VAKBLAD voor AMSTERDAMSE MEDEWERKERS op ONDERNEMENDE SCHOLEN. impressies: Educatieve Tour Studiereis Schotland. in de schoolbank: Barry Brand

VAKBLAD voor AMSTERDAMSE MEDEWERKERS op ONDERNEMENDE SCHOLEN

impressies: • Educatieve Tour • Studiereis Schotland in de schoolbank: Barry Brand juni 2008

Ondernemende, initiatiefrijke medewerkers… VAMOS!..

Terugblikkend op de eerste, inspirerende educatieve tour op 10 en 11 april, willen wij u vol trots ons nieuwe onderwijsblad presenteren, Vakblad voor de medewerkers op de 35 scholen van AMOS. Zoals beschreven in de nota ‘onze scholen, hun toekomst’ willen wij talentenontwikkeling en ondernemend leren realiseren op onze scholen. Alle scholen zijn daarmee aan de slag. Juffen en meesters ontdekken hoe zij ondernemend leren in hun klas kunnen vormgeven. Kinderen mogen hun talenten ontwikkelen en worden uitgedaagd om samen te werken en initiatiefrijk te zijn. Geen theoretische verhalen, maar echte praktijkvoorbeelden. In dit onderwijsblad willen wij de verhalen over talentenontwikkeling en ondernemend leren optekenen, zodat wij van elkaar kunnen leren en elkaar kunnen inspireren. Verhalen over bijvoorbeeld het werken met ‘Een kinderleerteam op school’, een project ‘Waar gaat de ambulance heen voor de groepen1/ 2’ of ‘Een afvalproject in groep 3’ , ‘Een studiereis naar Schotland’. Wij willen voorbeelden van leerlingondernemingen beschrijven. Wij willen de resultaten van leerlingen laten zien(wat heb ik geleerd?), maar vooral de aanpak van de leerkracht en de school. Hoe heb ik de leerlingonderneming aangepakt? Welke vragen kwam ik tegen? Hoe heb ik teruggekeken naar het resultaat? Voldoet dit aan de kenmerken van ondernemend leren? En wat doe ik de volgende keer anders? Wij willen laten zien hoe onderwijs zich ontwikkelt op onze scholen. Op deze manier willen wij nog meer de uitwisseling van kennis en ervaring tussen onze scholen stimuleren. Elkaar op ideeën brengen, elkaar inspireren en vooral laten zien dat wij trots zijn op onze leerlingen en op wat zij bereiken. Elkaar laten zien dat wij trots zijn op ons beroep en wat wij met leerlingen bereiken. VAMOS betekent ‘LATEN WE GAAN’. Beweging, ontwikkeling en vernieuwing, daar gaan wij voor en wij willen dit laten zien in ons nieuwe onderwijsblad VAMOS. Namens het College van Bestuur, Jonna Merkx

2

3

Over onderwijskunde en onderwijskunst.

5

Verslag studiereis: Ondernemend leren in Schotland.

10

Interview met ondernemers: ‘Ondernemend leren in bedrijf’.

12

Verslag: De educatieve tour van Amos.

16

In de Schoolbank: Barry Brand.

19

Kinderpagina’s: verslagen Educatieve Tour.

24

Strip: ‘Amok’.

Over onderwijskunde en onderwijskunst.

door Piet Conijn Educatief ontwerper van De Educatieve Stad

Na een aantal jaren basis- en voortgezet onderwijs kreeg ik een baan aan een pedagogische academie en ontmoette daar mijn huidige collega Marianne Schuurmans. Als biologiedocent wist ze haar studenten te enthousiasmeren voor alles wat met de natuur te maken heeft. Met hen trok ze naar buiten, richtte een tuin in, ontwierp educatieve paden in weilanden en bossen en organiseerde diverse veldwerkweken. Het werk in de echte en levende natuur trok veel studenten aan en menigeen koos later biologie als keuzevak. Door onze verwante kijk op de opleiding tot leraar basisonderwijs bouwden we samen aan een nieuw beroepsbeeld: de leraar als educatief ontwerper. Ook dit was tegen de stroming van die tijd in. De onderwijskunde beheerste op dat moment het denken over leren en onderwijzen; hield zich bezig met het formuleren van doelstellingen in het onderwijs, richtte zich op evaluatietechnieken en klassenmanagement. Tegenover de onderwijs-

Na de opleiding tot leraar basisonderwijs heb ik enige tijd serieus overwogen om een overstap te maken naar het beroep van beeldend kunstenaar. Ik stelde mij voor hoe geweldig het moest zijn om alle dagen te kunnen schilderen. De realiteitszin won het echter van mijn romantische voorstelling van een kunstenaarsbestaan en ik bleef in het onderwijs. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Met mijn leerlingen van 10 tot 12 jaar veranderde ik het klaslokaal regelmatig in een atelier. We tekenden en schilderden dan allerlei meegebrachte voorwerpen, planten en bladeren, auto’s en boten, paarden en andere dieren, gebouwen, etc. We verdiepten ons in constructies, anatomie, licht en schaduw en perspectief. Geheel tegen de trend in, want de ‘vrije expressie’ was in die tijd toonaangevend in het onderwijs. Maar mijn leerlingen waren gek op het werk in hun atelier; ze waren leergierig en meestal stil en met toewijding aan het werk. Zo werd ‘De klas als atelier’, mijn eerste en succesvolle educatief ontwerp.

kunde plaatsten wij iets anders: de onderwijskunst. Onderwijskunst gaat over het motiveren van leerlingen, de fascinatie voor het echte leven, het versterken van de leergierigheid, het verlangen om iets te bereiken. We namen afscheid van de pabo en richtten een eigen ontwerpbureau op: De Educatieve Stad. Inmiddels verrijkt met diverse freelance medewerkers en deel uitmakend van een internationaal netwerk van educatief ontwerpers. Ons leerconcept noemden we ‘ondernemend leren’, vanwege de actieve rol van de leerlingen. Het is inmiddels een ingeburgerd begrip geworden.

Educatief ontwerpen Wij willen de leraar als educatief ontwerper vergelijken met een industrieel ontwerper, een grafisch ontwerper, een componist of een architect. In onze ogen moet een educatieve ontwerper zich rich-

ten op het ontwerpen van een fascinerende leeromgeving. Zoals een architect een prachtig gebouw kan ontwerpen en een componist een meeslepend muziekstuk. Een educatief ontwerp kan een goed ingericht atelier zijn waar kinderen als serieus genomen tekenaars aan het werk zijn; of een boeiende historische tocht langs bijzondere gebouwen en plekken; of een winkel waarin kinderen als echte winkeliers producten aan de man brengen; een vliegtuigfabriek waarin modelvliegtuigen worden gemaakt; een voorleeswedstrijd; een korenfestival; een boek met interviews of met korte verhalen door kinderen zelf geschreven; etc. Zulke ontwerpen gaan niet ten koste van ‘het leren’, maar stimuleren het leerproces in sterke mate. De leerlingen zijn betrokken, nemen zelf initiatief en zijn geïnteresseerd. Educatieve ontwerpen verdringen niet de aandacht voor de basisvaardigheden, maar zorgen er voor dat de basisvaardigheden op een zinvolle manier worden getraind en toegepast.

3

Goede educatief ontwerpers kunnen uitgroeien tot echte onderwijskunstenaars die een onvergetelijke rol spelen in het leven van kinderen. Ze weten de bureaucratie in het onderwijs op afstand te houden en zijn in staat om kinderen te laten delen in hun kennis. Over onderwijskunstenaars wordt zelden geschreven, maar waarschijnlijk behoorden Kees Boeke, Jan Ligthart en Theo Thijsse tot het gilde van dit type kunstenaar.

De educatieve tour en de parels van onderwijskunst. De tour die voor de 35 AMOS scholen is georganiseerd past geheel bij het beeld van de leraar als educatief ontwerper. Te vergelijken met een atelierroute langs beeldende kunstenaars of een orgelroute langs diverse orgels en organisten. In dit geval: een route langs leraren die laten zien hoe ze

hun kinderen kunnen motiveren; hoe ze de kunst verstaan om ze te prikkelen om hun uiterste best te doen; hoe ze de droge leerstof uit ‘het boekje’ kunnen plaatsen in een levensechte en uitnodigende context; hoe ze hun kinderen tot een hoog leerniveau kunnen optillen. De tour past bij het beeld van AMOS als een lerende organisatie. De leraren maken kennis met de ontwerpen van collega’s, doen allerlei nieuwe ideeën op en wisselen ervaringen uit. De tour versterkt ook het besef tot dezelfde ‘school’ te behoren: de AMOS school met een geheel eigen schoolpedagogiek, zoals beschreven in de pedagogische beleidsnotitie van het bestuur. De tour versterkt eveneens de beroepseer en de beroepstrots: honderden leraren laten zien hoe ze bijdragen aan een inspirerend leer- en werkklimaat op de Amsterdamse scholen.

Parels van onderwijskunst. In dezelfde geest als de opzet van de educatieve tour is besloten tot de jaarlijkse uitreiking van ‘de AMOS parels van onderwijskunst’. Ze zijn bestemd voor leraren die zich op een bijzondere wijze hebben onderscheiden. De ‘parels’ hebben niet de status van een OSCAR, een AKO literatuurprijs of een Prix de Rome, maar zijn wel een blijk van erkenning en waardering voor de inspirerende wijze waarop sommige leraren hun beroep uitoefenen.

Het werk van de Educatieve Stad is gericht op: Bevordering van ondernemend gedrag Niet het initiatief aan anderen overlaten, maar zelf het initiatief nemen voor je eigen ontwikkeling en anderen stimuleren dat ook te doen. Talentontwikkeling D.w.z. inzicht krijgen in je eigen mogelijkheden en proberen vast te houden aan waar je goed in kunt worden. Streven naar meesterschap Niet de gemiddelde prestatie is maatstaf, maar het beste waartoe je in staat bent.

Dienstbaarheid aan anderen Ondernemend gedrag kent een ethische kant. Niemand leeft voor zichzelf alleen. Talentontwikkeling dient gepaard te gaan met zorg voor de wereld om je heen, nadenken over de consequenties van je handelen, respect en waardering tonen voor anderen. Schoolprofilering Samen met directie en team richting geven aan verdere ontwikkelingen op school.

