GEOGRAFISCHE STUDIEREIS DUITSE HANZESTEDEN & BERLIJN Van vrijdag 14 t/m zondag 23 oktober (herfstvakantie Midden- en Noord- Nederland) organiseert het KNAG met het Duitsland Instituut Amsterdam en de Faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht een tiendaagse studiereis naar de Duitse Hanzesteden in Mecklenburg-Vorpommern en Berlijn. REISLEIDING De tiendaagse studiereis staat onder leiding van Drs. Pim Beukenkamp en Dr. Leo Paul, respectievelijk fysisch geograaf en sociaal geograaf aan de Faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht. GLOBALE INHOUD: MECKLENBURG-VORPOMMERN EN BERLIJN Het noorden van de voormalige DDR,de huidige deelstaat MecklenburgVorpommern, is voor veel Nederlanders onbekend terrein. Het gebied is vooral ontdekt door (West-)Duitse toeristen die afkomen op de fraai opgeknapte Hanzesteden (zoals Wismar, Stralsund en Greifswald), het mooie en waterrijke landschap (met name de Mecklenburgische Seenplatte), de Oostzeekust met de oude badplaatsen Binz en Heringsdorf, het eiland Rűgen en niet te vergeten de prachtige kastelen en landhuizen als erfenis van de feodale tijd. Ook op geografisch gebied is er in dit gebied veel te beleven. In 2003 publiceerde Leo Paul, een van de reisleiders van deze studiereis, zijn proefschrift over regionale ontwikkeling in Mecklenburg-Vorpommern, met als titel ’Uns gab’s nur einmal’, Mecklenburg-Vorpommern voor en na de Duitse hereniging. Deze deelstaat kent nog steeds een hoge werkloosheid, mede door de perifere positie in Duitsland. Met name in het oostelijke deel (Vorpommern) is het zeer moeilijk om economische ontwikkeling op gang te brengen. Een grote leegloop is het gevolg waarmee in vergelijking de Nederlandse krimpregio’s maar weinig voorstellen. Veel kastelen zijn schitterend gerestaureerd en doen nu dienst als conferentieoord, wellnesscentrum of hotel – we zullen in twee kastelen overnachten. Maar vaak staan ze nog steeds te verkommeren en wachten ze op een investeerder. Tijdens de studiereis ontmoeten we verschillende personen die proberen om regionale ontwikkeling op gang te brengen. De landbouw is een belangrijke sector in Mecklenburg-Vorpommern – we zullen een Nederlandse boer ontmoeten, maar ook een actiegroep van (West-)Duitsers die tevergeefs hebben gevochten tegen de komst van een megavarkensstal van een Nederlandse ondernemer. De toeristische sector doet het goed, maar lijkt de laatste jaren te stagneren. Er komen vooral Duitsers, in een kort seizoen, en geconcentreerd langs de kust en in het merengebied. Mede met EU-subsidie wordt geprobeerd om kleinschalig, natuurvriendelijk toerisme in het binnenland op gang te brengen, bijvoorbeeld in het schitterende dal van Peene (mede bekend vanwege zijn grote aantallen bevers).
