Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum uitgave: dienst communicatie nummer 13

2

Verslaving centraal bij Literatuur en geneeskunde

7

Hulplijn palliatieve zorg van start

9

Volop plannen voor miljoenensubsidie

19 juni 2008 Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum – uitgave: dienst communicatie

nummer 13

VUmc-ers controleren deelnemers Special Olympics

Onopgemerkt Special Olympics is een nationaal sportevenement voor mensen met een verstandelijke beperking. Van hen is bekend dat zij vaak onopgemerkt met oogafwijkingen rondlopen en daardoor met extra problemen kampen. Met de controles hopen Opening Eyes en VUmc de oogproblemen op te sporen en te verhelpen door hen direct en kosteloos een bril aan te meten. Deze brillen werden vanuit de industrie gesponsord. Onderzoek heeft aangetoond dat refractieafwijkingen en cataract vaak de oorzaak zijn van slechtziendheid bij verstandelijk beperkten. Er bestaat vaak een zekere gereserveerdheid om deze mensen een bril voor te schrijven. Dit is toch aan te bevelen, omdat visusverbetering ook de kwaliteit van leven kan verhogen door een beter contact met de leefomgeving. Bij mensen met het syndroom van Down komt frequenter een keratoconus voor. Dit is een oogaandoening waarbij het hoornvlies langzaam dunner wordt en een kegelvormige (conus) vervorming ondergaat. Tijdens de Special Olympics werd iedere sporter met het syndroom van Down specifiek gecontroleerd op keratoconus. Bij drie sporters werd dit geconstateerd en waren zij nog niet eerder bij een oogarts geweest. De gezichtsscherpte was bij deze mensen niet meer dan 10%. Daarnaast werden er bij verschillende sporters oogproblemen als staar en hoornvliesafwijkingen geconstateerd, die door de oogarts van VUmc naar een oogarts in de eigen regio zijn verwezen. Aan het einde van het evenement bleken er bovendien 132 brillen te zijn voorgeschreven. De sporters kunnen deze later gratis ophalen bij een Pearle opticien. Fysieke gezondheid Naast oogcontrole konden de deelnemers ook aan andere programma’s deelnemen waarmee de organisatie de fysieke gezondheid van de atleten wil verbeteren. Zo onderzocht Special Smiles de mondgezondheid en keek naar acute en chronische tandproblemen, analyseerde Fit Feet de conditie van de voetzolen en werden er zonodig aangepaste sportschoenen aangemeten door podologen. Fun Fitness testte de algemene fysieke conditie. Aan de Nationale Special Olympics namen zo’n 1.700 atleten met een verstandelijke beperking deel in 18 disciplines. n MK

Foto: Digidaan

Twee oogartsen, een arts-assistent en een optometrist van VU medisch centrum controleerden in het weekend van 6 tot 8 juni ruim driehonderd deelnemers aan de Special Olympics op oogproblemen. Dit gebeurde in samenwerking met Opening Eyes Nederland, een organisatie die sporters met een verstandelijke beperking oogheelkundig onderzoekt. Naast de VUmc-ers waren er nog 39 optometristen als vrijwilliger actief in het team van Opening Eyes.

Chemie van verslaving

Nieuw boek uit de koker van de afdeling metamedica Wat is precies het wezen van verslaving? Waardoor wordt verslaving veroorzaakt? Waarom raakt de één wel verslaafd en de ander niet? Uit genetisch en neurobiologisch onderzoek blijkt steeds vaker dat bij de meeste vormen van verslaving sprake is van een chronische hersenziekte. Wat is de impact van deze inzichten op de verslavingspreventie, de hulpverlening en het leven van verslaafden? Toine Pieters en Stephen Snelders, onderzoekers bij de afdeling metamedica, schreven er met journaliste Anja Krabben een boek over: Chemie van verslaving; over genen, hersenstofjes en sociale zwakte. n Annemarie van den Hoven

“Vroeger, en dan bedoel ik tot zo’n twintig jaar geleden zag men verslaving als een psychosociale stoornis, die voortkwam uit aangeleerd gedrag”, vertelt Toine Pieters. “Sinds 2000 wint de opvatting dat verslaving een ziekte is steeds meer terrein. Ton Schoffelmeer, hoogleraar psychofarmacologie aan VUmc zegt het letterlijk: verslaving is een hersenziekte, waar je een pil tegen kunt ontwikkelen. Wel blijkt het zo te zijn dat de ziekte wordt getriggerd door omgevingsimpulsen. Er is dus sprake van een bio-psychosociale verklaring.”

Toegankelijk Het boek is een van de resultaten van het onderzoeksprogramma Genen, ziekte, gezondheid en gedrag van de afdeling metamedica. Een van de doelstellingen van dit programma is ingewikkelde wetenschappelijke concepten toegankelijk te maken

voor een groot publiek, zodat dat mee kan denken over de mogelijke gevolgen van de uitkomsten van genetisch en biologisch onderzoek. In het boek komen wetenschappers, artsen, hulpverleners en ook (ex) verslaafden aan het woord. Pieters: “Nieuwe inzichten betekenen nog niet dat er nu al een kant en klare therapie is. Aanvankelijk werd veel verwacht van de pil tegen vetzucht, rimonabant. Maar de bijwerkingen van dit middel hebben de verwachtingen enigszins getemperd. De grote sprong voorwaarts die nu - langzaam maar zeker - wordt gemaakt is dat de verslavingszorg en instellingen voor geestelijke gezondheidszorg samen gaan werken. Want psychische aandoeningen en een verslaving gaan vaak samen. Ook wordt het mogelijk om bij mensen met een hoog risico op verslaving sneller interventies plegen. Denk aan preventieve farmacotherapie

en/of cognitieve gedragstherapie.”

Debat Om het grote publiek ook daadwerkelijk te bereiken, organiseren de schrijvers, samen met hoogleraar medische publiekscommunicatie Frans Meijman, in juni en september twee debatten waarin wetenschappers, artsen, hulpverleners, maar ook vertegenwoordigers van de politiek met elkaar in gesprek gaan. Wat betekenen de nieuwe inzichten? Hoe zorg je voor afstemming tussen de verslavingszorg en de ggz? “Onze ambities is om vanuit deze debatten nieuwe inzichten te genereren die weer kunnen worden vertaald naar beleidsaanbevelingen.” Een debat bijwonen? Aanmelden kan via het inschrijfformulier op www.het-portaal.net/verslaving.

Master centraal tijdens opening onderwijsjaar De opening van het onderwijsjaar 2008-’09 zal deze keer in het teken staan van de start van de masteropleiding geneeskunde. In 2005 is VUmc begonnen met een geheel vernieuwd curriculum: VUmccompas. Nu is ook het eerste jaar van de masteropleiding gereed. De ‘doop’ van de master vindt plaats op donderdag 28 augustus vanaf 16.00 uur in de Amstelzaal. De titel van de bijeenkomst is ‘Samenwerken, samen opleiden: Over geneeskunde VUmc en samenwerking in de regio’. Samenwerking is een belangrijk kenmerk binnen de ontwikkeling van VUmc-compas. Niet alleen de samenwerking tus-

sen de verschillende afdelingen van VUmc of tussen de master- en de bacheloropleiding, maar met name die met de opleidingsziekenhuizen binnen de regio. Zij leveren een grote en essentiële bijdrage aan het opleiden van artsen. Zo is ook het afgelopen jaar flink gewerkt aan de verdere modernisering van ons onderwijsprogramma. Dit wordt met veel enthousiasme ontwikkeld samen met de partnerziekenhuizen. Na de opening van de bijeenkomst door decaan Wim Stalman, zal Maurice Wouters, gynaecoloog en programmaleider masteropleiding, over de verdere plannen worden geïnterviewd door journaliste

Eveline Brandt. Daarna houdt Leo Samama, directeur van het Nederlands kamerkoor, componist en schrijver, een voordracht getiteld ‘Samenklank en samenzang: Over samenwerken in de muziek als model voor de medische wereld’. Tenslotte vindt een act plaats van circustheater Art de la Rue. Dit is een van de weinige groepen in Nederland die zich specialiseren in cirque nouveau, een combinatie van circusacts en straattheater. De artiesten gebruiken disciplines als jongleren, eenwielfietsen en partneracrobatiek. n JSp

Ondernemingsraad geïnstalleerd Op 3 juni zijn de OR-kandidaten officieel geïnstalleerd. Dat gebeurde in de Betuwezaal in de aanwezigheid van Erna Baars. De huidige OR bestaat uit 23 leden en 6 buitenleden. Er zijn nog 2 zetels vacant. Aansluitend aan de installatie vond er een welkomsen afscheidsborrel plaats voor de nieuwe en de oude OR-leden.

7e jaargang, nummer 13 19 juni 2008

Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.000. Tracer wordt gemaakt onder verantwoor­de­lijk­ heid van de dienst communicatie. Het redactie­ statuut vindt u op de intranetpagina’s van Tracer. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Mariet

Bolluijt, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcia Sanderse, Jan Spee Redactieraad Marieke Cats, Henk Groenewegen, Lies Pelger, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Lys Bouma, Marisca Butterman, Dave Doves, Ronald Gabel, Barbara de Graaff, Marcel van der Haagen, Peter de Haan, Ann van Putten, Maybritt Stal en, Esther van ’t Riet Vaste bijdragen Rick Dros, Armand Girbes, Piet Hoogland

