Studiereis Edinburgh
Verslag
07-10 oktober 2015
INHOUDSOPGAVE Inleiding Woensdag 07 oktober 2015 Donderdag 08 oktober 2015 Vrijdag 09 oktober 2015 Beschouwing Provincie Noord-Brabant Lijst deelnemers Nuttige documentatie
Pag. 4 7 13 25 37 39 44
VOORWOORD Doelen studiereis
Op basis van voorgaande reizen en de daarbij gerealiseerde doelen, hebben we ook voor deze studiereis gestreefd naar: - Het bevorderen en verstevigen van contacten tussen bestuurders, ambtenaren en aan sport gelieerde bedrijven, die als VSG-lid een positieve bijdrage leveren aan sport, bewegen en sportieve recreatie op lokaal niveau. Deelnemers worden in staat gesteld kennis te nemen hoe buiten Nederland sport, bewegen en sportieve recreatie georganiseerd en gefaciliteerd wordt. - Het opdoen van ‘buitengewone kennis’ van het voorzieningenaanbod en hoe dit tot stand gekomen is, van planvorming tot en met realisatie, beheer en exploitatie. - Het uitwisselen van kennis en inzichten met deskundige reisgenoten. De confrontatie met buitenlandse visies op het vakgebied en de discussie daarover met reisgenoten uit hetzelfde vakgebied, leveren een herkenbare inhoudelijke bijdrage. Ook de duurzame en intensieve contacten die tijdens de reis zijn opgedaan, blijken in de dagelijkse praktijk waardevol te zijn. Actuele problematiek
In Nederland wordt de verantwoordelijkheid voor het sportbeleid vooral lokaal ingevuld. Door de huidige ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijk vastgoed, de decentralisaties in het Sociaal Domein en de hieruit voorvloeiende forse bezuinigingstaakstelling en de verschuiving van overheidstaken naar (bewoners)organisaties zoals sportverenigingen, staat ook het gemeentelijk sportbeleid onder druk. Binnen gemeenten staat de rol van de overheid, ook voor het sportbeleid, nadrukkelijk op de agenda. De gemeente staat momenteel voor de uitdaging om enerzijds meer taken van de centrale overheid uit te voeren en anderzijds de huidige taken efficiënter uit te voeren of zelfs over te laten aan andere partijen.
Bestemming Schotland
Schotland wordt, evenals Nederland, geconfronteerd met de gevolgen van de kredietcrisis. En ook in Schotland voert de regering, als onderdeel van de bezuinigingen, een aantal ingrijpende hervormingen door die leiden tot decentralisatie van taken. In Schotland zijn diverse voorbeelden van de manier waarop men omgaat, en in het recente verleden omgegaan is, met het financieren, plannen, saneren, exploiteren en herbestemmen van sportvoorzieningen. De rol van een overheid die bezuinigt en terugtreedt en de wijze waarop sport toch een bijdrage kan blijven leveren in ruimtelijk en sociaal beleid, waren de rode draad van het programma van deze studiereis. Concreet hebben we gezien hoe men in Schotland omgaat met sport en sportbeleid. Edinburgh
De stad Edinburgh staat voor de uitdaging om met een fors teruglopend budget, toch te blijven voldoen aan ruimtelijk en sociaal beleid. De keuzes die binnen het voorzieningen- en dienstenaanbod gemaakt worden, hebben hun uitwerking op het eigendom, het beheer en de exploitatie van sportaccommodaties. Afhankelijk van de financiële mogelijkheden, wordt gekozen voor realisatie, renovatie, herbestemming, sanering of privatisering. De terugtredende rol van lokale overheid heeft in een aantal situaties geleid tot het samenwerken met (bewoners)organisaties. De afdeling Sport van de gemeente Edinburgh, heeft met ons hun beleidsuitgangspunten gedeeld en laten zien hoe men daar in de praktijk uitvoering aan geeft, mede via het gemeentelijk sportbedrijf Edinburgh Leisure. In de verschillende accommodaties die we bezocht hebben, hebben we uitleg gekregen over financiering, planning, inspraak en uitvoering. We danken in het bijzonder de gemeente Edinburgh, Stephanie-Anne Harris en John Travers, voor hun inspanningen om ons bezoek aan de stad dusdanig te faciliteren, maar ook danken we de deelnemers voor hun inbreng. We hopen dat u allen een leerzame, inspirerende en aangename studiereis heeft gehad. De reiscommissie.
