Verslag van een studiereis naar Schotland

Verslag van een studiereis naar Schotland

Lumpsumreis schotland Het projectbureau lumpsum po heeft in samenwerking met Euroschool en met subsidie van het Europees Platform van 27 maart tot en met 31 maart 2006 een studiereis georganiseerd naar Schotland. Doel van de reis was te onderzoeken wat de ervaringen met lumpsumfinanciering aldaar zijn en welke van die ervaringen ook door ons hier gebruikt kunnen worden. De steden Edinburgh en Glasgow werden bezocht. In het reisgezelschap waren naast 10 verschillende pilotbesturen of diverse vertegenwoordigers van de organisaties voor

bestuur en management vertegenwoordigd.

Het Programma

Deelnemers aan de reis: Wim Bos (Besturenraad), Carine Hulscher-Slot (AVS), Wim Lengkeek (Concent/IJsselronde), Jan Looise (VBS), Maud Haanraadts (OCW), Cor Slok (De Basis), Rob Vastbinder, Jos Theeven (Innovo), Wim Schut, Herman Willighagen (PCBO Delft), Martin van den Brink (CPOVeenendaal), Alan Bains (OO Diemen), Janny Meijer, Gerrit Kant (Het Kompas), Oetze Wiersma (PCBO Achtkarspelen), Marijke Wiederholt (Nieuwe Regentesse), Piet van der Veen (Auris) Loek van der Kroon, Karen Titulaer (Projectbureau Lumpsum po) en Piet Molenaar (reisleider)

inhoudsopgave Schots onderwijs

27 maart: Vertrek naar Schotland, Inleiding door Onderwijsinspectie Gezamenlijk diner 28 maart Bezoek aan de Abbeyhill Primary School Bezoek aan Edingburgh Castle 29 maart Bezoek aan Victoria Primary School en Davidson’s Mains Primary School

30 maart Bezoek aan Glasgow Ontvangst en inleiding van het hoofd Onderwijs van de stad Glasgow Bezoek aan St Patrick’s Primary School en Garnetbank Primary School Gezamenlijk diner 31 maart Bezoek aan de General teaching Council for Scotland Vertrek naar Nederland

Onderwijsinspectie Hungry for success Abbeyhill Primary School Kasteel van Edinburgh Bussiness manager helpt De Stad Edinburgh City of Glasgow

2 2 5 7 8 9 9 10 11 12

I have nog control... Garnetbank Primary General Teaching Counsil Samenvatting

13 15

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Relevante Engelse onderwijswoorden Headteacher schooldirecteur Headteacher Deputy Adjunct directeur Bussiness Manager manager met een stevige financieel / administratieve achtergrond. De business

Verslag studiereis lumpsum naar Schotland 27 t/m 31 maart 2006

manager stelt onder verantwoordelijkheid van de directeur de begroting en de budgetten van de school op en draagt zorg voor de monitoring en de rapportage. Tevens levert de business manager

flinke bijdragen voor de financiële administratieproces. Local authority Lokale autoriteiten (gemeente) Nursery Onderwijs/opvang voor 3 tot 5 jarigen Probationer

1

Beginnend leerkracht Principal teacher Ervaren leerkracht Genetor Concierge Chartered teacher Dit is de ervaren leerkracht met al een redelijke staat van

dienst, die niet zozeer in zijn loopbaan opteert voor het directeurschap of een managementfunctie van of binnen een school, maar heel duidelijk in de klas wil blijven werken en zijn ervaring en

kennis wil doorgeven aan zijn collega’s. Smart Board Interactief schoolbord, geschikt voor bijvoorbeeld internetles en erg populair in Schotland.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schots onderwijs in het kort

Het Schotse (en Engelse Onderwijs) zijn volgens Nederlandse normen op een vorm van lumpsumfinanciering gebaseerd, de reden dus van onze studiereis. Snel na aankomst bleken de overeenkomsten veel kleiner dan wij hadden gedacht. In het kort: Schotland kent in het reguliere basisonderwijs geen onderscheid tussen verschillende denominaties. Men kent alleen public schools en private schools. Een rooms katholieke primary school is in die zin in Schotland dus geen bijzonder onderwijs. De enige uitzondering vormen de zogenaamde private schools. Tijdens onze studiereis hebben we die niet bezocht. De geldstromen naar private schools zijn voor ons niet inzichtelijk. Bovendien kent Schotland uitsluitend eenpitterscholen. Aan de hand van het aantal leerlingen op een school is een aantal fte’s in verschillende functies beschikbaar. De hele bekostiging van personeel is een verantwoordelijkheid van de local authority. De personeelskosten bedragen circa ± 85% van de totale kosten. Het geld voor vervanging bij ziekte van een leerkracht wordt rechtstreeks aan de school uitgekeerd. Door niet te vervangen bij ziekte kan

zo extra vrij besteedbaar budget worden opgebouwd. Het budget leermiddelen wordt op basis van het aantal leerlingen uitgekeerd. Maximaal 2,5% van dat budget mag meegenomen worden naar een volgend boekjaar. Het boekjaar loop van 1 april tot en met 31 maart. Meerjarenbegrotingen worden niet of slechts heel summier gemaakt (ook niet van overheidswege). Schotland kent weinig scholen voor speciaal onderwijs. De reguliere primary schools geven ook les aan deze leerlingen en krijgen in de vorm van extra budget (rugzakje), special need teachers en onderwijsassistenten extra steun hiervoor. Ook scholen in achterstandswijken ontvangen extra budget en extra begeleiding. Gemiddeld genomen wordt iedere school elke 7 jaar door de inspectie bezocht. Dat is het belangrijkste controlerende orgaan. Dat is een omvangrijk (maar ook gepland) bezoek waarin alle details van de school, op organisatorisch en onderwijskundig gebied onder de loep genomen wordt. Het Schotse onderwijs is heel prestatiegericht. Veel scholen hebben naar basisonderwijs ook een eigen nursery. Deze peuteropvang zorgt, naast opvang van de kinderen, ook in

veel gevallen voor een gecontroleerde en min of meer gegarandeerde instroom van kinderen in de primary school. Om les te geven is het verplicht om lid te zijn van de GTC (General Teaching Council). Deze organisatie bewaakt de leerkrachten, bemiddelt en sanctioneert (royeert bijvoorbeeld als een leraar een strafblad krijgt). Deze organisatie houdt zich overigens nadrukkelijk niet met de inhoud bezig. Veel scholen zijn gevestigd in oude (Victoriaanse) panden. Deze panden zijn eigendom van de overheid, onderhoud aan het ‘zichtwerk’ is een verantwoordelijkheid van de school zelf, alle andere vormen zijn een verantwoordelijkheid van de overheid. Het onderscheid tussen een verstopt toilet (school) en een lekkend dak (overheid). Alle gangen en vertrekken hangen overvol met werk van leerlingen. Het lijkt wel alsof de school op deze wijze verantwoording wil afleggen over het werk dat zij met de kinderen verrichten. Ondanks de drukke aankleding bespeuren wij veel rust. De leerlingen gedragen zich uiterst correct.

Dr. Young is voormalig onderwijsinspecteur en werkt thans als zelfstandig consultant. Aan het begin van zijn presentatie waarschuwt hij dat de door hem geuite meningen op persoonlijke titel zijn.