Kijk voor meer informatie op www.educatievestad.nl

4

Ondernemend leren in Schotland Op maandag 25 februari 2008 vertrekt de eerste AMOS groep op studiereis richting Glasgow en we hebben hoge verwachtingen van ons programma: •

•

• •

We maken kennis met de praktijk van “enterprising education” en horen hoe de onderwijskundige visie op ondernemend leren op alle scholen in Schotland wordt geïmplementeerd. We gaan een aantal workshops volgen. Bijvoorbeeld bij Linda Brownlow op de campus van Strathclyde University. Zij is vanaf het begin betrokken geweest bij het ontwikkelen van het Schools Enterprise Programme. We gaan scholen bezoeken en ervaringen uitwisselen met Schotse collegae. Uiteindelijk willen we alle kennis en inspiratie op onze eigen scholen gaan inzetten.

5

Hoe werkt het Schotse schoolsysteem? Zodra kinderen 3 jaar zijn gaan zij naar de Nursery school totdat ze 5 jaar worden. Tussen hun 5e en 12e jaar, gaan de leerlingen naar de Primary School. Vervolgens gaan alle kinderen, ongeacht hun leerniveau, naar de Secundary school. De kinderen blijven daar in principe tot hun 18e jaar. Er zijn ook scholen voor “Special Needs”, scholen voor kinderen die opvallend uitvallen, lichamelijk en/of geestelijk. Slechts 1% van alle kinderen zit op zo’n school. In Schotland wordt gewerkt met het National Curricular Guidance, een leidraad samengesteld door de overheid. Voor de Primary school geldt: • Taal en lezen : 20 % • Rekenen en wiskunde: 15 % • Zaakvakken: 15% • Expressie: 15 % • Religie/maatschappijleer: 15% • Eigen initiatieven: 20 % In heel Schotland wordt gewerkt met het “Curriculum for Excellence” Hierin staan vier eigenschappen centraal die men binnen het onderwijs van jongs af aan probeert te ontwikkelen: • • • •

To be succesful learners To be confident individuals To be responsible citizens To be effective contributors

De overheid van Schotland heeft hiervoor gekozen omdat zij constateerde dat er veel armoede en werkeloosheid heerste onder jongeren en daardoor economische The role of the teacher Teachers are the key to successful implementation of the Curriculum for Excellence. The quality of learning and teaching in every classroom – and the inspiration, challenge and enjoyment which can come from teachers enthusiasm and commitment –will be critical to achieving our aspirations for young people From: Falkirk Council, Education Services

6

groei dreigt te stagneren. Doel is te werken aan “a generation of confident and ambitious Scots”. Hiermee wil de overheid voorkomen dat jonge mensen aan de kant staan en geen perspectief ontwikkelen zoals bij sommige families al generaties voorkomt. Ondernemend leren is door de overheid als top - down beleid ingebracht. Dit betekent dat alle scholen in Schotland bezig zijn ondernemend leren en gedrag te versterken in het onderwijs. In Schotland vindt men het belangrijk dat deze generatie kinderen zich ontwikkelt tot jong volwassenen die zich binnen de maatschappij staande weet te houden en een actieve bijdrage levert. Vanuit deze gedachte wordt gewerkt aan motivatie en betrokkenheid van kinderen gericht op het behalen van een vakdiploma of een geschikte opleiding of baan. In het hele land werken coördinatoren “Enterprise Education”. Zij begeleiden scholen en zorgen voor nascholing. Alle leerkrachten worden getraind omdat één van de uitgangspunten is, dat kwaliteit van ondernemerschap in het onderwijs wordt ondersteund door enthousiaste, deskundige en gemotiveerde leerkrachten.

• • •

eigenwaarde uitbouwen. Het van jongs af aan aanleren van vaardigheden. Het opzetten van projecten over gezonde voeding (landelijk beleid). Ontwikkelen van ondernemingen met sociale doelen en/of financiële doelen.

Na een project volgt een evaluatie waarin wordt teruggekeken op een aantal doelen die gezamenlijk zijn opgesteld. • De leerlingen kennen het proces van een ontwerper/kunstenaar die een kunstwerk maakt. • Leerlingen leren werkprocessen te organiseren, bijvoorbeeld besluiten nemen, een planning maken, contact opnemen met de media, een brochure maken. • Ze leren “finance thinking” en finance doing”. Ze maken een begroting en beheren budgetten en genereren geldstromen.

King’s Park: een “Learning community” De coördinator ondernemend leren is onze gastvrouw. Zij begeleidt de Kings Park scholen. Zij zorgt voor omschrijvingen van profielen en helpt bij het opzetten van pilots in de scholen. Ze zorgt voor contacten tussen het bedrijfsleven en het Enterprise project. De King’s Park learning community is een netwerk van scholen die opvang en onderwijs verzorgen vanaf de geboorte tot 18 jaar. Alle scholen binnen dit netwerk werken aan “enterprise education”. De kinderen stromen vanzelf door naar de scholen van King’s Park. De “approach to enterprise” kenmerkt zich ondermeer door: • Zelfvertrouwen van de leerling vergroten en daarmee het gevoel van

In de “Artclass” van de King’s Park Secundary school (15 en 16 jarigen) hebben kinderen zelf kunstwerkstukken (schilderkunst en keramiek) gemaakt, een expositie georganiseerd en een verkoop. Het project is flink uitgemeten in de media (PR groep van kinderen). Door alle publiciteit werd de groep uitgenodigd voor een kunstwedstrijd en vervolgens zijn de winnaars van de kunstwerken uitgenodigd deel te nemen aan een expositie. Een aantal leerlingen wil later een opleiding volgen.

3.

4.

Leerlingen van de King’s Park Primary School (11- jarigen) hebben ideeën uitgewerkt, presentaties gegeven en hun werk verdedigd tegenover een jury. De ideeën hebben betrekking op het milieu vraagstuk van afval in en rond de school. De leerkracht heeft het onderwerp ingebracht en naar aanleiding van een gesprek met de leerlingen werden teams gemaakt die met het onderwerp aan de slag gingen. Zij gingen op zoek naar een partnership met het bedrijfsleven. Contact met een bedrijf is belangrijk voor bijvoorbeeld sponsoring, werkervaring, opdoen van waardevolle kennis en ethiek. Elke school is daarom lid van de kamer van koophandel.

•

Ze ontdekken welke mogelijkheden er zijn bij de keuze voor een later beroep.

In een gesprek met tien leerlingen van King’s Park Secundary school presenteren zij ons een aantal voorbeelden van “enterprise education”. • Vanuit een “Holocaust Education Trust” een reis maken en deelnemen aan een herdenkingsbijeenkomst. Bij terugkomst een presentatie geven over de mensenrechten op verschillende scholen. • Een muziekproject waarbij een band van ex-leerlingen contacten onderhoudt met een muziekwerkgroep. Deze groep bestaat uit enkele leerlingen. Zij maken demo’s en onder houden contacten met studio’s. Er zijn verschillende soorten ondernemingen die kinderen ontwikkelen, 1. campagnes, bijvoorbeeld gezond voedsel, anti–vandalisme, schone omgeving, kledingcode, verkiezingen 2. evenementen, bijvoorbeeld grootoudersdag, talentenshow, schoolfeest,

goed doel, milieudag, sportdagen verkooppunten, bijvoorbeeld verkoop van sieradenlijn, kunst, kerstmarkt, cd’s, boeken presenteren van kennis, bijvoorbeeld fototentoonstelling, museum, website, brochure, powerpoint, debat, DVD.

Door de ervaring die kinderen hebben met eigen ondernemingen wil de school laten zien en ervaren dat het behalen van een academische graad niet altijd nodig is om ondernemend en waardevol te zijn. Sommige leerlingen waarmee we spreken zeggen zelfs dat het behalen van een academische graad niet belangrijk is voor het behalen van hun persoonlijke doelen. Zelfvertrouwen is bij deze leerlingen een sleutelwoord. Zij weten wat ze willen bereiken en werken doelgericht aan hun toekomst, gesteund door hun docenten. De Hampden School behoort ook tot de learning community. Het is een school voor leerlingen met complexe problemen, vaak een combinatie van een leer- en lichamelijke beperking. Vergelijkbaar met de Tyltyl scholen in Nederland. De ondernemende factor binnen deze school is het kijken naar de mogelijkheden van de leerlingen. Het opdoen van ervaringen binnen een context staat bij deze school voorop. We krijgen een presentatie van een project gericht op samenwerking in een wereld van en met verschillen. Kinderen en leerkrachten en ouders en bedrijven hebben

samengewerkt. Kinderen hebben winkels bezocht, bijvoorbeeld van gekleurde stoffen. Markten met verschillende voedingsproducten en bedrijven. Zo hebben ze kennis gemaakt met verschillende culturen die ook in hun school vertegenwoordigd zijn.

De hele school is een groot kunstwerk van alle activiteiten die kinderen hebben ondernomen. Op talloze posters, foto’s en teksten valt te lezen wat kinderen leren en wat ze ervan vinden. We ervaren een grote gerichtheid op wat kinderen al kunnen en waar ze trots op zijn. Hun verhaal hangt in foto’s op de gang. Op de Hilltop Nursery werken ze aan ondernemend leren-projecten met leerlingen van 3 en 4 jaar. Elke groep heeft een logeertas en daarin zit een fototoestel en ingrediënten om een brood te bakken. De bedoeling hiervan is om de ouderbetrokkenheid te vergroten en er wordt gewerkt aan het landelijke project gezonde voeding. Ouderbetrokkenheid is een belangrijk onderdeel van ondernemend leren. Bij aanmelding van hun kind worden de ouders geïnformeerd over de werkwijze en het belang ervan. Ouders worden uitgenodigd om mee te werken aan schoolprojecten en ondernemingen.

Op de Mount Florida Primary school laten 9 en 10 jarige leerlingen het slotstuk zien van een periode ondernemend leren naar aanleiding van geschiedenislessen over het Romeinse rijk. De leerlingen zijn gekleed in kleding van de betreffende tijd en zingen, vertellen en spelen over wat zij allemaal weten over die periode.

