Uitwerking hemelwaterbeleid gemeente Leeuwarderadeel

Uitwerking hemelwaterbeleid gemeente Leeuwarderadeel

Voor:

Opgesteld door:

Versie 1 (14-06-2012)

Uitwerking hemelwaterbeleid gemeente Leeuwarderadeel Dit document bevat 11 bladzijden. Ons kenmerk: 19312RA-MW-LED voor: Gemeente Leeuwarderadeel Postbus 24 9050 AA Stiens Contactpersoon dhr. R. de Boer E-mail adres [email protected] Telefoon (058) 257 66 14 Fax (058) 257 40 40

Opgesteld door: Aquario watermanagement BV Smidsstraat 7 8601 WB SNEEK Projectleider M. Wendt E-mail adres [email protected] Telefoon (0515) 48 28 11 Fax (0515) 42 41 56 Versiehistorie tabel: Versie

Document

1

Uitwerking hemelwaterbeleid gemeen- 14-06-2012

Datum

Omschrijving/reden van wijziging definitief

te Leeuwarderadeel

Niets uit dit rapport en/of bijlage mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Aquario watermanagement BV en de gemeente Leeuwarderadeel, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Verzending naar derden behoudens de gemeente Leeuwarderadeel is niet toegestaan. De intellectuele eigendommen van onderzoek, gegevens en rapport berusten bij

INHOUDSOPGAVE

1.

INLEIDING ........................................................................................................................................ 4

2.

WETTELIJKE HEMELWATERZORGPLICHT GEMEENTE ........................................................... 5

3.

VISIE HEMELWATERBELEID GEMEENTE LEEUWARDERADEEL ............................................ 6

4.

3.1.

Gewenste situatie ................................................................................................................... 6

3.2.

Wateroverlast of hinder? ........................................................................................................ 6

UITWERKING VISIE HEMELWATERBELEID ................................................................................ 7 4.1.

Klimaatadaptatie..................................................................................................................... 7 4.1.1.

Inzicht krijgen in effecten van meer extremere neerslag. .........................................7

4.1.2.

Eisen aan het ontwerp van nieuwe hemelwaterriolering (klimaat adaptief) ..............7

4.1.3.

Eisen aan inrichting van bovengrondse ruimte voor opvang/verwerking van

extreme neerslag ....................................................................................................................7 4.2.

Planvorming en onderzoek .................................................................................................... 8 4.2.1.

Ontwikkelen visie hemelwaterstructuur (rwa-riolering + sloten/vijvers) voor benodigde retentie (stedelijke wateropgave).............................................................8

4.2.2.

Voorkeursvolgorde van omgaan met afvalwater en hemelwater gebruiken bij toetsing nieuwbouwplannen. ................................................................................8

4.3.

Beheer en onderhoud hemelwatervoorzieningen .................................................................. 8 4.3.1.

Beheer en onderhoud van hemelwatervoorzieningen structureel waarborgen ................................................................................................................8

4.3.2.

Verankeren van beheer en onderhoud van voorzieningen met een waterhuishoudkundige functie die van belang zijn voor een goed functionerend rioolsysteem........................................................................................8

4.3.3.

Maken van afspraken met Wetterskip Fryslân over beheer, zoals straatvegen, maaien en reinigen olie-afscheiders .....................................................9

4.4.

Eigen verantwoording burger stimuleren ............................................................................... 9 4.4.1.

Stimuleringsbijdrage voor de burger t.b.v. afkoppelen van hemelwater op eigen terrein ...............................................................................................................9

4.4.2.

Het ontbreekt in de huidige situatie nog aan voldoende communicatie, regels en (financiële) middelen om de burger zover te krijgen dat deze gaat afkoppelen .........................................................................................................9

4.5. 5.

Communicatie richting burger ................................................................................................ 9

CONCLUSIE ...................................................................................................................................11

1. INLEIDING In het huidige vGRP (2010 t/m 2014) van de gemeente Leeuwarderadeel is het hemelwaterbeleid opgenomen in hoofdstuk 5, hemelwaterzorgplicht. Dit hoofdstuk geeft op hoofdlijnen weer hoe de gemeente om wil gaan met hemelwater. In dit hoofdstuk staat dat de gemeente in deze planperiode het beleid verder uit gaat werken in concrete doelen, acties en maatregelen. Voorliggende notitie is de uitwerking van het hemelwaterbeleid van de gemeente Leeuwarderadeel. De open einden uit het vGRP zijn uitgeschreven in concreet beleid of zo uitgewerkt dat ze binnen de gemeente verder kunnen worden geïmplementeerd.