Achtergronden en getallen Schotland heeft 5,1 miljoen inwoners, waarvan de meeste in of in de directe omgeving van Edinburgh en Glasgow wonen. Het aantal inwoners vormt 9% van de totale bevolking van het U.K. In oppervlak beslaat Schotland 1/3 van het U.K. Er

Onderwijsinspectie Door: Carine Hulscher-Slot (AVS) en Piet van der Veen (Auris)

Introductie in het Schotse onderwijssysteem, door Dr. Bob Young


2

gaat in totaal 10% van het Britse BNP naar Schotland. Het onderwijs heeft met verschillende (lagen van) overheden te maken: 1. het Europees Parlement 2. Het parlement van het United Kingdom (Westminster) 3. Het Schotse parlement 4. De gemeenteraad (Local Council). Het Schotse Parlement behandelt naast onderwerpen op het gebied van onderwijs en opvoeding zaken als gezondheidszorg, volkhuisvesting, sociale voorzieningen, verkeer, justitie, sport, landbouw en natuurbeheer, cultuur en het zorgen voor voldoende middelen om de werkgelegenheid te vergroten. Het parlement voor het gehele U.K. houdt zich voornamelijk bezig met defensie, sociale zekerheid, buitenlandse zaken, immigratie en werkgelegenheid. In Schotland zijn 2300 basisscholen, 200 scholen voor speciaal onderwijs en 110 ‘independent schools’. In 1696 werd de eerste onderwijswet van kracht. Deze hield in dat er in elke parochie (parish) een school moest zijn. Tot 1918 waren in totaal 1000 schoolboards verantwoordelijk voor het onderwijs op (nietdenominatieve) staatsscholen en rooms-katholieke scholen. Vanaf 1918 zijn er 36 educational authorities. Vanaf 1 april 1996 – er zijn dan door bundeling nog 32 educational authorities - zijn de locale autoriteiten (local authorities) verantwoordelijk voor de onderwijsvoorzieningen. De financiën hiervoor komen van een jaarlijkse bijdrage van het Schotse parlement (60%), belasting op bezit (20%) en een soort BTW (20%). Kwaliteitsbeleid In 2000 worden standaards voor het Schotse onderwijs vastgesteld, waarin de overheden belast met onderwijs de taak krijgen om:


- verbetering van de kwaliteit van het onderwijs te verzekeren; - kwaliteitseisen en de evaluatie daarvan vast te stellen; - de kwaliteit van het onderwijs op de scholen te toetsen en waar nodig maatregelen ter verbetering te treffen. In de standaards is ook vastgelegd dat de onderwijsinspecteurs – werkzaam in opdracht van de Schotse overheid – de taak heeft te onderzoeken hoe de educational authorities hun taken om te zorgen voor goed en voldoende onderwijs uitoefenen. In 2000 zijn voor het kwaliteitsbeleid in het onderwijs 5 hoofdgebieden en 11 kwaliteitsindicatoren vastgesteld. Voorbeelden van de hoofdgebieden zijn strategisch beleid en financieel management. Uitgangspunten voor het Schotse onderwijssysteem De belangrijkste uitgangspunten waarop het onderwijssysteem in Schotland is gebaseerd zijn: - vrij toegankelijk onderwijs voor kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 16 jaar; - een breed samengesteld curriculum; - onderwijs afgestemd op de leeftijd en de mogelijkheden van het kind; - de mogelijkheid om op vrijwillige basis vervolgonderwijs te volgen e na het 16 jaar; - waar nodig financiële ondersteuning; - ondersteuning op overige terreinen; - starten eindkwalificaties; - ouderbetrokkenheid; - betrokkenheid van de maatschappelijke omgeving en het bedrijfsleven; - goed management en een regeling voor Quality Assurance (QA) Voor scholen voor primair onderwijs geldt één instroomdatum, jaarlijks in augustus. Leerlingen tussen de 4,5 en 5,5 jaar worden dan

toegelaten tot de school. Schoolverlaten, in klas 7 kan met Kerst en in juni. Er zijn 6 niveaus bepaald, waarbij voor elk niveau vast ligt bij welk leerjaar dit niveau hoort en of alle, bijna alle of sommige leerlingen het niveau in een bepaald leerjaar moeten behalen. In theorie is er sprake van vrije schoolkeuze, maar op het platteland is, gelet op het aantal scholen en de reisafstand weinig te kiezen. Bovendien geldt voor een plaats als Edinburgh – en dat geldt ook voor andere (grote) plaatsen in Schotland – dat een aantal scholen beter staat aangeschreven dan de gemiddelde scholen. Bij de beter aangeschreven scholen geldt dan al snel “vol is vol”. Er bestaat ook een zogenaamde voorschool, voor kinderen van 3 tot 5 jaar. Bezoek hiervan is niet verplicht. Het vrijwillig vervolgen van de e schoolloopbaan na het 16 jaar wordt gestimuleerd door middel van ‘incentives’. Overigens, de school bepaalt of hiervan sprake is. De schoolleider Aan het hoofd van elke school voor primair onderwijs staat een schoolleider die verantwoordelijk is voor de administratie en het management van de school. Net als in Nederland omvat de functie van schoolleider een waslijst aan taken, zoals: - management en strategisch beleid van de school; - toezicht en stimuleren van goed gedrag van de leerlingen; - beheer en ontwikkeling van het curriculum van de school; - adviseur van de ‘School Board’ - deelnemen aan selectie en benoeming van het personeel van de school; - het stimuleren van de persoonlijke ontwikkeling / scholing van het personeel;

3

-

-

samenwerken met de ouders en de bij de school betrokken externen; zorg voor de veiligheid en welzijn van personeel en leerlingen.

School Boards Alle door het Rijk bekostigde scholen voor primair en voor voortgezet onderwijs kunnen een Schoolraad (Schoolboard) oprichten. In 2005 kenden 80% van de scholen voor primair onderwijs en 56% van de scholen voor speciaal onderwijs een dergelijke raad. De raad bestaat uit gekozen ouders, personeelsleden en vertegenwoordigers vanuit de gemeente. De meerderheid van de raad moet bestaan uit ouders. De raad wordt geïnformeerd over de ontwikkelingen op en rond de school, o.a. op het terrein van het schoolbeleid en de financiën, kan vragen om informatie over andere scholen in de omgeving, o.a. ter vergelijking met de eigen school, en heeft tot taak het verhogen van het onderwijsniveau te stimuleren. De bekostiging van de scholen Het meeste geld dat de scholen ontvangen komt van de locale overheid. Extra budget kan worden verkregen door deel te nemen aan speciale projecten. Het gaat dan altijd om geoormerkt geld. Ook fund-raising door ouders en de school zijn gangbare inkomensbronnen. Het budget wordt besteed aan: Personeelskosten; - Onderhoud van het gebouw, maar dan alleen de kosten die bij wijze van spreken ook voor rekening van een huurder zouden komen. De overige kosten zijn voor rekening van de locale overheid; - Kosten van de administratie, zoals telefoonkosten, porti e.d. - Voorzieningen zoals inventaris, reiskosten,


energiekosten, schoonmaak e.d. De locale overheid is verantwoordelijk voor de kosten voor: - schoolmaaltijden; - tegemoetkomingen voor de kosten van kleding en schoeisel van leerlingen; - leerlingenvervoer; - voortijdig uittreden van personeel; - psychologische en andersoortige begeleiding van leerlingen; - verkeersbrigadiers - kosten voor de huisvesting; - externe adviseurs; - verzekeringen (materieel en personeel); - onderhoud van het gebouw - etc. Kwaliteitsbeleid Er is in Schotland hard gewerkt aan het realiseren van het fenomeen dat kwaliteitsbeleid een onlosmakelijk onderdeel is van de dagelijkse schoolpraktijk. Dit richt zich ook op de zorg voor de individuele leerling. Elke school is verplicht een verbeterplan (improvement plan) en/of wel een ontwikkelingsplan (development plan) op te stellen. Daarnaast moeten er kwaliteitsstandaarden en – verslagen worden vervaardigd. Binnen alle onderwijssectoren is sprake van zelfevaluatie en externe monitoring. Bij de zelfevaluatie staan drie vragen centraal: - hoe doen we het? - Hoe weten we dat? - Wat gaan we er aan doen? Er is een speciaal hulpmiddel ontwikkeld, met de titel “How good is our school?” Hierin zijn 7 hoofdgebieden en in totaal 32 kwaliteitsindicatoren opgenomen. De frequentie waarmee de inspectie scholen bezoekt is vastgesteld op een maal per zeven jaar voor scholen voor primair onderwijs en een maal per zes jaar voor scholen voor voortgezet onderwijs.

