GEMEENTE LEEUWARDERADEEL

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL Aanbiedingsbrief Aan de raad van de gemeente Leeuwarderadeel

Geachte raad, Voor u ligt de programmabegroting van het dienstjaar 2015. Deze begroting is opgezet conform de voorschriften zoals die zijn verwoord in het ‘Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV)’. Bij de behandeling van de Kadernota 2015 hebben wij u in de gelegenheid gesteld om de hoofdkoers voor de begroting 2015 en de daaropvolgende jaren mee te geven. Deze koers is door ons college meegenomen voor de uitwerking van de Programmabegroting 2015. Er zijn twee begrotingsdocumenten opgesteld, te weten:  Een programmabegroting voor de raad, die de kaderstellende en controlerende taak van de raad ondersteunt;  Een activiteitenraming voor het college, die de uitvoerende taak en de beheersfunctie ondersteunt. De Programmabegroting 2015 is als volgt opgebouwd: 1. aanbiedingsbrief 2. inleiding 3. uitgangspunten begroting 2015 4. programma’s 5. paragrafen 6. bijlagen. De begroting zal in de vergadering van uw raad van 23 oktober 2014 opiniërend worden behandeld. Op 6 november aanstaande kunt u de begroting vaststellen, zodat de provincie in het kader van het begrotingstoezicht nog voor de uiterlijke termijn van 15 november 2014 ontvangen zal hebben. De activiteitenraming is ter inzage gelegd. Burgemeester en wethouders van Leeuwarderadeel de secretaris, de burgemeester,

H. Siegersma

drs. J.R.A. Boertjens

-1-

Inhoudsopgave Aanbiedingsbrief ..................................................................................................................................... 1 Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 3 Inleiding ................................................................................................................................................... 5 Uitgangspunten begroting 2015 ............................................................................................................. 7 PROGRAMMAPLAN ................................................................................................................................. 9 Programma 1 - Burger en Bestuur ................................................................................................... 11 Programma 2 - Integrale Veiligheid ................................................................................................. 13 Programma 3 - Beheer openbare ruimte ......................................................................................... 17 Programma 4 - Lokale economie ..................................................................................................... 21 Programma 5 - Onderwijs ................................................................................................................ 25 Programma 6 - Sport, recreatie en cultuur ...................................................................................... 29 Programma 7 - Sociaal domein ........................................................................................................ 31 Programma 8 - Milieu en Afval......................................................................................................... 39 Programma 9 - Wonen ..................................................................................................................... 43 Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen ................................................................................ 47 Recapitulatie meerjarenbegroting ........................................................................................................ 49 PARAGRAFEN......................................................................................................................................... 51 Lokale heffingen ............................................................................................................................... 53 Weerstandsvermogen ...................................................................................................................... 59 Onderhoud kapitaalgoederen .......................................................................................................... 75 Groen ............................................................................................................................................... 75 Financiering ...................................................................................................................................... 79 Bedrijfsvoering ................................................................................................................................. 85 Verbonden partijen .......................................................................................................................... 93 Grondbeleid...................................................................................................................................... 97 BIJLAGEN ............................................................................................................................................... 99 Lijst eenmalige zaken begroting 2015 ............................................................................................ 101 Nieuw beleid/uitzettingen Kadernota 2015................................................................................... 103 Overzicht reserves en voorzieningen ............................................................................................. 105 Investeringsplan 2015 – 2018 ........................................................................................................ 108 Verbonden partijen ........................................................................................................................ 111

3

Inleiding Het college is er in geslaagd om een sluitende meerjarenbegroting aan te bieden. De saldi van de Programmabegroting zijn als volgt. 2015 € 146

2016 € 156.128

2017 € 158.472

2018 € 143.924

Hierbij dient te worden vermeld dat bij de opstelling van de programmabegroting uitgegaan is van de meicirculaire 2014 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Zoals uit bovenstaande tabel blijkt is er sprake van positieve jaarsaldi. Hierbij zal het volgende in acht moeten worden genomen:  De financiële gevolgen van de decentralisaties zijn kostenneutraal in de Programmabegroting 2015 opgenomen. Het uitgangspunt is dat de uitvoering van de decentralisaties budgetneutraal zal gaan verlopen. In oktober 2014 heeft de Dienst een herziene begroting 2015 gepresenteerd. In deze begroting zijn de financiële gevolgen van de decentralisaties (grotendeels) opgenomen. Gezien het tijdstip van aanlevering van deze herziene begroting is het niet meer mogelijk gebleken deze financiële informatie te verwerken in de (primitieve) Programmabegroting 2015. Volgens planning zal dit in de eerste begrotingswijziging worden gepresenteerd. Gezien het feit dat de inhoudelijke uitvoering van de decentralisaties nog volop in uitvoering is, is er voor gekozen de beschikbare informatie in programma 7 op te nemen. Dit programma is nu opgenomen onder de naam Sociaal domein. In deze begroting zijn nieuwe bezuinigingen opgenomen. Ook zijn in de voorgaande begrotingen bezuinigingen opgenomen die (deels) in de jaren 2015-2018 ingevuld en uitgevoerd moeten worden. Teneinde dit proces te bewaken zullen we blijven monitoren of de bezuinigingen gerealiseerd kunnen worden om op koers te blijven. Daarnaast is in deze begroting ook geld opgenomen voor nieuw beleid en uitzettingen van bestaand beleid conform de Kadernota 2015. Gezien de financiële beperkingen zijn we hier erg terughoudend mee. In de bijlage uitzettingen Kadernota 2015 is hiervan een financiële weergave opgenomen. Tot slot merken wij op dat in het Programmaplan daar waar mogelijk is kwantitatieve doelstellingen zijn opgenomen. Indien hier geen doelstelling is vermeld, dan is deze (nog) niet bekend. Ook is in het Programmaplan kritisch gekeken naar de prioriteiten, de doelstellingen en de activiteiten.

-5-

Uitgangspunten begroting 2015 Voor de begroting 2015 en de meerjarenbegroting 2016-2018 hanteren we de volgende uitgangspunten. Inwoners en aantal woningen Diverse berekeningen zijn gebaseerd op aantallen inwoners en/of woningen. Hiervoor worden de onderstaande aantallen als uitgangspunt genomen op basis van verwachtingen van het aantal woningen dat de komende jaren gereed zal komen.

1-1-2014 1-1-2015 1-1-2016 1-1-2017 1-1-2018

Inwoners Daling totaal 10.265 -20 10.245 -20 10.225 -20 10.205 -20 10.185

Woningen stijging totaal 4.325 10 4.335 10 4.345 10 4.355 10 4.365

Het aantal woningen is gebaseerd op de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG). In de berekening van het aantal woonruimten is geen rekening meer gehouden met bijzondere woonruimten e.d. In de berekening van de algemene uitkering is de maatstaf woonruimten hierop aangepast. Salarispeil Voor het salarisniveau wordt uitgegaan van de peildatum 1 januari 2015. In de salarissen voor 2015 is rekening gehouden met een salarisstijging van 1%. Hierin zijn ook de periodieke stijgingen van de salarissen meegenomen. Prijspeil Wij stellen u voor om de prijscompensatie in de algemene uitkering te hanteren als uitgangspunt voor de inflatie in de begroting. De inflatie wordt voor 2015 berekend op 1,25% (meicirculaire 2014). Rentepeil Voor het begrotingsjaar 2015 wordt een rekenrente voor nieuwe investeringen en ten behoeve van het eigen vermogen en voorzieningen gehanteerd van 4%. Gezien het huidige rentepeil en het feit dat onze financieringsbehoefte al grotendeels is gerealiseerd (tegen vaste rentepercentages) wordt voorgesteld om voor 2015 en volgende jaren ook een rentepercentage van 4% te hanteren. Deze rekenrente wordt berekend op basis van het gemiddelde rentepercentage op de huidige geldleningen. In geval van het opnemen van nieuwe geldleningen kan het gemiddelde rentepercentage dalen. We verwachten dat de rekenrente in de toekomst zal dalen. Dit heeft geen budgettaire gevolgen. Alleen de lagere rente van een aan te trekken geldlening kan tot een voordeel leiden. Algemene uitkering Bij de berekening van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds voor de Programmabegroting 2015 is uitgegaan van de meicirculaire 2014.

-7-

PROGRAMMAPLAN

-9-

Programma 1 - Burger en Bestuur Portefeuillehouder: dhr. J.R.A. Boertjens Dit programma bestaat uit onderwerpen die betrekking hebben op de relaties tussen het bestuur en de burger. Daarbij gaat het om het realiseren van de gewenste maatschappelijke doelstellingen, de voorlichting, de burgerparticipatie en de gemeentelijke dienstverlening. Wat willen we bereiken? Wij willen de komende jaren een gemeente zijn waarbij de dienstverlening aan burgers, organisaties en maatschappelijke instellingen adequaat en optimaal is. De focus zal zijn dat we met de naderende herindeling steeds meer de samenwerking met Leeuwarden zullen zoeken. In het najaar van 2015 zal de gemeenteraad een herindelingsontwerp voor 7 gemeenten in Noordwest Friesland ter besluitvorming voorgelegd krijgen. De burgers zullen in de aanloop naar de fusie toe hierover goed voorgelicht worden. Daar waar mogelijk, zullen we beleid alvast gaan harrmoniseren met de gemeente Leeuwarden. Ook in de ambtelijke organisatie ligt de focus op samenwerking met Leeuwarden. Kaderstellende beleidsnota's:  Notitie BTL: Met Leeuwarden naar 2018 versie 2.0. Prioriteit

Bestuurlijke toekomst

Betere dienstverlening

Burgerparticipatie

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Samen met de overige 6 gemeenten een goed proces inrichten om de herindeling vorm te geven. Een slagvaardige organisatie met goede kwaliteit van dienstverlening. Een beter bereikbare overheid. De gemeente als een belangrijke ingang tot de overheid. De burgers worden tijdig en optimaal in de gelegenheid gesteld kennis te nemen van en inbreng te geven bij besluiten van de gemeente.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) In 2015 wordt er een besluit genomen over de herindeling.

Activiteit 2015

- Klanttevredenheid hoog houden.

Goede informatievoorziening over de drie decentralisaties. Dienstverlening waar mogelijk verbeteren.

- Voldoen aan de wetttelijke NUP verplichtingen. - Werken met een communicatieplan

Burgers worden betrokken bij de herindeling en bij ingrijpende besluiten over de inrichting van de openbare ruimte.

Wat gaan we daarvoor doen in 2015?

- 11 -

In het najaar besluit de gemeenteraad over het herindelingsontwerp.

Burgerparticipatie opnemen in communicatieplan. Burgers betrekken bij planontwikkeling en beleidsontwikkeling.

Bestuurlijke toekomst Het proces van de herindeling wordt bestuurlijk en organisatorisch goed ingericht. Is van belang voor de zorgvuldigheid van het proces en het resultaat. Communicatie lijnen naar bestuur en burger goed vorm geven. Betere dienstverlening Werken met een communicatieplan. Daar waar verbeteringen van de dienstverlening met Leeuwarden vorm gegeven kunnen worden pakken we het op. Burgerparticipatie We blijven de burger betrekken bij ontwikkelingen op het gebied van de openbare ruimte of beleid. We hebben aandacht voor de rol van het college en de gemeenteraad in de contacten met de burgers.

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

001 002

Bestuursorganen Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders 003 Burgerzaken 004 Baten en lasten secretarieleges burgerzaken 005 Bestuurlijke samenwerking 006 Bestuursondersteuning raad en rekenkamer(functie) Totale lasten nr.

functie

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

552.625

584.552

591.082

576.247

573.604

571.156

520.811 423.408

764.464 434.858

752.856 459.136

737.142 434.056

733.063 441.699

730.393 437.865

51.463 83.412

60.000 91.787

60.000 77.412

60.000 76.771

60.000 76.597

60.000 76.491

74.972 1.706.689

86.126 2.021.787

89.335 2.029.820

87.477 1.971.691

87.009 1.971.973

86.701 1.962.606

Rekening 2013

Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders 004 Baten en lasten secretarieleges burgerzaken Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Begroting 2014

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

002

21.345

0

0

0

0

0

139.775 161.120 1.545.569 0 0 1.545.569

171.175 171.175 1.850.612 0 0 1.850.612

171.175 171.175 1.858.645 0 0 1.858.645

171.175 171.175 1.800.516 0 0 1.800.516

171.175 171.175 1.800.798 0 0 1.800.798

171.175 171.175 1.791.431 0 0 1.791.431

- 12 -

Programma 2 - Integrale Veiligheid Portefeuillehouder: dhr. J.R.A. Boertjens Het programma Integrale Veiligheid omvat onder andere de thema’s brandweerzorg, rampenbestrijding, handhaving en openbare orde. Wat willen we bereiken? De gemeente Leeuwarderadeel wil dat haar burgers een veilige woon- en leefomgeving hebben. Dat inwoners bij problemen eerst zelf actie ondernemen, maar bij voortdurende veiligheidsproblemen, deze melden bij de gemeente of de politie. Kaderstellende beleidsnota's:  Kadernota Integraal Veiligheidsbeleid Middelsee Gemeenten (2011);  Notitie Sociaal Team Middelsee Gemeenten (2006);  Notitie Kwaliteitsslag Sociaal Team Middelsee Gemeenten 2011 (2011);  Regionaal beleidsplan Veiligheidsregio Fryslân (2011);  Crisisplan Fryslân (2011);  Beleidsplan Brandweerzorg Noordwest Fryslân 2009-2013. Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Een veilige woon- en leefomgeving voor de burgers van Leeuwarderadeel.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Huiselijk geweld / geweld op straat

Het voorkomen en bestrijden van geweld, in al haar verschijningsvormen.

De slachtofferkans voor huiselijk geweld moet kleiner worden.

Jeugd en veiligheid

Het verminderen van de jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit.

Vermindering incidenten overlast jeugd.

Fysieke veiligheid

Toename objectieve Afname veiligheid en afname verkeersongevallen. van het subjectieve verkeersonveiligheidsgevoel. Een goed beschreven rampenplan en daaraan gekoppeld een

Veilige woon- en leefomgeving

Rampenbestrijding

- 13 -

Activiteit 2015

Burgernet Buurtbemiddeling Gebiedsteam Leeuwarderadeel Sociaal Team Middelsee Gemeenten Pilot inzet huisverbod bij een vermoeden van kindermishandeling Noord Nederland Wet tijdelijk huisverbod CJG Middelsee Jeugd- en jongerenwerk Jeugdoverleg Middelsee (3 x per jaar) GVVP RO en inrichting Handhaving Verkeerseducatie Crisisplan Fryslân Opleiden en oefenen team Bevolkingszorg

Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) goed geoefende en geschoolde gemeentelijke organisatie waardoor die voorbereid is op de bestrijding van een rampsituatie.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Activiteit 2015

OOV-Alert Rampenoefeningen

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Veilige woon- en leefomgeving - Het, in samenwerking met de andere Middelsee Gemeenten, voortzetten en uitvoeren van het Integraal Beleidsplan op basis van de in 2009 (nulmeting) en 2011 gehouden Veiligheidsmonitor. - Het, vanuit de gemeentelijke regierol, initiëren en instandhouden van een netwerk met ketenpartners o.a. middels deelname aan Veiligheidshuis Fryslân. - Het doen plaatsvinden van het Driehoeksoverleg Noordwest Fryslân (gemeente, politie en Openbaar Ministerie). - Het doen plaatsvinden van IVZ-overleg (gemeente, politie en overige ketenpartners). - Het doen plaatsvinden van IVZ-overleg Wijkagenten Middelsee (gemeente, wijkagenten politie en overige ketenpartners). - Het opstellen van Integrale Veiligheidsrapportages (4-, 8- 12-maands). - Het informeren van de raad over de uitkomsten van de bestuursrapportages van de politie. - Het leveren van input voor het jaarplan van de politie, team Middelsee. - Het deelnemen en uitbreiden van deelnemers aan Burgernet. - Het deelnemen aan Buurtbemiddeling ten behoeve van bewoners van de gemeente. - Het uitvoeren van de Nazorg ex-gedetineerden (DPAN). Huiselijk geweld / geweld op straat - Het deelnemen aan de pilot inzet huisverbod bij een vermoeden van kindermishandeling in Noord Nederland. - Het uitvoeren van de Wet tijdelijk huisverbod (WTH). Jeugd en veiligheid - Het participeren in het Centrum voor Jeugd en Gezin Middelsee. - Het inzetten van ambulant jeugd- en jongerenwerk middels uitvoering door Stichting Welzijn Middelsee. - Het doen plaatsvinden van Jeugdoverleg Middelsee (gemeente, jeugdwerkers, jeugdcoördinator en wijkagenten politie). Fysieke veiligheid - Het inrichten van de wegen conform het Duurzaam Veilig principe. - Het middels specifiek toezicht – in het bijzonder op alcohol en snelheid – (alcoholgerelateerde) verkeersongevallen te laten afnemen, de objectieve verkeersveiligheid te laten toenemen zodat het subjectieve verkeersveiligheidsgevoelen afneemt. Rampenbestrijding

- 14 -

Het bewerkstelligen van goede planvorming door het actueel houden en implementeren van het Crisisplan Fryslân. - Het leveren van personeel ten behoeve van vulling van de regionale expertteams van Veiligheidsregio Fryslân. - Het regelmatig deelnemen aan oefeningen/trainingen door team Bevolkingszorg om kennis te vergaren c.q. rollen en taken up to date te houden, op basis van een opleidings- en oefenplan. - Het actueel houden van het alameringssysteem OOV-Alert. - Het actueel houden van de gemeentelijke risicokaart. Het periodiek houden van realistische oefeningen en aanvullende specifieke functietrainingen. -

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

120 Brandweer en rampenbestrijding 140 Openbare orde en veiligheid Totale lasten nr.

functie

573.452 103.948 677.400

2014

24.656 24.656 652.743 0 0 652.743

Meerjarenbegroting 2015

515.464 149.589 665.054

Rekening 2013

120 Brandweer en rampenbestrijding Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Begroting 497.815 146.193 644.008

2016

Begroting 2014 31.721 31.721 633.333 0 0 633.333

- 15 -

2017

490.551 141.288 631.838

483.661 134.384 618.045

2018 476.733 134.198 610.930

Meerjarenbegroting 2015 0 0 644.008 0 0 644.008

2016 0 0 631.838 0 0 631.838

2017 0 0 618.045 0 0 618.045

2018 0 0 610.930 0 0 610.930

Programma 3 - Beheer openbare ruimte Portefeuillehouder: Mevr. G. Visser Tot de openbare ruimte behoren (on)verharde wegen, water, havens, bruggen, gebouwen, openbaar groen, speelplaatsen, riolering en openbare verlichting. Wat willen we bereiken? Een duurzaam veilige inrichting van de gemeente Leeuwarderadeel. Het bevorderen van duurzaam beheer van de openbare ruimte. Daarbij gaan we ons spiegelen aan de visie van de gemeente Leeuwarden. Bij de te nemen maatregelen zal altijd gezocht worden naar de economisch meest voordelige, verantwoorde en levensloop verlengende oplossing. Openbaar groen  De bestaande inrichting handhaven en het bijbehorende onderhoud continueren op het huidige niveau.  Waar mogelijk snippergroen verkopen aan aanwonenden. Zoals in het door de raad vastgestelde beleid verkoop snippergroen aan particulieren kunnen de opbrengsten verkoop snippergroen ten goede komen van het onderhoudsbudget.  Zo laag mogelijke levensduurkosten van openbaar groen.  De factoren inrichting, gebruik en instandhouding zo op elkaar afstemmen dat onze burgers een plezierige leefomgeving ervaren. Riolering  Uitvoering geven aan het vastgestelde GRP voor de planperiode 2015-2017  Voldoen aan de relevante wet- en regelgeving.  Zorgplicht dragen voor, de inzameling en het transport van afvalwater, het afvloeiend hemelwater en voorkomen van structureel nadelige gevolgen van grondwater. Wegen  Plaatselijk onveilige situaties als gevolg van achterstallig wegenonderhoud voorkomen. Gebouwen  Beheren van de gemeentelijke gebouwen tegen zo laag mogelijke kosten. Bruggen  Veiligheid van de bestaande bruggen garanderen. Water  Overdragen van de Stienzerfeart naar de Provincie Fryslân. Openbare verlichting. In standhouden van het bestaande verlichtingsareaal.

Kaderstellende beleidsnota's:  Groenbeheerplan mei 2002 (jaarlijks geactualiseerd);  Gemeentelijk Rioleringsplan 2015 t/m 2018;  Beheerplan Wegen 2012-2016;

- 17 -

  

Beheerplan Bruggen 2010-2015; Waterplan Middelsee Gemeenten 2010-2015; Gebouwen beheerplan 2014-2018.

Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Sober en functioneel inrichten van het openbaar groen.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) Veilig, functioneel en regelmatig onderhouden.

Riolering

Uitvoering maatregelen van het GRP

Uitvoering geven aan de maatregelen planperiode 20152018.

Wegen

De burgers ervaren het wegennet in de gemeente als voldoende veilig.

Schade meldingen n.a.v. gevaarlijk wegdek voorkomen.

Gemeentelijke gebouwen

Kostenefficiënt beheren van het gemeentelijk vastgoed.

Representatief en courant houden van vastgoed.

Bruggen, kades en duikers

Veilig en functioneel in gebruik houden van de bestaande objecten.

Zo weinig mogelijk klachten en/of kapitaal- vernietiging.

Openbaar groen

- 18 -

Activiteit 2015

Machinaal onderhoud waar mogelijk. Met bestaande werkmethoden het huidige onderhoudsniveau handhaven. De contacten met Leeuwarden intensiveren en daarmee beleid en uitvoering van LW en LWD koppelen. Openstaande maatregelen uit planperiode 2010-2014 afronden. In 2015 met het ingaan van het nieuwe GRP overgaan op risico gestuurd rioolbeheer. Riool beheer Leeuwarderadeel overdragen van Aquario naar de gemeente Leeuwarden. Snel en adequaat inspringen op veranderde omstandigheden m.b.t. de wegen. Waar mogelijk afstoten of verhuren van vastgoed. Het meest noodzakelijke onderhouden en zo mogelijk overhevelen van activiteiten naar de volgende jaren. Aan de hand van het beschikbare budget een keuze maken.

Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect)

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Water

Invulling geven aan de opdrachten uit het Fries Bestuursakkoord Water Keten. (FBWK)

Openbare verlichting

Veilige en functionele openbare verlichting.

Activiteit 2015

Daarbij de nadruk op veiligheid leggen. Gezamenlijk met de Samenwerken met de “partners” realiseren gemeenten van bezuinigingen in de Leeuwarden waterketen. ,Heerenveen en Smallingerland. Minder klachten dan Nieuw voorgaande jaren. onderhoudsbestek en een gewijzigde beheerorganisatie

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Voor alle diciplines geld dat we de samenwerking met Leeuwarden verder uitbouwen. Beleid van LW daar waar mogelijk overnemen. Openbaar groen In 2015 de samenwerking met Leeuwarden verder uitbouwen. Beleid van LW daar waar mogelijk doorvoeren. Het huidige onderhoudsniveau instandhouden met het beschikbare personeel (incl. Empatec) en benodigde middelen. Daarvoor de mogelijkheden van machinaal onderhoud zoveel mogelijk inzetten. Riolering Openstaande maatregelen van de planperiode 2010-2014 afronden. Voorbeeld zijn de maatregelen omgeving Kastanjeleane (water op straat). Aquario Sneek stopt 1 januari 2015 met de activiteiten. Voor het beheer van de riolering van LWD stellen we een DVO op met Leeuwarden. Daarmee komt het praktische beheer bij LW te liggen. Uitvoering geven aan het in 2014 vastgestelde GRP voor de plan periode 2015-2017. In het nieuwe beleid (GRP 2015-2018) heeft het risico gestuurd rioolbeheer een plek gekregen. In het nieuwe beleid willen we kosten besparen door de levensduur te verlengen. Hierbij gaan we de grotere kans op schade/falen accepteren in gebieden waar de nadelige maatschappelijke consequenties beperkt zijn. Wegen Voor het onderhoud van wegen en straten is het beheerplan wegen 2012-2016 leidend. In najaar 2014 wordt het beheerplan 2014-2018 ter vaststelling aan de raad voorgelegd. Een groot deel van de wegen is beoordeeld als goed tot zeer goed, het aandeel wegen met beoordeling slecht betreft voornamelijk wegen in het buitengbied met een lage gebruiksfrequentie. Deze wegen worden met het oog op de veiligheid extra in de gaten gehouden. Hierdoor kunnen we snel reageren op het ontstaan van onveilige situaties. Afhankelijk van de aard en omvang van de schade wordt een te nemen maatregel vast gesteld. Gemeentelijke gebouwen We gaan het in 2013 opgestelde gebouwenbeheerplan 2014-2018 in het programma O’prognose actualiseren om daarna de meest noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden uit te laten voeren. De extra bezuininging van € 50.000,-- euro kan een reden zijn dat we het beheerplan moeten loslaten om met de overgebleven gelden (beschikbare middelen) het vastgoed in stand te houden.