Tot slot nog een voorbeeld op de King’s Park Secundary school. Een groep gedragsmoeilijke leerlingen krijgt de mogelijkheden om toch de minimumdoelen van Frans te behalen en betrokken te blijven bij de school. Deze leerlingen ontwierpen hun eigen Franstalige computergame. Op deze manier proberen de leerkrachten het schoolcurriculum te veranderen en leerlingen die dreigen uit te

7

vallen uit te dagen om zelf een vorm van leren te kiezen waarbij ze zich betrokken voelen. Na enige aarzeling vertellen de leerlingen zelf hoe dit proces is verlopen. Ze gaan steeds meer rechtop zitten en vinden Frans toch wel een leuk vak. Wat opvalt tijdens ons bezoek op de King´s Park scholen is de wijze waarop leerlingen zichzelf presenteren. Ze vertellen hoe hun ondernemingen zijn gestart en wat ze ervan hebben geleerd. Aan de kwaliteit van de presentaties en de vanzelfsprekendheid waarmee ze dat doen kun je merken dat deze vaardigheid wordt geoefend. Door leren te presenteren werken kinderen aan zelfbewustzijn en leren zij vaardigheden om later succesvol te zijn.

Falkirk Council Nadat we scholen in Glasgow hebben bezocht gaan we later in de week richting het platteland. Glooiende heuvels met veel weiland en zoals we inmiddels gewend zijn een hartelijke ontvangst op de Inchyra Nursery. Ook hier zo jong als kinderen zijn, denken ze samen met de leerkracht mee over ondernemende activiteiten. Van elke leerling op de Nursery worden foto’s van alle activiteiten gemaakt. De foto’s komen in een eigen mapje. Aan het eind, als de leerling overgaat naar de Primary school, wordt de hele map op een cd gezet. De ouders kunnen de cd kopen (£ 10,00). Daarmee hebben ze beeldverslag van alle activiteiten die het kind heeft ondernomen. Dit verslag gaat mee naar de Primaryschool. Eigenlijk een portfolio in beeld. Korte filmpjes en geluiden worden ook regelmatig gebruikt.

Leerkrachten spreken over ‘you can’ in plaats van ‘you can’t’ en over ‘what did you learn today’. Ze helpen jonge mensen vertrouwen te laten ontwikkelen in zichzelf. Ze ontdekken waar ze goed in zijn en dat er verschillen zijn. Zoals een docent zei: ‘hoe vaak heb je een advocaat nodig en hoe vaak een bakker of een loodgieter?’

8

Andere activiteiten die worden uitgevoerd zijn de verkoop van een kalender, tassen, een muziek-cd. De school heeft ook een groententuin. De kinderen helpen hier met het planten en verzorgen van groenten. Er wordt jam gemaakt, die weer wordt verkocht bij de plaatselijke kruidenier. De Carrongrange school is een Secundary school in een fraai nieuw gebouw. Er is ook een afdeling voor leerlingen met “Special Needs”. Drie leerlingen presenteren hun enterprise-project. Dit doen ze aan de hand van een power point. De gehele presentatie en de spreekvaardigheid zijn wederom indrukwekkend. Een jongen met taal en spraakproblemen vertelt over zijn onderneming. De volwassenen houden hun adem in, de jongen is apetrots als het hem is gelukt zijn zinnen te formuleren. De school werkt op dit moment aan een project waarbij de leerlingen ervaring kunnen opdoen met catering. De leerlingen hebben net de koffie en de thee verzorgd en doen dat ook met de lunch. Die is perfect verzorgd. Smakelijke gerechten, mooi gepresenteerd en goed verzorgd. Een mooie activiteit. De Kinnaird Primary school is een spiksplinternieuwe school in een groeiwijk. Bij de verschillende groepen hangen voorbeelden van goed uitgevoerd werk. Een bord met voorbeelden van mooi schrijfwerk, een goede speller, een netjes verbeterd werk. Alles wat maar positief benoemd kan worden, wordt gedaan. In woord en in beeld. De hal is een groot kunstwerk, waarin zichtbaar wordt gemaakt wat leerlingen hebben geleerd en waar ze goed in zijn. De school heeft een leerlingenraad, uit elke groep twee leerlingen. Een mooi fotobord hangt in de hal. Een aantal leerlingen (van jong tot oud) presenteren ons het project over de keuze van het nieuwe schooluniform en embleem. Nadat de directeur de vraag had voorgelegd aan de leerling-raad kreeg elke groep een taak en het onderzoek startte.

Onderzoeksvragen zijn: • Welke kleuren hebben andere scholen in de buurt en wat willen wij? • Welke modellen zijn er, waar kunnen we die kopen en wat willen wij? • Hoeveel kost het en hoeveel geld is beschikbaar? • Hoe weten we welke maten kinderen hebben? • Hoe nemen we een beslissing in de hele school? • Wat moeten onze ouders weten? Uiteindelijk konden alle leerlingen hun stem uitbrengen en is gekozen voor een paarse trui met een groen embleem met een grijze rok of broek. Eronder eventueel een witte blouse. Voor de hoogste groep is een zwarte trui ontwikkeld. Zij zijn daardoor te herkennen als oudsten en duidelijk zichtbaar als meest verantwoordelijken. De kinderen vertellen enthousiast over hun project en zijn duidelijk trots op hun kleding.

De zevende groep van de King´s Park Primary school was het niet eens met het uitdelen van plastic tassen naar aanleiding van een project. Zij overtuigden de leerkracht ervan dat deze tassen van milieuvriendelijk materiaal moesten worden gemaakt. Vervolgens startte er een werkelijk fantastisch en ethisch verantwoord project. Dankzij het feit dat de coördinator ondernemend leren contact wist te leggen met een fabriek die bereid was om deze tassen te produceren, konden de leerlingen aan de slag met het ontwerpen van het drukwerk voor op de juten tassen. Vervolgens werden de tassen verkocht. Het geld wordt gebruikt voor een nieuwe onderneming of een goed doel.

Een terugblik. Kinderen en jong-volwassenen maken op jonge leeftijd kennis met vormen van ondernemend gedrag en een “strong skilled workforce”. De uitgangspunten van het “Curriculum for Excellence “ zien en horen we op elke school terug. Er is veel aandacht voor de beroepsgerichte vakken. Programma’s op de Secundary schools zijn gekoppeld aan het behalen van een diploma en het vinden van een baan of opleiding. Samenwerking met partners uit de samenleving is een van de belangrijkste onderdelen van het programma. Partners zijn bijvoorbeeld een woningcorporatie, de plaatselijke kruidenier, het tuincentrum, een bedrijf voor marketing, een bank, een organisatie voor duurzame ontwikkeling, een fabriek, een tempel. Scholen en bedrijven investeren in elkaar. Op dit moment is er door het bedrijfsleven 1 miljoen pond ingezet in fondsen voor scholen. Kenmerkend is dat kinderen tot echte samenwerking komen en actief onderzoeken hoe een bedrijf werkt en er deel aan nemen. Ze ervaren dat basisvaardigheden zoals rekenen, lezen en taal nodig zijn in de wereld buiten school. De vijf uitgangspunten die worden gebruikt bij het ondernemend leren tonen aan dat het in Schotland gaat om de “approach of enterprise”, niet om de activiteit op zich.

De vijf R’s van ondernemend leren: 1. Responsability (verantwoordelijkheid). Leerlingen hebben hun eigen verantwoordelijkheid. De leerkrachten ondersteunen het leerproces van kinderen en zorgen voor een geleidelijke opbouw. Zij betrekken andere volwassenen bij het leerproces 2. Real (realistisch). Het leren vindt plaats in een realistische context. Het leren moet relevant zijn en een echt doel dienen. 3. Roles (rollen). Leerlingen oefenen verschillende rollen in het leerproces, bijvoorbeeld de rol van voorzitter, secretaris, ondersteuner, onderhandelaar, beslisser. Het gaat hierbij om verschillende samenwerkingrelaties tussen kinderen onderling en tussen volwassenen en kinderen 4. Relevance (relevantie) Leerkrachten laten kinderen zien hoe kennis wordt gebruikt in de wereld buiten school. Leerkrachten maken kennis doelgericht. Bijvoorbeeld kennis over politiek wordt geplaatst in de context van een echte verkiezing. 5. Reflection (reflectie) Leerlingen worden uitgedaagd om hun sterke en minder sterke kanten tijden het leerproces te ontdekken en verder te ontwikkelen. Ze leren feedback geven en ontvangen.

Door veel aandacht te besteden aan vaardigheden op het gebied van verwerven van relevante kennis en het proces van samenwerking, presenteren en reflectie wordt gewerkt aan doelen van het “Curriculum for Excellence” In Nederland zien we dat de focus van de overheid gericht is op de cognitieve prestaties van taal, rekenen en toetsuitslagen. De focus ligt op wat je nog niet kan en waar je beter in moet worden. (extrinsieke motivatie) In Schotland zien we dat de focus ligt op positief denken. Ontdekken en zien van mogelijkheden in relatie tot de wereld buiten school. Gericht werken aan vaardigheden van kinderen, het ontwikkelen van zelfbewustzijn en een attitude die gericht is op wat kinderen kunnen en waar ze beter in willen worden. Kinderen worden uitgedaagd trots te zijn op wie ze zijn (intrinsieke motivatie). Kinderen die meekrijgen dat zij later op een positieve en succesvolle manier deel kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Ieder met eigen mogelijkheden en talenten, want verschillen mogen er zijn! Sterker…verschillen zijn nodig.

Caroline Kooistra

Met medewerking van de AMOS Schotlandgroep: Jonna Merkx - AMOS; Marco Spruyt - SBO De Zeppelin; Melissa Roozendaal - De Kinderboom; Wout Groenewold - Catamaran Oostzaanstraat; Trix Groenewold - St. Willibrordusschool; Thea Michel, Helma Blankestijn en Milly Scot - Prof. dr. H. Kraemerschool; Thijs Overgoor en Peter Lakke - De Neptunus en Hans Kroes - Educatieve stad.

Voor meer informatie: www.acurriculumforexcellencescotland.gov.uk www.LTSscotland.org.uk www.aifl.org.uk www.hmie.gov.uk 9

Ondernemend leren in bedrijf interview met ondernemers

In een vakblad met het thema ‘ondernemend leren’ is het natuurlijk zaak om ook eens aan de ‘overkant’ te kijken. Hoe kijken mensen uit het bedrijfsleven naar de visie achter ‘ondernemend leren’? Vinden ondernemers en leidinggevenden dat ondernemerschap op de basisschool gestimuleerd moet worden? We leggen iemand uit het bedrijfsleven een vragenlijst voor...

