) van € 15,1 miljoen.

89 / 172

Bij de bedrijfswaardeberekening zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - huur 1e jaar (excl. harmonisatie) - huurharmonisatie aanvangsjaar - huur 2010 (incl. harmonisatie) - huur 2011-2013 (incl. harmonisatie) - huur vanaf 2013 - huurderving - stijging overige opbrengsten - var. Lastenontwikkeling 2009 - var. Lastenontwikkeling vanaf 2010 - stijging loonkosten 2009 - stijging loonkosten 2010 - 2013 - stijging loonkosten vanaf 2014 - stijging onderhoud 2009 - stijging onderhoud 2010 - 2013 - stijging onderhoud vanaf 2014 - disconteringspercentage

2008

2007

2,75% 0,25% 3,75% 2,50% 2,25% 1,00% 2,25% 3,50% 2,25% 5,00% 3,75% 2,25% 4,50% 3,25% 2,25% 6,00%

1,60% 0,25% 2,00% 2,25% 1,00% 2,25% 2,00% 2,25% 5,00% 4,00% 2,25% 3,25% 2,25% 6,00%

Verkopen Voor de komende 5 jaar is de verwachting dat er 498 woningen worden verkocht, regulier en herstructurering. De totaal te verwachten verkoopwaarde is € 65 miljoen; de boekwaarde hiervan bedraagt € 14 miljoen. Er wordt een boekwinst verwacht van € 51 miljoen. Verkopen zijn niet in de bedrijfswaardeberekening meegenomen.

FINANCIELE VASTE ACTIVA 5.

Saldo 1 januari Rente Vervallen bijdragen Saldo 31 december 6.

31-12-08

31-12-07

2.450 138 6441.943

2.757 177 4842.450

Te vorderen BWS subsidies

Deelnemingen Deelneming Deelneming Deelneming Deelneming Deelneming Deelneming Deelneming Deelneming Deelneming Totaal

Woongroep Twente Vastgoed WGT BV v.o.f. Heemaf v.o.f. Boulevard v.o.f. Cascade WOM Laares beheer BV Laares CV Stedelijk Wonen Holding BV v.o.f. DnA

15 1.345 1.228 591 0 133 4 3.316

15 10 1.279 1.535 1.876 4 131 1.192 6.042

15

15

15

15

Verloop deelnemingen: Stichting Woongroep Twente Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december

De stichting Woongroep Twente heeft als doel het ontwikkelen, uitdragen en bevorderen van een gezamenlijk(e) regiona(a)l(e) strategie, beleid en activiteiten in het werkgebied ten aanzien van de volkshuisvestelijke opgave in het werkgebied (professionalisering, verbetering woonkwaliteit, matching, schaalvergroting). In 2006 is het stichtingskapitaal vastgesteld op € 20.000,00. Domijn heeft een 75% belang (€ 5.000,--) in de stichting. De zeggenschap in de stichting is naar rato van het belang verdeeld over Woningstichting Domijn en Woonmaatschappij WBO . V.O.F. Heemaf Stand per 1 januari Kapitaalstorting Stortingen Resultaat Rentevergoeding Stand per 31 december

1.279

066 1.345

802 1.101 6372134 1.279

Het belang in de VOF Heemaf is begin april 2007 overgedragen aan de onderliggende projecten BV's (Domijn, L&L en SWL).

90 / 172

31-12-08

31-12-07

V.O.F. Boulevard Stand per 1 januari Stortingen Resultaat Stand per 31 december

1.535 950643 1.228

2.235 700-

V.O.F. Casacde Stand per 1 januari Stortingen Resultaat Stand per 31 december

1.876 1.675390 591

2.376 500-

WOM Laares beheer BV Stand per 1 januari Kapitaalstorting Resultaat Stand per 31 december WOM Laares CV Stand per 1 januari Kapitaalstorting Resultaat Stand per 31 december Stedelijk Wonen Holding BV Stand per 1 januari Correctie beginbalans 2008 Kapitaalstorting Resultaat Overboeking naar voorziening deelneming Stand per 31 december V.o.f. DnA Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december 7.

1.535

1.876

4

4

40

4

131

86

1 133

46 131

117 408 3681534

1.192 1.192-

9

162153 -

1.142 50 1.192

Beleggingen / leningen u/g Achtergestelde Lening u/g Casanet BV (voorheen Netschap BV) *1) af voorziening achtergestelde lening u/g Casanet BV Lening u/g Wooninvesteringsfonds (WIF) *2) Lening u/g Wooninvesteringsfonds (WIF) *3) Lening Wierden en Borger (inzake PGI) Lening Cultuurfonds Monumenten *4) Lening u/g Hoge Bothof Ontwikkeling BV *5) Lening v.o.f. Heemaf Totaal

2.031 2.001681 681 63 7.400 1.072 9.926

2.031 1.825681 681 177 63 7.400 1.011 10.218

*1) Casanet In verband met de overdracht van de infrastructuur glasvezel aan KPN is Casanet BV in 2006 van naam veranderd in Netschap BV en andersom. Daarnaast is Casanet BV als dochter onder Netschap BV geplaatst. Netschap BV is daarna inclusief de infrastructuur verkocht aan de KPN, die nu 100% aandeelhouder is. In ruil hiervoor zijn de leningen van de corporaties Domijn en de Woonplaats (6,2 miljoen) i.v.m. de infrastructuur afgelost en zijn 51% van de aandelen van Casanet overgedragen aan beide corporaties. De achtergestelde leningen i.v.m. aanloop- en exploitatieverliezen (5,2 miljoen) zijn doorgezakt naar Casanet BV. Via de joint venture tussen Casanet en KPN konden, d.m.v. de earn-out regeling, deze achtergestelde leningen terug verdiend worden. Deze joint venture had een looptijd tot 1 juili 2008. Door gewijzigde marktomstandigheden, onduidelijkheid in beleid van KPN en het ontbreken van een nieuwe FttH planningslijst (uitrolplanning) van KPN die zicht zou bieden op de earn-out, bestond geen basis meer om nieuwe acquisities op te starten. Hierdoor lijkt het onmogelijk geworden om de earn-out te volbrengen. Het bestuur heeft dit aan de Raad van Commissarissen voorgelegd en wacht nu op besluitvorming in deze van de aandeelhouders (i.c. KPN, de Woonplaats en Domijn). Om deze reden is de joint venture , die op 1 juli 2008 beeindigd zou worden, inmiddels 2 keer verlengd. De eerste verlenging verliep op 31 december 2008 en inmiddels is deze verlengd tot 1 april 2009. *2) Betreft een lening aan het Wooninvesteringsfonds van waaruit andere woningcorporaties leningen kunnen aantrekken. Deze lening heeft een looptijd van 10 jaar tegen een rente van 4,35%. *3) Betreft een lening aan het Wooninvesteringsfonds van waaruit andere woningcorporaties leningen kunnen aantrekken. Deze lening heeft een looptijd van 10 jaar tegen een rente van 4,08%. *4) Betreft een achtergestelde lening via de Provincie Overijssel en heeft een looptijd van 10 jaar. *5) Betreft een lening aan de Hoge Bothof BV voor de aanschaf van het Polaroid gebied met de bedoeling dit terrein in de toekomst te gaan ontwikkelen.

91 / 172

8.

Overige

31-12-08

Boeterente: Saldo 1 januari Activering Afschrijving Saldo 31 december

223 122101

Latente belastingvordering:

31-12-07

344 122223

1.951

Nominale waarde leningenportefeuille per 01-01-2008 Marktwaarde o.b.v. VSO2 per 01-01-2008

438.606.593 428.545.476

Verschil

10.061.117

Latente belastingvordering (25,5%) per 01-01-2008 Vrijval 2008

2.565.585 307.256-

Latente belastingvordering per 31-12-2008

2.258.329

De verdeling van de latentie (verrekenbare tijdelijke verschillen) en compensabele verliezen is als volgt:

Verrekenbare tijdelijk verliezen Compensabele verliezen

Opgenomen onder FVA 1.951.073

2008 Opgenomen onder vl.activa 307.256 -

2.258.329 -

1.951.073

307.256

2.258.329

Opgenomen onder FVA

2007 Opgenomen onder vl.activa

Verrekenbare tijdelijk verliezen Compensabele verliezen -

Totaal

Totaal

906.719

906.719

906.719

906.719

2.986 266 9 3.262

234 11 245

10.510 10.510

13.755 13.755

VLOTTENDE ACTIVA 9.

Voorraden Voorraad koopwoningen Voorraad groot materiaal Totaal

10. Onderhanden projecten a. Onderhanden werk Pharos b. Onderhanden projecten Totaal Onderhanden werk Pharos: Saldo 1 januari Mutaties in het boekjaar Saldo 31 december Onderhanden projecten: Saldo 1 januari Corr. Stand 1-1 naar in ontwikkeling Investeringen Overboekingen naar exploitatie (achtervang) Ontvangen termijnen kopers Ten gunste van resultaat geboekt Saldo 31 december

-

16 16-

-

-

13.755 1.2856.587

11.292 5018.251 15.63010813.755

9.219672 10.510

92 / 172

VORDERINGEN 31-12-08

31-12-07

11. Huurdebiteuren Huurachterstand aktieve contracten Huurachterstand vertrokken bewoners Overige vordering achterstand Betalingsregelingen Voorziening dubieuze debiteuren Totaal

711 1.257 327 31 6651.662

553 869 33 3911.065

De achterstand van de aktieve contracten bedroeg 0,90 % (2007: 0,74%) van de bruto jaarhuur. De huurachterstanden kunnen als volgt naar tijdsduur en aantal huurders worden gespecificeerd: Specificatie huurachterstand naar maanden: tot 1 maand 1 tot 2 maanden 2 tot 3 maanden 3 tot 4 maanden 4 tot 5 maanden 5 tot 6 maanden 6 maanden of meer Totaal actieve contracten Totaal vertrokken huurders Totaal betalingsregelingen Totaal huurdebiteuren 12. Gemeente Nog te ontvangen subsidies WVG aanpassingen Eenmalige bijdragen woningaanpassingen

aantal 766 115 39 21 18 5 24 988 1.232 94 2.314

bedrag 2008 215 104 52 30 37 15 258 711 1.257 31 1.999

aantal 893 139 66 30 12 8 12 1.160 922 2.082

bedrag 2007 243 104 77 39 22 13 56 553 869 33 1.456

687 245

469 261 9 739

932 13. Vorderingen deelnemingen en verbindingen Vordering v.o.f. DnA Vordering Hoge Bothof BV Vordering v.o.f. Beekveld Vordering v.o.f. Heemaf Vordering WOM Laares Vordering VOF Cascade Vordering Stedelijk Wonen Holding BV Vordering WBO Projecten BV

14. Vorderingen collega corporaties samenwerking WBO Stichting Woongroep Twente Totaal

1.287 185 23 1.011 212 3 258 296 3.275

185 23 1.072

295 1.576

480 3 484

-

15. Overige vorderingen Overige vorderingen huurders Voorziening dubieuze debiteuren

51

304 304

51 Overige vorderingen overige debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren

Overige vorderingen Te ontvangen van verzekeringsmaatschappij Nog te vorderen bedrag afrekening stichting PGI Te verrekenen vennootschapsbelasting *1) Totaal

1.370 91.360

1.878 91.869

253 241 65

1.535 225 907

1.970

4.840

*1) Ultimo 2007 bedragen de fiscaal tijdelijke waarderingsverschillen van de materiële vaste activa € 14 miljoen (positief).Vanwege de hoge mate van onzekerheid over het toekomstig realisatiemoment van deze fiscaal tijdelijke waarderingsverschillen is de actieve latentie voorzichtigheidshalve in de balans en resultatenrekening gewaardeerd op nihil. Voor de ultimo 2007 openstaande fiscale verliezen van Woningstichting Domijn is gezien de invoering van de integrale belastingplicht met ingang van 1 januari 2008 een actieve latentie ad. € 907.000,-- ten gunste van het resultaat gevormd.

93 / 172

31-12-08 16. Overlopende activa Niet vervallen bws subsidies Overig Vooruitbetaalde rente rente-instrumenten (cap) Niet vervallen rente WIF-leningen Vootuitbetaalde rente en aflossingen Vooruitbetaalde kosten Nog te ontvangen bedragen Te ontvangen huur Livio Kortlopend deel latente belastingen Te verrekenen creditnota's Totaal

27 62 16 884 570 320 307 30 2.216

31-12-07 10 51 135 16 694 616 141 176 1.840

De cap wordt gewaardeerd tegen marktwaarde. De wijziging in de marktwaarde wordt gepresenteerd in de V&W rekening. LIQUIDE MIDDELEN 17. Liquide Middelen Direct opvraagbaar Kas/kruisposten Postgiro Bank Bankgaranties Totaal

32 38 2.751 9 2.830

12 911 3.227 4.150

31-12-08

31-12-07

137.453

131.171 6422.024

EIGEN VERMOGEN 18. Groepsvermogen Saldo 1 januari Stelselwijziging tbv bedrijfswaarde (complexindeling) Stelselwijziging Egalisatiereserve BWS 31-12-2007 Stelselwijziging woningen verkocht onder voorwaarden Jaarresultaat (uit resultaatverdeling) Saldo 31 december

19. Aandeel derden

1.781 10.995128.240

4.901 137.453

8

4

213 2.904 44 3.161

193 203 396

VOORZIENINGEN 20. Voorzieningen Voorziening verplichting beloning Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Voorziening Neighbourhood Corporations Enschede Verloop voorziening: Verplichting beloning Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Stand per 31 december Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Stand per 31 december

193 2646 213

2.904 2.904

152 41 193

-

94 / 172

Neighbourhood Corporations Enchede Stand per 1 januari Dotatie Correctie op voorziening Resultaat Stand per 31 december

31-12-08

31-12-07

203 15944

1.133 1.133203 203

Neigbourhoud Corporation Enschede (NCE) NCE is een is een Wijk Ontwikkelings Maatschappij (WOM) waarin de gemeente Enschede samen met De Woonplaats en Ons Huis participeert. (elke corporatie voor 1/3 deel). Domijn is in 2007 in NCE toe getreden met een negatief eigen vermogen van -1.133.266,Domijn heeft de aandelen van de Gemeente Enschede overgenomen. De intentieovereenkomst hiervoor is in september 2006 ondertekend. In 2006 is dit negatieve eigen vermogen mee genomen als bijzondere last. De NCE heeft tot doel het aanpakken van de problematiek en het vergroten van de leefbaarheid en veiligheid in de Lipperkerkstraat e.o. (in samenwerking met andere partners waaronder de gemeente Enschede). Dit doet de NCE door het verwerven, beheren en ontwikkelen van panden in dit gebied. Panden worden indien mogelijk opgeknapt en verhuurt onder een strikt verhuurbeleid. Als dit niet mogelijk is wordt de verbetering gerealiseerd door sloop en nieuwbouw.

21. Voorziening deelnemingen Deelneming Hoge Bothof BV Deelneming Stedelijk Wonen Holding BV

817 817

427 153 580

427

32

390

395

817

427

153

-

153-

153 153

Verloop voorziening deelnemingen: Hoge Bothof BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Overboeking van deelneming Stand per 31 december Stedelijk Wonen Holding BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Overboeking van deelneming Stand per 31 december

LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen 22. 23. 24. 25.

Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leningen collegiaal Terugkoopverplichting woningen Totaal

31.536 415.689 14.000 5.084 466.308

33.458 382.268 14.000 2.610 432.336

95 / 172

31-12-08

31-12-07

438.606 48.300

398.754 59.000

Saldo 31 december

486.906 8.880325477.701

457.754 19.148438.606

De aflossingsverplichting voor het komende boekjaar bedraagt Saldo 31 december na aflossingsverplichting komend boekjaar

16.476461.224

8.880429.726

Het verloop van de leningen over het boekjaar 2008 is als volgt: Saldo 1 januari Ontvangsten

Aflossingen

nieuwe leningen bijstorting klim over het boekjaar vervroegde aflossing

Specificatie naar restant looptijd:

Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leingen collegiaal

31-12-08 > 5 jaar 27.255 364.880 392.135

31-12-08 > 1 jaar 31.536 415.689 14.000 461.224

31-12-07 > 5 jaar 29.014 323.280 352.294

31-12-07 > 1 jaar 33.458 382.268 14.000 429.726

De gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen bedraagt 4,59% (2007: 4,67%). Exclusief de Roll-over leningen bedraagt de gemiddelde rentevoet 4,64% (2007: 4,66%) De reële waarde van de leningen, berekend als contante waarde (tegen 6%) van de toekomstige kasstromen, bedraagt per 31 december € 426.199.095,--

Het verloop van de terugkoopverpl. van de woningen verkocht onder voorwaarden over 2008 is als volgt: Stand per 1 januari 2.610 Toevoeging/onttrekking 2.420 2.610 Waarde ontwikkeling 53 Stand per 31 december 5.084 2.610

KORTLOPENDE SCHULDEN 26. Schulden aan kredietinstellingen Rekening-courant banken Aflossingsverplichting komend boekjaar langlopende schulden Totaal

12.282 14.879 27.162

6.398 7.360 13.757

27. Schulden aan gemeenten Schulden aan gemeente Aflossingsverplichting komend boekjaar langlopende schulden Totaal

1.597 1.597

1.521 1.521

8.379 8.379

8.655 8.655

29. Schulden aan collega corporaties samenwerking Vastgoed WGT BV Backoffice WGT BV WBO Wonen Woongroep Twente Beter Wonen Totaal

4.592 11 7 4.610

3 5 4.072 7 3 4.091

30. Belastingen en premies sociale verzekering Premies sociale verzekeringen Te betalen vennootschapsbelasting Af te dragen BTW Totaal

630 644 1.633 2.907

1.436 1.725

703

1.275

28. Schulden aan leveranciers Crediteuren

31. Overige schulden

289

96 / 172

31-12-08 32. Overlopende passiva Vooruitontvangen huur Nog te ontvangen bedragen Huursubsidie Niet vervallen rente geldlening Reservering zonwering Vooruitontvangen bedragen Nog te betalen bedragen Service-/stookkosten nog af te rekenen Verplichting restant uren personeel Overig Totaal

31-12-07

925 53 783 10.149 178 596 318 419 479 13.902

864 765 9.598 21 18 223 749 248 841 13.328

Niet uit de balans blijkende verplichtingen. 1.

Obligo WSW Per 31 december 2008 heeft Domijn een obligo uitstaan ten bedrage van € 18.234.948,-- uit hoofde van door het WSW verstrekte borgstellingen. Ultimo 2008 bedraagt het schuldrestant dat door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw gegarandeerd is € 480.260.000,--

2.

Wet Keten Aansprakelijkheid Domijn betaalt de BTW over de aan haar geleverde onderhoudswerkzaamheden en nieuwbouwwerkzaamheden rechtstreeks aan de fiscus. Het deel van de genoemde kosten dat betrekking heeft op loonbelasting en sociale verzekeringen wordt gestort op geblokkeerde rekeningen van de bedrijven. Van deze rekeningen kan alleen aan de fiscus of uitvoerende instellingen inzake sociale verzekeringen worden betaald. Het aansprakelijksheidsrisico is door deze maatregelen zeer laag.

3.

In de volgende projecten heeft Domijn een achtervangpositie ingenomen. Naam Boulevard (voormalig HTS) Totaal

Totaal Max. project achtervang 110 koop 22 0

22

Aantal verkocht

Aantal in verhuur

Restant

1

0

21

1

0

21

Op 31-12-2008 is de maximale achtervang uit de VOF Boulevard 21 woningen. Bij het vaststellen van de jaarrekening zijn dit er uiteindelijk 18 geworden (overdracht per 01-06-2009). De aankoop van deze 18 woningen brengt een investering met zich mee van € 4,5 miljoen en een bedrijfswaarde van € 4,9 miljoen.

4.

Aangegane verplichtingen Per balansdatum waren verplichtingen aangegaan met betrekking tot materiele vaste activa voor een bedrag van € 52.097.527,-- Ingebruikname zal in het volgende boekjaar plaatsvinden. Specificatie: P150001 Breugelmansgaarde POH P150007 Beltstraat POH P150008 Walstraat POH P150056 Stadsveld fase 3 P150067 Stadsveld fase 4 P150161 G. de Veerstraat P150279 Eekmaat P150285 Brede school P159029 WC Twekkelerveld P159030 Zuiderhagen P930011 Weth. Hassingstraat OH POH P130065 't Rot P129017C Herstr. Julianastraat

207.085 134.573 182.581 18.013.561 2.354.054 3.362.122 3.553.370 5.334.121 9.253.178 62.596 2.129.604 4.572.709 2.937.973 52.097.527

97 / 172

5.

Verplichting samenwerking "Woongroep Twente" In de jaarrekening van Domijn zijn de kosten uit hoofde van de samenwerking binnen de Woongroep Twente verantwoord. Deze kosten zijn doorbelast zonder een opslag voor de omzetbelasting en de vennootschapsvennootschapsbelasting. Dit is gebaseerd op de gemaakte afspraken dan wel op basis van de inschatting van nog te maken afspraken. Met de Belastingdienst Omzetbelasting is in 2005 tot overeenstemming gekomen. Bij de Woongroep Twente is sprake van een fiscale eenheid en kan het leerstuk "kosten voor gemene rekening worden toegepast. Dat betekent dat er geen BTW is verschuldigd over de kosten van de Woongroep Twente die onderling in rekening worden gebracht.

6.

CAP In het treasurystatuut van de Domijn is bepaald dat het is toegestaan derivaten te gebruiken in situaties van renterisicoreductie. Voor de roll-over-lening, ingangsdatum 1 september 2003, looptijd 10 jaar, hoofdsom € 7.500.000,-- en een variabele rente (3-maands Euribor), is besloten om het renterisico voor een deel van € 4.000.000,-- af te dekken door middel van een cap (op basis van een strike op 5,5%). Voor de roll-over-lening, ingangsdatum 1 september 2005, looptijd 10 jaar, hoofdsom € 5.000.000,-- en een variabele rente (1-maands Euribor), is besloten om het renterisico volledig af te dekken door middel van een cap (op basis van een strike op 5,0%). De premies van de caps zijn als vooruitbetaald opgenomen in de jaarrekening en worden naar rato van de looptijd (10 jaar) evenredig aan de jaren toegerekend als rentelasten. In het geval de werkelijk te betalen rente van de roll-over-leningen boven de afgesproken caps van 5,5% respectievelijk 5,0% uitkomt, komen de cap-overeenkomsten tot uitbetaling. Deze uitbetalingen zullen in het betreffende jaar als bate worden verantwoord onder de rubriek rentelasten. De huidige marktwaarde van beide caps bedraagt € 62.252,--

98 / 172

TOELICHTING OP DE POSTEN VAN DE GECONSOLIDEERDE WINST & VERLIESREKENING (bedragen x € 1.000) 2008

2007

BEDRIJFSOPBRENGSTEN 1.

HUREN Netto huur a. Woningen en woongebouwen b. Onroerende goederen, niet zijnde woningen Af: Huurderving wegens leegstand Totaal

2.

VERGOEDINGEN Overige goederen, leveringen en diensten Af: vergoedingsderving wegens leegstand

74.844 3.710 78.554 2.31976.235

71.673 3.280 74.953 81374.139

4.689

4.439 4.439

4.689 De totale huurderving (huren en vergoedingen) bedraagt als van de bruto jaarhuur:

3.

OVERHEIDSBIJDRAGEN Jaarlijkse bijdragen geldelijke steun sociale huurwoningen (BWS) Jaarlijkse bijdrage inzake medische aanpassingen Totaal

2,79%

44 44

1,02%

63 63

Voor een aantal medische aanpassingen wordt een 20-jaarlijkse bijdrage gegeven ter grootte van de annuiteit van de investering.

4.

VERKOOP ONROERENDE ZAKEN Opbrengst verkopen Af: boekwaarde Af: kosten verkoop Bij: Ontvangen boete bij voortijdige verkoop Verkoopresultaat

11.591 2.6593148.618

Stichtingskosten koopwoningen Ontvangen verkooptermijnen koopwoningen Gerealiseerde winst koopwoningen

18.44819.115 667

Totaal

5.

OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN Vergoeding huurcontracten Werk voor derden Interne doorberekeningen Opbrengsten VVE Overig Totaal

7.172 1.1884065.578

122-

9.285

5.455

134 15 60 2.310 2.520

126 14 124 26 1.363 1.653

9.057 1.353 35 342 1.423 12.211

9.665 1.211 31 363 1.420 12.691

BEDRIJFSLASTEN 6.