19312RA-MW-LED Uitwerking hemelwaterbeleid

4

2. WETTELIJKE HEMELWATERZORGPLICHT GEMEENTE De zorgplicht voor de inzameling en verwerking van hemelwater is vastgelegd in artikel 3.5 van de Waterwet. De tekst uit deze wet is hieronder weergegeven. Artikel 3.5 1. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen zorg voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. 2. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen tevens zorg voor een doelmatige verwerking van het ingezamelde hemelwater. Onder het verwerken van hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater van ingezameld hemelwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk.


5

3. VISIE HEMELWATERBELEID GEMEENTE LEEUWARDERADEEL

3.1. Gewenste situatie In paragraaf 5.5 van het huidige vGRP is een beschrijving gegeven van de gewenste situatie. Deze visie is leidend bij de verdere uitwerking van het hemelwaterbeleid. Hieronder is de gewenste situatie nogmaals beschreven.

In de gewenste situatie leiden normale buien niet tot (ernstige) hinder of wateroverlast (schade aan gebouwen). Hemelwater wordt zoveel mogelijk zichtbaar afgevoerd naar voorzieningen die het water naar het oppervlaktewater afvoeren. Er bestaat inzicht in de effecten van meer extreme neerslag op het functioneren van de hemelwatervoorzieningen. Er wordt vanuit gegaan dat de lozing van hemelwater niet mag leiden tot een verslechtering van de oppervlaktewaterkwaliteit of de bodemkwaliteit. Ook mag de lozing van hemelwater niet leiden tot een verslechtering van de waterhuishouding in het ontvangende gebied (niet afwentelen). Er worden vijverpartijen aangelegd of heringericht om het hemelwater op verantwoorde wijze af te voeren via het oppervlaktewater. Deze waterpartijen verhogen tevens de belevingswaarde van de burger. Het duurzaam omgaan met hemelwater leidt niet tot slecht beheersbare situaties. Het oppervlaktewater mag de uitstroming van overtollig hemelwater niet belemmeren, er wordt gekozen voor hydrologisch neutrale oplossingen (…).

3.2. Wateroverlast of hinder? Door de klimaatverandering zullen zeer zware regenbuien vaker en heftiger optreden. In alle KNMIscenario’s nemen de buien toe. Het traditionele rioolstelsel kan deze grote hoeveelheden neerslag niet meteen op alle plaatsen verwerken. Daarvoor is het niet ontworpen. De riolering is bedoeld om bij normale regen het water van wegen en daken af te voeren. Water op straat is hinderlijk maar pas een echt probleem als water gebouwen in stroomt, doorgaande wegen geblokkeerd raken of water uit het riool stroomt, dan spreekt met van wateroverlast. Het bovengronds bergen en afvoeren van regenwater is soms onvermijdelijk om regenwateroverlast te voorkomen. Water op straat is dus ook een oplossing mits in goede banen geleid. (bron: Stichting Rioned)


6

4. UITWERKING VISIE HEMELWATERBELEID Op basis van de hierboven beschreven visie en de genoemde punten uit hoofdstuk 5 van het huidige vGRP zijn de volgende onderwerpen te benoemen in het hemelwaterbeleid: - Klimaatadaptatie -

Planvorming en onderzoek

-

Beheer en onderhoud Eigen verantwoording burger

-

Communicatie richting burger

Deze punten worden in dit hoofdstuk verder uitgewerkt.