Wilt u zich even voorstellen? Mijn naam is Tim Kievits. Ik ben oprichter en directeur van het biotechnologie bedrijf PamGene. Na mijn middelbare school, die ik een beetje op de automatische piloot met zesjes heb afgerond, is het me niet meegevallen om mijn richting te kiezen. Na een aantal opleidingen, later ook naast mijn toenmalige baan als laboratorium medewerker bij de universiteit in Leiden, heb ik nog 10 jaar bij Organon Teknika gewerkt voordat ik ervoor koos mijn huidige bedrijf PamGene (www.pamgene.com) eind 1999 op te richten. Nu leid ik dit bedrijf dat wereldwijd klanten en samenwerkingen heeft. Heel eenvoudig gezegd verkopen wij testen die bepalen of een bepaald medicijn eigenlijk wel werkt bij de persoon die het gebruikt, een belangrijke vraag vooral bij het behandelen van kanker. De laatste negen jaar heb ik veel moeten leren over ondernemen. Om het hoofd boven water te houden moet ik nog altijd heel ondernemend zijn. Kunt u uitleggen wat u beroepshalve met ondernemend leren te maken heeft? De belangrijkste aspecten van leidinggeven (en dat lijkt me niet anders voor directie en docenten op scholen) zijn volgens mij 1) de voorbeeldfunctie en 2) de persoonlijke aandacht voor de mensen die direct met je werken. De vraag die velen van ons zich moeten stellen is: ‘waarom zou je van anderen een ondernemende houding verwachten terwijl jezelf soms in het geheel niet ondernemend bezig bent (bijvoorbeeld met het volgen van procedures, processen of boekjes)?’ Hier ben ik zelf erg kritisch in en probeer dat samen met mijn medewerkers in praktijk te brengen, wat vaak betekent dat je alleen of samen onbekend terrein moet betreden. Daarnaast probeer ik zowel op het grensgebied tussen “bedrijf en overheid” als “bedrijf en school” mijn bijdrage te leveren. Een initiatief waarvoor ik gevraagd ben (en waarvoor ik heb plaatsgenomen in de advies commissie) heeft tot doel activiteiten te ondersteunen die zijn gericht op het stimuleren van ondernemerschap in het onderwijs. Wat betekent / zou een ministeriële adviescommissie voor de Amos-scholen kunnen betekenen? Ik weet niet of de commissie iets voor de AMOS scholen kan betekenen. Ik heb gemerkt dat zelfs binnen deze commissie behoorlijke verschillen bestaan over dit onderwerp. De commissie heeft zich vooral gericht op de ondernemende attitude van directies, onderwijzers en leerlingen. i.p.v. alleen maar te kijken naar ondernemerschap bij bedrijven. In de praktijk blijkt het moeilijk te zijn voor de betrokkenen in het veld om dat onderscheid scherp te houden. Wellicht kan het de Amos-scholen helpen om met één of enkele commissieleden in een adviseursrol specifiek voor dit punt te werken.

10

Welke kwaliteiten zouden wij als onderwijzers van de kinderen moeten benutten om het ‘ondernemend gedrag’ te vergroten? De meeste kinderen worden vrij onbevangen geboren, lijkt me. Maar als ze op school komen zijn ze al door ouders en omgeving erop gewezen wat allemaal wel en niet mag en kan. Zonder daar een lading aan te geven wil ik constateren dat de eerste sociale conditionering al is ondergaan. Toch lijkt het me goed te beseffen dat beter “materiaal” voor het stimuleren van een ondernemende houding, als kinderen zijn, niet bestaat. Ondernemendheid los krijgen bij studenten op een universiteit lijkt me bijvoorbeeld veel moeilijker. Daarom wordt daar ook zo vaak met case studies gewerkt. De defensieve kant wordt ingevuld, de geest wordt gewapend met vaste concepten in plaats van te realiseren dat elk bedrijf door unieke mensen in een unieke omgeving met unieke mogelijkheden ondernemend geleid moet worden. Juist dit is de kans voor onderwijzers. Kinderen denken nog niet zo vast omkaderd. Die kwaliteit bij kinderen erkennen en de kans geven lijkt me cruciaal. Welke kwaliteiten vraagt dat volgens u van de onderwijzers? Onderwijzers zijn dus een voorbeeld voor de kinderen en zullen zich ondernemend moeten opstellen. Het woord “ondernemen” is helaas ook alweer een voorbeeld van containertaal (net zoals “management”, “innovatie”, “vertrouwen”, “team”, “relatie”, etc.), in andere woorden: iedereen bedoelt er iets anders mee en dus is het moeilijk erover te praten of te schrijven maar misschien dat mijn persoonlijke situatie helpt om hier iets aan uit te leggen. Voor mij betekent een ondernemende houding dat je met een enorme alertheid en zelfvertrouwen in het leven staat, goed ziet/vraagt wat er werkelijk aan de hand is en creëert. Daarnaast gedij ikzelf alleen maar goed als ik zelf functioneer vanuit een situatie van groei en met erkenning voor wie ik ben en wat ik doe. Die erkenning kan ik overigens alleen maar echt ontvangen van mensen waar ik een goede relatie mee heb, die weten immers het best hoe moeilijk iets voor me was, hoe hard ik heb moeten werken of hoeveel risico ik echt heb genomen. Aangezien bovenstaande ook voor mijn medewerkers geldt richt ik mij erop goed te weten wat er bij hen speelt. Andersom moet dat ook gelden. Misschien dat bovenstaande te vertalen is naar de situatie van de onderwijzer? Het gaat me hier te ver om dit allemaal te proberen te vertalen naar de onderwijssituatie maar mij lijkt me duidelijk dat collega’s en directie (of andere direct leidinggevende) een belangrijke rol spelen in het goed kunnen functioneren van de onderwijzer. Wat verwacht u van de leidinggevende van de school? Over de directies wordt vaak niet gesproken als het gaat over onderwijs en ondernemerschap want het accent ligt altijd op de onderwijzers. Ik vind dat jammer. De leidinggevenden van een school hebben namelijk een enorm belangrijke taak waarvan ik me afvraag of die wel altijd wordt ingevuld, Ik zie hier een parallel met mijn bedrijf PamGene. De ideale situatie voor mij is als mijn medewerker goed in de banenmarkt ligt maar er toch voor besluit dat hij bij ons, met mij, wil werken. Elke andere reden, alhoewel die zeker belangrijk zijn (werk dicht bij huis, goed salaris, fijne kantooromgeving, etc), vind ik eigenlijk minder relevant. De rol van de directeur, of van de mensen in de leidinggevende tussenlaag, is om de persoon te zijn waar de onderwijzer graag voor wil werken! Niet omdat de directeur zo’n aardig persoon is (natuurlijk wel altijd meegenomen) maar omdat hij/zij zich interesseert voor de onderwijzer en hem de broodnodige erkenning geeft die hij verdient en nodig heeft. Waarom is een stad als Amsterdam gebaat bij goed opgeleide ‘jonge ondernemers’? Elke stad is gebaat bij ondernemende mensen. Die kijken realistisch naar een situatie, weten hoofd- en bijzaken te scheiden en gaan aan de slag. Dit is nodig bij iedereen, ook bij ambtenaren en mensen in het onderwijs. Jonge ondernemers zul je dus in principe overal vinden. Een speciale groep daarvan specialiseert zich op het commerciële vlak, sommigen richten zelfs een bedrijf op. Uiteraard is bedrijvigheid (productie, service of diensten bedrijf) zeer belangrijk voor de werkgelegenheid in een stad. In dat verband is het aardig om hier de “ProAms” te noemen. Dat is in de Verenigde Staten een geuzennaam voor “professionele amateurs”: zeer gedreven individuen en groepen, die een vernieuwing hebben doorgevoerd. Vernieuwingen zijn vaak afkomstig van individuele initiatieven en niet van grote bedrijven, die vaak star zijn maar natuurlijk wel weer goed zijn in marketing. De mountainbike-ontwikkeling is een mooi voorbeeld van zo’n initiatief, want de mountainbike is niet afkomstig uit de fietsindustrie maar ontwikkeld door zo’n ProAm groep (zie ook www.TED.com).

11

impressies 10 & 11 april

Valentijnschool 10 April: een bijzondere dag voor de ‘Valentijntjes’. We hebben nog zo onze twijfels en onzekerheden gekend voordat we hier aan begonnen. ‘Weer iets nieuws’, zei de één. ‘Weer een taak erbij’, zei de ander. Maar we doen het voor de kinderen, geven ze iets extra’s mee en hun talenten maken we nog meer zichtbaar. Kortom reden genoeg om aan de slag te gaan. De kinderen vonden het een geweldig idee. Zij zijn niet bang voor het nieuwe en zien geen beren op de weg. Inspirerend om te zien hoe ze alles als vanzelfsprekend een plekje kunnen geven: het organiseren van een paaswinkel, de voorbereidingen voor de modeshow en het vieren van een paasfeest. Alles gebeurt met volle overgave en overtuiging van eigen talenten. En wat kennen ze elkaar goed! Wanneer er een

modeontwerper gekozen moet worden roepen al snel een paar kinderen wie het mooist kunnen tekenen en wie veel mooie woorden kent, zoals: inspiratie en creatief, gaat aan de juf vragen of de woordjes in een woordspin gemaakt kunnen worden. Een gastvrouw en een gastheer worden ook unaniem gekozen. Er zijn geen hokjes, alles mag en iedereen doet er aan mee. Het wordt uiteindelijk een schoolbreed gebeuren. Bovenbouw, onderbouw en middenbouw werken samen. En zo dus ook de juffen, meesters en ouders. Ook wanneer de Educatieve Tour neergezet moet worden. De leerkrachten richten samen de gymzaal in, de rest doen de kinderen. Zij zijn immers degenen die het beste hun verhaal kunnen vertellen, hun filmpjes kunnen toelichten en de foto’s kunnen laten zien. En dat doen ze weer met dezelfde overgave en passie als

bij het organiseren van het ondernemend leren project. Natuurlijk willen ze nog een keer de modeshow lopen, want ze zijn trots op hun zelf ontworpen collectie. Dat alles wil je natuurlijk aan de ‘vreemde’ juffen en meesters laten zien. ‘Vreemde’ juffen zijn helemaal niet zo vreemd, ze doen ook mee. Ze laten zich schminken, willen graag op de foto met een hoed op en luisteren naar alles wat we vertellen. Er wordt veel gepraat, gelachen en gediscussieerd. Ondernemend leren, een schoolbreed gebeuren, wordt een schooloverstijgend gebeuren en niet alleen maar ondernemend leren, maar vooral ondernemend genieten. 10 April, een geslaagde dag voor de ‘Valentijnschool’, voor kinderen en het team. Justyna Konczalska Coördinator ondernemend leren