AFSCHRIJVINGEN Afschrijvingen Materiële vaste activa a. Woningen en woongebouwen b. Onroerende goederen, niet zijnde woningen c. Overige goederen d. Activa ten dienste van de exploitatie e. Afschrijving kantoorgebouw Hengelo (incl. automatisering/inventaris/overig)

Af: doorbelast aan de Woongroep :

Af: doorbelast naar servicekosten Totaal

afschrijving afschrijving afschrijving afschrijving

gebouw inventaris automatisering overig

342579654510.802

34167921911711.254

99 / 172

De kosten van het kantoorpand in Hengelo worden door woningstichting Domijn betaald en voor 100% doorbelast aan Backofficebedrijf en Vastgoedbedrijf Domijn heeft, in afstemming met de Raad van Bestuur van Woongroep Twente in mei 2004 besloten dat het kantoorpand Hengelo Woongroep Twente in eigendom blijft van de Domijn. Het pand is op 24 december 2003 aangekocht door de woningstichting Domijn. Na de renovatie van het kantoorpand in het eerste halfjaar 2004 is het in gebruik sedert juli 2004. De aanwezige kantoorruimte is groter dan de benodigde ruimte voor woongroep Twente. Daarom is er eendeel verhuurd. Met ingang van oktober 2004 is een onderdeel van het kantoorpand Hengelo verhuurd aan Stichting Bureau Jeugdzorg Overijssel. Het huurcontract loopt tot 30 september 2009, met een verlenging van een maal van 5 jaren, waarna telkenmale verlenging mogelijk is met 1 jaar. De aanvangshuur bedraagt € 166.425,- per jaar. De baten behaald uit de onderhuur worden in mindering gebracht op de totale lasten van het kantoorpand alvorens de last wordt doorberekend aan de deelnemers van de Woongroep Twente. 2008 7.

8.

2007

OVERIGE WAARDEVERANDERINGEN MATERIELE VASTE ACTIVA Impairmenttoets Onrendabel deel projectresultaat (specificatie zie noot D) Overige projectkosten Totaal

1.89529.502 48 27.654

1.4929.790 374 8.672

LONEN & SALARISSEN Bruto salarissen Uitzendkrachten Af: Ontvangen ziekengelden Totaal

10.892 644 15811.378

8.533 359 1098.782

Beloning van de commissarissen De Raad van Commissarissen van Domijn bestaat uit 7 personen. Commissarissen J.B.H. Dercksen J. Niemans E. Reinders G.D. Johanns A.N. Kreuwel W.T.A. Dellepoort A. Peters

Bezoldiging 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 12.000

Beloning van de bestuurders 2008 De bestuurder J. Salverda

Vaste beloning 155.878

Variabele beloning 11.810

Pensioenlasten 47.524

Sociale lasten 8.610

2007 De bestuurders A.L. Toering (t/m juli 2007) P.G. Rutgers (t/m juli 2007) H. Wullink (t/m januari 2007) J. Salverda

Vaste beloning 81.256 76.683 7.660 121.028

Variabele beloning

Pensioenlasten 20.620 18.022 2.345 21.234

Sociale lasten 3.849 3.841 619 7.818

12.216

De totale beloning van de directeur-bestuurder bedraagt over 2008 € 223.822,-- (2007 € 377.191,--), dit is vastgesteld conform de commissie Izeboud. In kader van de wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens, de WOPT volgt hieronder een toelichting op de beloning van de heren Salverda en Rutgers.

J. Salverda

Functienaam:

Datum in dienst Uren in de week Belastbaar loon Pensioenafdracht (Werkgevers- en werknemersdeel)

2008 Dir. bestuurder 1-3-1998 36 155.396 47.524

2007 Dir. bestuurder 1-3-1998 36 130.933 30.785

100 / 172

P.G. Rutgers

Functienaam:

Datum in dienst Uren in de week Belastbaar loon Pensioenafdracht (Werkgevers- en werknemersdeel) Afkoopsom Ontbindingsvergoeding

2008 Vestigingsdirecteur


1-2-2000 36 134.402 40.911 387.859

1-2-2000 36 131.911 43.087 116.860 -

De heer Rutgers is in 2007 vrijwillig teruggetreden als bestuurder van Domijn, als gevolg van de fusie. Er is een afkoopsom toegekend i.v.m. toekomstige loon- en pensioenderving. In 2008 is de heer Rutgers uit dienst van Domijn getreden door een verschil van inzicht in het te voeren beleid. Het arbeidscontract van de heer Rutgers is via de kantonrechter ontbonden. Hij heeft een ontbindingsvergoeding van € 387.859,-- ontvangen. Dit is een uitvloeisel van afspraken die met hem in het verleden zijn gemaakt en vastgelegd zijn in zijn arbeidsovereenkomst.

9.

SOCIALE LASTEN Sociale lasten Af: doorbelasting aan Woongroep Twente Totaal

10. PENSIOENLASTEN Pensioenlasten Af: doorbelasting aan Woongroep Twente Totaal

11. LASTEN ONDERHOUD Klachtenonderhoud Mutatieonderhoud Planmatig onderhoud Overig onderhoud Kosten Strategisch Voorraadbeheer Af: kosten eigen dienst Totaal

1.365 1.365

1.952

998 998

1.952

1.471 1.471

4.400 4.833 8.961 201 16 2.59915.813

3.725 2.928 9.556 525 34 2.20514.563

3.147 3.147

1.586 1.586

5.249 4084.841

4.640 4654.174

75 569

101 696

12. OVERIGE BEDRIJFSLASTEN Overige personeelskosten Af: doorbelasting aan Woongroep Twente

Kosten leveringen & diensten Af: kosten eigen dienst

Raad van Toezicht Af: doorbelasting aan Stichting Woongroep Twente

Huisvestingskosten Algemene kosten Exploitatiekosten Uitrol glasvezelnetwerk Enschede Leefbaarheid Af: doorbelasting aan Woongroep Twente

Totaal overige bedrijfslasten

2.054 4.579 6.020

14.813

1.302 4.337 4.581 2.410 1.193 13.822

22.871

19.678

2.160

101 / 172

In het boekjaar zijn de volgende bedragen (x € 1,--) aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht: Accountantskosten Controle van de jaarrekening Andere controlewerkzaamheden Fiscale advisering Andere niet- controlediensten

2008 54.740

2007 57.269

54.740

57.269

13. KOSTEN SAMENWERKING Kosten Backofficebedrijf WGT Kosten Stichting Woongroep Twente Kosten Vastgoedbedrijf WGT Af: activering kosten Vastgoedbedrijf aan projecten Totaal

-

14. BIJZONDERE BATEN EN LASTEN Bijzondere baten Bijzondere lasten Totaal

15. RENTEBATEN

16. RENTELASTEN

2.9602.949-

11 3.977 2.9371.051

41837 380-

668689 22

10

4.853

5.119

21.802

20.631

Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar het overzicht renteresultaat

17. WAARDEVERANDERINGEN FINANCIELE VASTE ACTIVA Waardeveranderingen derivaten (CAP's)

52-

18. OPBRENGST FINANCIELE VASTE ACTIVA EN EFFECTEN Rente BWS Rente deelnemingen Rente WIF-leningen Totaal

19. VENNOOTSCHAPSBELASTING

138 555 57 750

176 521 57 754

693

853

2008 Verschuldigde vennootschapsbelasting Openingsbalans 2008 belastinglatentie (leningen o/g) Mutatie latentie Totaal

2007

1.565.0982.565.585 307.256-

852.719

693.231

852.719

20. RESULTAAT DEELNEMINGEN Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Totaal

v.o.f.DnA v.o.f. Boulevard v.o.f. Cascade Casanet Laares CV Hoge Bothof BV Stedelijk Wonen v.o.f. Heemaf NCE

50 643 390 8923904069159 296

205 46 39816221170452-

102 / 172

OVERIGE INFORMATIE A.

Werknemers Ultimo 2008 had de corporatie 201 werknemers in dienst (2007: 163) Het aantal fte's ultimo 2008 was 183,51 (2007: 149,54)

B.

Toerekening jaarresultaat Het onverdeelde negatief resultaat 2008, per saldo € 10.994.688,-- zal aan de overige reserves worden toegevoegd.

C.

Voorstel resultaatbestemming De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring door de Raad van Commissarissen reeds in de jaarrekening verwerkt.

D.

Specificatie Waardeverandering Materiële Vaste Activa Onrendabele toppen Enschede P150005 De Eendracht Hengelosestraat correctie P150055 Stadsveld P150056 Stadsveld fase 3 P150067 Stadsveld fase 4 P150097 Torens Mekkelholt GO P150159 Glanerbrug GO P150161 G. de Veerstraat P150213 Eudokia P150218 Kerkstraat Glanerbrug correctie P150234 Siam Zuiderhagen P150279 Eekmaat P150285 Brede school P150287 Roombeek 2e fase NB P150288 Zorgcluser Roombeek P150289 Urban villa's P150296 Laares P150298 Twekkelerveld P159004 Dennenbosweg P159007 Cascade P159017 Deppenbroek P159022 WC Deppenbr/cpl 101 P159025 Zenderenbrink P159026 Boddenkampsingel P159028 Wesselernering P159029 WC Twekkelerveld P159030 Zuiderhagen P159036 en P159036A P159038 Fortezza Almelo P169005A Marskant P169005B Walhof P169005C Thomasson Overige kosten projectontw

2008 446.734 32.626 5.859.294 2.060.286 991.306 4852.149.276 79.720 3.480.253 328.3831.888.069 36.107 9.848 1.265.977 4.422 16.560 562.960 2.013.034 943.767 251.26110.001 22.466 293.881 4.872 4.090.117 40.001 81.779 609 1.288.171 748.629 634.673 17.307 28.492.615


37.108148.84039.2852.400.639 129.934887.5731.200.820 2.654 2.361.374


435.178 763.992589.914433.5341.352.262Totaal

29.501.727

103 / 172

ENKELVOUDIGE BALANS VOOR RESULTAATBESTEMMING) (bedragen x € 1.000)

ACTIVA

31-12-2008

31-12-2007

VASTE ACTIVA Materiële vaste activa 1. Onroerende en roerende zaken in exploitatie 2. Onroerende zaken Verkocht onder voorwaarden 3. Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling 4. Onroerende en roerende zaken ten dienste van exploitatie

Financiële Vaste Activa 5. Te vorderen BWS subsidies 6. Deelnemingen 7. Beleggingen / Leningen u/g 8. Overige

Totaal Vaste Activa

544.931 5.084 49.258 15.781 615.054

479.762 829 67.562 18.091 566.244

1.943 308 8.854 2.052 13.158

2.450 1.371 1.807 223 5.851

628.211

572.094

3.253 11.022 14.274

234 13.864 14.098

1.662 932 5.983 1.621 1.665 1.935 13.797

1.065 739 16.121 1.673 3.305 1.826 24.729

1.517

2.902

29.589

41.729

657.800

613.823

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden 9. Voorraden 10. Onderhanden Projecten

Vorderingen 11. Huurdebiteuren 12. Gemeenten 13. Vorderingen deelnemingen en verbindingen 14. Vorderingen collega corporaties samenwerking 15. Overige vorderingen 16. Overlopende activa

Liquide middelen 17. Liquide middelen

Totaal Vlottende Activa

TOTAAL ACTIVA

104 / 172

PASSIVA

31-12-2008

31-12-2007

EIGEN VERMOGEN 18. Kapitaal 19. Wettelijke en statutaire reserves Onverdeeld resultaat boekjaar

2 139.233 10.995128.240

2 132.550 4.901 137.453

VOORZIENINGEN 20. Voorzieningen 21. Voorziening deelnemingen

3.095 664 3.759

346 1.149 1.495

31.536 415.689 14.000 5.084 466.308

33.458 382.268 14.000 2.610 432.336

27.162 1.597 4.720 5.720 5.938 584 13.773 59.493

13.757 1.521 8.615 4.086 675 561 13.324 42.539

657.800

613.823

LANGLOPENDE SCHULDEN 22. 23. 24. 25.

Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leningen collegiaal Terugkoopverplichting Woningen Verkocht onder Voorwaarden

KORTLOPENDE SCHULDEN 26. Schulden aan kredietinstellingen 27. Schulden aan gemeenten 28. Schulden aan leveranciers 29. Schulden aan collega corporaties samenwerking 30. Belastingen en premies sociale verzekeringen 31. Overige schulden 32. Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden

TOTAAL PASSIVA

105 / 172

ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING (bedragen x € 1.000) 2008

2007

76.235 4.689 44 9.285 218

74.139 4.439 63 5.455 304

90.470

84.400

10.788 27.654 7.556 913 1.260 15.813 18.290 4.108 380-

11.254 8.672 6.175 708 1.064 14.563 17.472 4.968 22

86.003

64.897

4.468

19.503

4.651 21.63352750

4.927 20.384-


16.285-

14.702-


11.817-

4.801




Bedrijfslasten 6. Afschrijvingen 7. Overige waardeveranderingen materiele vaste activa 8. Lonen & Salarissen 9. Sociale lasten 10. Pensioenlasten 11. Lasten onderhoud 12. Overige bedrijfslasten 13. Kosten samenwerking 14. Bijzondere baten en lasten Som der bedrijfslasten

Bedrijfsresultaat


Rentebaten Rentelasten Waardeveranderingen Financiële Vaste Activa Opbrengsten financiële vaste activa en effecten



707 115

10.995-

754

907 805-

4.902

106 / 172

ENKELVOUDIG KASSTROOMOVERZICHT (bedragen x € 1.000)

SALDO LIQUIDE MIDDELEN BEGIN BOEKJAAR

a. Kasstroom uit operationele activiteiten - jaarresultaat - afschrijvingen - waardeveranderingen vaste activa - mutatie voorzieningen - mutatie voorraden - mutatie vorderingen - mutatie kortlopende schulden

2008

2007

3.496-

486

10.99512.251 23.042 2.263 3.01910.932 11.070

4.902 10.135 8.299 81913.467 14.175-

45.544

b. Kasstroom uit investeringsactiviteiten - investeringen incl. mutatie OHW - desinvesteringen - mutatie FVA - ontvangen BWS-subsidie

81.3361.858 1.829506

22.601

84.9944.576 261307

80.801-

c. Kasstroom uit financieringsactiviteiten - mutatie leningen u/g - mutatie langlopende schulden - mutatie deelnemingen

7.04733.972 1.063

52.731 1.058

27.988

SALDO LIQUIDE MIDDELEN EINDE BOEKJAAR

80.372-

10.765-

53.789

3.496-

107 / 172

Algemene toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Regelgeving De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het Besluit Beheer Sociale Huursector. In dit besluit wordt BW2 Titel 9 voorgeschreven behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Voor verslagjaren vanaf 2005 is door de Raad voor de Jaarverslaggeving de definitieve Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting uitgegeven. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winsten verliesrekening opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslagleggingvoorschriften geformuleerd. Toelichtingen op posten in de balans, winsten verliesrekening en kasstroomoverzicht worden in de jaarrekening genummerd.

Stelselwijziging woningen Verkocht Onder Voorwaarden (VOV) In de jaarrekening van 2007 zijn voor het eerst woningen verkocht (Koopgarant) waarvan Domijn de terugkoopplicht heeft. Deze verkochte woningen zijn in 2007 gewaardeerd tegen historische kostprijs. De nieuwe (ontwerp) Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 645 (RJ) geeft echter de voorkeur aan waardering op basis van actuele waarde. Op basis hiervan wordt de waardering van de woningen verkocht onder voorwaarden met terugwerkende kracht aangepast (voor 2007) in de jaarrekening van 2008. De financiële consequenties voor deze stelselwijziging zijn rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt per 01-01-2008 (voorkeursverwerking volgens de RJ). Dit betekent een toename van het eigen vermogen van € 1.781.166,-- (dit bedrag is gelijk aan het verschil van de terugkoopverplichting woningen VOV en de boekwaarde van deze woningen per 31-12-2007).

Fusiegrondslagen Woningcorporatie Domijn is op 20 juli 2007 door middel van een juridische fusie samengegaan met Stichting Wooncorporatie Losser en Woningstichting Lucht & Licht. Bij deze fusie was Woningcorporatie Domijn de verkrijgende instelling en waren de laatstgenoemde twee corporaties de verdwijnende instellingen. Tengevolge van de fusie heeft Woningcorporatie Domijn onder algemene titel het gehele vermogen van de verdwijnende instellingen verkregen. De financiële gegevens van de gefuseerde instellingen zijn - ingevolge de fusieakte - in deze jaarrekening verwerkt vanaf 1 januari 2007.

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de opdracht aan de aannemer is verstrekt. Deze grondslag is gehanteerd in de jaarrekening 2008 alsmede de meerjarenbegroting 2009-2013.

Waarderingsgrondslagen Materiele vaste activa De oorspronkelijke investeringen in complexen worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en (naar verwachting duurzame) bijzondere waardeverminderingen.

De verkrijgings- of vervaardigingsprijs wordt bepaald als de som van alle direct toe te rekenen uitgaven, eventueel vermeerderd met na-investeringen. Tevens worden hierbij de rente tijdens de bouw op vreemd vermogen en direct toerekenbare interne kosten alsmede transactiekosten geactiveerd. Voor zover verkregen subsidies kwalificeren als investeringssubsidie worden deze in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Uitgaven na eerste verwerking (de zogeheten na- investeringen) die leiden tot een waardeverhoging van het actief worden aangemerkt als activeerbare kosten van vernieuwing.

108 / 172

De lasten van onderhoud waaronder renovatie onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. De lasten van onderhoud worden direct in het resultaat verantwoord. Complexen worden gedefinieerd op basis van groepen van gelijksoortige activa (kasstroomgenererende eenheid). Deze worden gedefinieerd op basis van onderkende product-marktcombinaties. De indeling sluit aan op de wijze waarop het interne beleid en de bedrijfsvoering is gedefinieerd. Aansluiting is daarbij gezocht bij de differentiatie in het huur- en onderhoudsbeleid en levensduurschattingen.

Jaarlijks vindt toetsing plaats van de boekwaarde en reële waarde. De toetsing geschiedt op complexniveau.

Indien wordt vastgesteld dat een in het verleden verantwoorde bijzondere waardevermindering niet meer bestaat of is afgenomen wordt de toegenomen boekwaarde van de desbetreffende activa niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord. De bedrijfswaarde van de woningen in verhuur wordt gevormd door de contante waarde van de geprognosticeerde kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. Daarbij wordt rekening gehouden met de voorgenomen bestemming en aard van het bezit.

Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de reële waarde duurzaam overschrijdt. Van duurzaamheid is sprake wanneer de verwachte reële waarde gedurende een periode van ten minste vijf jaar lager is dan de boekwaarde. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De reële waarde van de onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de eind 2008 intern geformaliseerde meerjarenbegroting en bestrijken een periode van 5 jaar.

Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangspunten:

– – – – – – – – – – – – – – –

jaarlijkse huurverhogingen 1e jaar 2,75% (huurharmonisatie 0,25%), 2e jaar 3,50% (huurharm. 0,25%), 3e t/m 5e jaar 2,25% (huurharm. 0,25%), 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 2,25%); jaarlijkse huurderving van 1% (voorgaand jaar: 1%); jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten: 1e jaar 3,5%, 2e t/m 5e jaar 2,25%, 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 1e t/m 5e jaar 2%, daarna 2,25%); jaarlijkse stijgingen van de loonkosten: 1e jaar 5%, 2e jaar t/m 5e jaar 3,75%, 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 4,00%); jaarlijkse stijgingen van de onderhoudskosten: 1e jaar 4,50%, 2e t/m 5e jaar 3,25%, 6e jaar e.v. 2,25% (voorgaand jaar: 3,25%); genormeerde variabele lasten (OZB, verzekering en algemeen beheer) van € 1.338,- per verhuureenheid (voorgaand jaar: € 1.318.-); bijdrage Vogelaarwijken in 2009 : € 0,-- (voorgaand jaar € 50,--); genormeerde klachten- en mutatieonderhoudskosten (bedrijfseconomische interne norm) € 362,00 (voorgaand jaar: € 530,00); genormeerde kosten van planmatig onderhoud (bedrijfseconomische interne norm) € 800,00 (voorgaand jaar: € 590,00) een restwaarde op basis van huidige nominale waarde; een rekenrente van 6,00 % (voorgaand jaar: 6,00%)voor WSW- geborgde woningen; een rekenrente van 6,00 % (voorgaand jaar : 6,00%)voor niet- WSW- geborgde woningen, bedrijfsmatige en overige onroerende zaken; de periode waarover contant gemaakt wordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen/investering (variërend van 10 tot 50 jaar), de minimale levensduur is gesteld op 10 jaar tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is. Voor de bepaling van de bedrijfswaarde worden de kasstromen contant gemaakt op 1 juli. Bij de bepaling van de bedrijfswaarde is rekening gehouden met verkopen vanuit de achtervangwoningen. Hiervoor is na 10 jaar een verkoopwaarde mee genomen in de bedrijfswaardeberekening.

109 / 172

Bij de bepaling van de bedrijfswaarde wordt rekening gehouden met de rentabiliteitswaardecorrectie van de bestaande leningenportefeuille. De rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van leningen en beleggingen en de waardering van deze posten op de balans. Hoewel een deel van het bezit is geoormerkt voor verkoop, is in de balans geen rekening gehouden met de hogere directe opbrengstwaarde van dit bezit.

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Onroerende zaken die in het kader van een regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopplicht kent worden aangemerkt als financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van VOV. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting.

Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen uitgaafprijzen en toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van te dekken stichtingskosten. Bij de bepaling van de bijzondere waardevermindering worden de boekwaarde en de bedrijfswaarde van de kasstroomgenererende eenheid waartoe de onroerende zaken gaan behoren betrokken. Voorts wordt rente tijdens de bouw toegerekend aan het project. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, dan wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende kosten, rekening houdend met een eventueel bijzonder waardeverminderingsverlies. Rentetoerekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart. Met betrekking tot zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de koopwoningen verantwoord onder de post voorraad onderhanden werk, het aandeel huurwoningen wordt verantwoord onder de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling. Voor wat betreft het onrendabele deel van het gecombineerde project wordt bij het aangaan van de verplichting het onrendabele deel verminderd met het verwachte verkoopresultaat in de winsten verliesrekening verantwoord onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa. Bij oplevering van het totale project wordt het verkoopresultaat verantwoord onder de post verkoop onroerende zaken en de resterende onrendabele top onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa. Daarmee wordt de economische realiteit van de transactie het best zichtbaar gemaakt. Afschrijving vindt eerst plaats nadat de betreffende complexen in exploitatie zijn genomen.

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde onder aftrek van lineaire/annuïtaire afschrijvingen. De afschrijvingstermijnen zijn respectievelijk: Kantoorpanden Kantoorpand Woongroep Twente Hengelo Vervoermiddelen Inventaris Automatisering

40 jaar annuïtair 30 jaar annuïtair 5 jaar lineair 10 jaar lineair 3 – 7 jaar lineair

Financiële vaste activa Leningen u/g De waardering van de leningen u/g vindt plaats tegen nominale waarde.

Te vorderen BWS-subsidies De vordering uit hoofde van binnen het Besluit Woninggebonden Subsidies toegezegde bedragen (contante waarde van de uitbetalingen) wordt jaarlijks verminderd met de door de budgethouders beschikbaar gestelde bedragen. De uitbetalingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. De contante waarde van de subsidie inclusief vervallen rente wordt als vordering opgenomen.

110 / 172

Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis is op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze waarde wordt berekend op basis van de grondslagen van Domijn. Voor deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde wordt een voorziening gevormd.

Overige financiële vaste activa De overige financiële vaste activa (waaronder effecten), die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheid van de onderneming duurzaam te dienen, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde.

Voorraden Voorraden Waardering van voorraden groot materiaal vindt plaats tegen laatst betaalde inkoopprijzen.

Voorraad koopwoningen Waardering van de voorraad koopwoningen vindt plaats tegen de vervaardigingsprijs/kostprijs.

Onderhanden projecten Het onderhanden werk uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde directe materiaal- en arbeidskosten, direct toerekenbaar uitbesteed werk en overige externe kosten inclusief een opslag voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten. Indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerwijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om deze gebruiksklaar te maken worden rentekosten opgenomen in de vervaardigingsprijs. De winst wordt verantwoord in het boekjaar waarin het project wordt opgeleverd. Voorzieningen voor verwachte verliezen worden genomen in de periode waarin komt vast te staan dat er sprake is van verliesgevende projecten, en worden in mindering gebracht op de post onderhanden projecten. Verder zijn op de post onderhanden projecten de gedeclareerde termijnen en vooruitontvangen betalingen in mindering gebracht. Gedeclareerde termijnen die de waardering van een individueel project overtreffen worden als passiefpost onder de kortlopende schulden opgenomen.

Vorderingen Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op een statische benadering.