WOENSDAG 07 OKTOBER 2015 De samenkomst op Schiphol voor vertrek naar Edinburgh verliep vlot en met 52 personen begonnen we aan de studiereis.
Na aankomst op de luchthaven van Edinburgh, maakten we onder leiding van een lokale gids eerst een sight seeing tour per bus. Na de lunch in restaurant The Granary (Leith), vervolgden we onze weg naar het hartje van de stad, waar ook het Macdonald Holyrood Hotel ligt. Bezoek Schots Parlementsgebouw
Een kort bezoek werd gebracht aan het Schots Parlementsgebouw. Dit moderne gebouw, met een architectonisch gedurfde stijl, werd in 2004 door Queen Elisabeth geopend. We bezochten de kamer, waar op dat moment een zitting aan de gang was, en we bekeken een expositie over de parlementaire geschiedenis van Schotland.
OKTOBER 2015 Presentatie Sportbeleid gemeente Edinburgh
WOENSDAG 07 OKTOBER 2015 (vervolg)
Voor de eerste presentatie van de studiereis gingen we naar de historische City Chambers, gelegen aan de Royal Mile.
We namen plaats in een mooie zaal om te luisteren naar een uitleg over het sportbeleid van Edinburgh, gegeven door StephanieAnne Harris, Strategic Development Manager van de City Council of Edinburgh, In het eerste presentatie kwam onder meer de sociaal-demografische opbouw van de stad aan bod. Er werd nadrukkelijk stilgestaan bij bevolkingsgegevens zoals leeftijd, opleiding, beroep, inkomen, enz. Deze statistieken werden afgezet tegen gegevens van andere Schotse steden en er kon worden geconcludeerd dat Edinburgh in zich in de top 5 van Schotland bevind, en er nog diverse aandachtsgebieden zijn die verbeterd kunnen worden. Een van de opvallende zaken is, dat de gemeente Edinburgh zeer uitgebreide rapportages heeft en zich kan beroepen op vele meetbare punten.
In het tweede deel van de presentatie werd het sportbeleid van de stad uitgelicht. Het budget voor Sport en Cultuur gaat grotendeels naar de vele festivals die er in de stad plaatsvinden (met een economisch belang van £ 260m en ruim 5.200 voltijdbanen), maar toch ook naar sportevenementen en naar Edinburgh Leisure. Het beleid voor de komende jaren is er vooral op gericht om meer mensen te laten bewegen (nu 26% inactief) en te sporten, door beter gebruik van natuurlijke omgeving en bestaande faciliteiten, in nauwe samenwerking met clubs en buurten. Fietsen is eigenlijk een laagdrempelige activiteit, maar door te weinig fietspaden en ouders die niet gewend zijn om te fietsen, komt dat amper van de grond. Wel wordt er, doordat het centrum compact is, relatief veel gelopen. De gemeente heeft als doel gesteld om meer te presteren met hetzelfde of minder budget, om afname van inactiviteit te kunnen realiseren en om beter gebruik te maken van bestaande sportfaciliteiten.
WOENSDAG 07 OKTOBER 2015 (vervolg) Welkomstreceptie
Na afloop van de presentatie over sportbeleid werden we uitgenodigd voor een welkomstborrel in de naastgelegen ruimte, waarbij we officieel werden ontvangen door een van de Bailies (wethouders) van de stad, Angela Blacklock. Ze heette ons van harte welkom, noemde alvast een aantal locaties dat we zouden bezoeken en ze wenste ons veel inspiratie toe tijdens deze studiereis. André de Jeu sprak namens de groep een woord van dank voor de mooie ontvangst, voor de goede start van het bezoek en keek met vertrouwen uit naar de volgende dagen.