Dr. Rijk Kramerschool De eerste bezoekers van de Dr. Rijk Kramerschool konden donderdag 10 april wel een kopje koffie gebruiken. ‘Filosoferen met kinderen’ was het thema van de eerste presentatie en leerlingen uit de bovenbouw bleken een drietal pittige levensvragen voor hun gasten in petto te hebben. Het was dus zaak de hersens er goed bij te hebben! Na een korte inleiding over de invoering van het vak filosofie kregen de gasten een filmimpressie van een middagje filosoferen met kinderen van groep 4 onder leiding van leerlingen van groep 6. Vervolgens mochten de leerkrachten zélf in drie rondes aan het filosoferen slaan. De leerlingen hadden drie onderwerpen voorbereid, die bepaald niet mals waren : ‘Is oorlog voeren altijd slecht?’,

12

‘Heeft een boom een geest?’ en ‘Zou Nederland over duizend jaar overstromen?’. Er werd bevlogen en enthousiast met elkaar gepraat al betrapte menigeen zich op de neiging om toch een belerend betoog te gaan houden, een gewoonte schoolmeesters eigen. De jonge gespreksleiders hielden hun gasten echter goed bij de les! “Inspirerend, moeten we allemaal iets mee gaan doen!”, zo schreven de bezoekers in het gastenboek. Marieke Alderse Baes, Dr. Rijk Kramerschool

de Kraanvogel Op vrijdag 11 april stonden de deuren open voor onze AMOS collega’s. De bezoekers (gemiddeld zo’n 22 mensen per keer) werden ontvangen met een welkomstdrankje en een handleiding voor de educatieve tour door de Kraanvogel. Allereerst kon iedereen een mooie tentoonstelling bekijken, waar verschillende projecten van 3 jaar ondernemend leren op de Kraanvogel te zien waren.

Aansluitend werden er in de zaal verschillende dingen gepresenteerd: over het begin van ondernemend leren, het verloop van het restaurantproject van groep ½ en groep 8, een eigen geschreven rap van een jongen uit groep 4, een powerpointpresentatie door een leerling van groep 7 over de zwangerschap en een super optreden van 3 jongens uit groep 8 die een rap hebben geschreven met een steengoeie tekst. De boodschap was duidelijk: Ondernemend leren moet je echt proberen, Ondernemend leren is een manier van werken om je kennis te versterken.

We sloten af met een filmpje waarin kinderen vertellen over hun ervaringen met ondernemend leren. Hierin komt duidelijk naar voren dat kinderen het een hele leuke en leerzame manier van werken vinden. Je moet veel samenwerken, je gaat zelf vragen bedenken en antwoorden zoeken, je bent actief bezig en dat is een goede manier van leren. Je onthoudt het dan ook heel goed. Omdat alle bezoekers vast wel een reactie zouden hebben op het ondernemend leren, sloten we af met een twee-praat op tijd. Dit is een structuur van Structureel Coöperatief Leren, waarbij je in een tweetal praat over een bepaald onderwerp, in dit geval: de ervaringen met ondernemend leren tot nu toe. Je hebt allebei een minuut om je zegje te doen en na die minuut wissel je van beurt. Daarna hebben we met de hele groep vragen en opmerkingen besproken. Het was leuk om te horen dat veel collega’s inspiratie bij ons op hebben gedaan en dat ze nog enthousiaster zijn geworden over het fenomeen ondernemend leren. We zijn trots op wat we als school hebben neergezet en we zijn blij dat de bezoekers zulke leuke reacties hebben opschreven in het gastenboek.

Iedersland Slechts 23 collega’s zijn vrijdag 11 april te gast geweest op Iedersland. Door de kleine groepjes kregen deze leerkrachten een ware VIP behandeling. Allereerst konden zij bij de inloop genieten van de foto’s van het project “Wat wil ik worden”. Arthur greep als directeur zijn kans om de bezoekers wat meer te vertellen over het SBO en hoe er op een SBO moet worden omgegaan met ondernemend leren. Er zijn immers op Iedersland leerlingen die niet in staat zijn om samen te werken.

Dit doet elke groep op Iedersland. David en Sem, twee leerlingen van Ghana, konden dat heel goed vertellen. Jornt en Helena, leerlingen van groep Spanje, legden aan de aanwezigen uit hoe de kampweek nu helemaal door de leerlingen wordt georganiseerd. Vervolgens kon iedereen dit met eigen ogen zien op de film die hier over is gemaakt. Doordat we maar 6 gasten hadden voor de lunch, konden ook teamleden aanschuiven. De Italiaanse broodjes en pasta’s die de ouders met de kinderen hadden gemaakt smaakten voortreffelijk.

Daarna voerden de leerlingen van groep Ghana een toneelstuk op dat ze samen met hun leerkracht hadden gemaakt.

Mocht je alsnog geïnteresseerd zijn geworden in een bezoek aan Iedersland, dan ben je van harte welkom!

13

de Ichtus Het is 10 april, 8.30. Wij, twee leerkrachten van de Ichthus, hebben er zin in, vol enthousiasme stappen we op de scooter naar een aantal scholen in Amsterdam. De hele dag hebben we een Big Smile op ons gezicht gehad, het was een top dag. Wat hebben we genoten van de kinderen en de presentaties. Heel fijn om ook eens te zien hoe andere collega’s en kinderen het ondernemend leren invullen, super! Veel ideeën opgedaan. Hopelijk blijft het niet bij één keer!

waard’. De kinderen waren echt fantastisch en voelden zich ook super gewaardeerd door al die complimentjes, daar kunnen ze echt nog een tijdje op voort. Voor ons, de leerkrachten, de ondernemende taak om dit gevoel bij de kinderen vast te houden.

Vrijdag 11 april was voor de Ichthus de start van onze ondernemende reis. Het was zowel voor de kinderen, als voor de leerkrachten, een spannende dag. Bij binnenkomst op school rezen er allerlei vragen bij de kinderen,’weet ik nog wel wat ik zeggen moet?’, ‘hoeveel juffen en meesters komen er kijken?’, ‘waarom komen ze eigenlijk kijken?’, ‘waarom doen we het alleen voor de juffen en meester en niet voor kinderen van een andere school?’. Bij elke presentatie zag je de kinderen ‘groeien’. En aan het einde van de dag dacht ik: ‘De kinderen hebben gelijk, de positieve energie, de succeservaring die je krijgt om te laten zien en soms te ervaren waar je allemaal mee bezig bent aan anderen is goud

Het ‘opnieuw’ ontdekken van de talenten van kinderen en je durven te begeven op nieuwe terreinen. Het succes zal een ondernemende reis zijn, geen einddoel.

Ik las ergens een aantal mooie uitspraken die ik samen heb gevoegd tot wat voor mij en wie weet voor anderen ondernemend leren inhoudt:

Bedankt kinderen en collega’s voor deze inspirerende tour! José Klein Leerkracht groep 4 en 8 Coördinator ondernemend leren

de Driemaster “Nee hè! een educatieve tour, wat doet Amos ons nu aan?” Dat hebben velen van ons zeker wel gedacht toen de uitwisselingsplannen ons ter ore kwamen. In de jaarplanning hadden we deze voorjaarsperiode gereserveerd voor een project “sport, gezond eten en bewegen”. Dat maakte het voor onze school iets eenvoudiger, want juist in projecten hanteert De Driemaster ondernemend leren als werkvorm. En de gasten, allemaal idolaat van kinderen natuurlijk, zouden smelten bij het zien van de zich presenterende kinderen dus……. ons hele team gíng ervoor Het gegeven was, een “sportschool” te maken in de ruimste zin van het woord.

14

Elke groep kwam met zijn eigen inbreng. Een fitness klas, enkele groepen die een muurkrant en een gewone krant maakten, een fruitbar met heerlijke shakes, een restaurant met verantwoorde broodjes, en een groep die onderzoek deed naar sporten in Noord, waar onze school staat. Er werden sportspeurtochten georganiseerd van de ene groep voor de andere, er ontstond een sportwinkel en een echt verkooppunt van tweedehands sportspullen. Er waren leerkrachten, die met de leerlingen ook nog de aankleding van de hal op zich namen. Alle bouwen deden mee. En, omdat er belangrijk bezoek kwam, werden er na een sollicitatieronde ook gastdames en –heren en een lunchverzorgingsteam aangesteld. Na een powerpointpresentatie zorgden de leerlingen voor een gevarieerd programma, waarover na afloop tijdens de evaluatie heel positief werd gesproken. Zeer inspirerend waren ook de ideeën over en weer van de collegae van bezoekende scholen. Je steekt elkaar aan en raakt nog enthousiaster. Kortom, we kijken met een tevreden gevoel terug op deze dag.

de Catamaran Wat oh wat hebben wij genoten op deze dag! Het was echt een feest, terwijl wij van tevoren zoiets hadden van ‘…jeetje wat gaat er nu weer gebeuren?’. Spannend was het toen de eerste gasten binnenkwamen druppelen. Een aantal kinderen van groep 7 en 8 stonden klaar als welkomstcomité. Wat deden ze dat goed zeg! Gor en Rianne stonden bij de deur en hadden hun welkomstwoordje klaar staan. Er was ook een echte garderobe waar de mensen werden geholpen met het ophangen van hun jassen. In de ontvangstruimte werd men weer ontvangen door kinderen van groep 7 en 8. Zij stonden klaar met koffie en thee en de koekjes vlogen je om de oren! Toen iedereen binnen was, kon het feest beginnen. De kinderen vertelden wat de bedoeling was en het liep echt als een trein. Mensen liepen door het gebouw alsof ze dat elke dag deden. De eerste ronde was het de beurt aan groep 3/4. Een klein groepje had een fantastisch ondernemend toneelstuk gemaakt over het schoolreisje dat nog moest komen. Zij hadden zich van tevoren al flink verdiept in hun schoolreisje naar Muiderslot. Een ondernemend stukje was het zeker! Ook had groep 1 een toneelstukje gemaakt, de kinderen waren bezig met het project lente en hebben in hun toneelstukje alles laten zien wat ze geleerd hebben. Heel erg knap van ze! Wat een ondernemende bloemetjes waren dat! Op één hoog was het ook de beurt aan groep 8. Zij hadden een echt museum gemaakt. Met een echte gids werden de mensen door het Indianenmuseum geleid. Er werden kaartjes verkocht en de opbrengst ging naar