4.1. Klimaatadaptatie Door klimaatverandering neemt de kans op intensieve neerslag toe en hiermee de kans op wateroverlast. Dit stelt extra eisen aan het ontwerp van hemelwaterriolering en inrichting van de bovengrondse ruimte. In de gewenste situatie bestaat er inzicht in de effecten van meer extreme neerslag op het functioneren van de hemelwatervoorzieningen (zowel kwalitatief als kwantitatief). 4.1.1.Inzicht krijgen in effecten van meer extremere neerslag. Om het hoofd te kunnen bieden aan de klimaatontwikkelingen wil de gemeente in de toekomst bestaande rioolstelsels gaan doorrekenen met zwaardere buien om zo de gevoeligheid voor water op straat aan het licht te brengen. Met deze gevoeligheidsanalyse wordt beter inzicht verkregen in mogelijke overlastlocaties, zodat passende maatregelen kunnen worden genomen. Deze nieuwe eisen aan hydraulische berekeningen worden toegepast bij actualisatie van de bestaande plannen. Het bestaande BRP van Leeuwarderadeel is van 2010, actualisatie vindt normaliter plaats na 10 jaar, dus in 2020. 4.1.2.Eisen aan het ontwerp van nieuwe hemelwaterriolering (klimaat adaptief) Bij nieuwbouwlocaties wordt veelal gescheiden riolering aangelegd. De nieuwe hemelwaterriolering moet hierbij voldoen aan gewijzigde eisen voor wat betreft de afvoer van hemelwater. De riolering moet zo worden ontworpen dat bui09 uit de Leidraad Riolering (herhalingstijd T = 5 jaar) niet zorgt voor water op straat situaties. 4.1.3.Eisen aan inrichting van bovengrondse ruimte voor opvang/verwerking van extreme neerslag De gemeente Leeuwarderadeel speelt in op de verwachte klimaatontwikkelingen door de openbare ruimte klimaatbestendig en robuust in te richten. Hierdoor moet wateroverlast tot het verleden gaan behoren. Het doorrekenen van de stelsels met zwaardere buien (paragraaf 4.1.1) levert belangrijke informatie om de bovengrondse ruimte klimaatbestendig in te kunnen richten. Dit houdt in dat op locaties die gevoelig zijn voor wateroverlast (zoals blijkt uit het BRP, de telemetrie en de klachtenregistratie), de openbare ruimte zo wordt ingericht dat extreme buien via laagtes in het 19312RA-MW-LED Uitwerking hemelwaterbeleid

7

maaiveld worden afgevoerd of tijdelijk worden geborgen. De prioriteit ligt hierbij op de locaties waar de urgentie hoog is (informatie uit klachtenregistratie).

4.2. Planvorming en onderzoek 4.2.1.Ontwikkelen visie hemelwaterstructuur (rwa-riolering + sloten/vijvers) voor benodigde retentie (stedelijke wateropgave). Dit is een maatregel die voortkomt uit het beleid. Dit vraagt om een (modelmatige) aanpak waarbij het regenwatersysteem en oppervlaktewatersysteem integraal wordt bekeken (en doorgerekend). Op basis van deze op te stellen visie hemelwaterstructuur kunnen dan plannen worden getoetst voor bijvoorbeeld extra afkoppelen in de toekomst, aanleg van nieuwe woonwijken en aanleg van nieuwe vijvers. 4.2.2.Voorkeursvolgorde van omgaan met afvalwater en hemelwater gebruiken bij toetsing nieuwbouwplannen. De voorkeursvolgorde voor de omgang met afvalwater en hemelwater is als volgt: 1. Het ontstaan van afvalwater wordt voorkomen of beperkt. 2. Verontreiniging van afvalwater wordt voorkomen of beperkt. 3. Afvalwaterstromen worden zoveel mogelijk gescheiden gehouden. 4. Huishoudelijk afvalwater en daarmee vergelijkbaar afvalwater (zoals bedrijfsafvalwater) wordt ingezameld en naar een AWZI getransporteerd. 5. Ingezameld hemelwater wordt zoveel mogelijk hergebruikt of anders lokaal teruggebracht in oppervlaktewatersysteem of bodem (zo nodig na zuivering bij de bron). Pas als beiden niet mogelijk blijken vindt afvoer naar een AWZI plaats. Uitgangspunt is dat afstromend hemelwater meestal schoon genoeg is om zonder zuivering in het milieu te worden teruggebracht. (bron: vGRP Leeuwaderadeel)

4.3. Beheer en onderhoud hemelwatervoorzieningen 4.3.1.Beheer en onderhoud van hemelwatervoorzieningen structureel waarborgen Opstellen onderhoudsplan voor hemelwatervoorzieningen. Dit is een maatregel om het functioneren van de hemelwatervoorzieningen te waarborgen. Hierbij moet gedacht worden aan het reinigen, inspecteren en beoordelen van regenwaterriolering. Deze maatregel moet worden verwerkt in de beheerstrategie van de gemeente. 4.3.2.Verankeren van beheer en onderhoud van voorzieningen met een waterhuishoudkundige functie die van belang zijn voor een goed functionerend rioolsysteem Daarnaast moet ook het onderhoud van het ontvangende oppervlaktewater, dat integraal onderdeel uitmaakt van een hemelwaterstructuur, structureel worden gewaarborgd. Dit kan het beste in overleg


8

met Wetterskip Fryslân worden opgepakt, bij voorkeur in het kader van het project overname stedelijk water. 4.3.3.Maken van afspraken met Wetterskip Fryslân over beheer, zoals straatvegen, maaien en reinigen olie-afscheiders Welke maatregelen zijn noodzakelijk om het rioolstelsel zo optimaal mogelijk te laten functioneren? Het maken van afspraken met Wetterskip Fryslân is een maatregel die voortkomt uit het vGRP en deze notitie.