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas en banktegoeden met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courant schulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Voorzieningen De voorziening voor uitgestelde personeelsbeloningen bestaat uit de toekomstige verplichtingen uit hoofde van jubilea uitkeringen en wordt bepaald op basis van de contante waarde (rekenrente 6%) van toekomstige aanspraken, rekening houdend met de achterliggende diensttijd, de leeftijd en het verwachte verloop (blijfkans) van het huidige personeelsbestand. Binnen Domijn is er sprake van een toegezegde- pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds (SPW). Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegde- pensioenregeling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegdebijdrageregeling. Voor de pensioenregelingen betaalt Domijn op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft Domijn geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. Domijn heeft in geval van een tekort bij het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies. De premies

111 / 172

worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Begin 2009 heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving een nieuwe ontwerp-Richtlijn 271.3 over pensioenen gepubliceerd, die met onmiddellijke ingang mag worden toegepast. Uitgangspunt van de nieuwe ontwerp-Richtlijn is dat voor alle pensioenregelingen de te verwerken pensioenlast in principe gelijk is aan de verschuldigde pensioenpremie, tenzij sprake is van additionele verplichtingen op balansdatum. Besloten is deze ontwerp-Richtlijn met ingang van 1 januari 2008 toe te passen. Deze toepassing heeft niet geleid tot een wijziging in de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling met de voorheen gehanteerde verwerkingswijze. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen. Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuwbouw worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus aan deze investering toe te rekenen ontvangsten.

Langlopende schulden Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt tezamen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening wordt verwerkt. Leningen die zijn aangetrokken binnen het Dynamische Kostprijshuursysteem (klimleningen) worden niet afgelost zolang de bijbehorende exploitaties van de activa voorgecalculeerde exploitatieverliezen opleveren. Gedurende deze periode worden de leningen jaarlijks met een vooraf bepaald bedrag verhoogd. De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord.

Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht.

112 / 172

GRONDSLAGEN VOOR BEPALING VAN HET RESULTAAT Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen worden verantwoord zodra zij voorzienbaar zijn.

Opbrengstverantwoording Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra alle belangrijke rechten en risico’s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten uit de levering van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Opbrengsten met betrekking tot onderhanden projecten in opdracht van derden bestaan uit de contractueel overeengekomen tegenprestaties, meer- en minderwerk en claims en vergoedingen voor zover het waarschijnlijk is dat die opbrengsten zullen worden gerealiseerd en betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. Domijn hanteert de completed contract methode.

Bijzondere posten Bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk worden toegelicht, teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening van de corporatie en voornamelijk de ontwikkeling daarin. Bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht.

Bedrijfsopbrengsten Huren Deze opbrengsten betreffen de op het boekjaar betrekking hebbende netto-huren (exclusief de vergoedingen voor levering van zaken en diensten) na aftrek van huurderving. De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2008 bedroeg dit maximumpercentage 1,6%. (Over het verslagjaar 2007 bedroeg dit percentage 1,1%).

Vergoedingen Deze opbrengsten bestaan uit de aan het boekjaar toegerekende vergoedingen van huurders (boven de nettohuurprijs) voor levering van zaken en diensten na aftrek van gederfde vergoedingen.

Overheidsbijdragen Onder deze post zijn de volgende elementen opgenomen: – Jaarlijkse annuitaire bijdragen inzake (medische) woningaanpassingen.

Verkoop onroerende zaken De post verkopen onroerende zaken betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de boekwaarde (bestaand bezit) danwel de vervaardigingsprijs (Projecten voor derden). Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn.

Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf De toe te rekenen interne directe kosten ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord.

Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder wordt o.a. de opbrengst van overige dienstverlening aan derden verantwoord, alsmede de kosten met betrekking tot de dienstverlening ten behoeve van het eigen bedrijf.

113 / 172

Bedrijfslasten Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa De afschrijvingen op materiële vaste activa en goodwill worden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode danwel de annuïtaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden. Over grond wordt niet afgeschreven.

Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa De overige waardeveranderingen worden gebaseerd op de waardering van de betreffende activaposten. De onder deze post verantwoorde bedragen hebben betrekking op een afboeking dan wel terugneming van een bijzondere waardevermindering. Deze bijzondere waardevermindering ontstaat door een jaarlijkse toets van de reële waarde ten opzichte van de waarde gebaseerd op boekwaarde.

Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-enverliesrekening voorzover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

Lasten onderhoud Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst. In de winsten verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief.

Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

Belastingen Vanaf 1 januari 2008 is Domijn integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Corporaties zijn sindsdien verplicht over hun integrale activiteiten vennootschapsbelasting te betalen. Aedes en de Belastingdienst hebben het overleg over de interpretatie en toepassing van de vennootschapsbelastingplicht waarmee corporaties sinds 1 januari 2008 te maken hebben afgerond. Een en ander is vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (VSO). In deze VSO zijn specifieke bepalingen opgenomen met betrekking tot de waardering van posten op de fiscale openingsbalans en de wijze van resultaatname. De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-en-verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van nietaftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief.

Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

Activeren van rentelasten Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken.

114 / 172

Financiële instrumenten Binnen het treasurybeleid van Woningcorporatie Domijn dient het gebruik van financiële instrumenten ter beperking van inherente (rente-, looptijden- en markt-) risico's. Op grond van het vigerende interne treasurystatuut is het gebruik van rentederivaten toegestaan, maar geeft Domijn de voorkeur aan het spreiden en beperken van renterisico’s door gebruik te maken van traditionele instrumenten (bijvoorbeeld contractuele renteafspraken met geldgevers over bestaande leningen, of het afsluiten van leningen met uitgestelde storting. Financiële instrumenten omvatten bij Domijn vorderingen, liquide middelen en langlopende en kortlopende schulden. Met ingang van 1 januari 2008 worden financiële instrumenten bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde, inclusief direct toerekenbare transactiekosten. Na de eerste opname worden financiële instrumenten gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio en direct toerekenbare transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde. Op vorderingen wordt een noodzakelijke geachte voorziening getroffen voor risico van oninbaarheid. Voorheen werden financiële instrumenten gewaardeerd tegen de nominale waarde. Op vorderingen werd een noodzakelijke geachte voorziening getroffen voor risico van oninbaarheid. Aangezien er geen sprake is van agio of disagio en transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde. Derhalve heeft bovenstaande stelselwijziging geen effect op het eigen vermogen en het resultaat. Reden voor deze stelselwijziging is de verplichte toepassing van de definitieve versie van RJ 290 Financiële instrumenten vanaf 1 januari 2008. Voor de waardering van de latente belastingvordering wordt tevens verwezen naar onderdeel Belastingen.

Daarnaast omvatten de financiële instrumenten bij Domijn tevens afgeleide financiële instrumenten. Afgeleide financiële instrumenten worden gewaardeerd tegen reële waarde en wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de winsten verliesrekening. Domijn maakt gebruik van interest derivaten om interestrisico’s af te dekken. Daarbij wordt kostprijshedge accounting toegepast. De toepassing van kostprijshedge accounting leidt tot de volgende uitzondering op de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen voor afgeleide financiële instrumenten. Bij het toepassen van het kostprijshedge accounting model is de eerste waardering en de grondslag van verwerking in de balans en de winsten verliesrekening van het derivaat afhankelijk van de afgedekte positie. Dit betekent dat als de afgedekte positie tegen kostprijs in de balans wordt verwerkt, ook het derivaat tegen kostprijs wordt gewaardeerd. Zolang de afgedekte positie in de kostprijshedge nog niet in de balans is verwerkt wordt het derivaat niet geherwaardeerd. Om het kostprijshedge accounting model toe te passen wordt voldaan aan de vereisten die zijn uiteengezet in RJ 290. Domijn past kostprijshedge accounting toe voor de interest derivaten die ervoor zorgen dat bepaalde variabel rentende leningen worden omgezet in vast rentende leningen. Eveneens past Domijn kostprijshedge accounting toe voor de interest derivaten die het renterisico op toekomstige financieringtransacties afdekken, in zoverre deze transacties zeer waarschijnlijk zullen plaatsvinden. De resultaten uit het niet-effectieve deel van de hedgerelatie worden in de winsten verliesrekening opgenomen. Indien een intrerest derivaat niet langer voldoet aan de voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt verkocht, wordt de afdekkingsrelatie beëindigd. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies overgeboekt naar de winsten verliesrekening.

115 / 172

BELANGRIJKE INSCHATTINGEN TEN AANZIEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING De jaarrekening wordt overeenkomstig BW2 Titel 9 opgesteld. Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de waardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen een subjectieve of complexe beoordeling van het management: Materiële vaste activa, minimum waarderingsregel Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering

Materiële vaste activa, minimum waarderingsregel Onroerende en roerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en (naar verwachting duurzame) bijzondere waardeverminderingen. Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de reële waarde duurzaam overschrijdt. Van duurzaamheid is sprake wanneer de verwachte reële waarde gedurende een periode van ten minste vijf jaar lager is dan de boekwaarde. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De reële waarde van de onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden.

De uitgangspunten van de reële waarde zijn deels afhankelijk van de interne beleidsvoornemens van Domijn. Voor zover mogelijk hanteert Domijn binnen de sector gangbare uitgangspunten.

Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de opdracht aan de aannemer is verstrekt. De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie.

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aangepast voor posten van de winsten verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties in de balansposten en posten van de winsten verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit de bedrijfsuitoefening, kasstromen in de kapitaalsfeer en kasstromen in de vermogenssfeer. De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder kasstromen in de vermogenssfeer) en betaalde interest (opgenomen onder operationele kasstromen uit de bedrijfsuitoefening).

116 / 172

TOELICHTING OP DE AFZONDERLIJKE POSTEN VAN DE ENKELVOUDIGE BALANS (bedragen x € 1.000)

MATERIELE VASTE ACTIVA Het verloop van de materiële vaste activa in 2008 is als volgt weer te geven:

in exploitatie Stand per 1 januari 2008 Aanschaffingswaarde Afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2008 Mutatie in de boekwaarde: Corr. stand 1-1 van onderhanden werk Stelselwijz. Woningen verkocht onder voorwaarden Afboeking onrendabele top Bijboeking minimumwaarderingsregel 2008 Overboeking naar voorziening onrendabele inv. Overboeking van OHW koopwoningen Investeringen Desinvesteringen Afschrijving Afschrijving op desinvesteringen Overboeking naar planmatig onderhoud Overboeking naar verkoopresultaat Overboeking naar voorraad Overboekingen (huur/commercieel activa i.o.) Stand per 31 december 2008 Aanschaffingswaarde Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2008

633.727 153.965479.762

Onroerende en roerende zaken woningen in t.d.v. de VOV ontwikkeling exploitatie 829 829

67.562 67.562

TOTAAL

28.461 10.37018.091

730.579 164.335566.244

1.625 261.805-

2.1052.310-

1.296 1.781 29.4823.535 2.904 86.328 2.42212.251564 1.604996 2.8360 48.810

27.956 12.17515.781

791.076 176.022615.054

1.296 1.781 29.4821.895

1.640 2.904

2.491 2.39610.446564

82.211

73.062 65.169

833 4.254

1.604996 2.83671.79018.303-

708.778 163.847544.931

5.084 5.084

49.258 49.258

De aanschaffingswaarde betreft de historische kostprijs minus de genomen onrendabele toppen. De bijboeking van de woningen VOV betreft de stijging in verband met waardering op actuele waarde. Dit was voorheen op basis van de boekwaarde (historische kostprijs minus afschrijvingen). Afschrijvingstermijnen van de materiele vaste activa: De afschrijvingstermijnen bedragen respectievelijk voor: - bouw - inventarissen t.d.v. de exploitatie - vervoermiddelen t.d.v. de exploitatie

annuïtair 50

lineair 10 5

Er zijn geen hypothecaire zekerheden gesteld.

Brand- en stormverzekering De verzekeringspremie is gerelateerd aan het aantal verhuureenheden welke verzekerd zijn tegen herbouwwaarde. Onderverzekering is uitgesloten.

Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde incl. rentabiliteitswaarde van de woningen in expl. bedraagt per 31 december 2008 € 689 miljoen (2007: € 605 miljoen o.b.v. uniformering parameters). Zie verder het overzicht " Verloop Bedrijfswaarde". De boekwaarde van de woningen in exploitatie bedraagt € 492 miljoen (2007: € 441 miljoen). Complex Talma is gebouwd met collegiale financiering tegen rentepercentage van 3,1% Deze collegiale financiering is aldus verwerkt in de bedrijfswaarde ultimo 2008 zijnde € 21,0 miljoen (incl. rentabiliteitswaardecorr.) (Boekwaarde ultimo 2008 € 11,9 miljoen) De woningen die Domijn vanuit achtervang overgenomen heeft en die in de verhuur zijn bij Domijn zijn in de bedrijfswaardeberekening mee genomen voor 10 jaren met de verwachting dat de woningen binnen 10 jaar zullen worden verkocht. Tevens is na 10 jaren een verkoopopbrengst mee genomen in de bedrijfswaardeberekening die gelijk is aan de investeringskosten. Betreft 73 woningen met een historische kostprijs van € 13,6 miljoen en een bedrijfswaarde (incl. rentabiliteitswaardecorr.) van € 15,1 miljoen.

117 / 172

Bij de bedrijfswaardeberekening zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - huur 1e jaar (excl. harmonisatie) - huurharmonisatie aanvangsjaar - huur 2010 (incl. harmonisatie) - huur 2011-2013 (incl. harmonisatie) - huur vanaf 2013 - huurderving - stijging overige opbrengsten - var. Lastenontwikkeling 2009 - var. lastenontwikkeling 2010 - 2014 - stijging loonkosten 2009 - stijging loonkosten 2010 - 2013 - stijging loonkosten vanaf 2014 - stijging onderhoud 2009 - stijging onderhoud 2010 - 2013 - stijging onderhoud vanaf 2014 - disconteringspercentage

2008

2007

2,75% 0,25% 3,75% 2,50% 2,25% 1,00% 2,25% 3,50% 2,25% 5,00% 3,75% 2,25% 4,50% 3,25% 2,25% 6,00%

1,60% 0,25% 2,00% 2,25% 1,00% 2,25% 2,00% 2,25% 5,00% 4,00% 2,25% 3,25% 2,25% 6,00%

Verkopen Voor de komende 5 jaar is de verwachting dat er 498 woningen worden verkocht, regulier en herstructurering. De totaal te verwachten verkoopwaarde is € 65 miljoen; de boekwaarde hiervan bedraagt € 14 miljoen. Er wordt een boekwinst verwacht van € 51 miljoen. Verkopen zijn niet in de bedrijfswaardeberekening meegenomen.

FINANCIELE VASTE ACTIVA 5.

Saldo 1 januari Rente Vervallen bijdragen Saldo 31 december

6.

31-12-08

31-12-07

2.450 138 6441.943

2.757 177 4842.450

15 16 16 0 0 133 4 59 65 308

15 16 9 0 4 131 1.192 3 1.371

15

15

15

15

Te vorderen BWS subsidies

Deelnemingen Deelneming Woongroep Twente Deelneming Backoffice WGT BV Deelneming Vastgoed WGT BV Deelneming v.o.f. Heemaf Deelneming WOM Laares beheer BV Deelneming Laares CV Deelneming Stedelijk Wonen Holding BV Deelneming v.o.f. DnA Deelneming Lucht en Lucht Ontwikkeling BV Deeneming SWL Projecten BV Totaal

Verloop deelnemingen: Stichting Woongroep Twente Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december

De stichting Woongroep Twente heeft als doel het ontwikkelen, uitdragen en bevorderen van een gezamenlijk(e) regiona(a)l(e) strategie, beleid en activiteiten in het werkgebied ten aanzien van de volkshuisvestelijke opgave in het werkgebied (professionalisering, verbetering woonkwaliteit, matching, schaalvergroting). In 2006 is het stichtingskapitaal vastgesteld op € 20.000,00. Domijn heeft een 75% belang (€ 5.000,--) in de stichting. De zeggenschap in de stichting is naar rato van het belang verdeeld over Woningstichting Domijn en WBO Wonen.

118 / 172

31-12-08

Backoffice WGT BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december

31-12-07

16 0-

16

16

16

Op 30 september 2005 is de Backoffice WGT B.V. opgericht. Deze BV heeft als doelstelling: - het verlenen van Backoffice diensten aan en in opdracht van de deelnemers teneinde schaalvoordelen te realiseren op het gebied van professionalisering en kostenefficiency en meer in het bijzonder op de volgende terreinen: beleidsontwikkeling, productontwikkeling, marktonderzoek en marketing, personeel en organisatie, financiën, planning en control en risicomanagement, treasury en kwaliteitsmanagement. Domijn heeft een 80% belang (€ 16.000,--) in de BV. De zeggenschap in de BV is naar rato van het belang verdeeld over Woningstichting Domijn en WBO Wonen.

Vastgoed WGT BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december

9 7

9

16

9

Op 30 september 2005 is de Vastgoed WGT B.V. opgericht. Deze BV heeft als doelstelling: - het verzorgen en uitvoeren van alle werkzaamheden welke nodig of gewenst zijn ten behoeve van de vastgoedontwikkeling alsmede het vastgoedbeheer van toegelaten instellingen in de zin van de Woningwet, op het gebied van: Regionale acquisitie, conceptuele studies, haalbaarheidsstudies, projectontwikkeling, projectleiding, projectvoorbereiding, projecttoezicht, het opzetten van een vastgoedbank, onderhoudsplannen, onderhoudsbegrotingen en ondersteuning bij strategisch voorraadbeheer. Domijn heeft een 80% belang (€ 16.000,--) in de BV. De zeggenschap in de BV is naar rato van het belang verdeeld over Woningstichting Domijn en WBO Wonen.

V.O.F. Heemaf Stand per 1 januari Stortingen Resultaat Overboeking naar Projecten BV Stand per 31 december

0

802

0

8020

Het belang in de VOF Heemaf is begin april 2007 overgedragen aan de onderliggende projecten BV's (Domijn, L&L en SWL).

WOM Laares beheer BV Stand per 1 januari Kapitaalstorting Resultaat Stand per 31 december

4 40

4 4

WOM Laares CV Stand per 1 januari Kapitaalstorting Resultaat Stand per 31 december

131 1 133

46 131

Stedelijk Wonen Holding BV Stand per 1 januari Correctie beginbalans 2008 Kapitaalstorting Resultaat Overboeking naar voorziening deelneming Stand per 31 december

117 408 3681534

9 162153 -

V.o.f. DnA Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december L&L Ontwikkeling BV Stand per 1 januari Kapitaalstorting Resultaat Overboeking naar voorziening deelneming Stand per 31 december

1.192 1.192-

-

86 -

1.142 50 1.192

13 61 259

152 -

119 / 172

31-12-08 SWL Projecten BV Stand per 1 januari Kapitaalstorting Resultaat Stand per 31 december

7.

31-12-07

3

15

-

63 65

123

Beleggingen / leningen u/g Achtergestelde Lening u/g Casanet BV (voorheen Netschap BV) *1) af voorziening achtergestelde lening u/g Casanet BV Lening u/g Wooninvesteringsfonds (WIF) *2) Lening u/g Wooninvesteringsfonds (WIF) *3) Lening u/g Hoge Bothof *4) Lening Wierden en Borger (inzake PGI) Lening Cultuurfonds Monumenten *5) Totaal

2.031 2.001681 681 7.400 63 8.854

2.031 1.825681 681 177 63 1.807

*1) Casanet In verband met de overdracht van de infrastructuur glasvezel aan KPN is Casanet BV in 2006 van naam veranderd in Netschap BV en andersom. Daarnaast is Casanet BV als dochter onder Netschap BV geplaatst. Netschap BV is daarna inclusief de infrastructuur verkocht aan de KPN, die nu 100% aandeelhouder is. In ruil hiervoor zijn de leningen van de corporaties Domijn en de Woonplaats (6,2 miljoen) i.v.m. de infrastructuur afgelost en zijn 51% van de aandelen van Casanet overgedragen aan beide corporaties. De achtergestelde leningen i.v.m. aanloop- en exploitatieverliezen (5,2 miljoen) zijn doorgezakt naar Casanet BV. Via de joint venture tussen Casanet en KPN konden, d.m.v. de earn-out regeling, deze achtergestelde leningen terug verdiend worden. Deze joint venture had een looptijd tot 1 juili 2008. Door gewijzigde marktomstandigheden, onduidelijkheid in beleid van KPN en het ontbreken van een nieuwe FttH planningslijst (uitrolplanning) van KPN die zicht zou bieden op de earn-out, bestond geen basis meer om nieuwe acquisities op te starten. Hierdoor lijkt het onmogelijk geworden om de earn-out te volbrengen. Het bestuur heeft dit aan de Raad van Commissarissen voorgelegd en wacht nu op besluitvorming in deze van de aandeelhouders (i.c. KPN, de Woonplaats en Domijn). Om deze reden is de joint venture , die op 1 juli 2008 beeindigd zou worden, inmiddels 2 keer verlengd. De eerste verlenging verliep op 31 december 2008 en inmiddels is deze verlengd tot 1 april 2009. *2) Betreft een lening aan het Wooninvesteringsfonds van waaruit andere woningcorporaties leningen kunnen aantrekken. Deze lening heeft een looptijd van 10 jaar tegen een rente van 4,35%. *3) Betreft een lening aan het Wooninvesteringsfonds van waaruit andere woningcorporaties leningen kunnen aantrekken. Deze lening heeft een looptijd van 10 jaar tegen een rente van 4,08%. *4) Betreft een lening aan de Hoge Bothof BV voor de aanschaf van het Polaroid gebied met de bedoeling dit terrein in de toekomst te gaan ontwikkelen. De lening is overgenomen van Domijn Projecten BV. *5) Betreft een achtergestelde lening via de Provincie Overijssel en heeft een looptijd van 10 jaar.

8.

Overige Boeterente: Saldo 1 januari Activering Afschrijving Saldo 31 december

Latente belastingvordering:

Nominale waarde leningenportefeuille per 01-01-2008 Marktwaarde o.b.v. VSO2 per 01-01-2008 Verschil

223 122101

344 122223

1.951

438.606.593 428.545.476 10.061.117

Latente belastingvordering (25,5%) per 01-01-2008 Vrijval 2008

2.565.585 307.256-

Latente belastingvordering per 31-12-2008

2.258.329

120 / 172

De verdeling van de latentie (verrekenbare tijdelijke verschillen) en compensabele verliezen is als volgt: 2008 Opgenomen Opgenomen onder onder FVA vl.activa Verrekenbare tijdelijk verliezen 1.951.073 307.256 Compensabele verliezen 1.951.073

307.256

Opgenomen onder FVA

2007 Opgenomen onder vl.activa

Verrekenbare tijdelijk verliezen Compensabele verliezen VLOTTENDE ACTIVA 9.

Totaal

2.258.329 2.258.329

Totaal

906.719

906.719

906.719

906.719

31-12-08

31-12-07

Voorraden Voorraad groot materiaal Voorraad koopwoningen Totaal

266 2.986 3.253

234 234

11.022 11.022

13.864 13.864

10. Onderhanden projecten a. Onderhanden werk Pharos b. Onderhanden projecten Totaal Onderhanden werk Pharos: Saldo 1 januari Mutaties in het boekjaar Saldo 31 december Onderhanden projecten: Saldo 1 januari Corr. Stand 1-1 naar in ontwikkeling Investeringen Overboekingen naar exploitatie (achtervang) Ontvangen termijnen kopers Ten gunste van resultaat geboekt Saldo 31 december

-

16 16-

13.864 1.2855.916 8.146672 11.022

6.778 5018.953 11.70910813.864

711 1.257 327 31 6651.662

553 869 33 3911.065

VORDERINGEN 11. Huurdebiteuren Huurachterstand aktieve contracten Huurachterstand vertrokken bewoners Overige vordering achterstand Betalingsregelingen Voorziening dubieuze debiteuren Totaal De achterstand van de aktieve contracten bedroeg 0,90 % (2007: 0,74%) van de bruto jaarhuur. De huurachterstanden kunnen als volgt naar tijdsduur en aantal huurders worden gespecificeerd: Specificatie huurachterstand naar maanden: tot 1 maand 1 tot 2 maanden 2 tot 3 maanden 3 tot 4 maanden 4 tot 5 maanden 5 tot 6 maanden 6 maanden of meer Totaal actieve contracten Totaal vertrokken huurders Totaal betalingsregelingen Totaal huurdebiteuren

aantal 766 115 39 21 18 5 24 988 1.232 94 2.314

bedrag 2008 215 104 52 30 37 15 258 711 1.257 31 1.999

aantal 893 139 66 30 12 8 12 1.160 922 2.082

bedrag 2007 243 104 77 39 22 13 56 553 869 33 1.456

121 / 172

31-12-08 12. Gemeente Nog te ontvangen subsidies WVG aanpassingen Eenmalige bijdragen woningaanpassingen

31-12-07

687 245

469 261 9 739

932 13. Vorderingen deelnemingen en verbindingen Vordering v.o.f. DnA Vordering Domijn projecten BV Vordering WOM Laares Vordering Domijn Horeca BV Vordering VOF Cascade Vordering Lucht & Licht Ontwikkeling B.V. Vordering Stedelijk Wonen Holding BV Vordering WBO Projecten BV Vordering SWL Projecten BV

14. Vorderingen collega corporaties samenwerking Backoffice WGT BV WBO Wonen Totaal

3.097 363 1.110 295 1.118 5.983

1.287 11.494 212 225 3 1.110 258 295 1.237 16.121

1.503 118 1.621

1.673

51

304 304

1.673

15. Overige vorderingen Overige vorderingen huurders Voorziening dubieuze debiteuren

51 Overige vorderingen overige debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren

Overige vorderingen Te ontvangen van verzekeringsmaatschappij Te verrekenen vennootschapsbelasting *1) Totaal

1.370 91.360

1.878 91.869

12 241 -

225 907

1.665

3.305

*1) Ultimo 2007 bedragen de fiscaal tijdelijke waarderingsverschillen van de materiële vaste activa € 14 mio (positief). Vanwege de hoge mate van onzekerheid over het toekomstig realisatiemoment van deze fiscaal tijdelijke waarderingsverschillen is de actieve latentie voorzichtigheidshalve in de balans en resultatenrekening gewaardeerd op nihil. Voor de ultimo 2007 openstaande fiscale verliezen van Woningstichting Domijn is gezien de invoering van de integrale belastingplicht met ingang van 1 januari 2008 een actieve latentie ad. € 907.000,-- ten gunste van het resultaat gevormd

16. Overlopende activa Niet vervallen bws subsidies Overig Vooruitbetaalde rente rente-instrumenten (cap) Niet vervallen rente WIF-leningen Vootuitbetaalde rente en aflossingen Vooruitbetaalde kosten Nog te ontvangen bedragen Te ontvangen huur Livio Kortlopend deel latente belastingen Te verrekenen creditnota's Totaal

27 62 16 884 308 300 307 30 1.935

10 37 135 16 694 616 141 176 1.826

De cap wordt gewaardeerd tegen marktwaarde. De wijziging in de marktwaarde wordt gepresenteerd in de V&W rekening.