WOENSDAG 07 OKTOBER 2015 (vervolg)
Aan het einde van de receptie werden we door een doedelzakspeler opgehaald om naar het Merchants Restaurant te gaan voor het diner.
Het gezellige restaurant was voor de gelegenheid exclusief gereserveerd voor onze studiegroep. Kennismaken met Schotse tradities kan bij een bezoek aan Edinburgh natuurlijk niet achterwege blijven omdat dit verweven is in het dagelijkse leven en in de trots van de Schotten. Zo stonden we tijdens ons 3-gangen diner, voor de culinaire uitdaging om te genieten van een extra gang: de, op bijzondere wijze gepresenteerde, Haggis.
DONDERDAG 08 OKTOBER 2015 Crags Community Sports Centre
De eerste locatie die donderdag bezocht werd was het Crags Community Sports Centre, een sprekend voorbeeld van bewonersparticipatie en privatisering van een gemeentelijke sportfaciliteit, die sinds enkele jaren geëxploiteerd wordt door een plaatselijke sportvereniging. De sporthal was ooit gebouwd door de omwonenden, om te voorzien in de lokale behoefte aan een overdekte sportaccommodatie. Nadat de sporthal klaar was, zagen de buurtbewoners zich genoodzaakt de hal aan de gemeente over te dragen, vanwege een aanzienlijke belastingaanslag. De gemeente heeft gedurende enkele jaren het Crags Community Sports Centre geëxploiteerd, maar er was te weinig binding met de buurt. Twee jaren geleden heeft de gemeente de sporthal overgedragen aan een plaatselijke basketbalvereniging op basis van long-term-lease, waarbij de basketbalvereniging zelf verantwoordelijk werd voor de exploitatie. Men gebruikt de hal niet alleen voor eigen trainingen en wedstrijden, maar ook voor verhuur aan mensen uit de buurt. Momenteel is het Crags Sports Centre financieel zo goed als zelfvoorzienend. Het centrum ligt precies op de scheidslijn van een modale wijk en een achterstandswijk. Het centrum zelf grenst aan een heuvelachtige groenstrook, met in de groenstrook delen van de oude stadswal. Juist deze groene strook trekt en trok veel drugsgebruikers en druggerelateerde criminaliteit aan. Door de aanwezigheid van een levendig wijkcentrum, wat het Crags Community Sports Centre is, waarbij de gebruikers zich mede-eigenaar voelen van de accommodatie, is er levendigheid en toezicht op de accommodatie en het omliggend terrein, wat resulteert in fors minder overlast. Inmiddels zijn er concrete plannen om deze heuvelachtige groenstrook te voorzien van BMX en urban-elementen, om de levendigheid in de buurt nog verder te verbeteren. Zoals we tijdens ons bezoek hebben kunnen merken, speelt de charismatische locatiemanager een sleutelrol bij het leiden van de activiteiten en in de contacten met de buurt en met de gemeente.
DONDERDAG 08 OKTOBER 2015 (vervolg) Jack Kane Sports Centre
Het Jack Kane Sports Centre (gelegen in het Hunter’s Hall Park) is eigendom van de gemeente en wordt door Edinburgh Leisure geëxploiteerd. Na de rondleiding, waarbij we te zien kregen dat de gedateerde sportaccommodatie dringend gerenoveerd dient te worden, kregen we aansluitend een presentatie over de toekomstplannen voor dit complex. Hierbij werden de voor- en nadelen belicht omtrent het betrekken van de omwonenden bij de besluitvorming over de geplande renovatie. Met zekere verbazing namen we kennis van het ontbreken van enige samenwerking tussen de gebruikers van hetzelfde gebouw; Edinburgh Leisure en de Sociale Dienst. Zij zouden elkaar juist in grote mate kunnen ondersteunen en aanvullen, zowel door beider vraag en aanbod te koppelen en in te vullen, als door gezamenlijkheid van de faciliteiten. Echter, door politieke onwil is dat er nog steeds niet van gekomen. Mede door de krimp van de bevolking in de directe omgeving, maar door ook het gebrek aan financiële middelen is de gemeente niet in staat om het Hunter’s Hall Park op korte termijn te renoveren, waardoor ze noodgedwongen de faciliteiten in de huidige staat zo goed als mogelijk blijft exploiteren.