Bij de installatie waren aanwezig: 1 Erna Baars, d  irecteur p&o 2 Inge Schadee-Eestermans, voorzitter or 3 Joan Delchot 4 Ine Cox 5 Ria Poort 6 Jeanette Raat-Perreira 7 Deborah Narain 8 Marja Bruin 9 Carmelita Burlson 10 Annelies Handgraaf 11 Eric Sweers 12 Andy Higgs 13 Nijen Hermans 14 Ina Hartgers 15 Merel Baak 16 Klaske van de Berg 17 Erik van Halsema 18 Emile Heilbron 19 Willy Arjaans 20 Jayne Yard 21 Michel Paardekooper 22 Ren Wijbrandts 23 Arko Oderwald Niet op de foto: Quirine Anderegg, Ronald Vos, Marjorie Lake, Hannah Kostelijk, Alice LindnerPopkes, Sandra Thonhauser

foto: Mark van den Brink

Bijzondere zomerworkshops dankzij samenwerking VUmc en SBG

advertentie

De zomerworkshops die de Amstel Academie jaarlijks organiseert hebben een nieuwe impuls gekregen dankzij de samenwerking tussen sbg en VU medisch centrum. De workshops worden gepresenteerd als reizen en als thema is gekozen voor ‘De ontmoeting’. Het gaat daarbij om ontmoetingen met andere culturen en andere mensen, die vakanties vaak zo interessant maken: een cultuur met ‘rare’ gewoonten of mensen met verrassende ideeën, leuke verhalen of dwarse inzichten. Zo is er bijvoorbeeld een workshop over Tibetaanse klankschalen. In de oudheid wist men al dat klank een helend effect heeft op de psyche van de mens. Niet alleen wordt er over verteld, en zit er een klein klankschalenconcert aan vast; voor wie wil bestaat de mogelijkheid een ‘klankbad’ te krijgen en te ervaren wat klank met je doet. Een andere workshop belicht de psychiatrische hulpverlening bekeken vanuit het cliëntenperspectief. Hoe is het nu eigenlijk om deze hulp te ontvangen, zeker als je angstig, verward of somber bent? sbg-medewerkers Jos Besteman, Carola Elst, Ap de Ree en Daphne Wiersma laten ervaringsdeskundigen aan het woord over de zorg, met daarbij speciale aandacht voor de bejegening die zij hebben ontvangen en over wat voor hen belangrijke thema’s binnen de hulpverlening zijn. Daarnaast zijn er ook workshops die al eerder werden gegeven, zoals ‘helpende handen’ een korte cursus waar medewerkers een eenvoudige massage- en ontspanningstechnieken kunnen aanleren, waarmee ze anderen een groot plezier kunnen doen. De zomerworkshops worden op twee locaties aangeboden: in VUmc en in sbg te Bennebroek. Ze duren ongeveer een uur en vinden doorgaans plaats tijdens de lunchpauze of aan het einde van de middag. Voor de meeste workshops kunnen medewerkers individueel intekenen, maar sommige worden alleen aan teams aangeboden. Meer informatie: Wisia Schaefer, tst. 45354, [email protected], www.VUmc.nl/afdelingen/ AmstelAcademie/ n MK

literatuur en geneeskunde

Redactiesecretariaat

dienst communicatie VU medisch centrum kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, fax (020) 44 43 450 email: [email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk RotoSmeets, Utrecht Advertenties Adverteren in Tracer is mogelijk. Neem voor meer informatie contact op met het redactiesecretariaat of kijk op de website. Abonnement Het eerste half jaar is een abon­ nement op Tracer gratis. Daarna bedraagt de abonnementsprijs voor ex-medewerkers en andere geïnteresseerden 30,00 euro per jaar. Gepensioneerden betalen 20,00 euro per jaar. Opgave en vragen over abonnementen

Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. 0251-313939, fax 0251-310405 email: [email protected], www.aboland.nl Beëindigen abonnement: Opzeggingen (uitslui­ tend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden. Volgende Tracer



D e volgende Tracer verschijnt op ­donderdag 3 juli. Deadline voor kopij is 25 juni om 12.00 uur.

2

‘Altijd moet je dronken zijn’ Op 17 september vindt het jaarlijkse literatuur en geneeskunde symposium plaats, deze keer over verslaving. Stefan Brijs houdt de hoofdlezing. Arko Oderwald geeft in Tracer alvast een voorproefje.

positief vanaf. Het paradijs van hasjiesj is niet alleen vals, hasjiesj isoleert de mens ook nog eens uit zijn sociale omgeving. Opium mocht dan verslavender zijn, het was in ieder geval minder egocentrisch. En dan wijn! Wijn verzacht en verbroedert.

Wie over verslaving in de literatuur schrijft, kan niet om Charles Baudelaire (1821-1867) heen. In 1860 publiceerde hij Les paradis artificiel (Kunstmatige paradijzen). Hasjiesj, een middel dat rond 1840 zijn intrede deed in Frankrijk, komt er in de ogen van Baudelaire niet erg

‘Altijd moet je dronken zijn. Daar gaat het om; dat is de hele kwestie. Om de vreselijke last van de Tijd die uw schouders breekt en U ter aarde doet buigen niet te voelen, moet U zich onophoudelijk bedrinken. Maar waaraan? Aan wijn, poëzie of deugd, net wat U wilt. Maar bedrink U.’

Deze passage, uit Het Spleen van Parijs, klinkt als een oproep aan de realiteit te ontsnappen. Des te merkwaardiger is het dat het boek Les Fleurs du mal (De bloemen van het kwaad) in 1857 getroffen werd door een gerechtelijke veroordeling van een aantal gedichten die, ik citeer de uitspraak, ‘noodzakelijkerwijze moesten leiden tot prikkeling van de zinnen door een grof en het schaamtegevoel kwetsende realisme.’ Het betreft dan voornamelijk seksueel getinte gedichten. Dat is een realiteit die niet verteld mag worden. Alle gedichten over

genotsmiddelen om de realiteit te ontvluchten werden echter niet door een verbod getroffen, zoals het gedicht Het gif. De wijn verleent het smerigste dranklokaal meteen Een wonderlijke weelde Doordat er in zijn rossig gouden waas zo menig Mythisch zuilengewelf verscheen Als een zonsondergang aan nevelige hemel De opium verruimt de wereld, en het meest Wat zelf geen eind wil nemen Verdiept de tijd, verhevigt

Tracer – 19 ju ni 2 0 0 8 – N ieu w s – On d er w ijs – O n d e r z o e k – P a ti ë n te n z o r g – O r g a n i s a ti e – M e d e d e l i n g e n – Vac at ures –

onze zinnenweelde En vult tot berstens onze geest Met duistere, melancholieke zaligheden Bijna 100 jaar later, in 1949, werd de uitspraak van de rechtbank vernietigd en mochten de zes verboden gedichten weer worden gepubliceerd. Een schrale troost voor de man die eens schreef: ‘Dit leven is een ziekenhuis waar elke zieke zich vernachelt met de wens van bed te wisselen.’

Sein op groen voor O&D-gebouw Pieter Walraad, de architect van het nieuwe onderzoek- en diagnostiekgebouw, heeft zich laten inspireren door de functie ervan: “Een gebouw moet worden gedragen door wat erin gebeurt.” n Terri Kester

De selectie van egm als architectenbureau voor het nieuwe onderzoeken diagnostiekgebouw (o&d) is niet echt verrassend. Want als er één sector is waar het bureau zijn sporen heeft verdiend, dan is het wel de zorgsector. Pieter Walraad, de project architect die tekent voor de grote lijnen van het ontwerp, noemt het olvg in Amsterdam en het academisch ziekenhuis Nijmegen als projecten die succesvol zijn afgerond. Hij benadrukt dat egm de gebruiker centraal stelt. “Wij leveren integrale architectuur die staat voor kwaliteit en gebruiksgemak. Samen met onze opdrachtgevers ontwerpen wij concepten die mensen echt nodig hebben.” Walraad is trots op het specialisme van egm. “Ziekenhuizen zijn complexe organisaties. Het doorgronden en sturen van ingewikkelde processen is een van onze kwaliteiten. Wij combineren de verschillende inzichten en voegen er onze inbreng aan toe. Nederlanders zijn erg kritisch; misschien heeft dat te maken met de

Nederlandse traditie van meedenken. Daardoor zijn onze oplossingen voor ieder ziekenhuis weer anders.”

Opvallende vorm De oplossingen voor de combinatie van grootte en functies voor het o&dgebouw werden vooral gevonden in de opvallende vorm: het is een kubus met uitsparingen. “We moesten inventief zijn om de benodigde vierkante meters te realiseren.” Het stedenbouwkundig model lijkt op een ‘inverse’ (een omkering) van het acta-gebouw ernaast. De onder- en bovenbouw worden verbonden door twee torens met daartussen twee grote gaten, waardoor je in theorie

dwars door het gebouw heen kunt. Qua interieur zat de uitdaging in het gevaar dat een gebouw zonder publieksfunctie, dat voornamelijk plaats biedt aan laboratoria, gauw saai wordt. Walraad: “We hebben geprobeerd ruimtelijkheid te genereren om interactie tussen de gebruikers te stimuleren. Die ruimtelijkheid is ook naar buiten zichtbaar gemaakt doordat we het oranje streepjeseffect van binnen naar buiten hebben getrokken. Dat geeft het gevoel dat hier baanbrekend onderzoek plaatsvindt. Je kunt de streepjes zien als een artistieke vertaling van dna of chromosomenonderzoek. Dat aanknopen bij de functie is heel in-

spirerend. Een gebouw moet worden gedragen door wat erin gebeurt.”

Mortuarium: meer ruimte Het definitieve ontwerp is inmiddels goedgekeurd, en de meeste seinen staan op groen. Maar zelfs als de aannemers volgend jaar volgens plan aan de slag kunnen, duurt het nog tot eind 2011 voor de bouw kan worden afgerond. Toch verheugen de collega’s van het mortuarium, dat naar de begane grond verhuist, zich nu al op de nieuwe locatie. Leidinggevende Ronald Vos: “De huidige indeling kan veel economischer. We hebben meer ruimte nodig; er worden hier per jaar zo’n 1200

patiënten gebracht. Het mortuarium heeft veel te maken met de politie en andere derden. In principe levert het politiecorps Amsterdam-Amstelland iedereen die een onnatuurlijke dood is gestorven bij ons af.” Al in een vroeg stadium heeft Vos inzage gehad in de bouwtekeningen en hij gaat ervan uit dat de voorgestelde aanpassingen zullen worden uitgevoerd. “Ik vind het vooral prettig dat na de verhuizing alles nieuw is en we meer ruimte krijgen, want de koelkasten staan nu wel erg dicht op elkaar. We zijn in het nieuwe gebouw bovendien beter bereikbaar.”