Ook de educational authority wordt door de inspectie bezocht, een maal per vijf jaar. Het inspectieteam bestaat uit de districtsinspecteur, iemand die zorgt voor het verslag van het bezoek, teamleden, een assessor en een lay member, iemand die vanuit het publieke domein, de buitenwereld, aan het inspectieteam is toegevoegd. Voor wat betreft de assessor geldt dat deze wordt uitgenodigd door de inspecteur en het verzoek krijgt een visitatie te doen op een school. Het gaat dan om professional uit het onderwijs, die moet voldoen aan bepaalde criteria en een aparte training krijgt. Een lay member, iemand die geen banden heeft met onderwijs, is betrokken bij elk inspectiebezoek. Hij of zij heeft vooral tot taak er voor te zorgen dat er niet teveel jargon wordt gebruikt. Schotland is samen met Ierland en Engeland binnen Europa uniek waar het gaat om de registratie van onderwijspersoneel. Ieder die in Schotland wil lesgeven moet geregistreerd zijn bij de General Teaching Council Scotland. Zie het verslag van het bezoek aan de GTCS op vrijdag 31 maart 2006 op pagina Groepsgrootte Voor het aantal leerlingen per groep gelden strikte normen: De eerste drie klassen in het primair onderwijs mogen niet groter zijn dan 30 leerlingen. Voor de eerste klas wordt dat in 2007 teruggebracht naar 25. De klassen 4 tot en met 7 tellen maximaal 33 leerlingen. Salarissen Aan het eind van zijn, interessante, leerzame maar ook lange, betoog vergastte Bob Young ons op de gegevens over de salariëring in het Schotse onderwijs: Het salaris van directeuren en adjunct-directeuren bedraagt, afhankelijk van de schoolgrootte € 53.680 tot € 104.787 per jaar.

4

Voor leraren geldt een salaris, 1 afhankelijk van de functie tussen € 27.216 en € 53.218.

1

Het gaat om de functies chartered teacher, principal teacher en teacher

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hungry for succes Ambitie en praktijk – Davidson’s Mains Primary School Door: Jan Looise (VBS) en Cor Slok (de Basis)

Onderwijsbeleid op nationaal en locaal niveau 1.1. Bestuurlijke schaal en schoolgrootte Primair onderwijs in Schotland wordt door de gemeentelijke overheid ( 32 single en 10 local authority councils) aangeboden aan kinderen van 5 – 12 jaar in 7 opeenvolgende jaarklassen (P1- P7). De basisscholen variëren in omvang van 20 leerlingen op het platteland tot meer dan 600 leerlingen in de grote steden ( bijv. Davidson primary school in Edinburgh). Ongeveer eenderde van de basisscholen hebben minder dan 100 leerlingen en 10 % heeft meer dan 400 leerlingen. 1.2. Landelijke doelstellingen De ministers voor onderwijs hebben vijf prioriteiten vastgesteld in de periode 20022007. Binnen dit raamwerk moeten scholen ook ontwikkelingsplannen ( development of improvementplans maken). Het gaat om de speerpunten achievement & attainment : betere kansen en betere resultaten voor alle leerlingen vooral in de domeinen taal en rekenen framework for learning : de infrastructuur verbeteren door grotere deskundigheid en vaardigheid van leerkrachten , grotere zelfdiscipline van leerlingen en uitdagende leeromgeving inclusion & Equality : bevorderen van gelijkwaardigheid en hulp voor leerlingen die dat nodig hebben; aandacht voor tweede taal onderwijs ( ‘gaelic’ en andere) values & citizenship : leren en voorleven van respect


voor jezelf en anderen in je omgeving; leren van democratische waarden en burgerschap learning for life : toerusten me vaardigheden om een levenlang te leren

2. De Praktijk op Davidson's Mains primary school. Welke hoofdlijnen van beleid, welke ambities van het Schotse onderwijs zien wij terug op een gewone basisschool ? Met deze vragen in het achterhoofd bezochten we op 29 maart Davidson's Mains Primary School. 2.1. School, leerlingen en personeel. Davidson's Mains Primary School (kortweg DMP) is een basisschool met 650 leerlingen in een van de betere wijken van Edinburgh. Het is de op 3 na grootste school van Edinburgh en telt naast een peuterafdeling (Nursery) met 40 ochtend en middagplaatsen, 20 klassen voor kinderen van 5 tot 12 jaar over 7 leerjaren verspreid. Personeel Naast de 3 leden van de schoolleiding telt de organisatie de volgende categorieën onderwijsgevend en ondersteunend personeel. 2 Principal Teachers ( top leerkrachten) 19 Class teachers met 13 learning assistents 1 Nursery teacher met 3 assistenten 3 vakleerkrachten voor l.o. , kunstonderwijs, muzikale vorming 2 leerkrachten voor 'learning support ' ( wat in NL remedial teaching heet) 1 business manager ( staflid financiën en beheer)

1 schooladministrateur met 2 assistenten

Opvallende functies zijn die van de Principal Teacher en Business manager. Zowel op het gebied van onderwijs als bedrijfsvoering zet men ( zoals overal in Schotland) extra formatie in met hooggekwalificeerde mensen. Huisvesting De school is in 1967 gebouwd op de plek van een oude dorpsschool en heeft ruime grasvelden en een geasfalteerd plein. De bouw is niet overdadig en klassiek , dat houdt in dat er standaard klaslokalen zijn met smalle gangen en weinig werkruimten voor de docenten. Bij binnenkomst trof ons direct twee zaken in de hal : een levensgroot flat-screen boven een aquarium en de rustgevende klanken van een strijkkwartet uit twee loudspeakers. "We doen er veel aan om een bepaalde ambiance te creëren voor leerlingen, medewerkers en gasten," zegt Christopher Coyle. Hij is een van de twee deputy head teachers die samen met de head master mr. J. Scotte Meal de schoolleiding vormt. Het hoofd is de ware eindverantwoordelijke in het Schotse onderwijs en je moet ook voldoen aan de Standard of Qualified Headship wil je deze (goedbetaalde) baan krijgen. Mr. Coyle hoopt binnenkort zijn studie af te ronden en zelf een Headship te bemachtigen.

5

bevorderen van geluk en

Schoolkeuze Dat zal niet meevallen want het aantal scholen krimpt in Schotland,enerzijds door clustering van bestaande scholen ( schoolgebouwen sluiten) , anderzijds doordat het leerlingtal gestaag daalt. Ouders hebben in principe vrije schoolkeuze, maar kinderen gaan veelal gewoon in de wijk naar de dichtstbijzijnde school. DMP is – net als 90 % van de scholen – niet denominatief. DMP is een populaire school onder de ouders uit de omgeving, maar heeft toch een krimpdoelstelling opgelegd gekregen door de Local Authority van 650 naar 450 leerlingen. Onder protest van de ouders is de krimp enkele jaren uitgesteld. Missie, visie en doelstellingen. 'Niets is belangrijker dan het geluk en het individuele welbevinden van de kinderen die aan ons zijn toevertrouwd ' stelt mr Coyle.Hij verwijst ons naar de compacte en overzichtelijke website waar we onder meer de volgende onderwijskundige waarden lezen. positieve houding naar leren een veilige en gelukkige atmosfeer respect voor de behoeften en mogelijkheden van het individu partnership met ouders tolerantie naar anderen in de school, de buurt en in de wijde wereld Zo staat op alle deuren in 7 talen wat er achter gebeurt of wie er kantoor houdt. Ook feestdagen van andere wereldreligies worden gevierd. ICT vormt een belangrijk aspect van het leerplan en de uitstraling van de school. DMP mikt als school hoog zoals blijkt uit de doelstellingen:


zelf-waardering van de leerling aanbieden van breed, uitgebalanceerd en stimulerend leerplan met goede resultaten en een 'diploma' voor allen de school helpt kinderen samen te werken en tolerant te zijn naar andere gebruiken en geloven. De ambities komen het best tot uitdrukking in de doelstelling : ' We aim to offer each child the highest quality of education'. Begroting en verantwoording Lumpsum zoals wij het in Nederland gaan krijgen, bestaat niet in Schotland. In feite lijkt het systeem op ons huidige bekostigingsstelsel PO. De materiële middelen zijn vallen onder de verantwoording van het schoolhoofd , de kosten van het personeel drukken op de begroting van de local authority. Dat fungeert als bevoegd gezag en werkgever. Het aantal personeelsleden hangt samen met het leerling aantal. Het boekjaar loopt van 1 april tot 31 maart en de materiële bekostiging volgt het kasstelsel. Niet besteed begrotingsgeld gaat terug naar de LA. Alleen als er een min is mag /moet men sparen of inlopen. De directie van DMP had de afgelopen maanden fors aanschaffingen verricht om het geld op te maken. Van een jaarrekening is in dit systeem geen sprake. De verantwoording gaat niet veel verder dan de financiële administratie. De business manager vormt de schakel tussen LA en schooldirectie. Hij of zij heeft meerdere rollen : adviseur, controller, vooruitgeschoven post van de LA, hulp en sparring partner van de directeur in financiële en beheerszaken. Wat de invloed van ouders aangaat, is er een bloeiende ouderraad (schoolboard). Deze heeft naast de ons bekende functie van platform van wensen en vrijwilligersactiviteiten ook een taak als 'fundraiser'. Dat lukt op deze school vrij aardig, want het ict lokaal en de bibliotheek

zijn voor een deel met particuliere bijdragen gefinancierd. Hungry for success. Dit project mikt op betere eetgewoonten van de kinderen en het bestrijden van obesitas (zwaarlijvigheid). Zeker onder de lagere sociale klassen wordt heel ongezond gegeten . Met het gratis uitdelen van fruit in de pauze probeert men deze gewoonte te doorbreken. Het was helaas erg rustig bij het stalletje met glimmende appels.