122 / 172

LIQUIDE MIDDELEN

31-12-08

31-12-07

17. Liquide Middelen Direct opvraagbaar Kas/kruisposten Postgiro Bank Bankgaranties Totaal

25 38 1.445 9 1.517

12 911 1.979

2

2

2.902

EIGEN VERMOGEN 18. Kapitaal 19. Overige reserves Saldo 1 januari Stelselwijziging tbv bedrijfswaarde (complexindeling) Stelselwijziging Egalisatiereserve BWS 31-12-2007 Stelselwijziging woningen verkocht onder voorwaarden Jaarresultaat (uit resultaatverdeling) Saldo 31 december

137.452

1.781 10.995128.238

131.169 6422.024 4.901 137.452

VOORZIENINGEN 20. Voorzieningen Voorziening verplichting beloning Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Voorziening Neighbourhood Corporations Enschede Verloop voorziening: Verplichting beloning Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Stand per 31 december Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Stand per 31 december Neighbourhood Corporations Enchede Stand per 1 januari Dotatie Correctie op voorziening Resultaat Stand per 31 december

146 2.904 44 3.095

143 203 346

143 2629 146

124

-

-

19 143

2.904 2.904

203

15944

1.133 1.133203 203

Neigbourhoud Corporation Enschede (NCE) NCE is een is een Wijk Ontwikkelings Maatschappij (WOM) waarin de gemeente Enschede samen met De Woonplaats en Ons Huis participeert. (elke corporatie voor 1/3 deel). Domijn is in 2007 in NCE toegetreden met een negatief eigen vermogen van € 1.133.266,-. Domijn heeft de aandelen van de Gemeente Enschede overgenomen. De intentieovereenkomst hiervoor is in september 2006 ondertekend. In 2006 is dit negatieve eigen vermogen meegenomen als bijzondere last. De NCE heeft tot doel het aanpakken van de problematiek en het vergroten van de leefbaarheid en veiligheid in de Lipperkerkstraat e.o. (in samenwerking met andere partners waaronder de gemeente Enschede). Dit doet de NCE door het verwerven, beheren en ontwikkelen van panden in dit gebied. Panden worden indien mogelijk opgeknapt en verhuurt onder een strikt verhuurbeleid. Als dit niet mogelijk is wordt de verbetering gerealiseerd door sloop en nieuwbouw.

123 / 172

31-12-08 21. Voorziening deelnemingen Deelneming Domijn Projecten BV Deelneming Domijn Horeca BV Deelneming Stedelijk Wonen Holding BV Deelneming Lucht & Licht Ontwikkeling BV

31-12-07

388 276 664

803 192 153 2 1.149

803

200 603 803

Verloop voorziening deelnemingen: Domijn Projecten BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december Domijn Horeca BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Stand per 31 december

415388

192 84 276

47 144 192

Domijn Horeca B.V. Naar aanleiding van het faillissement van de SHI (Stichting Horeca Initiatieven / Pannenkoekenboerderij ) heeft Domijn besloten de exploitatie van deze horecagelegenheid over te nemen en onder te brengen in Domijn Horeca B.V. De sociale en maatschappelijke functies die hier van uitgingen wilde Domijn geborgd houden. Onder de naam "Le Pompidou" wordt deze gelegenheid geëxploiteerd door een zelfstandige horecaondernemer, maar onder beheer van Domijn Horeca BV. Door een contract te sluiten met de exploitant zijn ook de sociale en maatschappelijke functies geborgd en wordt op dit moment weer invulling gegeven aan de werkervaringsplaatsen. In 2006 is daarom Domijn Horeca B.V. opgericht. Domijn is 100% aandeelhouder. Stedelijk Wonen Holding BV Stand per 1 januari Storting/ uitbetaald Resultaat Overboeking van deelneming Stand per 31 december

Lucht & Licht Ontwikkeling BV Stand per 1 januari Resultaat Overboeking van deelneming Stand per 31 december

153

-

153-

153 153

2 2-

2 2

LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen 22. 23. 24. 25.

Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leningen collegiaal Terugkoopverplichting woningen Totaal

31.536 415.689 14.000 5.084 466.308

33.458 382.268 14.000 2.610 432.336

124 / 172

31-12-08

31-12-07

438.606 48.300

398.754 59.000

Saldo 31 december

486.906 8.880325477.701

457.754 19.148438.606

De aflossingsverplichting voor het komende boekjaar bedraagt Saldo 31 december na aflossingsverplichting komend boekjaar

16.476461.224

8.880429.726

Het verloop van de leningen over het boekjaar 2008 is als volgt: Saldo 1 januari Ontvangsten

Aflossingen

nieuwe leningen bijstorting klim over het boekjaar vervroegde aflossing

Specificatie naar restant looptijd:

Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Leingen collegiaal

31-12-08 > 5 jaar 27.255 364.880 392.135

31-12-08 > 1 jaar 31.536 415.689 14.000 461.224

31-12-07 > 5 jaar 29.014 323.280 352.294

31-12-07 > 1 jaar 33.458 382.268 14.000 429.726

De gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen bedraagt 4,59% (2007: 4,67%). Exclusief de Roll-over leningen bedraagt de gemiddelde rentevoet 4,64% (2007: 4,66%) De reële waarde van de leningen, berekend als contante waarde (tegen 6%) van de toekomstige kasstromen, bedraagt per 31 december € 426.199.095,--

Het verloop van de terugkoopverplichting van de woningen verkocht onder voorwaarden over 2008 is als volgt: Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking Waarde ontwikkeling Stand per 31 december

2.610 2.420 53 5.084

2.610

26. Schulden aan kredietinstellingen Rekening-courant banken Aflossingsverplichting komend boekjaar langlopende schulden Totaal

12.282 14.879 27.162

6.398 7.360 13.757

27. Schulden aan gemeenten Schulden aan gemeente Aflossingsverplichting komend boekjaar langlopende schulden Totaal

1.597 1.597

1.521 1.521

4.720 4.720

8.615 8.615

29. Schulden aan collega corporaties samenwerking VGB WBO Wonen Woongroep Twente Beter Wonen Totaal

1.110 4.592 11 7 5.720

3 4.072 7 3 4.086

30. Belastingen en premies sociale verzekering Premies sociale verzekeringen Te betalen vennootschapsbelasting Af te dragen BTW Totaal

661 644 4.632 5.938

289

584

561

2.610

KORTLOPENDE SCHULDEN

28. Schulden aan leveranciers Crediteuren

31. Overige schulden

386 675

125 / 172

31-12-08 32. Overlopende passiva Vooruitontvangen huur Nog te ontvangen bedragen Huursubsidie Niet vervallen rente geldlening Reservering zonwering Vooruitontvangen bedragen Nog te betalen bedragen Service-/stookkosten nog af te rekenen Verplichting restant uren personeel Overig Totaal

31-12-07

925 53 783 10.149 178 575 318 310 480 13.773

864 765 9.598 21 18 223 749 248 837 13.324

Niet uit de balans blijkende verplichtingen. 1.

Obligo WSW Per 31 december 2008 heeft Domijn een obligo uitstaan ten bedrage van € 18.234.948,-- uit hoofde van door het WSW verstrekte borgstellingen. Ultimo 2008 bedraagt het schuldrestant dat door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw gegarandeerd is € 480.260.000,--

2.

Wet Keten Aansprakelijkheid Domijn betaalt de BTW over de aan haar geleverde onderhoudswerkzaamheden en nieuwbouwwerkzaamheden rechtstreeks aan de fiscus. Het deel van de genoemde kosten dat betrekking heeft op loonbelasting en sociale verzekeringen wordt gestort op geblokkeerde rekeningen van de bedrijven. Van deze rekeningen kan alleen aan de fiscus of uitvoerende instellingen inzake sociale verzekeringen worden betaald. Het aansprakelijksheidsrisico is door deze maatregelen zeer laag.

3.

In de volgende projecten heeft Domijn een achtervangpositie ingenomen. Naam Boulevard (voormalig HTS) Totaal

Totaal Max. project achtervang 110 koop 22 0

22

Aantal verkocht

Aantal in verhuur

Restant

1

0

21

1

0

21

Op 31-12-2008 is de maximale achtervang uit de VOF Boulevard 21 woningen. Bij het vaststellen van de jaarrekening zijn dit er uiteindelijk 18 geworden (overdracht per 01-06-2009). De aankoop van deze 18 woningen brengt een investering met zich mee van € 4,5 miljoen en een bedrijfswaarde van € 4,9 miljoen.

4.

Aangegane verplichtingen Per balansdatum waren verplichtingen aangegaan met betrekking tot materiele vaste activa voor een bedrag van € 52.097.527,-- Ingebruikname zal in het volgende boekjaar plaatsvinden. Specificatie: P150001 Breugelmansgaarde POH P150007 Beltstraat POH P150008 Walstraat POH P150056 Stadsveld fase 3 P150067 Stadsveld fase 4 P150161 G. de Veerstraat P150279 Eekmaat P150285 Brede school P159029 WC Twekkelerveld P159030 Zuiderhagen P930011 Weth. Hassingstraat OH POH P130065 't Rot P129017C Herstr. Julianastraat

207.085 134.573 182.581 18.013.561 2.354.054 3.362.122 3.553.370 5.334.121 9.253.178 62.596 2.129.604 4.572.709 2.937.973 52.097.527

126 / 172

5.

Verplichting samenwerking "Woongroep Twente" In de jaarrekening van Domijn zijn de kosten uit hoofde van de samenwerking binnen de Woongroep Twente verantwoord. Deze kosten zijn doorbelast zonder een opslag voor de omzetbelasting en de vennootschapsvennootschapsbelasting. Dit is gebaseerd op de gemaakte afspraken dan wel op basis van de inschatting van nog te maken afspraken. Met de Belastingdienst Omzetbelasting is in 2005 tot overeenstemming gekomen. Bij de Woongroep Twente is sprake van een fiscale eenheid en kan het leerstuk "kosten voor gemene rekening worden toegepast. Dat betekent dat er geen BTW is verschuldigd over de kosten van de Woongroep Twente die onderling in rekening worden gebracht.

6.

CAP In het treasurystatuut van de Domijn is bepaald dat het is toegestaan derivaten te gebruiken in situaties van renterisicoreductie. Voor de roll-over-lening, ingangsdatum 1 september 2003, looptijd 10 jaar, hoofdsom € 7.500.000,-- en een variabele rente (3-maands Euribor), is besloten om het renterisico voor een deel van € 4.000.000,-- af te dekken door middel van een cap (op basis van een strike op 5,5%). Voor de roll-over-lening, ingangsdatum 1 september 2005, looptijd 10 jaar, hoofdsom € 5.000.000,-- en een variabele rente (1-maands Euribor), is besloten om het renterisico volledig af te dekken door middel van een cap (op basis van een strike op 5,0%). De premies van de caps zijn als vooruitbetaald opgenomen in de jaarrekening en worden naar rato van de looptijd (10 jaar) evenredig aan de jaren toegerekend als rentelasten. In het geval de werkelijk te betalen rente van de roll-over-leningen boven de afgesproken caps van 5,5% respectievelijk 5,0% uitkomt, komen de cap-overeenkomsten tot uitbetaling. Deze uitbetalingen zullen in het betreffende jaar als bate worden verantwoord onder de rubriek rentelasten. De huidige marktwaarde van beide caps bedraagt € 62.252,--

127 / 172

TOELICHTING OP DE POSTEN VAN DE ENKELVOUDIGE WINST & VERLIESREKENING (bedragen x € 1.000) 2008

2007

BEDRIJFSOPBRENGSTEN 1.

HUREN Netto huur a. Woningen en woongebouwen b. Onroerende goederen, niet zijnde woningen Af: Huurderving wegens leegstand Totaal

2.

VERGOEDINGEN Overige goederen, leveringen en diensten Af: vergoedingsderving wegens leegstand

74.844 3.710 78.554 2.31976.235

71.673 3.280 74.953 81374.139

4.689

4.439 4.439

4.689 De totale huurderving (huren en vergoedingen) bedraagt als van de bruto jaarhuur:

3.

OVERHEIDSBIJDRAGEN Jaarlijkse bijdragen geldelijke steun sociale huurwoningen (BWS) Jaarlijkse bijdrage inzake medische aanpassingen Totaal

2,79%

44 44

1,02%

63 63

Voor een aantal medische aanpassingen wordt een 20-jaarlijkse bijdrage gegeven ter grootte van de annuiteit van de investering.

4.

VERKOOP ONROERENDE ZAKEN Opbrengst verkopen Af: boekwaarde Af: kosten verkoop Bij: Ontvangen boete bij voortijdige verkoop Verkoopresultaat

11.591 2.6593148.618

Stichtingskosten koopwoningen Ontvangen verkooptermijnen koopwoningen Gerealiseerde winst koopwoningen

18.44819.115 667

Totaal

5.

OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN Vergoeding huurcontracten Werk voor derden Interne doorberekeningen Opbrengsten VVE Overig Totaal

7.172 1.1884065.578

122-

9.285

5.455

134 15 60 9 218

126 14 124 26 14 304

9.057 1.353 35 342 1.410 12.198

9.665 1.211 31 363 1.420 12.691

BEDRIJFSLASTEN 6.

AFSCHRIJVINGEN Afschrijvingen Materiële vaste activa a. Woningen en woongebouwen b. Onroerende goederen, niet zijnde woningen c. Overige goederen d. Activa ten dienste van de exploitatie e. Afschrijving kantoorgebouw Hengelo (incl. automatisering/inventaris/overig)

Af: doorbelast aan de Woongroep :

Af: doorbelast naar servicekosten Totaal

afschrijving afschrijving afschrijving afschrijving

gebouw inventaris automatisering overig

342579654510.788

34167921911711.254

128 / 172

De kosten van het kantoorpand in Hengelo worden door woningstichting Domijn betaald en voor 100% doorbelast aan Backofficebedrijf en Vastgoedbedrijf Domijn heeft, in afstemming met de Raad van Bestuur van Woongroep Twente in mei 2004 besloten dat het kantoorpand Hengelo Woongroep Twente in eigendom blijft van de Domijn. Het pand is op 24 december 2003 aangekocht door de woningstichting Domijn. Na de renovatie van het kantoorpand in het eerste halfjaar 2004 is het in gebruik sedert juli 2004. De aanwezige kantoorruimte is groter dan de benodigde ruimte voor woongroep Twente. Daarom is er eendeel verhuurd. Met ingang van oktober 2004 is een onderdeel van het kantoorpand Hengelo verhuurd aan Stichting Bureau Jeugdzorg Overijssel. Het huurcontract loopt tot 30 september 2009, met een verlenging van een maal van 5 jaren, waarna telkenmale verlenging mogelijk is met 1 jaar. De aanvangshuur bedraagt € 166.425,- per jaar. De baten behaald uit de onderhuur worden in mindering gebracht op de totale lasten van het kantoorpand alvorens de last wordt doorberekend aan de deelnemers van de Woongroep Twente.

2008 7.

8.

OVERIGE WAARDEVERANDERINGEN MATERIELE VASTE ACTIVA Impairmenttoets Onrendabel deel projectresultaat (specificatie zie noot D) Overige projectkosten Totaal

LONEN & SALARISSEN Bruto salarissen Uitzendkrachten Af: Ontvangen ziekengelden Totaal

2007

1.89529.502 48 27.654

1.4929.790 374 8.672

7.070 644 1587.556

5.926 359 1096.175

Beloning van de commissarissen De Raad van Commissarissen van Domijn bestaat uit 7 personen. Commissarissen J.B.H. Dercksen J. Niemans E. Reinders G.D. Johanns A.N. Kreuwel W.T.A. Dellepoort A. Peters

Bezoldiging 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 12.000

Beloning van de bestuurder 2008 De bestuurder J. Salverda

Vaste beloning 155.878

Variabele beloning 11.810

Pensioenlasten 47.524

Sociale lasten 8.610

2007 De bestuurders A.L. Toering (t/m juli 2007) P.G. Rutgers (t/m juli 2007) H. Wullink (t/m januari 2007) J. Salverda

Vaste beloning 81.256 76.683 7.660 121.028

Variabele beloning

Pensioenlasten 20.620 18.022 2.345 21.234

Sociale lasten 3.849 3.841 619 7.818

12.216

De totale beloning van de directeur-bestuurder bedraagt over 2008 € 223.822,-- (2007 € 377.191,--), dit is vastgesteld conform de commissie Izeboud. In kader van de wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens, de WOPT volgt hieronder een toelichting op de beloning van de heren Salverda en Rutgers.

J. Salverda

Functienaam:

Datum in dienst Uren in de week Belastbaar loon Pensioenafdracht (Werkgevers- en werknemersdeel) Levensloop

2008 Dir. bestuurder 1-3-1998 36 155.396 47.524 -

2007 Dir. bestuurder 1-3-1998 36 130.933 30.785

129 / 172

P.G. Rutgers

Functienaam:

Datum in dienst Uren in de week Belastbaar loon Pensioenafdracht (Werkgevers- en werknemersdeel) Afkoopsom Ontbindingsvergoeding



1-2-2000 36 134.402 40.911 387.859

1-2-2000 36 131.911 43.087 116.860 -

De heer Rutgers is in 2007 vrijwillig teruggetreden als bestuurder van Domijn, als gevolg van de fusie. Er is een afkoopsom toegekend i.v.m. toekomstige loon- en pensioenderving. In 2008 is de heer Rutgers uit dienst van Domijn getreden door een verschil van inzicht in het te voeren beleid. Het arbeidscontract van de heer Rutgers is via de kantonrechter ontbonden. Hij heeft een ontbindingsvergoeding van € 387.859,-- ontvangen. Dit is een uitvloeisel van afspraken die met hem in het verleden zijn gemaakt en vastgelegd zijn in zijn arbeidsovereenkomst.

9.

SOCIALE LASTEN Sociale lasten Af: doorbelasting aan Woongroep Twente Totaal

913 913

708 708

10. PENSIOENLASTEN Pensioenlasten Af: doorbelasting aan Woongroep Twente Totaal

1.260 1.260

1.064 1.064

4.400 4.833 8.961 201 16 2.59915.813

3.725 2.928 9.556 525 34 2.20514.563

1.582 1.582

1.457 1.457

5.249 4084.841

4.640 4654.174

75 569

101 696

11. LASTEN ONDERHOUD Klachtenonderhoud Mutatieonderhoud Planmatig onderhoud Overig onderhoud Kosten Strategisch Voorraadbeheer Af: kosten eigen dienst Totaal 12. OVERIGE BEDRIJFSLASTEN Overige personeelskosten Af: doorbelasting aan Woongroep Twente

Kosten leveringen & diensten Af: kosten eigen dienst

Raad van Toezicht Af: doorbelasting aan Stichting Woongroep Twente

Huisvestingskosten Algemene kosten Exploitatiekosten Uitrol glasvezelnetwerk Enschede Leefbaarheid Af: doorbelasting aan Woongroep Twente

Totaal overige bedrijfslasten

992 2.627 6.020

11.798

661 2.901 4.581 2.410 1.193 11.745

18.290

17.472

2.160

In het boekjaar zijn de volgende bedragen (x € 1,--) aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht: Accountantskosten Controle van de jaarrekening Andere controlewerkzaamheden Fiscale advisering Andere niet- controlediensten

2008 54.740 54.740

2007 57.269 57.269

130 / 172

13. KOSTEN SAMENWERKING

2008

Kosten Backofficebedrijf WGT Kosten Stichting Woongroep Twente Kosten Vastgoedbedrijf WGT Af: activering kosten Vastgoedbedrijf aan projecten Totaal

2007 3.229 10 3.828 2.9604.108

3.917 11 3.977 2.9374.968

De kosten samenwerking hebben betrekking op de bijdragen aan het Backofficebedrijf en het Vastgoedbedrijf. Deze kosten kunnen als volgt worden gespecificeerd Personeelslasten Huisvestingslasten Automatiseringslasten Overige bedrijfslasten Bijdrage Stichting Woongroep Twente

4.943 680 1.193 240 10 7.068

14. BIJZONDERE BATEN EN LASTEN Bijzondere baten Bijzondere lasten Totaal

41837 380-

15. RENTEBATEN

16. RENTELASTEN

5.478 713 1.210 493 11 7.904

668689 22

4.651

4.927

21.633

20.384

Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar het overzicht renteresultaat

17. WAARDEVERANDERINGEN FINANCIËLE VASTE ACTIVA Waardeveranderingen Derivaten (CAP's)

52-

-

18. OPBRENGST FINANCIELE VASTE ACTIVA EN EFFECTEN Rente BWS Rente deelnemingen Rente WIF-leningen Totaal

19. VENNOOTSCHAPSBELASTING

138 555 57 750

176 521 57 754

707

907

2008 Verschuldigde vennootschapsbelasting Openingsbalans 2008 belastinglatentie (leningen o/g) Mutatie latentie Totaal

2007

1.551.0852.565.585 307.256-

906.719

707.244

906.719

20. RESULTAAT DEELNEMINGEN Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat Totaal

v.o.f.DnA Casanet Laares CV Domijn Projecten BV Stedelijk Wonen NCE Domijn Horeca BV Lucht en Licht Ontwikkeling B.V. SWL Projecten BV

892415 406159 8461 63 115

50 206 46 6041621691441512805-

131 / 172

OVERIGE INFORMATIE A.

Werknemers Ultimo 2008 had de corporatie 201 werknemers in dienst (2007: 163) Het aantal fte's ultimo 2008 was 183,51 (2007: 149,54)

B.

Toerekening jaarresultaat Het onverdeelde negatief resultaat 2008, per saldo € 10.994.688,-- zal aan de overige reserves worden toegevoegd.

C.

Voorstel resultaatbestemming De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring door de Raad van Commissarissen reeds in de jaarrekening verwerkt.

D.