Ook vanuit fysisch-geografische oogpunt is het gebied interessant. Bijvoorbeeld de bijzondere kustvormen op Rűgen (o.a. de fraaie krijtkust) en Usedom en niet in de laatste plaats de invloeden van de glacialen, vooral die van het laatste (Weichsel-glaciaal met zijn verschillende stadia. MecklenburgVorpommern is een waar ’glaciaal paradijs’ met een keur aan glaciale en fluvioglaciale verschijnselen, die mede tot het fraaie landschap hebben geleid. De vele morenewallen worden afgewisseld met de honderden meren, oerstroomdalen, sanders, eskers en wat dies meer zij. Deze markante natuurlijke afwisseling bepaalt in sterke mate de structuur van het landschap en is nog steeds van invloed op het grondgebruik. Na Mecklenburg-Vorpommern verplaatsen we ons naar Berlijn, waar we de spectaculaire transformatie van de Duitse hoofdstad zullen bekijken en waar geprobeerd wordt om West- en Oost-Berlijn weer met elkaar te verbinden. In Berlijn zal ook een aantal scholen worden bezocht en zullen we de verschillen ervaren tussen het Duitse en Nederlandse (aardrijkskunde-)onderwijs. LOGISTIEK EN VERBLIJFPLAATSEN De studiereis wordt uitgevoerd met een luxe touringcar van de firma Pouw uit IJsselstein. De bus zal uit Utrecht (Moreelsepark, bij het Centraal Station) vertrekken op vrijdag 14 oktober om 09.00 uur. Onderweg naar Duitsland (via A1) zal op één nader bekend te maken plaats gestopt worden om deelnemers in te laten stappen. U dient uiterlijk een week voor vertrek door te geven of u hiervan gebruik wilt maken. De overnachtingen vinden plaats in goede middenklassenhotels. Het verblijf in de hotels in Mecklenburg-Vorpommern is op basis van halfpension (HP: logies/ontbijt + avondeten) en in Berlijn op basis van logies/ontbijt (LO). Het avondeten in Berlijn is voor eigen rekening. De volgende hotels zijn voor deze reis gereserveerd: 14-15 oktober Lűbeck: Phőnix Hotel Alter Speicher (HP), www.hotel-alter-speicher-luebeck.de 15-16 oktober Groβ Plasten (ca. 10 km O van Waren): Schloβ Groβ Plasten (HP), www.schlosshotel-grossplasten.de 16-19 oktober Stralsund: Hotel am Jungfernstieg (HP), www.hotel-am-jungfernstieg.de 19-20 oktober Neetzow: Schloβ Neetzow (HP), www.schloss-neetzow.de 20-23 oktober Berlin: Hotel Bornholmer Hof (LO), www.pension-berlin.de
GLOBALE DAGPROGRAMMA 14-10 Utrecht - Lűbeck, via grens Oldenzaal – Osnabrűck – Bremen - Hamburg overnachting in Lűbeck 15-10 Lűbeck – Wismar – Schwerin – Waren – Groβ Plasten korte wandeling in binnenstad Lűbeck (Unesco werelderfgoed) bezoek aan het Grenzhus in Schlagsdorf (tot 1989 grens BRD-DDR) wandeling in Hanzestad Wismar (Unesco werelderfgoed) bezoek Schloβ Schwerin en korte wandeling in binnenstad overnachting in kasteel Groβ Plasten 16-10 Groβ Plasten – Malchin - Stralsund Mecklenburgische Seenplatte en Mecklenburgische Schweiz Tellow: Von Thűnenmuseum – tevens educatiecentrum (oude Gutshaus van Von Thünen; mooi voorbeeld hoe initiatiefrijke personen ontwikkeling op gang kunnen brengen) oude kastelen: Ulrichshusen (nu centrum muziekfestival) en Basedow (pas recent gerestaureerd) overnachting in Stralsund 17-10 Stralsund – Rűgen (het grootste eiland van Duitsland) – Stralsund kustvormen en kustdynamiek aan de krijtkust bij Kőnigsstuhl nazi-vakantiekolonie bij Prora Oostzeekust met oude badplaatsen (o.a. Binz, prachtige Bäderarchitektur) overnachting in Stralsund 18-10 Stralsund – Greifswald – Stralsund (geen bus beschikbaar) wandeling binnenstad Hanzestad Stralsund (Unesco werelderfgoed) bezoek aan Hanzestad Greifswald (met de trein) ontmoeting met professor Helmut Klüter (thema: de perifere positie van Vorpommern; (potentiële) internationale betrekkingen en toerisme) overnachting in Stralsund 19-10 Stralsund – Wolgast - Usedom – Anklam - Neetzow kustvormen en kustdynamiek Usedom Peeneműnde Naturpark Usedom-Oderhaff wandeling over Poolse grens (> Świnoujście) overnachting in kasteel Neetzow 20-10 Neetzow – Neubrandenburg – Neustrelitz - Berlin Geopark Mecklenburgische Eiszeitlandschaft Alt Tellin: kleinschalig toerisme, kwetsbaar ecosysteem, strijd tegen megavarkensstal Broock: voorbeeld van totaal vervallen kasteel Bezoek aan een Nederlandse boer (kan ook op een andere dag plaatsvinden) Berlijn overnachting in Berlijn 21-10 Berlijn