Medewerkers van het Renaissance Amsterdam Hotel en het Amsterdam Marriott Hotel hebben afgelopen week hun dagelijkse bezigheden voor even verruild voor het goede doel. Zij deden dat door het verrichten van diverse kluswerkzaamheden en het bereiden van een vorstelijk ontbijt voor de vrijwilligers en gasten van het gastenverblijf. De vrijwilligerswerkzaamheden voor het gastenverblijf vormt het startpunt van verscheidene activiteiten op het gebied van betrokkenheid en verantwoord ondernemen die wereldwijd door Marriott medewerkers het gehele jaar worden geïnitieerd. Deze zogeheten ‘Spirit to Serve our Community Day’ wordt sinds de oprichting in 1927 gehouden en brengt meer dan 150.000 medewerkers verspreid over meer dan 3000 Marriott ketens in 67 landen in actie. n MK

Opvallend

foto: Mark van den Brink

Marriott hotels klussen voor gastenverblijf

Services geconcentreerd op levendig plein Met de onthulling van een kunstwerk opende Karel Stegenga (tweede van rechts) op 12 juni officieel het nieuwe serviceplein. Het is de bedoeling dat dit een levendig plein wordt waar de service van het facilitair bedrijf is geconcentreerd. Medewerkers kunnen daar terecht voor zowel de dpc (huisdrukkerij), het servicepunt, de winkel van Eddy Boots en de kapsalon. Het kunstwerk op het plein, een grote voet die als zitbank kan worden gebruikt, is van de hand van meubelontwerper Mario Filippona (rechts).

Column Komkommer en kwel

Radiobioloog Peter Sminia heeft namens de afdeling radiotherapie bijgedragen aan een review in het meinummer van Lancet Oncology. Het artikel getiteld ‘Clinical features, mechanisms, and management of pseudoprogression in malignant gliomas’ schreef hij samen met Martin van den Bent en Walter Taal van het Erasmus MC, Dieta Brandsma van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en Lukas Stalpers van het amc. Sminia heeft met name bijgedragen aan beschrijving van het mechanisme van stralingsschade op de tumor en de interactie van bestraling met het chemotherapeuticum temozolomide.

n Piet Hoogland

Soms begrijp je niet waar ze zich in de politiek zo druk om maken. Het Europese parlement heeft zich diep gebogen over de kromming en de afmeting van komkommers. Zij vaardigt dan richtlijnen uit voor tuinders, waarin precies te lezen valt aan welke eisen de Europese komkommers moeten voldoen. Als dan vervolgens iedereen vindt dat dit soort Europese regels te ver gaan dan wordt na lang en intensief beraad besloten dat de tuinders toch weer zelf mogen uitmaken hoe een komkommer er uit gaat zien en er mogen zelfs weer diverse rassen gekweekt worden. Maar dan zijn we wel weer een paar miljoen euro’s verder. Over het al dan niet verbieden van het

houden van goudvissen in (te) kleine kommen wil ik het al helemaal niet hebben. En dan nu het gehannes met de embryo selectie. In ons land is abortus toegestaan, is euthanasie een bespreekbare optie en dan zou je geen gezond embryo mogen uitkiezen om die vervolgens in de baarmoeder te laten opgroeien. Dan denk ik wel eens: waar halen die politici, die nog moeite hebben om het woord embryo fatsoenlijk uit te spreken, het lef vandaan (jawel het lef van de column van de vorige maand) om te beslissen over zaken waar ze nauwelijks verstand van hebben. Misschien voelen ze nattigheid. De genetische aanleg voor borstkanker is geen kattenpis, maar het gevaar van het gen dat mensen er toe drijft politieke macht uit te oefenen is helemaal met geen pen te beschrijven. Hoeveel dood en verderf is er niet aangericht omdat

Tr ac er – 19 juni 2008 – N ieu w s – O n d e r w i j s – O n d e r z o e k – P a t i ë n t e n z o r g – O r g a n i s a t i e – M e d e d e l i n g e n – V a catures –

de politieke machthebbers dat nodig vonden? Hitler? Stalin? Nixon? Bush? En wat moesten onze jongens indertijd ook alweer in Indonesië doen van onze eigen regering. Politionele acties? Afghanistan? Eén pennenstreek en daar gaan weer een x aantal soldaten! Zo heeft een eindeloze rij van genetisch belaste machthebbers zich in het verleden meedogenloos laten gaan en daar lijkt voorlopig ook nog geen einde aan te komen. En nu het even niet meer om komkommers gaat maar om menselijk leven en de kwaliteit van het bestaan, denken de politici niet meer aan het zomerreces. Het gevaarlijke gen komt weer tot expressie. Ze willen weer de macht over leven en dood. Mensen houd uw kinderen binnen en zandzakken voor de deur. Wacht tot het weer over komkommers gaat en Seedorf weer in oranje speelt. 3

Advertorials goed ontvangen Bewoners van de regio waarbinnen VU medisch centrum zorg verleend, weten vaak niet precies wat er allemaal mogelijk is binnen VUmc. Dat bleek uit een reputatieonderzoek

dat vorig jaar is gehouden. Daarom verschijnt er sinds begin dit jaar maandelijks een pagina in het Stadsblad met allerlei wetenswaardigheden over de organisatie. De pagina wordt geschreven door VUmc. Het gaat om artikelen over zowel medische inhoudelijke onderwerpen als over de diensten en services die VUmc aan patiënten en bezoekers verleent. Zo kwamen in de afgelopen nummers robotchirurgie, de mannenpoli, de hartfalenpoli en het zorgpad heup aan bod en kregen ook de nieuwste bestralingsmethode, kinderopvang voor polikliniekbezoekers, de poliklinische apotheek en de oefen mri voor kinderen aandacht. Het Stadsblad wordt goed gelezen

en als zeer betrouwbaar ervaren, zo blijkt uit onderzoek. De eerste vier pagina’s zijn goed ontvangen. Zo leverde het bericht dat er geen wachttijden zijn voor patiënten met reumaklachten onmiddellijk een aantal nieuwe patiënten op. Er wordt op de pagina vanzelfsprekend vermeld dat patiënten altijd een verwijsbrief van een huisarts nodig hebben. Afdelingen die hun activiteiten graag onder de aandacht brengen van de bewoners van het basiszorggebied en het adherentiegebied kunnen contact opnemen met Marcia Sanderse, dienst communicatie, tst. 43444 email marcia. [email protected]. n MK

Tien vrouwen en acht plaatsen voor de vrouwenacht roeien tijdens de Olympische Spelen 2008. Anesthesiemedewerkster Nienke Dekkers doet verslag van haar strijd om een ticket naar Beijing.

De laatste hobbel

G

ister zijn we vanuit het Zwitserse Sarnen via Berlijn naar Poznan in Polen gereisd. We vlogen naar Berlijn, waar we vervolgens huurauto’s meekregen. We hebben vanaf Berlijn ruim 4,5 uur in de file gestaan om op de plaats van bestemming te komen. Poznan schijnt een erg mooi oud centrum te hebben, maar de buitenwijken lijken erg grauw en ongezellig. We zitten hier in een prima hotel, ongeveer tien minuten van de roeibaan vandaan. Na de eerste wereldbeker in München, heb ik geraced tegen een andere roeister. Dat ging toen gelijk op, maar de coach heeft ervoor gekozen om met haar het kwalificatietoernooi te varen. Erg jammer voor mij, want ik ben tijdens dit toernooi dus de reserve roeister. Na de kwalificatie kan hij weer van alles gaan wisselen, maar daar wordt nu nog niet over gesproken. Prioriteit is nu de race van woensdag. Er zullen zes boten aan de start liggen, hiervan kunnen nog twee boten een toegangsbewijs voor de Olympische Spelen behalen. Tegenstanders zijn de: Chinezen, de Russen, Wit-Russen, Canadezen en de NieuwZeelanders. De grote concurrenten van de Nederlandse damesacht zijn de Chinezen en de Canadezen. Tot nu hebben de Nederlanders nog niet van de Canadezen gewonnen. In München wonnen de Chinezen van ons, maar in Luzern won onze acht weer. Kortom, het zal spannend worden aankomende woensdag. Na de kwalificatiewedstrijd blijven we wel in Polen; de derde worldcup start hier op 20 juni. Omdat ik nu niet in de acht vaar, vermaak ik me in de skiff en op de ergometer. Ik moet altijd klaar staan om in te vallen, mocht een van de roeisters een blessure oplopen of ziek worden. Ik vind het wel lastig om niet mee te kunnen roeien en ik denk ook niet dat ik daar aan ga wennen. Ik probeer er na het kwalificatietoernooi weer in te komen, ik train er in ieder geval erg hard voor.

Gezondheidszorg anno 2020

P&O speelt in op veranderende wereld

n Liesbeth Kuipers

Bestaan er in 2020 nog cao’s of onderhandelt VUmc met individuele werknemers? Blijft de sociale zekerheid gegarandeerd of kan iedereen zich vrijwillig verzekeren? Blijft het de taak van p&o om personeelsvoorzieningen te organiseren en te onderhouden of richt de afdeling zich op het faciliteren van processen en komt de uitvoering bij de medewerkers zelf te liggen? Maarten Soetendal schreef een notitie over hoe de wereld er in 2020 uit kan zien wat betreft human resource management en de rol die automatisering daarbij kan spelen.

Toekomstvisie In 2020 zijn hrm-afdelingen en procedures volledig geautomatiseerd, verwacht Soetendal. “We werken dan grotendeels met procesgestuurde systemen.” In april 2008 is alvast een verbeterde versie van 4

PeopleSoft geïnstalleerd. Hierdoor is het mogelijk geworden om een aantal nieuwe applicaties in gebruik te nemen die het hrm-beleid optimaal ondersteunen. Soetendal: “Leidinggevenden en medewerkers moeten nu nog veel formulieren invullen om allerlei personele zaken geregeld te krijgen. Als het systeem optimaal is ingericht, behoort dat tot het verleden. Zo kan een leidinggevende met het menu ‘manager selfservice’ opdrachten voor aanstelling, verlof, ontslag, werktijdwijziging en besteding van het individuele ontwikkelbudget zelf invoeren. Het systeem verwerkt de mutatie en stuurt een digitale bevestigingsbrief.” En met het menu ‘employee selfservice’ kunnen medewerkers zelf hun wensen kenbaar maken, vervolgt Soetendal. “Zij kunnen dan via PeopleSoft beginnen met studeren (e-learning) of zij kunnen bijvoorbeeld kiezen voor levensloop, spaarloon of herverzekeringen van wegvallende sociale zekerheid. Door het systeem uit te rusten met dit soort menu’s en opdrachten procesmatig af te handelen, wordt het digitale personeelsdossier gevuld.”