In de aula waar het middag eten wordt opgediend lagen de fruitcakes al te wachten.… Hungry for success heeft volgens ons voorlopig meer met de onderwijskundige ICT ambities van mr. Coyle en Scott Meal (?!) te maken dan met gezond eten. En dat was met name die laatste aan te zien.

Onderwijsprojecten Op DMP en sowieso in Schotland zijn de mensen in het onderwijs ( en daarbuiten) niet vies van een beetje idealisme of moralisme. Want we komen wel drie verantwoorde projecten tegen : de Eco-school, de Euro-active school en het 'hungry for success – project'. We bespreken het eerste en de laatste project. DMP is een Eco School. Dat houdt in dat leerlingen een programma uitvoeren om het idee van duurzaamheid in de school en omgeving vorm te geven bijv. door het maken en bijhouden van een 'wildlife garden'. Dat is wel een heel exotische naam voor een deel van de schooltuin die bewust niet onderhouden is. Volgens mr. Coyle is er wel sprake van een indrukwekkende paddentrek van en

6

naar de ondiepe vijver. Het volgende stukje geeft een indruk van de (typisch Angelsaksische?) manier om zo'n project te starten : het begint met registratie, vervolgens moet je aan allerlei maatstaven voldoen en je eindigt met een groene vlag en een international membership ( binnen de Commonwealth)! Eco-Schools begins with registration. Once registered your school will be part of an

international group of schools working towards education for sustainable development (ESD) and a better quality of life for local and (through joint action) global communities. It is also an award scheme that will raise the profile of your school in the wider community. There are three award levels: • Bronze award - self-assessed via website leading to a certificate

• Silver award - self-assessed via website leading to a certificate • Green Flag - externally assessed leading to a certificate and flag Eco-Schools is run internationally by the Foundation for Environmental Education (FEE)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Abbeyhill Primary School Door: Jannie Meijer en Gerrit Kant, smdb Het Kompas Alblasserdam

Een ander instrument is een soort schrift waarin de kinderen kunnen aangeven welke hulp zij nodig hebben en welke zaken binnen de school goed of minder goed gaan. Doelen die gesteld worden, worden aangegeven met pijlen die op een schietschijf afgeschoten zijn. Nauwkeurig wordt bijgehouden in hoeverre die doelen ook gerealiseerd zijn. Personeel: De school van circa 200 leerlingen heeft een behoorlijke staf. 1 1

Een groep van 20 personen rondleiden door de school valt niet mee. Mrs. Brennan (headteacher) krijgt daarbij assistentie van een aantal leerlingen uit de bovenbouw. Deze kinderen dragen in tegenstelling tot de andere kinderen een rood shirt. Dit als beloning voor hun goede prestaties. Mrs. Brennan zelf vertelt heel trots over háár school. Op dit moment is haar Deputy Headteacher ziek. Door haar niet te vervangen, houdt zij middelen over en kan ze meer aan materiele zaken besteden. Dit budget wordt vooral gebruikt om alle klassen van smartboards te voorzien. Onderwijs: De kleuterafdeling is een afzonderlijke afdeling, hoort niet echt bij de Primary School. In


de nursery (kleuterafdeling) valt direct de open structuur op. Kinderen hebben de beschikking over drie ruimtes waarbinnen zij zich vrij kunnen bewegen. De kinderen komen in twee groepen, de ene ’s morgens en de andere ’s middags. Gedrag van kinderen wordt heel nadrukkelijk gestuurd. De behavior charts zijn prominent aanwezig. Hierop bevinden zich de schoolregels, de rewards en de sancties. Het gedrag van individuele leerlingen wordt aangegeven middels een kaartensysteem. In één groep zien we de prestaties van leerlingen terug in de opbouw van Sunday Icecreams. Zodra een ijsje opgebouwd is, krijgen de kinderen ook echt een ijsje. Beloningen spelen een belangrijke rol. Er is veel positieve feedback.

Headteacher Business Manager 2,5 dag 1 Depute Headteacher 2,5 dagen ambulant 2 Principal Teachers 1 dag ambulant klasseleraren 10 Onderwijsassistentes 150 uur per week 1 Concierge

Benoemingen zijn gedeeltelijk vast, gedeeltelijk tijdelijk en gedeeltelijk op uitbreidingsbasis. Het is vrij eenvoudig om het aantal krachten te verminderen. Dit is aan minder regels gebonden dan bij ons. De financiering van de onderwijsassistentes is afhankelijk van de bekostiging via de local authority van kinderen met special needs. Indien een kind verhuist gaat het budget mee, een soort rugzakje dus.

7

Financiën: Lumpsum is de reden van onze reis. Duidelijk is al snel dat het Schotse systeem niet het systeem is dat wij voor ogen hebben. Er is gedeeltelijke vrijheid van besteding. De begroting wordt bepaald door de lokale overheid. De school is afhankelijk van de medewerking van deze overheid. In het geval van Abbeyhill werkt de tegenvallende constructie van het parlementsgebouw van Edinburgh het verkrijgen van middelen niet in de hand. De extra kosten die gemaakt moeten worden voor herstel van het dak van dit

parlementsgebouw worden gedeeltelijk afgewenteld op de school. Budgetten kunnen maar beperkt worden overgeheveld naar het volgende boekjaar. Er kan maximaal 2,5 % worden meegenomen naar het nieuwe financiële jaar. Het niet gebruikte deel wordt teruggevorderd. Gevolg is dat scholen voor 31 maart (einddatum financiële jaar) proberen hun laatste geld op te maken aan allerlei ad hoc zaken. Voor de besteding aan materiele zaken moet goedkeuring verleend worden

door het schoolbestuur (schoolboard). Op onze vraag wat zij als knelpunt ervaart in de financiering, antwoordt mrs. Brennan dat het budget groot lijkt, maar opgaat aan allerlei vaste lasten die niet of moeilijk beïnvloedbaar zijn. Als voorbeeld noemt zij de energielasten. Je kunt slecht de lichten en verwarming uitdoen als het budget op is. Fijn vindt zij het dat zij op veel gebieden niet eerst toestemming behoeft te vragen voor uitgaven die zij wil doen.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kasteel van Edinburgh Culturele Trip Door: Maud Haanraadts (OCW)

Edinburgh Castle Het huidige kasteel stamt in oorsprong uit de 7e eeuw, maar het is meer dan eens hersteld. In de 11e eeuw werd het de residentie van Malcolm III en koningin Margret. Zij liet de kleine Norman Chapel in de citadel bouwen die naar haar genoemd is en nog steeds dienst doet. Naast de kapel staat het 15e eeuwse kanon Mons Meg, dat bij koninklijke gelegenheden saluutschoten laat horen. Woensdagmiddag, 28 maart 2006, hebben we hier rondgekeken. Af en toe meegeluisterd bij een gids, die in de traditionele kiltklederdracht op humoristische wijze, met een diepe stem met zwaar schots accent, ons het nodige over de geschiedenis van het kasteel vertelde. Daarna rondgekeken in de verschillende zalen. De diverse ruimten zijn ingericht aan de hand van een ‘tableau vivant’ met kasteelbewoners in hun dagelijkse leven. Zo ook de scheepsgevangen en de militaire gevangen. Vanuit diverse hoeken kwamen gesprekken en geluiden van de ruwe bolsters je tegemoet. In de grote, hoge, donkere en vochtige ruimten, eigenlijk meer stallen, hingen hangmatten en Verslag studiereis lumpsum naar Schotland 27 t/m 31 maart 2006

lagen stromatrassen. Naar mijn idee geen pretje om daar lang te moeten bivakkeren. Binnen de context van veel ellende was er ook een aantal richtlijnen voor de ‘hygiëne’ en de ‘medische verzorging’. De gevangenen waren daarmee niet overgeleverd aan de willekeur van de bewakers. Een aantal deuren uit de 16e / 17e eeuw is bewaard gebleven met daarop de kreten en de tekeningen gekerfd van de gevangenen; grafiti avant la lettre. e