Specificatie Waardeverandering Materiële Vaste Activa Onrendabele toppen Enschede P150005 De Eendracht Hengelosestraat correctie P150055 Stadsveld P150056 Stadsveld fase 3 P150067 Stadsveld fase 4 P150097 Torens Mekkelholt GO P150159 Glanerbrug GO P150161 G. de Veerstraat P150213 Eudokia P150218 Kerkstraat Glanerbrug correctie P150234 Siam Zuiderhagen P150279 Eekmaat P150285 Brede school P150287 Roombeek 2e fase NB P150288 Zorgcluser Roombeek P150289 Urban villa's P150296 Laares P150298 Twekkelerveld P159004 Dennenbosweg P159007 Cascade P159017 Deppenbroek P159022 WC Deppenbr/cpl 101 P159025 Zenderenbrink P159026 Boddenkampsingel P159028 Wesselernering P159029 WC Twekkelerveld P159030 Zuiderhagen P159036 en P159036A P159038 Fortezza Almelo P169005A Marskant P169005B Walhof P169005C Thomasson Overige kosten projectontwikkeling

2008 446.734 32.626 5.859.294 2.060.286 991.306 4852.149.276 79.720 3.480.253 328.3831.888.069 36.107 9.848 1.265.977 4.422 16.560 562.960 2.013.034 943.767 251.26110.001 22.466 293.881 4.872 4.090.117 40.001 81.779 609 1.288.171 748.629 634.673 17.307 28.492.615


37.108148.84039.2852.400.639 129.934887.5731.200.820 2.654 2.361.374


435.178 763.992589.914433.5341.352.262Totaal

29.501.727

132 / 172

RENTERESULTAAT (bedragen x € 1.000) RENTELASTEN Langlopende schulden Rente leningen overheid Rente leningen kredietinstellingen Rente leningen collegiaal Rente waarborgsommen Rente overige schulden Disagio

2008

2007

1.733 18.932 434

2.221 17.405 419

12 -

122

378 21 123

70 24 123

21.633

20.384

3.941

4.017

Financieel vaste activa Rente op overige vorderingen

750

754

Vorderingen Rente op overige vorderingen

291

191

Liquide middelen Rente op uitgezette middelen

78

348

341

371

5.401

5.681

16.232-

14.702-

16.232-

14.702-

Kortlopende schulden Rente schulden aan kredietinstellingen Rente overige schulden Boeterente Totaal rentelasten RENTEBATEN Materieel vaste activa Geactiveerde rente onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

Overig Rente financiering Woongroep Twente

Totaal rentebaten

Saldo rentelasten en rentebaten

RENTERESULTAAT

133 / 172

VERLOOP BEDRIJFSWAARDE (bedragen x € 1.000) Omschrijving Totale bedrijfswaarde verslagjaar Totale bedrijfswaarde vorig verslagjaar Mutatie verslagjaar ten opzichte van vorig verslagjaar Mutatie in procenten

Aantal Bedrijfswaarde 15.359 637.242 15.084 561.037 275 75.500 1,82% 13,44%

Rentabiliteitscorrectie 51.501 43.914 7.587 17,28%

Specificatie verloop/effect per onderdeel: AUTONOME ONTWIKKELING vrijval kasstromen effect een jaar opschuiven

37.05829.484

Subtotaal autonome ontwikkeling

7.575-

VOORRAADMUTATIES samenvoeging verkoop sloop nieuwbouw aankoop overig

-1 -79 -6 352 9

3.5244648.850 939

Subtotaal voorraadmutaties

275

46.219

PARAMETERWIJZIGINGEN wijziging verkoopopbrengsten levensduur huurstijging onderhoudskostenstijging inflatie/lastenstijging discontovoet

18.417 25.769 4.3784.240-

Subtotaal parameterwijzigingen

35.568

NIVEAUWIJZIGINGEN huren onderhoudsuitgaven overige exploitatieuitgaven betaalbaarheidsheffing verkoop verbetering subsidies/bijdragen restwaarde egalisatierekening (vervallen zie stelselwijziging) overig niet gespecif

3.688 1.56155125534-

Subtotaal niveauwijzigingen

1.287

RENTABILITEITSWAARDECORRECTIE autonome ontwikkeling wijzigingen in lopende leningen (conversies en vva's) nieuwe leningen disconto

1.6021.496 7.693 -

Subtotaal rentabiliteitswaardecorrectie

7.587

Totaal specificatie verloop bedrijfswaarde

75.500

7.587

134 / 172

Vaststelling van de jaarrekening De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van Woningstichting Domijn stelt hierbij de jaarrekening vast. Enschede, 29 juni 2009

J. Salverda Bestuurder

A. Peters Voorzitter Raad van Commissarissen

J. Dercksen Lid Raad van Commissarissen

J. Niemans Lid Raad van Commissarissen

E. Reinders Lid Raad van Commissarissen

G. Johanns Lid Raad van Commissarissen

B. Kreuwel Lid Raad van Commissarissen

W. Dellepoort Lid Raad van Commissarissen

135 / 172

Gebeurtenissen na balansdatum Na de balansdatum per 31-12-2008 hebben zich geen bijzondere gebeurtenissen voorgedaan.

136 / 172

Accountantsverklaring

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2008 van Woningstichting Domijn te Enschede bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2008 en de geconsolideerde en enkelvoudige winsten-verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van het bestuur De leiding van de toegelaten instelling is verantwoordelijk voor het opmaken van deze jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de bepalingen inzake de jaarrekening en het jaarverslag als opgenomen in artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht en het controleprotocol in rubriek A van Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Woningstichting Domijn per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften/en of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de verplichting ingevolge BBSH artikel 28, sub a melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Voorts merken wij op dat, op grond van artikel 6 van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens, is voldaan aan de wettelijke verplichting tot vermelding van de informatie over topinkomens en dat, indien de toegelaten instelling financiële ondersteuning heeft gegeven aan buitenlandse instellingen zoals bedoeld in de MG 2005-04 en MG 2008-03, hiervan melding is gemaakt in de jaarrekening en het jaarverslag.

Enschede, 29 juni 2009 KPMG ACCOUNTANTS N.V. A.J. Voskamp RA

137 / 172

138 / 172

Deel 3

Bijlagen

139 / 172

Bijlage 1

Organogrammen Domijn

Nieuwe organisatiestructuur Domijn / 13 maart 2008 Directeur/Bestuurder (1,0 fte) Planning & Control (2,5 fte)

Bestuursondersteuning (1,94 fte) Staf (21,09 fte) Finance & Treasury HR&O Algemeen Secretariaat Kwaliteit Relaties bv’s PR & Communicatie Marketing Stedelijke Ontwikkeling Onderhoudstrategie SVB + Programmering

Directeur Enschede (1,0 fte)

Directeur Losser & Haaksbergen (1,0 fte) Wonen Enschede (43,85 fte)

Wonen Losser (7,31 fte)

Service Center (8,06 fte)

Wonen Haaksbergen (5,17 fte)

Onderhoud Service Bedrijf (53,7 fte)

Projecten (7,3 fte)

Huur- & Incassozaken (8,23 fte)

Dure huur & verkoop (3,39 fte) Gebieds- en projectontwikkeling (8 fte)

140 / 172

Organogram huidige organisatiestructuur Domijn

Directie

Planning & Control

Beleid & Bedrijfsvoering

Beleid

Financiën

HR&O

Communicatie

Facility Services

Alg. Secretariaat

Wonen

Lokale regisseurs (3)

Ontwikkeling

Ontwikkeling

Klantrelaties

Service Center

Huur- en Incassozaken

Makelaardij

Onderhoud Service Bedrijf (OSB)

141 / 172

Bijlage 2

Aanhangsel E

Enschede E e n p e rs o o n s h u is h o u d e n 1 e h e lf 1 ja n u a ri t/m 3 0 ju n i H u u rk la s s e > € 3 4 3 ,4 9 < € 3 4 3 ,4 9 < € 4 9 1 ,6 4 > € 4 9 1 ,6 4 L e e ftijd In k o m e n < 6 5 ja a r > 6 5 ja a r

< > < >

€ € € €

2 0 .3 0 0 ,2 0 .3 0 0 ,1 8 .2 5 0 ,1 8 .2 5 0 ,-

145 36 4 2

149 78 29 7

14 41 12 13

T w e e p e rs o o n s h u is h o u d e n 1 e h e lft 1 ja n u a ri t/m 3 0 ju n i H u u rk la s s e > € 3 4 3 ,4 9 < € 3 4 3 ,4 9 < € 4 9 1 ,6 4 > € 4 9 1 ,6 4 L e e ftijd In k o m e n < 6 5 ja a r > 6 5 ja a r

< > < >

€ € € €

2 7 .5 7 5 ,2 7 .5 7 5 ,2 4 .2 7 5 ,2 4 .2 7 5 ,-

41 8 0 2

99 25 26 6

30 80 6 18

D rie - o f m e e rp e rs o o n s h u is h o u d e n 1 e h e lft 1 ja n u a ri t/m 3 0 ju n i H u u rk la s s e > € 3 4 3 ,4 9 < € 3 4 3 ,4 9 < € 5 2 6 ,8 9 > € 5 2 6 ,8 9 L e e ftijd In k o m e n < 6 5 ja a r > 6 5 ja a r

< > < >

€ € € €

2 7 .5 7 5 ,2 7 .5 7 5 ,2 4 .2 7 5 ,2 4 .2 7 5 ,-

8 3 0 0

86 14 3 0

44 26 1 1

E e n p e rs o o n s h u is h o u d e n 2 e h e lft 1 ju li t/m 3 1 d e c e m b e r H u u rk la s s e > € 3 4 8 ,9 9 < € 3 4 8 ,9 9 < € 4 9 9 ,5 1 > € 4 9 9 ,5 1 L e e ftijd In k o m e n < 6 5 ja a r > 6 5 ja a r

< > < >

€ € € €

2 0 .6 0 0 2 0 .6 0 0 1 8 .5 2 5 1 8 .5 2 5

134 47 5 3

151 111 28 4

7 30 6 5

T w e e p e rs o o n s h u is h o u d e n 2 e h e lft 1 ju li t/m 3 1 d e c e m b e r H u u rk la s s e > € 3 4 8 ,9 9 < € 3 4 8 ,9 9 < € 4 9 9 ,5 1 > € 4 9 9 ,5 1 L e e ftijd In k o m e n < 6 5 ja a r > 6 5 ja a r

< > < >

€ € € €

2 7 .9 5 0 2 7 .9 5 0 2 4 .6 2 5 2 4 .6 2 5

26 9 1 1

108 33 33 10

14 68 4 9

D rie - o f m e e rp e rs o o n s h u is h o u d e n 2 e h e lft 1 ju li t/m 3 1 d e c e m b e r H u u rk la s s e > € 3 4 8 ,9 9 < € 3 4 8 ,9 9 < € 5 3 5 ,3 3 > € 5 3 5 ,3 3 L e e ftijd In k o m e n < 6 5 ja a r > 6 5 ja a r

< > < >

€ € € €

2 7 .9 5 0 2 7 .9 5 0 2 4 .6 2 5 2 4 .6 2 5

1 1 0 0

80 10 2 1

37 28 0 0

N ie t m e e g e n o m e n in d e d e z e c ijfe rs z ijn w o n in g e n d ie v e rh u u rd z ijn a a n in s ta n tie s /b e d rijv e n w o n in g e n d ie v e rk o c h t z ijn e n w a a rv a n d e k o p e rs n o g s to o k k o s te n b e ta le n a a n D o m ijn p a rk e e rp la a ts e n /g a ra g e s z ijn n ie t m e e g e n o m e n .

142 / 172

Haaksbergen

Jaarverslag 2008 Eenpersoonshuishouden 1e kwartaal 1 januari t/m 30 juni Huurklasse > € 343,49 Leeftijd Inkomen < € 343,49 < € 491,64 > € 491,64 < € 343,49 < 65 jaar < € 20.300,> € 20.300,> 65 jaar < € 18.250,> € 18.250,-

7 0 0 0

4 3 6 1

0 0 1 0

7 1 0 0

Tweepersoonshuishouden 1e kwartaal 1 januari t/m 30 juni Huurklasse > € 343,49 Leeftijd Inkomen < € 343,49 < € 491,64 > € 491,64 < € 343,49 < 65 jaar < € 27.575,> € 27.575,> 65 jaar < € 24.275,> € 24.275,-

3 0 0 0

0 3 5 1

2 0 0 1

0 0 0 0

Drie- of meerpersoonshuishouden 1e kwartaal 1 januari t/m 30 juni Huurklasse > € 343,49 Leeftijd Inkomen < € 343,49 < € 526,89 > € 526,89 < € 343,49 < 65 jaar < € 27.575,> € 27.575,> 65 jaar < € 24.275,> € 24.275,-

0 1 0 0

7 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

Eenpersoonshuishouden 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Huurklasse 1 juli t/m 31 december Huurklasse Huurklasse > € 343,49 > € 348,99 > € 348,99 < € 491,64 > € 491,64 Leeftijd Inkomen < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 4 1 2 1

0 1 0 0

< 65 jaar < € 20.600 > € 20.600 > 65 jaar < € 18.525 > € 18.525

6 0 0 0

3 1 3 1

0 0 2 1

2 2 0 0

3 3 2 0

0 0 0 2

Tweepersoonshuishouden 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Huurklasse 1 juli t/m 31 december Huurklasse Huurklasse > € 343,49 > € 348,99 > € 348,99 < € 491,64 > € 491,64 Leeftijd Inkomen < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 3 0 0 0

0 1 0 0

< 65 jaar < € 27.950 > € 27.950 > 65 jaar < € 24.625 > € 24.625

0 0 0 0

3 1 1 1

0 4 1 0

1 0 0 0

5 3 2 1

1 1 0 0

Drie- of meerpersoonshuishouden 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Huurklasse 1 juli t/m 31 december Huurklasse Huurklasse > € 343,49 > € 348,99 > € 348,99 < € 526,89 > € 526,89 Leeftijd Inkomen < € 348,99 < € 535,33 > € 535,33 < € 348,99 < € 535,33 > € 535,33 6 2 0 0

1 1 0 0

< 65 jaar < € 27.950 > € 27.950 > 65 jaar < € 24.625 > € 24.625

0 0 0 0

2 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

1 1 2 0

0 0 0 0

143 / 172

Losser

Jaarverslag 2008 Eenpersoonshuishouden 1e kwartaal 1 januari t/m 30 juni Huurklasse > € 343,49 Leeftijd Inkomen < € 343,49 < € 491,64 > € 491,64 < € 343,49 < 65 jaar < € 20.300,> € 20.300,> 65 jaar < € 18.250,> € 18.250,-

6 3 0 2

13 11 1 0

1 1 0 0

3 1 0 0

Tweepersoonshuishouden 1e kwartaal 1 januari t/m 30 juni Huurklasse > € 343,49 Leeftijd Inkomen < € 343,49 < € 491,64 > € 491,64 < € 343,49 < 65 jaar < € 27.575,> € 27.575,> 65 jaar < € 24.275,> € 24.275,-

0 0 0 1

11 4 3 1

0 4 0 0

0 0 0 0

Drie- of meerpersoonshuishouden 1e kwartaal 1 januari t/m 30 juni Huurklasse > € 343,49 Leeftijd Inkomen < € 343,49 < € 526,89 > € 526,89 < € 343,49 < 65 jaar < € 27.575,> € 27.575,> 65 jaar < € 24.275,> € 24.275,-

0 0 0 0

4 0 1 0

0 0 0 0

0 0 0 0

Eenpersoonshuishouden 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Huurklasse 1 juli t/m 31 december Huurklasse Huurklasse > € 343,49 > € 348,99 > € 348,99 < € 491,64 > € 491,64 Leeftijd Inkomen < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 5 3 3 0

1 2 0 2

< 65 jaar < € 20.600 > € 20.600 > 65 jaar < € 18.525 > € 18.525

2 1 0 0

5 4 1 1

0 2 0 0

1 0 1 0

16 9 5 1

0 1 0 0

Tweepersoonshuishouden 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Huurklasse 1 juli t/m 31 december Huurklasse Huurklasse > € 343,49 > € 348,99 > € 348,99 < € 491,64 > € 491,64 Leeftijd Inkomen < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 < € 348,99 < € 499,51 > € 499,51 11 5 2 0

1 1 0 0

< 65 jaar < € 27.950 > € 27.950 > 65 jaar < € 24.625 > € 24.625

1 0 0 0

8 4 8 2

0 3 0 0

0 1 0 0

12 7 4 2

0 1 0 0

Drie- of meerpersoonshuishouden 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Huurklasse 1 juli t/m 31 december Huurklasse Huurklasse > € 343,49 > € 348,99 > € 348,99 < € 526,89 > € 526,89 Leeftijd Inkomen < € 348,99 < € 535,33 > € 535,33 < € 348,99 < € 535,33 > € 535,33 4 2 0 0

0 0 0 0

< 65 jaar < € 27.950 > € 27.950 > 65 jaar < € 24.625 > € 24.625

0 0 0 0

7 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

8 0 0 0

0 0 0 0

144 / 172

Bijlage 3 Samenwerkingen In 2008 heeft Domijn samengewerkt met diverse partijen. In deze bijlage is per vesting opgesomd van welke samenwerkingen in 2008 sprake was. Deze zijn per vestiging opgesomd, maar is ook benoemd welke samenwerkingen vestigingoverstijgend zijn. Zo werkten de vestigingen ook in 2008 nauw samen met organisaties en instellingen in Losser, Haaksbergen, Enschede en daarbuiten. Bijvoorbeeld voor woningbouwprojecten en om leefbaarheid en veiligheid te verbeteren. Onze partners in Losser zijn: • Gemeente Losser Met de gemeente Losser zijn prestatieafspraken gesloten en de wederzijdse verplichtingen en prestaties van zowel de gemeente als Domijn Losser zijn vastgelegd. Met het College van Burgemeester en Wethouders wordt met wisselende frequentie (afhankelijk van de thema’s) bestuurlijk overleg gevoerd; verder vindt er regelmatig bilateraal overleg plaats, zowel bestuurlijk als ambtelijk. Ook met gemeenteraadsleden en vertegenwoordigers van de Losserse politieke partijen onderhoudt de Domijn Losser contact over allerlei actuele zaken m.b.t. de volkshuisvesting. In 2008 is er vooral veel overleg geweest over het centrumplan Overdinkel. Op uitvoerend niveau worden er intensief contacten onderhouden over uiteenlopende onderwerpen samenhangend met wonen. Ter coördinatie van de diverse bouwprojecten is er een gebiedsteam geformeerd, bestaande uit vertegenwoordigers van Domijn, dat regelmatig extern contacten heeft. • Regio NO-Twente Betreft een periodiek overleg met bestuursvertegenwoordigers in de regio Noordoost Twente. • Platform Welzijn en Wonen In 2006 is samen met de Stichting Cluster, Steunpunt Informele Zorg Wonen en Maatschappelijke Dienstverlening het platform Welzijn en Wonen opgericht. Ambitie van het platform is het realiseren van een op elkaar afgestemd aanbod van diensten op het terrein van welzijn en wonen. Het platform is in het verslagjaar enkele malen bij elkaar geweest. • Stichting Cluster De Stichting Cluster begeleid en ondersteunt de huurderbelangenorganisatie. Daarnaast kan de Stichting Cluster een rol bij herstructureringsprojecten vervullen en bij gebiedsgericht werken. • Zorggroep Sint Maarten Met Zorggroep Sint Maarten wordt in de lokale situatie intensief samengewerkt op het terrein van wonen, welzijn en zorg. Er is in 2003 een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Zorggroep Sint Maarten. De kern van de overeenkomst is preferent partnerschap. • Huurders Belangen Vereniging Losser Met de Huurders Belangen Vereniging Losser (HBVL) wordt samengewerkt op basis van de in 1996 gesloten samenwerkingsovereenkomst. De overeenkomst wordt in principe jaarlijks verlengd dan wel herzien. • Adviescommissie Wonen (VAC) De Adviescommissie Wonen wordt advies gevraagd bij de voorbereiding van nieuwbouwplannen. • Seniorenraad De Seniorenraad is in de gelegenheid om te adviseren bij bouwplannen door samenwerking met de Adviescommissie Wonen (VAC). Hierdoor kan inspraak worden geborgd en kan er toch redelijk effectief worden gewerkt. Ook met deze raad is een structureel overleg geweest. • Platform Gehandicapten Domijn Losser neemt deel aan het overleg tussen de gemeente en het Platform Gehandicapten. Een belangrijk gespreksonderwerp is de huisvesting van lichamelijke gehandicapten in de gemeente Losser. • Dorpsraad Overdinkel In het verslagjaar zijn er enkele contacten geweest met de Dorpsraad Overdinkel over de mogelijkheden van het opzetten van een Kulturhus in Overdinkel. Bij dit overleg zijn ook de gemeente en andere Overdinkelse organisaties betrokken. • Dorpsraad de Lutte Met de Dorpsraad De Lutte zijn er contacten over de mogelijkheden van het opzetten van een Kulturhus in De Lutte. Bij dit overleg zijn ook gemeente en andere organisaties en verenigingen uit De Lutte betrokken. • Werkgroep jeugd hulpverlening Domijn Losser participeert in deze werkgroep. • Wijkzorgteam Losser 0-12 jaar en Overdinkel

145 / 172

•

• •

•

Twents Carmel College Met het Twents Carmel College zijn contacten over de maatschappelijke stage die scholieren moeten gaan volgen en of Domijn hierin wat kan betekenen. Aveleijn Er zijn regelmatig contacten met Aveleijn over zowel wonen als ontwikkeling. J.P. van de Bent stichting Er is overleg met deze stichting, en een groep ouders van kinderen met een beperking, om in Losser een complex voor deze doelgroep te bouwen. Consultatiebureau voor oudere Samen met de gemeente Losser, Stichting Cluster/Welzijn Ouderen, thuiszorgorganisatie Carint, Zorggroep Sint Maarten, GGD en Domijn is er een consultatiebureau voor ouderen opgezet.

Onze partners in Haaksbergen zijn: • Gemeente Haaksbergen De samenwerking met de gemeente Haaksbergen is goed. Domijn Haaksbergen wordt door de gemeente bij zaken die in ontwikkeling zijn in een vroegtijdig stadium betrokken. Omgekeerd heeft Domijn een open houding naar de gemeente. Partijen voeren constructief overleg met waardering voor elkaars opvattingen en positie, zowel over zaken van beleid als over praktische zaken betreffende bestemmingsplannen, uit te voeren projecten en dergelijke. In december 2006 zijn er prestatieafspraken door beide partijen ondertekend. Ook op projectniveau zijn er de nodige onderlinge contacten. • Intentieovereenkomst Woonservicezones Samen met o.a. de gemeente Haaksbergen en zorgen welzijnsorganisaties is een intentieovereenkomst ondertekend. In Haaksbergen willen we dat iedereen zo veel mogelijk thuis kan wonen, ook als er zorg nodig is. Daarom werkt de gemeente samen met een groot aantal organisaties voor welzijn, zorg en wonen (Domijn) aan de ontwikkeling van woonservicezones. Er wordt bekeken wat er in de toekomst nodig is in de wijken en buurten en hoe dit samen het beste bereikt kan worden. • RTV Sternet In november 2008 is Domijn een jaarcontract aangegaan met RTV Sternet. Het doel is om Domijn op de kaart te krijgen in Haaksbergen. Dit wordt gedaan door middel van maandelijkse interviews over de processen binnen Domijn. Maar ook bewoners worden benaderd om iets te vertellen over hun woning, straat, buurt, wijk etc. Daarnaast is vanaf november 2008 het woningaanbod van Domijn op teletekst van RTV Sternet te zien. • HSC ‘21 In 2008 is Domijn een jaarcontract aangegaan met de voetbalvereniging HSC ’21. in 2009 zullen er minimaal 2 voetbalclinics in de wijken van Domijn georganiseerd worden. HSC zorgt voor het materiaal en voetballers. Domijn zorgt voor een locatie in de wijk en nodigt hierbij de bewoners uit. Doel is om de leefbaarheid tussen de bewoners in die wijk te verbeteren. Samenwerken is samen winnen! • Ketenunit Zorg & Veiligheid In 2008 is een intentieovereenkomst ondertekend met meerder partijen in Haaksbergen over Zorg & Veiligheid. De regie ligt bij de gemeente Haaksbergen. Deze heeft de ambitie uitgesproken om Multi probleemsituaties effectiever en efficiënter te regisseren. Vanaf 2009 zal volgens deze methode gewerkt worden. Domijn zit in de eerste schil van dit overleg. • Huurdersvereniging Haaksbergen Het overleg in het kader van artikel 18 van het BBSH vindt plaats met het bestuur van de Huurdersvereniging Haaksbergen. Aan de Huurdersvereniging wordt een financiële bijdrage verstrekt. Jaarlijks komen het bestuur van de huurdersvereniging en het bestuur van Domijn bij elkaar. Met de huurdersvereniging Haaksbergen is een convenant afgesloten. • Livio Livio en Domijn zijn belangrijke partners van elkaar. Samen worden projecten voorbereid en gerealiseerd die de kwaliteit van wonen en leven van mensen die zorg nodig hebben verder verhogen. Livio zorgt daarbij voor de noodzakelijke zorg, woningstichting Domijn maakt het wonen mogelijk. Dergelijke projecten passen in het extramuraliseringsbeleid van Livio, waarbij aangegeven wordt dat het institutionele karakter van ‘het wonen voor mensen die zorg nodig hebben’ zoveel mogelijk zal verdwijnen. Voor bijna de gehele clientèle van Livio zal passende woonruimte beschikbaar komen met als uitgangspunt “zo gewoon mogelijk wonen en zoveel mogelijk de regie over het eigen leven”. In dat kader past ook de overname door Domijn Haaksbergen van vastgoedposities van Livio, waaronder het Wiedenbroek. • Stichting Woningborg Om woningen bestemd voor eigenaar bewoners te kunnen realiseren onder GIW-garantie is Domijn Haaksbergen lid van de Stichting Woningborg.

146 / 172

• •

Haaksbergse Ondernemingsvereniging (HOV) Domijn Haaksbergen is lid van de Haaksbergse Ondernemingsvereniging. KoopGarant Kring In 2006 is Domijn Haaksbergen licentiehouder geworden van de Koop Garant Kring.