- 19 -

Bruggen, kades en duikers Begin 2014 is er een nieuw rapport opgesteld door Ingenieursbureau Westerberg. De geprognotiseerde onderhoudskosten en vervangingstermijnen zijn opgenomen in een webbased softwareprogramma iAsset. Het beschikbare budget voor 2015 is € 97.000,-- euro. De inzet van dit budget wordt geprioriteerd waarbij veiligheid ons eerste uitgangspunt is vervolgens wordt gekeken naar functionaliteit, duurzaamheid en toonbaarheid. Wanneer in 2015 zich calamiteiten voor doen zullen we met voorstellen naar de Raad komen om het noodzakelijke herstel te kunnen uitvoeren. Water In het FBWK is afgesproken om de samenwerking tussen de gemeenten te verbeteren. Daarom is afgesproken om in klein verband te gaan samenwerken. Leeuwarderadeel is ingedeeld bij Leeuwarden, Heerenveen en Smallingerland. Op deze manier denken we zo volledig mogelijk over de ambitie, bestuurlijke borging en voortgang van onze Friese 3 D’s (duurzaamheid, doelmatigheid en De betrokken burger) en de landelijke 3 K’s (Kostenreductie, Kwetsbaarheidsreductie en Kwaliteitsbehoud) te kunnen rapporteren. Openbare verlichting Per 1 januari 2015 is er een nieuw organisatiemodel met een harde scheiding tussen beheer en onderhoud. Het beheer van de verlichting en het toezicht op aannemer wordt voortaan door de stichting OV Fryslân in eigen huis uitgevoerd. Het onderhoud wordt opnieuw aanbesteed. Het nieuwe bestek biedt betere mogelijkheden om te handhaven op naleving van het contract door aannemer. Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

Wegen, straten, pleinen en verkeersmaatregelen 211 Verkeersmaatregelen te land 221 Binnenhavens en waterwegen 722 Riolering 712 Mat.vaste activa: grond-, weg4 en waterb.kundige werken Totale lasten

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

210

nr.

functie

1.245.391 39.557 173.092 843.985

1.252.758 63.393 198.718 820.174

1.318.775 0 209.051 747.330

1.301.018 0 207.811 740.205

1.290.880 0 205.804 735.859

1.273.400 0 205.185 731.645

0 2.302.025

1.025.796 3.360.839

0 2.275.156

0 2.249.033

0 2.232.543

0 2.210.230

Rekening 2013

Wegen, straten, pleinen en verkeersmaatregelen 211 Verkeersmaatregelen te land 722 Riolering 726 Baten rioolheffing 712 Mat.vaste activa: grond-, weg- en 4 waterb.kundige werken Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

210

719 3.216 16.618 964.874

705 0 0 1.007.560

705 0 0 936.440

705 0 36.466 936.440

705 0 72.519 936.440

705 0 113.260 936.440

0 985.427 1.316.598 0 0 1.316.598

395.558 1.403.823 1.957.016 0 0 1.957.016

0 937.145 1.338.011 0 0 1.338.011

0 973.611 1.275.422 0 0 1.275.422

0 1.009.664 1.222.879 0 0 1.222.879

0 1.050.405 1.159.825 0 0 1.159.825

- 20 -

Programma 4 - Lokale economie Portefeuillehouder: Mevr. R. v.d. Meulen-v.d. Ende Het programma Lokale economie omvat vooral het scheppen van de condities voor een goed functionerend bedrijfsleven. Wat willen we bereiken? Condities scheppen voor een goed functionerend en gezond bedrijfsleven dat naar de aard en schaal is afgestemd op de centrumfunctie die Leeuwarderdeel in het algemeen en Stiens in het bijzonder, in meer dan alleen economisch inzicht inneemt. Bij concrete vragen om locaties zullen we waar mogelijk maatwerk leveren.

Kaderstellende beleidsnota's:  N.v.t. Prioriteit

Gemeentelijke dienstverlening aan ondernemers en bedrijfscontacten

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

Bedrijventerreinen

Scheppen van

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Condities scheppen voor een goed functionerend en gezond bedrijfsleven in de gemeente Leeuwarderadeel.

Samen met ondernemers, politie en brandweer werken aan een veiliger Stiens. De regio kan een breed, gevarieerd aanbod realiseren, met gezamenlijke promotie en acquisitie. Gezien de economische ontwikkelingen zullen we voorzichtig zijn met het uitbreiden van bedrijventerreinen. Getracht wordt bij lokale vraag maatwerk te verlenen. Condities scheppen

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) Bedrijvencontactfuncti onaris is voor ondernemers aanspreekpunt. Minimaal zes bedrijfsbezoeken. Minimaal één ondernemersavond. Minimaal twee keer bestuurlijk overleg OVL – gemeente. Behalen van derde ster Keurmerk Veilig Ondernemen.

Activiteit 2015

Geen indicatie.

Uitvoering van het Regionaal Bedrijventerreinplan Noardwest-Fryslân

Geen indicatie

Koploperproject

- 21 -

Bedrijvencontactfunctionaris is voor ondernemers aanspreekpunt. Bedrijfsbezoeken. Jaarlijkse ondernemersavond Bestuurlijk overleg OVL

Audit derde ster

Prioriteit

randvoorwaarden die kans op behoud en groei van werkgelegenheid bieden

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) voor een goed functionerend en gezond bedrijfsleven in de gemeente Leeuwarderadeel.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Activiteit 2015

Ondersteuning van OVL bij uitwerken van het project Het Nieuwe Winkelen

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Gemeentelijke dienstverlening aan ondernemers & Bedrijfscontacten o De bedrijvencontactfunctionaris is voor ondernemers aanspreekpunt en ondersteunt hen bij producten, vragen en bij de afhandeling van vergunningen. o De portefeuillehouder EZ (of college) bezoekt minimaal zes keer per jaar een bedrijf in de gemeente. o De gemeente organiseert met de Ondernemersvereniging Leeuwarderadeel jaarlijks een avond waar ondernemers en de politiek elkaar kunnen ontmoeten. Minimaal twee maal per jaar bestuurlijk overleg tussen collegeleden en OVL-bestuur. Keurmerk Veilig Ondernemen In de werkgroep Keurmerk Veilig Ondernemen zitten vertegenwoordigers van ondernemers, gemeente, politie en brandweer. Doel van het project: uitvoering van het pakket maatregelen waarmee Stiens nog veiliger wordt. De audit vond in juni 2013 plaats en is succesvol verlopen. Stiens heeft nu de tweede KVO-ster. De werkgroep heeft een nieuw pakket maatregelen opgesteld voor de komende periode en gaat daar in 2015 verder mee aan de slag. In 2015 kan Stiens de audit doen voor verwerving van de 3e ster. De uitvoering van de maatregelen is kostenneutraal dan wel passend in het reguliere onderhoudsprogramma van de gemeente. Voorwaarde voor KVO-certificering is dat zowel ondernemers als brandweer, politie en gemeente deelnemen aan het project Bedrijventerreinen De ambtelijke projectgroep Noordwest-Fryslân monitort de uitvoering van het Regionaal Bedrijventerreinplan Noordwest-Fryslân. NIEUW BELEID 2015 – 2018: structureel jaarlijks €5.000 De gemeente wil investeren in randvoorwaarden die kans op behoud en groei van werkgelegenheid bieden en ondersteunt daarom initiatieven vanuit het bedrijfsleven zoals het project Glasvezel Bedrijventerrein Middelsee en het Koploperproject. Met dergelijke projecten draagt de gemeente bij aan het versterken van de werkgelegenheid en het ondersteunen en stimuleren van de bedrijvigheid in de gemeente. Bij het Koploperproject worden de deelnemende bedrijven doorgelicht op duurzaamheid. Nieuwe kansen, verbetermogelijkheden en risico’s worden in kaart gebracht. Deelnemende bedrijven dragen bij aan een duurzamere toekomst en krijgen inzicht in kostenbesparingen en efficiency voordelen voor hun bedrijf. De OVL heeft de wens om het project “het nieuwe winkelen” te starten. De ondernemers willen zich gezamenlijk sterker online profileren. De ondernemersavond in 2013 stond in het teken van dit thema; ondernemers hebben hierop enthousiast gereageerd. Projectenoverzicht  Keurmerk Veilig Ondernemen: 3e ster in 2015 en 4e ster 2017.

- 22 -

   

Glasvezelproject Middelsee Jaarlijkse Ondernemersavond Koploperproject Provincie Het nieuwe winkelen

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

310 330 340

Handel, ambacht en industrie Nutsbedrijven Agrarische productie en ontginning Totale lasten nr.

functie

Handel, ambacht en industrie Baten marktgelden Agrarische productie en ontginning Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

82.278 4.729

89.236 4.729

94.378 2.608

93.203 2.608

92.889 2.608

92.694 2.608

38.703 125.710

70.721 164.687

80.954 177.940

79.940 175.751

79.596 175.093

76.445 171.747

Rekening 2013

310 311 340

Begroting 2014

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

25.674 11.095

17.939 11.640

25.843 11.640

25.843 11.640

25.843 11.640

25.843 11.640

37.968 74.738 50.972 0 0 50.972

9.600 39.179 125.508 0 0 125.508

9.600 47.083 130.857 0 0 130.857

9.600 47.083 128.668 0 0 128.668

9.600 47.083 128.010 0 0 128.010

9.600 47.083 124.664 0 0 124.664

- 23 -

Programma 5 - Onderwijs Portefeuillehouder: Dhr. C. Vos Dit programma omvat de zorg voor de onderwijshuisvesting, het ontwikkelen van lokaal onderwijsbeleid, leerlingenvervoer en uitvoering leerplichtwet. Wat willen we bereiken? De gemeente Leeuwarderadeel ziet het onderwijs als een belangrijke basisvoorziening. In het onderwijs wordt een basis gelegd en worden kansen gecreëerd voor de toekomst van het individu en voor zijn/haar functioneren in de samenleving. De gemeente Leeuwarderadeel draagt daartoe bij door de aanwezigheid en toegankelijkheid van goed primair onderwijs te stimuleren en bij te dragen aan voorschoolse educatie.

Kaderstellende beleidsnota's:  Binnen het programma Onderwijs liggen op dit moment geen kaderstellende beleidsnota’s. De basis binnen dit programma zijn verordeningen die voortkomen uit landelijke wetgeving;  Notitie Invoering Wet Oke (2012). Prioriteit

Toezicht Onderwijsgroep Fier

Voorschoolse educatie

Passend onderwijs

Onderwijshuisvesting

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Toezien op kwalitatief goed basisonderwijs en een financieel gezonde Stichting voor openbaar basisonderwijs. De kansen vergroten voor kinderen met taal en/of sociaal emotionele achterstanden. Zorg dragen voor een goede afstemming tussen de uitvoering van de Wet op het Passend Onderwijs, waarvan de eerste verantwoordelijkheid bij het onderwijs ligt en de uitvoering van de Jeugdwet, waarvan de eerste verantwoordelijkheid bij de gemeente ligt. Zorgen voor voldoende en kwalitatief goede

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) Toezicht Onderwijsgroep Fier

Activiteit 2015

Toezien op kwalitatief goed basisonderwijs en een financieel gezonde Stichting voor openbaar basisonderwijs. Voorschoolse educatie De kansen vergroten voor kinderen met taal en/of sociaal emotionele achterstanden. Passend onderwijs Zorg dragen voor een goede afstemming tussen de uitvoering van de Wet op het Passend Onderwijs, waarvan de eerste verantwoordelijkheid bij het onderwijs ligt en de uitvoering van de Jeugdwet, waarvan de eerste verantwoordelijkheid bij de gemeente ligt. - De gemeente houdt - Onderzoek naar een zich aan de wettelijk samenwerkingsschool

- 25 -

Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) onderwijshuisvesting.

Leerlingenvervoer

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) voorgeschreven verplichtingen op het gebied van onderwijshuisves-ting; - De technische en functionele staat van de gebouwen is voldoende. De aanvragen worden op zorgvuldige wijze afgehandeld. Beleidswijzigingen worden correct doorgevoerd.

Leerlingen met een indicatie voor passend onderwijs te voorzien van een tegemoetkoming in de kosten voor het vervoer naar en van school. RMC Fryslân Noord / Het bestrijden van Samenwerking met Leerplicht voortijdig andere instanties op schoolverlaten. het gebied van melding, registratie en preventie.

Activiteit 2015

voor Britsum/Koarnjum; - In de gaten houden leerlingenverloop school Hijum.

Continuering uitvoering leerlingenvervoer conform de gemeentelijke verordening Leerlingenvervoer 2014. Inzet Leerplichtambtenaar en RMC-coördinator.

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Toezicht Onderwijsgroep Fier Wettelijk toezicht op openbaar onderwijs en vaststelling jaarrekening en begroting Voorschoolse educatie Uit een rapport van de onderwijsinspectie (2013) blijkt dat de gemeente globaal voldoet aan de eisen die voortkomen uit de Wet OKE. Aanbevelingen die hieruit zijn voorgekomen zijn opgepakt. Vanuit de Bernard van Leer Foundation kan de gemeente in ieder geval tot augustus 2016 gebruik maken van gratis ondersteuning die. ingezet kan worden op de ondersteuning van de VVE leidsters en een betere monitoring. Ook zet de gemeente in op warme overdracht, preventieve logopedische screening en leesbevorderingsactiviteiten in het onderwijs. Passend onderwijs De wet op het passend onderwijs is per 1 augustus 2014 ingegaan. In 2015 zal de uitvoering hiervan in de LEA bijeenkomsten worden besproken. Onderwijshuisvesting Volgens de plannen vanuit het Rijk, wordt de verantwoordelijkheid ten aanzien van het onderhoud van schoolgebouwen overgedragen van gemeenten naar schoolbesturen per 1 januari 2015. In Britsum en Koarnjum staan drie scholen die allen te maken hebben met krimp en leegstand. Vanuit gemeente en schoolbesturen is de wens uitgesproken om in te zetten op de realisatie van een samenwerkingsschool met kwalitatief en inhoudelijk goed toekomstbestendig onderwijs voor alle kinderen in Jelsum/Koarnjum/ Britsum. Het betreft de wens voor een onderwijsvoorziening met

- 26 -

minstens 4 klassen en 100 leerlingen. Hiervoor is in 2014 een stuurgroep opgericht met deelname van de gemeente, Onderwijsgroep Fier en CBO G2. Onderzoeksbureau OSG Metrium begeleidt dit proces. Streefdatum voor de start van een samenwerkingsschool is 1 augustus 2015. Leerlingenvervoer Vanaf het schooljaar 2014-2015 is een nieuwe verordening leerlingenvervoer van kracht. Aanvragen zullen afgehandeld worden conform de afspraken zoals vastgelegd in deze verordening. RMC Fryslân Noord / Leerplicht Met de inzet van de leerplichtambtenaar, trajectcoördinatoren en RMC consultatieteams wordt verzuim en voortijdig schooluitval tegen gegaan. Er worden controles gehouden op scholen, met name op de dagen vlak voor de start van vakanties.

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

Basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder) 421 Basisonderwijs, onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder) 422 Bijzonder basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting 423 Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting 480 Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs 482 Volwasseneneducatie Totale lasten

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

420

nr.

functie

35.498

30.667

42.302

42.026

41.954

41.908

343.695

321.948

458.069

454.170

441.940

438.497

5.016

8.532

0

0

0

0

160.096

161.387

0

0

0

0

244.925 671 789.902

280.366 18.458 821.358

256.518 7.988 764.877

255.707 7.813 759.716

255.490 7.766 747.150

255.356 7.737 743.498

Rekening 2013

Basisonderwijs, onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder) 480 Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

421

50.714

46.156

46.156

46.156

46.156

46.156

3.182 53.896 736.006 0 0 736.006

0 46.156 775.202 0 0 775.202

0 46.156 718.721 0 0 718.721

0 46.156 713.560 0 0 713.560

0 46.156 700.994 0 0 700.994

0 46.156 697.342 0 0 697.342

- 27 -

Programma 6 - Sport, recreatie en cultuur Portefeuillehouder: Mevr. R. v.d. Meulen-v.d. Ende Het programma omvat de voorzieningen op de gebieden sport, recreatie, cultuur en kunst. Wat willen we bereiken?  Handhaving en instandhouding van de huidige sportvoorzieningen.  Sport en bewegen stimuleren, met name van de jeugd.  Bevordering en instandhouding van kunst en cultuur.

Kaderstellende beleidsnota's:  Gemeentelijke subsidieverordening;  Projectplan 2011-2018 Impuls brede scholen, sport en cultuur;  Kaderstellende Nota Accommodatiebeleid;  WMO-uitvoeringsprogramma. Prioriteit

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) Meer sportaanbod op en om de school in het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs. Versterking van sportverenigingen, zodat zij ook iets kunnen beteken voor het onderwijs, de naschoolse opvang, het dorp en specifieke doelgroepen. Het stimuleren van Meer sportdeelname sport en bewegen in de en een gezondere en buurt. actievere leefstijl, vooral bij jongeren.

Activiteit 2015

Stimulering van kunst en cultuur

Spreiding van cultureel aanbod / stimulering van initiatieven.

Geen indicatie.

De Kultuerried Ljouwerteradiel heeft een eigen activiteitenbudget

Instandhouding subsidies amateuristische

Bijdragen aan kwaliteit muziek-, dans-, zangen toneelverenigingen.

Het mede in stand houden van muziek-, dans-, zang- en toneel-

Subsidie verstrekken (niveau 2014)

Uitvoering IBS-regeling (Impuls brede scholen, sport en cultuur). IBS is de opvolger van de breedtesportimpuls en wordt in Middelseeverband uitgevoerd door GO-4 Sport.

Inzet van buurtsportcoach(es) (Brede impuls combinatiefuncties)

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) De sectoren sport en onderwijs versterken, en de samenwerking tussen beide sectoren stimuleren.

- 29 -

In het kader van de IBS-regeling worden diverse projecten uitgevoerd op het gebied van sport en onderwijs volgens een bepaald format.

De buurtsportcoach legt verbinding tussen sportverenigingen, scholen, zorg- en welzijnsinstellingen en het bedrijfsleven.

Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect)

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) verenigingen

kunstbeoefening

Activiteit 2015

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Uitvoering IBS-regeling Onderwijsprojecten: Bevorderen kwaliteit bewegingsonderwijs, uitleen sport- en spelmateriaal, sportkennismaking, buitenschools sportaanbod en gezonde leefstijl. Sportprojecten: Verenigingsondersteuning, deskundigheidsbevordering, stimuleringsregeling kaderopleidingen, innovatief sportaanbod en jeugdparticipatie. Daarnaast is sinds een aantal jaren weer ruimte voor een activiteit voor de doelgroep senioren (55+). Stimulering van kunst en cultuur Activiteiten van de Kultuerried zijn o.a.: culturele agenda, exposities gemeentehuis en bibliotheek, Literatuerrûte (permanent), Trimdiel Keunstrûte (tweedaags), afhandeling incidentele culturele subsidies, Masterpriis (tweejaarlijks), begeleiding realisatie kunstwerken. Instandhouding subsidies amateuristische kunstbeoefening Jaarlijks worden voor amateuristische kunstbeoefening subsidies verstrekt. Van toepassing is de Subsidieregeling muziek-, dans-, zang-, volksdans- en toneelverenigingen. Voor 2015 en navolgende jaren het subsidieniveau van 2014 handhaven.

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

530 531 540 541 550 560

Sport Groene sportvelden en terreinen Kunst Musea Natuurbescherming Openbaar groen en openluchtrecreatie 580 Overige recreatieve voorzieningen Totale lasten nr.

functie

Groene sportvelden en terreinen Musea Openbaar groen en openluchtrecreatie 580 Overige recreatieve voorzieningen Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

1.126.693 171.330 57.973 66.929 2.522

1.098.090 151.219 61.494 86.502 1.564

1.033.842 86.889 80.053 86.975 1.553

986.288 83.584 80.040 85.819 1.523

974.541 83.253 79.086 85.704 1.516

967.235 80.264 79.709 85.634 1.511

915.420

763.149

763.549

754.319

751.081

739.177

233.377 2.574.243

146.177 2.308.195

175.286 2.228.147

173.715 2.165.289

173.513 2.148.694

173.296 2.126.826

Rekening 2013

531 541 560

Begroting 2014

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

27.236 600

27.155 0

25.930 0

25.930 0

25.930 0

25.930 0

11.489

12.000

12.000

12.000

12.000

12.000

72.684 112.009 2.462.234 0 0 2.462.234

72.684 111.839 2.196.356 0 0 2.196.356

72.684 110.614 2.117.533 0 0 2.117.533

72.684 110.614 2.054.675 0 0 2.054.675

72.684 110.614 2.038.080 0 0 2.038.080

72.684 110.614 2.016.212 0 0 2.016.212

- 30 -

Programma 7 - Sociaal domein Portefeuillehouder: Dhr. C. Vos Dit programma omvat de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de gezondheidszorg, maatschappelijk ondersteuning, de uitvoering van de participatiewet, AWBZ taken onder verantwoordelijkheid van de gemeente, de wet op de Jeugdzorg, het Centrum voor Jeugd en Gezin, sociale zaken en werkgelegenheid en de subsidiëring van amateuristische kunstbeoefening. Wat willen we bereiken? In het kader van de decentralisaties op het terrein van de Jeugdzorg, de AWBZ en Participatie krijgt de gemeente vanaf 2015 meer taken om onze inwoners te ondersteunen. Deze taken moeten worden uitgevoerd met minder geld dan er nu voor beschikbaar is. 2. Vernieuwen en bezuinigen: de Verzilveringsstrategie Voor het jaar 2015 hebben we te maken met nieuwe inhoudelijke opgaven en forse bezuinigingen. Voor deze opgave moeten we met bestaande en ook nieuwe aanbieders contracten afsluiten. De contractering moet plaatsvinden binnen de wettelijke kaders van het overgangsrecht en afspraken rond de overgang jeugd (regionaal transitie arrangement: RTA). Om de nieuwe taken uit te kunnen voeren met de beschikbare budgetten, kiezen we voor een samenhangende benadering van het hele sociale domein. We willen de inhoudelijke doelstellingen van de vernieuwing van het sociaal domein centraal stellen en die invullen door een afsprakenkader met aanbieders en inwoners. Het doel is dat de bezuinigingen zoveel mogelijk gerealiseerd worden door de maatschappelijke ondersteuning te bieden vanuit sterkere basisvoorzieningen en integrale toeleiding van de gebiedsteams om zo de opschaling naar de specialistische ondersteuning te verminderen. Dit noemen we ‘verzilvering’. Deze verzilveringsstrategie past het best bij de tot nu toe vastgestelde kaders en benaderingswijze. Zo is in de Kadernota ‘Vaststellen en doorpakken’ aangegeven dat we één samenhangende aanpak voor het sociale domein willen ontwikkelen. We streven naar maximale zelfredzaamheid en willen voorzieningen zo dicht mogelijk bij de inwoners organiseren. De ondersteuning moet zich kenmerken door zijn samenhang, een vraaggerichte benadering en toegankelijkheid. Voor de financiële doorvertaling betekent het kiezen voor ‘verzilvering’ dat we vanuit deze doelstellingen bekijken welke kortingen realiseerbaar zijn. Binnen onze gemeenten is de eerste slag gemaakt naar deze nieuwe invalshoek en deze wordt dit jaar verfijnd. Nadat de huidige budgetten van 2014 zijn vertaald naar de nieuwe invalshoek, is/wordt bezien welke uitgaven wettelijk zijn vastgelegd en waar derhalve geen invloed op is uit te oefenen. Hetzelfde geldt voor overgangsregelingen en andere regelingen waardoor budgetten worden geoormerkt. Op het deel van de kosten die beïnvloedbaar zijn wordt vervolgens gekeken of en hoeveel voordeel er te behalen is. Er zal een vangnet gerealiseerd worden voor de meest kwetsbare doelgroep. Elk van de vier hiervoor genoemde categorieën heeft zijn eigen bezuinigingsmogelijkheden:  burgerinitiatieven Deze inzet, die zich moet uitbetalen in de andere categorieën, beperkt de bezuinigingsmogelijkheden op deze categorie. Waar wel voordeel van wordt verwacht zijn mogelijkheden om doelmatiger te

- 31 -

werken. Door de integrale benadering kan overlap in de aanpak worden voorkomen.  Gebiedsteam De bezuinigingsmogelijkheden zijn, zeker in de eerste opstartjaren, beperkt. Er is echter wel een bezuiniging te realiseren door overlap in functies eruit te halen.  Lichte ondersteuning Qua budget is dit de categorie met de grootste omvang. De verwachting is dat de bezuinigingsmogelijkheden het makkelijkst en het snelst realiseerbaar zijn in deze categorie. Enerzijds wordt voordeel verwacht uit de ontmoediging van de toeleiding door het gebiedsteam. Hoe meer aangestuurd kan worden op preventie, zelf doen, gebruik maken van vrijwilligers, of gebruik maken van algemene voorzieningen, des te minder gebruik behoeft te worden gemaakt van in te kopen lichte ondersteuning. Een andere keuze betreft het versoberen van het verstrekkingenbeleid. Voor de functie huishoudelijke hulp komt een actieplan.  Specialistische ondersteuning Mogelijkheden tot besparingen zijn hier: Inkoopvoordelen, de verschuiving van specialistische ondersteuning naar lichtere vormen van ondersteuning en inkomstenverhogende maatregelen. De inkoopvoordelen zullen zich uiten na aanbesteding van de zorg. In de eerstkomende jaren wordt nog geen volledig effect verwacht van de verschuiving van specialistische zorg naar lichtere vormen van zorg. Door overgangsrecht als gevolg van in het verleden verstrekte indiceringen kan deze verschuiving niet direct volledig in 2015 plaatsvinden. Op termijn moet dit geeffectueerd worden. Het is niet realistisch dat vanaf de start in 2015 de besparingsmogelijkheden volledig geëffectueerd zijn. Er zal sprake zijn van een ingroeiproces. Er zijn onzekere factoren, die van invloed zijn op de uitgaven . Eventuele tekorten zullen gedekt moeten worden binnen het sociale domein. Daarentegen dienen eventuele overschotten binnen het sociale domein weggezet te worden.