Tot begin 18 eeuw heeft Schotland een eigen ‘royal family’ gehad; eeuwen geleden was het kasteel de residentie van Mary Queen of Scotts, die 6 tragische jaren van haar leven doorbracht. De Schotse koninklijke familie is uiteindelijk vermoord en vanaf 1707 zijn de Windsor’s de koninklijke familie van de UK. De pronkstukken van het kasteel zijn de Schotse kroonjuwelen - de 'Honours of Scotland' en de Stone (scone) of Destiny. In een donkere kamer met af en toe beperkte lichtschijn om geen schade aan te richten aan het goud, edelstenen, de diamanten en het zilver liggen de koningstroon, de ketting, de scepter en het rijkszwaard te schitteren. Heel mooi. Volgens de verhalen zijn ze destijds, in de bloedige strijd, door twee

boerinnen haastig verstopt in balen stro. Gezien de omvang van kroon en zwaard, moeten dit wel hele grote zakken stro zijn geweest en eigenlijk veel te zwaar voor twee vrouwen. Maar goed, het historische verhaal spreekt tot de verbeelding. (n.b. Schotten en Engelsen hebben in het verleden erg veel en vaak met elkaar gevochten en aan beide kanten zijn duizenden doden gevallen). Naast de Schotse kroonjuwelen is ook de stone of (scone) destiny te bewonderen. Dit is de steen die 700 jaar gelden is gestolen door de Engelsen. Het is de steen waar de schotse koningen op gekroond werden. Na 700 jaar is hij weer terug in Schotland waaraan de Engelsen één voorwaarde aan hebben gesteld. Wanneer de nieuwe koning van Groot Brittanië wordt gekroond dan moet de steen terug om onder troon van de Westminster Abby geplaatst te worden. De steen wordt hierna weer terug gegeven aan Edinburgh. Maar dat gaat geen 700 jaar duren volgens de gids. De steen is niet meer dan een groot, grijs rotsblok. Het verhaal er om heen maakt het indrukwekkender dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Rond één uur kan je kijken (en luisteren) naar de “1 o ‘clock

8

gun”. Dit is een kanon wat wordt afgevuurd zodat de schepen hun klokken gelijk kunnen zetten. De Schotten doen dit om 13.00 uur en niet om 12 uur want dan kost het teveel munitie. Het kanon geeft een enorme klap. Naast het kasteel is het United Service Museum - met uniformen en uitrusting stukken van de Schotse regimenten te zien, de Great Hall - met een verzameling wapens en het

Schotse Nationale oorlogsmonument. Dit laatste is een statig, groot gebouw waar een serene rust heerst. Zoals gezegd is door de Schotten de afgelopen eeuwen e veel gevochten; zo ook in de 1 e en 2 wereldoorlog. In dit gebouw liggen zo ongeveer 40 perkament boeken, de zgn. ‘rolls of honour’, waarin alle gesneuvelden uit beide WO staan vermeld - 100.000 uit de e 1 en nog eens 50.000 e gesneuvelde militairen uit de 2 WO, per regiment gerangschikt.

Ook is een apart boek met de vermelding van alle vrouwelijke militaire slachtoffers. De Schotten hebben op een indrukwekkende wijze plaats weten te geven aan hen die - in het belang van het land - hun leven hebben gegeven. Wij stelden vast dat Nederland eigenlijk slecht omgaat met haar oorlogsverleden en onvoldoende recht doet aan haar gesneuvelde militaire slachtoffers (in verleden en heden).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bussiness manager helpt directeur Victoria Primary School - Edinburgh Door Rob Vastbinder en Jos Theeven, Innovo Heerlen

“Ik kan niet meer zonder Pierce”. “Hij is mijn grote steun op het gebied van financieel management”. “Dankzij zijn inbreng en inzet kan ik mijn werkzaamheden focussen op de kwaliteit van het onderwijs en mijn medewerkers”. Leslie Haigh, directeur van de Victoria Primary School te Edinburgh vertelt ons openhartig over de betekenis van een “nieuwe” functionaris in het Schotse primair onderwijs. Elke directeur uit het primair onderwijs in Edinburgh wordt sinds enkele jaren ondersteund door een manager met een stevige financieel / administratieve achtergrond. Op deze wijze zorgt de locale overheid van Edinburgh ervoor dat de bedrijfsvoering van elke school op een adequaat niveau plaatsvindt. De business manager stelt onder verantwoordelijkheid van de directeur de begroting en de budgetten van de school op en

draagt zorg voor de monitoring en de rapportage. Tevens levert de business manager flinke bijdragen voor de financiële administratieproces. De Victoria Primary School heeft de beschikking over 20 uur inzet van de business manager. kengetallen 120 leerlingen; directeur (1 fte); onderwijsgevend personeel (7,1 fte) ondersteunend personeel: onderwijsondersteunend (2 fte); financieel / administratief (0,5 fte); secretarieel / administratief (waaronder de business manager 1,3 fte); totale baten: £ 470.000 (€ 700.000) kosten per leerling: £ 4.032 (€ 6.000).

Het bezoek aan de basisschool levert een goed beeld op over de manier waarop de basisscholen het (lumpsum) bekostigingssysteem hanteren: - de locale autoriteit (gemeente Edinburgh) verdeelt de budgetten over de scholen;

verdeling vindt plaats op grond van aantal leerlingen, gemiddelde loonkosten van het personeel (uitgesplitst in functiecategoriën) en daadwerkelijke kosten (historisch) voor o.a. electriciteit, gas, water; - budgetten worden van boven naar beneden vastgesteld; ruimte voor eigen beleid van directeur is beperkt; - positieve jaarresultaten mogen scholen doorschuiven naar volgend jaar tot een maximum van 2,5 %; - financiële bedrijfsvoering is gekoppeld aan begrotingsjaar 1 april – 31 maart; - elke school beschikt over een financieel medewerker waardoor de directeur een sterke focus kan leggen op onderwijs, personeel en ouders.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De stad Edinburgh Culturele trip Door: Maud Haanraadts (OCW)

De stad Edinburgh Hoewel de eerste sporen van bewoning al dateren van ver voor Christus en Castle Hill al


sinds die tijd was versterkt (rond de 6de eeuw was de plek bekend als Din Eidyn), kreeg de stad Edinburgh pas haar

huidige vorm na de aanleg van de 11de-eeuwse burcht. Vanouds was het kasteel op de

9

rots een vluchtplaats voor de bewoners. Na de verovering door de Schotten in de 10de eeuw werd Edinburgh het centrum van het Schotse koninkrijk; in de 15de eeuw werd ze de officiële hoofdstad. Na de vereniging van Engeland en Schotland (1707) verloor de stad in politiek opzicht aan betekenis. Edinburgh telt 450.000 inwoners en is de hoofdstad van Schotland. Talrijke historische monumenten telt de stad die op heuvels is gebouwd en het bezit meer parken dan enig andere plaats in Groot Britannië. Het centrum is de "Princess Street", die de scheidslijn vormt tussen de oude en de nieuwe stad. Bekend is hier het monument

van Sir Walter Scott, de beroemde schotse geschiedschrijver. Van het hooggelegen kasteel loopt de "Royal Mile", de vroegere hoofdweg naar het paleis Holyrood House. Dit paleis ligt in het Holyrood Park en is de plaats waar de koningin van Great Brittain resideert als zij in Edinburgh vertoefd. Edinburgh is een stad van cultuur. Het einde van de 18e eeuw was ook de periode waarin schrijvers, dichters, en filosofen zich in de stad gingen vestigden en de stad faam verleenden. Ook op ander gebied heeft de stad bekende figuren voortgebracht; Lord Lister - baanbreker op het gebied van de anti-sepsis;

Alexander Graham Bell vond er de telefoon uit en niet te vergeten Sir Arthur Conan Doyle - geboren op Piccadilly II, werd de geestelijke vader van Sherlock Holmes en helper Dr. Watson. Vanaf het kasteel loopt de oude stad een mijl door naar het Holyrood paleis en is nauwelijks 300 meter breed. In de late middeleeuwen schijnt Edinburgh één van de dichtstbevolkte steden geweest te zijn en zonder meer de smerigste stad. De bijnaam van de stad is 'Auld Reekie', de Oude Stinkerd. Het stinkt niet meer zo erg, maar de oude stad wasemt nog steeds een middeleeuwse sfeer uit.