ons adoptiekindje uit Zuid-Afrika. De mensen waren hartstikke enthousiast over alles wat ze hadden gezien. Ook tussen de rondes door werd er door verscheidene kinderen verteld over de borden op de gang. Daar stonden de mensen ademloos te luisteren naar de kinderen. Wat konden deze kinderen goed vertellen en presenteren! De tweede ronde had groep 5/6 en ZIG2 een echte bioscoop gemaakt. Zij hadden ook zelf een film gemaakt. Gasten konden gaan kijken naar de avonturen van twee indianenstammen. Het was een groot succes! De kinderen van groep 7/8 hadden een fantastische lunch in de tussentijd klaargezet. Wat was het gezond en lekker! En alles is op gegaan!!!!! De derde ronde was het weer de beurt aan groep 3/4 en groep 1. Maar deze keer ging meester Jan met groep 5/6 een ondernemende gymles geven. Er werd gestuiterd en geklommen! Fantastisch wat die kinderen konden bedenken. Kortom een fantastische dag met 72 collega’s die erg hebben genoten van onze gastvrijheid en van onze ondernemende kinderen! Bedankt voor deze geweldige ervaring! Het team en de kinderen van de Catamaran

de Odyssee Ruim 60 leerkrachten van AMOS bezochten onze school op donderdag 10 april. We werken met alle klassen aan het thema “circus”. We vieren dit jaar ook ons 5-jarig bestaan en dit thema leent zich goed voor een feest. Wij hebben er voor gekozen om alle bezoekers te laten zien hoe we vanuit het ontwikkelingsgerichte onderwijsconcept, dat veel elementen bevat van ondernemend leren, aan zo’n thema werken. Alle klassen konden worden bezocht, maar helaas was het evenementenbureau van groep 7 gesloten wegens ziekte van de leerkracht. Als we de reacties in het gastenboek mogen geloven, waren onze bezoekers vooral enthousiast over de betrokkenheid, de uitdagende leeromgeving en de grote zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid van de leerlingen.

“Kunstenaars in het gebruik van de kleine ruimtes” werden we genoemd. Er waren ook gasten die, onderuit gezakt en met een ernstig gezicht, heel benieuwd waren naar onze toetsresultaten over 5 jaar en leerkrachten die zichtbaar schrokken van de “andere” leeromgeving. Geeft allemaal niets, wij waren blij met de positieve reacties, want we zijn ontzettend trots op onze school. Eén van onze gasten schreef: “Ik heb bewondering voor het evenwicht dat jullie hebben gevonden” en een ander “Bedankt voor de inspiratie, dit had ik echt even nodig”. We willen graag iedereen bedanken voor de positieve reacties. Ook wij vonden dit inspirerend! Nieuwsgierig geworden naar de Odyssee? Kom gerust eens op werkbezoek!

15

Barry Brand, DJ bij V-radio en Radio Decibel, heeft zijn roots liggen bij één van de AMOS-scholen. In deze eerste ‘VAMOS’ gaat Barry, als eerste oud-AMOS leerling, nog éénmaal terug in het schoolbankje. Hij kijkt terug naar zijn schoolloopbaan en wat deze voor invloed heeft gehad op zijn verdere carrière…

16

Amsterdam 16 maart 1984 Geboortedag. Niet dat ik daar nog veel van weet natuurlijk! Ben geboren rond half 10 ’s avonds. Dat is waarschijnlijk een verklaring voor de energie die ik tijdens de avond wel heb en tijdens de ochtend helemaal niet. Een avondmens. Best o.k. hoor. Martin Luther Kingschool De basisschool waar ik vanaf de peutergroep tot aan groep 8 gezeten heb. Ik woonde 2 straten van de school vandaan en alle straatvriendjes zaten daar ook op school. Daarnaast heb ik later, tijdens mijn opleiding onderwijsassistent, nog 2 jaar stage gelopen op deze school. Maar het allerbelangrijkste: ontdekt wat mijn allergrootste passie is! Door een lerarenteam die vol enthousiasme veel aandacht hadden voor leerlingen en hun talent. Dit naast het algemene rekenen, taal etc. Schoolproject ‘radio maken voor kinderen’. Hier is het allemaal mee begonnen. Ingeschreven voor de eerste module en ik was eigenlijk direct verkocht! Ik wilde radio DJ worden! Zonder het enthousiasme van het VSD team was dat waarschijnlijk niet zo gelopen. Wellicht leuk om dit project op een school weer nieuw leven in te blazen. Radio King Iedere vrijdagmiddag tussen 14 – 15 uur Barry op Stelten. Te horen in ieder klaslokaal. De schoolmuziek top 5, leerkracht van de week en veel meer leuke items. Wat heb ik een plezier gehad in het maken van die programma’s! Helaas is er nooit meer een andere leerling opgestaan die dat overgenomen heeft! Ondernemend Leren toen….. (1988 – 1996) Met een iets andere opzet is er toen begonnen aan ondernemend leren. De kinderen kozen niet zelf een project maar konden zich aanmelden voor Radio King. Binnen het maken van radio konden de kinderen dan aan de slag gaan met ondernemend leren. Een iets andere insteek dan nu. Het ondernemend leren zat hem dan in het zelf uitnodigen van een gast en zelf interviews en verslagen te maken. Daarnaast is het wel zo dat kinderen vaak niet weten waarin ze goed zijn. Ik had zonder Radio King nooit ontdekt dat ik radio maken als passie zou krijgen. Kinderen komen nu zelf met ideeën maar hebben waarschijnlijk niet in de gaten dat ze nog veel beter zijn in, of meer talent hebben voor, iets heel anders. Opzetten (als 13-jarige) Drive-Inn show Hi-Fidelity Voor mijn 13e draaide ik al plaatjes op de feestjes van familieleden. Muziek heeft mij van jongs af aan al bezig gehouden en de stap van radio DJ naar DJ op feesten is dan niet heel groot. Door de ontmoeting met Edwin ben ik in een Jongerencentrum begonnen als vrijwillige medewerker. Ik draaide daar als 1 van de DJ’s op feesten en partijen. Naast mijn goede vriend en oud-meester,

Edwin van Veen, ontmoette ik daar Mitchell Raijmakers. Met z’n 3-en hebben we een hele bijzondere band opgebouwd en het klikte qua muziek draaien ook helemaal. We besloten om naast de kinderdisco’s in het jongerencentrum ook buiten de deur te gaan draaien op bruiloften, schoolfeesten en bedrijfsfeesten. Dit bleek een perfecte combinatie te zijn. We zijn nu inmiddels ruim 10 jaar verder en nog steeds draaien we met z’n 3-en met veel plezier. Veronica Radioschool; Klas van 24 Vanaf mijn 13e ben ik steeds minder gaan doen met het medium radio. In Amsterdam heb je geen hippe locale omroep waar ik terecht kon en bij de ziekenhuisomroep werd ik steeds treuriger van alle verzoekjes van mensen waar het niet goed mee ging. Heb vanaf mijn 13e geen radioprogramma meer gemaakt. Stortte me op presenteren; DJ voor feesten, toneel en zang. In de lente van 2005 zag ik daar een oproep voor de radioschool. Veronica zou 24 talenten uitzoeken en deze mensen in 1 jaar tijd alles over het radiovak leren. Ik dacht, dit moet een mooie stap zijn om terug te gaan naar het maken van radio. Ik kwam door de selectie heen en was tot grote vreugde 1 van de 24 leerlingen. Dit was echt een fantastisch jaar!! Veel geleerd en veel mensen ontmoet! Dit kon niet anders dan de basis zijn van een baan in de radiowereld. Hoopte ik! Frank van ’t Hof Moet eerlijk zeggen dat er weinig zijn waarmee ik kan samenwerken op het gebied van muziek draaien op feesten en het maken van radio. Met Mitchell Raijmakers en Edwin van Veen was dit natuurlijk een uitzondering! De samenwerking is helemaal top en zoals het bedoeld is. Tijdens de lessen op de Veronica Radioschool ontmoette ik daar Frank van ’t Hof! Het is lastig om met meerdere ego’s radioprogramma te maken. We willen natuurlijk allemaal de DJ zijn. Met Frank was dit vanaf dag 1 heel anders. We voelen elkaar aan, hebben veel lol en hebben beide dezelfde manier van denken. Heb met Frank daarom ook een bijzondere band. We hoeven elkaar niet iedere week te spreken, want we hebben het erg druk, maar als we samen zijn is het weer helemaal ok. Naast een wekelijks radioprogramma, wat wij samen op V-radio doen, draaien wij ook de Veronica Drive-in Show. Hoop ook dat we ooit in de toekomst op een leuk radiostation met z’n 2-en een dagelijks programma mogen doen! Q-Music Tijdens het Radioschooljaar liep ik stage bij commercieel station Q-music. Dit veranderde al snel in een vaste baan. Uitvoerend producent van programma’s en acties! Het leek de eerste paar weken wel een droom. Daar zat ik dan aan de vergadertafel met mijn held Jeroen van Inkel. Maar ook Gijs Staverman, Menno Barreveld & Wouter van de Goes! Mijn eerste baan in de radiowereld. 80 uur werken in de week maar wel met veel plezier. In een