Meer managen Naarmate PeopleSoft volledig is ingericht kan p&o zich meer richten op human resource management in de ware betekenis, vervolgt Soetendal. “Nu besteden we hier meer dan de helft van de tijd aan het beantwoorden van vragen en aan administratie. Als het

systeem dat grotendeels overneemt, worden onze medewerkers procesmanagers, die kijken of het systeem goed functioneert en up-to-date blijft met wet- en regelgeving en lokaal beleid. Of zij worden ‘hrm business consultants’ en werken en denken mee met afdelingen om de doelstellingen te halen.” Het inrichten van zo’n systeem is niet goedkoop. “Het kost zelfs zoveel geld dat wij de financiering ervan moeten zoeken in het herinrichten van de hrm-organisatie. Dat lukt niet alleen door het verbeteren van de huidige hrm processen”, verwacht Soetendal.

Foto: schutterstock

In 2020 zal de marktwerking haar hoogtepunt hebben bereikt. De overheid heeft minimaal tien miljard euro bezuinigd op de gezondheidszorg en het personeel bestaat deels uit zelfstandige ondernemers die zich alleen of in groepen verhuren aan zorginstellingen. Hoofd personele diensten Maarten Soetendal bereidt zich voor op grote veranderingen.

Tracer – 19 ju ni 2 0 0 8 – N ieu w s – On d er w ijs – O n d e r z o e k – P a ti ë n te n z o r g – O r g a n i s a ti e – M e d e d e l i n g en – Vac at ures –

Meer informatie over de roeisters is te vinden op: www.vrouwenacht.nl

Servicepagina’s Vacatures VU medisch centrum De volledige vacatures zijn te lezen op intranet onder ‘P&O, direct naar, vacatures VUmc’, en af te halen bij het loopbaancentrum in de polikliniek. Vacatures van 3 juni t/m 10 juni. Uiterlijke reactiedatum 23 juni 2008. SEH verpleegkundige D4.2007.00057 afdeling/dienst spoedeisende hulp, divisie IV werktijd 28-36 uur per week salarisschaal 9A inlichtingen J. van Galen, e-mail: [email protected], tst. 43375 Secretaresse D7.2008.00023 afdeling/dienst dienst pastoraat en geestelijke verzorging, facilitair bedrijf / stafdiensten werktijd 12 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen Mw. drs. J.A. Delver, hoofd dienst PGV, tst. 43475 Administrateur D7.2008.00024 afdeling/dienst project bureau huisvesting, facilitair bedrijf / stafdiensten werktijd 32-36 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen Mw. C. Faas, hoofd financiele administratie PBH/FB, tst. 44166 Gediplomeerde apothekerassistent D5.2008.00065 afdeling/dienst klinische farmacologie en apotheek, divisie V werktijd 24-36 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen P. Bet, ziekenhuisapotheker, tst. 43524 Research analist D5.2008.00066 afdeling/dienst klinische chemie moleculair biologisch laboratorium, divisie V werktijd 36 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen C.B.M. Oudejans, e-mail: [email protected], tst. 43867

Chirurg in vervolgopleiding (CHIVO) vaatchirurgievaatchirurg D4.2008.00039 afdeling/dienst heelkunde, divisie IV werktijd 40 uur per week salarisschaal MS inlichtingen prof.dr. W. Wisselink, e-mail: [email protected], tst. 44517

Unithoofd operationele inkoop D7.2008.00022 afdeling/dienst inkoop & logistiek, facilitair bedrijf / stafdiensten werktijd 36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen P. Streefkerk, manager inkoop & logistiek a.i., tst. 45080

Endoscopieverpleegkundige D1.2008.00033 afdeling/dienst maag-, darm- en leverziekten, divisie I werktijd 36 uur per week salarisschaal afhankelijk van opleiding 7 - 8a inlichtingen T. van der Meulen, tst. 40642 / *986499

Technicus support laboratoriumapparatuur m/v D5.2008.00070 afdeling/dienst FMT, Divisie V werktijd 36 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen ing. J. Huisman, e-mail: [email protected], tst. 44126

Hoogleraar/afdelingshoofd orthopedie D4.2008.00040 afdeling/dienst orthopedie, divisie IV werktijd 40 uur per week salarisschaal H, H/A inlichtingen prof. dr. A.R.J. Girbes, e-mail: [email protected], tst. 43924 Analist (MLO) moleculaire diagnostiek van infectieziekten D5.2008.00069 afdeling/dienst medische microbiologie en infectiepreventie (MMI), divisie V werktijd 36 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen R. Roosendaal, tst. 40488 Moslim geestelijke verzorger D7.2008.00026 afdeling/dienst pastoraat geestelijke verzorging, facilitair bedrijf / stafdiensten werktijd 18 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen Mw. drs. J.A. Delver, hoofd dienst PGV, tst. 43475 Doktersassistent D4.2008.00041 afdeling/dienst poliklinische ZE heelkunde en anesthesiologie, divisie IV werktijd 32 uur per week salarisschaal 5 inlichtingen Mw I. Agard, leidinggevend vpk, e-mail: [email protected], tst. 40271

Senior secretaresse D5.2008.00067 afdeling/dienst klnische chemie/ metabool laboratorium, divisie V werktijd 36 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen H. Blom, p/v hoofd, tst. 42881 Wetenschappelijk onderzoeker a D5.2008.00068 afdeling/dienst pathologie, divisie V werktijd 36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen R.J. Scheper, e-mail: [email protected], tst. 44031

Medisch administratief medewerker D4.2008.00042 afdeling/dienst cardiologie/CCU, divisie IV werktijd 16 uur per week salarisschaal 5 inlichtingen mevr. H. Ket, hoofd zorgeenheid, e-mail:[email protected], tst. 44215 Vacatures van 10 juni t/m 17 juni. Uiterlijke reactiedatum 30 juni 2008. Logistiek medewerker D4.2008.00010 afdeling/dienst dienst operatie kamers, divisie IV werktijd 32-36 uur per week salarisschaal 4 inlichtingen Mw. V. Brouwer, unitleider chirurgie, e-mail: [email protected], tracer *98 646 0

Secretaresse D7.2008.00027 afdeling/dienst bureau medezeggenschap OR, facilitair bedrijf / stafdiensten werktijd 24 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen R.A.van Andel, hoofd bureau medezeggenschap, tst. 43478 Verpleegkundig consulent geriatrie D1.2008.00034 afdeling/dienst PZE inwendige geneeskunde & endocrinologie, divisie I werktijd 20 uur per week salarisschaal 8B inlichtingen mw. E. Huissen, verpleegkundig hoofd zorgeenheid, tst. 40527, *986581 Opleidingsadviseur D6.2008.00036 afdeling/dienst amstel academie, divisie VI werktijd 24 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen mw. A. van Eil, hoofd Bij- en nascholing, e-mail: [email protected], tst. 44235 Biostatisticus D6.2008.00037 afdeling/dienst klinische epidemiologie en biostatistiek, divisie VI werktijd 36 uur per week salarisschaal 11 inlichtingen dr. B.M.J. Uitdehaag, waarnemend hoofd, e-mail: [email protected], tst. 44474 Adviseur kwaliteit en zorg D2.2008.00042 afdeling/dienst bureau kwaliteit, divisie II werktijd 32-36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen Mw. E. Bijvank, tst. 40160 Medisch secretaresse D2.2008.00043 afdeling/dienst KNO, divisie II werktijd 16-20 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen Mw. V.C. Buijs, e-mail: [email protected], tst. 43690

Bibliotheek Bezoek de medische en verpleegkundige bibliotheek in VUmc op locatie 0B100 (nabij personeelsrestaurant). Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9 tot 21 uur en vrijdag van 9 tot 17 uur. Tel: (020-44) 41237. Web: www.ubvu. vu.nl/geneeskunde e-Nieuwsbrief medische bibliotheek Blijf op de hoogte van de nieuwste medische informatiebronnen en van de service die de medische bibliotheek u biedt. Neem daarom een gratis abonnement op onze e-nieuwsbrief: een zesjaarlijkse uitgave boordevol informatie over medische informatie. Speciaal voor artsen, onderzoekers, verpleegkundigen en paramedici in VUmc. Lees het laatste nummer online en word abonnee: www.ubvu.vu.nl/nieuwsbriefmedisch/laatstenummer.html ‘Duane Ophthalmology’ als e-book Duane’s Ophthalmology is het handboek voor oogartsen. Alom gewaardeerd en intensief gebruikt. Alleen de beschikbaar-

Tr ac er – 19 juni 2008 

Spelleidster kinderopvang D3.2008.00043 afdeling/dienst kinderopvang polikliniek, divisie III werktijd 17 uur per week salarisschaal 4 inlichtingen Mw. A. van de Geer, e-mail: [email protected], tst. 40808 Patiëtenbegeleider D4.2008.00043 afdeling/dienst cardiochirurgie/cardiologie, divisie IV werktijd 16-36 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen mw H. Ket, hoofd zorgeenheid, e-mail: [email protected], tst. 42073, *986925 Wetenschappelijk docent b D6.2008.00038 afdeling/dienst metamedica, divisie VI werktijd 21,6 uur per week salarisschaal 11 inlichtingen dr. A.K. Oderwald, e-mail: ak.oderwald@ VUmc.nl, tst. 48215 Onderzoeker in opleiding D6.2008.00039 afdeling/dienst emgo/verpleeghuisgeneeskunde, divisie VI werktijd 36 uur per week salarisschaal OIO inlichtingen dr. W.P. Achterberg, e-mail: [email protected], tst. 49366 Onderzoeksassistent c D6.2008.00040 afdeling/dienst emgo/sociale geneeskunde, divisie VI werktijd 25,2 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen mw. drs. K. Broekhuizen, e-mail: [email protected], tst. 49685 Kernanalist D1.2008.00035 afdeling/dienst dermatologie, divisie I werktijd 36 uur per week salarisschaal inlichtingen Dr. S. Gibbs, e-mail: [email protected], tst. 42815 Researchanalist D5.2008.00071 afdeling/dienst pathologie, divisie V werktijd 36 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen J.M. Middeldorp, e-mail: [email protected], tst. 42168 Phd student oncogenetics D3.2008.00044 afdeling/dienst klinische genetica sectie oncogenetica, divisie III werktijd 36 uur per week salarisschaal OIO inlichtingen Dr. J.P. de Winter, e-mail: [email protected], tst. 48423

Amstel Academie heid van het papieren boek gaf wel eens problemen op de afdeling oogheelkunde. Vaak lagen de exemplaren her en der verspreid, soms op afgesloten kamers, dus niet beschikbaar op momenten dat ze dringend nodig waren. Daarom, op verzoek van de afdeling oogheelkunde, biedt de bibliotheek dit standaardwerk nu elektronisch aan, als e-book. Met de e-Duane heeft u altijd kwalitatieve informatie binnen handbereik, met daarin altijd de laatste aanvullingen. Als e-book wordt de Duane namelijk altijd up to date gehouden en is hij overal beschikbaar, ook thuis als u een les voorbereidt of een artikel schrijft. Dit niet alleen voor de oogartsen van de afdeling, maar ook voor alle assistenten en stafleden. De e-Duane biedt bovendien allerlei extra voordelen: knippen en plakken van afbeeldingen en tekst gaat heel gemakkelijk en u kunt snel en nauwkeurig navigeren op trefwoorden door heel het boek. Onze website linkt u door naar de e-Duane. Ga naar: www.ubvu.vu.nl/ geneeskunde > e-books.