City of Glasgow Head of education Finance Door: Wim Bos (besturenraad)

Onderwijs is prioriteit nummer 1 voor het stadsbestuur van Glasgow. Het totale budget van de gemeente Glasgow bedraagt ₤ 2 miljard. Het overgrote deel hiervan is afkomstig van de nationale overheid. De gemeente kan de omvang van het budget vergroten door het heffen van “council tax”. En door het heffen van bijdragen. Van het totale budget wordt ongeveer 40 % besteed aan onderwijs.. Het budget van de education service beloopt ruim ₤ 500 miljoen. Het grootste deel van dit bedrag wordt besteed aan de personele kosten, n.l. 63 %, De verdeling van de budgetten over de verschillende onderwijssoorten is als volgt: Pre-school: ₤ 45 miljoen. Het betreft 127 nursery schools met in totaal 8400 kinderen. Gemiddeld 66 per school. De ouders dragen ₤12 per week bij.


Het budget van de primaryschools bedraagt ₤ 160 miljoen. Het betreft 179 scholen met in totaal 39 522 leerlingen. Er zijn dus gemiddeld 220 leerlingen per school. Mw. Abernethy vertelde dat er een inspanning wordt geleverd om veel nieuwe scholen te bouwen. Daarmee worden de omstandigheden verbeterd en wordt er tevens een verlaging van de exploitatiekosten bereikt. De secondary schools hebben een gezamenlijk totaal budget van ₤ 177 miljoen.. Dat zijn 29 scholen met in totaal 29 917 leerlingen. Dat zijn dus gemiddeld ruim 1000 leerlingen per school Voor de gespecialiseerde zorg scholen is een budget van ₤ 66 miljoen. Het zijn 32 scholen met 2 200 leerlingen, of wel bijna 70 per instelling. De budgettering van de scholen vindt jaarlijks plaats op basis van de gegevens van het voorgaande jaar. Het is een systeem van incrementele budgettering. Voor het opstellen van het budget van de school heeft de

afdeling financiën geen input van de individuele school. Er zijn onderhoudsplannen en collectieve budget wensen die gerelateerd zijn aan de beleidsdoelen van de lokale overheid en het onderwijsveld in zijn geheel. In theorie ziet het budget plaatje er als volgt uit: Basis budget volgens de situatie van het vorig jaar +/+ Middelen voor afgesproken prioriteiten +/+ Middelen voor overeengekomen bezuinigingen -/Loonstijgingen +/+ Inflatie +/+ Er zijn ook een aantal forse problemen met de vaststelling van het budget. Die problemen hebben te maken met een dalend aantal leerlingen, de grote omvang van de overeengekomen (opgelegde?) bezuinigingen, de tekort schietende middelen om de prijsstijgingen te compenseren en een bezuiniging op de backoffice staf bij de ondersteunende dienst van de gemeente.

10

Per saldo staan de budgetten dus flink onder druk. De scholen hebben geen invloed op de omvang van het budget en krijgen dus minder centen en minder ondersteuning van de lokale overheid. Om de teruggang in inkomsten het hoofd te bieden is heel veel creativiteit nodig van de schooldirectie. De directeur van één van de scholen voor voortgezet onderwijs die hierover vertelde presenteerde zich als een zeer ondernemende manager. Zijn methode van verruiming van zijn schoolbegroting betreft vooral een goede communicatie en het werven van sponsors voor projecten

die door de school worden ondernomen. Die activiteiten leveren de school wel extra geld op. Het laat echter onverlet dat de principiële zeggenschap over het budget van de school toch zeer beperkt blijft. Die beperking wordt nog versterkt doordat de planningstermijn steeds een jaar is. De laatste maand van het boekjaar is dus de maand waarin de nog niet bestede middelen worden “opgemaakt” Meenemen naar het volgend jaar is niet mogelijk. Dat betekent ook dat meerjaren planning op het niveau van de school niet aan de orde is. De kenmerken van lumpsum in termen van autonomie voor de besteding van het geld en de

verantwoordelijkheid om uit te komen met de beschikbare middelen is wel van toepassing op het niveau van de lokale overheid. Op het niveau van de scholen is het een ander verhaal. Dat zijn in wezen uitvoerders die weinig ruimte hebben voor een eigen bedrijfsvoering. De prikkels die in het Nederlandse lumpsum stelsel zijn ingebouwd ontbreken nagenoeg in het systeem zoals dat in Glasgow werd gepresenteerd.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

“I have no control over That, and I prefer it this way…” St Patrick’s Primary School Door Wim Schut en Herman Willighagen (PCPO Delft eo)

Deze Rooms Katholieke school is gelegen in een achterstandswijk in Glasgow en wordt bezocht door 116 leerlingen die bijna allemaal uit de omliggende wijk komen. Er zijn 6 groepen, waarvan één combinatiegroep, en er werken ongeveer 16 personeelsleden. Door de schoolgrootte is er geen “depute headteachter”. Wel zijn er op deze school 2 “principal teachers”. Mede door de inzet van 2 “probationer teachers” heeft de school die volgens de rekenregels hooguit 5 groepen zou mogen formeren, toch 6 groepen kunnen realiseren. Hiermee zorgt de “local authority” ervoor dat deze achterstandsschool meer formatie tot haar beschikking heeft. De “head teacher” Mrs. Elizabeth Robertson, heeft zeer enthousiast en openhartig verteld over de school, de leerlingen en de budgetten waarmee zij en haar staff werken. Hierbij viel op dat zij weinig tot geen invloed uit kan oefenen op de personeelskosten. Deze worden volledig vergoed door de local authority. Niet Verslag studiereis lumpsum naar Schotland 27 t/m 31 maart 2006

ingezette middelen/formatie blijven ook bij de local authority. Mrs Robertson geeft aan blij te zijn dat zij hier niet verantwoordelijk voor is: “I have no control over That, and I prefer it this way…” Mrs Robertson vertelde dat dit enerzijds te maken heeft met de Schotse cultuur, waar sprake is van geaccepteerde hiërarchie. Anderzijds ziet zij bij bijvoorbeeld haar Engelse collega’s die voor personeel met lumpsumbudgettering werken, dat de directeuren “under pressure” werken. Op deze school is duidelijk te zien dat de “head teacher” blij is met haar verantwoording voor de algemene organisatie van de school en de onderwijskundige organisatie, zonder zich te veel te hoeven bezighouden met de budgetten. Hoewel dit enerzijds beperkingen oplevert zoals het feit dat zij voor klein onderhoud de relatief dure “gemeentelijke klussendienst” in moet huren, of het feit dat het resterende budget voor vervanging (één van de weinige budgetten die aan de school toekomen wanneer ze niet volledig worden benut) dit jaar door gemeentelijke bezuinigingen niet is toegekend; levert het in haar ogen vooral voordelen op.