Kaderstellende beleidsnota's:  Visie-/Beleidsdocument Wet Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Leeuwarderadeel 2006;  WMO-beleidsplan 2012-2015 “Zelf, Samen, Gemeente” december 2011;  Kadernotitie integraal gemeentelijk jeugdbeleid Leeuwarderadeel “Jeugd, de toekomst”;  Notitie “Gemeentelijk gezondheidsbeleid” 2010.  Kadernota ‘Vaststellen en doorpakken’ Januari 2014  Beleidsnota ‘Sociaal domein in de praktijk’ oktober 2014  Notitie gebiedsteam Leeuwarderadeel, april 2014  Notitie Inkoop, sturing en financiering 3D’s Gemeenten Noordwest Fryslân, augustus 2014  Uitgangspuntennotitie inkoop Zorg voor Jeugd Fryslân, augustus 2014  Beleidsplan Dorpshuizen Leeuwarderadeel 2013-2018 Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Wet maatschappelijke Op een verantwoorde ondersteuning 2015 manier uitvoering geven aan de verplichtingen die voortkomen uit de invoering van deze

Kwantitatieve Activiteit 2015 doelstelling (meetbaar resultaat) Eind 2014 wordt het Het monitoren van de beleidsplan Wmo uitvoering 2015 vastgesteld.

- 32 -

Prioriteit

Jeugdwet

Ouderenbeleid

Gezondheidsbeleid

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) nieuwe wet per 2015 Op een verantwoorde manier uitvoering geven aan de verplichtingen die voor de gemeente voortkomen uit de invoering van de nieuwe Jeugdwet. Mensen zelfstandig mee laten doen aan de samenleving.

Bestaande doelen verbinden met het nieuwe sociaal domein.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Activiteit 2015

Deze staan beschreven Het monitoren van de in het beleidsplan uitvoering Jeugdzorg Gemeente Leeuwarderadeel

Het aantal eenzame Project kwetsbare ouderen is in beeld ouderen. Opbouwwerk, passend binnen de visie van het nieuwe sociale domein. Uitvoering geven aan Het gezondheidsbeleid de bestaande doelen is geïntegreerd in het en deze te verbinden nieuwe sociale met het nieuwe sociale domein. Daarnaast het domein. monitoren van de uitvoering van de doelen Toename gebruik Preventieve acties op verwijsindex. het gebied van jeugdzorg. Voorlichting en informatievoorziening. Borgen van het gebruik van de verwijsindex. De Omtinkerij is de De Omtinkerij is basis van het overgegaan in het gebiedsteam gebiedsteam Leeuwarderadeel. Leeuwarderadeel.

Centrum voor Jeugd en Door middel van Gezin (CJG) preventie en vroeg ingrijpen voorkomen dat er problemen ontstaan rond kinderen en opvoeders, dan wel om deze te beperken. Omtinkerij Het zorgen voor een eenduidige informatievoorziening op het gebied van wonen, welzijn en zorg voor, met name, ouderen en een betere coördinatie en samenwerking tussen zowel professionele als niet-professionele zorgaanbieders. Sociaal Team Bestaande doelen Uitvoering geven aan Middelsee verbinden met het bestaande doelen en nieuwe sociale domein deze te verbinden met het nieuwe sociale domein. Mantelzorg / De doelen zoals Uitvoering geven aan

- 33 -

Het Sociaal Team is ondergebracht in het gebiedsteam .

Het vrijwilligerswerk en

Prioriteit

vrijwilligersbeleid

Maatschappelijke stages Dorpshuizen

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) geformuleerd in het Wmo-beleid Gemeente Leeuwarderadeel verbinden met het nieuwe sociale domein. Zie toelichting

Het in stand houden van de dorpshuizen in de gemeente (Bevordering van de leefbaarheid in de dorpen). Bibliotheek NoordWest BibliotheekdienstFryslan verlening in de gemeente in stand houden, waaronder een fysieke bibliotheek in ‘De Skalm’ te Stiens.

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) de doelen en deze te verbinden met het nieuwe sociale domein.

Activiteit 2015

Zie toelichting

Zie toelichting

mantelzorgondersteuning onderbrengen in het nieuwe sociaal domein.

Uitvoeren van het Subsidies verstrekken dorpshuizenbeleid. conform beleid.

Kosten beheersing voor de uitvoering van bibliotheekdienstverlening. Zowel op het gebied van huisvesting alsmede de reguliere subsidie. Dienst Sociale Zaken en Het realiseren van de In 2015 is de backoffice Werkgelegenheid backoffice m.b.t. actief. Noardwest Fryslan en transitie AWBZ, Empatec Participatiewet & Jeugdwet bij de Dienst. En actieve deelname in het Gebiedsteam Gebiedsteam Het realiseren van een In 2015 is de Leeuwarderadeel frontoffice die als frontoffice actief. toegangspoort dient Het gebiedsteam is bij voor alle zorg in de de inwoners van leefgebieden Leeuwarderadeel opgroeien, bekend. gezondheid, opvoeden, onderwijs, vrije tijd, wonen, werken, inkomen, veiligheid en relaties. Huisvesting Adequate uitvoering De verplichte statushouders van rijksbeleid. taakstelling halen.

Uitvoeringsovereenkomst voor 2016 en verder

Uitgangspunten en afspraken m.b.t backoffice taken zijn duidelijk geformuleerd en worden uitgevoerd door de Dienst en Empatec. Het monitoren van de kernopdrachten van het gebiedsteam. Bijsturen indien nodig.

Subsidiëring Traject BV en Vluchtelingenwerk.

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Wet Maatschappelijke Ondersteuning Per 1 januari 2015 verandert de Wmo; deze krijgt een andere opzet. Dat betekent dat eigen kracht en hulp van het sociale netwerk een belangrijk onderdeel zijn van het verkrijgen van voorzieningen.

- 34 -

Het gaat hierbij om huishoudelijke hulp, begeleiding, dagbesteding, kortdurendverblijf en beschermd wonen. Het bestaande uitvoeringsplan is geldig tot en met 2015. Alle activiteiten die daarin omschreven zijn zullen bekeken worden of deze passend zijn binnen de visie van het nieuwe sociale domein. Gemeentelijk jeugdbeleid Per 1 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de gehele jeugdzorg. Deze nieuwe verantwoordelijkheden staan beschreven in de Jeugdwet. In het overgangsjaar is 80% van het budget vastgelegd, Ouderenbeleid Het ouderenwerk zal in 2015 middels de genoemde producten van de gemeente een belangrijk onderdeel zijn van het gebiedsteam Leeuwarderadeel. In oktober 2014 is het nieuwe beleidsplan Wmo door de raad vastgesteld. Gezondheidsbeleid Vanuit de Wet op de Publieke Gezondheidszorg heeft de gemeente verplichtingen ten aanzien van de gezondheid van haar inwoners. Dit is vastgesteld in de notitie Gemeentelijk Gezondheidsbeleid in 2010. Centrum voor Jeugd en Gezin In 2014 en 2015 wordt er toegewerkt naar een situatie waarin de functies vanuit CJG Middelsee die nut hebben een plek krijgen binnen het nieuwe sociale domein. Het wordt daarbij een eigen gemeentelijke voorziening, die niet langer in Middelseeverband georganiseerd en/of aangeboden wordt. Belangrijk hierbij is dat het CJG nauw verbonden, dan wel verweven is met het gebiedsteam. Omtinkerij De Omtinkerij zal als basis fungeren voor het gebiedsteam Leeuwarderadeel. Hierbij zal het begrip Omtinkerij in 2015 komen te vervallen. Het gebiedsteam zal als toegang fungeren voor vragen m.b.t. wonen, welzijn & zorg voor alle doelgroepen. In 2014 is een eerste start gemaakt tot deze nieuwe werkwijze, in 2015 wordt deze werkwijze verder uitgewerkt. Sociaal Team De functies van het Sociaal Team Middelsee die nut hebben krijgen een plek in het Gebiedsteam. Het wordt daarbij een eigen gemeentelijke voorziening, die nu in Middelseeverband georganiseerd en/of aangeboden wordt. Maatschappelijke stages Deze worden vanaf 2015 niet langer vanuit de gemeente gesubsidieerd. Het bieden van maatschappelijke stages aan scholieren is vanaf het schooljaar 2014-2015 niet langer een verplichting voor gemeenten vanuit het Rijk. Dorpshuizen Op basis van de vastgestelde meerjarenonderhoudsplanning wordt jaarlijks een vast subsidiebedrag ter beschikking gesteld aan de dorpshuizen. Er vindt verder twee keer per jaar overleg plaats met de dorpshuizen over diverse aangelegenheden. Bibliotheek NoordWest Fryslân Met ingang van 1 juli zijn de Openbare Bibliotheken NoordWest Fryslân (BNWF) en Noordoost Fryslân (BNOF) gefuseerd tot stichting Openbare Bibliotheken Noord Fryslân. 2015 is een overgangsjaar waarin een gezamelijke uitvoeringsovereenkomst voor 2016 en verder zal moeten worden opgesteld en afgesloten.

- 35 -

Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid / Empatec Vanuit de kadernota m.b.t. het sociale domein zijn er verschillende ontwikkelingen gaande. In de gemeente is een start gemaakt met het vormen van een gebiedsteam. Hier maakt de dienst onderdeel vanuit, op zowel het gebied van de Wmo als de participatie. In de kadernota ‘Vaststellen en doorpakken’ (d.d. 22 januari 2014) staat dat “de Dienst de backofficetaken zal organiseren voor het brede sociaal domein voor Noardwest Fryslân. Het betreft hier de functies inkoop, ICT, (financiële) administratie en planning en control en gaat om een nieuwe opgave”. De definitieve invulling van deze backofficetaken zal in 2015 vastgesteld zijn. Gebiedsteam Leeuwarderadeel Vanaf 2015 is de gemeente aanspreekpunt voor haar inwoners voor de ondersteuning op het gebied voor alle zorg in de leefgebieden opgroeien, gezondheid, opvoeden, onderwijs, vrije tijd, wonen, werken, inkomen, veiligheid en relaties. Om aan deze nieuwe taak te kunnen voldoen en in aansluiting op de kadernota ‘Vaststellen en doorpakken’, is de frontoffice gerealiseerd in de vorm van een gebiedsteam. In 2014 is de pilot gestart deze zal doorlopen tot in het eerste kwartaal van 2015. Het gebiedsteam zal een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het maken van de omslag naar ontzorgen en normaliseren, het versterken en innoveren van de 0e en 1e lijn, het verhogen van de kwaliteit van de hulp en de vermindering van het gebruik van specialistische voorzieningen.Het doel is om de vraag en het aanbod van hulp en zorg bij elkaar te brengen, waarbij zoveel mogelijk de eigen kracht van burgers wordt benut. Kernopdrachten: a) Het gebiedsteam draagt bij tot verdere versterking van de zelfredzaamheid van de inwoners in het werkgebied. b) Het gebiedsteam is de toegangspoort tot de sociaal-maatschappelijke en zorg/hulpverlening. c) Vanuit het plan van aanpak wordt ook aangegeven welke specialistische hulp en/of voorzieningen (aanvullend) noodzakelijk zijn. Zie voor meer informatie het uitvoeringsplan, onderdeel van de ‘Notitie Gebiedsteam Leeuwarderadeel’. Huisvesting statushouders Elke gemeente krijgt vanuit het Rijk een taakstelling opgelegd voor de huisvesting van statushouders, asielzoekers met een verblijfsvergunning. De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting van deze statushouders (ca. 10 per jaar in Leeuwarderadeel) en moet daarvoor afspraken maken met woningbouwcorporaties. Voor Harlingen, Franekeradeel, Menameradiel, het Bildt en Ferwerderadiel wordt dit uitgevoerd door Traject BV. De maatschappelijke begeleiding van gevestigde statushouders komt voor rekening van Vluchtelingen Werk Noord Nederland, waar gemeenten subsidies aan verstrekken.

- 36 -

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening

Begroting

2013 510 511 610

Openbaar bibliotheekwerk Vormings- en ontwikkelingswerk Bijstandsverlening en inkomensvoorzieningen- en subsidies 611 Sociale werkvoorziening 614 Gemeentelijk armoede- en schuldenbeleid 620 Maatschappelijke begeleiding en advies 621 Vreemdelingen 622 Huishoudelijke verzorging 623 Re-integratie- en participatievoorzieningen Participatiewet 630 Sociaal-cultureel werk 641 Tehuizen 650 Kinderdagopvang 652 Voorzieningen gehandicapten 661 Maatwerkvoorzieningen Natura materieel Wmo 662 Maatwerkvoorzieningen Natura immaterieel Wmo 663 Opvang beschermd wonen Wmo 667 Eigen bijdragen maatwerkvoorzieningen en opvang Wmo 670 Algemene voorzieningen Wmo en Jeugd 671 Eerstelijnsloket Wmo en Jeugd 672 PGB Wmo en Jeugd 677 Eigen bijdragen algemene voorzieningen Wmo en Jeugd 682 Individuele voorzieningen Natura Jeugd 683 Veiligheid, jeugdreclassering en opvang Jeugd 687 Ouderbijdragen individuele voorzieningen en opvang Jeugd 714 Openbare gezondheidszorg 715 Centra voor Jeugd en Gezin (jeugdgezondheidszorg) 716 WMO van de Centra voor Jeugd en Gezin Totale lasten nr.

functie

2014

2016

2017

2018

208.475 0

242.320 2.650

160.643 2.650

160.512 2.650

160.477 2.650

160.455 2.650

3.200.920 944.608

2.955.092 879.624

3.867.894 879.624

3.867.405 879.624

3.867.360 879.624

3.867.280 879.624

222.354

211.537

362.342

362.194

362.154

362.129

279.320 30.439 677.345

278.132 29.536 744.050

0 28.885 0

0 28.815 0

0 28.796 0

0 28.785 0

297.613 113.946 373 207.051 380.066

238.252 65.166 0 242.496 359.137

1.379.199 0 0 236.672 0

1.311.505 0 0 236.042 0

1.245.779 0 0 235.873 0

1.193.828 0 0 235.768 0

0

0

346.667

346.317

346.223

346.165

0 0

0 0

615.198 1.628.534

615.163 1.705.898

615.153 1.658.632

615.147 1.654.025

0

0

8.947

8.751

8.698

8.665

0 0 0

0 0 0

239.032 15.976 5.991

238.250 15.626 5.860

238.041 15.532 5.825

237.911 15.474 5.803

0

0

1.438

1.406

1.398

1.393

0

0

2.732.807

2.693.887

2.602.966

2.619.139

0

0

7.988

7.813

7.766

7.737

0 82.288

0 96.691

1.598 75.627

1.563 75.382

1.553 75.316

1.547 75.276

301.682

331.777

273.981

273.981

273.981

273.981

17.333 6.963.812

31.464 6.707.922

0 12.871.693

0 12.838.643

0 12.633.797

0 12.592.783

Rekening 2013

Bijstandsverlening en inkomensvoorzieningen- en subsidies 611 Sociale werkvoorziening 620 Maatschappelijke begeleiding en advies 621 Vreemdelingen 623 Re-integratie- en participatievoorzieningen Participatiewet 630 Sociaal-cultureel werk 650 Kinderdagopvang 715 Centra voor Jeugd en Gezin (jeugdgezondheidszorg) 923 Uitkering deelfonds sociaal domein Totale baten

Meerjarenbegroting 2015

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

610

2.259.048 300.857

1.991.840 861.124

2.794.316 861.124

2.794.316 861.124

2.794.316 861.124

2.794.316 861.124

0 11.000

0 12.000

0 12.000

0 12.000

0 12.000

0 12.000

297.613 0 2.500

238.252 0 2.500

251.625 0 2.500

251.625 0 2.500

251.625 0 2.500

251.625 0 2.500

4.045

0

0

0

0

0

0 2.875.063

0 3.105.716

5.474.937 9.396.502

5.445.992 9.367.557

5.242.162 9.163.727

5.201.828 9.123.393

- 37 -

nr.

functie

Rekening 2013

Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

4.088.749 0 0 4.088.749

Begroting 2014 3.602.206 0 0 3.602.206

- 38 -

Meerjarenbegroting 2015

3.475.191 0 0 3.475.191

2016 3.471.086 0 0 3.471.086

2017 3.470.070 0 0 3.470.070

2018 3.469.390 0 0 3.469.390

Programma 8 - Milieu en Afval Portefeuillehouder: Mevr. G. Visser Het programma Milieu en Afval omvat afvalverwijdering en –verwerking en milieubeheer. Wat willen we bereiken? Voldoen aan de taken zoals die door de wetgever zijn gesteld, waarbij de inspanning zich richt op een schone en hygiënische leefomgeving en een vermindering van de belasting van het milieu.

Kaderstellende beleidsnota's:  Afvalstoffenverordening met uitvoeringsbesluit Prioriteit

Kwalitatieve Kwantitatieve Activiteit 2015 doelstelling doelstelling (beoogd effect) (meetbaar resultaat) Betere scheiding van Verbetering Afname van restafval - Afvalkalender afval afvalscheiding door de in tonnage en - Publicaties inwoners. procentueel t.o.v. - Goede inrichting andere afvalfracties milieustraat Aandacht voor Vermindering Afname van zwerfafval - Straatmeubilair zwerfafval op de zwerfafval bij bij aandachtsgebieden. afstemmen op aandachtsgebieden aandachtsgebieden. aandachtsgebieden (bijv. centrum Stiens, - Attenderen hangplekken, etc.) ondernemers op verantwoordelijkhed en - Project “Samen Fryslân Schoon” Taken van de De Fumo heeft per 1 De MAD is geliquideerd - afsluiten Dienst MilieuAdviesDienst januari 2014 de taken De Fumo is Verlening (MAD) gaan naar de van de MAD operationeel Overeenkomst Friese overgenomen (DVO), financiële en uitvoeringsdienst werkinhoudelijke (Fumo) afspraken maken over basisen plustaken, kwaltaalrapportages beoordelen, basis en plustaken uitvoeren

Wat gaan we daar voor doen in 2015? Betere scheiding van afval De milieustraat biedt goede mogelijkheden tot scheiding van afvalfracties. In het voorjaar wordt hier ook een compostactie gehouden. Via de afvalkalender en artikelen in de Stienser Omroeper wordt de burger geattendeerd op scheiding van afval. In samenwerking met Omrin artikelen over afvalfracties

- 39 -

en kringloop publiceren in de Stienser Omroeper en de website.

Aandacht voor zwerfafval In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 is afgesproken dat gemeenten jaarlijks € 20 miljoen ontvangen voor extra inzet voor preventie en aanpak van zwerfafval. De gemeenten kunnen € 1,19 per inwoner ontvangen. Het is de bedoeling dat gemeenten de vergoeding besteden aan extra aanpak van zwerfafval. De Friese Miljeu Federatie heeft een projectschets ‘Samen Fryslân Schoon’ opgezet. Het is de bedoeling om in 2014 en 2015 middels een provinciebrede aanpak samen met Omrin en gemeenten hier uitwerking aan te geven. De gemeenten Harlingen, Franekeradeel, Leeuwarderadeel, Littenseradiel en Vlieland starten met dit project. Dit project bestaat uit 3 deelprojecten: - Gewenst gedrag belonen: Niet het bestraffen van gedrag, maar het belonen van gewenst gedrag is hier het uitgangspunt. Mensen krijgen een beloning (munten of spaarsysteem) als tegenprestatie als ze zakken met zwerfafval inleveren. Dan kunnen ze sparen voor bijvoorbeeld een gratis kopje koffie of entree voor het zwembad. De opruimactie staat gepland voor de maand mei 2015. Gedurende deze actie wordt hier publiciteit aan geschonken door middel van persberichten, inzet van social media, posters, het zichtbaar plaatsen van de container (met logo en slogan), etc.. Publiciteit vindt tevens plaats door in elke gemeente een zwerfafval ambassadeur in te zetten. - Project voor voortgezet onderwijs: In de gemeente Leeuwarderadeel is geen voortgezet onderwijs. Daarom wordt dit onderdeel samen met dorpsbelang, sportclub of wellicht groep 7 en 8 van de basisschool uitgevoerd. Onderdeel van de opdracht is om een zwerfafvalscan te laten uitvoeren. Waar is zwerfafval te vinden en wat is de hoeveelheid zwerfafval (inschatting). Ook vragen we de ‘onderzoekers’ naar oplossingen om het zwerfafval te voorkomen. - Zwerfafval tijdens evenementen: De aandachtstrekker tijdens evenementen is een afvalbak waar een geluid uit komt. Mensen worden middels een geluid ‘beloond’ als zij afval in deze bak gooien. Op de afvalbak kunnen leuke weetjes over zwerfafval worden gezet. De aandachtstrekkers zijn zo gemaakt dat die op diverse evenementen kunnen worden ingezet. Fumo Alle taken die de 17 aangesloten gemeenten hadden ondergebracht bij de MilieuAdviesDienst (MAD), zijn samengegaan met alle andere milieuafdelingen in Fryslân naar een grote provinciale milieudienst genaamd Friese uitvoeringsorganisatie milieu en omgeving (Fumo). De MAD is vervolgens geliquideerd. De Fumo voert wettelijk verplicht alle basismilieutaken uit en ook de plustaken (omdat Leeuwarderadeel geen milieuambtenaren in dienst heeft). Hiertoe wordt een DVO afgesloten. Twee keer per jaar krijgt de gemeente in de toekomst halfjaarlijkse rapportages waarin de afgenomen uren worden verantwoord. Dat is de basis voor het maken van inhoudelijke werkafspraken.

- 40 -

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

721 Afvalverwijdering en -verwerking 723 Milieubeheer Totale lasten nr.

functie

1.090.974 130.169 1.221.143

Afvalverwijdering en -verwerking Milieubeheer Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Meerjarenbegroting 2015

978.597 218.617 1.197.213

Rekening 2013

721 723 725

Begroting 2014

1.037.317 216.220 1.253.537

2016 1.035.200 215.935 1.251.135

Begroting 2014

2017 1.034.569 206.498 1.241.066

2018 1.033.301 206.451 1.239.752

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

227.055 1.580

134.877 0

122.872 0

120.749 0

120.122 0

118.856 0

1.044.347 1.272.981 -51.838 0 0 -51.838

1.038.220 1.173.097 24.116 0 0 24.116

1.110.880 1.233.752 19.785 0 0 19.785

1.110.880 1.231.629 19.506 0 0 19.506

1.110.880 1.231.002 10.064 0 0 10.064

1.110.880 1.229.736 10.016 0 0 10.016

- 41 -

Programma 9 - Wonen Portefeuillehouder: Mevr. G. Visser Het programma heeft betrekking op ontwikkeling van nieuwbouwplannen ter uitvoering van het volkshuisvestingsbeleid en het up-to-date houden van bestemmingsplannen. Wat willen we bereiken? Dat de bestaande woningvoorraad aansluit bij de gewenste kwaliteit en inspelen op woningbehoeften door te faciliteren in ruimtelijke procedures. Daarnaast moeten alle bestemmingsplannen in de gemeente Leeuwarderadeel actueel worden gehouden.

Kaderstellende beleidsnota's:  Woonvisie;  Bestemmingsplannen;  Nota Grondbeleid d.d. 27 augustus 2009 (wordt eind 2014 geactualiseerd);  Uitvoeringsnotitie Dorpenfonds en Dorpenoverleg. Prioriteit

Behoud van een duurzame woningvoorraad in Stiens

Bouwen in overige dorpen

Verpaupering en verloedering van panden in de gemeente voorkomen

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect) Het aantal te bouwen woningen in de diverse segmenten blijft op peil om voldoende draagvlak te houden voor de voorzieningen in onze gemeente. Waar mogelijk worden inbreidingslocaties ontwikkeld

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat) - Mede op basis van het Woningbehoeften onderzoek de woonvisie actualiseren - Ruimtelijk plannen opstellen - Mogelijke realisatie uitbreidingsplan naar aard en schaal voor Stiens (i.s.m. Leeuwarden).

Bouwen voor eigen behoefte van de inwoners van de dorpen om de leefbaarheid in de dorpen op peil te houden. Ruimtelijke kwaliteit van de gemeente behouden en waar mogelijk versterken.

bouwkavels in dorpen beschikbaar voor geïnteresseerden.

Bij dreigende verkrotting in overleg gaan met de eigenaar/bewoner.