Samenwerkingen Domijn Enschede Gemeente: • Contactgroep Wonen Betreft het overleg tussen de woningcorporaties in Enschede en de wethouder verantwoordelijk voor de volkshuisvesting in de stad. • AVA WOM Laares bv. Incidenteel is er bestuurlijk overleg in de AVA. Een stuurgroep in het kader van de ontwikkeling van het gebied. • VOF Twekkelerveld. Hieronder functioneert een stuurgroep in het kader van de ontwikkeling van het gebied. • Stadsdeelteam Enschede-Zuid en Enschede-Centrum. Betreft regulier overleg met de stadsdeelmanagers en stakeholders namens de drie woningcorporaties. De overige stadsdelen zijn verdeeld over de twee collega-corporaties. • Adviescommissie Stedelijk Hart • Een commissie die het College adviseert inzake de toedeling voor Europese subsidiegelden voor projecten in Enschede. • Marktpartijenoverleg Enschede Overleg tussen de gemeente, ontwikkelaars, woningcorporaties, bouwers, makelaars inzake de ontwikkelingen op de woningmarkt. • Winkelcentrum Zuid Domijn is betrokken bij de ontwikkeling van het winkelcentrum in Enschede-Zuid. • Coördinatieoverleg Veiligheid, Zorg en Opvang Voor de stedelijk afstemming van beleid en initiatieven op dit gebied. • Stuurgroep Wesselerbrink Noord Een stuurgroep in het kader van de ontwikkeling van het gebied. • Stuurgroep Stadsveld Winkelcentrum Een stuurgroep in het kader van de ontwikkeling van het gebied. • Stuurgroep Boddenkamp Een stuurgroep in het kader van de ontwikkeling van het gebied. • Wijkzorgteam Domijn is convenantpartner voor de Coördinatie van Zorg en Veiligheid in Enschede. Volkshuisvestelijk: Plaatselijk: • Platform Enschede Woningcorporaties • Bilaterale overleggen tussen Enschede woningcorporaties over allerhande zaken en projecten • Bilaterale overleggen met zorgpartijen over ontwikkeling van locaties in het kader van wonen en zorg. Internationaal: Stichting Europahouse Domijn neemt samen met Stichting Surplus ook deel aan het Europese project Equal. Dit project is in 2008 afgerond. Het project wordt in afgeslankte vorm voor een periode van vier jaar voortgezet. Domijn heeft voor deze periode in 2008 een Membership-Certificaat “Kettingreactie” afgesloten. Projectsamenwerkingen: • Ontwikkeling centrumlocatie Twekkelerveld • Wijkontwikkeling De Laares • Ontwikkeling Ariënshuis Glanerbrug • Diverse Hoed constructies • Ontwikkeling Boulevard Wonen • Ontwikkeling project Cascade • Ontwikkeling Stadsveld • Ontwikkeling Hoge Bothof

147 / 172

• • • • • • • •

Ontwikkeling Stadsveld Ontwikkeling Velve-Lindehof/Lipperkerkstraat Stichting Skoel Intramurale locatie Weerselo met Zorggroep St. Maarten Ontwikkeling winkelcentrumgebied Wesselerbrink Ontwikkeling Marskant Hengelo Ontwikkeling glasvezelnet Enschede Casanet Ontwikkeling opvang verslaafden in samenwerking met Tactus verslavingszorg.

Onze gezamenlijke partners zijn: • TWT Domijn ondersteunt de Stichting Transfercentrum Wonen Welzijn Zorg Twente over Grenzen (TWT). TWT heeft als doelstelling vraag en aanbod ten aanzien van wonen bij elkaar te brengen in de regio Twente voor mensen met een beperking. Het is een initiatief van de gezamenlijke Twentse corporaties ondersteund door de provincie Overijssel en het Zorgkantoor. Domijn is donateur van de TWT. • Ontwikkelingscombinatie Heemafcomplex V.O.F. Domijn participeert in de Ontwikkelingscombinatie Heemafcomplex V.O.F., samen met Woonmaatschappij WBO en Ontwikkelings- en bouwcombinatie Merksteyn/Plegt Vos V.O.F.. De doelstelling van de V.O.F. is om aan de Bornsestraat te Hengelo (een locatie gelegen naast het kantoor van Woongroep Twente) een aantal koop- en huurwoningen te ontwikkelen. • Aedes Domijn is lid van Aedes, vereniging van woningcorporaties. • Aedex-Ipd Domijn neemt sinds 2005 deel aan Aedex-Ipd voor woningen, een vastgoedbenchmark. In 2006 is de deelname uitgebreid met het bedrijfsonroerend goed (BOG). Deze data zijn in 2007 voor het eerst aangeleverd. • Stichting Woongroep Twente, Vastgoed WGT B.V. en Backoffice WGT B.V. In 2007 is de samenwerking gewijzigd. In de oude situatie was er sprake van vier deelnemende toegelaten instellingen. Sinds de fusie zijn dit er nog twee, Domijn en Woonmaatschappij WBO. Twee B.V.’s: een Backofficebedrijf en een Vastgoedbedrijf. Domijn participeert in beide vennootschappen met 80 % van de aandelen van iedere BV. Het kantoorpand is in eigendom bij Domijn en wordt aan Backofficebedrijf en Vastgoedbedrijf van Woongroep Twente kostendekkend verhuurd. • Vereniging WOON In Twente trachten woningcorporaties onderling tot samenwerking, afstemming en belangenbehartiging te komen. Betrokken corporaties hebben zich georganiseerd in Woon. Al in 2000 is in dit verband een gezamenlijke klachtencommissie opgericht welke in het kader van het BBSH verplicht is gesteld. In 2006 is het toenmalige samenwerkingsverband Twente over grenzen omgezet naar een verenigingsstructuur en is de naam gewijzigd in Vereniging WOON. Alle vestigingen van Domijn zijn lid van deze vereniging en leveren een financiële bijdrage. De werkgroep Woonruimteverdeling waarin Domijn participeert heeft in samenwerking met de Regio Twente een portal in voorbereiding waarop alle aangesloten corporaties uit de regio het aanbod op kunnen presenteren. De Regio gemeenten voor de gemeentelijke content. Deze portal, www.woneninregiotwente.nl, wordt in januari 2008 operationeel. • Werkgroep Habitat Domijn participeert in de werkgroep Habitat. Deze werkgroep zamelt geld in voor een huisvestingsproject in de derde wereld. De meeste Twentse corporaties leveren jaarlijks hieraan een financiële bijdrage. • Vrouwen Adviescommissie Domijn werkt samen met de Vrouwen Adviescommissie (VAC). In het verslagjaar zijn enkele besprekingen gevoerd over vastgoedplannen van Domijn. Met de VAC is een convenant afgesloten. • Vereniging van Eigenaren Domijn heeft de Vereniging van Eigenaren (VvE) ondergebracht bij de Stichting Stedelijk Wonen. De verwachting is dat het aantal VvE’s in de toekomst door de verkoop van woningen zal toenemen.

148 / 172

Bijlage 4 Aedex-Ipd Al vanaf 2005 neemt Domijn deel aan Aedex/IPD Corporatie Vastgoedindex, afgekort Aedex. In mei 2008 zijn de gegevens over 2007 door Aedex gepresenteerd. De gepresenteerde rendementen van Domijn over het indexjaar 2007 (rendementen per 31-12-2007) maakten reeds vroeg in 2008 zichtbaar dat de vastgoedmarkt aan het veranderen is, niet in positieve zin wel te verstaan. De voornaamste reden hiervan is de veranderde waardegroei van het vastgoed. Dit was over de hele benchmark zichtbaar maar niet in die mate als bij Domijn. Rendementen Aedex betreft een landelijke benchmark die inzicht geeft in onder meer het economisch rendement van corporaties op hun vastgoed. Het economisch rendement op het vastgoed wordt uitgesplitst naar direct rendement (het saldo van de werkelijke opbrengsten en kosten) en naar indirect rendement (waardegroei) van het vastgoed. Deze gegevens worden per corporatie inzichtelijk gemaakt en worden via de benchmark vergeleken met de resultaten van de andere deelnemende corporaties. Hieronder zijn de rendementscijfers van Domijn in relatie tot de landelijke benchmark weergegeven1. Rendementen Domijn per 31-12 2007 Domijn

2006

Aedex

Domijn

2005

Aedex

Domijn

3jr gemiddelde

Aedex

Domijn

Totaal rendement (%)

-2,2

6,0

4,6

6,1

6,1

8,6

2,7

Direct rendement (%)

2,7

2,5

3,5

2,5

5,6

2,6

3,9

Indirect rendement (%)

-4,9

3,4

1,1

3,6

0,5

5,9

-1,1

Transformatie Aedex maakt onderscheid naar vastgoed dat de corporatie in bezit heeft voor het reguliere beheer (de beheerportefeuille) en vastgoed waarmee wordt ontwikkeld (de transformatieportefeuille). Onder de transformatieportefeuille vallen het vastgoed van waaruit woningen worden verkocht, vastgoed dat op korte termijn wordt gesloopt, herontwikkelingsobjecten en nieuwbouwobjecten. Via Aedex wordt daarmee ook inzichtelijk hoe ‘actief’ een corporatie is met ontwikkelingen in haar vastgoed. Onderstaand transformatieoverzicht laat zien hoe actief Domijn is met haar vastgoed ten opzichte van de deelnemende corporaties. Des te verder naar rechts van de Aedex/ipd benchmark des te actiever dan gemiddeld een corporatie op ontwikkelingsgebied is. Zie de figuur op de volgende pagina voor het transformatieoverzicht.

1

(bron: Aedex/IPD Corporatie Vastgoedindex; rendementen gebaseerd op portefeuille standing investments)

149 / 172

Aedex transformatie Index 20072

Domijn

10 ,0 %

aeDex/IPD Transformatie Index

8 ,0 % 6 ,0 % 4 ,0 % 2 ,0 % 0 ,0 % - 2 ,0 % - 4 ,0 % - 6 ,0 % - 8 ,0 %

Rhenense De Portaal Woonmaatscha Acantus Woningbouwve Woonzorg Staedion Casade De Alliantie Stichting Com.Wonen Woningstichting Elan Wonen Mitros Wonen Cires FarWest Accolade Stichting Nieuw Wonen Wonen Breburg WBO Woonstichting Ieder1 Talis Wonen Limburg Deltawonen Servatius Vivare St.Joseph Rentree Wonen De aeDex/IPD Volksbelang Oosterpoort Ymere Woongoed Servatius IN Wonen West Pré Wonen Aramis Woonstichting Dudok Wonen Woonbron De Woonplaats Domijn Bergopwaarts Welkom Het Oosten SGBB Wooninvesterin

- 10 ,0 %

Woningen investeringen Woningen deelaankopen Woningen aankopen Toepassing BOG investeringen BOG deelaankopen Domijn gebruikt de uitkomsten van Aedex om de ontwikkeling van de vastgoed portefeuille op BOG de voetaankopen te volgen en deze MV te vergelijken met branche genoten. Dit verschaft inzicht in handelen en is input voor MV strategie en investeringen MV deelaankopen aankopen beleidsvorming. Ook wordt de input en uitkomsten van Aedex gebruikt voor haar Strategisch Vastgoed Beleid. Onder andere voor het bepalen van het huurbeleid en verkoopbeleid. In de toekomst verwacht Domijn de uitkomsten van Aedex verder te integreren in haar beleidsontwikkeling. Aanvullende Noot De totale benchmark van aeDex/IPD Corporatie en daaruit voortvloeiende Vastgoedindices 2007 bestaan gezamenlijk uit informatie van zo’n 13.300 vastgoedcomplexen, verspreid over heel Nederland, met een gezamenlijke marktwaarde in verhuurde staat van € 83,6 miljard (per ultimo 2007). De index omvat, voor zover in de gepubliceerde cijfers opgenomen, circa 777.000 woningen, 33% van het totaal aantal woningen dat bij corporaties in exploitatie is. De waarde van de woningportefeuilles van de deelnemers bedraagt per ultimo 2007 € 77,4 miljard. Naast woningen exploiteren corporaties ook Maatschappelijk Vastgoed en Bedrijfsmatig Onroerend Goed. De hiermee gemoeide investeringen van de deelnemers aan de aeDex/IPD Index omvatten zo’n 7,5% van wat zij in totaal in vastgoed hebben geïnvesteerd. Dit komt per ultimo 2007 neer op € 6,3 miljard. In mei 2009 maakt aeDex de resultaten van de aeDex/IPD Corporatie Vastgoedindex 2008 bekend.

2

(bron: Aedex/IPD Corporatie Vastgoedindex)

150 / 172

Bijlage 5 Concrete vastgoedontwikkelingen 2008 Bijlage 5a Opleveringen Nieuwbouw in 2008* Het aantal opgeleverde woningen is t.o.v. het voorgaande jaar toegenomen. Ook worden in toenemende mate commerciële ruimten aan het bezit toegevoegd. Deze worden overwegend ontwikkeld voor de zorgsector. Project Nummer Huur

Koop

Egw Soc

App

Comm

Soc

Egw

App

Comm. ruimte

PP

M2

St

Comm

Losser: p139001

De Gaffel

24

p130065

t Rot

40

Totaal

0

0

870 38

64

0

38

20

5

5

5

5

0

870

0

0

0

0

Haaksbergen: P129011

MerelstraatHavikstraat

P129022

6 app. Wolterinkbree te Buurse

6

Totaal

0

0

26

Enschede: P159026

Carrefour2 Boddenkampsingel

P150288

Eekenhof Roombeek

P1590017

Cascade

P159001

Boulevardtoren

P159030

Zuiderhagen

P150298

HoedTwekkelerveld

3 5

100

18

17

60

13 80

7

32

1180

81

400

8

280

37

1110

Totaal

42

0

81

118

7

113

3070

0

EINDTOTAAL

42

0

171

123

12

113

3940

0

* De peildatum betreft 17 januari 2009

151 / 172

Domijn Losser Nieuwbouw • Grootonderhoud Wethouder Hassinkstraat e.o., 99 woningen Betreft een interieur- en exterieurrenovatie waarvan de projectopdracht vanuit het planmatig onderhoud komt. • ‘t Rot De 2e fase is gestart in het 4e kwartaal van 2007 en in 2008 zijn 40 appartementen en 38 woningen opgeleverd. De laatste 4 woningen van de 2de fase worden begin 2009 opgeleverd. Domijn Haaksbergen Nieuwbouw 6 appartementen Woltinkbree te Buurse zijn in 2008 opgeleverd en verhuurd. Merelstraat / Havikstraat (Ariëns) Betreft 20 appartementen ten behoeve van Livio. 5 koopappartementen en 5 koop eengezinswoningen Verkoop via de ‘Koopgarant’ regeling. Het project is in november 2008 opgeleverd Onderhoud Aanpassing van de drie Entrees aan de Passinckhave 18 appartementen. Domijn Enschede Nieuwbouw Twekkerveld; HOED (P150298) De nieuwbouw vormt een onderdeel van de totale herstructureringsopgave in Twekkerveld. In het complex is een gezondheidscentrum opgenomen (HOED) met huisartsen, apotheek, fysiotherapie etc. In totaal worden 37 appartementen gerealiseerd waarvan 21 stuks t.b.v. Aveleijn en 16 appartementen voor de doelgroep senioren. Oplevering is vertraagd en vindt plaats in januari 2008. HOED Roombeek (project Eekenhof) (P150288) o Markant en spraakmakend architectonisch project; o Nieuwbouw vanuit wederopbouw Roombeek; o 52 appartementen in de koop en vrije sector huur; o 15 huurappartementen t.b.v. Twentse Zorgcentra (verstandelijke en/of lichamelijke gehandicapten); o 3 appartementen t.b.v. FOCUS wonen (zwaar lichamelijk gehandicapten); o 5 eengezinswoningen in de sociale huur; o Medisch centrum bestaande uit huisartsen, apotheek, psychosociale hulpverlening en fysiotherapie; o Project ondervindt ernstige stagnatie t.g.v. de activiteiten van de nutsbedrijven. Daardoor was het niet mogelijk om voor de kerst op te leveren en vindt oplevering in het 1e kwartaal 2008 plaats; o Door vertraging is Domijn schadevergoeding verschuldigd aan de kopers. Cascade o Deelplan 11 in de Vinexlocatie de Eschmarke met in totaal 155 woningen; o Ontwikkeling in VOF-verband met Bouwcombinatie E-2000; o 46 sociale huurappartementen + 5 vrije sector appartementen; o 9 sociale huur en 1 vrije sector woning; o 95 koopwoningen (waarvan 67 in de achtervang); o Opgeleverd in 2008. Boulevard ( 159001) o Samenwerking met Dura, Trebbe en Te Pas in VOF-Boulevard; o 81 koopwoningen en 7 stadswoningen.; o 58+22 huurappartementen Domijn (inclusief 22 koopwoningen vanuit achtervang); o 2 commerciële ruimten voor verhuur door Domijn. Zuiderhagen/Walstraat (wonen boven winkels) o 280 m2 winkeloppervlak en 9 appartementen in de sociale huur; o Na realisatie van deze woningen worden bewoners van de Walstraat verhuisd en kan op de begane grond van de Walstraat commerciële ruimte worden gecreëerd; o Oplevering 4e kwartaal 2008.

152 / 172

• Boddenkampsingel Dit project van 3 huurappartementen en commerciële ruimte vormt een uitbreiding van het bestaande complex aan de Boddenkampsingel. De bouw is gekoppeld aan de bouw van het naastgelegen project van Trebbe. De bouw is gerealiseerd en opgeleverd in 2008. Onderhoud • Deppenbroek In 2007 is de laatste fase van de herstructurering gestart. Van de 60 nieuwbouwappartementen zijn er in 2007 40 opgeleverd. De overige 20 zijn in het eerste kwartaal van 2008 opgeleverd. Alle 31 grondgebonden woningen zijn in 2007 opgeleverd. • Grootonderhoud E-2000 flat 112 appartementen + 8 nieuwbouwappartementen Project gestart in 2006 met de binnenrenovatie; Betreft een interieur en exterieur renovatie alsmede het optoppen van het bestaande pand met 8 appartementen; Opgeleverd zijn de bestaande 112 woningen. In 2008 zijn de algemene ruimten, de schil en de nieuwbouwwoningen opgeleverd. • Grootonderhoud Molukkenstraat e.o., 204 woningen Vooroorlogse woningen; Betreft een interieur en exterieur renovatie; Dit project is als pilot aangemerkt m.b.t. het Consumentgericht bouwen; Reeds opgeleverd in 2007 100 woningen; Opgeleverd in 2008 104 woningen. • Hengelosestraat 104, 29 appartementen; Woningen zijn geschikt gemaakt voor integrale verhuur door Tactus; Betreft een interieur renovatie; Opgeleverd eind 2e kwartaal 2008. • Stadsveld fase 4 Renovatie van 78 appartementen, Betreft een interieur en exterieur renovatie; In 2008 opgeleverd 45 appartementen; De overige appartementen worden in 2009 opgeleverd. • Renovatie torens Mekkelholt/Boswinkel 472 woningen Renovatie mechanische ventilatiekanalen en aanbrengen rookgas- en luchttoevoerkanalen ten behoeve van gesloten geisers; Reeds opgeleverd 177 woningen in 2007. Opgeleverd in 2008 236 woningen. Door omstandigheden moet in 2009 nog 1 flat van 59 woningen worden uitgevoerd. Domijn komt hiervoor in 2009 met een opdrachtverstrekking. • Pand Siam Pijpenstraat/Zuiderhagen 36 Monumentaal pand; Restaurant + winkel en 6 zelfstandige wooneenheden (voor studenten) op 1e en 2e verdieping; Het aankopen en opknappen heeft een positief effect op de bewinkeling van de Zuiderhagen en dus op het centrum als geheel; Geheel volgens prognose oplevering in 2e kwartaal 2008. • Renovatie 48 eengezinswoningen Sonatestraat. Renovatie van 48 eengezinswoningen in een geselecteerd complex voor verkoop van het bestaande bezit; Project dient als pilot met betrekking tot het Energielabel; De woningen zijn in het 2e kwartaal van 2008 opgeleverd. • Verbouw Cromhoffsbleekweg 138 Het gaat hier om het oude kantoorpand van Domijn Enschede. Dit pand is verbouwd en geschikt gemaakt voor de Enschedese kinderopvang SKE; Dit project is opgeleverd eind 2e kwartaal 2008. • Breugelmansgaarde e.o. diverse complexen, 121 woningen. Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 3e kwartaal van 2008; In 2008 zijn er inmiddels 111 woningen opgeleverd; De overige 10 woningen worden in 2009 geleverd.

153 / 172

Bijlage 5b Projecten in voorbereiding en uitvoering Nieuwbouw en Onderhoud Domijn Losser Onderhoud • Irisstraat / Leliestraat te Losser 98 woningen; Renovatie van de keukenruimte; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 2e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 1e kwartaal van 2010. • Wethouder Hassingstraat e.o. te Overdinkel 13 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009. • Talmaplein te Overdinkel 42 woningen; Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 4e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 3e kwartaal van 2010.

Domijn Haaksbergen Nieuwbouw • 36+6 appartementen Frankenhuis Het project bestaat uit 20 sociale huur-, 16 middeldure huur- en 6 dure koopappartementen. De grond zal met bestaande bebouwing eind 2009 gekocht worden van de gemeente, via Dura. Met Dura is een bouwteamovereenkomst gesloten. Dura bouwt voor eigen risico 54 koopappartementen en 38 grondgebonden koopwoningen. Start bouw medio 2010 en oplevering eind 2011 Onderhoud • Premie de Els e.o. 68 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig Prognose start bouw 2e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 3e kwartaal van 2009. • Buurse / Hoeve 6 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 3e kwartaal van 2009. • ‘t Wolferink diverse complexen 58 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009. • Hondelink / Klaverkamp 12 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009. • Vervangen gevelisolatie Boerenmaat 50 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009.

onderhoud;

onderhoud;

onderhoud;

onderhoud;

onderhoud;

154 / 172

Domijn Enschede Nieuwbouw • Eekmaat, 50 appartementen Nieuwbouwproject op zichtlocatie in de Vinexlocatie de Eschmarke (hoek Oostweg en Gronausestraat); 50 appartementen voor brede doelgroep (jong en oud); 10 koop, 10 commerciële huur en 30 sociale huur; Prognose oplevering 3e kwartaal 2009. • Wesselerbrink (Brede School) Katholieke en openbare school in één gebouw; Diverse functies van Wijkwelzijn-Zuid ondergebracht in het pand (buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal, computerruimte, cursus/ouderlokaal); Doelstelling om betrokkenheid bij school te vergroten en educatie te bieden voor een bredere doelgroep; School heeft een zorgen buurtfunctie en sluit als zodanig aan op de sociale pijler van de herstructurering in dit gebied; Naast school ook nieuwbouwappartementen (14 stuks) 18 koopwoningen zijn in ontwikkeling. Start bouw is afhankelijk van de oplevering en verhuizing van de school; Prognose oplevering in 2e kwartaal 2009. • Gerrit de Veerstraat (P150161) De vervangende nieuwbouw omvat 14 huurappartementen en 12 grondgebonden huurwoningen. De bouw is gestart in 2008 en zal in oktober 2009 worden opgeleverd. • Herontwikkeling Twekkelerveld (P159029) Winkelcentrum Sterrenhof Twekkelerveld Dit Project wordt gerealiseerd samen met AM Wonen in vof DnA. Domijn realiseert 83 nieuwbouw huurappartementen, waarvan 26 in de sociale huur en 57 in de duurdere huur. Verder worden 6 bestaande appartementen gerenoveerd en in de sociale huur afgezet. DnA realiseert ca 7000 m2 winkels, welke verkocht zijn aan ING Real Estate. Daarnaast worden voor de verkoop nog 60 EGW en 18 appartementen gerealiseerd aan de Voermanstraat. De verkoop is gefaseerd en de start van de bouw vindt medio 2009 plaats en hangt af van de verkoop. Voor 54 koopwoningen aan de Planetenbuurt is nog geen bouwvergunning verleend. De start zal in 2010 plaatsvinden. 3 luxe koopwoningen aan de Spoordijkstraat worden in 2010 gebouwd. • -

52 Jongeren appartementen Deurningerstraat (P159047) Start bouw 1ste kwartaal 2009 en oplevering eind 2009

• -

29 appartementen t.b.v. Tactus ( P150029) Het project is in najaar 2008 aangevangen en zal in oktober 2009 worden opgeleverd.