Voor de invulling van de lunch reden we naar Restaurant Howie’s Waterloo Place, een klassieke locatie, aan de rand van het nieuwe centrum.
DONDERDAG 08 OKTOBER 2015 (vervolg) Warrender Swimming Pool
De Warrender Swimming Pool werd bezocht als sprekend voorbeeld van een historische sportlocatie (uit 1887), die een specifieke, goedlopende wijkfunctie vervult. Dat het oude badhuis als zodanig is gehandhaafd, komt mede door de strenge regels omtrent aanpassing van historische gebouwen, maar ook door het besef dat de buurtbewoners grote waarde hechten aan dit historische pand. De gebruikers zijn bijzonder te spreken over de intimiteit van het kleine zwembad en de gunstige ligging in de wijk. De City Council heeft in de voorbije jaren aardig geïnvesteerd in het drukbezochte zwembad.
DONDERDAG 08 OKTOBER 2015 (vervolg) Royal Commonwealth Pool
Dit multifunctionele zwemcentrum is gebouwd voor de Commonwealth Games van 1970. Met een 50 meter bad (slechts 8 banen) dat deelbaar is in twee keer 25 meter, een 25 meter instructiebad en een 25 meter hoge duiktoren. Ook bij de Royal Commonwealth Pool is besloten om het gebouw in ere te houden en aan hedendaagse wensen aan te passen. Een £ 37 miljoen kostende renovatie in 2009, waarbij het zwembad gedurende drie jaren gesloten was, is uitgevoerd onder strikte voorwaarden van de architect. Dat heeft er toe geleid dat er overal enkelglas aanwezig is en het gebouw volgens de aanwezige experts in het reisgezelschap energetisch gezien zeer slecht scoort en er dus vele Schotse ponden verloren gaan aan water- en energieverbruik. Om een brede doelgroep te bedienen, werden er nog andere voorzieningen aan het sportaanbod toegevoegd; fitness, danslokaal, massageruimte, ‘softplay’, droogduiken, vergaderruimtes en een sportcafé. Tijdens de rondleiding werd ook de technische installatie van het zwembad uitvoerig bekeken en besproken. Een presentatie over de Royal Commonwealth Pool vormde de afsluiting van het inhoudelijke programma van de tweede dag. Voor het diner gingen we naar Shamoli, waar we het gehele restaurant voor eigen gebruik hadden. Alle indrukken van de dag werden besproken onder het genot van een rijkelijk aanbod van Thaise en Indiase gerechten.
VRIJDAG 09 OKTOBER 2015 Murrayfield Stadium
Het Murrayfield Stadium is hèt rugbystadion van Schotland, gebouwd in 1925 en door de jaren heen veelvuldig gerenoveerd en uitgebreid. Tijdens de rondleiding werd stilgestaan bij het belang van rugby in de (lokale) samenleving door de jaren heen, alsmede bij de sportieve prestaties van het Schotse Rugbyteam tot nu toe. Vooral de boeiende uitleg door oud-international en directeur van de Edinburgh Rugby Club, Jonny Petrie, over de beleving die fans en sporters hebben tijdens een wedstrijd in dit stadion, zorgde voor een extra inkijk in deze sport. Rik van Balkom, een 20-jarige rugbyspeler afkomstig uit Berkel-Enschot, aanvoerder van het Nederlands rugbyteam, die momenteel speelt bij Boroughmuir RFC uit Edinburgh, was speciaal voor ons bezoek naar het stadion gekomen. Hij sloot ons bezoek aan het Murrayfield Stadium af met een korte toespraak over zijn ervaring met rugby in beide landen. Hij gaf aan dat de sport gekenmerkt wordt door inzet, discipline en groepsbinding, en in Nederland nog steeds een kleine sport is die meer aandacht verdient. Aangezien rugby in Nederland een groeiende sport is, pleitte Rik dan ook voor meer ondersteuning van rugbyclubs door de lokale politiek.