-
stadsexcursie (deels met de bus, deels te voet) bezoek aan Prenzlauer Berg: meest omvangrijke gentrification van Europa scholenbezoek (of op 22-10; zie opmerking hieronder) overnachting in Berlijn
22-10 Berlijn programma in te vullen naar wens van de deelnemers, bijvoorbeeld busexcursie naar Potsdam. Afhankelijk van het weer vrije tijd (eventueel in te vullen met een bezoek aan het Jüdisches Museum of het Deutsches Historisches Museum) overnachting in Berlijn 23-10 Terugreis Berlijn – Utrecht, via Hannover – Osnabrűck – grens Oldenzaal SCHOLENBEZOEK Tijdens de studiereis wordt in Berlijn een bezoek gebracht aan één of twee middelbare scholen. Het Duitsland Instituut zal t.b.v. de studiereis een aantal scholen selecteren. Het scholenprogramma zal ongeveer een dag in beslag nemen. Het programma van deze dag wordt nog nader bekend gemaakt. Deelname aan het schoolbezoek is een voorwaarde om voor subsidie van het Europees Platform in aanmerking te komen (zie onder Subsidie Europees Platform). De niet-actieve docenten zijn niet verplicht aan het scholenbezoek deel te nemen. Voor hen wordt een aangepast programma samengesteld. INFOAVOND Enkele weken voorafgaande aan de studiereis zal een infoavond in Utrecht worden belegd. Datum en locatie worden nog nader bekend gemaakt. KOSTEN De reissom bedraagt voor KNAG-leden € 875,- per persoon, niet-KNAG-leden betalen € 965,-. Toeslag eenpersoonskamer: € 175,-. Huisgenoten van KNAG-leden betalen hetzelfde bedrag als KNAG-leden. Maximaal een introducé per KNAG-lid. Wie nog geen lid is van het KNAG, maar dat wel wil worden per direct, kan dat op het inschrijfformulier vermelden. In dat geval alstublieft het ingevulde aanmeldingsformulier voor lidmaatschap te vinden op http://www.knag.nl/473.0.html meesturen. U profiteert dan meteen van de lagere prijs voor de reis. De volgende kosten zijn inbegrepen in de reissom: - busvervoer (vanaf Utrecht) - overige reiskosten, o.a. treinreis Stralsund > Greifswald v.v. - 9 overnachtingen in goede middenklassenhotels op basis van halfpension (6 nachten in Mecklenburg-Vorpommern) en logies/ontbijt (3 nachten in Berlijn) - entrees (voor zover opgenomen in excursieprogramma) - excursiegids + wegenkaart (Mecklenburg-Vorpommern, 1:200.000) + plattegrond binnenstad Berlijn - proefschrift van Leo Paul ‘Uns gab’s nur einmal – Mecklenburg-Vorpommern voor en na de hereniging (2003) - fooi chauffeur
Niet ingrepen in de reissom zijn: - vervoer van woonplaats naar Utrecht c.q. opstapplaats tussen Utrecht en landsgrens - niet genoemde maaltijden: 10 x lunch en 3 x diner - uitgaven van persoonlijke aard, zoals drankjes, fooien, enz. - entrees buiten het excursieprogramma - eventuele reisverzekering en annuleringsverzekering VERZEKERINGEN De deelnemers wordt ten sterkste aangeraden een annuleringsverzekering en reisverzekering af te sluiten dan wel gebruik te maken van een doorlopende verzekering. Raadpleeg wat betreft ziektekosten ook uw ziektekostenverzekering. Als u na 15 april de reis wil annuleren, om welke reden dan ook en er geen vervanger aanwezig is, gelden de annuleringsvoorwaarden zoals omschreven door de ANVR. SUBSIDIE EUROPEES PLATFORM Voor actieve docenten in het voorgezet onderwijs bestaat de mogelijkheid subsidie aan te vragen bij het Europees Platform. De subsidie maakt deel uit van de regeling BiosDocentenmobiliteit, studiebezoeken naar het buitenland. Belangstellenden voor de EP subsidie dienen dit op het inschrijfformulier te vermelden. Het vereiste aanvraagformulier van het Europees Platform is met het inschrijfformulier voor de studiereis als bijlage toegevoegd. Het EP aanvraagformulier is voor een deel voor u al ingevuld. U dient zelf nog de