155 / 172

Onderhoud • Breugelmansgaarde e.o. diverse complexen, 121 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 3e kwartaal van 2008; In 2008 zijn er inmiddels 111 woningen opgeleverd; De overige 10 woningen worden in 2009 geleverd. • Beltstraat / Walstraat, 35 appartementen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 1e kwartaal van 2009. • Stadsveld fase 4 Renovatie van 78 appartementen, Betreft een interieur en exterieur renovatie; In 2008 opgeleverd 45 appartementen; De overige appartementen worden in 2009 opgeleverd. • Renovatie torens Mekkelholt/Boswinkel 472 woningen Renovatie mechanische ventilatiekanalen en aanbrengen rookgas- en luchttoevoerkanalen ten behoeve van gesloten geisers; Reeds opgeleverd 177 woningen in 2007. Opgeleverd in 2008 236 woningen. Door omstandigheden moet in 2009 nog 1 flat van 59 woningen worden uitgevoerd. Domijn komt hiervoor in 2009 met een opdrachtverstrekking. • Noorderhagen / van Lochemstraat 97 appartementen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 1e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 3e kwartaal van 2009. • Op de wal 33 appartementen. Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009. • Iepstraat / Lindestraat e.o. 40 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009. • Bekkinghofkamp / Hinnemanskamp e.o. 28 woningen Renovatie van douche, keuken en toilet; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 3e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009. • Rondostraat 21 woningen; Renovatie van de doucheruimte; Dit project wordt geïnitieerd vanuit het planmatig onderhoud; Prognose start bouw 2e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 3e kwartaal van 2009. • Deppenbroek 4e fase Renovatie van 54 appartementen, Betreft een interieur en exterieur renovatie; In 2007 zijn de 54 appartementen opgeleverd; In 2008 is besloten nog een balkon vergroting door te voeren. Prognose start bouw 2e kwartaal van 2009; Prognose oplevering in 4e kwartaal van 2009.

156 / 172

Bijlage 5c Projecten in ontwikkeling In deze bijlage komen achtereenvolgens de projecten in Losser, Haaksbergen, Enschede en overig Twente aan de orde. Losser: • Hart voor Overdinkel Het oorspronkelijk door de gemeente en Domijn voor Overdinkel gemaakte centrumplan is door Domijn en de gemeente als onhaalbaar aangemerkt. De gemeente en Domijn hebben samen een nieuw stedenbouwkundig plan gemaakt voor het centrum van Overdinkel. Dit plan past binnen de gebiedsvisie Overdinkel. Kern van het plan is een Kulturhus en een centrumplein. Het is de bedoeling om nieuwe bebouwing te creëren rondom het nieuw aan te leggen plein. Schaal en maat worden afgestemd op die van Overdinkel. • Gebiedsvisie Overdinkel en gebiedsteam Losser: In 2008 is een start gemaakt met het opstellen van een integrale gebiedsvisie voor Overdinkel. In dit plan staat het doel voor het gebied en wat we op fysiek, sociaal-maatschappelijk en economisch gebied gaan doen in Overdinkel/ Tevens is er een gebiedsteam Losser ingesteld vanuit Domijn. In dit gebiedsteam worden alle relevante zaken met betrekking tot het gebied Losser behandeld. Niet alleen komen gebiedszaken betreffende de kern Losser aan de orde, maar ook de kernen Glane, De Lutte en Overdinkel. • Kulturhus: in 2008 is hard gewerkt aan een nieuw plan voor een Kulturhus. Met vele partijen is gesproken over deelname. In de eerste helft van 2009 wordt de initiatieffase afgerond. • Verbouw en nieuwbouw Overdinkel: In 2008 is geïnventariseerd welke woningen Domijn wil opknappen en welke woningen Domijn graag wil vervangen door nieuwbouw. Tevens is hiervoor een planning gemaakt. • Troelstrastraat: er is in 2008 gewerkt aan een voorlopig ontwerp voor zorgwoningen aan de Troelstrastraat. Het voorlopig ontwerp is nagenoeg gereed. Het complete plan zal bestaan uit een appartementencomplex (circa 18 appartementen), een blok met 10 grondgebonden woningen en een gebouw met 18 verpleeghuisvoorzieningen. Dit laatste voor mensen die om psychogeriatrische redenen professionele begeleiding vragen. Er wordt een nieuw speelveld nabij de nieuwbouw ontwikkeld om ook tegemoet te komen aan de wensen vanuit de buurt. • Saller (kern Losser) zorgeenheden Aveleijn De gemeente heeft met marktpartijen afspraken kunnen maken over de ontwikkeling van ’t Saller. Voor Aveleijn is een locatie gereserveerd. Met Aveleijn is in het verslagjaar een start gemaakt met de ontwikkeling van het project. • ’t Zijland (kern Losser): de gemeente wil graag een zo spoedig mogelijke invulling van deze locatie. Domijn heeft in 2008 een alternatief stedenbouwkundig plan voor deze locatie gemaakt. Gedacht wordt aan invulling met de Van der Bentstichting, Carint en een vorm van collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO). Verder is (deels) een commerciële plint mogelijk. Door nieuwe invulling moet het bestemmingsplan mogelijk aangepast worden. Overleg hierover met de gemeente is gaande. • Weiland Stanco DeLutte: hiervoor is een nieuwe stedenbouwkundige opzet gemaakt. Vanuit het plan komen enkele woningen ter beschikking voor Domijn. Naast vrijstaande woningen komen er woningen beschikbaar voor de doelgroep ouderen of starters. • Woning Stanco: volgens een contract met Stanco zou deze woning gesloopt dienen te worden. Andere mogelijkheden zijn onderzocht in 2008. Overleg met Stanco hierover is nog gaande. • Weverstraat / de Geurmij: de gemeente gaat hier een uitbreidingsplannetje ontwikkelen. Domijn kan uit dit plan mogelijk enkele kavels aankopen of betrokken worden bij een project in het kader van Collectief Particulier opdrachtgeverschap. In 2008 is hier enkele keren met de gemeente over gesproken. Er is nog geen haalbaarheidsonderzoek gedaan. • Lijsterbesstraat: grond is aangekocht. Medio 2009 voeren we een haalbaarheidsonderzoek uit.

157 / 172

Haaksbergen • Marktpromenadeplan (MPP) Vernieuwing van het centrum van Haaksbergen; In 2008 is er onenigheid ontstaan tussen de gemeente en Rabo Vastgoed. Dit heeft tot gevolg dat het plan vertraagd. • 15 appartementen voor Livio in Pastorietuin Hervormde kerk (relatie met MPP) Nieuwbouw van 15 huurappartementen inclusief parkeerkelder voor lichamelijke gehandicapten, onder begeleiding van Livio; Voorbereiding gaande, uitvoering gepland eind 2009-begin 2011. • 5 appartementen en een commerciële ruimte in Pastorietuin (relatie met MPP) Nieuwbouw circa 5 koopappartementen en op begane grond een commerciële ruimte ter versterking van het centrum rondom de RK kerk; Voorbereiding gaande, uitvoering gepland 2010-2011. • Herstructurering Het Meuke (relatie met MPP) Sloop van 20 woningen aan Het Meuke; Sociaal plan met de huurders is reeds aanwezig; Nieuwbouw van eengezinswoningen en appartementen, gedifferentieerd in zowel sociale als vrije sectorhuur en koop; Stedenbouwkundige invulling dient nog te worden gemaakt in samenwerking met gemeente, Het Meuke wordt ook toegangsweg naar openbare parkeerkelder Marktpromenadeplan; Voorbereiding gaande, uitvoering gepland 2011-2012. • Herstructurering Juliana-/Spanbeddestraat Sloop 33 eengezinswoningen en groot onderhoud 73 woningen; Sociaal plan met huurders is reeds aanwezig; Stedenbouwkundige visie is gereed; Voorbereiding grootonderhoudsplan is gaande en nadere voorbereiding nieuwbouw wordt in 2008 opgepakt; Uitvoering groot onderhoud is gepland in 2008–2009; Sloop en vervangende nieuwbouw zal plaatsvinden in 2010-2011. • Locatieontwikkeling Kop van de Parallelweg Ontwikkeling van deze locatie, ondermeer nieuwbouw voor Welkoop (vervangende huisvesting), restauratie van een monument (ABCTA gebouw), woningbouwprogramma en commerciële ruimten; Gesprekken gaande met diverse potentiële partijen om m2 commerciële ruimte te verkopen c.q. te verhuren en ook in gesprek met Livio voor mogelijke huisvesting; Tevens worden gesprekken gevoerd met nog enkele bestaande bedrijven om benodigde/gewenste deellocatie aan te kopen; Stedenbouwkundige visie dient aangepast te worden in verband met belemmeringen milieuhinder; Voorbereiding de komende jaren, prioriteit nieuwbouw voor Welkoop en restauratie monument. • Onderwijsvoorzieningencentrum (OVC) Wissinkbrink / Wissinkbrink uitleggebied nieuwbouw De Wissinkbrink kwam in 2008 ter discussie te staan. Dit zal waarschijnlijk moeten leiden tot het ontwikkelen van een nieuw plan (OVC). • Veldmaat uitleggebied nieuwbouw De gemeente ontwikkelt dit gebied, waarbij zowel koop- als huurwoningen worden gerealiseerd; Domijn neemt deel in bepaalde werkgroepen voor het opstellen van de nota van uitgangspunten; Domijn zal ook huur- en koopwoningen willen realiseren in dit gebied; Prognose realisatie circa 2010 – 2015. • Eijsink, St. Isidorushoeve Domijn is bezig met de ontwikkeling van 3 ha agrarische grond aan de rand van St. Isidorushoeve. Hier kunnen tussen de 50 tot 60 woningen gerealiseerd worden; Oorspronkelijk zou medio 2008 gestart kunnen worden met de kaveluitgifte. Door vertraging in het woningmarktonderzoek alsmede als gevolg van milieuzoneringen bleek dit niet haalbaar. Op dit moment is de uitgifte gepland eind 2009.

158 / 172

Enschede • Wesselerbrink In 2008 heeft er een herbezinning plaatsgevonden van een aantal projecten in de Wesselerbrink. Voor een aantal projecten zijn nieuwe uitgangspunten geformuleerd, zie hieronder. De herstructurering van de Wesselerbrink omvat de volgende deelprojecten: Het Lang-Zuid: de renovatie van 154 hobbykamerwoningen is gerealiseerd; Het Lang-Noord: renovatie van 209 hobbykamerwoningen bevindt zich nu in ontwerpfase, start voorjaar 2009; Vlierstraat: renovatie van 175 flats. In 2008 is besloten de plannen stil te leggen en in 2015 een nieuwe strategie te benoemen. Voorlopig in stand houden tot 2018; Ramelebrink: nieuwbouw van 100 appartementen (ontwerpfase); start bouw 2009. De Kiepe. Bouw gezondheidcentrum en appartementen. Het oorspronkelijke plan bleek financieel onhaalbaar. Het nieuwe plan is begin 2009 in procedure gegaan. Beoogde startdatum eind 2009 c.q. begin 2010. Winkelcentrum Wesselerbrink. Domijn is betrokken bij de herontwikkeling van het bestaande winkelcentrum en het gebied rondom dit centrum. In 2009 zal duidelijk worden in hoeverre de planontwikkeling succesvol kan worden voortgezet en in hoeverre Domijn in de plannen zal participeren. De volgende deelprojecten zijn in de herbezinning tegen het licht gehouden en hiervoor zijn nieuwe plannen ontwikkeld: Het Bijvank: renovatie van 310 hobbykamerwoningen; Het Bijvank: renovatie van 70 flats; Wesselerbrink oostzijde: nieuwbouw van 84 appartementen; Wesselerbrink westzijde: nieuwbouw van 139 appartementen en de aanleg van een nieuwe Buurtlaan; Bijvank: nieuwbouw van 62 woningen en herinrichting Brinken en de Openbare ruimte. De nieuwe plannen voorzien in een aanzienlijk afwijkend programma. Meer sloop (496 totaal) en renovatie aan zowel binnen als buitenzijde van de overige woningen. De appartementen programma’s zijn grotendeels vervallen, op beperkte schaal komen er een aantal appartementen terug. Nieuwbouw hoofdzakelijk grondgebonden in diverse typen. De nieuwe Buurtlaan is komen te vervallen. De nieuwe herstructureringsplannen hebben een geplande doorlooptijd tot 2015. • Stadsveld Michaelkerk (en omgeving Thomas de Keyserstraat)+ Ahold locatie Herontwikkeling in kader van stedelijke vernieuwing, waarvoor het architectenbureau Claus en Kahn een visie heeft ontwikkeld. Dit plan bleek financieel onhaalbaar. Derhalve heeft er een heroverweging plaatsgevonden welke nog dient te worden afgerond; Bekeken wordt of de ontwikkeling in het totaalplan kan worden opgenomen. Met AH wordt op dit moment onderhandeld over de condities waaronder men de winkel gaat afnemen en ook over de aankoop door Domijn van het huidige vastgoed van AH in Stadsveld. • Oosterkerk Domijn heeft met Tactus een verzoek neergelegd om aan de Oostburgweg nummer 34 in de bestaande kerk en op de naastgelegen percelen nummer 35 en 36 een woonvoorziening te realiseren. Het college van burgemeester en wethouders heeft besloten in te stemmen met de huisvesting van ex-verslaafden in de voormalige Oosterkerk aan de Oostburgweg. Zorgaanbieder Tactus en Woningstichting Domijn willen de locatie geschikt maken voor het aanbieden van een goede woonsituatie met professionele ondersteunende 24-uursbegeleiding. Het programma bestaat in grote lijnen uit het realiseren van 17 zelfstandige eenheden in omvang variërend tussen de 40 tot 60m2. 7 eenheden zijn gesitueerd in de kerk en 10 eenheden in de achtertuinen. Fysieke randvoorwaarden hierbij zijn dat het exterieur van kerk zo min mogelijk wordt aangetast en dat de fraaie bomen in de achtertuin van de kerk gespaard blijven. Start bouw gepland voorjaar 2010 en oplevering najaar 2010. • Ariëns Circa 160 zorgappartementen t.b.v. Stichting Ariëns Zorgpalet op de locatie van Dr. Ariënshuis in Glanerbrug. • Grolsch/Hulsmaatstraat (herstructurering) Op deze locatie zal Domijn een bijzonder project (Europahouse) realiseren onder Finse architectuur. Kenmerk van het zogenaamde ‘Europahouse-concept’ is dat de woning breder is dan gebruikelijk en daarmee flexibeler indeelbaar. Realisatie is voorzien in 2011, maar mede afhankelijk van de overige ontwikkelingen in dit gebied van met name de Woonplaats.

159 / 172

• -

Molenstraat West De herontwikkeling van dit gebied bevindt zich nog in de preprojectfase. Verschillende partijen hebben positie of trachten deze te verwerven, waaronder Domijn. • Livio (6 x12 eenheden) Met Livio is een intentieovereenkomst gesloten voor de realisatie van in totaal 72 eenheden, verspreidt over diverse locaties (in clusters van 6 of 12 oudere bewoners) in Noordoost Enschede. Voor de realisatie kunnen locaties worden verworven of kan het worden opgenomen in projecten die al worden ontwikkeld. • Blekerstraat en omgeving (o.a. Dierenkliniek en Zuiderspoorflat) Het monumentale gebouw Robson alsmede de omliggende panden zijn een aantal jaren geleden verworven. Het pand Robson mag mogelijk niet gesloopt worden. Het is lastig om hier een sluitende exploitatie te krijgen. Er wordt nog gestudeerd op stedenbouwkundige optimalisatiemodellen van het plangebied. Met de gemeente zullen nadere afspraken moeten worden gemaakt over de mogelijkheid tot sloop. • De Klomp (huidige locatie Humanitas) Deze locatie vormt de entree naar de Klomp/Lipperkerkstraat. Er moet nog één pand verworven worden om controle te krijgen over de hele hoekoplossing. • Van Goolpand (t.b.v. onder meer toekomstige huisvesting Humanitas) Het pand is aangekocht om Humanitas te huisvesten. Start bouw wordt voorzien eind 2009. We dienen voor die tijd nog overeenstemming te bereiken met de gemeenten ten aanzien van diverse financiële aspecten. • Noorderhagen 4 (wonen boven winkels) Pand is aangekocht maar de levering moet nog plaatsvinden (uiterlijk 2012). Doelgroep is t.z.t. Wonen boven Winkels. • Christenhuisgebied Boddenkamp In verband met de financiële onhaalbaarheid van de huidige plannen, hebben partijen besloten zich op de samenwerking te herbezinnen. Medio 2009 wordt meer duidelijkheid verwacht. • Polaroid Het voormalige kantoor- en fabriekscomplex van Polaroid is in samenwerking met collega-corporatie Ons Huis vanuit een tender aangekocht. Het complex wordt nog (gedeeltelijk) gehuurd door Polaroid en ook de vrijkomende delen zullen vooralsnog verhuurd worden. Start van de bouw wordt niet eerder voorzien dan in het jaar 2017. Het is een omvangrijk en risicovol project, waarvoor een lange voorbereidingstijd voorzien wordt. Daarnaast is een langere verhuurperiode gewenst om met de opbrengst de aankoopprijs te verlagen, zodat op termijn ene verantwoorde exploitatie mogelijk wordt. • Titus Brandsmaschool Dollardstraat Bekeken wordt of de school verworven kan worden en vervolgens kan worden herontwikkeld ten behoeve van SGE. Hierbij liggen er waarschijnlijk ook kansen voor wat betreft “de Kompas”. • Esplanade Domijn heeft de bovenverdiepingen van dit pand aangekocht met als doel om hier wonen boven winkels te realiseren. Inmiddels zijn er diverse gesprekken met de huidige huurders gevoerd. In 2009 zal er een ontwerp voor de wooneenheden en de parkeergelegenheid gemaakt worden en zullen er afspraken met de bestaande huurders gemaakt moeten worden. • Walstraat/Zuiderhagen Domijn heeft het voornemen om hier winkelruimtes op de begane grond te maken en de gevels te renoveren. In 2009 zullen er ontwerpen voor gemaakt worden. • Boddenkampsingel Dit project van 3 huurappartementen en commerciële ruimte vormt een uitbreiding van het bestaande complex aan de Boddenkampsingel. De bouw is gekoppeld aan de bouw van het naastgelegen project van Trebbe. De uitvoering hiervan is vertraagd, maar is gestart begin 2008. Overige projecten in Twente • Ontwikkeling voormalig Heemaf terrein, Hengelo Het project wordt ontwikkeld vanuit de VOF Heemaf, waarin Domijn en WBO samenwerken met PlegtVos en Van Merkesteyn en bestaat uit een drietal fasen: 1. Stadspark Huys Hengelo 2. Hoog Hengelo 3. Twentsche Centrale De exacte programmering wordt binnen de VOF nader tegen het licht gehouden.

160 / 172

• M2, Hengelo Het project behelst de stedelijke vernieuwing van een binnenstadsgebied. Binnen dit gebied heeft Domijn een drietal grondposities in handen (Marskant, Walhof en Thomasson. De plannen zoals deze waren ontwikkeld zijn door Domijn als niet haalbaar stopgezet. Bekeken wordt in welke hoedanigheid en in welke setting er nieuwe plannen kunnen worden ontwikkeld. • Huize St. Jozef, Weerselo Domijn is eigenaar geworden van het verzorgingshuis. Op het terrein worden aanleunwoningen ontwikkeld. Aanbesteding heeft plaatsgevonden en bleef ruim binnen de directiebegroting. • Kasteelschap, Almelo Het betreft een initiatief van de Stichting Geïntegreerd Wonen. Zij probeert samen met samenwerkingspartners Grontmij, Bouwfonds en Domijn te komen tot een bouwlocatie waar het concept ‘Kasteelschap’ van de eerder genoemde stichting daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. Dit concept behelst in hoofdlijn een woonvorm waarin veiligheid en zorg voor elkaar en met elkaar gegarandeerd zijn. Voorlopig blijven de plannen in de conceptuele fase. • Dennenbosweg Momenteel zijn er twee varianten voor deze locatie. Of de locatie wordt verkocht aan een zorgpartij of de locatie wordt ontwikkeld voor de Van der Bentstichting.

161 / 172

Bijlage 5d Aankopen De volgende panden zijn in het verslagjaar aangekocht. Voor zover niet anders vermeld betreft het aankopen in de gemeente Enschede. Straatnaam

Plaats

Type

Zieneschstraat 30

Haaksbergen

Woonhuis

Lansinkstraat 30

Haaksbergen

Woonhuis

Van Loenshof/Windbrugstraat

Enschede

Wonen boven winkels

Pastoriestraat/Willemstraat

Hengelo

Winkel/Woonhuis

Gronausesevoetpad 86

Enschede

Voormalig Turks theehuisje

Hengelosestraat 36

Enschede

Woonhuis

Spoorbaanstraat 22

Enschede

Woonhuis, aangekocht t.b.v. project Ariëns

Janninksweg 68-88/Blekerstr. 261

Enschede

Grond

Deurningerstraat kavel 5

Enschede

Grond

Thomas de Keijzerstr. 15 en 63

Enschede

Winkel

Oostburgweg 33

Enschede

Woonhuis (is al weer verkocht)

Oostburgweg 34

Enschede

Kerk, t.b.v. project tactus/ex-verslaafden

Oostburgweg 36

Enschede

Woonhuis, t.b.v. project tactus/ex-verslaafden

Oostburgweg 35

Enschede


Lage Bothofstraat 337

Enschede


Gronausestraat 5

Losser

Winkel/Woonhuis

Gronausestraat 7

Losser

Winkel

Hoofdstraat 121

Overdinkel

Kantoorgebouw, t.b.v. centrumplan Overdinkel

Prins Hendrikstraat 4

Overdinkel

Kantoorgebouw, t.b.v. centrumplan Overdinkel

Redemtoristenpark

Glanerbrug

100 woningen

22 woningen Velve Lindenhof

Enschede

22 woningen i.v.m. Vogelaarheffing

Hengelosestraat 36

Enschede

Woonhuis

Parallelweg 1

Haaksbergen

Timmerfabriek

162 / 172

Bijlage 5e Sloop Losser

Haaksbergen

Enschede

Meidoornstraat 32 t/m 54

Havikstraat 8 t 14

Begoniastraat 27 t/m 69

Lijsterbesstraat 29 t/m 39

Havikstraat 71 t 75

SL Louwesstraat 4 t/m 134


Merelstraat 25 t 45

PA van Deldenstraat 128A



Lutterstraat 1a en 1b


Lutterstraat 5 t/m 13


Oldenzaalsestraat 6


Oldenzaalsestraat 10 en 12

G. de Veerstraat 1 t/m 63 Brugstraat 7 P. Potterstraat 2 t/m 24

163 / 172

Bijlage 6 Leefbaarheidsprojecten Leefbaarheidsprojecten Haaksbergen en Losser: HSC ’21 en Haaksbergen In 2008 is er een sponsorovereenkomst afgesloten met voetbalvereniging HSC ’21 en Domijn Haaksbergen. Het doel is om 4 voetbalclinics te organiseren in wijken van Domijn. Door deze clinics willen wij bewoners dichter bij elkaar brengen en de leefbaarheid in de wijk, buurt, straat te verbeteren. In maart 2009 gaat de eerste clinic van start. Aanleg glasvezel In 2008 is er een start gemaakt met de aanleg van Glasvezel in Haaksbergen. Domijn betaalt voor alle huurders de aanleg van het vezel tot in de meterkast. Vervolgens kunnen bewoners er zelf voor kiezen of zij gebruik willen maken van deze aansluiting. Door deze aansluiting is er meer mogelijk op het gebied van domotica, zorg op afstand, snellere internetverbinding etc. Losser Domijn Losser heeft in de bloemenbuurt een project gestart om het leefklimaat te verbeteren. Er is een bewonerscommissie gestart en samen met de gemeente is er een nieuwe speelvoorziening voor kinderen tot 12 jaar gekomen. Er zijn verschillende activiteiten gestart zoals b.v. opschoondag, cursus vergadertechniek voor de commissie leden, sinterklaas etc. Ook is er in Overdinkel een project tuinonderhoud uitgevoerd samen met de bewoners. Dit jaar is met name het oriëntatiejaar geweest ten aanzien van Overdinkel. In 2009 wordt met name ingestoken op de fysieke leefbaarheid. Daarnaast zal in 2009 verder worden onderzocht of er in Overdinkel groot onderhoud gepleegd moet worden en/of dat er woningen gesloopt gaan worden. Dit om het woningbezit daar op een kwalitatief hoger niveau te krijgen. Bewoners zullen bij dit onderzoek in een vroeg stadium worden betrokken. Leefbaarheidsprojecten Enschede: Bijvank de moeite waard Het project ‘Bijvank de moeite waard’ loopt al een aantal jaren en heeft als doel het leefbaar houden van het wijkdeel Het Bijvank, gedurende de geplande herstructurering. Elk half jaar wordt de voortgang geëvalueerd. In 2009 wordt het project opgenomen in het Sociaal Programma van de herstructurering van de Wesselerbrink. Digitale wijk Domijn wil graag contact met haar huurders. Er was vooral contact met de oudere (55+) huurders. Daarom heeft Domijn een onderzoek gestart naar de wensen en behoefte van de huurders tussen de 18 en 50 jaar. Dit onderzoek was gericht op de wensen op het gebied van internet. Uit het onderzoek is gebleken dat de huidige huurders geen behoefte hebben aan een internetdienst op het gebied van Leefbaarheid. Het advies is dat Domijn zich eerst moet richten op de ‘core’ van de organisatie. De kwaliteit van wonen, de woning en de wijk is belangrijker dan ‘sociale Internetdiensten’. Lekker slim huishouden. In 2008 heeft Paolo Advies het project Lekker Slim Huishouden in Enschede Zuid uitgevoerd. Het project wil mensen met een beperkt bestedingspatroon (sociale minima) stimuleren om op een duurzame manier het huishouden te voeren en heeft hiervoor als thema consuminderen. Het project is op drie brinken uitgevoerd, in totaal hebben 21 mensen deelgenomen. Boswinkel, leefbaarheidsproject Torenflats In 2008 heeft Domijn haar activiteiten in het kader van het leefbaarheidproject voortgezet. Dit jaar stond de verbetering van de fysieke staat en de verbetering van de sociale cohesie centraal. In 2007 heeft Domijn samen met de bewonerscommissie Torenflats de flats bekeken en plannen opgesteld. Deze plannen zijn naast de reeds aanwezig groot onderhoudsplannen gelegd. Medio 2008 is er een algemene opruimactie geweest in en rondom de complexen. Hierbij zijn ook de containerruimtes gereinigd. In het najaar is vervolgens het binnenschilderwerk aangepakt en is de kleurstelling van de buitenkant van de gebouwen doorgetrokken naar binnen. Met Sinterklaas heeft de bewonerscommissie een kleurwedstrijd gehouden voor de kinderen en tijdens de kerstperiode zijn er