Cursussen en instructies De medische bibliotheek verzorgt diverse trainingen voor medewerkers van het VUmc en studenten geneeskunde. Zo is er voor iedereen die (weer) goed wegwijs wil worden in het aanbod van de medische bibliotheek een vaste, wekelijkse minicursus. En wie regelmatig moet werken met PubMed, doet dat na onze 2-urige PubMed-cursus sneller en beter. Daarnaast zijn er voor VUmcgroepen lessen-op-maat mogelijk over het zoeken en hanteren van literatuur. En ook verzorgen wij een praktische introductiecursus Reference Manager. Voor meer informatie zie onze webpagina’s: www.ubvu. vu.nl/geneeskunde > instructies. Voor inhoudelijke vragen en adviezen kunt u contact opnemen met onze medisch informatiespecialisten: Ren Otten: (020-44) 42027, [email protected]; Hans Ket: (020-44) 42523, [email protected]; Ilse Jansma: (020-44) 42523, i.jansma@ubvu. vu.nl. U kunt ze ook oppiepen: *97 337.

Op donderdag 19 juni 2008 zullen de volgende studenten diplomeren: Cardiac Care Verpleegkunde: Dominggus Damarjanan Intensive Care Volwassenen: Janka Zoodsma Thijm Willemse

Amstel Academie De Boelelaan 1109, 1081 HV Amsterdam telefoon (020) 444 4229 Bedrijfsopleidingen Shabnam Ramsaroep telefoon (020) 444 4253 Bij- en nascholingen Shabnam Ramsaroep telefoon (020) 444 4253 Verpleegkundige vervolgopleidingen telefoon (020) 444 4229 Paramedische opleidingen telefoon (020) 444 4569 www.VUmc.nl/amstelacademie

Menu

Informatie over het Menu vindt u ook op de startpagina van intranet donderdag 19 juni, karbonade, gevulde paprika, jus + vegetarische jus, snijbonen, gekookte aardappelen, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, vegetarische gebonden edelpreisoep, vegetarische heldere aspergesoep vrijdag 20 juni, gebakken vis, Remoulade- saus, gemengde salade, Wedges, gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, vegetarische heldere Chinese soep zaterdag 21 juni, kiprollade, groente-kaas medaillon, jus + vegatarische.jus, tuinbonen, gekookte aardappelen, gebonden.aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, vegetarische heldere groentesoep zondag 22 juni, visburger “IJmuiden”, kaas schnitzel, kerrie mayonaise, salade assorti, frituur aardappel, gebonden kipkerriesoep, heldere tomaat-vermicelli, vegetarische gebonden kerriesoep, vegetarische heldere tomaat-vermicelli maandag 23 juni, kerrie ragout, vegetarische kerrie ragout, doperwten, witte rijst, gebonden champignonsoep, heldere Madrileense soep, gebonden vegetarische champignonsoep, heldere vegetarische Madrileense soep dinsdag 24 juni, saucijsje, jus, broccoli, gekookte aardappelen, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, gebonden vegetarische Franse mosterd soep, heldere vegetarische aspergesoep woensdag 25 juni, Bretonse gehaktbal, omelet asperges, jus + vegetarische jus, Romano bonen, aardappel puree, gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere vegetarische Chinese soep donderdag 26 juni, Italiaanse varkensrib, tomatensaus, gegrilde groenten, pasta, gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, gebonden vegetarische aspergesoep, heldere vegetarische groentesoep vrijdag 27 juni, kip sat , omelet naturel, satéaus, nasi, vegetarische nasi, Atjar + kroepoek, gebonden kip-kerriesoep, heldere tomaat-vermicellisoep, gebonden vegetarische kerriesoep, heldere vegetarische tomaat-vermicellisoep zaterdag 28 juni, gehakt bal, gevulde paprika, jus + vegetarische jus, bloemkool met bechamelsaus, gekookte aardappelen, gebonden goulashsoep, heldere vermicellisoep, gebonden vegetarische paprikasoep, heldere vegetarische vermicellisoep zondag 29 juni, gebakken vis, Remoulade- saus, wortelen, frituur aardappel, gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere vegetarische groentesoep maandag 30 juni, karbonade,omelet cham- pignons, jus, spinazie, gekookte aardappelen, bruine bonensoep, heldere kerriesoep, vegetarische bruine bonensoep, vegetarische heldere kerriesoep dinsdag 1 juli, kip Cordon Bleu, groente loempia, jus + vegetarische jus, doperwten, steak frites, gebonden champignonsoep, heldere.Madrileense soep, vegetarische gebonden champignonsoep, vegetarische heldere Madrileense soep woensdag 2 juli, gestoofde zalm, wwHollansaisesaus, wortelen, gekookte aardappelen, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, vegetarische gebonden crèmesoep, vegetarische heldere aspergesoep Wijzigingen voorbehouden. Maaltijden zijn verkrijgbaar van 11.30 uur tot 14.30 uur en van 16.30 uur tot 19.00uur. In weekenden en op feestdagen van 16.30 uur tot 19.00 uur.

Tr ac er – 19 juni 2008

Oproepen en advertenties In de rubriek ‘oproepen en advertenties’ kunnen medewerkers en vrijwilligers van het VU medisch centrum gratis een advertentie plaatsen. De tekst mag niet meer dan 25 woorden bevatten en moet voorzien zijn van een achternaam en toestelnummer. De prijs van de te koop aangeboden goederen mag niet meer dan 2250 euro bedragen. Advertenties bij voorkeur aanleveren via e-mail: communicatie@ VUmc.nl Integrated Genomics Seminar donderdag 26 juni – Amstelzaal, 13.45-16.00 uur Gevolgd door een receptie ter viering van de uitbreiding van Affymetrix genoom analyse apparatuur door VUMC (CCA/V-ici, Pathologie, Klinische Genetica) Registratie: http://www.affx.com/forms/ IGSeminarSeries-Netherlands Agenda:  13:45 – 13:50   Welcome Stephan Schrooten, Account Manager, Affymetrix 13:50 - 14:15  “Integrative Genomics for the Identification of Novel Drug Targets in Cancer” Bauke Ylstra, Co-ordinator Micro Array Facility, VUMC 14:15 – 15:00  “The Value of an Integrated Approach to Genomics” Sven Langner, Field Application Specialist, Affymetrix 15:00 – 15:45  “Genome-Wide Approaches to Identify Novel Sub-types in Acute Myeloid Leukemia” Peter Valk, Erasmus Medical Center

15:45 – 16:00  “Affymetrix Tools for an Integrated Approach” Stephan Schrooten, Account Manager, Affymetrix 16:00   Reception Vooraankondiging Middagconferentie in het kader van Dienend Leiderschap zie:“foresee the unforeseeable”, of een andere kijk op fuseren en veranderen in het algemeen datum: 2 oktober 2008, 13.30-17.00 uur locatie:  collegezaal OZW gebouw, aan de Boelelaan voor wie: leidinggevenden VUmc en SBG en alle collega’s die in dit thema geïnteresseerd zijn of die zich willen laten inspireren Wij nemen u graag mee in hoe wij de beoogde fusie tussen VUmc en SBG als onze fusie beschouwen: een samengaan van organisaties, maar vooral een samengaan van mensen en ideeën vanuit een visie die niet wordt opgelegd, maar die ontstaat, die wordt ontdekt, met elkaar. Een toevallige ontmoeting tussen Wanda Straatman (VUmc), Anita Bakuwel en Christien van Santen (beiden SBG) bij een seminar over “Presence” inspireerde ons - om onze ervaringen met u te delen - om in onze toekomstige nieuwe organisatie niet méér van hetzelfde te doen, maar méér te doen van het “andere” - om werkelijk een transformatie zelf te ondergaan om deze ook te verwezenlijken in onze organisatie want “de organisatie, die ben je zelf”!