17

jaar tijd was ik voor Q-music met Gijs Staverman op wintersport geweest, interviewde wij de Sugababes, ben ik op wereldreis geweest in 2 weken, las ik ieder weekend de verkeersinformatie (wat voor een beginnende DJ echt gaaf is op de frequentie 100.7FM), organiseerde ik diverse spelletjes op locatie, produceerde ik de programma’s van Jeroen van Inkel en Wouter van der Goes en ging ik met Menno Barreveld naar Disneyland parijs! 100% NL Waar ik bij Q-music een uitvoerende rol had kreeg ik bij 100%NL de creatieve kant als baan aangeboden. Voor de zender mocht ik alle spelletjes, acties en samenwerking opzetten. Een verlengde van wat ik bij Q-music deed. 100%NL was net nieuw en ik vond het erg leuk om bij een beginnend station aan het werk te gaan. Meemaken hoe je een station opbouwt! In de radiowereld is het heel lastig om omhoog te klimmen. Dit gebeurde dan ook nauwelijks bij 100%NL. Inmiddels is het station een nieuwe koers aan het varen. Ik had zelf geen plezier meer in het maken van radio en was toe aan iets nieuws. Radio Decibel Januari 2008! Op sollicitatie bij Radio Decibel. Voor een radiomaker een nostalgische merknaam! De piraat van toen en het commerciële station van nu! Ik waagde mijn kans en ben daar inmiddels aan het werk als programmamaker en evenementen manager! Eindelijk als DJ aan het werk bij een radiostation. Radio Decibel is een station wat ontzettend dicht bij mij als persoon staat. Qua muziek, qua programma maken en het belangrijkste voor groot Amsterdam. Mijn geboortestad! Brand in de Spits In eerste instantie maakte ik een programma tussen 12 – 13 uur maar als snel kreeg ik een eigen programma tussen 15 – 18 uur. Voor een radio DJ belangrijke uren. De meeste mensen staan dan in de file en luisteren dan naar de radio. Je bereikt daarmee een ontzettende grote groep mensen. Vanuit Decibel krijg ik alle vrijheid om mijn programma zelf invulling te geven en te doen wat ik zelf bedenk. Dat is in de radiowereld erg bijzonder. Ze spelen allemaal op zeker en bij Radio Decibel Amsterdam durven we nog wel wat andere dingen te doen dan de standaard zaken! Toneelproducties Edwin van Veen heeft meerdere toneelproducties geschreven en geproduceerd. Heb in al die producties een rol mogen spelen. Naast radio is toneelspelen een grote hobby. Heb niet de ambitie daar iets verder mee te doen maar vind het wel te gek om daar in mijn vrije tijd aan te werken. Na de zomer gaan we weer hard aan de slag! Polanentheater Het theater van mijn vrienden Edwin, Peter en Mitchell. Kom daar meerdere keren per week met veel plezier helpen om het theater nog succesvoller te maken. Ontwerp de website, help achter de bar en presenteer daar iedere maand de open bak. Daarnaast heb ik er inmiddels meerdere toneelrolletjes mogen spelen.

18

Martin Luther Kingschool  De Vlinderboom; Natuurlijk Leren Het is natuurlijk in eerste instantie ontzettend jammer dat de Martin Luther Kingschool niet meer bestaat. De school waar het voor mij allemaal begonnen is, bestaat niet meer. Het gebouw en de naam is anders. Heb daar wat dat betreft niets meer te zoeken. Vindt het erg jammer dat ze het medium radio niet meer gebruiken. Radio is anno 2008 nog steeds een belangrijk medium en denk ook erg leerzaam voor kinderen. Ben langs geweest op school en heb gekeken naar de nieuwe natuurlijk leren omgeving. Het is natuurlijk perfect dat ieder kind in zijn eigen tempo kan leren wat hij wil leren, maar ik weet van mezelf dat ik op die leeftijd erg moeilijk zelf kon bepalen wat dat precies moest zijn. Begeleiding is daarbij erg belangrijk. Dat enthousiasme en die begeleiding moet vanuit de leerkrachten komen. Ben erg benieuwd hoe de Vlinderboom het gaat doen!

Educatieve Tour AMOS Wat een ontzettende eer om als “ondernemend leren” leerling het eindprogramma te presenteren. Was een hele geslaagde avond wat mij betreft. Erg leuk om te zien dat iedere Amos school druk bezig is om naast het standaard schoolwerk ook veel ruimte te bieden aan allerlei andere belangrijke ontwikkelingen voor kinderen. Ondernemend Leren nu... Te gek! Als ik tijdens de afsluiting hoor dat er scholen zijn die een musical opvoeren in de Meervaart en de kinderen dit zelf allemaal in elkaar zetten, dan is dat erg leuk om te horen. Doet mij denken aan Radio King en het zelf in elkaar zetten van interviews. Hoop dat al die kids ook echt later hun werk kunnen maken van de dingen waar ze zelf in het ondernemend leren traject mee gekomen zijn. Hoop dat iedere leerkracht dit met net zo veel enthousiast begeleid als Edwin, Peter, Wouter en Monique deden voor Radio King. De leerkrachten hebben nu een tour gemaakt en gekeken naar diverse scholen en projecten. Denk dat het ook erg leuk is om dat ook eens met de leerlingen zelf te doen. Zo komen ze op ideeën en raken enthousiast! Toekomstdroom Blijf dromen over heel veel dingen, maar zou wat radio betreft erg graag een middagprogramma doen op een landelijk station. En dat moet dan natuurlijk erg goed beluisterd worden ;-) Daarnaast zou ik het ook te gek vinden om programmadirecteur te zijn voor een landelijk station. Ik moet nog heel wat nachtjes slapen om die toekomstdroom wellicht ook waar te maken.

De grote dag Er is laatst een educatieve tour geweest op onze school. De educatieve tour is een tour waarbij leerkrachten van scholen een bezoekje brengen aan andere scholen. Door op bezoek te gaan bij andere scholen krijgen de meeste leerkrachten een ander beeld van ondernemend leren. Waardoor ze hun methode kunnen verbeteren.

Vond u het goed georganiseerd? 70%: Ja. 30%: Geen antwoord. Heeft u nog suggesties of opmerkingen? 50%: Dit zouden we vaker moeten doen. 10%: Heel erg leerzaam en leuk. 40%: Geen antwoord.

Wat eet u het liefst? Ik vind Marokkaans en Italiaans eten het lekkerst. Wat vond u van de voorstelling (van groep 5+) Heel leuk, een paar bloopers, maar dat maakt niet uit. Wat vindt u van dit gebouw? Een beetje oud, maar heel leuk en ook heel gezellig.

Gemaakt door Myriam Ik heb een enquête gemaakt, omdat ik nieuwsgierig was naar de meningen van de leerkrachten op onze school over de bezochte scholen. 1) Wat vond u leuk om te zien? 40%: De vormen van ondernemend leren. 50%: De dingen die gepresenteerd werden tijdens de educatieve tour. 5%: Dat er weer eens wat anders gedaan werd dan op onze school. 2) Welk cijfer zou u de tour geven? 50%: 8. 42%: 7. 8%: geen antwoord.

In gesprek met … Het was een leuke dag met veel voorstellingen. We zagen veel oude en nieuwe gezichten. Ze vonden de voorstellingen heel leuk en dat ze geïnterviewd werden, vonden ze nog leuker. Eerst begonnen we met de VOC voorstelling en daarna gingen ze de groepen 5 bezoeken. En als laatste het schoolkoor beluisteren. Rob Niehe (bestuur van Amos): Hoe oud bent u? Ik ben 54 jaar. Wat doet u graag in uw vrije tijd? Bergwandelen en fotograferen.

Waar bent u geboren? Ik ben in Amsterdam geboren. Heeft uw idolen? Ja, te veel om op te noemen.

Wat vindt u van deze school? Heel leuk. Wat zou u veranderen als u terug in de tijd ging? Ik zou veel reizen. Arnould Gravenstein: Wat is uw hobby? Zingen en gitaarspelen. Wat is uw lievelingseten? Italiaans. Bent u getrouwd? Ja.

Erica Veenhof:

Heeft u kinderen? Nee.

Op welke school geeft u les? De Odyssee.

Wat vindt u van deze school? Een leuke school.

Hoe oud bent u? Ik ben 41 jaar.

Hoe oud bent u? Ik ben nu 56.

Bent u getrouwd? Nee, maar ik heb wel verkering.

Op wat voor school geeft u les? Op de Catamaran.

Wat is uw lievelingseten? Koffie en croissant.

Hoe lang werkt u al op die school? Al een jaartje.

Wat is uw hobby? In de tuin werken en lezen.

Alle teksten zijn eerder gepubliceerd in Le Journal de Timo (voorjaar 2008), de schoolkrant van de Timotheusschool.

Heeft u nog wat te zeggen? Ik ben pas twee jaar meester. Hiervoor was ik cameraman.

19

Ik ben Jacqueline Koens, ik ben 11 jaar en ik zit in groep 8 van de Kinderboom. Ik maak een verslag over het bezoek van andere scholen voor het ondernemend leren. Onderbouw: Ik keek rond en ik zag foto’s hangen van de kleuters die naar de kinderboerderij gingen. Ik vond alle foto’s heel leuk. Ik keek rond en ik zag een filmpje over de kleuters, met een dierenarts als gast in de klas. Er was ook een bloemenwinkel waar kinderen dingen verkochten. Rozen, bloemen en andere verschillende dingen. Middenbouw: Ik keek rond en zag een filmpje met 3 meisjes die aan het dansen waren. Het zag er heel leuk uit. Verder zag ik tafels waar je kon kletsen met mensen van de Kinderboom of van andere scholen. Er was 1 tafel waar je een gastenboek had, daarin konden de andere mensen iets in schrijven. En daar hebben ze heel veel complimenten opgeschreven.

ZIP8+ had zelf lekkere hapjes klaar gemaakt voor de lunch en de rest van de lunch geregeld. Het zag er allemaal erg lekker uit. De schoolkrant: Ik keek rond en zag stoelen, waar mensen op zaten en filmpje te kijken over de Kinderboom. Mounir heeft dit filmpje gemaakt. Ik zal iets vertellen over het filmpje. Hij liet een kunstwerk zien, die wij boven de middentafel hebben geplaatst. Want dat kunstwerk heeft een verhaal, en vertelt ons waarom onze school de Kinderboom. Verder hadden ze een presentatie gemaakt hoe je bij de schoolkrant kan komen en wat we daar doen. Ik zag foto’s over de kinderen die bij de schoolkrant zitten en wat ze doen. Allemaal heel erg leuk. Dit was het verslag van deze leuke dag. Ik vond het gezellig, samen met de andere klassen. Een ander verslag van een van de leerlingen:

Bovenbouw: Ik keek rond en ik zag kinderen. Kinderen die samenwerkten. Ik vond het heel goed en gezellig. Verder ging het allemaal prima. De bovenbouw was gastheer/vrouw en ontving de gasten. De

Er was een studiedag voor de juffen en meesters. Op onze school de Kinderboom en de kleuters hadden een bezoek aan de kinderboerderij gebracht, een interview met een dierenarts gedaan en de andere groep was op bezoek geweest bij een bloemenwinkel en had er nagebouwd in de klas.