VRIJDAG 09 OKTOBER 2015 (vervolg) Edinburgh Curling Club
Na het bezoek aan het Murrayfield Stadium werd nog een ongepland bezoek gebracht aan de naastgelegen Edinburgh Curling Club. Gedurende het gehele verblijf heeft hoofd sportzaken, John Travers van de stad Edinburgh ons vergezeld om tekst en uitleg te geven en om vragen te beantwoorden. De eerste dag werd duidelijk dat Edinburgh Leisure geen ijsbaan in het aanbod heeft, maar dat er wel een particuliere ijshockeyhal en een particuliere curlinghal zijn, beiden afzonderlijk van elkaar geëxploiteerd en liggend naast het Rugbystadion. Nadat twee leden van het reisgezelschap op verkenning zijn gegaan, werd duidelijk dat we welkom waren in de buurtontmoetingsruimte van de curlinghal. Van de gedreven beheerder, vernamen wij een enthousiast verhaal over de curlingsport en de curlinghal. De curlinghal bestaat uit zes curlingbanen die dagelijks volledig in gebruik zijn tussen 9-23h. De banen worden in tijdblokken van twee uur in gebruik genomen c.q. verhuurd. De curlinghal is voor 50% in eigendom van twee families en voor de overige 50% in eigendom van de 1.800 leden van de 80 curlingverenigingen. Curling is een bloeiende sport en kan van zeer jong tot zeer oud worden beoefend. Op de 2e etage, ook toegankelijk voor minder validen via een traplift, is een ruime en eenvoudige horeca-ruimte c.q. buurtontmoetingsruimte beschikbaar met uitzicht op de banen, met de mogelijkheid voor een drankje en kleine gerechten. Van de beheerder vernamen we ook dat de IJshockeyhal eveneens in particuliere handen is gekomen; ook hier hebben twee families de hal vele jaren terug overgenomen van de stad Edinburgh en exploiteren zij de hal op eigen risico. Momenteel wordt de ijsvloer aangebracht en eind oktober start de ijshockey competitie. Er is plaats voor 2.000 toeschouwers op de tribune.
VRIJDAG 09 OKTOBER 2015 (vervolg) Edinburgh International Climbing Arena
De EICA is het grootste indoor klimcentrum ter wereld, gelegen op zo’n 20 km buiten het centrum van Edinburgh. Na aankomst werd eerst een lichte lunch geserveerd, en aansluitend was er een presentatie over de historie van het klimcentrum. Het klimcentrum, in feite een oude steengroeve, werd door een architect gebouwd die helemaal gek was van de klimsport. Al drie maanden na de opening ging de initiatiefnemer failliet en zag de City Council zich genoodzaakt om het klimcentrum over te nemen. Na een investering van £ 6 mln. en een verbouwingsperiode van drie jaren, werd het centrum in de huidige vorm geopend in 2007. De hoofdactiviteit is het faciliteren van de klimsport, waarbij men tot 28 meter hoogte kan klimmen via verschillende wanden en meer dan 100 verschillende routes. Ook is er een ‘Aerial Assault’, een behendigheidsparcours op 30 meter hoogte. Verder beschikt men over een ‘boulder’ ruimte, fitness centre, wellness centre, kinderopvang, ‘soft play’, sportcafé, (klim)sportwinkel en vergaderruimtes. Ook zijn er enkele sport-gerelateerde organisaties die er kantoor houden zoals de Schotse Judobond en de Edinburgh Marathon. Aangezien de EICA in het buitengebied ligt en de bereikbaarheid met openbaar vervoer niet goed is, komen de bezoekers vooral met eigen vervoer. Onderzoek heeft uitgewezen dat niet alleen de lokale bevolking van het klimcentrum gebruikmaakt, maar dat men vanuit Glasgow en zelfs vanuit Londen komt. De exploitatie van de EICA wordt ook gedaan door Edinburgh Leisure. Momenteel is de bedrijfsvoering nog niet winstgevend, maar men verwacht dit punt binnen enkele jaren wel te bereiken. Daarbij speelt de doorontwikkeling van de directe omgeving een belangrijke rol. Er zijn al plannen dat private partijen een meer aanleggen, waar kunstmatige golven worden geproduceerd voor surfers. Verder wordt gedacht aan een Mountainbike parcours en algemene recreatie.