- 43 -

Activiteit 2015

- Onderzoek doen, kaartmateriaal maken, overleg woningstichtingen en gem Leeuwarden, planpresentatie - gebiedsonderzoeken doen en procedures doorlopen - in overleg met Leeuwarden stappen ondernemen om een uitbreidingsplan te realiseren Adverteren om bestaande kavels te promoten, onderzoek naar geschikte locaties, procedures doorlopen om te komen tot inbreiding dorpen In nauw overleg met druk van juridische middelen eigenaren van krotpanden stimuleren om rommelerven op te

Prioriteit

Actualisatie Bestemmingsplannen

Dorpenfonds en Dorpenoverleg

Leefbaarheid dorpen

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect)

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Bestemmingsplannen zijn actueel en digitaal met uniforme regelgeving voor de burger beschikbaar . Bevorderen leefbaarheid dorpen en onderlinge samenhang/ samenwerking. Leefbaarheid in de dorpen vergroten door voorzieningen bereikbaar te houden.

Alle bestemmingsplannen actueel .

Activiteit 2015

ruimen en woningverbetering te realiseren. Bestemmingsplan voor de bedrijfsterrein Middelsee is bijna 10 jaar oud,dus actualiseren

De leefbaarheid is verbeterd.

Participeren in regionale projecten

Overleg bijwonen in kader streekagenda, bij concrete projecten meedoen om de leefbaarheid op peil te houden

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? Behoud van een duurzame woningvoorraad in Stiens Inbreidingslocaties realiseren, met woningstichtingen in gesprek blijven om de bestaande woningvoorraad te verduurzamen, een groot deel van de bestaande huurwoningvoorraad is inmddels met 1 tot 2 stappen in ernergielabel verbeterd. Bouwen in overige dorpen Actief promoten van locaties, overleg met particulieren en bouwondernemingen. Verpaupering en verloedering van panden in de gemeente voorkomen Open oog- en oorfunctie bij bezoek aan dorpen. Regelmatig in overleg treden met eigenaren van krotten en verwaarloosde panden. Overtuigen dat verkrotting niet straffeloos kan doorgaan. Daar waar nodig dwangsom inzetten als drukmiddel, bij geen actie daadwerkelijk ingrijpen. Doel is echter om eigenaren zelf zo ver te krijgen dat ze zelf inzien dat er iets door hun moet worden gedaan, om de leefbaarheid ter plaatse te herstellen. Actualisatie bestemmingsplannen Bestemmingsplan voor bedrijfsterrein is bijna 10 jaar oud; we gaan deze actualiseren. Dorpenfonds en dorpenoverleg

Leefbaarheid dorpen Daar waar projecten in stadregioverband of streekagendaverband worden opgepakt zalLeeuwarderadeel actief meedoen met als doel de leefbaarheid in de dorpen op peil te houden.

- 44 -

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

810 820

Ruimtelijke ordening Woningexploitatie / woningbouw 821 Stads- en dorpsvernieuwing 822 Overige volkshuisvesting 830 Bouwgrondexploitatie Totale lasten nr.

functie

Woningexploitatie / woningbouw Stads- en dorpsvernieuwing Bouwvergunningen (Omgevingsvergunningen) 830 Bouwgrondexploitatie Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

303.463

224.658

209.469

205.496

204.424

203.766

20.439 50.573 372.657 1.134.608 1.881.740

3.017 61.793 437.171 297.041 1.023.680

3.082 56.963 401.812 252.406 923.731

3.016 56.882 393.223 252.014 910.631

2.999 56.860 372.521 251.555 888.359

2.988 41.385 368.943 251.274 868.356

Rekening 2013

820 821 823

Begroting 2014

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

-1.987 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

53.015 241.403 292.431 1.589.309 0 0 1.589.309

152.250 152.000 304.250 719.430 0 0 719.430

152.250 152.000 304.250 619.481 0 0 619.481

152.250 147.000 299.250 611.381 0 0 611.381

152.250 147.000 299.250 589.109 0 0 589.109

152.250 147.000 299.250 569.106 0 0 569.106

- 45 -

Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Portefeuillehouder: dhr. J.R.A. Boertjens Dit programma omvat de primair niet aan een specifiek doel gebonden inkomsten van de gemeente. Het betreft hier onder andere de onroerende zaakbelasting (OZB), de overige belastingen, de algemene uitkering en dividenduitkering. Wat willen we bereiken? Een reële begroting met een bestendige gedragslijn waarbij de raad de mogelijkheid heeft om keuzes te maken. De keuzes kunnen plaatsvinden bij een begrotingsoverschot en keuzes moeten worden gemaakt bij een begrotingstekort.

Kaderstellende beleidsnota's:  Nota weerstandsvermogen en risicomanagement (2012);  Treasurystatuut (2012);  Nota Afschrijvings- en activeringsbeleid (2012);  Nota reserves en voorzieningen (2014);  Kadernota 2015. Prioriteit

Kwalitatieve doelstelling (beoogd effect)

Kwantitatieve doelstelling (meetbaar resultaat)

Activiteit 2015

Wat gaan we daarvoor doen in 2015? De lokale heffingen Leeuwarderadeel kent drie inkomstenbronnen waarvan de besteding vrij is. Het betreft hier de OZB, de hondenbelasting en de forensenbelasting. De afvalstoffenheffing en de rioolheffing zijn kostendekkende doelheffingen en maken onderdeel uit van de afvalverwijdering (programma 8) en de riolering (programma 3). Algemene uitkering Bij de begroting 2015 is rekening gehouden met de uitkomsten van de meicirculaire 2014. De vermelde bedragen zijn inclusief de integratie- en decentralisatie-uitkeringen. Uitkering sociaal domein Bij de begroting 2015 is ook wat de uitkering sociaal domein betreft rekening gehouden met de uitkomsten van de meicirculaire 2014.

- 47 -

Wat mag het gaan kosten? nr.

functie

Rekening 2013

Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar 913 Overige financiële middelen 914 Geldleningen en uitzettingen langer dan of gelijk aan 1 jaar 922 Algemene baten en lasten 930 Uitvoering Wet WOZ 940 Baten en lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen 960 Saldo van kostenplaatsen 990 Resultaat van de rekening van baten en lasten Totale lasten

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

911

nr.

functie

12.002 8.202

0 8.117

0 7.215

0 7.215

0 7.215

0 7.215

866 0 206.822

866 -93.219 239.930

770 -146.080 237.037

770 -127.129 234.247

770 -98.787 235.955

770 -78.737 232.836

40.320 307.063

32.868 11.346

33.133 -6.396

32.808 -6.011

32.719 -5.935

32.664 -5.935

0 575.274

335.425 535.333

0 125.678

0 141.901

0 171.937

0 188.813

Rekening 2013

Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar 913 Overige financiële middelen 914 Geldleningen en uitzettingen langer dan of gelijk aan 1 jaar 921 Uitkeringen gemeentefonds 922 Algemene baten en lasten 931 Baten onroerende-zaakbelasting gebruikers 932 Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren 935 Baten forensenbelasting 937 Baten hondenbelasting 939 Baten precariobelasting 940 Baten en lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen Totale baten Saldo voor resultaatbestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na resultaatbestemming

Begroting 2014

Meerjarenbegroting 2015

2016

2017

2018

911

17.552 149.964

0 116.027

0 102.792

0 102.792

0 102.792

0 102.792

348.118 9.548.975 72.311

207.455 9.647.088 3.000

207.455 8.792.659 0

207.455 8.784.893 0

207.455 8.688.670 0

207.455 8.561.865 0

143.329

140.592

142.700

144.841

144.841

144.841

1.679.361 3.044 46.565 639

1.714.478 3.045 47.244 650

1.715.000 2.800 46.250 650

1.715.000 2.800 46.250 650

1.715.000 2.800 46.250 650

1.715.000 2.800 46.250 650

2.134 12.011.991 -11.436.717 353.361 265.166 -11.524.912

0 11.879.579 -11.344.246 169.947 79.242 -11.434.951

0 11.010.306 -10.884.628 0 37.750 -10.922.378

0 11.004.681 -10.862.780 0 0 -10.862.780

0 10.908.458 -10.736.521 0 0 -10.736.521

0 10.781.653 -10.592.840 0 0 -10.592.840

- 48 -

Recapitulatie meerjarenbegroting Lasten Programma

2015

2016

2017

2018

1 Burger en Bestuur 2 Integrale Veiligheid 3 Beheer openbare ruimte 4 Lokale economie 5 Onderwijs 6 Sport, recreatie en cultuur 7 Sociaal domein 8 Milieu en Afval 9 Wonen 10 Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

2.029.820 644.008 2.275.156 177.940 764.877 2.228.147 12.871.693 1.253.537 923.731 125.678 23.294.586

1.971.691 631.838 2.249.033 175.751 759.716 2.165.289 12.838.643 1.251.135 910.631 141.901 23.095.629

1.971.973 618.045 2.232.543 175.093 747.150 2.148.694 12.633.797 1.241.066 888.359 171.937 22.828.657

1.962.606 610.930 2.210.230 171.747 743.498 2.126.826 12.592.783 1.239.752 868.356 188.813 22.715.541

Totaal lasten Totaal baten Saldo

23.294.586 23.294.733 146

23.095.629 23.251.756 156.128

22.828.657 22.987.129 158.472

22.715.541 22.859.465 143.924

2015

2016

2017

2018

171.175 0 937.145 47.083 46.156 110.614 9.396.502 1.233.752 304.250 11.048.056 23.294.733

171.175 0 973.611 47.083 46.156 110.614 9.367.557 1.231.629 299.250 11.004.681 23.251.756

171.175 0 1.009.664 47.083 46.156 110.614 9.163.727 1.231.002 299.250 10.908.458 22.987.129

171.175 0 1.050.405 47.083 46.156 110.614 9.123.393 1.229.736 299.250 10.781.653 22.859.465

Baten Programma 1 Burger en Bestuur 2 Integrale Veiligheid 3 Beheer openbare ruimte 4 Lokale economie 5 Onderwijs 6 Sport, recreatie en cultuur 7 Sociaal domein 8 Milieu en Afval 9 Wonen 10 Algemene dekkingsmiddelen Totaal baten

- 49 -

- 50 -

PARAGRAFEN

- 51 -

Lokale heffingen Het totale pakket van gemeentelijke belastingen en heffingen bestaat uit een zevental verschillende belastingen/heffingen welke geheven worden op basis van door de gemeenteraad vastgestelde verordeningen. Hierbij is de Nota Lokale heffingen, welke door uw raad in 2012 is vastgesteld, uitgangspunt voor het beleid ten aanzien van deze gemeentelijke heffingen en belastingen Voor de hoogte van tarieven en rechten gelden de volgende uitgangspunten: a. voortzetten van gemaakte keuzes vanuit het verleden en de vastgestelde tarieven; een voorbehoud hierbij is de voorwaarde dat die gemaakte keuzes voldoende blijven aansluiten bij de huidige situatie; b. streven naar kostendekkendheid van tarieven en leges; c. een stijging van de opbrengst € 50.000,- “Onroerende Zaakbelastingen (OZB)” zoals deze is vastgesteld in de Kadernota 2012; d. een stijging van de rioolrechten conform het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2009. Het beleid ten aanzien van de lokale lasten is opgenomen in: a. de nota lokale lasten; b. de diverse belastingverordeningen; c. de nota kwijtscheldingsbeleid. Woonlasten In het coalitieprogramma 2014 – 2018 wordt afstand genomen van het hiervoor geschetste beleid ten aanzien van de (stijging van de) woonlasten. Voor de komende jaren wordt er naar gestreefd dat de woonlasten niet hoger worden dan in 2014. Uitgangspunt is dat hierbij de som van de OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing samen op het zelfde niveau blijven. Bij de voorgestelde tarieven binnen deze woonlasten is hiermee rekening gehouden. Tariefdifferentiatie. Uitgangspunt bij de hoogte van de tarieven is het voortzetten van gemaakte keuzes vanuit het verleden en de vastgestelde tarieven. Een voorbehoud hierbij is de voorwaarde dat die gemaakte keuzes voldoende blijven aansluiten bij de huidige situatie. De gemeente Leeuwarderadeel hanteert voor de afvalstoffenheffing een zelfde tariefdifferentiatie als de gemeente Leeuwarden, met dien verstande dat de gemeente Leeuwarden voor vakantiewoningen een extra tariefdifferentiatie heeft ingevoerd. Ook de rioolheffing in Leeuwarden kent eenzelfde tariefdifferentiatie als Leeuwarderadeel. Echter naast deze basisheffing voor gebruikers van woningen, is er nog een aanvullende heffing voor eigenaren van woningen, waarbij een percentage rioolheffing over de WOZ-waarde in rekening wordt gebracht. Een verdere tariefdifferentiatie voor gemeentelijke heffingen voor woningen kent de gemeente Leeuwarden niet. Over drie jaar zullen de verordeningen van de gemeente Leeuwarden ook gelden voor de inwoners van Leeuwarderadeel. Op basis van de voorgenoemde wordt daarom voorgesteld de huidige tariefdifferentiatie afvalstoffenheffing en rioolheffing in stand te laten. Onroerende zaakbelastingen Onder de naam “Onroerende Zaakbelastingen (OZB)” worden van binnen de gemeente gelegen onroerende zaken twee directe belastingen geheven:  een gebruikersbelasting van degene die bij het begin van het kalenderjaar een onroerende zaak zijnde een niet-woning al dan niet krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht, gebruikt;

- 53 -



een eigenarenbelasting van degene die bij het begin van het kalenderjaar van een onroerende zaak het genot heeft krachtens eigendom, bezit of beperkt recht.

Op basis van de Wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) wordt van elke individuele onroerende zaak de economische waarde (waarde bij verkoop in vrij opleverbare staat) elk jaar opnieuw vastgesteld. De WOZ-waarde voor het belastingjaar 2015 zijn de waarden bepaald naar het waarde(prijs)peil per 1 januari 2014. Het te betalen OZB-bedrag wordt berekend over de WOZwaarde, aan de hand van het door de raad vastgestelde percentage. Het voornemen is om de woonlasten, bestaande uit de OZB, afvalstoffenheffing en de rioolheffing, niet te laten stijgen. De opbrengst OZB 2015 wordt geraamd op € 1.857.700. Deze raming is (bijna) gelijk aan de raming van 2014. In de Programmabegroting 2014 was rekening gehouden met een stijging van €. 50.000. Samen met de geraamde opbrengst voor de afvalstoffenheffing en rioolheffing blijven de woonlasten dan gemiddeld op het zelfde niveau als in 2014. Door een waarschijnlijke daling van de WOZ-waarde woningen van ca. 2% en een waardedaling voor de niet-woningen van ca 1%, zal dit tot gevolg hebben dat het tarief OZB iets moeten stijgen om de geraamde opbrengst te halen. De voorgestelde percentages zijn voorlopige percentages. Pas wanneer de WOZ-waarden zijn vastgesteld, kan een definitief tarief voor de OZB worden berekend. Een voorstel voor de definitieve percentages zal aan de raad worden aangeboden bij de besluitvormende behandeling van de verordeningen in december 2014. De voorgestelde percentages voor de tarieven OZB 2015 zijn: gebruiker: 0,1843% (2014: 0,1807%) eigenaar: 0,2201% (2014: 0,2158%)

Afvalstoffenheffing Afvalstoffenheffing wordt geheven van degene die in de gemeente feitelijk gebruik maakt van een perceel waarvoor als gevolg van artikel 10.11 van de Wet milieubeheer een verplichting tot inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen geldt. In principe worden ten aanzien van de afvalstoffenheffing kostendekkende tarieven gehanteerd. Op basis van artikel 229b van de Gemeentewet behoort onder andere tot de geraamde lasten de compensabele BTW. De doorberekening van deze compensabele BTW in het tarief had tot 2010 nog niet plaatsgevonden. Door de compensabele BTW, conform de Gemeentewet en de financiële verordening, mee te nemen in de kostprijsberekening, ontstaat extra dekking voor de gemeente. In dezelfde lijn als 2010 wordt voorgesteld om de voorziening in te zetten ter dekking van de indirecte kosten en de tarieven conform de uitgangspunten te verhogen. Het totaal bedrag aan BTW is geraamd op € 155.000,-. De totale geraamde kosten voor het ophalen en verwerken van huisvuil stijgen in 2015 en worden voor 2015 geraamd op € 1.233.752,-. Dit is inclusief de geraamde kwijtschelding van € 41.500,- en inclusief het compensabel deel btw van € 155.000,-. De stijging is een gevolg van de invoering van een afvalstoffenheffing, een toename van de doorberekening van het aantal uren van de cluster beheer en tenslotte door de toename van het tonnage ingezameld afval. De opbrengst afvalstoffenheffing en de opbrengst reinigingsrechten dekken samen de geraamde kosten van de afvalstoffenbegroting. Om de geraamde opbrengst te realiseren, wordt voorgesteld om de tarieven in 2015 voor eenpersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden respectievelijk te verhogen met € 16,- en € 18,-.

- 54 -

De voorgestelde tarieven afvalstoffenheffing 2015 zijn: éénpersoonshuishouding € 224,meerpersoonshuishouding € 280,-

(2014: € 208,-) (2014: € 262,-)

Rioolheffing Naar aanleiding van het in werking treden van de “Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken” is heffing van het rioolrecht vanaf 2010 overgaan in de verbrede rioolheffing. De nieuwe heffing heeft het karakter van een belasting gekregen, waarbij tegenover het belastingbedrag geen individuele dienstverlening hoeft te bestaan, maar welke meer gericht is op bekostiging van een collectieve voorziening. Eind 2009 is een Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP) opgesteld waarbij rekening is gehouden met de nieuwe watertaken. De tarieven rioolheffing tot en met 2014 zijn gebaseerd op dit VGRP. Het voornemen om de woonlasten niet te laten stijgen voor 2015, waarvan de rioolheffing onderdeel is, houdt in dat de tarieven door de rioolheffing voor 2015 dalen. De tarieven rioolheffing dalen met eenzelfde bedrag als de stijging in de tarieven afvalstoffenheffing. De voorziening binnen de rioolheffing is de afgelopen jaren toegenomen, maar zal door deze tariefdaling op termijn gaan dalen. Eind 2014 verschijnt een nieuw VGRP. Op dit moment is nog niet bekend of de voorziening op termijn toereikend zal zijn. Indien dit niet het geval is, dan zal op dat moment maatregelen moeten worden genomen. De voorgestelde tarieven rioolheffing 2015 zijn: éénpersoonshuishouding € 184,meerpersoonshuishouding € 245,bedrijven 2015 € 245,bedrijfsunits 2015 € 41,-

(2014: € 200,-) (2014: € 263,-) (2014: € 263,-) (2014: € 42,-)

Hondenbelasting Onder de naam “Hondenbelasting” wordt een directe belasting geheven voor het houden van een hond binnen de gemeente. Als houder wordt aangemerkt degene die onder welke titel dan ook een hond onder zich heeft, tenzij blijkt dat een ander de houder is. De tarieven voor het jaar 2015 worden verhoogd met 1,25% inflatie. Doordat meer honden worden afgemeld dan dat er nieuwe honden worden aangemeld, is de te verwachten opbrengst iets lager dan in 2014. De te verwachten opbrengst in 2015 bedraagt € 46.250,-. Woonforensenbelasting Onder de naam “Woonforensenbelasting” wordt een directe belasting geheven van iemand die langdurig in een gemeente kan verblijven dan wel verblijft zonder daar zijn hoofdverblijf te hebben. Als langdurig verblijf wordt aangemerkt indien er op meer dan 90 dagen van het belastingjaar een gemeubileerde woning beschikbaar is. Uitgangspunt is de tarieven woonforensenbelasting jaarlijks met de inflatie correctie te verhogen. Wanneer het tarief woonforensenbelasting met de 1,25% inflatie wordt opgehoogd geeft dit te verwachten opbrengst van € 2.800,-. De opbrengst is lager dan in 2014 omdat een tweetal woningen niet meer vallen onder de heffing van de woonforensenbelasting. Deze woningen worden vanaf 2015 permanent bewoond.

- 55 -

Marktgelden Onder de naam “Marktgeld” wordt een recht geheven voor het innemen van standplaatsen als bedoeld in artikel 1 van de Verordening op de heffing en invordering van marktgelden in de gemeente Leeuwarderadeel op het voor het houden van de wekelijkse warenmarkt ingerichte terrein. Met de marktgelden worden de kosten van weekmarkten en jaarmarkten gedekt. Het streven gericht is op maximaal 100% kostendekking. Het aantal standplaatshouders van de weekmarkt daalt en daarmee ook de opbrengst uit de weekmarkt. Omdat de instandhouding van de weekmarkt voorop staat en de betaalbaarheid grotere prioriteit heeft dan de kostendekking, wordt voorgesteld de tarieven voor de marktgelden met de inflatiecorrectie á 1,25 te verhogen. Overzicht tarieven en geraamde inkomsten De voorgestelde en in de begroting verwerkte tarieven van de gemeentelijke belastingen en heffingen zijn: Soort belasting/heffing

Onroerende zaakbelasting: - gebruiker - eigenaar

Tarief 2014

Tarief 2015

Geraamde opbrengst 2014

Geraamde opbrengst 2015

0,1807% 0,2158%

0,1843% 0,2201%

€ 140.595,€ 1.714.178,-

€ 142.700,€ 1.715.000,-

Afvalstoffenheffing: - eenpersoonshuishoudens - meerpersoonshuishoudens

€ 208,€ 262,-

€ 224,€ 280,-

€ 212.160,€ 820.060,-

€ 228.480,€ 876.400,-

Rioolrechten: - eenpersoonshuishoudens - meerpersoonshuishoudens - bedrijven - bedrijfsunits

€ 200,€ 263,€ 263,€ 42,-

€ 184,€ 245,€ 245,€ 42,-

€ 187.000,€ 775.850,€ 43.492,€ 1.218,-

€ 172.040,€ 722.750,€ 41.650,€ 1.218,-

Hondenbelasting: - eerste hond - iedere volgende hond

€ 59,50 € 111,-

€ 60,50 € 114,-

€ 47.244,-

€ 46.250,-

€ 235,€ 2,65

€ 238,€ 2,68

€ 3.045,-

€ 2.800,-

Woonforensenbelasting - vast bedrag/basis - vermeerderd met tarief per € 1.000,waarmee de waarde van de woning hoger is dan € 9.075,-

De voorgestelde tarieven zullen apart aan uw raad worden voorgelegd, eerst opiniërend in november en daarna besluitvormend in december bij de vaststelling van de belastingverordeningen. Lokale lastendruk In het navolgende overzicht worden de gemeentelijke lasten getoond voor een huurwoning1 met een eenpersoonshuishouden en een huurwoning met een meerpersoonshuishouden. Vervolgens de lastendruk voor een éénpersoons-huishouden met een eigenwoning ter waarde van € 175.000,- in 2014 en een waarde van € 171.500,- in 2015. Dan tenslotte de lastendruk voor een meerpersoonshuishouden met een eigen woning met een met een waarde van € 225.000,- in 2014 en een waarde van € 220.500,- in 2015. 1

Het gebruikersdeel OZB voor woningen is met ingang van 1 januari 2006 afgeschaft. Dit betekent dat huurders van woningen geen OZB hoeven te betalen. - 56 -

Omschrijving éénpersoonshuishouden in een huurwoning (excl. ozb) meerpersoonshuishouden in een huurwoning (excl. ozb) éénpersoonshuishouden in een eigen woning van € 175.000/€ 171.500 meerpersoonshuishouden in een eigen woning van € 225.000/€ 220.500

2014 € 408 € 525 € 785 € 1.010

2015 € 408 € 525 € 785 € 1.010

% 0 0 0 0

De lasten verzwaring uit de afvalstoffenheffing wordt gecompenseerd door een lastenverlichting binnen het tarief rioolheffing. Kwijtschelding Indien een belastingplichtige niet of over te weinig financiële middelen beschikt om de belastingaanslag te voldoen, kan onder bepaalde voorwaarden aan die belastingplichtige kwijtschelding worden verleend. Het kwijtscheldingspercentage dat in Leeuwarderadeel wordt gehanteerd bedraagt 100%. Kwijtschelding wordt alleen verleend voor de belastingen die bij aanslag geheven worden. Vanaf 2011 worden de kwijtscheldingen onder het tarief voor afvalstoffenheffing en rioolrechten ondergebracht. Dit betekent dat de kosten voor kwijtscheldingen niet meer drukken op het begrotingssaldo, maar worden gedekt door de opbrengsten uit afvalstoffenheffing en rioolrechten. In 2014 is de post kwijtschelding structureel verhoogd met € 10.000,- per jaar naar € 80.000,-. Voorgesteld wordt om ook in 2015 deze ramingen in de begroting op te nemen: Kwijtschelding Afvalstoffenheffing Rioolrechten Hondenbelasting Totaal kwijtschelding

€ € € €

41.500,36.800,1.700,80.000,-

- 57 -

(2014: (2014: (2014: (2014:

€ 41.500,-) € 36.800,-) € 1.700,-) € 80.000,-)

Weerstandsvermogen In de Nota weerstandsvermogen Leeuwarderadeel wordt een methodische aanpak voor het bepalen van het weerstandsvermogen aanbevolen. Na akkoordbevinding van de Gemeenteraad in haar vergadering van 15 maart 2012, wordt uitvoering gegeven aan deze werkmethode door middel van het uitvoeren van de in deze nota opgenomen plan van aanpak. Hierbij worden de volgende stappen in acht genomen: 1. Bepalen weerstandscapaciteit; 2. Risico-identificatie, -inventarisatie en inventarisatie van beheersmaatregelen; 3. Beoordeling weerstandsvermogen; en 4. Rapportage en borging. Bepalen weerstandscapaciteit Bij het bepalen van de weerstandscapaciteit wordt uitgegaan van de stand van de begroting 2015 van de gemeente Leeuwarderadeel. BESTANDSDEEL

BEDRAG

INCIDENTEEL: Vermogen Algemene reserve (vrij besteedbaar) 31/12/2013

931.000

Algemene reserve (buffergedeelte) 31/12/2013 Onvoorzien incidenteel 2015 Saldo van de begroting 2015 Stille reserves 2015

644.000 20.000 181.000

Totaal

1.776.000

BESTANDSDEEL

BEDRAG

STRUCTUREEL: Exploitatie Onvoorzien structureel 2015-2018 Saldo van de meerjarenraming 2015-2018 Onbenutte belastingcapaciteit 2015-2018 - onroerende zaakbelastingen - afvalstoffenheffing - rioolheffing Onbenutte belastingmogelijkheden - forensenbelasting - toeristenbelasting - parkeerbelasting - hondenbelasting - overige belastingen en rechten Eventuele mogelijke besparingen

20.000 143.000 p.m. 0 0 0 p.m. p.m. 0 240.000 p.m.