164 / 172

kerstbomen geplaatst in de algemene hal van het gebouw. Komend jaar zullen de activiteiten worden voortgezet en zal ook het planmatig onderhoud blijven doorlopen. Hogeland-Noord In 2008 heeft een groot-onderhoudsproject plaatsgevonden in deze 203 woningtellende wijk. Het grootonderhoudsproject had het karakter van consumentgericht onderhoud. Op basis van klantgestuurdheid konden huurders opties laten uitvoeren en deze kosten laten doorberekenen in de huur. Voorbeelden hiervan zijn luxe keukens met inbouw apparatuur, herindeling van de woningen en eigen kleurbepaling van het schilderwerk. Direct in aansluiting op dit project is einde 2008 gestart met een leefbaarheidsproject, waar samen met bewoners de fysieke staat van tuinen alsook voorzieningen op een hoger plan gebracht worden. Buurtdoelen Om de sociale cohesie tussen bewoners(groepen) te bevorderen, is Domijn in het afgelopen jaar gestart met het project ‘Buurtdoelen’. Per stadsdeel werd een sociaal, maatschappelijk en fysiek buurtdoel vastgesteld. Deze werd door de wijkconsulenten samen met de buurtbewoners bedacht en uitgevoerd. Resultaat: alle buurtdoelen zijn met veel succes en enthousiasme gerealiseerd! Ontdekkingsreizigersbuurt Amundsenstraat e.o. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met bewoners en participanten. Uit de, persoonlijk bij de bewoners gehouden, enquête bleek dat er een drietal verbeterpunten zijn. De bewoners willen meer kleur en groen, meer veiligheid en meer activiteiten in de buurt. Door de project groep kleur en groen is een voorstel gedaan voor het aanbrengen van kunst op zijkanten flats. Daarnaast ligt er een voorstel om de deuren van de flats in levendige kleuren schilderen. Voor het uitbreiden van het groen is er een voorstel voor het aanplanten van bomen in de buurt. De projectgroep veiligheid heeft een aantal voorstellen gedaan, een voorstel is gezamenlijk wijkrondes lopen. De projectgroep activiteiten heeft de afgelopen zomer een zeskamp voor de kinderen met barbecue georganiseerd. Veel vrijwilligers uit de buurt aan mee hebben geholpen. Verder is een buurtflat geopend genaamd: Kaap de goede Hoop. De flat is geschilderd door buurtbewoners. Er vinden activiteiten plaats begeleid door Alifa. Scoren in de Wijk In 2007 is Domijn voor een periode van drie jaar de samenwerking aangegaan met FC Twente, de gemeente Enschede Stadsdeel Noord en de stichting Scoren in de Wijk in het project ‘Scoren in de Wijk’. Het doel van het project is: het leveren van een bijdrage aan de verbetering van de leefbaarheid, de sociale maatschappelijke positie en de participatie van wijkbewoners in de “supportwijk Twekkelerveld”. Het project is onderverdeeld in de volgende onderwerpen: Scoren door Sport en Gezondheid, Scoren door Scholing, Scoren door Leren, Scoren met Werk en Scoren met Betrokkenheid. Het project is in 2007 langzaam op gang gekomen. In 2008 heeft het project diverse successen behaald en zijn er verschillende activiteiten georganiseerd. Ook heeft het project meer naamsbekendheid gekregen en dit leidt ook tot een beter resultaat. In 2009 wordt het project voortgezet. Seniorenproof Het project seniorenproof heeft in voorgaande jaren als pilot gedraaid in de wijkdelen zuid en oost van Enschede. In 2008 is in vervolg hierop een project gevoerd in Lonneker, stadsdeel Noord. Aan dit project werkten de volgende partijen mee: Stadsdeelmanagement Noord, Alifa, Livio, Domijn en SENtrum alsook de dorpsraad. Tijdens het project zijn een aantal werkgroepen ingesteld rondom de thema’s: Welzijn en Zorg, Wonen en Woonomgeving, Dienstverlening en Cultuur en Veiligheid. De werkgroepen hebben de thema’s nader uitgewerkt en hebben aanbevelingen gerapporteerd aan de projectgroep in een opdrachtrapportage. De projectgroep geeft vervolgens met de eindrapportage Seniorenproof Lonneker een terugkoppeling aan de senioren in Lonneker. De eindrapportage is in Enschede Zuid en Oost al aangeboden, in Lonneker vindt dit begin 2009 plaats. Uit de eindrapportage volgen een aantal vervolgacties. Andere projecten Enschede: Sociaal klachtenformulier In 2008 zijn er 669 sociale klachten behandeld in Enschede. Deze klachten variëren van geluidsoverlast tot het slecht onderhouden van tuinen. Om efficiënter en klantgestuurde te werk te gaan is een pilot gevoerd op de stadsdelen West en Zuid om de sociale problematiek anders te behandelen. Hierbij is het sociaal klachtenformulier geïntroduceerd. Dit formulier maakt inzichtelijk wat de aard en omvang van het probleem is. Ook wordt er gestuurd op de eigen verantwoordelijkheid van de bewoner en laten we de klager aangeven, wat naar zijn of haar

165 / 172

idee de oplossing is die Domijn moet bieden. Deze werkwijze leidt tot een efficiëntere en uniformere werkwijze. De bevindingen van de nieuwe werkwijze wordt door zowel Domijn als de klant als positief ervaren. In 2009 zal de afdeling dit proces verder uitwerken en voor heel Domijn uitrollen. Wijkzorgteams (evaluatie) De gemeente Enschede is een aantal jaren geleden gestart met het instellen van Wijkzorgteams. Domijn nam als vertegenwoordiger namens de woningcorporaties deel in de Wijkzorgteams Zuid en West. De andere corporaties namen deel aan de Wijkzorgteams in Centrum, Noord en Oost. Eind 2007 is gestart met de evaluatie van het Wijkzorgteam en is een verbetergroep Wijkzorgteam opgericht waarin ook Domijn deelneemt. Er is een verbeterplan opgesteld waarin wordt geadviseerd om de wijze van overleg van de Wijkzorgteams op een efficiëntere en effectievere wijze in te richten. Inhoudelijke casuïstiek wordt alleen in Multidisciplinaire Overleggen (MDO) besproken en het Wijkzorgteam houdt zich alleen met de procesmatige kant bezig. Eind 2008 begin 2009 loopt er nog een discussie tussen de gemeente en de Enschedese corporaties over de specifieke rol van de corporaties in het wijkzorgteam en het MDO. Samenwerking gemeente Enschede In 2008 heeft Wijk Centraal intensief samengewerkt met de gemeente Enschede vertegenwoordigd in de verschillende Stadsdeelteams Noord, Oost, Centrum, West en Zuid om de leefbaarheid in de verschillende stadsdelen op een hoger peil te brengen. Daarnaast heeft Domijn geïnvesteerd in de verbetering van verschillende speeltuinen verspreidt over Enschede. In Enschede Noord is Stadsdeel Noord in samenwerking met de woningcorporaties De Woonplaats en Domijn gestart met een drietal ‘brandings’. De ‘brandings’ hebben plaatsgevonden in de wijken Twekkelerveld, Deppenbroek en Mekkelholt. Het doel van deze ‘brandings’ was om samen met de bewoners van de desbetreffende wijk en de professionals die werkzaam zijn in de wijk een merkidentiteit en een merkbelofte te ontwikkelen. Vervolgens is een referentiekader opgesteld en is een strategisch wijkprogramma ontwikkeld. In Twekkelerveld heeft dit geresulteerd in het project Straatkamer en het project Groenparticipatie. In Deppenbroek is de branding eind 2008 afgerond en heeft de onthulling van een bankjes wandelroute plaatsgevonden. In 2009 zal het strategisch wijkprogramma nadere worden uitgewerkt. De ‘brand’ in Mekkelholt is eind 2008 gestart en zal in 2009 verder gestalte krijgen. In stadsdeel Oost heeft Domijn een bijdrage geleverd aan het realiseren van een Cruijff Court in Glanerbrug. In stadsdeel Zuid heeft Domijn een bijdrage geleverd aan Buurt aan Zet. Er is een koppeling gemaakt met het buurtdoel, het buurtdoel was een samenwerking tussen de bewoners, Stadsdeel Zuid, Alifa en Domijn. Op de Postenbrink is een speeltuin aangelegd. In stadsdeel West is in samenwerking met speeltuin Robinia, Alifa en Stadsdeelmanagement West een kerstweek in acacia georganiseerd. Het doel van deze kerstweek was het bevorderen van sociale cohesie tussen de buurtbewoners. De samenwerking tussen de instanties en de bewoners hebben geresulteerd in meerdere projecten. Pilot wijkcoaches Velve Lindehof In de Enschedese krachtwijk Velve Lindenhof zijn corporaties, gemeenten, het Rijk en andere partijen gestart met het investeren in onder meer sociale voorzieningen, energiebesparing en de buitenruimte. Ten aanzien van de sociale aanpak binnen de wijk is een 2-jarige pilot gestart om via zogenaamde wijkcoaches veel taken over te nemen van huidige hulpverleners. Ten aanzien van het project wijkcoaches is een convenant afgesloten tussen voornoemde partijen. Er is een projectplan opgesteld. Domijn heeft een medewerker gedetacheerd als wijkcoach bij de gemeente. Vanuit de verschillende partijen zijn aan de wijkcoaches functionele mandaten toegekend op de leefgebieden van onder andere huisvesting, werk en inkomen, welzijn, onderwijs/scholing, zorg, hulpverlening. Daarnaast zijn er verschillende samenwerkingsafspraken gemaakt tussen de wijkcoaches en deelnemende partijen zoals justitie en politie. Of het nu gaat om schuldhulpverlening, jeugdzorg of begeleiding naar de arbeidsmarkt, de coach wordt voor bewoners het eerste aanspreekpunt. De coaches komen bij mensen achter de voordeur. Ze sporen de bewoners actief aan om hun problemen op te lossen. Daarbij geldt: ‘Voor wat hoort wat’.

166 / 172

Bewonerscommissies Enschede In 2008 zijn er totaal 62 bewonerscommissies actief geweest in Enschede, Haaksbergen en Losser. Medewerkers van Domijn zijn in principe twee keer per jaar aanwezig bij een vergadering van de bewonerscommissies. In wijken waar herstructurering of grootonderhoud plaatsvindt is de frequentie hoger. De bewonerscommissies leveren zelf de voorzitter, penningmeester en notulist. De onderwerpen die aan bod komen bij het reguliere overleg met bewonerscommissies zijn onder andere: fysieke zaken in relatie tot leefbaarheid in de wijken, het verbeteren van de woonomgeving, toelichting op het verhuurbeleid, de servicekosten en het huurbeleid. De werkwijze van de bewonerscommissies kan verschillen, maar Domijn streeft wel naar uiteindelijk een uniforme werkwijze voor alle commissies. Dit geeft meer structuur aan het participatieproces en maakt verwachtingen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden duidelijk. Overzicht van vergaderingen Domijn met bewonerscommissies: Wijkdeel

Aantal bewoners Commissies

Aantal vergaderingen

Oost Enschede

9

18

West Enschede

4

8

Zuid Enschede

20

20

Noord Enschede

12

14

Centrum Enschede

5

10

Losser

3

15

Haaksbergen

7

7

Totaal

60

92

167 / 172

Bijlage 7 Wonen, welzijn en zorgprojecten (WWS)

Projecten Losser: • In Overdinkel is Domijn gestart met het ontwikkelen van een integrale gebiedsvisie. Belangrijk aandachtpunt daarbij is een voldoende aanbod van woonzorgvoorzieningen (woningen, maar ook maatschappelijk vastgoed). Met zorgen welzijnspartijen is een overleg gestart voor een goede invulling van het nieuw te bouwen kulturhus. Onder de regie van de gemeente wordt getracht te komen tot een woonservicezone in Overdinkel. • Met Zorggroep Sint Maarten heeft Domijn overeenstemming bereikt over de bouw van 18 appartementen voor PG patiënten (ouderen) aan de Troelstrastraat in Overdinkel. Op hetzelfde terrein bouwt Domijn 18 appartementen en 10 grondgebonden woningen voor hoofdzakelijk ouderen. De bouw hiervan zal in 2009 starten. • Domijn zelf heeft plannen om in Overdinkel een deel van de bestaande voorraad te slopen en te vervangen door nieuwbouw. Bij de bouw van deze nieuwe woningen zal goed rekening gehouden worden met de reeds bestaande, maar ook toekomstige vraag naar woonzorgvoorzieningen. • In Losser is in 2008 een complex opgeleverd aan de Meidoornstraat met 18 appartementen voor cliënten van AveleijnSDT. Het complex heeft ook drie huiskamers. • Met AveleijnSDT en Carint is overleg gestart over een kleinschalig nieuwbouwcomplex in Losser voor ouderen met PG problematiek. • Ouderinitiatief ’t Winlo: Domijn realiseert voor 12 jonge mensen met een verstandelijke beperking een kleinschalig woongebouw met zelfstandige woningen (mogelijk op Het Zijland). Start bouw wordt verwacht in 2010. De zorg wordt geleverd door de JP van den Bentstichting. • Het Wonen-plusproject ‘de Elfterborgh’ in de Lutte is in 2007 opgeleverd. Het wooncomplex is voorzien van een recreatieruimte waarin ouderen uit De Lutte elkaar kunnen ontmoeten tijdens een dagbesteding activiteit die georganiseerd wordt door Stichting Sint Maarten. Er is in het wooncomplex ook een zorgconsulent van de Zorggroep St. Maarten aanwezig voor het geven van informatie en advies over zorg en welzijn en voor de uitleen van hulpmiddelen. Projecten Haaksbergen: • In Haaksbergen is de gemeente samen met een 15-tal andere partijen, actief op het gebied van Wonen, Zorg en Welzijn, gestart met het project Woonservicezone. Domijn participeert actief in dit project en heeft op 17 juni 2008 dan ook de intentieverklaring ondertekend. In 2009 krijgt dit project verder vorm. • Domijn en Livio hebben in de zomer van 2008 de intentie uitgesproken om nauwer met elkaar te gaan samenwerken, in Haaksbergen, maar ook in Enschede. Daartoe zal er in 2009 een raamovereenkomst worden opgesteld. In deze raamovereenkomst wordt geregeld hoe beide partijen er samen voor gaan zorgen dat er in Haaksbergen een aanbod aan woonzorgvoorzieningen komt dat aansluit op de wensen/eisen van de consument. • Met de JP van der Bentstichting is een initiatief gestart om in Haaksbergen een tweede woonvorm voor verstandelijk gehandicapten te realiseren. Met een oudergroep wordt nu gezocht naar een geschikte locatie. • In 2008 is er een afspraak met het RIBW gemaakt over het verhuren van twee woningen aan cliënten van het RIBW. Inmiddels is er één woning verhuurd. • Onderzoek naar 12 woningen voor verstandelijk en meervoudig gehandicapten; • In het kader van het zo zelfstandig mogelijk wonen voor verstandelijk en meervoudig gehandicapten heeft AveleijnSDT gevraagd of er in Haaksbergen nog 12 woningen voor deze doelgroep door Domijn ontwikkeld kan worden. Locatieonderzoek vindt momenteel plaats; Extramuralisering ‘t Wiedenbroek Sinds 2003 werken Domijn Haaksbergen en Livio aan de deconcentratie van de zorg en dienstverlening en wordt gestreefd naar kleinschaligheid. ’t Wiedenbroek is een verpleeghuis in de gemeente Haaksbergen. In 2003 werden hier nog circa 200 mensen verpleegd. • In 2008 zijn 18 verpleeghuisplaatsen van het ’t Wiedenbroek verhuisd naar de Merelstraat/Havikstraat. In overleg met Livio is hier een project voor 18 psychogeriatrische patiënten + 2 topkamers ontwikkeld in combinatie met 5 koopappartementen en 5 koopwoningen voor starters. • Ontwikkeling Pastorie/Marktpromenadeplan; • In voorbereiding zijn plannen voor 15 woningen voor lichamelijk gehandicapten in de tuin van de Pastorie. Start bouw is gepland eind 2009. Dit plan maakt onderdeel uit van het totale Marktpromenadeplan.

168 / 172

Projecten Enschede: Humanitas (Van Gool kantoorpand) Het van Gool kantoorpand is aangekocht door Domijn om te worden omgebouwd naar een voorziening voor Humanitas. Humanitas zal van haar huidige voorziening aan de Klomp / Oldenzaalsestraat verhuizen naar het van Goolpand. In de voorziening worden o.a. dagopvang, dagbesteding, kantoorruimte en zelfstandige woonruimte ondergebracht. Daarnaast zal nog een deel commerciële kantoorruimte aan het plan worden toegevoegd. De 1e fase van de bouwvergunning is juli 2008 ingediend en de vergunning hiervoor is inmiddels verleend. De verwachting is dat najaar 2010 de nieuwe voorziening in gebruik kan worden genomen. AveleijnSDT Twekkelerveld Het complex met 24 woningen met inloopruimtes aan de Twekkelerveld is voor verstandelijke gehandicapte volwassenen gerealiseerd. De oplevering heeft in april 2008 plaatsgevonden. De officiële ingebruikname is op 18 september, samen met de 13 daar eveneens gehuisveste senioren huishoudens, groots gevierd. Naast AveleijnSDT huurt ook SGE in dit complex. SKE (pand aan de Kromhofsbleekweg) Dit oude kantoorpand van Domijn is in 2008 opgeleverd aan SKE. Het pand voldoet aan alle bouwkundige en installatie-eisen, die de gemeente aan een dergelijk pand voor kinderopvang stelt. Dit pand is in gebruik als dagopvang en buitenschoolse opvang en telt 150 kindplaatsen. Viataal De Cirkelboog Domijn is in maart 2008 in gesprek geraakt met Viataal De Cirkelboog. Het pand aan de Rigelstraat 3 in Enschede is een oude school, die sinds 2005 samen met SKE Kinderopvang wordt gehuurd. De insteek van het gesprek was, dat de huidige locatie aan de Rigelstraat te klein is/wordt en zij op zoek zijn naar een andere geschikte locatie. Aan de hand van een programma van eisen van Viataal De Cirkelboog zal gezamenlijk met de SKE Kinderopvang in 2009 naar alternatieven worden gezocht. Bureau SPV Bureau SPV is een (interculturele) somatische en GGZ-thuiszorgorganisatie. Deze organisatie ondersteunt cliënten in hun eigen omgeving en streeft ernaar hun opgebouwde sociaal en cultureel netwerk in stand te houden. De zorgverlening wordt steeds meer bepaald door persoonlijke behoeften van de cliënt op basis van indicatie. De samenleving is multicultureel en in toenemende mate dient rekening gehouden te worden met de vraaggestuurde behoefte van de immigrant. Op basis van huisvestingsvragen van cliënten wil Bureau SPV in Twente huisvesting initiëren en heeft Domijn op basis hiervan een aantal gesprekken met hen gevoerd om nader kennis te maken en te onderzoeken wat wij voor elkaar kunnen betekenen. Stichting Verzorgd Wonen In 2007 hebben de eerste contacten plaatsgevonden met de Stichting Verzorgd Wonen. De insteek van deze stichting is mensen met een beperking zo regulier mogelijk te laten wonen. Tijdens de gevoerde gesprekken is gebleken, dat de visie van de Stichting Verzorgd Wonen zeer breed is. Naar aanleiding hiervan is afgesproken aan de hand van een Programma van Eisen in 2009 verder met hen in overleg te gaan en de mogelijkheden te onderzoeken. De WoPiT (Stichting Wonen en Psychiatrie in Twente De stichting WoPiT heeft als doel het bevorderen van woonmogelijkheden voor mensen met een psychiatrische aandoening. De stichting beoogt eigentijdse, zelfstandige woningen te laten bouwen en in beheer te nemen, waarin mensen met een psychiatrische aandoening zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen en tegelijkertijd gebruik kunnen maken van gemeenschappelijke voorzieningen. Woonbegeleiding vormt een belangrijk onderdeel van deze woningen. Domijn en WoPiT hebben in 2008 gesprekken met elkaar gevoerd om te onderzoeken wat wij voor elkaar kunnen betekenen. RIBW (project aan de Kneedweg) De gewenste herhuisvesting van 12 woningen aan de Kneedweg verloopt niet naar wens. De gemeente gaat niet akkoord met de herplaatsing van mensen van de RIBW uit het centrum en heeft bezwaar aangetekend tegen deze plannen voor begeleid wonen. In 2008 is er bij de gemeente een bezwaarschriftprocedure tegen de standpunten

169 / 172

van de gemeente gestart en heeft er een zitting plaatsgevonden. In het eerste kwartaal 2009 wordt hierover een uitspraak verwacht. COSVO (Coördinatie Platform Veiligheid, Zorg en Opvang) COSVO is een overlegorgaan, waarin instellingen met elkaar commitment aangaan m.b.t. gezamenlijke integrale (beleids-)initiatieven, organisatievormen en werkprocessen op het gebied van Veiligheid, Zorg en Maatschappelijke Opvang. Zij begeleidt en evalueert vernieuwende gezamenlijke initiatieven en experimenten. COSVO beoogt de diverse ontwikkelingen binnen de structuur voor Coördinatie van Zorg en Veiligheid (wijkzorgteams en zorgadviesteams), het Veiligheidshuis Enschede en de Maatschappelijke Opvang in onderlinge samenhang te brengen. Tevens biedt COSVO de instellingen een forum voor de uitwisseling van informatie m.b.t. belangrijke nationale, regionale en locale ontwikkelingen/initiatieven en daarmee de basis voor gemeenschappelijke beleidsvorming. Voor dit forum wordt een geschikte, efficiënte vorm gezocht, waarbij Domijn zal aanschuiven. Tactus Hengelosestraat Tactus Verslavingszorg is een specialist op het terrein van de verslavingszorg. Tactus biedt hulp aan mensen die in de problemen komen door alcohol, drugs, medicijnen, gokken en/of eten. Tactus Verslavingszorg is actief in OostNederland en Flevoland en heeft 40 locaties. In 2008 heeft Domijn in samenwerking met Tactus het bestaande complex van 29 appartementen aan de Hengelosestraat geschikt gemaakt voor bewoners van Tactus. De oplevering heeft in december 2008 plaatsgevonden. Door goede en permanente huisvesting te bieden is de verwachting en ervaring dat de levensomstandigheden van de bewoners sterk verbeteren. Alle woningen hebben een zit/ slaapkamer met open keuken, douche/wc en een berging. Het project aan de Hengelosestraat komt voort uit afspraken gemaakt met de gemeente Enschede om de komende jaren 250 cliënten uit de maatschappelijke opvang te laten doorstromen naar reguliere huisvesting met begeleiding. In 2008 is een taskforce in het leven geroepen bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente Enschede en de Enschedese corporaties om een totaal plan voor de huisvesting van bijzondere doelgroepen in het algemeen en de doorstroom uit de maatschappelijke opvang in het bijzonder te ontwikkelen. In de loop van 2009 zal dit plan in de Raad worden vastgesteld.

170 / 172

Bijlage 8 Herkomst woningzoekenden Domijn Enschede Hieronder een aanvullende tabel, door Domijn Enschede opgesteld, waarbij de herkomst van woningzoekenden in Enschede is uitgesplitst. Geografische herkomst woningzoekenden Domijn Enschede Woningzoekenden: Inschrijvingen uit het buitenland Inschrijvingen buiten de regio Twente

Aantal 236 1.436

Inschrijvingen regio Twente

1.144

Inschrijvingen binnen Enschede

5.484

Totaal aantal nieuwe inschrijvingen

8.300

171 / 172

172 / 172

Jaarverslag Domijn 2008

Recommend Documents