VRIJDAG 09 OKTOBER 2015 (vervolg)
De rondleiding door het complex gaf duidelijk aan dat men nog op zoek is naar betere invulling van de beschikbare (kantoor)ruimte. In het multifunctionele klimgedeelte werd de grootte van de Arena duidelijk en ook de uitdaging die Edinburgh Leisure heeft, om samen met de City Council het geheel rendabel te krijgen.
Na de rondleiding kwamen we nog bijeen voor een kort moment van reflectie over de ontvangen informatie en opgedane indrukken van de voorbije dagen. Tevens werd van het moment gebruik gemaakt om John Travers, Planning and Performance van de Afdeling Culture and Sports van de Edinburgh City Council, te bedanken voor zijn inzet en betrokkenheid om deze studiereis tot een succes te helpen maken. Whighams Wine Cellars, een kleine drie kwartier lopen vanaf het hotel, was de locatie voor het afsluitende diner. In de voormalige wijn- en levensmiddelenopslag van een welgestelde bewoner van Edinburgh, was het al behoorlijk druk. Het diner kwam vlot op gang, zoals ook de gezelligheid in de groep. Het kwam als een volslagen verrassing dat een aantal deelnemers, verkleed in Schotse outfit, een imitatie van de Haka opvoerden. De levende versie van balletje-balletje bracht de stemming tot nog grotere hoogte. Een slotwoord van delegatieleider André de Jeu zorgde voor het juiste einde van een gezellige avond. Zaterdag 10 oktober stond na het ontbijt geheel in het teken van de terugreis. Alle deelnemers waren tijdig in de bus, het inchecken op de luchthaven van Edinburgh verliep vlot en zo ook de vlucht. Na aankomst op Schiphol werd er bedankt voor de voorbije dagen en ging iedereen huiswaarts.
Beschouwing Provincie Noord-Brabant Met veel genoegen heb ik namens de provincie Noord-Brabant mogen deelnemen aan de VSG-Zuid reis naar Edinburgh. Eigenlijk best bijzonder om mee te doen in een hechte groep, die vooral bestaat uit vertegenwoordigers van gemeenten en van bedrijven, die samenwerken met gemeenten aan mooie opgaven rond sport en bewegen. Ik leer erg veel van alle verhalen uit de gemeentelijke praktijk. Voor mij is het gezelschap het meest waardevolle aan de reis, alhoewel de locatie Edinburgh ook sterk gekozen is. Enkele zaken die mij opvielen: De open dialoog tussen bedrijven en gemeenten. Uiteraard wordt er ook over zakelijke samenwerking gesproken, maar voorop staat de collegiale uitwisseling van kennis, vraagstukken en oplossingen. Eén thema dat bovenaan staat is: ambities koesteren in tijden van bezuinigingen. Dit betekent innovatief zijn en je open stellen voor anderen. Ik ben ervan overtuigd dat praktisch alles al een keer is uitgevonden, alleen is dat misschien niet in jouw gemeente, of in jouw (sport) sector. Maar kijk eens naar de buren, naar andere werelden zoals cultuur, zorg of economie en gebruik de ‘lessons learned’. De MVV-aanpak van Jeroen Joon c.s. vind ik in dat verband een mooi voorbeeld hoe het kan. Daarmee samen hangt een ander thema: de ‘struggle’ die aanbesteding heet. Bedrijven komen elkaar overal in het land tegen, als partner of concurrent. Desondanks staat elke ondernemer in de stand: waar zijn kansen en hoe kunnen we nog meer realiseren voor onze opdrachtgevers en daarmee voor sport en beweging in Nederland? Geweldig hoe bedrijven daarmee juist buiten Nederland tot geweldige business komen! Wat neem ik mee uit Edinburgh? Ten eerste een hoop plezier, met dank aan jullie. Vervolgens de drive om (tenminste voor Noord-Brabant, maar hopelijk ook daarbuiten) nog meer met gemeenten en bedrijfsleven de hoge ambities waar te gaan maken voor sport en bewegen. Michel Reinders, Projectmanager Sport Provincie Noord-Brabant