Dit komt waarschijnlijk ook door het feit dat de Local Authority de “St Patrick’s” naast extra formatieve middelen ook andere middelen toekent door de achterstandssituatie waarin veel leerlingen zich bevinden. Zo wordt er extra ingezet op oudereducatie en een uitgebreid programma gericht op gezonde voeding. Zo zijn er naast een gratis schoolontbijt ook fruit, melkproducten en “cereals” voor bij de lunch beschikbaar voor alle kinderen. Dit beleid is mede ingegeven door de lage levensverwachting van gemiddeld 47 jaar, die volwassen mannen hebben in deze wijk. Kenmerkend voor de school is dat er een rustige, open sfeer heerst, waarin veel aandacht wordt besteed aan respect en omgang met elkaar. Veel minder dan op de andere bezochte scholen werd daarbij het systeem gehanteerd waarbij leerlingen individueel “in het zonnetje” werden gezet voor allerlei verdiensten. De school heeft er bewust voor gekozen alle kinderen “in het zonnetje” te zetten en/of te prijzen voor hun prestaties of verdiensten. De school is al 2 jaar gecertificeerd “Investors In People”.

11

De vraag of die sfeer op deze school heerst ondanks, of dankzij de wijze van financieren is in de beperkte tijd die er voor dit bezoek was niet te beantwoorden. Wel is het mogelijk de indruk die we hebben opgedaan kort weer te geven. Namelijk door te citeren uit het handbook 2006-2007 van de school. Op de eerste bladzij schrijft Mrs. Robertson:

“St. Patrick’s has a long and positive history of serving its pupils and the community. We at St. Patrick’s aim tot ensure that all here are valued and that we will endeavour to pursue programmes which will embody sound educational principles”.

all the children in St. Patrick’s Primary”.

De lange historie wordt zeker voortgezet en als wij het mogen beoordelen luidt de conclusie: ”het beoogde doel wordt niet alleen nagestreefd, maar ruim behaald!”

“I am proud to be Head Teacher of a school where we aim to realistically provide the best learning environment and care for

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Garnetbank Primary School Door: Marijke Wiederholdt (Nieuwe Regentesse) en Oetze Wiersma (PCBO Achtkarspelen)

Bezoek aan de Garnetbank Primary School in Glasgow. We komen aan bij een groot schoolgebouw uit 1905 met in de gevel nog art nouveau elementen.. We worden hartelijk ontvangen door de Head Teacher, Ms Aileen Morison. Het gebouw waar de school is in gevestigd bestaat uit vier etages met drie centrale hallen die tevens fungeren als speellokaal. Bij binnenkomst werden we verwelkomd in een grote hal waar op een bord in alle talen van de kinderen die de school bezoeken het welkom stond. Op deze school zien we veel minder dan op de twee vorige scholen van ons bezoek foto’s en vermeldingen voor de beste leerling van de klas of de school. Wel hangen ook hier voor iedereen duidelijk zichtbaar de afspraken voor iedereen in de school, regels over gedrag en omgang met elkaar. Mr Aileen Morison neemt ons mee naar de bovenste etage waar de medewerkers van de school hun pauze hebben. Het team bestaat bijna volledig uit vrouwen, er is één man die ondersteuning geeft bij het muziekonderwijs. Terwijl de kinderen nog met hun pauze bezig zijn krijgen wij het een en ander aan informatie;


De school heeft 198 kinderen die uit de omgeving van de school komen maar ook uit andere gebieden op grotere afstand. Dit zijn kinderen van ouders die in de buurt werken en hun kinderen ’s morgens naar de voorschool brengen waar ze vanaf acht uur terechtkunnen en naar de naschoolse opvang tot zes uur. De schooltijden zijn van 9.00 tot 15.00 uur De school heeft “afterschoolclubs, grotendeels georganiseerd door ouders met oa dans, vioolles, gitaar, sport. 60 % van de kinderen heeft een niet Schotse achtergrond, ze komen uit Saoedie Arabië, Pakistan, Polen of Afghanistan. De school stimuleert een grote betrokkenheid van ouders door een actieve schoolboard, een opendeur beleid waardoor ouders makkelijk de school in komen. De leerkrachten zijn wekelijks voor anderhalf uur vrijgesteld tijdens de lestijden voor diverse werkzaamheden waaronder het hebben van gesprekken met ouders. Twee middagen in de week wordt er aan een moedergroep engelse les gegeven en is er opvang voor de jongste kinderen. Er zijn twee leerkrachten om engelse les te geven aan kinderen waarvoor dit de tweede taal is. Alle feesten hebben een multicultureel karakter en ze zijn er trots op dat er geen racisme is in school. Aileen Morison spreekt meermalen haar waardering uit voor de ‘superstaff’ waar zij in school mee werkt. Graag zou ze willen doorgroeien naar 220 leerlingen omdat ze dan een

deputy headmaster zou kunnen aanstellen. Om de drie jaar is er een audit door de local authority, waarbij twee jaar geleden de school in de hoogste graad werd beoordeeld. Bij de rondgang door de school treffen we veel verschillende ruimten, iedere etage kent een grote centrale ruimte, die tevens als speellokaal / gymnastieklokaal fungeert.Groep 1 ( 5 en 6 jarigen) heeft een enorm groot lokaal waar plaats is voor tafeltjes maar ook voor veel hoeken voor spel en projectwerk. Andere groepen kennen kleinere lokalen. Opvallend is dat ook in deze school het ‘smartboard’ zo centraal aanwezig is en dat er actief mee gewerkt wordt door leerlingen en docenten. Ook in deze school hangt er veel werk van de kinderen in de gangen, trappenhuizen en

12

lokalen. Het zijn presentaties van projecten uit de “environment learning” en “arts”. In Nederland zou de Arbo wetgeving dit niet accepteren vanwege het brandgevaar. Ook deze school heeft een grote collectie projectdozen over natuur, gezondheid, geschiedenis, aardrijkskunde en godsdiensten en culturele feesten die door klassen worden geleend voor projecten in de groep. In het basement van de school is een muzieklokaal en een ruimte waar de kinderen terechtkunnen voor naschoolse activiteiten. Ook is daar de gelegenheid de schoolmaaltijd te kopen voor ongeveer € 1,75. De rondgang door school werd afgesloten door een gesprek met de headmaster Aileen Morison en de business manager. De business manager wordt betaald door de local authority en adviseert een aantal secundairy schools, primary schools en nursery schools. Ze heeft te maken met 15 headteachers en ze is op aanvraag beschikbaar. Zij heeft een zakelijke achtergrond en werkte voor deze baan bij Mark en Spencer.

Er zijn niet veel verschillen voor haar maar zij geeft aan dat er wel een cultuurverschil is waarbij zij de private sector als agressief en uitgaand van een hoge standaard beschrijft en voor de public een sour en more reactieve houding. Er is geen vaste urenverdeling over de verschillende scholen, zij komt geregeld langs en kan op afroep komen. Zij is adviserend aanwezig, zodat de headmaster zich meer kan focussen op het onderwijskundig proces. In Edinburg zag je meer uitvoerende ondersteuning, in Glasgow betreft het een adviserende rol waar het de financiën betreft. De business managers werken samen in een team om elkaar scherp te houden. De headteachers van een groep behorend bij de business manager worden regelmatig gezamenlijk geschoold in een ‘learning team’. De business managers zijn sturend aanwezig maar de headteachers blijven verantwoordelijk voor hun financieel beleid. In maart wordt jaarlijks de financiële balans opgemaakt tussen de headmaster en de business manager om te kijken of er nog budget is

overgebleven om specifiek wensen in te vullen.. In tegenstelling tot de scholen in Edingburg hebben de scholen in Glasgow geen ruimte om een klein deel van hun middelen over te hevelen naar het volgende jaar. Tijdens de rondgang door de school vertelde Ms Morison dat zij in april anticiperend op het te verwachten leerlingaantal in september de klassen indeelt. Mocht er in september een groei zijn dan mag de school uitbreiden echter wanneer het leerlingaantal minder is dan werd verwacht moet er in september een herindeling komen van de klassen. Het personeel wordt via de LA ingezet op een andere school Duidelijk werd in het verhaal dat de Head Teacher zich erg gesteund voelt door de business manager in het nemen van beslissingen in financiële en organisatiezaken waardoor zij zich kan richten op de onderwijsinhoud van haar werk. Het afsluitende deel van dit schoolbezoek gaf ons inzicht in de ondersteuning van directeuren bij het uitvoeren van hun financiële en administratieve werkzaamheden.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

General Teaching Councel for Scotland Door: Alan Bains (OO Diemen) en Loek van der Kroon (projectbureau lumpsum po)

beroepstandaarden voor professionals in het Onderwijs.