Onderwerpen die aan de orde komen, zijn: - De kracht van verhalen - Presence: model - Waarnemen - Loslaten - Scenario’s De definitieve uitnodiging voor deze themamiddag wordt verstuurd op 18 augustus, waarna gelegenheid is tot inschrijving. Reserveer 2 oktober vast in uw agenda! STICHTING ONTWIKKELINGSSAMENWERKING VU MEDISCH CENTRUM Bij het afscheid van dhr. Ch.J. Maats in 1999 als vice-voorzitter raad van bestuur zijn er fondsen opgehaald met als doel een medisch project in Indonesië te ondersteunen. Van deze fondsen zijn nog gelden beschikbaar. Op verzoek van dhr Maats worden de fondsen ter beschikking gesteld met name om stafleden-promovendi uit Indonesië de kans te geven voor trainingsdoeleinden een bezoek te brengen aan VUmc, dan wel een bijdrage te leveren aan hun promotiekosten. Bij de besteding van de gelden hebben projecten bij het Tebet ziekenhuis en de Universitas Kristen Indonesia in Jakarta voorrang. De Stichting Ontwikkelingssamenwerking VUmc (SOVUmc) stelt in 2008 derhalve een bedrag van in principe € 5.000,- beschikbaar voor steun aan projecten vanuit VUmc afdelingen die zich richten op samenwerking met een instelling in Indonesië. Eventueel kan het totale bedrag van € 5.000 verdeeld worden over meer dan één project. We verwachten een korte beschrijving van

het voorgestelde project van maximaal één A4 en een pagina met de begroting. Het project moet aan de volgende voorwaarden voldoen: Het project wordt bij voorkeur uitgevoerd met een instituut waarmee al enige jaren wordt samengewerkt of waarmee in het verleden is samengewerkt. In het project moeten lokale stafleden kans krijgen zich bepaalde kennis en/ of vaardigheden eigen te maken, door training ter plaatse of middels tijdelijk verblijf bij VUmc. - Het project moet gericht zijn op meerjarige samenwerking (4 jaar of langer). - De bijdrage van SOVUmc moet helpen bij het aantrekken van andere fondsen. - Een project in lijn met een van de zwaartepunten van het VUmc onderzoek heeft een pré. - Sluitingsdatum: donderdag 1 oktober 2008 - Het bestuur selecteert de ingediende projecten en beslist over toekenning in oktober 2008. De indieners ontvangen uiterlijk 1 december 2008 bericht over de uitslag. Deze uitslag is bindend. - Voorstellen kunnen gezonden worden naar: - Het Bestuur van de Stichting Ontwikkelingssamenwerking VUmc t.a.v. de Voorzitter, Prof.dr. A.J.P.Veerman (Tel. 42420) p/a secretariaat SOVUmc, Bureau Internationale Samenwerking VUmc (Onderwijsinstituut) BS 7, kamer A-114 Of per e-mail naar [email protected]

Personeelsactiviteiten Informatie over activiteiten ‘Tip van Boots’, ruimte 1 A 14.2, tst. 43799, website: www.tipvanboots.nl. U kunt de Tip van Boots ook bezoeken op de intranet homepage/direct naar/Tip van Boots. Zo wil je dus niet in de Tracer - hahahaa... ... wat schrikachtig keken Jan Rauwerda en ik elkaar aan, nadat we Eddy Boots hadden toegezegd een stukje te schrijven en op de foto te poseren. We deden mee aan de VUmc-golfwedstrijd (of clinic) in Purmerend, georganiseerd door Eddy Boots. Plotseling zagen we hoe bleek onze benen eigenlijk waren en hoe verschrikkelijk anders we er uit zagen in korte broek in vergelijking met onze werkkleding. Nu kunnen we ons eigenlijk niet meer vertonen, zei Jan nog wat grijnzend. Maar ja, als we er vervolgens bij vertellen dat we met 24 graden een wel erg plezierige en buitengewoon goed georganiseerde dag hebben gehad, dan

drive bij de vrouwen door Betsy Rauwerda ( ja, inderdaad, de vrouw van) en ondergetekende had de longest drive voor mannen en de neary. Een aardigheid in de statistieken, maar uiteindelijk gaat het gewoon om de punten en daarmee de uitslag van de wedstrijd: die werd glorieus en overtuigend gewonnen door Jonathan, de wel erg talentvolle zoon van Karin Johnson (EMGO). Eddy, bedankt voor deze perfecte dag, hopelijk volgend jaar weer (en dan weer en weer) een nieuwe VUmc-traditie?) Rafaël Smit

valt dat voor onszelf tenminste goed uit te leggen. Afgelopen zaterdag (24 mei) was zo ongeveer de mooiste dag van het jaar. Blauwe lucht, veel zon en nog meer wind (windkracht 5 schatte de oud-zeiler in). Een perfecte dag voor een rondje golf. Om 12 uur werden we welkom geheten door Eddy. Een VUmc-tafel vol koffie en appeltaart, en bij de inschrijving een lunchpakket (wrap met kip en broodje oude kaas), een zakje met tees en natuurlijk de scorekaart. Totaal deden zo’n 40 VUmc’ers en ‘gerelateerden’ mee. Zo’n twintig beginners voor de clinic en zo’n twintig voor de wedstrijd. Door de harde wind en de vele uren zon waren de greens hard en snel, ballen stuiterden weg, werden afstanden verdubbeld met wind mee en gehalveerd met wind tegen. Extra mooie omstandigheden dus! Om de dorst onder controle te houden kwam Eddy met een medewerker van de golfbaan met de beercart twee

maal door de baan gereden om koele drankjes en Marsrepen rond te brengen. Helaas ook nog meer foto’s van onze outfit nemend... De dag werd afgesloten met een borrel, bitterballen, brokken oude kaas en de prijsuitreiking. Nog even wat statistieken: de longest

Beachvolleybaltoernooi Willen allen teamleiders die nog niet gereageerd hebben zo vriendelijk zijn om bij de Tip van Boots hun betaling te komen voldoen en hun uitnodiging te komen ophalen voor het beachvolleybal spektakel van 28 juni 2008. Dank Eddy

Personeel en organisatie Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘personeel’ 1. P&O documenten bekijken in KwaliteitsNet   Er zijn al een flink aantal P&O documenten vanuit het intranet doorgelinkt naar het nieuwe KwaliteitsNet. Het kan echter zijn dat u problemen ondervindt bij het bekijken van die documenten. In dat geval adviseren wij u om het Kwaliteitsnet te openen via de Terminalserver. U omzeilt daarmee de problemen op uw eigen computer. Randvoorwaarden PC Om documenten via Kwaliteitsnet te bekijken moet de computer namelijk aan een aantal randvoorwaarden voldoen: - Windows XP - Softgrid  moet geïnstalleerd zijn - een recente versie (vanaf 6) van Internet Explorer

- pop-up blokkering uitschakelen Voldoet uw computer niet aan al deze eisen, dan krijgt u foutmeldingen zoals ‘toegang geweigerd’ als u een document uit het Kwaliteitsnet wilt bekijken. Om deze programma’s alsnog te installeren op uw computer, kunt u contact opnemen met de helpdesk van de afdeling ICT (tst. 40777). De eerste keer nadat u Softgrid op uw computer heeft laten installeren kan het laden van KwaliteitsNet een aantal minuten duren. Dit is echter alleen de eerste keer! Wilt u deze programma’s niet op uw computer installeren, dan kunt u zoals gezegd de documenten bekijken via de Terminalserver. PDF Soms zijn er ook problemen met het bekijken/printen van pdf-documenten, met name vanuit het intranet. (De documenten staan in KwaliteitsNet, maar kunnen via het intranet bereikt worden via een link naar het document in KwaliteitsNet).

In dat geval wordt het volgende geadviseerd: Opmerking Waarschijnlijk raadpleegt u kwaliteitsnet via de lokale Internet Explorer. Gebruik altijd de Internet Explorer waar een cijfer achter staat (bijv. 004). Is hier het probleem niet mee opgelost, dan heeft u wellicht een verouderde versie van Acrobat Reader op uw PC staan. U kunt Acrobat Reader openen via Start > alle programma’s > Adobe. Ga naar Help > nu controleren op updates en zorg dat versie 7.0 wordt geïnstalleerd. Ook hierbij geldt dat bij gebruik van de terminalserver dit probleem zich niet voordoet. 2. Aangepaste openingstijden loopbaancentrum De openingstijden van het loopbaancentrum zijn van juni tot en met augustus van  9.30 uur tot 12.00 uur. Eventuele vragen kunt u mailen naar loopbaancentrum@ VUmc.nl.

3. Het declaratieformulier maaltijdvergoeding co-assistentschap is vervallen Het declaratieformulier maaltijdvergoeding co-assistentschap is komen te vervallen per 1 juni 2008. In verband met de registratie van alle co-assistenten in Peoplesoft kunnen de co-assistenten per heden voor vaste maaltijdvergoeding in aanmerking komen na insturen formulier en inlevering geldig ID. Voor meer info: [email protected] of  tel. 48010 4. De administratie voor functiegebonden kosten AMS is van 23-30 juni gesloten Wegens vakantie is de declaratieadministratie functiegebonden kosten AMS gesloten van 23 tot en met 30 juni. Het is gedurende deze periode alleen mogelijk om declaraties in de brievenbus te deponeren. Onze excuses voor het ongemak.

Eerste resultaten ABCD-onderzoek

Langlopend grootschalig onderzoek naar gezondheid Amsterdamse kinderen

Agenda De rubriek agenda staat ook op de startpagina van intranet. De eerste plaatsing in Tracer wordt gemarkeerd met een *. Promoties

Dinsdag 3 juni vond in VU medisch centrum het het ABCD-symposium plaats. De belangrijkste resultaten van de ABCD-studie (Amsterdam Born Children and their Development) tot nu toe werden gepresenteerd. Het betreft een langlopend onderzoek naar de invloed van de vroege groei en ontwikkeling op latere gezondheid van kinderen die in 2003 werden geboren. Reinoud Gemke, hoogleraar algemene kindergeneeskunde en projectleider, vertelt over symposium en onderzoek. n Ellen Kleverlaan

moment dat hun moeder zwanger was. Er is veel aandacht voor etnische verschillen om daarop beleid te kunnen ontwikkelen. Op het symposium werden verschillende resultaten belicht. Van de invloed van psychosociale stress in de zwangerschap en huilbaby’s tot de inname van foliumzuur door verschillende etnische groepen. Belangrijke resultaten zoals de relatie tussen zwangerschapsstress en huilbaby’s zijn niet zomaar causaal, vertelt Gemke, daarvoor is nader onderzoek nodig. Met andere woorden: “We weten bijvoorbeeld niet zeker of door het vermijden van stress, huilbaby’s voorkomen worden. Bovendien is het natuurlijk moeilijk om zoiets als het voorkomen van stress te beïnvloeden.”

Het abcd-onderzoek meet de gezondheid, groei en ontwikkeling van ruim 8.000 kinderen in Amsterdam, gedurende verschillende fasen van hun leven, vanaf het

Overgewicht Een belangrijke uitkomst, waarmee wel interventies mogelijk zijn, is de opvallende groeisnelheid van vooral Turkse en Marokkaanse

kinderen in het eerste jaar van hun leven. Gemke: “Volgens de zogeheten growth-acceleration hypothese wordt hiermee al op zeer jonge leeftijd een basis gelegd voor later overgewicht en hart- en vaatziekten.” De reden van deze snelle groei is niet precies bekend, maar deze kinderen krijgen meestal borstvoeding, dat als zodanig beschermend werkt tegen een snellere gewichtstoename als zuigeling. Wij vermoeden dat deze kinderen daarnaast vaak al in de eerste maanden van hun leven extra bijvoeding krijgen. Dat is niet nodig en waarschijnlijk zelfs schadelijk voor de gezondheid op langere termijn.” De gegevens zijn zo robuust, zegt Gemke, dat het wenselijk lijkt om hierop beleid te ontwikkelen. Nu worden vanuit de ggd’s de consultatiebureaus attent gemaakt op het voorlichten van deze groepen.