4.4. Eigen verantwoording burger stimuleren De zorgplicht van de gemeente voor inzameling en verwerking van hemelwater staat genoemd in de Waterwet artikel 3.5 (zie hoofdstuk 2). De wet hanteert bij deze zorgplicht de term ‘doelmatig’ vanuit de gedachte dat de particulier in eerste instantie zelf verantwoordelijk is voor het regenwater dat op zijn perceel valt. Hier ligt een keuze voor de gemeente in welke mate van de particulier gevraagd kan worden om regenwater zelf te verwerken. De grondsamenstelling in de gemeente Leeuwarderadeel is over het algemeen te slecht om regenwater te infiltreren. Daarom is het voor burgers redelijkerwijs alleen mogelijk om regenwater zelf te verwerken als het perceel grenst aan open water. 4.4.1.Stimuleringsbijdrage voor de burger t.b.v. afkoppelen van hemelwater op eigen terrein In afwijking van het vGRP wil de gemeente geen stimuleringsbijdrage voor burgers t.b.v. afkoppelen van hemelwater op eigen terrein opzetten. Het afkoppelen op eigen terrein is complex, technisch moeilijk realiseerbaar en moeilijk controleerbaar. Hierdoor is de effectiviteit van deze maatregel laag. Bovendien is er door verkeerde uitvoering kans op foutieve aansluitingen, waardoor het zelfs negatieve gevolgen kan hebben voor het milieu. 4.4.2.Het ontbreekt in de huidige situatie nog aan voldoende communicatie, regels en (financiële) middelen om de burger zover te krijgen dat deze gaat afkoppelen De gemeente heeft de mogelijkheid om door middel van een aanwijsbevoegdheid gebieden aan te wijzen waar de burger wordt verplicht om regenwater af te koppelen van de gemengde riolering. In afwijking van het vGRP wil de gemeente hier voorlopig niet op inzetten. Gezien de slechte grondsamenstelling en de argumentatie uit paragraaf 4.4.1 wordt het verplicht afkoppelen niet als doelmatige maatregel gezien.

4.5. Communicatie richting burger Dit onderdeel wordt uitgewerkt binnen het Fries Bestuursakkoord Water Keten (FBWK) en kan goed intern door de afdeling communicatie binnen de gemeente worden opgepakt. Hierbij valt te denken aan foldermateriaal e.d. Voor nieuwbouw kan de afdeling vergunningverlening wellicht nog voor extra inzet zorgen om via die weg maatregelen af te dwingen bij nieuwbouwlocaties.


9

In tegenstelling tot het vGRP wordt hier voorlopig niet extra op ingezet. De ontwikkelingen binnen het FBWK met betrekking tot het waterloket worden afgewacht. De informatievoorziening omtrent het nieuwe vergunningstelsel Waterwet en Wabo wordt binnen de gemeente nader ingevuld.


10

5. CONCLUSIE Met de uitwerking van het hemelwaterbeleid uit het vGRP heeft de gemeente Leeuwarderadeel een invulling gegeven aan de wettelijke zorgplicht voor hemelwater. De in het vGRP opgezette gewenste situatie (visie) en genoemde hoofdpunten zijn nu uitgewerkt en geconcretiseerd. Een aantal in het vGRP genoemde punten is bij deze uitwerking op een andere manier ingevuld, omdat deze door voortschrijdend inzicht momenteel niet haalbaar lijken. Daarbij is het ambitieniveau in het vGRP vrij hoog. Groot nadeel is ook dat dit hoge ambitieniveau niet is vertaald in de financiële middelen. Genoemde punten kunnen dus eenvoudigweg ook niet worden uitgevoerd omdat momenteel de financiële dekking ontbreekt. Er is daarom gekozen voor een soberder uitwerking, waarbij nog steeds invulling wordt gegeven aan de wettelijke zorgplicht. Hierdoor zijn de financiële consequenties voor de korte en langere termijn goed te overzien.


11

Uitwerking hemelwaterbeleid gemeente Leeuwarderadeel

Recommend Documents