- 59 -

BESTANDSDEEL

BEDRAG

Totaal BESTANDSDEEL

BEDRAG

403.000

Weerstandscapaciteit incidenteel Weerstandscapaciteit structureel

1.776.000 403.000

Totale beschikbare weerstandscapaciteit begroting 2015

2.179.000

Toelichting Stille reserves Dit betreft de waarde van verpachte gronden in de gemeente op basis van 50% van de waarde van landbouwgrond (10,34 ha.). Onbenutte belastingcapaciteit Voor het bepalen van de onbenutte belastingcapaciteit wordt voor heffingen het dekkingsresultaat meegenomen. Voor de belastingen wordt vooralsnog een p.m. bedrag opgenomen. De gemeente is (min of meer) vrij in het vaststellen van de hoogte van het belastingbedrag Totaal beschikbare weerstandscapaciteit 2015: Aan de hand van de huidige berekening wordt een beschikbare weerstandscapaciteit van € 2.179.000 berekend. Risico-identificatie, -inventarisatie en inventarisatie van beheersmaatregelen; Voor een verdere uitleg van de procedure risico-identificatie, -inventarisatie en inventarisatie van beheersmaatregelen verwijzen wij u naar paragraaf 4.3 van de Nota Weerstandsvermogen Leeuwarderadeel.

- 60 -

Programma 1

1 3

3 3 3

3 3

3

Risico

Beheersmaatregel

Extra verkiezingen: In het weerstandsvermogen 1/4 Het risico op het organiseren van extra hier rekening mee houden. (landelijke) verkiezingen is aanwezig. Ontslag collegeleden Afwijkingen melden via reguliere P&C-cyclus. Instelling van een verbod op gebruik chemische Met ingang van 2016 zal bestrijdingsmiddelen leidt tot hogere kosten waarschijnlijk een nieuwe onkruidbestrijding methode worden gehanteerd (nl. kokend water). Dit leidt tot een kostenverhoging. Gladheidbestrijding: recente winters geven Afwijkingen melden via de 1/4 aanleiding tot het verhogen van de budgetten. reguliere P&C-cyclus. Achterstallig onderhoud leidt tot meer claims. Snelheidsmaatregelen treffen en categoriseren wegen Teerhoudend asfalt wordt als chemisch afval Op moment van vervanging beschouwd en dient op deze manier te worden van asfaltlagen hier in de verwerkt. Dit leidt tot extra kosten op moment kostenraming van het project van vervanging asfaltlaag. rekening mee te houden. Winterschade gemeentelijke kapitaalgoederen Afwijkingen melden via de reguliere P&C-cyclus. Vandalisme gemeentelijke kapitaalgoederen Afwijkingen melden via de reguliere P&C-cyclus (*/en zo mogelijk verhalen). Overdracht stedelijk water aan Waterschap is Afwijkingen melden via de vertraagd. Het opstellen van een baggerplan reguliere P&C-cyclus. (e.d.) zal indien nodig plaatsvinden. Overdracht van stedelijk water aan de provincie waarbij achterstallig onderhoud moet worden gepleegd (=baggeren) en waarbij voorzieningen moeten worden aangebracht (aanlegmogelijkheden passanten) - 61 -

Kans van optreden

Financieel gevolg Weerstandsrisico vermogen? 20.000 5.000

60.000

15.000

Programma 3

3 5

5

5

5

Risico

Beheersmaatregel

“Weesleidingen”: in de praktijk komt vaak voor dat oude leidingen in de grond zitten. De gemeente is hiervoor verantwoordelijk. Risico gestuurd onderhoud van kapitaalgoederen binnen de gemeente Leeuwarderadeel. De financiële situatie van Onderwijsgroep Fier. De meerjarenbegroting van Fier was niet sluitend.

Afwijkingen melden via de reguliere P&C-cyclus.

Herstellen van eventueel 1/2 ontstane problemen. De Commissie van Toezicht (CvT) heeft de meerjarenbegroting laten toetsen door een accountantskantoor. Het contact en de afstemming tussen de CvT en Onderwijsgroep Fier is geïntensiveerd. De uotvoering en vorotgang van de maatregelen worden gemonitord. Leegstaande lokalen. Momenteel wordt gezamenlijk met omliggende gemeenten gewerkt aan geleidsregels hoe hier mee om te gaan. Hiernaast zal er in praktische zin gekeken worden naar de (maatschappelijke) mogelijkheden. School Hijum De hoge boekwaarde kan 1/2 Specifiek voor deze school dreigt sluiting. leiden tot een extra (c.q. versnelde) afschrijving op dit gebouw. Mogelijke afschaffing kleine scholentoeslag. Het contact tussen de leden Deze maatregel zou tot het sluiten van meer van de Commissie van - 62 -

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

100.000

50.000

600.000

300.000

Programma

5

5

5

Risico

Beheersmaatregel

(klein) scholen kunnen leiden. Toezicht is geïntensiveerd; In de gemeente L’deel ontvangen ontvangen 2 hetzelfde geldt voor het scholen een kleine scholentoeslag. contact met Onderwijsgroep Fier. De CvT organiseert m.b.t. de toekomst van het basisonderwijs in de regio terugkerende bijeenkomsten met de besturen van alle aanwezige schoolbesturen in de regio. Invoering Wet op Passend Onderwijs De verordening Onderwijshuisvesting is geactualiseerd. De gemeente neemt kennis van de ontwikkelingen qua wet- en regelgeving. De gemeente blijft in gesprek met de schoolbesturen over de ontwikkelingen van hun plannen. Aanpassing van de Wet OKE De gemeente blijft in contact De inschatting is dat er meer kinderen gebruik met de partij die de VVE aan van VVE zullen gaan maken. kinderen levert en zorgt hierin voor afstemming. Overdracht van onderhoud van schoolgebouwen De verordening Het Rijk stopt/verlaagt de financiering van het Onderwijshuisvesting is onderhoud van schoolgebouwen. geactualiseerd. De gemeente heeft actuele onderhoudsplannen op laten stellen voor de - 63 -

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

Programma

5 5

6 7 7

7

Risico

Leerlingenvervoer is een open einderegeling. Dit kan financiële gevolgen hebben. Beveiliging scholen: wordt niet meer door scholen gebruikt. Inbraak/brandstichting

Beheersmaatregel schoolgebouwen. De gemeente gaat in gesprek met de schoolbesturen over een verantwoorde wijze van overdracht. Afwijkingen melden via 1/2 reguliere P&C-cyclus. In overleg treden met de scholen en de verzekeringsmaatschappij. Afwijkingen melden via reguliere P&C-cyclus. Afwijkingen melden via reguliere P&C-cyclus. Afwijkingen melden via reguliere P&C-cyclus.

Onvoorziene financiële gevolgen privatisering sportcomplex. Opzegging contract door Talant. De huidige economische recessie brengt risico’s met zich mee o.g.v. bijstand Vergrijzing: op korte en middellange termijn heeft de vergrijzing gevolgen voor een stijging van de WMO-aanvragen (b.v. woningaanpassingen) Incidentele kosten implementatie Inrichten van een adequate 1/2 decentralisaties planning en control. De overheveling van taken in het kader van de 3 Om de risico’s te beperken D’s gaat gepaard met kortingen op het budget heeft het Rijk extra geld door het Rijk. Het financiële uitgangspunt is een beschikbaar gesteld. budgettair neutrale implementatie van de nieuwe taken in het sociaal domein. Er zijn echter nog veel variabelen onzeker. Daarbij is het belangrijk te beseffen dat nieuwe ontwikkelingen gepaard gaan met opstartkosten. Het is niet realistisch om te verwachten dat de bezuinigingen volledig in het eerste jaar - 64 -

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

20.000

10.000

300.000

150.000

Programma

Risico

Beheersmaatregel

gerealiseerd kunnen worden. Gelet op de onzekerheden moet er rekening mee gehouden worden dat er onvoorziene kosten zijn. Wanneer de (aanloop-) kosten het totale budget overschrijden zullen deze gedekt moeten worden uit eenmalige middelen. Het budget in het nieuw gevormde sociaal deelfonds binnen Leeuwarderadeel bedraagt in 2015 ongeveer € 5,5 miljoen.

7

De belangrijkste financiële risico’s zijn een lager inkoopvoordeel (er is ingezet op -/- 25%), het terugdringen van de zorgvraag niet/beperkt kunnen realiseren, onduidelijkheid t.a.v. uitvoeringskosten en (on-)betrouwbaarheid van de cijfers waarop de ramingen gebaseerd zijn. Structurele kosten uitvoering decentralisaties Inrichten van een adequate planning en control. Bij de uitvoering van decentralisaties dient er rekening te worden gehouden met de effecten Er wordt een die structureel zijn en niet gekwantificeerd bestemmingsreserve kunnen worden. In het sociaal domein gaat het gecreëerd voor Sociaal Beleid. om forse bedragen. In totaal bedraagt het budget (programma) sociaal domein voor Leeuwarderadeel in 2015 ongeveer € 12,9 miljoen (voor bestaande en nieuwe taken). Het budget zegt echter niets over de totale kosten van de taken. Deze zullen in de komende jaren inzichtelijk worden. Het financiële uitgangspunt is een budgettair neutrale implementatie van de nieuwe taken in - 65 -

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

Programma

8

8

8

Risico het sociaal domein. Om de taken uit te kunnen voeren met de beschikbare budgetten wordt gekozen voor een samenhangende benadering van het hele sociale domein. In de beleidsnota’s wordt dit de ‘Verzilveringsstrategie’ genoemd. Of deze aanpak voldoende is om de kortingen op te kunnen vangen moet in de komende jaren blijken. Daarin spelen ook politieke keuzes een belangrijke rol. Door onzekerheid over de uitwerking van het nieuw vorm te geven beleid ontstaan financiële risico’s. Daar komt bij dat door de invoering van objectieve verdeelmodellen ook de budgetten vanaf 2016 nog onzeker zijn. Bodemverontreiniging in de openbare ruimte (benzinetank voor voormalige garage Van der Weij). Vooralsnog worden andere prioriteiten gesteld. Juridische aansprakelijkheid voor wateroverlast. Bedrijven zijn zelf aansprakelijk (niet verzekerbaar). Riolering overgang van het rioolbeheer van Aquario naar de gemeente Leeuwarden.

Beheersmaatregel

Meenemen in weerstandsvermogen

Kans van optreden

het 1/1

Afwijkingen melden via de reguliere P&C-cyclus. Momenteel vindt een financieel onderzoek plaats naar de mogelijke financiële gevolgen van de overgang van het beheer van Aquario naar Leeuwarden. Eventuele financiële gevolgen zullen in het tarief Rioolheffing verrekend worden (via het nieuwe VGRP) - 66 -

Financieel gevolg risico

200.000

Weerstandsvermogen?

200.000

Programma

Risico

Beheersmaatregel Risico’s afdekken via het VGRP en de gemeentelijke begroting (vanaf 2015) In de huidige begroting wordt geen kosten meertoegerekend aan het complex De Steens

9

Financiële gevolgen toestand riolering meegenomen in het Nieuw Verbreed Gemeentelijke Rioleringsplan per 2015 Grondexploitatie: De economische en geografische ontwikkelingen geven onvoldoende houvast voor een op een redelijk korte termijn succesvolle (gedeeltelijke) invulling van De Steens in Stiens. Processen verstrekken omgevingsvergunningen

10

Algemene Uitkering/bezuinigingen:

8

9

10 10 10

Ov.

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

Veel zaken zijn vergunningsvrij geworden, terwijl de werkzaamheden voor het verstrekken van een omgevingsvergunning niet zijn verminderd. Afwijkingen melden in de P&Ccyclus.

Beleid wordt afgestemd op de zogenaamde meicirculaire 2014 van het Ministerie van Binnelandse Zaken. Rentestijgingen Afwijkingen melden in de P&Ccyclus. Prijs- en loonindexatie Afwijkingen melden in de P&Ccyclus. Dividend bedrijven: gemiddelde afgelopen drie Het dividend van gelieerde 1/5 jaren. instellingen kan door gewijzigde economische omstandigheden fors afnemen. Verbonden partijen: b.v. Veiligheidsregio Fryslân, Verbonden partijen hebben 1/5 - 67 -

40.000

8.000

1.000.000

200.000

Programma

Risico

Beheersmaatregel

Kans van optreden

Weerstandsvermogen?

Dienst Noordwest Fryslân, Empatec en Omrin

Ov.

Ov. Ov.

een directe (financiële) relatie met de gemeente. Financiële problemen of zelfs een eventueel faillissement kunnen leiden tot extra financiële bijdragen. Controle van de jaarrekeningen intensiveren. Extra aandacht hiervoor in bestuurlijk overleg. Zeker bij behandeling van de jaarstukken. Niet (of later) gerealiseerde/te realiseren Meenemen in het 1/2 ingeboekte bezuinigingen: weerstandsvermogen. Door opeenvolgende bezuinigingsrondes is het risico op het niet volledig halen van een geraamde bezuiniging niet ondenkbaar. De kans hierop stijg naarmate het aantal van en het bedrag aan bezuinigingen stijgt. Het college houdt via monitoring de stand van zaken v.w.b. het realiseren van de te taakstellingen scherp in de gaten. Eventuele meerkosten ICT Leeuwarden Afwijkingen melden in de P&C- onbekend cyclus. Projectorganisatie: in enkele gevallen zijn de Bij het instellen van taken en verantwoordelijkheden van projectgroepen de projectgroepen niet duidelijk vastgesteld randvoorwaarden en evenals inbedding in de organisatie naderhand. inbedding in de organisatie Dit kan leiden tot onverwachte “nabranders” in regelen. de vorm van onverwachte personele, juridische Het organiseren van een en financiële tegenvallers. cursus Projectmatig Werken.

Financieel gevolg risico

- 68 -

250.000

125.000

pm

pm

Programma

Ov.

Ov.

Ov.

Ov.

Ov.

Risico

Beheersmaatregel

Afwijkingen worden gemeld via het regulier P&C-cyclus Decentralisatie rijkstaken Via landelijk overleg (VNG) 1/2 Vaak worden rijkstaken naar gemeenten meer aandacht hieraan overgedragen zonder voldoende geldmiddelen besteden. hiertegenover te stellen. Inkoop- en aanbestedingsbeleid Los van het feit dat door het Na een periode van samenwerking vindt op dit wegvallen van de structurele moment veelal op ad hoc basis inkopen en samenwerking mogelijkheden aanbestedingen plaats. niet worden aangegrepen, zal bij afwijkingen dit in de reguliere P&C-cyclus worden gemeld. Steeds meer worden dwingende termijnen Op orde hebben c.q. opgelegd in de regelgeving. Overschrijding van actualiseren van de deze termijnen kan leiden tot ongewenste (werk)processen. situaties en extra kosten. Afwijkingen worden gemeld via het regulier P&C-cyclus Bij samenwerking zijn geen Aandacht te besteden aan de 1/2 dienstverleningovereenkomsten vastgesteld. huidige Hierdoor zijn niet in alle gevallen alle samenwerkingsvormen en consequenties en risico’s inzichtelijk waar mogelijk als nog dienstverlening overeenkomsten vast te stellen. In nieuwe gevallen hier aandacht aan besteden. Overigens wordt op het gebied van ICT hier momenteel aan gewerkt. Bevolkingskrimp Beleidsmatige aandacht voor Uit prognoses blijkt dat onder meer het noorden deze ontwikkeling samen met - 69 -

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

200.000

100.000

120.000

60.000

Programma

Ov.

Ov. Ov.

Ov.

Ov.

Ov.

Ov.

Risico

Beheersmaatregel

Kans van optreden

van Friesland de komende jaren qua bevolkingsaantal zal krimpen. Dit heeft gevolgen voor de inkomsten van de gemeenten (Algemene Uitkering/OZB etc.)

provincies, overige gemeenten en maatschappelijke organisaties in NoordFriesland.

Modernisering GBA: door centralisering van het automatiseringspakket van GBA is de gemeente gedwongen op termijn over te gaan op andere software. Wijziging rijksbeleid omtrent (maximalisering van) tarieven Biogas: indien de gemeente niet voldoende warmte afneemt, kan er sprake zijn van extra lasten. Regelgeving Rijk: b.v. de aanschaf van een noodaggregaat kan noodzakelijk zijn/dakbeveiliging. De aanschaf van de noodaggregaat wordt momenteel onderzocht. Schaal van de gemeente is zodanig dat onvoldoende aandacht wordt besteed aan bepaalde wettelijke taak (b.v. verkeersbesluiten/energietaken Kyoto)

Meenemen weerstandvermogen

in 1/2

Financieel gevolg risico

Weerstandsvermogen?

50.000

25.000

150.000

150.000

Afwijkingen melden via reguliere P&C-cyclus. Meer gebouwen op Biogas aansluiten. Afwijkingen melden via de reguliere P&C-cyclus.

Meer aandacht besteden aan wettelijke taken, waarvan de aard en omvang boven die van de gemeente Leeuwarderadeel uitgaan. Opslag gemeentewerken Truerderdyk en Inventariseren en berekenen 1/1 Breedyk: vervuilde grond en asbest. van de vervuilde grond en asbestsanering van deze gebouwen. Afdoening lopende contracten/overeenkomsten In geval van projectmatige invulling van bouwgrond is vaak sprake van een overname van de openbare ruimte. Er is - 70 -

Programma

Ov.

Ov.

Risico

Beheersmaatregel

een risico dat de aannemer zijn financiële verplichtingen niet kan nakomen. Afwijkingen melden in de P&Ccyclus. Uitvoering SISA-regelingen Binnen de huidige processen voldoende waarborgen inbouwen. Dit gedurende het proces en achteraf controleren. Automatisering: Basisregistraties (BAG, GBA, Afwijkingen kunnen leiden tot 1/2 BGT etc.). Voor BGT is in de Kadernota 2014 een extra werkzaamheden en bedrag afgezonderd in de Algemene Reserve. vertragingen. Afwijkingen melden in de P&Ccyclus.

Totaal benodigde weerstandsvermogen € 1.438.000,-

- 71 -

Kans van optreden

Financieel gevolg risico

80.000

Weerstandsvermogen?

40.000

Beoordeling weerstandsvermogen Volgens de nota Weerstandsvermogen Leeuwarderadeel wordt de volgende formule gehanteerd om het weerstandsvermogen te beoordelen. Indicator weerstandsvermogen: Beschikbare weerstandscapaciteit --------------------------------------------------------------: GEDEELD DOOR Benodigde weerstandscapaciteit €. 2.179.000,-------------------- = 1,5 €. 1.438.000,--

De indicator is dus berekend op 1,5. Volgens de beoordelingstabel is deze indicator ruim voldoende. Ten opzichte van eerdere risico-identificaties is de indicator verslechterd. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door een hoger risico op de uitvoering van de decentralisaties binnen het sociaal domein. Hierbij moet wel in acht worden genomen dat de stand van de Algemene Reserve na jaarrekening 2013 met een miljoen euro is afgenomen. Indien dit nieuwe cijfer al was meegenomen in de berekening van de indicator van het weerstandsvermogen dan zou deze uitkomen op 0,8. In 2015 zal uitvoering moeten worden gegeven aan het behoud of uitbreiding van de weerstandscapaciteit. Hierbij zal de stand van de Algemene Reserve minimaal hetzelfde niveau behouden of gaan stijgen. Het gebruik van de Algemene Reserve dient in 2015 en volgende jaren tot het uiterste minimum worden beperkt. Een extra noot hierbij is wel dat veel risico’s vermeld staan zonder dat hiervoor risicovermogen afgezonderd is. Deze risico’s dienen als deze zich voordoen opgevangen te worden binnen de gemeentelijke exploitatie. Deze exploitatie staat erg onder druk door verminderende rijksinkomsten en economische- en demografische ontwikkelingen. Hiernaast bestaat de beschikbare weerstandscapaciteit voor een bedrag van € 240.000,- uit beschikbare financiële ruimte door de legestarieven kostendekkend te maken. Dit heeft uiteraard een lastenverzwarend effect voor de burger. Tenslotte merken wij op dat de huidige risico-identificatie nu meerdere malen uitgevoerd is. In hoeverre de lijst uitputtend is en de vermelde bedragen reëel zijn, is moeilijk in te schatten. Vanuit de gedachte dat men via een groeimodel steeds meer inzicht hierin verkrijgt, kan men stellen dat door herhaling dit inzicht (telkens) wordt vergroot. Het uitvoeren van een risico-inventarisatie en het uitvoeren van beheersmaatregelen hierop worden als speerpunten in 2015 meegenomen. Rapportage en borging Deze rapportage maakt onderdeel uit van de Programmabegroting 2015. In dit beleidskader zullen, indien nodig, extra (beheers)maatregelen worden vastgesteld. Op dit moment is nog niet inzichtelijk in hoeverre hier sprake van zal zijn.