Goede respons Er zijn in binnen- en buitenland

verschillende cohortstudies zoals het abcd-onderzoek, maar met verschillende accenten. Op het symposium kwamen zij samen. Het is een van de manieren om ideeën en resultaten uit te wisselen, naast het schrijven van wetenschappelijke artikelen, zegt Gemke. Het heeft alweer geleid tot een nieuwe samenwerking met de collega’s uit Rotterdam. “We gaan gezamenlijk inzoomen op de energie-inname en lichaamssamenstelling op vijfjarige leeftijd.” Deze samenwerking gaat in een moeite door met fase drie uit het abcd-onderzoek, wat het onderzoeken van de 8000 kinderen op vijfjarige leeftijd behelst. Gemke is zeer te spreken over de medewerking die scholen bereid zijn aan dit onderzoek te verlenen. “Een goede respons is voor ons natuurlijk noodzakelijk. Door het onderzoek op de scholen te organiseren leggen we de drempel voor de medewerking van al deze ouders zo laag mogelijk.”

donderdag 19 juni – aula, 13.45 uur: G.B. Karas, ‘MRI patterns of cerebral atrophy in dementia’ promotor: prof.dr. F. Barkhof, copromotoren: prof.dr. Ph. Scheltens, dr. S.A.R.B. Rombouts vrijdag 20 juni – aula, 13.45 uur: F.H. Bouwman ‘CSF biomarkers in dementia: Longitudinal aspects and combination with MRI’ promotoren: prof.dr. Ph. Scheltens, prof.dr. M.A. Blankenstein, copromotor:dr. W.M. van der Flier maandag 23 juni – aula, 15.45, A. ‘Minneboo, ‘Magnetic resonance imaging predictors for disability in multiple sclerosis’ promotoren: prof.dr. J.A. Castelijns, prof.dr. F. Barkhof, prof.dr. C.H. Polman, copromotor: dr. B.M.J. Uitdehaag donderdag 26 juni – aula, 13.45 uur: A.I. Buizer, ‘Neurocognitive function after childhood cancer: Effects of chemotherapy’ promotor: prof.dr. A.J.P. Veerman, copromotor: dr.ir. L.M.J. de Sonneville vrijdag 27 juni – aula, 10.45 uur: M.S.C. Wallien, ‘Gender dysphoric children. Causes, social functioning and consequences’ promotor: prof.dr. P.T. Cohen-Kettenis, copromotor: prof.dr. K. Zucker woensdag 2 juli – aula, 15.45 uur: S. IJmker, ‘Risk factors for arm-wrist-hand and neckshoulder symptoms among office workers. A longitudinal perspective’ promotoren: prof.dr.ir. P.M. Bongers en prof. dr. W. van Mechelen, copromotoren: prof.dr. A.J. van der Beek en dr. B.M. Blatter donderdag 3 juli - aula, 13.45 uur: J.M. Zijlstra-Baalbergen, ‘FDG PET response monitoring in malignant lymphoma’ promotoren: prof.dr. P.C. Huijgens en prof. dr. O.S. Hoekstra Oraties woensdag 25 juni – aula, 15.45 uur: prof.dr. E.F.I. Comans, ‘Onderwijs in beeld’

F o t o : M a r c o B a kk e r

vrijdag 4 juli - aula, 15.45 uur: prof.dr. M.J.B. Taphoorn, ‘Over leven van hersentumorpatiënten’

De meerderheid van de patiënten met een levensbedreigende ziekte wil het liefste naar huis. Ze kunnen via de hulplijn te weten komen wat de mogelijkheden voor ondersteuning zijn

Hulplijn Palliatieve Zorg

Verpleegkundigen beantwoorden breed scala aan vragen Met een telefonische vraag van Lena van de PolVennink (84) uit Amsterdam Betondorp, over mogelijke mentale ondersteuning bij het ziekteproces van haar man Jan, werd op 9 juni de Hulplijn Palliatieve Zorg geopend. Deze hulplijn staat open voor mensen die vragen hebben over de zorg van iemand die ongeneeslijk ziek is en thuis wordt verpleegd. Hoe kunnen in die situatie de zorg en aandacht zo goed mogelijk worden georganiseerd?

Jan van de Pol (88) is een taaie. Eind jaren zeventig was hij een van de eersten in Nederland die een openhartoperatie onderging, zes jaar geleden werd bij hem prostaatkanker geconstateerd, hij had een lichte hersenbloeding en bleek op een gegeven moment ook een niervergiftiging te hebben. De dokters gaven hem op, maar hij is er nog. “Ik sterf van uitputting”, zegt Van de Pol fier. Wel heeft de voormalige elektricien, die graag met zijn handen werkte, het er moeilijk mee dat hij inmiddels weinig meer kan. Hij en zijn vrouw zouden daar graag wat psychische hulp bij krijgen.

n Marieke Sjerps

Veel vragen Wie zelf of in zijn nabije omgeving

te maken krijgt met een levensbedreigende ziekte, ziet allerlei vragen op zich af komen. Is er hulp van vrijwilligers mogelijk? Zijn er adressen voor geestelijke raad? Hoe organiseer je de mantelzorg? En is er misschien rouwbegeleiding? Vragen aan de hulplijn kunnen dus zeer uiteenlopen. Medewerkers van de hulplijn zijn verpleegkundigen met veel ervaring in de palliatieve zorg. Ze streven ernaar direct antwoord te geven en als dat niet lukt, wijzen ze op mogelijkheden bij de patiënt in de buurt. Om goed antwoord te kunnen geven, hebben ze namen van hulpverleners, schriftelijke informatie, telefoonnummers en website-adressen tot hun beschikking.

Netwerk De hulplijn is opgezet door het Netwerk Palliatieve Zorg Amsterdam, waar VUmc deel van uitmaakt. Ze is dan ook vooral bedoeld van mensen in Amsterdam en wijde omgeving. Waarom dit initiatief? Netwerkcoördinator Wim Jansen van de afdeling anesthesiologie licht toe: “In ziekenhuizen staan zorgverleners van verschillende disciplines klaar om patiënten en hun familie te ondersteunen als iemand ongeneeslijk ziek is en mogelijk spoedig overlijdt. Lastiger wordt het om allerlei soorten hulp te organiseren als iemand thuis zal overlijden, terwijl dat verreweg het vaakst gebeurt. Om mensen daar op weg te helpen, is de hulplijn open-

Tr ac er – 19 juni 2008 – N ieu w s – On d er w ijs – On d e r z o e k – P a ti ë n te n z o r g – O r g a n i s a ti e – M e d e d e l i n g e n – V ac at ures –

gesteld.” De medewerkers – Jansen benadrukt het nog even – gaan niet op de stoel van de arts of de huisarts zitten. “Ze helpen mensen die medische vragen hebben verder door ze handige adressen te geven.” De Hulplijn Palliatieve Zorg is telefonisch bereikbaar op werkdagen van 10.00 - 16.00 uur via telefoonnummer 088 - 123 24 88. Ook per email kunnen vragen worden gesteld: (hpz@ netwerkpalliatievezorg.nl). Professionele zorgverleners kunnen voor medisch inhoudelijke vragen nog steeds terecht bij de Helpdesk Palliatieve Zorg Amsterdam, tel. 0900 - 202 17 45.

7

Communicatie is sleutelwoord voor kwaliteit Het betrekken van patiënten bij kwaliteit en zorg blijft voor de afdeling neurochirurgie niet bij mooie woorden alleen. Op dinsdag 27 mei organiseerde de afdeling een spiegelgesprek. Want om onze dienstverlening te verbeteren, daarvoor moeten we echt luisteren naar de mening van de klant, vindt initiatiefnemer Peter Vandertop, neurochirurg en hoofd van de afdeling. Verpleegkundige Esther Kop organiseerde het.

van de meneer die ingezeept en wel aan de lucht mocht opdrogen omdat de verpleegkundige werd weggepiept. Er zijn natuurlijk ook onderwerpen waarover verschillend wordt gedacht. Zoals de tijd die tussen oproep en operatie dient te zitten. Waar de een vindt dat twee dagen tijd te weinig is om mentaal en fysiek in goede conditie voor een operatie te geraken, is dat voor een ander juist een ideale termijn. “Zodat ik mij niet te lang over zo’n ingrijpende gebeurtenis druk maak.” Men vond elkaar in de overtuiging dat veel misverstanden, ongenoegens en stress kan worden voorkomen door tijdig en volledig te informeren. Of de datum van de geplande operatie vastligt, of door het ziekenhuis nog gewijzigd kan worden. Maar ook over medicijngebruik. En over wat je wel en niet mag doen als je eenmaal bent ontslagen uit het ziekenhuis.

n Ellen Kleverlaan

Negen (ex-)patiënten heeft Esther Kop uitgenodigd, allen geselecteerd op hun communicatieve vaardigheden. Psycholoog Mecheline van der Linden zit het gesprek voor. Niet het meetbare deel van kwaliteit staat vanmiddag voorop, zegt zij, maar de beleving van de patiënt, dat wat zich maar moeilijk in tabelletjes, staatjes en getallen laat vatten. In de zaal zitten de zorgverleners, van verpleegkundigen tot artsen, paramedici en mensen van de schoonmaak. Zij nemen geen deel aan het gesprek, maar mogen tot slot vragen stellen. Van der Linden benadrukt dat alles gezegd mag worden.