Op dit moment zijn er vier ontwikkeld die een vaste plaats

De General teaching Council is een onafhankelijke vereniging voor alle onderwijsgevenden in Schotland. Het Schotse GTC was de eerste teaching council binnen het Verenigd Koninkrijk en nu zijn er een aantal soortgelijke verenigingen opgericht in andere landen. Het Schotse GTC is gevestigd in Edinburgh op een statig landgoed. Dit wordt door hen het “huis van leerkrachten”genoemd. GTC houdt zich voornamelijk bezig met het ontwikkelen en onderhouden van


13

hebben binnen het Schotse systeem.

van de onderwijskwaliteit gezien worden.

Voordat deze ontwikkelingen besproken worden komen als eerste de uitgangspunten en doelstellingen waarvoor GTC is opgericht en bestaat aan bod.

Aan het eind van de vorige eeuw is in Schotland naar aanleiding van een parlementaire enquête het Rapport verschenen over het e onderwijs in de 21 eeuw. Verkort het McCrone report. Dit is mede tot stand gekomen naar aanleiding van het functioneren van GTC.

GTC moet een bijdrage leveren aan het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Daarnaast aan het in standhouden en verbeteren van de onderwijsstandaards van de professionele competentie in samenwerking met leraren, werkgevers, opleidingen, ouders en het Ministerie van Onderwijs. Als we de naam GTC letterlijk vertalen dan komen we op het begrip: “algemene onderwijs raad”. Dit begrip impliceert samenwerken, in overleg treden met iedereen, die iets te melden dan wel te zeggen heeft over onderwijs in het algemeen en de onderwijsgevenden in het bijzonder. Vandaar ook dat GTC herkend en erkend wil worden in Schotland als stem en pleitbezorger voor beroepen in het onderwijs. Nu inmiddels 40 jaar na de oprichting (1965) gaan de invloed en zeggenschap ver. De basis van succes is het register van onderwijsgevenden. Iedere onderwijsgevende in Schotland dient ingeschreven te staan in het register voordat les gegeven mag worden. Een beroepsregister met daaraan gekoppeld niet alleen eisen van startbekwaamheid, maar ook de bevoegdheid van de GTC om disciplinaire maatregelen op te kunnen leggen. Dit register is bedoeld voor diegenen die bevoegd zijn onderwijs te geven op de algemeen toegankelijke scholen in Schotland, inmiddels strekt zich dit nu in de praktijk ook uit naar de zogenaamde onafhankelijke (independent) schools. GTC mag als succesvol voor de verbetering


GTC claimt zijn onafhankelijkheid middels de verplichte registratie die elke onderwijsgevende elk jaar moet herbevestigen en daaraan gekoppeld zit een vast bedrag van £ 35,-. Kwaliteit en kwaliteitsverbetering wordt in Schotland heel duidelijk gezien in het onderhouden van de standaarden. Zoals in het begin al gezegd is er zijn er op dit moment 4. Te weten: 1. Standard for Initial Teacher Education, 2. Standard for full Registration, 3. Standard for Chartered Teacher, 4. Standard for Headship. De eerste twee beroepsstandaarden zijn: “ Initial teacher” en de “Full registration “en deze worden gehaald na het examen als onderwijsgevende, waarbij elke onderwijsgevende zijn loopbaan begint met de e verplichte 1 jaars benoeming als beginneling “probationer” en na een benoeming als onderwijzer zijn registratie kan verkrijgen als leerkracht. Dan wordt ook het dossier bijgehouden van scholing, kennis en vaardigheden en dit is in te zien door alle schooldirecteuren en personeelsfunctionarissen van de lokale autoriteiten. Alleen dan kan iemand na verloop van jaren doorgroeien naar de rang van ervaren leerkracht oftewel de “principal teacher”. Echter het register echt gebruiken als een constant bijhouden van de ontwikkelingen van een personeelslid, dan wel er gericht ontwikkelingsbeleid op

maken zoals bij ons competentieprofielen en persoonlijke ontwikkelingsplannen is anno 2006 nog niet het geval. Een heel mooi voorbeeld van een exclusieve benadering is de “Chartered teacher” Dit is de ervaren leerkracht met al een redelijke staat van dienst, die niet zozeer in zijn loopbaan opteert voor het directeurschap of een managementfunctie van of binnen een school, maar heel duidelijk in de klas wil blijven werken en zijn ervaring en kennis wil doorgeven aan zijn collega’s. Het programma van de Chartereed Teacher is gestart in 2002/2003 en op dit moment zijn er in Schotland 240 afgestudeerden met een masterstitel als “Chartered teacher”. De opleiding of “programme” van “Chartered Teacher”aan een van de 5 universiteiten in Schotland naar aanleiding van het McCrone Report is bedoeld om leerkrachten te belonen, die een carrière nastreven anders dan schoolhoofd. De componenten waaruit de opleiding bestaat zijn vertaald uit de “Standard’: 1. professionele waarden en persoonlijke betrokkenheid; de veronderstelling is dat elke chartered teacher beschikt over de volgende professionele waarden en persoonlijke instellingen: - het effectief bevorderen van leren in de klas, - kritische zelfevaluatie en ontwikkeling, - samenwerking en invloed, - onderwijskundige en sociale waarden. 2. professionele kennis en begrip; de chartered teacher moet in zijn beroep laten zien dat hij inzicht en begrip heeft van en in: - hedendaags onderwijzen en leren, - de steeds veranderende sociaal en culturele context van het onderwijs, - het schoolcurriculum en de ‘Guidelines’ opgesteld door

14

onder andere de Scottish Executive en de Local authority, - onderwijskundige vorderingen en hoe die te meten, - verschillen tussen kinderen, - principes van sociale ontwikkelingen, gelijkheid en democratie en de strategieën om discriminatie tegen te gaan, - het leren en stimuleren van persoonlijk welbevinden in de samenleving, - samenwerking met ouders en andere professionals, - interactieve communicatie technologie in de meeste brede zin op en in school,

- recente ontwikkelingen in en discussies over het onderwijs. 3. professionele en persoonlijke instellingen; de chartered teacher moet beschikken over een breed arsenaal aan vaardigheden en instrumenten die karakteristiek zijn voor alle professionals in het onderwijs; - enthousiast zijn en kunnen motiveren, - goed kunnen communiceren, - het hanteren van een positieve probleemoplossende benadering, - creatief en inlevend zijn met een open houding ten opzichte van veranderingen,

- systematisch en goed georganiseerd kunnen werken, - empathie en rechtvaardigheid tonen, inlevend en benaderbaar zijn, - een consistente prestatie leveren op alle professionele onderdelen. 3. professionele actie; - de hierboven genoemde professionele waarden en betrokkenheid, kennis en begrip, professionele en persoonlijke instellingen, moeten samen resulteren in professionele actie. Het “chartered teacher programme” is gestart in augustus 2003.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Samenvatting Samenvatting van de evaluatie van de studiereis: Alle deelnemers spreken uit dat het bezoek aan Schotland een redelijk beeld heeft gegeven van de bekostiging van het primaire onderwijs. Schoolbezoeken van hooguit twee uren bieden nauwelijks de mogelijkheid de diepte in te gaan. Het Schotse lumpsum is toch anders. De personele lumpsum vertoont hier en daar gelijkenis; met de materiele


lumpsum gaat men anders om. De wijze van bedrijfsvoering is geheel anders. Velen vonden de ‘bussiness manager’ een vondst. Van een brede verantwoording over de besteding van de middelen is nauwelijks sprake. De rol van de lokale overheid is groot, dominant zelfs. Men had niet altijd de indruk dat de middelen efficiënt werden ingezet. Er is heel veel over lumpsum gepraat, tijdens de

schoolbezoeken, maar ook op de informele momenten. Men vond de reis inspirerend. Het ging vaak ook over andere zo relevante onderwerpen als kwaliteitszorg, het curriculum, de focus op samenwerking, op onderwijskundig leiderschap. Opvallend is de beroepstrots van de Schotse leraar. In Schotland is het competentiemodel voor leraren verder in ontwikkeling dan in ons land.

15

Verslag van een studiereis naar Schotland

Recommend Documents