- 73 -

Onderhoud kapitaalgoederen Kapitaalgoederen zijn goederen waarvoor investeringen nodig zijn. Het gaat om zaken die daarna regelmatig onderhoud vergen. Het Besluit begroting en verantwoording (BBV) noemt gebouwen, wegen, water, groen en riolering. Het onderhoud van de bestaande kapitaalgoederen is belangrijk, voor de huidige gebruikers en om de voorziening in stand te houden voor toekomstige generaties. Het financieel belang van onderhoud legt een groot beslag op de gemeentelijke begroting. Groen De gemeente beschikt over een vastgesteld Groenbeheerplan. Met beschikbaar budget wordt het openbaar groen onderhouden op een basis niveau. Het onderhoud aan groenvoorzieningen in onze gemeente moet dan ook kwalitatief als voldoende worden beschouwd. Totaal is ruim 129 ha openbaar groen in beheer waarvan 30 ha bestaat uit bermen Verder zijn 6.040 stuks bomen in beheer. De gemeente beschikt over 13 sportvelden. Naast het bestaande kunstgrasvoetbalveld en een korfbalveld wordt in 2014 een kunstgras voetbalveld opgeleverd in Jelsum Koarnjum . Het beheer van deze kapitaal goederen wordt grotendeels uitgevoerd door de eigen buitendienst. In tweede instantie wordt hiervoor het werkvoorzieningsschap “Empatec” ingezet. Empatec heeft hieraan in 2013 5.700 uren ingezet , Het totale budget voor Empatec is € 85.000. Het maaien van wegbermen wordt uitbesteed voor € 22.000. De afvoerkosten van onkruid en grasafval zijn begroot op € 4.700. In de begroting 2015 is een bezuinigingsopgave van € 90.000,- opgelegd. Het “vrije” deel, zijnde geen personeelslasten, is +/- € 42.000,- . De bezuiniging van € 90.000,- kan alleen worden gerealiseerd wanneer er wordt gesneden in de personeelskosten. Verminderen van inzet Empatec of eigen personeel is niet mogelijk zonder het maken van extra kosten zoals wachtgelden. Voor de afstemming van het groen- en inrichtingsbeleid met de gemeente Leeuwarden is het van belang om het huidige onderhoudsniveau minimaal in stand te houden. Rioleringen Voor het rioolbeheer wordt vanaf 1 januari 2015 een Dienstverleningsovereenkomst (DVO) met de gemeente Leeuwarden van kracht. Kosten die voorvloeien uit de overgang van Aquario naar Leeuwarden zijn in de loop van 2015 pas te berekenen en moeten worden gezien als “frictie” kosten. Het beheer is gebaseerd op het Basis Rioleringsplan (BRP) 2010-2015 en het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2015-2018. Binnen de dienstverleningsovereenkomst (DVO) met Aquario is het gehele rioolstelsel in de gemeente in kaart gebracht. Dit heeft geleid tot een Beheerprogramma voor riolering genaamd RIOB MI2. Het beheer programma wordt overgenomen door de gemeente Leeuwarden. Voor het buitengebied is door de provincie ontheffing van de zorgplicht riolering verleend voor alle percelen. Het kostendekkingsplan is de basis voor de uitvoering van maatregelenplan. Wegen De gemeente beschikt over een vastgesteld beheerplan Wegen 2012-2016. Begin 2014 zijn de wegen opnieuw geïnspecteerd. Een groot deel van de wegen is beoordeeld als goed. Het aandeel wegen met beoordeling slecht betreft voornamelijk wegen in het buitengebied met een lage gebruiksfrequentie. Voor het pure onderhoud aan asfalt-, elementen- en bermverhardingen is netto € 379.473,- beschikbaar. Bij de te nemen maatregelen wordt altijd gezocht naar de economisch meest voordelige en verantwoorde oplossing. De prijs/kwaliteitsverhouding van het onderhoud van asfalt en klinkerwegen stemt overeen met de gebruiksfrequentie ervan. Om onvoorziene zaken en - 75 -

niet gepland onderhoud, zoals winterschade, op te vangen beschikken wij over een bestemmingsreserve onderhoud wegen. De stand van deze bestemmingsreserve bedraagt € 157.858,-. Empatec wordt hoofdzakelijk ingezet op kleinschalig straatwerk, voornamelijk trottoirs en voetpaden. Hiervoor is een bedrag van € 51.415,- beschikbaar. De gemeente Leeuwarderadeel heeft aan asfalt en elementen verharding totaal 697.000 m2 in beheer. Driejaarlijks wordt een inspectieronde uitgevoerd over de kwaliteit van de wegverhardingen. De gemeente beschikt over wegbeheer programmatuur en een database waarin de staat van de wegen wordt bijgehouden. Dit geeft voldoende inzicht in de relatie tussen het minimaal noodzakelijke onderhoud en de daaraan verbonden budgetbehoefte. Ieder jaar wordt een beheerprogramma opgesteld. Deze is dynamisch omdat mede afhankelijk van het jaarlijks vast te stellen budget en uitgevoerde inspecties veranderingen op kunnen treden. Door koppeling van de beheerprogramma’s, zoals die van bruggen en riolering, kunnen noodzakelijk afwijkende keuzes worden gemaakt. Verder zijn op de planning van invloed factoren zoals planologische en verkeerskundige ontwikkelingen, alsmede ook werken van derden, zoals nutsbedrijven. Gebouwen Voor het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen is het gebouwen beheerplan 2014-2018 leidend. Het buitenonderhoud van de totaal 7 basisscholen wordt per 1 januari 2015 overgeheveld aan de boven schoolse verenigingen. Totaal zijn er 26 gebouwen en objecten in de voorziening onderhoud gebouwen opgenomen. Deze zijn verdeeld in vier verschillende categorieën. Het sportcomplex It Gryn, negen gebouwen met externe gebruikers, zeven gebouwen in eigen gebruik, negen beeldende kunstwerken en monumenten. Het bruto vloeroppervlak is ruim 21.000 m². Het gemeentelijk vastgoed is behoorlijk aan verandering onderhevig.  Per 1 januari 2015 wordt het buitenonderhoud aan de totaal 7 basisscholen overgeheveld aan de boven schoolse verenigingen.  Per 1 januari 2014 is de regionale brandweer en ook de brandweergarage in Stiens opgegaan in Veiligheid Regio Fryslan. Bruggen kades en duikers Begin 2014 zijn alle civiele kunstwerken in de gemeente Leeuwarderadeel door een gerenommeerd adviesbureau onderworpen aan een visuele inspectie en zijn de gegevens in een rapportage verwerkt. De geprognosticeerde onderhoudskosten en de vervangingstermijnen zijn in een webbased softwareprogramma opgenomen. Voor het onderhoud wordt jaarlijks € 97.000,- per jaar gereserveerd Water Voor de overdracht van het onderhoud van ‘Stedelijk’ water naar het Wetterskip zijn vanaf 2006 diverse stappen gezet. De gevolgen voor de gemeente zijn zowel financieel als uitvoeringstechnisch voor 2015 onduidelijk. De uitgangpunten voor een inventarisatie van de aanwezige watergangen wordt verschillend geïnterpreteerd door gemeenten en Wetterskip Fryslân. In 2015 staan de projecten Dekemavaren en het laatste gedeelte van de Stienzerfeart op de planning om te worden voorbereid en uitgevoerd. Openbare verlichting De gemeente heeft 2.000 lichtpunten in eigendom. Een groot deel van het areaal is verouderd en op termijn gaan onderhouds- en vervangingskosten stijgen. Het beheer en het onderhoud hiervan is binnen 17 Friese gemeenten collectief uitbesteed. Namens dit collectief stelt Stichting Openbare Verlichting Fryslân het gezamenlijk beleid op, verzorgt de inkoop en zorgt voor totstandkoming van overeenkomsten zoals de bestekken voor beheer en onderhoud. Het beheer en onderhoud is ondergebracht bij Ziut. De firma Spectrum Licht & Advies ziet namens de opdrachtgevers toe op de door Ziut uitgevoerde werkzaamheden. Het huidige contract is verlengd tot 1 januari 2015. Er komt - 76 -

een ander organisatiemodel met een harde scheiding tussen beheer en onderhoud. Het beheer wordt door Stichting OV Fryslân in eigen beheer uitgevoerd. Dit lag voorheen bij een externe partij.

- 77 -

Financiering Inleiding Op 1 januari 2001 is de nieuwe Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) in werking getreden. Op grond hiervan zijn de gemeenten verplicht een treasurystatuut vast te stellen en een treasuryparagraaf in de begroting en in het jaarverslag op te nemen. Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Belangrijke uitgangspunten van de Wet Fido zijn het bevorderen van een solide financiering en kredietwaardigheid van de decentrale overheden, alsmede het beheersen van de renterisico’s. Op grond van artikel 212 van de Gemeentewet heeft de raad van de gemeente Leeuwarderadeel bij besluit van 4 april 2012 de “Financiële verordening gemeente Leeuwarderadeel” vastgesteld, waarin de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor het financieel beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie van de gemeente Leeuwarderadeel zijn vastgelegd. Op basis van deze verordening heeft de gemeenteraad op 15 maart 2012 een geactualiseerd Treasurystatuut vastgesteld, waarin de verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn geregeld. Gelet op de onrust op de financiële markten is de Wet Fido per 1 januari 2009 aangepast en zijn als nadere uitwerking hiervan enkele regelingen aangescherpt. In het treasurystatuut wordt de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, richtlijnen en limieten. Het statuut maakt een objectieve en transparante verantwoording vooraf en achteraf mogelijk. In de treasuryparagraaf dient de uitvoering van het treasurybeleid te worden opgenomen. Het gaat met name om gegevens betreffende het risicobeheer (o.m. kasgeldlimiet en renterisiconorm), de gemeentefinanciering (o.m. leningen en uitzettingen) en het kasbeheer. Als belangrijkste doelstellingen van de treasuryfunctie kunnen worden genoemd: het beheersen van de financiële risico’s zoals renterisico’s, kredietrisico’s en liquiditeitsrisico’s; het minimaliseren van de rentekosten van de leningen; het optimaliseren van het rendement van de beschikbare liquiditeiten. De omvang van de treasuryfunctie in een kleine gemeente als Leeuwarderadeel is beperkt. Algemene ontwikkelingen; rentebeleid Voor het jaar 2015 zullen er naar de huidige inzichten geen ontwikkelingen binnen de organisatie plaatsvinden die invloed kunnen hebben op de treasuryfunctie, de treasury-organisatie, het risicoprofiel, de financiële posities, de vermogenswaarden en de geldstromen. In 2013 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet Hof). Deze Wet Hof verplicht de gemeenten m.i.v. 1 januari 2014 tot schatkistbeleggen. Dit betekent dat de gemeente zijn (tijdelijke) tegoeden dient aan te houden bij het Ministerie van Financiën in plaats van bij een commerciële bank. Dit kan renteverlies tot gevolg hebben. Doel van het schatkistbeleggen is het verlagen van de EMU-schuld van de Rijksoverheid. Voor de belangrijkste externe ontwikkelingen is gebruik gemaakt van het Financieel-economisch Beeld van de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten.

- 79 -

Verwachtingen De internationale conjunctuur zal in 2015 wat aantrekken. Het economisch herstel in de eurozone verloopt trager dan eerder was voorzien. De verwachting is dat de economische groei in 2014 blijft steken op 1%. In 2015 wordt voor het eurogebied een toename van de bedrijvigheid verwacht van 1,4%. De private consumptie neemt licht toe onder invloed van afnemende bezuinigingen van overheden en een lichte groei van de werkgelegenheid. De investeringen in vaste activa trekken aan. De uitvoer groeit evenals dit jaar het sterkst. De inflatie komt dit jaar met 0,5% lager uit dan eerder was voorzien en blijft ook in 2015 met 1% op een historisch laag niveau. De Nederlandse economie groeit in 2015 naar verwachting met 1,6% en presteert daarmee voor het eerst in jaren beter dan de economie als geheel. Rentevisie De Europese Centrale Bank (ECB) zal een ruim monetair beleid blijven voeren. De lange rentetarieven zullen onder invloed van gematigde economisch herstel naar verwachting wat gaan oplopen. De rentetarieven voor de langere periode (20 jaar) zijn op dit moment 1,65% (met renteaanpassing) en 2,04% (zonder renteaanpassing). De algemene debetrente in rekening-courant bedraagt 3,25%. De gemeente heeft een standaard financieringsovereenkomst waarbij het rentepercentage van het depotarrangement is vastgesteld op 1-maands Euribor met een opslag. Bedragen boven 1 miljoen Euro worden aangetrokken via kasgeldleningen tegen een tarief van momenteel 0,20%. In de begroting voor 2015 houden wij rekening met een rentepercentage van 4% voor de toerekening van rente over het eigen vermogen (reserves en voorzieningen). Voor het financieringstekort wordt uitgegaan van nieuwe leningen tegen een rentepercentage van 2%. Dit is overeenkomstig de Kadernota 2015. Risicobeheer Het risicobeheer is een deelfunctie van de treasury en omvat alle activiteiten die zich richten op het beheersen van de financiële risico’s, te weten: renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. Renterisicobeheer Renterisicobeheer is het beheersen van de risico’s die voortvloeien uit ongewenste veranderingen van de (financiële) resultaten van de gemeente door rentewijzigingen. Aangezien de leningenportefeuille van de gemeente enkel vastrentende leningen bevat loopt de gemeente op dit onderdeel weinig risico. Kredietrisicobeheer Kredietrisicobeheer is het beheersen van de risico’s die voortvloeien uit de mogelijkheid op een waardedaling van vorderingen tengevolge van het niet (tijdig) na kunnen komen van de verplichtingen door de tegenpartij. Bij het onderdeel Uitzettingen treft u een overzicht plus toelichting aan van de risico’s die de gemeente loopt. Koersrisicobeheer Koersrisicobeheer is het beheersen van de risico’s die voortvloeien uit de mogelijkheid dat de financiële activa van de organisatie in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen. Aangezien de gemeente Leeuwarderadeel geen beursgenoteerde aandelen bezit is van koersrisico geen sprake.

- 80 -

Valutarisicobeheer Valutarisicobeheer is het beheersen van de risico’s die voortvloeien uit de mogelijkheid dat op een bepaald moment de waarde van de vreemde valutastromen, uitgedrukt in de eigen valuta, afwijkt van hetgeen verwacht werd op het beslissingsmoment. De gemeente Leeuwarderadeel loopt hier geen risico omdat er geen transacties in niet Euro-valuta’s worden afgesloten. Renterisico’s De renterisico’s voor de gemeente Leeuwarderadeel kunnen als volgt worden weergegeven: Renterisico van de vlottende schuld, c.q. de kasgeldlimiet Omvang begroting per 1 januari 2015 Kasgeldlimiet in procenten van de grondslag: 8,5% (zie artikel 3 Wet financiering decentrale overheden en artikel 2 Uitvoeringsregeling Financiering decentrale overheden) Kasgeldlimiet in bedrag

€ 23.500.000,-

€ 1.997.500,-

Een eventueel financieringstekort zou tot een bedrag van € 1.997.500,- gefinancierd kunnen worden met kortlopende middelen (zoals kasgeldleningen, daggeld en rekening-courant). In de begroting 2015 wordt een financieringstekort voorzien van € 2.438.034. Dit betekent dat in het begrotingsjaar 2015 waarschijnlijk een langlopende geldlening dient te worden aangetrokken. Renterisico van de vaste schuld, c.q. de renterisiconorm De renterisico’s op de vaste schuld worden ingekaderd middels de renterisiconorm. Jaarlijks mogen de renterisico’s ten gevolge van renteherziening en herfinanciering niet hoger zijn dan 20% van het begrotingstotaal. De norm beoogt een evenwichtige opbouw te krijgen in de rentetypische looptijden van de leningenportefeuille, teneinde fluctuaties in de rente beter op te kunnen vangen.

- 81 -

Onderstaande tabel geeft het verwachte verloop van de renterisiconorm. RENTERISICONORM EN RENTERISICO'S VAN DE VASTE SCHULD PER 01-01-2015 (Bedragen x EUR 1.000) 2015 2016 2017 2017 Renterisico op vaste schuld budget budget Budget budget 1a. Renteherziening op vaste schuld o/g 0 0 0 0 1b. Renteherziening op vaste schuld u/g 0 0 0 0 2. Netto renteherziening op vaste schuld (1a – 1b) 0 0 0 0 3a. Nieuw aangetrokken vaste schuld (o/g) 1.600 0 0 0 3b. Nieuw verstrekte lange leningen (u/g) 0 0 0 0 4. Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b) 1.600 0 0 0 5. Betaalde aflossingen 872 882 893 905 6. Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 872 0 0 0 7. Renterisico op vaste schuld (2 + 6) 872 0 0 0 Renterisiconorm 8. Begrotingstotaal per 1 januari 9. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 10. Renterisiconorm Toets Renterisiconorm 10. Renterisiconorm 7. Renterisico op vaste schuld 11. Ruimte(+) / Overschrijding(-) (10 - 7)

23.500 20% 4.700

23.500 20% 4.700

23.500 20% 4.700

23.500 20% 4.700

4.700 872 3.828

4.700 0 4.700

4.700 0 4.700

4.700 0 4.700

Leningenportefeuille Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de opgenomen langlopende leningen van de gemeente Leeuwarderadeel per 1 januari 2015. Het betreft hier vastrentende leningen, waardoor geen renterisico wordt gelopen. Van de resterende leningen is geen vervroegde aflossing meer mogelijk. Zoals eerder aangegeven wordt in de begroting 2015 rekening gehouden met een financieringstekort van € 2.438.034. In verband met de aflossing van een fixe-lening in de loop van 2015 dient een nieuwe langlopende lening te worden aangetrokken. Stand leningen per 1 januari 2015 Vervroegde aflossingen Aflossingen Nieuw aan te trekken lening(en) Stand leningen per 31 december 2015

€ € € € €

- 82 -

11.943.758 2.471.603 1.600.000 11.072.155

Opgenomen langlopende geldleningen Begroting 2015 Nr.

84. 85. 91. 93. 94. 95. 96. 98. 99. 100. 101. 102. €

Oorspronkelijk Geldverstrekker Rente bedrag % (in guldens) 3.000.000 4.000.000 5.000.000 4.000.000 (in €uro's) 1.500.000 1.500.000 1.500.000 2.000.000 2.000.000 2.000.000 1.600.000 1.500.000 24.066.667

BNG Bank BNG Bank BNG Bank N.W.B.

4,28 4,5 5,57 3,63

BNG Bank BNG Bank BNG Bank BNG Bank BNG Bank BNG Bank BNG Bank BNG Bank

5,52 4,77 4,65 3,72 3,885 3,88 2,855 2,08

Restant 1-01-15

217.815 574.351 1.180.335 871.257

Aflossing Rente in 2015 in 2015

54.454 104.986 104.558 72.605

Restant Einde 31-12-15 looptijd

9.322 163.361 25.846 469.365 65.745 1.075.777 31.627 798.652

780.000 60.000 43.056 400.000 100.000 19.080 900.000 60.000 41.850 1.280.000 80.000 47.616 1.280.000 80.000 49.728 1.360.000 80.000 52.768 1.600.000 1.600.000 45.680 1.500.000 75.000 31.200 11.943.758 2.471.603 463.518

720.000 300.000 840.000 1.200.000 1.200.000 1.280.000 0 1.425.000 9.472.155

2018 2019 2023 2026 2027 2018 2029 2030 2030 2031 2015 2024

Uitzettingen De portefeuille vaste uitzettingen van de gemeente Leeuwarderadeel bedraagt per 1 januari 2015 € 777.000. Hiervan heeft ruim 36% betrekking op de publieke taak van de gemeente, zoals aandelen Bank Nederlandse Gemeenten. Het risico voor de gemeente is hierbij te verwaarlozen. De overige vaste uitzettingen bestaat voor 64% uit: - hypothecaire geldleningen ambtenaren (er worden geen nieuwe geldleningen meer verstrekt); - aandelen BV Sportcentrum It Gryn; - vordering op Enexis BV (om niet verkregen aandeel Enexis door verkoop aandelen Essent). Op deze overige uitzettingen loopt de gemeente Leeuwarderadeel een gering risico.

- 83 -

PORTEFEUILLE VASTE UITZETTINGEN PER 01-01-2015 vaste uitzettingen publieke taak (Bedragen x EUR 1.000) Naam geldnemer Rating Soort Nomi- Aankoop- Restant Weging in Type Instrument naal datum uitzetting portefeuille zekerheid Overheden 2,5% Grootboeken Nat. Schuld AAA Obligatielening 11 1-1-1912 11 1,45% 3% Grootboeken Nat. Schuld AAA Obligatielening 8 1-1-1912 8 1,03% Subtotaal Overheden 19 19 2,48% Overheidsbanken B.N.G. (aandelen) AAA Aandeel 1-1-1970 180 23,21% Subtotaal Overheidsbanken 0 180 23,21% Overige instellingen Afvalsturing Geen Aandeel 1-1-1994 20 2,63% Fryslân Miljeu Geen Aandeel 1-1-1999 25 3,20% Kredietbank Geen Aandeel 1-1-1990 18 2,34% Kredietbank Geen Aandeel 01-05-2013 20 2,61% Subtotaal Overige instellingen 0 84 10,76% Totaal uitzettingen publieke taak overige vaste uitzettingen Overige instellingen Ambtenaren Gem. L'deel BV Sportcentrum It Gryn Vordering op Enexis BV Lening ZVV Avanti Totaal overige uitzettingen

19

283

36,45% (Bedragen x EUR 1.000)

Geen Geen Geen Geen

Hypotheek Aandeel Aandeel Lening

TOTAAL VASTE UITZETTINGEN

2.924 267 01-01-2011 140 01-11-2009 5 12-08-2013 3.331

157 267 65 5 494

3.350

777

20,19% Hypotheek 34,33% 8,39% 0,64% 63,55% 100,00%

Huisbankier De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG Bank) fungeert nog steeds als huisbankier. Als dé bank van en voor de publieke sector kan BNG Bank zijn financiële diensten tegen gunstige condities aanbieden. Tevens voldoet BNG Bank aan het gestelde in artikel 6 van het Treasurystatuut met betrekking tot het kredietrisicobeheer (uitzetten van middelen uit hoofde van treasury). Kasbeheer De gemeente Leeuwarderadeel heeft de volgende bankrekeningen:  NV Bank Nederlandse Gemeenten te Den Haag (BNG Bank), IBAN NL65BNGH0285004875, kredietlimiet € 1.300.000,-;  idem, IBAN NL32BNGH0285140493 t.b.v. het project Noordelijke Elfstedenvaarroute (NER). Teneinde de interne verwerkingskosten en de externe (rente-)kosten te minimaliseren houdt de gemeente alleen nog een rekening aan bij BNG Bank. Het betalingsverkeer wordt uitsluitend elektronisch uitgevoerd. Per 1 juli 2011 heeft de gemeente een vernieuwde Financieringsovereenkomst voor een Krediet- en Depotarrangement afgesloten met BNG Bank. Hierbij is de rentevergoeding gebaseerd op de 1-maands Euribor. Overeenkomstig artikel 13 van het treasurystatuut wordt hierbijde grens van de kasgeldlimiet niet overschreden.

- 84 -

Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering betreft de bedrijfsprocessen binnen een gemeente om de beleidsdoelstellingen te kunnen realiseren alsmede de sturing en beheersing daarvan. Doelstellingen voor de bedrijfsvoering: - Doelmatig (efficiënt): de mate waarin de gewenste prestaties en beoogde maatschappelijke effecten worden gerealiseerd met een zo beperkt mogelijke inzet van middelen - Doeltreffend (effectief): de inspanningen en uitgaven dragen op een effectieve wijze bij aan de realisatie van de beoogde doelen. - Rechtmatig: de doelen worden bereikt in overeenstemming met de wettelijke kaders. Bedrijfsvoering bestaat uit primaire processen, secundaire processen en sturing en beheersing van deze processen. Primaire processen -

Secundaire processen (ook PIOFACH)

Beleidsontwikkeling Uitvoering beleid Verantwoording over beleid

-

Personeel Informatisering Organisatie Financiën Administratieve organisatie Communicatie Huisvesting

Organisatie Onze missie Een betrouwbare organisatie, gericht op mens en werk, die zich bewust verantwoordelijk toont voor het wel en wee van de samenleving in Leeuwarderadeel. Een organisatie waar het bestuur op kan bouwen, waar burgers graag een beroep op doen en waar de leden van die organisatie zelf trots op zijn. Onze visie We willen een betrouwbare organisatie zijn, die diensten levert aan burgers waar men wat aan heeft en waarvan men weet waar men aan toe is. Helder en betrouwbaar. Een organisatie, die respect afdwingt en waarvan de leden er een goed gevoel bij hebben daar aan te werken. De organisatie wil dat met enig lef ook uitstralen door continu het juiste evenwicht te vinden tussen: - warm enthousiasme en stevige resultaatgerichtheid; - gemeende gastvrijheid en correct optreden; - open en duidelijk zijn naar elkaar en derden, maar altijd constructief; - individueel verantwoordelijk zijn, maar werken als een team. Kernwaarden De gemeente Leeuwarderadeel heeft in vijf kernwaarden benoemd waar de organisatie voor wil staan. Deze kernwaarden staan hieronder beschreven.

- 85 -

Kernwaarden Leeuwarderadeel Integer De gemeente wil graag een betrouwbare partner zijn waardoor het vertrouwen in de overheid wordt versterkt. Klantgericht We zijn er voor onze burgers en bedrijven en willen daarom ook graag dat de klant centraal staat. Daarom richten we onze processen zo in dat de klant centraal staat. Professioneel We willen graag een professionele organisatie zijn. Professioneel betekent: - vakkundig - bekwaam - beroepsmatig. Proactief De gemeente wil graag proactief zijn. Proactief betekent ‘niet reagerend, maar anticiperend’. De gemeente wil dus geen afwachtende en reactieve houding aannemen, maar anticiperen op bijvoorbeeld ontwikkelingen en vragen uit de samenleving. Samenwerking De gemeente wil samenwerken met partners in de keten en andere gemeenten om de organisatiedoelen te realiseren.

Samenwerking Op diverse taakvelden wordt met de Middelseegemeenten samengewerkt. Dit betreft de taakvelden: - Handhavingsbureau - Openbare orde en veiligheid - ICT - Go4Sport. In 2013 is onderzocht hoe de samenwerking ontbonden kan worden. Momenteel wordt gewerkt aan een reorganisatieplan voor de onderdelen Handhavingsbureau en Openbare orde en veiligheid. Per onderwerp zal worden gekeken hoe en wanneer dit wordt afgebouwd. Er wordt rekening gehouden met hetgeen het bestuur van de GR Middelsee Maatwerk in zijn vergadering van 29 oktober 2013 heeft besloten, namelijk dat: - opheffing in principe plaatsvindt per 1-1-2016 en zo nodig/zo mogelijk geheel of deels eerder of later, afhankelijk van de bestuurlijke ontwikkelingen en het hebben van alternatieven voor wat wordt opgeheven; - opheffing in fasen voorkeur kan hebben, afhankelijk van ontwikkelingen en bezien per taakveld; - opheffing in elk geval plaatsvindt vóór herindeling van (een van) de gemeenten plaatsvindt, derhalve vóór 1-1-2018; - (hoge) kosten van opheffing zoveel als mogelijk vermeden worden. Voor Go4Sport hoeft geen reorganisatieplan opgesteld te worden en in 2015 zal bekend worden wanneer dit onderdeel zal worden ontbonden. Ten aanzien van de ICT worden momenteel de voorbereidingen getroffen om de ICT te migreren van de Middelsee gemeenten (Menaam) naar de gemeente Leeuwarden. De migratie zal in 2015 plaats vinden. Voor meer informatie wordt verwezen naar ICT/Informatievoorziening verderop in dit hoofdstuk. Met de migratie van de ICT wordt een stevige basis gelegd voor verdere samenwerking met Leeuwarden. Op verschillende onderdelen wordt inmiddels samengewerkt en dit zal de komende jaren worden geïntensiveerd in het kader van de ‘warme overgang’. Personeel De vaste formatie bedraagt op dit moment 54,35 fte, verdeeld over 61 medewerkers. Daarnaast zijn er nog vacatures voor in totaal 3,58 fte. Hiervan is inmiddels in overleg met Leeuwarden een deel op tijdelijke basis ingevuld. In de onderstaande tabel is de verhouding mannen en vrouwen en weergegeven en de salarislasten per organisatieonderdeel.

