Een inspirerend voorbeeld voor Vlaamse steden en gemeenten Duurzaam, gezellig, levenskwaliteit voor jong en oud
FREIBURG Studiereis 20 – 23 APRIL 2015 De gidsen van de Innovation Academy maken ons wegwijs in de duurzame stadsontwikkeling van Freiburg sedert WO II. We bezoeken tal van projecten: mobiliteit, wonen, Rieselfeld- en Vauban-district, groene energie productie en verbruik… Info en inschrijving: Lieve Snauwaert
[email protected] (0486 726 650) penningmeester GroenPlus PROGRAMMA (onder voorbehoud van wijziging volgorde en/of schrapping/vervanging)
20 april 1. Aankomst 15 u 2. Inleiding tot duurzame ontwikkeling in Freiburg De stad Freiburg staat internationaal bekend om zijn milieubeleid en een politieke en burgerlijke verbintenis tot duurzame ontwikkeling. De inleiding die wordt gegeven zal gaan over het gebruik van hernieuwbare energie, de ontwikkeling van een “stad van korte afstanden”, de uitbreiding van het openbaar vervoer en van het fietsroutenetwerk, en het Klimaat Actie Plan van de stad. 3. Historische en huidige ontwikkeling van de oude stad: wandeling De historische stad Freiburg werd tijdens WO II bijna helemaal verwoest. Dankzij een nauwgezette reconstructie is de gevestigde voetgangerszone (het hart van Freiburg) nu een aantrekkelijk en levendig centrum. * Oberlinden: bezoek aan het middeleeuwse stadscentrum * Konviktstrasse: het opknappen van de oude stad in de jaren ‘70 * Organisatie en uitbreiding van de voetgangerszone * Tramnetwerk in Freiburg sinds 1901 * Parkeerbeleid 1
Freiburg Oude Stad is een levendig en welvarend centrum. Om tegemoet te komen aan de groei ervan, wil men binnen de komende jaren een uitbreiding realiseren. Het plan omvat een verregaande hertekening van straten en pleinen en de constructie van een nieuwe tramlijn. 4. Avondmaal in de oude stad (19:30 u.)
Dag 2: 21 april – toer met tram 5. Concept Verkeer Freiburg (9:30 tot 10:15 u.) Het Centraal Station van Freiburg werd ingehuldigd in 1999 en vormt het centrale verkeersknooppunt van de stad. De trambrug die het station kruist, zorgt voor een gemakkelijke combinatie van openbaar vervoer per spoor met het stedelijke net. De voorgevels van de stationsgebouwen zijn bezet met zonnepanelen en symboliseren de aanspraak van Freiburg op de naam “solar city”. Het “Mobil” is het dienstencentrum van alles wat betreft het verkeer in de stad en is tevens een fietsenparkeergarage. Het maakt deel uit van het concept voor duurzame mobiliteit. Inleiding tot de verkeersplanning van Freiburg en de voorstelling van mobiele operatoren en huurders zoals de Vereniging voor Autodelen of het Café Vélo. 6. Ontwikkeling en modernisering van een 19de-eeuws district (10:15 tot 11:15 u.) Het district ligt ten westen van het Centraal Station en was het eerste “ontwikkelingsgebied” van Freiburg. Voorheen was het een gebied van de werkende klasse en lange tijd een mengeling van industriële en residentiële gebouwen. Gedurende de laatste decennia is hier veel veranderd. Vandaag vind je in het district tal van voorbeeldprojecten: de multifunctionele verbouwing van een gebied waar vroeger brouwerijen stonden, studentenflats op de grondvesten van oude gastanks, projecten voor gemeenschapsopbouw en geklasseerde gebouwen naast moderne architectuur. Er werden publieke ruimten en straten omgetoverd en dat had een belangrijke en positieve impact op de verbetering van de hele buurt. Het Freiburgse concept voor markten en centra ondersteunt de ontwikkeling van levendige gemeenschapscentra en maakt een leven zonder auto mogelijk. 7. Rieselfeld: van riolenveld tot modeldistrict (11:15 tot 12:30 u.) Met z’n 10- à 12 000 inwoners is Rieselfeld het grootste nieuwe district van Freiburg. Het is een heel goed voorbeeld van duurzame ontwikkeling: * Een tramlijn van bij het prille begin van het district 2
* Huizen met lage energie (passieve huizen) * Samenspraak met de bewoners * Verkeers- en energieontwerp * Sociaal werk * Cultuur * Speelpleinen * Beschermde natuurgebieden * Regenwaterbeleid * Oecumenische kerk 8. Lunchpauze (12:30 tot 14:00 u.) Rieselfeld Deel 2 9. Geïntegreerde ontwikkeling van een district uit de 60-er jaren (9:30 tot 11:30 u.) Weingarten werd gebouwd als een typisch huizencomplex van de jaren ’60 en wordt nu bewoond door ongeveer 11 000 mensen afkomstig uit meer dan 70 landen. Vandaag is het aandeel van de minder behoeden uitzonderlijk hoog en het district heeft een slechte reputatie als “minderwaardig” gebied in Freiburg. Intussen zijn er een aantal positieve projecten opgestart om de situatie in dat district te verbeteren. Geëngageerde bewoners werken nauw samen met professionele sociaal werkers en ontwikkelen projecten voor sociaal en economisch herstel. In gesprek met sociaal werkers en bewoners krijg je een idee van de belangrijkste projecten en van de buurtwerking ter plaatse. Daarenboven is de architecturale en energetische modernisering van oude gebouwen heel belangrijk. Wereldwijd bekend en ten zeerste uniek is de verbouwing van een wolkenkrabber uit de jaren ’70 tot passieve behuizing. Tijdens de geleide wandeling doorheen het district leer je meer over interessante moderniseringsprojecten en sociale concepten. 10. Wijnproeverij met Flammkuchen (17:30 tot 19:30 u.) We proeven 6 verschillende ecowijnen in een oud wijnhuis. Je krijgt er alle info over de wijnbouw en de verschillende soorten wijndruiven. Avondmaal met “Flammkuchen”, een typisch gerecht van deze streek, ietwat gelijkend op een pizza met ham en uien, gebakken in een houten oven.