Juf vertelde aan ons of we het leuk vonden om het schoolreisje te organiseren voor de groepen 3,4,5 en 6. Dat vonden we leuk. We kregen een groot vel en daar moesten we op schrijven wat er allemaal moest gebeuren. Daarna gingen we het bespreken. Iedereen kreeg een taak. Mijn taak was om met Seyma en Latifa op internet te zoeken naar een pretpark wat de kinderen leuk zouden vinden. Ik vond het erg moeilijk om een park uit te kiezen. Maar er werd ook een enquete gedaan. Dat deden 4 kinderen uit onze klas. Zij gingen de klassen in en de kinderen vragen stellen. 2 kinderen gingen ook de busmaatschappij bellen, maar dat ging fout want we moesten vertellen waar we naar toe gingen en dat konden we niet.Die man kon ons niet vertellen hoeveel geld het ging kosten. Onze klas heeft ook zelf een brief gemaakt

voor de ouders. In de brief staat dat de kinderen alle soorten snoep mee mochten, alleen in de bus mag je geen kauwgom, chips en popcorn eten. En dat de ouders hun kinderen genoeg eten meegeven en kleren. Mijn groepje heeft alle enquetes bekeken en toen zagen we dat veel kinderen uit groep 3 en 4 naar Linneushof wilden en groep 5 en 6 naar de Efteling. Toen moesten we van de juf gaan uitrekenen hoeveel het ging kosten. De Efteling was heel duur, dus konden ze niet daar naar toe. Nu is het Duinrell geworden. We zijn ook met de hele klas naar Linneushof geweest, want Kerem die vroeg of de attracties niet te eng of te kinderachtig waren. Toen zei de juf hoe kom je daar achter? En Kerem zei dan moeten we daar naar toe. Linneushof vind ik zelf heel keuk want er

20

De groepen ZIP, 3,4,5 en 6. hadden en museum van geluk over wat ze gelukkig maakt. Ze hadden een hele verzameling met knuffelberen, soepkopje van de juf en andere spullen, verhalen en kunstwerkjes en er waren filmpjes gemaakt over wat ze het leukst vonden. Verder was het wel leuk, maar ik moest toch aan de slag voor de schoolkrant. We hebben veel gedaan en er was ook veel te doen. Ik heb geïnterviewd en gepresenteerd over de schoolkrant, ik moest een filmpje laten zien en dingen vertellen over wat we hadden geschreven en wat de klassen hadden gedaan afgelopen jaar en wie er was gekomen. Ik heb een directeur geïnterviewd en vier juffen. Maar toch was het heel leuk en ik had veel te doen. De mensen waren aardig en ik kon goed met ze omgaan. We maakten grapjes en het was goed uitgelegd maar het moest snel en niemand kon bijna het filmpje goed zien. Maar de mensen vonden het leuk en er was veel te zien en ze hadden veel te doen. Het waren er verschillende mensen juffen en meesters. Maar er moest een einde aan komen. En hier moet ook een einde aan komen Dus dat was het dan. Met hartelijke groeten van basisschool de Kinderboom. Van Mounir Hallouch uit groep 7

zijn leuke attracties. We moesten eerst kijken welke attracties leuk waren voor groep 3 en 4 en waar ze konden eten en drinken. Daarna mochten we nog even spelen. Meester Boy en juf Nicky hebben alles gefilmd. De juf vertelde dat een heleboel juffen en meesters naar onze school kwamen om de film te zien. Wij moesten de meesters en juffen ontvangen en koffie met een koekje geven. Toen werd de film gedraaid. Ik was heel zenuwachtig, want ik had de film nog nooit gezien. Toen de film klaar was wilden de juffen en meesters nog met ons over de film praten dat vond ik best wel eng. Ik vond het eng want ik kon ze niet. Ik vond dit heel leuk om te doen, zoiets wil ik vaker doen. Asma uit groep 7, Noordmansschool

Welkomst-kraam in de hal met info-folders van onze school. Koffie, thee, lekkers....wij zijn klaar voor de ontvangst van onze gasten...

‘Het Schoollied’: Tijdens de themaweek Creatieve Vorming, afgelopen januari, hebben de leerlingen samen met een tekstschrijver en muzikanten een eigen schoollied gemaakt. Tijdens de opening van de Educatieve Tour, werd het schoollied ten gehore gebracht. ‘Groepen Maken’: Na het schoollied, werden de gasten op een “Frankendael - manier” in groepen verdeeld. Hiervoor gebruiken wij op school altijd Energizers. Rami en Delroy, hadden de energizer “Mango-Mango” voorbereid...

De Workshops: Na het verdelen in groepen, gingen de twee gastheren en gastvrouw met hun eigen groepje gasten de drie workshops langs...

Workshop 1: Leerlingen van groepen 5 t/m 8 vertellen met behulp van een eigen gemaakte powerpoint presentatie meer over het thema; ‘Gast in de klas’

Workshop 2: ‘Energizers’. Leerlingen vertellen over het gebruik van energizers bij ons op school. Natuurlijk worden er ook een aantal gedaan met de gasten.

Presentatie 3: hniek”school. Basisschool Frankendael is een “Tec workshop voorbeeen en hebb 3-4 p groe van Leerlingen van de 6 pijlers één reidt rondom techniek. Techniek is wij iets extras in leren eden gebi 6 van onze school. Op die 8 jaar….

Na alle drukke voorbereidingen, was het vandaag dan zover... Met hulp van de Moeders Tanja, Jolanda en juf Nicole, ging de werkgroep Lunch (kinderen uit groep 7-8 en 3-4) hard aan de slag... Juf Nynke sloot het bezoek van de gasten af met een evaluatiegesprek. De gasten mochten daarna allemaal het gastenboek tekenen. En gingen daarna op weg naar de volgende school...

21

Op donderdag 10 april was de eerste studiedag waarbij leerkrachten naar onze school kwamen. Onze directeur meester Hans gaf de leerkrachten uitleg en samen zorgden we ervoor dat alles goed verliep. De mensen mochten rondlopen en konden koffie, cake of thee krijgen. Er waren 5 verschillende onderwerpen: 1. Talentontwikkeling waarbij je foto’s van kinderen en leerkrachten zag en daar stond dan bij wat hun talent was. 2. Heemtuin. Bij de heemtuin kon je kijken waar onze school rond deze tijd veel mee bezig is en je kreeg een speciale rondleiding waarbij je ook kon kijken hoe het eruit zou komen te zien. 3. Verkeersplein. De kleuters van groep2 groep3 en groep 3/4 hadden een idee om een verkeersplein te maken op ons schoolplein. Samen maakten ze ontwerpen en groep 7a werkten het uit. 4. 2e wereldoorlog. Twee kinderen uit groep 8 en 2 uit groep 7a hadden het onderwerp 2ewereldoorlog waarbij ze een DVD lieten zien en daarop vertelde een man die het allemaal zelf had meegemaakt hoe het toen was.

22

5.

Kinderleerteam. Onze school heeft met een paar kinderen een kinderleerteam opgericht waarbij kinderen met ideeën komen en het kinderleerteam kijkt dan of het een goed idee is en zorgt dan op handige manieren voor geld en de spullen die er nodig zijn. Dat doen we niet alleen, wij helpen ook mensen met leuke ideeën buiten onze school.

Maar nu over de studiedag zelf. Tijdens de studiedag hadden de mensen het erg naar hun zin. Er kwam zelfs een journalist op het verhaal af. Hoe wij wisten dat de mensen het zo leuk hadden? Wij hadden samen een erg slim idee. We hebben posters op gehangen bij de ingang, en aan het eind van de studiedag mochten mensen op schrijven wat ze van deze dag en onze school vonden. En de reacties waren erg goed, dus we waren erg tevreden. Van leerling Kyara Groep7b Van de oranje Nassau school

Ben jij een Parel? Tijdens de Educatieve Tour heb je allerlei verschillende ondernemende leeractiviteiten gezien. Zo waren er kinderen die in een orkestje speelden, een eigen bedrijfje gestart zijn, hun eigen projecten ontworpen hadden en nog veel meer. Het was tijdens die twee dagen duidelijk zichtbaar dat kinderen van Amosscholen al behoorlijk ondernemend bezig zijn. Heel leuk! Maar wie zorgt er nu eigenlijk voor dat al deze kinderen met al hun activiteiten goed begeleid worden? Wie zorgt voor de voorwaarden? En wie zorgt er voor dat alle activiteiten onderwijsinhoudelijk verantwoord zijn? Juist, de juf of de meester! Het zal per persoon verschillend zijn hoe hij of zij met ondernemend leren omgaan. Hoeveel vrijheid durf jij te geven? Hoeveel durf jij ‘los te laten’? Het is in ieder geval zo dat er bepaalde kwaliteiten en inzet nodig zijn om een groep kinderen ondernemend bezig te laten zijn. Het leek ons leuk om iets in het leven te roepen om de school, kinderen, juf of meester die hier in uitblinken in het zonnetje te zetten. Dat is de Parel geworden! De Parel zal een geldprijs worden van maar liefst �500,- die gebruikt mag worden als investering voor de activiteit of als schenking aan een goed doel. Zover is duidelijk. De vraag is nog een beetje hoe mensen mee kunnen dingen naar de Parel. Geef je jezelf op of moet iemand anders je nomineren? Wie bepaalt wie er gewonnen heeft? Dat is ter persen gaan van deze Vamos nog niet duidelijk. Zodra alles wel duidelijk is zal je er via je directeur of via een andere weg hier absoluut meer over horen. Wat we wel weten is dat de uitreiking van de Parel een leuk feestje moet worden waarbij je ook de mogelijkheid krijgt om andere collega’s eens in een andere setting te spreken. Tijdens de Educatieve Tour is al gebleken dat daar altijd wel behoefte naar is. Dus, denk jij dat je zelf goed op weg bent met ondernemend leren of vind je dit van een collega, houd dan de Parel in gedachten en doe mee!

De Parelgroep

Redactie: Vormgeving / omslagfoto: Strip: Drukwerk: Speciale dank:

Ruud Sahertian, Richard van Kalderen, Ellis Swagerman Dennis van der Pol Giovanni de Reus Bakker Communicatie, Badhoevedorp Leen Zoutendijk en Dennis van der Pol voor het meedenken over de opzet van Vamos! Thea Michel voor het bedenken voor de naam van de strip. Alle schrijvers en forografen (jong en oud) die meegewerkt hebben aan dit blad. vragen/opmerkingen/ideeën: [email protected]

Baden Powellweg 305 J 1069 LH Amsterdam www.amosonderwijs.nl

23

het valt niet altijd mee op kantoor

Bestuur; dagelijkse gang van zaken. voor 10 en 11 april Soms zouden we best iets anders willen...

Werken op de scholen zelf? Ja, dat lijkt ons leuk!

Bestuur; uitgezonden naar scholen op 10 en 11 april

pffff, daar word je moe van! morgen gelukkig weer gewoon naar kantoor! nou

AMOS-0001©

zeg dat wel...

24