- 86 -

Cluster Directie Griffie Cluster Beheer Cluster Financiën Cluster Interne Zaken Cluster Publiekszaken Cluster VROM Totaal

Totaal 2 1 17 11 13 7 10 61

Mannen 1 0 17 6 3 2 4 33

Vrouwen 1 1 0 5 10 5 6 28

Fte 2 0,78 19 8,01 8,89 7,17 8,50 54,35

Salarislasten € 185.200 € 57.600 € 872.750 € 487.950 € 453.950 € 413.450 € 503.850 € 2.974.750

De raad bestaat uit 15 raadsleden. Het raadsbudget voor 2015 bedraagt € 152.050,- en is als volgt opgebouwd. Raadsbudget Raadsvergoeding Griffier (0,78 fte) Raadsbudget Totaal

Budget € 91.900 € 57.600 € 2.550 € 152.050

Voor (tijdelijke) inhuur is in de begroting 2015 een bedrag opgenomen van € 355.399,-. Over de verschillende onderdelen in de begroting ziet dat er als volgt uit. Begrotingspost Diversen Personeelszaken Buitendienst Bestuursondersteuning Juridische zaken Automatisering Totaal

Bedrag € 143.443 € 5.000 € 20.000 € 11.571 € 1.000 € 174.385 € 355.399

Onderdeel inhuur Empatec notulering raadsvergaderingen inhuur AB Fryslân schoonmaak inhuur externe juridische hulp loonkosten ICT Middelsee

P&O cyclus In 2013 is de bestaande P&O cyclus (jaarlijks werkplangesprek, jaarlijks functioneringsgesprek en een twee jaarlijks beoordelingsgesprek) aangepast aan de nieuwe organisatiestructuur waarbij tevens voortaan nadrukkelijker gestuurd kan worden op resultaten en competenties. Met resultaten worden de in het werkplan gemaakte werkafspraken bedoeld. In het functioneringsgesprek wordt vervolgens gekeken of de afgesproken resultaten kunnen worden behaald of dat een bijstelling nodig is. Het beoordelingsgesprek is meer een algemene beoordeling van de medewerker, maar ook hier wordt weer gekeken naar de behaalde resultaten. Competenties is een verzamelnaam voor kennis, deskundigheid en vaardigheden die mensen geschikt oftewel competent maken voor hun werk. Aan elke functie zijn een aantal competenties verbonden. Tijdens de gesprekken van de P&O cyclus willen wij aandacht schenken aan deze competenties en -indien nodig- medewerkers de gelegenheid geven competenties waarin zij minder goed zijn te verbeteren. Dit ook met het oog op de toekomst.

- 87 -

Persoonlijke ontwikkeling medewerkers Voor de ontwikkeling van de medewerkers heeft uw raad in 2013 een bedrag van € 96.000,beschikbaar gesteld voor individuele loopbaan budgetten. Hiermee willen wij bereiken dat onze medewerkers hun inzetbaarheid en arbeidsmarktpotentie vergroten. Dit gelet op onze veranderende omgeving maar ook gelet op het feit dat onze medewerkers na 2018 in een andere organisatie gaan werken. Wij willen onze medewerkers stimuleren van hun loopbaanbudget gebruik te maken door middel van het organiseren van een aantal workshops, waar zij ideeën kunnen opdoen. Doorontwikkeling Speerpunten bij de doorontwikkeling zijn de kwaliteit van de dienstverlening en de invoering van het zaakgericht werken. De kwaliteit van de dienstverlening gaan wij verbeteren door de huidige receptie en de balie van burgerzaken samen te voegen tot één balie, waar alle klanten (burgers) dan terecht kunnen. Daarnaast gaan wij een aantal taken van de huidige receptie onderbrengen in het bestuurssecretariaat, waardoor een combinatie kan worden gemaakt met de voorlichtingstaken. Wij verwachten hiervan dat de betreffende medewerkers elkaar kunnen versterken. Bij het zaakgericht werken zal in 2014 een start worden gemaakt door middel van de digitalisering van de post en vervolgens zal in 2015 het besluitvormingsproces van het bestuur worden gedigitaliseerd. Tot slot wordt in het najaar van 2014 een medewerkersonderzoek georganiseerd, waarbij de medewerkers de gelegenheid krijgen hun mening te geven over hun werkbeleving, de arbeidsomstandigheden en de huidige organisatie. De uitkomsten van dit onderzoek vormen de basis voor de verdere doorontwikkeling in 2015. ICT / Informatievoorziening In 2008 is het Nationaal Uitvoeringsprogramma Betere Dienstverlening en E-overheid (NUP) opgesteld om de digitale dienstverlening aan burgers, instellingen en bedrijven te verbeteren. Dit heeft geleid tot het realisatieplan EGEM-i Middelsee 24/7 uit 2009 en vervolgens in een geconcretiseerd (realisatie)plan genaamd ‘Programmaplan BETER! 2012-2013’. Inmiddels is (ook) dit plan opgeheven omdat de relatie met Middelsee wordt afgebouwd en de samenwerking met Leeuwarden wordt opgebouwd. De komende jaren zal nader worden gewerkt aan de verdere realisatie van de basisregistraties. Een ander belangrijk project om de NUP verplichtingen te kunnen realiseren is het zaakgericht werken. Een eerste aanzet daartoe is digitalisering. Daarmee zal eind 2014 / begin 2015 worden gestart om de informatievoorziening de komende jaren verder te professionaliseren. De gemeente heeft de ambitie haar dienstverlening te digitaliseren zoals de post/facturen en interne bedrijfsprocessen en vervolgens waar mogelijk nog zaakgericht te gaan werken in de komende jaren. Hierdoor wordt zowel de dienstverlening voor burger en bedrijf en de interne dienstverlening geprofessionaliseerd en wordt de bedrijfsvoering efficiënter en slimmer. Dit vraagt ook een aanpassing in de organisatie, waaronder de functie van balie-receptie. Een belangrijke randvoorwaarde hierbij is een goed ingericht functioneel beheer. Deze functies zijn ook een onmisbare schakel in het voldoen aan wettelijke verplichtingen (basisregistraties en digitalisering van de dienstverlening). Deze functies zijn noodzakelijk en inmiddels vastgesteld en er is incidentele ruimte voor gecreëerd vanuit overgebleven gelden uit het programma Beter! 2012-2013. Voor het technisch (applicatie) beheer was van aanvang reeds duidelijk dat de Middelseeschaal daarvoor te klein was. Daarom is een verkenning uitgevoerd door KING, het Kwaliteitsinstituut Nederlandse gemeenten voor de Noordwest Friese gemeenten in het najaar van 2012. De conclusie van het KING rapport (10-2-2013) was dat aansluiting bij de gemeente Leeuwarden de beste optie zou zijn. Daarna is een intentieverklaring gesloten tussen de Middelseegemeenten, Franekeradeel en Harlingen met de gemeente Leeuwarden (collegebesluit 4-6-2013 nr. 130720). De migratie zal tussen 2014-2016 gefaseerd worden uitgevoerd en omvat: - het voorbereiden van de samenwerkingsorganisatie - de personele aspecten - het uitwerken gemeenschappelijke streefsituatie - 88 -

-

het bepalen dienstverlening en tariefstelling (incidenteel en structureel) het bepalen migratiestrategie sluiten dienstverleningsovereenkomst (DVO).

De kosten voor automatisering bedragen € 615.198,-. Dit komt neer op een bedrag van € 10.427,- per werkplek. In deze begroting is nog geen rekening gehouden met de eenmalige kosten die nodig zijn om de ICT over te brengen naar Leeuwarden. Er is eerste kostenindicatie afgegeven voor de structurele kosten. De definitieve kosten (eenmalig en structureel) zullen worden opgenomen in een offerte nadat het applicatielandschap is gestroomlijnd met Leeuwarden en een efficiënte migratiestrategie is voorbereid. Gezien de toekomstige fusie met Leeuwarden is voor Leeuwarderadeel een andere route gekozen. Vóór de fusie (in 2018) zal harmonisatie plaatsvinden op ICT leverancier én proces. De migratie van technisch beheer vindt (eerder) plaats op grond van de reeds genoemde intentieverklaring, namelijk vanaf 2016. Voor de harmonisatie van de ICT-voorzieningen wordt uitgegaan van de standaard ICTvoorzieningen van gemeente Leeuwarden. Hierdoor zal bij Leeuwarderadeel, een nieuwe ingerichte ICT-functie ontstaan die voldoet aan de hedendaagse eisen. Dit betekent dat de ICT-functie professioneel en duurzaam is, voldoet aan de eisen van het Nationaal Uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (i-Nup), efficiënt is, dat wil zeggen dat de kosten in de pas lopen met de landelijke ontwikkelingen en ingericht is op de toekomstige digitalisering en automatisering. Inmiddels zijn een projectleider en een informatiemanager (vanuit de gemeente Leeuwarden) aangenomen om deze migratie tot 2016 te begeleiden. Beiden voor één dag per week. Vanwege de clusteroverstijgende belangen begeleidt de directeur Bedrijfsvoering het project als opdrachtgever. De beoogde eindsituatie van het onderbrengen van het technische beheer van de ICT-voorzieningen bij de gemeente Leeuwarden is in onderstaande figuur opgenomen.

- 89 -

Planning & Control Planning & Control cyclus Om invulling te kunnen geven aan de kaderstellende en controlerende taak van de raad verschijnen er in 2015 vijf planning en control producten. De functie en het moment van verschijnen zijn als volgt: Verantwoording

Voorbereiden

Mei Juni Juni November

Beheersen en sturen Voorjaarsnotitie 2015

Plannen en begroten

Najaarsnotitie 2015

Programmabegroting 2016-2019

Jaarstukken 2014 Kadernota 2016

Accountantscontrole en rechtmatigheid De accountant voert naast een getrouwheidsonderzoek naar de jaarrekening, ook een rechtmatigheidonderzoek naar de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties uit te voeren. De rechtmatigheidcontrole brengt met zich mee dat het beleid moet worden getoetst en dat middels een beheersorganisatie ook achteraf door de accountant de toepassing van wet- en regelgeving gecontroleerd moet kunnen worden. Wij zijn er als gemeente in geslaagd op dit punt voor de jaarrekeningen van de afgelopen jaren een goedkeurde accountantsverklaring te verkrijgen. De uitdaging voor de komende jaren is dit te continueren, zonder te vervallen in een overmatige check- en controlecultuur. In 2011 is de accountantsdienst opnieuw aanbesteed. Ernst & Young blijft de komende jaren de accountantscontrole verrichten. Het budget dat hiervoor jaarlijks beschikbaar is, bedraagt € 22.860,-. Administratieve organisatie / Interne controle Mede gelet op het feit dat de accountant niet alleen een verklaring afgeeft over de betrouwbaarheid maar ook over rechtmatigheid, blijft de administratieve organisatie een belangrijke rol spelen. Jaarlijks worden de meest kritische bedrijfsprocessen onderzocht om te kunnen voldoen aan de eisen die in het kader van de rechtmatigheid aan de gemeente gesteld worden. Deze processen zullen onder andere getoetst worden aan het aanbestedingsbeleid, de financiële verordening ex artikel 212 en het budgethoudersreglement. Communicatie Binnen onze gemeentelijke organisatie vindt communicatie op twee niveaus plaats, de interne communicatie en de externe communicatie. De interne communicatie is bijvoorbeeld communicatie tussen u als raad en ons college, tussen het management of tussen medewerkers onderling. Daarnaast communiceert de gemeentelijke organisatie ook met haar omgeving, de externe communicatie. De omgeving bestaat uit inwoners, maar ook uit bedrijven die zijn gevestigd in de gemeente, de leveranciers van de gemeente, omringende gemeenten, de provincie, het Rijk en de media. De website is daarbij één van de belangrijkste instrumenten. Succesvolle externe communicatie is pas mogelijk als de interne communicatie goed werkt. Interne communicatie is een belangrijk managementinstrument, waarmee je de organisatie goed kunt informeren over de manier waarop de taken moeten worden uitgevoerd of over het te voeren beleid. In een tijd van ontwikkelingen in de gemeente is het van belang aandacht te blijven houden voor een goede interne en externe communicatie.

- 90 -

Huisvesting De kosten voor huisvesting bedragen € 270.584,-, waarvan € 178.865,- voor het gemeentehuis en € 91.719,- voor de huisvesting en opslag van de buitendienst. Deze kosten bestaan uit afschrijving en onderhoud van de gebouwen, schoonmaak, verzekering, vaste lasten en apparaatslasten. Om desinvesteringen te voorkomen wordt kritisch gekeken naar de uit te voeren werkzaamheden waarbij de aspecten veiligheid en arbo niet uit het oog mogen worden verloren.

- 91 -

Verbonden partijen Inleiding Bij de realisering van beleidsvoornemens is het vaak noodzakelijk bepaalde relaties met derde partijen aan te gaan. Bij bepaalde gevallen zijn dergelijke relaties uitgegroeid tot een zodanige vorm dat de gemeente zeggenschap en financiële belangen in die derde partij heeft gekregen. In dat geval is er sprake van een zogenaamde verbonden partij. Verbindingen met derde partijen zijn een manier om een bepaalde publieke taak uit te voeren. Het doel van deze paragraaf is uw raad en onze burgers inzicht te verschaffen in beleidsmatige en financiële betrokkenheid van de gemeente Leeuwarderadeel inzake door derden uit te voeren processen waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Wat is een verbonden partij Een ‘Verbonden Partij’ is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk- en een financieel belang heeft. Van een bestuurlijk belang is sprake als de gemeente zeggenschap kan uitoefen via een bestuurszetel dan wel via stemrecht. Van een financieel belang is sprake wanneer aan de verbonden partij een bedrag ter beschikking gesteld is, dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat. Ook is er sprake van een financieel belang wanneer een zekerheid is gegeven waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Beleid In september 2010 is beleid omtrent verbonden partijen in de vorm van het “implementatieplan nieuwe werkwijze gemeenschappelijke regelingen” vastgesteld. Dit implementatieplan is tot stand gekomen door de inzet van de Friese Griffierskring, waardoor een uniforme aanpak ontstaat. De aanleiding is dat de gemeenteraden van mening zijn over onvoldoende informatie te beschikken om hun rol goed te kunnen vervullen. Om als raad de koers te bepalen bij ‘Verbonden Partijen’ is een aantal punten van belang. De Friese Griffierskring heeft deze punten in haar voorstel genoemd. Het betreft: 1. het zwaartepunt van democratische gemeenteraadscontrole wordt verlegd naar “sturing vooraf”; 2. beleidsplannen in een conceptstadium en politiek gevoelige informatie worden voor wensen en bedenkingen voorgelegd aan de gemeenteraad; 3. verantwoordingsinformatie en controle vindt plaats via de reguliere gemeentelijke planning- en controlcyclus; 4. de gemeenschappelijke regeling stelt éénmaal per raadsperiode een evaluatierapport op en de gemeenteraad bespreekt dit evaluatierapport. Verbonden partijen van Leeuwarderadeel Een overzicht van de verbonden partijen van Leeuwarderadeel met de kerngegevens per partij is opgenomen als bijlage. De belangrijkste Gemeenschappelijke regelingen zijn hieronder toegelicht. Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noord West Friesland Leeuwarderadeel heeft per 1 januari 2005 haar sociale dienst ondergebracht bij de Dienst Sociale Zaken Noordwest Friesland. Dit samenwerkingsverband van acht gemeenten dient voor nu, de middenlange en lange termijn borg te staan voor een goede uitvoering van de Wet Werk en Bijstand, de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en nieuwe uitdagingen die hier annex mee zijn adequaat op te pakken. Gelet op de uitbreiding van het taakveld en taakvelden die annex zijn met het primaire taakveld ligt het in de lijn der verwachting dat de relatie met het

- 93 -

samenwerkingsverband en de gemeente intensief zal zijn. De bijdrage voor de uitvoeringskosten bedraagt voor 2015 € 812.085,-. Regeling werkvoorzieningschap Empatec / Fryslân West Empatec is een sociaal werkvoorzieningschap en voert voor de gemeenten in West-Friesland de Wet sociale werkvoorziening uit. De gemeente betaalt per geplaatste inwoner van de gemeenten een vast bedrag. In de begroting 2015 is een gemeentelijke bijdrage van € 500,- per werknemer voorzien en een werknemersaantal van 35 (Empatec, Caparis en Oostergo). De Participatiewet is een ontwikkeling die zowel impact heeft op Empatec als op de Dienst Sociale Zaken. Verder voert Empatec in opdracht van de gemeente Leeuwarderadeel een deel van het groenbeheer uit. Veiligheidsregio Fryslân (voorheen HVD) De Veiligheidsregio (voorheen HVD) is verantwoordelijk voor beleid en uitvoering van preventieprogramma’s, rampenbestrijding, (spoedeisend) ambulance vervoer, het gemeentelijke gezondheidsbeleid en de uitvoering van dat beleid. De gemeente betaalt een bedrag per inwoner. De bijdrage bestaat uit twee onderdelen, de regionale brandweer en het onderdeel GGD. De portefeuillehouders openbare orde en veiligheid en volksgezondheid maken deel uit van het bestuur van de dienst. De Brandweer Noordwest Fryslân maakt onderdeel uit van de Veiligheidsregio. De verschillende professionele brandweeronderdelen van de gemeenten in Noordwest Fryslân zijn ondergebracht bij de Brandweer Noordwest Fryslân ondergebracht. De regionalisering van de brandweer is een belangrijke ontwikkeling die impact heeft op de bedrijfsvoering van de Veiligheidsregio. FUMO De FUMO is per 1 januari 2014 een uitvoeringsorganisatie, die in opdracht van de bevoegde gezagen, vergunningverlening, -toezicht en handhavingstaken op het gebied van omgevingsrecht, waarvan het overgrote deel milieu gerelateerd is, uitvoert. Het college van burgemeester en wethouders is als bevoegd gezag verantwoordelijk voor het beleid en maakt met de FUMO afspraken over de uitvoering. De FUMO voert ook taken uit voor de provincie en op termijn gaat de FUMO enkele taken van het Rijk uitvoeren. Milieu Advies Dienst (MAD) Een groot deel van de milieu uitvoeringsactiviteiten was ondergebracht bij de Milieu Advies Dienst. Zeventien Friese gemeenten hadden milieutaken bij de MAD ondergebracht. Het Rijk wil naar een samenhangend nieuw stelsel en hogere kwaliteit waarbij alle Friese gemeenten en provincie hun milieuambtenaren bijeenbrengen. Daar hebben het Rijk, VNG, IPO en de Unie een deal over gesloten. Vergunningverlening wordt minder, er komen meer algemene regels voor de uitvoering van activiteiten. De schaarse deskundigen moesten worden gebundeld in één organisatie, de FUMO. Dat gebeurde op 1 januari 2014. Op 1 juli 2014 werd vervolgens de MAD geliquideerd. Welstandscommissie Hûs en hiem Hûs en Hiem geeft samen met de gemeente vorm en inhoud aan het welstandsbeleid van de gemeente. De financiën van Hûs en Hiem staan onder druk. Daarom is het van belang om de ontwikkelingen goed te blijven volgen.

- 94 -

BV Sportcomplex It Gryn Op 30 september 2010 heeft uw raad van Leeuwarderadeel ingestemd met het ‘Verzelfstandigingsplan sportcomplex It Gryn’ en heeft de raad het college de opdracht gegeven om hier verder uitvoering aan te geven. Met het oogmerk om, al dan niet op termijn, een relevante besparing te verwezenlijken is BV It Gryn met ingang van 1 januari 2011 verzelfstandigd. De gemeente is de enige aandeelhouder van de opgerichte BV en heeft een subsidierelatie met het sportcomplex. Stichting Openbare Verlichting Fryslân Het beheer en het onderhoud van de openbare verlichting wordt binnen 17 Friese gemeenten collectief middels bestekken openbaar aanbesteed. Namens dit collectief stelt Stichting Openbare Verlichting Fryslân het gezamenlijk beleid op, verzorgt de inkoop en zorgt voor totstandkoming van overeenkomsten, zoals de bestekken voor beheer en onderhoud. Wij hebben in 2007 ingestemd met deelname in deze stichting. Helaas hebben wij geconstateerd dat er wat betreft de openbare verlichting sprake is van een sterk gewijzigde structuur die onze organisatie onnodig belast, een afnemende kwaliteit en een niet te verklaring stijging van de kosten. Daarom is het driejarig contract met de stichting formeel opgezegd. Aangeboden is om nog een eenjarig contract af te sluiten ter overbrugging naar eigen beheer, danwel voortzetting van het contract. Middelsee De colleges van de Middelseegemeenten hebben besloten om de samenwerking per 1-1-2015 te beëindigen. Op dit moment worden nog diverse taakvelden gezamenlijk uitgevoerd. Per taakveld zal worden bekeken hoe en wanneer de samenwerking wordt afgebouwd. Daarnaast kennen we nog de volgende belangrijke deelnemingen: NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) De gemeente bezit 72.150 aandelen. De geraamde dividendvergoeding bedraagt circa € 80.000,-. Afvalsturing Friesland (Omrin en Fryslân Miljeu) Voor het ophalen en verwerken van (huishoudelijk) afval zijn contracten gesloten met genoemde partijen. De kwaliteit, ervaring, effectiviteit en efficiëntie waarborgen de continuïteit voor de lange termijn. Bijna alle gemeenten in Friesland zijn met de Afvalsturing Friesland een gemeenschappelijke regeling aangegaan. Jaarlijks worden de verwerkingstarieven vastgesteld. Onze gemeente heeft een aandelenpakket van € 24.833,- van Afvalsturing Friesland en geschatte dividenduitkering van € 1.738,- en een aandelenpakket van Fryslân Miljeu (dochter onderneming) van € 20.420,- met een geraamd dividend uitkering van 7% zijnde € 1.429,-.

- 95 -

Grondbeleid Algemeen Het grondbeleid heeft onder normale omstandigheden een grote invloed op en samenhang met de realisatie van de programma’s Wonen en Beheer openbare ruimte. Helaas zijn de activiteiten van het grondbedrijf als gevolg van de economische crisis minimaal. Wel heeft het grondbedrijf nog steeds een grote financiële impact. De eventuele baten, maar vooral de financiële risico’s, zijn van belang voor de financiële positie van onze gemeente. Het beleid met betrekking tot de gronden is opgenomen in de Nota Grondbeleid. De laatst thans geldende nota, waarin de uitgangspunten voor het grondbedrijf zijn verwoord is vastgesteld in de raadvergadering van 27 augustus 2009. In de 2e helft van 2014 is een nieuwe nota opgesteld. Middelsee II De beschikbare bouwgrond in dit complex is nagenoeg verkocht of in optie. Er zijn nog 2 percelen beschikbaar. Het tekort op dit complex is voorzien. Middelsee III Dit complex is in 2014 afgesloten. Dat wil zeggen dat de geactiveerde plankosten zijn afgeboekt ten laste van de daarvoor beschikbare voorziening. Locatie Feinsum /Alde Leie Op beide locaties zijn nog twee kavels beschikbaar. De gemeente probeert deze kavels te verkopen in samenwerking met de plaatselijke makelaars/bouwbedrijven. De prijsstelling blijkt echter in de huidige economische situatie te hoog. Inmiddels heeft de raad een besluit genomen de grondprijzen in Alde Leie aan te passen. De boekwaarden van beide complexen zijn minimaal kostendekkend en geven geen aanleiding tot zorgen. De Steens De samenwerking met de projectontwikkelaar is in 2014 beëindigd. Bij het opmaken van de jaarrekening 2013 is 13,3 ha van de beschikbare 17,6 ha grond afgeboekt naar agrarische waarde. Tegenover de boekwaarde van € 2.000.000 staat daardoor een voorziening van € 912.380. Er worden geen kosten meer aan dit complex toegerekend. Reserve Grondexploitatie Het doel van de algemene reserve van het grondbedrijf is om winsten en verliezen van de complexen binnen het grondbedrijf te verevenen. In deze reserve zit nog ruim € 24.000, welke gereserveerd zijn ter dekking van de kosten van complex De Steens.

- 97 -

BIJLAGEN

- 99 -

Lijst eenmalige zaken begroting 2015 Activiteit

Omschrijving

Bedrag

5000200 5000340 6922100

Automatisering/Inhuur projectleider BAG-uitgaven Algemene baten en lasten/ Onvoorzien incidenteel

30.000 7.750 20.000

Totaal

57.750

Wij stellen voor het totaalbedrag van de lijst eenmalige zaken in de begroting 2015 (exclusief de post onvoorzien incidenteel) ad €. 20.000,-- te dekken uit de Algemene Reserve. Hiermee worden incidentele lasten gedekt met incidenteel geld.