Dag 3 : 22 – toer met (eigen) bus 11. Dreisam River – Waterkracht en natuurherstel (9:30 tot 10:30 u.) Heden ten dage worden stedelijke waterlopen zoals de Dreisam rivier in Freiburg steeds belangrijker. Een combinatie van waterkracht en natuurherstel speelt een sleutelrol in duurzaam waterbeleid. 3
Bezoek aan een vernieuwend waterkrachtbouwwerk. In de constructie zit ook een “fish pass” (speciaal gebouwde doorgang voor vissen, in hun migratietijd). 12. Bezoek aan een “zonnedorp” (10:30 tot 12:30 u.) De zonnepanelen die hier op private én publieke daken geïnstalleerd werden, produceren 35% van alle nodige energie voor de huishouding. Hier leren we meer over de betrokkenheid van de burger in de discussie met de zeer toegewijde burgemeester. 13. Lunch in een oude molen van het Zwarte Woud (12:30 tot 14:00 u.) We genieten van producten die rechtstreeks van deze molenboerderij afkomstig zijn. De molen is niet langer in werking. Na de lunch heb je de mogelijkheid om de rest van de molen te bezoeken. We wanen ons in een museum van lang vervlogen tijden. 14. Een Zwarte-Woudgemeenschap die elektriciteit exporteert (14:00 tot 18:00 u.) Deze gemeenschap van zo’n 4300 inwoners produceert 140% van haar eigen elektriciteitsbehoeften uit hernieuwbare energiebronnen. * Bezoek aan een boerderij met een houtkapperij om warmte te herwinnen. Hier zien we ook een methode van waterverwarming door warmtewinning op verse koeienmelk. * Windenergie We bezoeken één van de 142 windmolens die gefinancierd worden door aandeelhouders. Elke windmolen produceert elektriciteit voor 1000 gezinnen. * Duurzame energieproductie in een boerderij We bezoeken een boerderij van 80 ha met een biogasinstallatie die meer dan 1 miljoen kilowattuur elektriciteit per jaar produceert. Die installatie geeft warmte aan 14 appartementen en de lokale lagere school. Op de gebouwen liggen 3 daken die zonne-energie produceren met een piekvolume van 50 kilowatt. 15. Avondmaal in de brouwerij van de oude stad (19:30 u.)
Dag 4 : 23 april – toer met tram 16. Het modeldistrict Vauban Vauban is een voormalige militaire site (barakken) gebouwd in 1938. Sinds de jaren ’90 werd die omgebouwd tot een nieuw stadsdistrict met een heel hoge, speciale levenskwaliteit. We zullen zien hoe dit district een internationaal beroemd voorbeeld geworden is van duurzame residentiële ontwikkeling: * Concept voor mobiliteit * Soorten hernieuwbare energie * Groene doorgangen * Samenspraak met de bewoners * Passieve en lage-energiehuizen * Ontwikkeling van co-housing
4
In 2010 werd het Vauban stadsdistrict voorgesteld op de wereldtentoonstelling van Shanghai als een voorbeeld van duurzame stadsplanning.
17. Coöperatieve Nieuw Sociaal Wonen Deze jonge wooncoöperatieve werd in 1997 opgericht en biedt ruimte aan 200 bewoners van alle generaties die in bijna-onbegrensde (open) gebouwen wonen. Aspecten van ecologische constructie waren even belangrijk als de promotie van sociale interactie. 18. Bezoek aan de Heliotrop – buitenzijde Ontdek de toekomst in dit draaiende Plus-Energie Huis, de Heliotrop. Fotovoltaïsche panelen op het dak produceren meer energie dan het gebouw nodig heeft. Passieve zonne-energie wordt optimaal verkregen doordat het huis meedraait met de zon. Het gebruik van regenwater, een composteertoilet en een aangelegd stukje drasland zijn pluspunten bovenop. 19. Het “zonnehuizen” landgoed Bezoek aan het Sonnenschiff Ontdek ’s werelds allereerste dienstencentrum in een hoogst efficiënt energiesparende constructie, gemaakt door zonnearchitect Rolf Disch. Je vindt er twee supermarkten, een bakkerij, tal van kantoren en het befaamde Eco Instituut. Al het luisterrijke van de kunsttechnologie is er geïnstalleerd: driedubbele glasramen, vacuüm panelen, systemen voor warmtebehoud en PCM (Phase Change Material). Plus-Energie Huizen De toekomst hoort toe aan lage - , passieve - en Plus-Energie huizen. Dag na dag sparen ze energie en verlagen ze voor de bewoners de zware last van de stijgende energieprijzen voor fossiele brandstoffen. Als je in een Plus-Energie huis leeft, met een installatie voor zonneenergie op het dak die het publieke netwerk van elektriciteit voedt en op zijn beurt nog eens geld binnenbrengt, ben je goed aan het plannen voor je toekomst. 20. Lunch
5