aangekruiste rubrieken/kolommen in te vullen. Verder dient u in een bijlage een korte motivatie ten aanzien van de geplande activiteit te geven en welke leerdoelen u beoogt te bereiken. Op Deel B (begroting), zijn ook de bedragen al voor u ingevuld. De totale reiskosten staan op € 1000,- omdat daar de overige kosten die niet zijn inbegrepen in de reissom zijn opgenomen. Let op: exclusief eventuele toeslag(en). Het bedrag van € 750,- is het maximale subsidiebedrag dat voor deze reis kan worden aangevraagd. Het verschil van € 250,- is het bedrag dat dan voor eigen rekening komt of eventueel door de school wordt bijgedragen. (alstublieft aankruisen wat van toepassing is) De EP aanvraagformulieren voor de subsidie van het Europees Platform worden door het KNAG na 1 april toegestuurd aan het Europees Platform. Voor de zomervakantie is bekend of de subsidie wordt toegekend. U ontvangt hierover van het KNAG bericht. Na afloop van de studiereis dient u ter verantwoording een verslagformulier in te sturen. INSCHRIJVING EN BETALING - Inschrijving: zo spoedig mogelijk, echter vóór 1 april 2011. - Formulier(en) opsturen naar: KNAG, postbus 805, 3500 AV Utrecht. - Als u in aanmerking wenst te komen voor subsidie van het Europees Platform kunt u dit op het inschrijfformulier aangeven. - Uw inschrijving voor de studiereis is pas definitief na aanbetaling van € 200,- en wel vóór 15 april 2011 op de bankrekening van het KNAG: 54.82.46.661. - Betaling van de resterende reissom vóór 1 augustus 2011: € 675,-, eventueel plus toeslag eenpersoonskamer ( € 175,-) en/of toeslag niet-KNAG-lid (€90,-). - N.B. De eventueel toegekende subsidie van het Europees Platform wordt pas na 1 augustus door het KNAG aan u overgemaakt en kan dus niet worden verrekend met het bedrag van de resterende reissom.
INSCHRIJFFORMULIER GEOGRAFISCHE STUDIEREIS DUITSE HANZESTEDEN EN BERLIJN (invullen met blokletters, a.u.b. een formulier per persoon) Ondergetekende, de heer/mevrouw (*) Achternaam (bij vrouwen: meisjesnaam) en de eerste volledig voornaam zoals in paspoort of identiteitskaart vermeld:………………………………………………………………………. Roepnaam: ………………………. Adres: ………………………………………………………………………………………………………………………….. Postcode + woonplaats: ………………………………………………………………………………………………. Telefoon/eventueel mobiel:…………………………………. Emailadres:………………………………….. Geboortedatum: …………………………… Geboorteplaats: …………………………………………………. Nummer van paspoort of identiteitskaart en verloopdatum:………………………………………. Ondergetekende is: (alstublieft aankruisen) KNAG-lid en betaalt € 875, introducé (huisgenoot) van KNAG-lid en betaalt € 875,naam KNAG-lid:……………………………………………………………… geen KNAG-lid en betaalt € 965, nog geen KNAG-lid maar meldt zich hierbij aan als lid en betaalt € 875,-. Schrijft zich hierbij in voor de tiendaagse geografische studiereis naar de Duitse Hanzesteden en Berlijn, die door het KNAG, in samenwerking met de Faculteit Geowetenschappen en het Duitsland Instituut, van 14 oktober t/m 23 oktober 2011 wordt georganiseerd. Vraagt subsidie aan bij het Europees Platform(subsidie-aanvraagformulier a.u.b. bijvoegen!) Wenst na afloop een nascholingscertificaat van de UU te ontvangen. AANVULLENDE GEGEVENS Dieetwensen (korte omschrijving dieet)…………………………………………………………………… Beschikt over een (permanente) annuleringsverzekering Wenst als kamergenoot in tweepersoonskamer: ……………………………………………………. Wenst een eenpersoonskamer (toeslag € 175,-) REISVERZEKERING De deelnemer neemt geheel voor eigen risico deel aan de studiereis. Het KNAG en de reisleiding kunnen op geen enkele manier aansprakelijk worden gesteld voor welke persoonlijke c.q. materiële schade dan ook tijdens de studiereis. Een adequate reisverzekering is dan ook vereist. Woonplaats/datum:…………………………………………….. Handtekening:……………………………….. (*) Doorhalen hetgeen niet van toepassing is N.B. Inschrijfformulier + eventuele subsidieaanvraagformulier en/of aanmeldingsformulier lidmaatschap voor 1 april 2011 opsturen naar: KNAG Postbus 805 3500 AV Utrecht.