- 101 -

Nieuw beleid/uitzettingen Kadernota 2015 Onderwerp

Voorstel

Uitbreiding formatie wethouders

Uitzetting

Nieuw beleid 2015

Totaal Programma 1

Onderwerp

Voorstel

RIEC-noord

Uitzetting

Nieuw beleid 2017

Nieuw beleid 2018

10.300-

10.300-

10.300-

10.300-

-10.300

-10.300

-10.300

-10.300

Nieuw beleid 2015

Totaal Programma 2

Nieuw beleid 2016

Nieuw beleid 2016

Nieuw beleid 2017

Nieuw beleid 2018

1.030-

1.545-

1.545-

1.545-

-1.030

-1.545

-1.545

-1.545

Nieuw beleid 2015

Nieuw beleid 2016

Nieuw beleid 2017

Nieuw beleid 2018

Onderwerp

Voorstel

Rioleringen

Uitzetting

pm

pm

pm

pm

Wegen

Uitzetting

pm

pm

pm

pm

Openbare verlichting

Uitzetting

pm

pm

pm

pm

Openbaar groen

Uitzetting

pm

pm

pm

pm

Bruggen, oevers en kades

Uitzetting

pm

pm

pm

pm

Gebouwen

Uitzetting

pm

pm

pm

pm

0

0

0

0

Totaal Programma 3

Onderwerp

Voorstel

Bevorderen lokale economie

Uitzetting

Nieuw beleid 2015

Totaal Programma 4

Voorstel

Samenwerkingsschool

Ev. uitzetting

Totaal Programma 5

Onderwerp

Voorstel

Bevorderen recreatie en toerisme

Uitzetting

Onderwerp

Voorstel

Optimalisatie Skalm

Uitzetting

5.000-

5.000-

-5.000

-5.000

-5.000

-5.000

Nieuw beleid 2016

Nieuw beleid 2017

Nieuw beleid 2018

pm

pm

pm

pm

0

0

0

0

Nieuw beleid 2016

Nieuw beleid 2017

Nieuw beleid 2018

pm

pm

pm

pm

0

0

0

0

Nieuw beleid 2015 66.000-

- 103 -

Nieuw beleid 2018

5.000-

Nieuw beleid 2015

Totaal Programma 6

Nieuw beleid 2017

5.000-

Nieuw beleid 2015

Onderwerp

Nieuw beleid 2016

Nieuw beleid 2016 66.000-

Nieuw beleid 2017 66.000-

Nieuw beleid 2018 66.000-

Totaal Programma 7

Onderwerp

66.000-

Nieuw beleid 2015

Voorstel

Totaal Programma 8

Onderwerp

0

Nieuw beleid 2015

Voorstel

Totaal Programma 9

Onderwerp

0

Nieuw beleid 2015

Voorstel

Totaal Programma 10

0

Nieuw beleid 2015

Onderwerp

Voorstel

ICT migratie

Ev. uitzetting

pm

66.000-

Nieuw beleid 2016 0

Nieuw beleid 2016 0

Nieuw beleid 2016 0

Nieuw beleid 2016

66.000-

Nieuw beleid 2017 0

Nieuw beleid 2017 0

Nieuw beleid 2017 0

Nieuw beleid 2017

66.000-

Nieuw beleid 2018 0

Nieuw beleid 2018 0

Nieuw beleid 2018 0

Nieuw beleid 2018

pm

pm

pm

Functioneel beheer en gegevensmanagement

30.000-

Beheer BGT

Uitzetting

25.000-

25.000-

25.000-

25.000-

Personeel

Ev. uitzetting

pm

pm

pm

pm

It Gryn

Ev. uitzetting

pm

pm

pm

pm

55.000-

25.000-

25.000-

25.000-

Totaal Programmaoverstijgende onderwerpen

Onderwerp

Voorstel

Nieuw beleid 2014

Totaal nieuw beleid/uitzettingen Kadernota 2015

-137.330

- 104 -

Nieuw beleid 2015 -107.845

Nieuw beleid 2016 -107.845

Nieuw beleid 2017 -107.845

Overzicht reserves en voorzieningen Staat van reserves en voorzieningen begroting 2015-2018 stand per 1 januari

2014

rente

vermeerdering

vermindering

rente aan exploitatie

2015

rente

vermeerding

vermindering

rente aan exploitatie

2016

rente

Algemene reserve - buffer gedeelte - dekkingsmiddel - vrij deel subtotaal Bestemmingsreserve Onderhoud wegen Volkshuisvesting Omvormen openbaar groen Onderhoud dorpshuizen Dorpenfonds Bouwgrondexploitatie Komuitleg (grondexploitatie) Uitvoering Toer. Recreatieve Visie Loopbaanbudget Decentralisaties subtotaal

Totaal Reserves

saldo 644.319 2.686.379 930.782 4.261.480

4,0% t.l.v. expolitatie t.g.v exploitatie 25.773 107.455 835.760 37.231 175.000 1.143.013 170.459 175.000 1.978.773

4,0% t.l.v. expolitatie t.g.v exploitatie 26.804 74.025 0 100.828 0 0

107.455

670.092 1.850.619 0 2.520.711

6.150 1.977 1.110 694 1.440 1.015 3.438 450 3.994 6.005 26.273

127.102

107.455

147.838 47.529 26.672 16.677 36.000 24.408 82.649 10.816 96.000 144.361 632.950

5.914 1.901 1.067 667 1.440 976 3.306 433 3.840 5.774 25.318

0

1.440

0

153.752 49.430 27.739 17.344 36.000 25.384 85.955 11.249 99.840 150.135 656.828

4.894.430

195.777

175.000

1.980.213

107.455

3.177.539

358.500 97.000

420.309 108.620 20.877

1.440

74.025

696.895 1.850.619 0 2.547.515

4,0% 27.876 74.025 0 101.901

1.440

0

159.902 51.407 28.848 18.038 36.000 26.400 89.393 11.699 103.834 156.141 681.661

6.396 2.056 1.154 722 1.440 1.056 3.576 468 4.153 6.246 27.266

-

1.440

74.025

3.229.176

129.167

358.500 97.000

331.647 82.550 21.607

74.025

1.440

0

Voorziening Algemeen Onderhoud gebouwen Onderhoud bruggen/havens/kades Afvalstoffenheffing Riolering/uitvoering GRP Pensioen aanspraken wethouders Decentrale gelden personeel Culturele activiteiten / kunstwerken Onderhoud kerktorens Manifest Verkeersveiligheid Fryslân Jeugdgezondheidszorg Totaal voorzieningen

164.067 11.903 44.441 470.859 293.524 5.952 18.642 17.000 2.072 38.235 1.066.695

Totaal

5.961.125

8.550 15.000 4.200

11.000

42.668

525.627

560.806

23.834

102.258 283 23.564 525.878 299.716 5.952 27.192 21.000 6.272 38.235 1.050.350

238.445

700.627

2.541.019

131.289

4.227.889

18.834

36.185 6.192

- 105 -

7.800 15.000 4.200

11.000

42.014

594.568

446.804

20.979

129.111 14.733 1.957 652.789 305.908 5.952 34.992 25.000 10.472 38.235 1.219.149

169.116

594.568

448.244

95.004

4.448.325

21.035

105.876 6.192

26.112

48.766 177.933

Staat van reserves en voorzieningen begroting 2015-2018 stand per 1 januari vermeerding

vermindering

rente aan exploitatie

2017

rente

vermeerding vermindering

74.025

724.771 1.850.619 0 2.575.391

4,0% t.l.v. expolitatiet.g.v exploitatie 28.991 74.025 0 103.016 0 0

1.440

0

166.298 53.464 30.002 18.759 36.000 27.456 92.969 12.167 107.987 162.386 707.488

6.652 2.139 1.200 750 1.440 1.098 3.719 487 4.319 6.495 28.300

-

1.440

74.025

3.282.878

131.315

358.500 97.000

432.368 81.060 22.860

rente aan exploitatie

2018

rente

vermeerding vermindering

rente aan exploitatie

2019

Algemene reserve t.l.v. expolitatie t.g.v exploitatie - buffer gedeelte - dekkingsmiddel - vrij deel subtotaal

74.025 0

Bestemmingsreserve Onderhoud wegen Volkshuisvesting Omvormen openbaar groen Onderhoud dorpshuizen Dorpenfonds Bouwgrondexploitatie Komuitleg (grondexploitatie) Uitvoering Toer. Recreatieve Visie Loopbaanbudget Decentralisaties subtotaal

Totaal Reserves

0

1.440

0

74.025

753.762 1.850.619 0 2.604.381

1.440

0

172.950 55.602 31.202 19.510 36.000 28.554 96.688 12.653 112.306 168.882 734.347

-

1.440

74.025

358.500 97.000

518.103 500.365 22.579

74.025

1.440

0

3.338.728

4,0% t.l.v. expolitatiet.g.v exploitatie 30.150 74.025 0 104.175 0 0

74.025

783.913 1.850.619 0 2.634.532

1.440

0

179.868 57.826 32.451 20.290 36.000 29.696 100.555 13.159 116.799 175.637 762.281

-

1.440

74.025

3.396.813

358.500 97.000

412.037 263.580

6.918 2.224 1.248 780 1.440 1.142 3.868 506 4.492 6.755 29.374

133.549

74.025

1.440

0

Voorziening Algemeen Onderhoud gebouwen Onderhoud bruggen/havens/kades Afvalstoffenheffing Riolering/uitvoering GRP Pensioen aanspraken wethouders Decentrale gelden personeel Culturele activiteiten / kunstwerken Onderhoud kerktorens Manifest Verkeersveiligheid Fryslân Jeugdgezondheidszorg Totaal voorzieningen

8.550 15.000

11.000

588.074

547.288

22.654

55.243 30.673 20.903781.733 312.100 5.952 43.542 29.000 10.472 38.235 1.286.047

Totaal

588.074

548.728

96.679

4.568.925

102.832 6.192

31.269 -

140.942 6.192 7.800 15.000

11.000

51.442

625.434

1.052.047

20.173

182.757

625.434

1.053.487

94.197

- 106 -

-104.360 -372.692 -43.482 953.944 318.292 5.952 51.342 33.000 10.472 38.235 890.703 4.229.432

38.158 -

6.192 8.550 15.000

11.000

35.628

485.242

686.617

-2.530

169.177

485.242

688.057

71.495

157.897539.27243.482992.102 324.484 5.952 59.892 37.000 10.472 38.235 727.486 4.124.299

- 107 -

Investeringsplan 2015 – 2018 Investeringsplan 2015-2018

Product

Omschrijving

4%

S tart

Bedrag

Afschrijving

van investering

rente

Methode van

2014 *

2015 *

2016 *

2017*

2018*

afschrijven /dekking

Opmerkingen

Economisch nut kostenplaats Tractie en gereedschappen Vervangingsinvesteringen 2014

2014

216.000

div.

lineair

Vervangingsinvesteringen 2015

2015

16.600

div.

lineair

Vervangingsinvesteringen 2016

2016

71.100

div.

lineair

Vervangingsinvesteringen 2017

2017

8.500

div.

lineair

232.600 120.100

36.167

35.080

33.994

32.907

1.670

1.629

1.589

9.651

9.378

44.424

44.600

1.554

922

-

36.167

35.880

-

-

Brandweer Diverse vervangingen brandw eer

2014

13.400

6

lineair

Diverse vervangingen brandw eer

2015

19.875

10

lineair

-

33.275

-

- 108 -

-

-

Investeringsplan 2015-2018

Product

Omschrijving

4%

S tart

Bedrag

Afschrijving

van investering 722.100

rente

Methode van

2014 *

2015 *

2016 *

2017*

2018*

afschrijven /dekking

Opmerkingen

Riolering Vervanging gemengde riolering en vuilwaterriolering

2014

256.200

40

Voorziening rioleringen

16.653

16.397

16.141

Vervanging elektromechanische deel van pompunits

2014

6.500

15

Voorziening rioleringen

693

676

659

642

Vervanging elektromechanische deel van randvoorz.

2014

109.500

15

Voorziening rioleringen

11.680

11.388

11.096

10.804

Implementatie meet- en telemetrieplan

2014

100.000

40

Voorziening rioleringen

6.500

6.400

6.300

6.200

Korte termijnmaatregelen uit knelpuntenlijst GRP

2014

105.000

40

Voorziening rioleringen

6.825

6.720

6.615

6.510

Vrijvervalriolering

2015

269.735

40

Voorziening rioleringen

17.533

17.200

16.900

Gemalen

2015

31.050

15

Voorziening rioleringen

3.312

3.100

2.800

Drukriolering

2015

65.290

15

Voorziening rioleringen

6.964

6.600

6.300

Randvoorzieningen

2015

29.712

15

Voorziening rioleringen

3.169

2.900

2.700

Verbeteringsmaatregelen

2015

206.000

40

Voorziening rioleringen

13.390

13.200

1.300

Vrijvervalriolering

2016

269.735

40

Voorziening rioleringen

17.533

17.200

Gemalen

2016

78.282

15

Voorziening rioleringen

8.350

8.200

Drukriolering

2016

13.058

15

Voorziening rioleringen

1.393

1.300

Randvoorzieningen

2016

17.509

15

Voorziening rioleringen

1.868

1.750

Verbeteringsmaatregelen

2016

206.000

40

Voorziening rioleringen

13.390

13.200

Vrijvervalriolering

2017

310.902

40

Voorziening rioleringen

20.209

Gemalen

2017

23.724

15

Voorziening rioleringen

16.773

Drukriolering

2017

13.058

15

Voorziening rioleringen

9.232

Randvoorzieningen

2017

-

15

Voorziening rioleringen

-

Verbeteringsmaatregelen

2017

40

Voorziening rioleringen

13.390

206.000

2.317.255

722

15.885

-

42.351

85.949

126.344

171.295

-

78.518

121.829

170.769

215.894

Dekking voorziening riolering

Totaal benodigd

2.583.130

- 109 -

Verbonden partijen Overzicht van verbonden partijen Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm

Activiteiten Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

Afvalsturing Friesland N.V. (Omrin) Leeuwarden Gemeenschappelijke regeling van 26 Friese gemeenten Omrin is een toonaangevende publieke partij actief in de gehele afvalketen van inzameling tot en met verwerking, incl. advisering en afzet deelstromen, en het beheer van openbare ruimte. Programma 8 Milieu en Afval / 6.721.100 Afvalverwijdering- en verwerking De gemeente is aandeelhouder en afnemer van afvalinzameling en verwerking Wethouder Mevr. G. Visser participeert in het algemeen bestuur € € €

43.794.000 196.330.000 2.255.000 nnb

Attero Holding N.V. Wijster Naamloze Vennootschap Voorheen Essent Milieu Holding B.V Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen / 6.913.000 overige financiële middelen De gemeente heeft 11.653 aandelen in haar bezit en ontvangt daarvoor jaarlijks dividend De gemeente is aandeelhouder en heeft daardoor stemrecht € € €

273.492 500.824 8.100 nnb

Bank Nederlandse Gemeenten Den Haag De bank, opgericht in 1914, is een structuurvennootschap. Aandeelhouders van de bank zijn uitsluitend overheden. De staat is houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten, provincies en een hoogheemraadschap. BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Programma 10 Algemene Dekkingsmiddelen / 6.913.100 Overige financiële middelen De gemeente Leeuwarderadeel heeft 72.150 aandelen à € 2,50 (0,12955% van het totaal) De gemeente heeft stemrecht met één stem per aandeel € € €

- 111 -

3.430.000.000 127.753.000.000 2.830.000 nnb

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

B.V. Sportcomplex It Gryn (in oprichting) Stiens Besloten Vennootschap Beheer en exploitatie van het sportcomplex Kostenplaats / 5.000.500 Sportcomplex It Gryn algemeen De gemeente is enige aandeelhouder van de BV en verstrekt een jaarlijkse subsidie De gemeente is aandeelhouder € € € €

311.028 359.117 19.7460

CBL Vennootschap B.V. s-Hertogenbosch Besloten Vennootschap De vennootschap heeft ten doel: - het vertegenwoordigen van de verkopende aandeelhouders ter dekking van eventuele aansprakelijkheid bij het afkopen van de cross border leases (CBL's); - het het vertegenwoordigen van de verkopende aandeelhouders met betrekking tot het geven van instructies aan de escrow agent waar het fonds wordt aangehouden. Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen / 6.913.000 overige financiële middelen De gemeente heeft 156 aandelen in haar bezit en ontvangt daarvoor jaarlijks dividend De gemeente is aandeelhouder en heeft daardoor stemrecht $ 9.88.000.000 $ 103.732 $ 9.88.000.000 naar verwachting liquidatie eind 2015 Enexis Holding N.V. (Essent) Leeuwarden Naamloze Vennootschap Als zelfstandig netwerkbedrijf zorgt Enexis voor de energiedistributie. Enexis is de schakel tussen de leveranciers en afnemers van energie. Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen / 6.913.000 overige financiële middelen De gemeente heeft 11.653 aandelen in haar bezit en ontvangt daarvoor jaarlijks dividend De gemeente is aandeelhouder en heeft daardoor stemrecht € € € €

- 112 -

3.370.000.000 2.895.000.000 239.100.000 200.000.000

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit

Fryslân Miljeu Noordwest Leeuwarden BV, zeven deelnemende gemeenten BV Fryslân Miljeu Noordwest heeft ten doel het leveren van hoogwaardige dienstverlening op het gebied van het verwijderen van afvalstoffen en het beheer van de openbare ruime ten behoeve van de gemeenten in haar werkgebied. Programma 8 Afval en Milieu / 6.721.100 Afvalverwijdering en verwerking

Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

€ € €

4.953.000 19.071.000 661.000 nnb

Garantievoorziening voormalige Bestuursacademie NoordNederland (BANN) Zwolle Gemeenschappelijke regeling van 68 gemeenten in de provincies Friesland, Groningen en Drenthe en de drie provincies De gemeenschappelijke regeling fungeert na privatisering als een vangnetvoorziening voor doorlopende werkgeversverplichtingen van de voormalige gemeenschappelijke regeling. Kostenplaats / 5.000.210 Personeelszaken Structurele bijdrage in de exploitatiekosten (€ 0 in 2014) Geen gegevens bekend onbekend onbekend onbekend nnb Hûs en Hiem Leeuwarden Gemeenschappelijke regeling van 27 gemeenten. Welstandsadvisering en monumentenzorg Programma 9 Wonen / 6.822.100 Bouw-, woning- en welstandstoezicht De gemeente neemt welstandsadviezen af van de welstandscommissie Hûs en Hiem Wethouder Mevr. G. Visser participeert in het algemeen bestuur € € € €

- 113 -

15.779120.983 99.1390

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente

Recreatieschap voor het Friese Waterland 'De Marrekrite' Reard Gemeenschappelijke regeling van de gemeenten in Friesland De Marrekrite zorgt voor aanlegplaatsen, voor de afvalverwijdering (containers en zwerfvuil), maaiwerk, baggerwerkzaamheden voor de bereikbaarheid van de steigers en onderhoudt diverse voorzieningen voor surfers en kanoërs. Ook zijn zij er voor de betonning van recreatieve vaarwegen en bakens om moeilijk te vinden in- en doorvaarten aan te geven. Programma 6 Sport, recreatie en cultuur / 6.560.800 Bevordering recreatie en toerisme Structurele bijdrage van € 8.872 per jaar voor het recreatieschap en het baggerfonds Wethouder Mevr. R. v.d. Meulen participeert in het algemeen bestuur

Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

€ € €

4.456.497 410.197 91.558 nnb

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

Middelsee

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm

Milieuadviesdienst Regio Noord-Friesland Leeuwarden De Regio Noord Friesland is een gemeenschappelijke regeling van 15 gemeenten De taken van de gemeenschappelijke regeling betreffen het behartigen van het belang van het milieubeheer (Milieuadviesdienst) en het behartigen van het belang van het budgethouderschap Besluit Woninggebonden Subsidies (Dienst Volkshuisvesting) Programma 8 Milieu en Afval / 6.723.100 Milieubeheer € 126.853 Wethouder Mevr. G. Visser participeert in het algemeen bestuur

Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

Gemeenschappelijke regeling

€ € €

- 114 -

354.173 485.032 599.513nnb

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. ‘s-Hertogenbosch Besloten Vennootschap De primaire bestaansreden van ER Groep is gelegen in het behartigen van het 50%-belang in EPZ om in de toekomst, wanneer mogelijk, de overdracht van dit belang aan RWE te laten plaatsvinden. Belangrijke afspraken zijn verwoord in de Conditional Sale and Purchase Agreement ("EPZ SPA"), zoals die in september 2009 is gesloten tussen RWE en PBE. De opdracht ten behoeve an aandeelhouders PBE is verwoord in het "mission statement": Het beschermen van de belangen van de stakeholders in relatie tot alle activiteiten die zijn verbonden aan EPZ, rekening houdend met de contractuele afspraken zoals die zijn vastgelegd in de EPZ SPA en de daarmee verbonden documenten.

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente

Dat belang bestaat uit een viertal afzonderlijke hoofdactiviteiten, die uiteraard ook onderling de nodige samenhang hebben: - Aandeelhouder - Tolling - Borssele Convenanten - Ontwikkeling tweede kerncentrale (project "Victor"). Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen / 6.913.000 overige financiële middelen De gemeente heeft 11.653 aandelen in haar bezit en ontvangt daarvoor jaarlijks dividend De gemeente is aandeelhouder en heeft daardoor stemrecht. De voormalig Essent-aandeelhouders houden het gehele aandelenkapitaal PBE. PBE houdt het gehele aandelenkapitaal in ERH. ERH houdt het vollegeidge belang in twee dochterondernemingen, t.w. Energy Resources B.V. ("ER") en Energy Resources Ventures B.V. ("ERV").

Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2012) Vreemd vermogen (31/12/2012) Jaarresultaat (2012) Begroot resultaat (2014) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente

Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

€ € € €

1.600.000 111.272 18.1145.000-

Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noordwest Fryslân Franeker Gemeenschappelijke regeling met 8 gemeenten De dienst heeft als doel het op bedrijfsmatige wijze (doen) uitvoeren van taken van de deelnemende gemeenten op de terreinen van de sociale zekerheid, maatschappelijke zorg en gesubsidieerde arbeid. Programma 7 / div.activiteiten Structurele bijdrage in de beheers- en apparaatslasten (€ 724.299 in 2013) en een bijdrage in verband met de uitvoering van diverse regelingen. Wethouder dhr. C. Vos participeert in het algemeen bestuur € € €

- 115 -

1.220.916 4.127.358 0 nnb

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit

Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015) Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

Veiligheidsregio Fryslân Leeuwarden Gemeenschappelijke regeling van 27 gemeenten. De Veiligheidsregio verzorgt de wettelijke taken op het gebied van veiligheid en gezondheid voor de ruim 640.000 inwoners van de provincie. Programma 2 / Brandweer en hulpverlening Programma 7 / Overige volksgezondheid Programma 7 / Jeugdgezondheidszorg Centra voor Jeugd en Gezin Programma 7 / WMO Centra voor Jeugd en Gezin € 377.269 Wethouder dhr. C. Vos participeert in het algemeen bestuur € € € €

3.507.737 11.372.757 94.223 0

Verkoop Vennootschap B.V. ‘s-Hertogenbosch Besloten Vennootschap De vennootschap heeft ten doel: - het overnemen van vrijwel alle garanties van de verkopende aandeelhouders aan RWE AG in de verkoopovereenkomst; - het voeren van eventuele garantieclaim procedures tegen RWE AG; - het vertegenwoordigen van de verkopende aandeelhouders met betrekking tot het geven van instructies aan de escrow agent waar het fonds. Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen / 6.913.000 overige financiële middelen De gemeente is aandeelhouder en heeft daardoor stemrecht € 347.300.000 € 827.539 € 62.100.000naar verwachting liquidatie eind 2015 Vordering op Enexis B.V. ‘s-Hertogenbosch Besloten Vennootschap De vennootschap heeft ten doel: het vertegenwoordigen van de verkopende aandeelhouders bij het beheer en de uitoefening van rechten en verplichtingen ingevolge de vordering op Enexis Holding NV en de daaraan verbonden back-to-back leningen van de verkopende aandeelhouders. Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen / 6.913.000 overige financiële middelen De gemeente is aandeelhouder en heeft daardoor stemrecht € € € € - 116 -

82.250 862.000.000 11.91810.000-

Naam Vestigingsplaats Rechtsvorm

Activiteiten

Programma / Activiteit Financieel belang gemeente Bestuurlijk belang gemeente Kerncijfers verbonden partij Eigen vermogen (31/12/2013) Vreemd vermogen (31/12/2013) Jaarresultaat (2013) Begroot resultaat (2015)

Werkvoorzieningschap Fryslân-West / Empatec Sneek Gemeenschappelijke regeling van 13 deelnemende gemeenten (agv de herindeling Sûdwest). De gemeenschappelijke regeling is 100% aandeelhouder van NV Empatec. Het werkvoorzieningschap is namens de deelnemende gemeenten belast met de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). De hoofddoelstelling van de Wsw blijkt uit artikel 2 van de wet: "De gemeente draagt er zorg voor dat zij aan zoveel mogelijk ingezetenen, die blijkens een indicatiebeschikking of hierindicatiebeschikking tot de doelgroep behoren, een dienstbetrekking krachtens arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht aanbiedt voor het verrichten van arbeid onder aangepaste omstandigheden". Programma 7 Maatschappelijke ontwikkeling / 6.611.100 Sociale werkvoorziening Gemeentelijke bijdrage per werknemer en het doorsluizen van de Wsw uitkering in verband met de uitvoering van de Wsw Wethouder dhr. C. Vos participeert in het algemeen bestuur € € €

- 117 -

13.263.000 13.950.000 4.000.000 nnb

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL Nr. 2014 /

De raad van de gemeente Leeuwarderadeel;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van Leeuwarderadeel d.d. 7 oktober 2014;

B E S L U I T: 1. De Programmabegroting 2015 vast te stellen. 2. In te stemmen met de in de Programmabegroting 2015 genoemde beleidsvoornemens.

Aldus besloten door de raad voornoemd in zijn openbare vergadering van 6 november 2014 de griffier,

de voorzitter,

(mevrouw mr. G.J. Olthof)

(drs .J.R.A. Boertjens)

- 119 -