Deelnemers Appel, Marjolein van den Berg, Marcel Bockting, Maurice Bontenbal, Jeroen van de Braak, Ton Brink, Erik Bronckers, Rob Dolstra, Minne van Est, Matty Floren, Danny Fukken, Bas Gerridzen, Eric Geurts, Jeroen Glaap, Wim Goedhart, Peter Groenen, Corniel Hazen, Jack Heerius, Sandra Arie Heesterbeek van Heugten, Martin Hoekman, Remco Hoekman, Milan ten Hoven, Gerben de Jeu, André Joon, Jeroen
Pool Water Treatment BV Hellebrekers Technieken Maastricht Sport Sika Pulastic Sportvloeren VSG Van den Heuvel Watertechnologie BV Lotec BV Sportbedrijf Drachten Fontys Sporthogeschool Synarchis bbn Adviseurs Van Dorp Zwembaden Vaessen Algemeen Bouwbedrijf BV Copier Advies Zuid BV Eyeview Systems BV Gemeente ’s-Hertogenbosch Pellikaan Bouwbedrijf BV Sportservice Noord-Brabant Gemeente Eindhoven Gemeente Breda Mulier Instituut Sika Pulastic Sportvloeren Van Remmen UV Techniek VSG Gemeente Grave
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Joosten, Ties van Kaathoven, Bianca Koevoets, Jürgen Kokke, Hans Louwerse, Paul Maas, Frans Onder, Sam Opgenoord, Jacques Popping, Hélène Reinders, Michel van Rijn, Peter Rombouts, Olga van Rooijen, Mark Sickmann, Lisette Sissingh, Cleo Smolders, Bob Snijder, Mark Strijbis, Arnoud Timmerman, André van der Veen, Aletta Verhoeven, Fred Wallien, Mirjam Westra, Mark de Wilde, Jack Willems, André
KIWA ISA Sport Gemeente Eindhoven Gemeente Roosendaal Gemeente Tilburg Tien Organisatieadvies BV Janssen-Fritsen Nederland BV Drijver en Partners BV Huis voor de Sport Limburg Sportbedrijf Drachten Provincie Noord-Brabant Gemeente Venlo Gemeente Bergen op Zoom Gemeente Eindhoven VSG Drijver en Partners BV Nijha BV Bosan Sportinstallaties BV Gemeente Eindhoven Drijver en Partners BV Gemeente Gilze en Rijen Nijha BV Gemeente Breda OLCO Maatschappelijk Vastgoed Gemeente Tilburg Gemeente Maastricht
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Nuttige informatie
Tijdens de studiereis zijn er interessante presentaties gehouden door de gemeente Edinburgh. De verschillende onderwerpen die aan bod zijn gekomen, heeft men in diverse digitale documenten beschikbaar gesteld.
Om te zorgen dat deze informatie makkelijk te vinden is, is er voor de deelnemers aan de studiereis naar Edinburgh een speciale pagina gemaakt, waar dit programmaboekje, presentaties, rapporten, beleidsplannen en nog meer informatie te vinden zijn. www.vmtravel.nl/vsg_edinburgh.html
Ook deze reis is in goede samenspraak met de studiecommissie tot stand gekomen. Mirjam Wallien Mark van Rooijen Arie Heesterbeek Paul Louwerse Mark Westra Dank voor de prettige samenwerking. De foto’s in dit verslag zijn mede gemaakt door Ton van de Braak, waarvoor dank. Met vriendelijke groet, Ruud van Maaren
2007: VSG-Zuid studiereis Londen 2009: VSG-Zuid studiereis Zwitserland 2011: VSG-Zuid studiereis Istanbul 2013: VSG-Zuid studiereis Rome 2014: VSG-West studiereis Stuttgart 2015: VSG-Zuid studiereis Edinburgh VM Travel, u weet wel waarom!
www.vmtravel.nl