Broodje kaas De (ex-)patiënten blijken zonder uitzondering een genuanceerde mening over het voetlicht te brengen. Naast wat beter kan, is er ook veel waardering voor het personeel en voor VUmc als geheel. Maar patiën-

ten voelen zich vaak heel onzeker; weten niet wat met hen gaat gebeuren. Daarvan zijn medewerkers zich niet altijd bewust. “Wij praten over patiënten, maar we zijn eigenlijk klanten”, brengt een van de deelnemers naar voren. Veel ongenoegen is te voorkomen door goede communicatie. Zeer positief zijn de (ex-)patiënten over het bezoekje aan het bed, daags voor de operatie, van de uitvoerende chirurg. Van te voren kennismaken met deze man of vrouw telt zwaar mee in de veiligheidsbeleving van patiënten. “Mijn leven ligt immers in zijn of haar handen.” Ook een bezoekje na

de operatie van diezelfde chirurg in plaats van door een plaatsvervanger of zaalarts, is een gedeeld genoegen. En het past in een klantrelatie om referenties over de arts te krijgen. “Want eigenlijk weet je helemaal niets van degene die jou gaat opereren.”

Ideale termijn Er zijn ook andere opmerkingen, bijvoorbeeld over logistieke zaken. Zo blijkt een broodje kaas minder lekker te smaken als de patiënt in het bed ernaast op de pot wordt gezet. Ook de werkdruk van het verplegend personeel is voor iedereen duidelijk: er is het verhaal

Waardevolle spiegel Uiteindelijk blijkt communicatie het sleutelwoord. Een mevrouw benadrukte dat er al veel is verbeterd, sinds zij in 1999 voor het eerst werd opgenomen. “Toen werd zelfs nog wel eens een uitslag telefonisch meegedeeld.” Ook in de positief ervaren voorbeelden, gaat het vaak om communicatie. Zoals de intake, waarbij de meesten gerustgesteld werden dankzij de uitleg over wat er stond te gebeuren. Een waardevolle spiegel dus, die de patiënten de afdeling neurochirurgie deze middag voorhouden. Esther Kop: “We zijn op de goede weg, maar er zijn genoeg verbeterpunten genoemd die we direct kunnen doorvoeren om nog meer kwalitatieve zorg te kunnen leveren.”

W e t e n s w a a r d i g

Stolpoli biedt duidelijkheid én optimale zorg

Inkepingen in hartspier Extreme verdikking van de hartspier, hypertrofische cardiomyopathie (hcm), is een van de belangrijkste oorzaken van een plotselinge dood van jonge sporters. hcm wordt veroorzaakt door een genverandering, die leidt tot een verminderde functie van de hartspier. Bij deze gendragers ontdekte Tjeerd Germans met behulp van mri nog niet eerder geziene inkepingen in het tussenschot van de hartspier. Volgens Germans moeten dragers van het hcm-gen starten met medicamenteuze behandeling, nog voordat de hartspier verdikt is. Daardoor zou de verdikking geremd kunnen worden, waardoor de kans op overlijden vermindert. Hypertrofische cardiomyopathie (hcm) is een ziektebeeld dat bij ongeveer 1 op de 500 personen voorkomt. Het merendeel (82%) van de hcm-gendragers bleek opval-

Interne geneeskunde heeft de zorg voor patiënten met verdenking van diepveneuze trombose (dvt) geoptimaliseerd. Tot nog toe doorliep een patiënt, na verwijzing door de huisarts, verschillende routes. De zorg had bovendien een sterk fragmentarisch karakter, omdat er verschillende disciplines bij betrokken zijn. Zowel bij patiënten als huisartsen was behoefte aan een herkenbare plek waar patiënten terechtkunnen die mogelijk dvt hebben of die vragen hebben over trombose. Die plek is er nu. Diagnostiek, behandeling en nazorg zijn geconcentreerd op de ‘stolpoli’ van de afdeling interne geneeskunde. Met deze nieuwe aanpak is het zorgpad dvt een feit. Nieuwe inzichten op het gebied van diagnostiek naar diepveneuze trombose en longembolieën hebben dat mede mogelijk gemaakt. De aandoeningen worden tegenwoordig beschouwd als één ziekte. Ook is steeds meer bekend geworden over de gevolgen. Internist Herman Hofstee, voorzitter van de werkgroep die het zorgpad uitwerkte:

lende afwijkingen te hebben aan het tussenschot van de hartspier. Deze inkepingen oftewel crypten zijn nog nooit in een eerdere studie beschreven. Verder bleek dat bij deze dragers van het hcm-gen de vulling van het hart bemoeilijkt was, wat een aanleiding voor de hartspier kan zijn om uiteindelijk te gaan verdikken. De resultaten van dit onderzoek maken het mogelijk om al in een zeer vroeg stadium mensen op te sporen die het risico lopen om later hcm te ontwikkelen. Daarnaast wijzen de resultaten erop dat de ontwikkeling van extreme verdikking van de hartspier met bestaande medicijnen te voorkomen is. Dit suggereert dat het starten van een behandeling met medicijnen bij dragers van het hcm-gen, nog vóórdat de hartspier verdikt is, de ontwikkeling van de ziekte kan afremmen of zelfs stoppen.

“Vroeger ging elke patiënt met een verdenking op dvt standaard naar de afdeling radiologie voor een echo. Nu bepalen we eerst door middel van een risicoschatting en bloedonderzoek of dat wel nodig is. En áls het nodig is, doen we het in principe op onze eigen afdeling. Dat is niet alleen voor de patiënt een stuk duidelijker en prettiger, maar ook voor de huisarts. We hebben onze vlag geplant: hier moet je zijn.” Bij een dvt ontstaat er een bloedstolsel in de aders van de benen, soms ook van de armen. Daardoor krijgt iemand last van zwelling en/ of pijn. De kwaal kan gevaarlijk zijn als zo’n stolsel loslaat en de longslagaders bereikt: longembolie. De patiënt krijgt het benauwd en kan hieraan zelfs overlijden. Immobiliteit, bijvoorbeeld tijdens en na een operatie kan een oorzaak zijn van een dvt en longembolieën, maar ook aanleg of andere ziekten zoals kanker. Het aantal gevallen lijkt toe te nemen, onder andere doordat steeds meer mensen lange vliegreizen maken. Maar ook door

verbeterde diagnostiek komen meer gevallen van dvt aan het licht. Aan VUmc komt elke patiënt met een verdenking op een dvt of na een longembolie onder de hoede van de stolpoli. Een vasculair verpleegkundige voert de regie. Hofstee: “Staat vast dat iemand een dvt heeft, dan worden medicijnen voorgeschreven, zoals bloedverdunners, krijgt de patiënt een prikinstructie en worden de benen gezwachteld. Ook zorgen we voor een vervolgafspraak. Daarnaast kunnen patiënten en huisartsen bij ons terecht met vragen, ook in een later stadium. Bijvoorbeeld over anticonceptie - moet de pil nu wel of niet gestopt worden tijdens de behandeling van een dvt of longembolie – de duur van het gebruik van bloedverdunners, of voor vragen over zwangerschap. Een dvt of longembolie kan namelijk consequenties hebben voor moeder en kind. Ook geven wij patiënten individueel advies als ze overwegen een lange vliegreis te maken. Die nazorg bestond voorheen eigenlijk niet.” n MM

Terugkomdag groot succes Vliegers maken, kanovaren, blikgooien, schminken en muziek maken. En dat alles onder een stralende zon. Samen met hun ouders, broertjes en zusjes genoten ruim vijftig kinderen die op de kinder ic hebben gelegen van de tweede terugkomdag in recreatiegebied Spaarnwoude. Terwijl de kinderen zich vermaakten, praatten de ouders bij met de medewerkers van de ic kinderen en met elkaar. Met het organiseren van de terugkomdag wil de afdeling de gezinnen een mogelijkheid bieden in een ontspannen sfeer terug 8

te kijken op een hectische periode. Kinderintensivist Frans Plötz: “Als kinderen opgenomen worden op de intensive care, balanceren ze op het randje van leven en dood. Als ze opknappen gaan ze snel naar de kinderafdeling of een ander ziekenhuis. Daar wordt het kind verder gevolgd. Wij zien het niet meer terug. Pas later blijkt de impact van de ic-opname op het hele gezin. Met de terugkomdag geven we onze patiëntjes en hun familie de mogelijkheid deze periode op een positieve manier af te sluiten.”

Tracer – 19 ju ni 2 0 0 8 – N ieu w s – On d er w ijs – O n d e r z o e k – P a ti ë n te n z o r g – O r g a n i s a t i e – M e d e d e l i n g en – Vacatures –

In 2006 organiseerde de afdeling voor het eerst een terugkomdag. Op basis van de vele positieve reacties was een tweede editie een logisch vervolg. Plötz: “Gelukkig waren de Rotaryclub Amsterdam Zuid-As en de Juniorkamer jci Zuid bereid een groot deel van de organisatie op zich te nemen, want het is een tijdrovende klus om alles goed voor te bereiden. Dankzij de inzet van een aantal medewerkers én de leden van Rotary en jci liep alles op rolletjes en kijken we terug op een geslaagde dag.” n MZ

foto: Mark van den Brink

Jubilerende Chris Meijer middelpunt tijdens symposium

VUmc grijpt naast academische jaarprijs

Een middag vol oude bekenden die iets over Chris Meijer te vertellen hebben, was wat de organisatoren van het jubileumsymposium voor ogen stond. Sprekers als Chris Maats, oud vice-voorzitter van de raad van bestuur, collega Rik Scheper, de Leidse hoogleraar dermatologie Rein Willemze, Theo Helmerhorst, hoogleraar Erasmus mc (‘aanwezig’ middels een videoboodschap) en collega-patholoog Paul van der Valk zetten de jubilaris in het zonnetje. Tijdens het intermezzo probeerde de huidige vicevoorzitter van de rvb, Jean Savelkoul een goede omschrijving van Chris Meijer te geven, maar gaf aan dat de man moeilijk in woorden te vangen is. Het programma werd vervolgd met ‘Onder de gordel’, waarin, hoogleraren René Verheijen van umc Utrecht en Peter Snijders van VUmc hun herinneringen aan Meijer met het publiek deelden en Gerrit Meijer een analyse ‘op de vierkante millimeter’ gaf. De middag werd afgesloten met een optreden van voormalig decaan Ed van der Veen, die met een meesterlijke conference de lachers op zijn hand kreeg. Ter gelegenheid van het jubileum ontving Chris Meijer een speciaal voor hem gemaakte uitgave waarin (oud-)collega’s een boekje over hem opendoen. Belangstellenden kunnen het boekje aanvragen bij Tonia Borgmann, tst. 44070, email [email protected]. n MK

VU medisch centrum is helaas buiten de boot gevallen in de battle of the universities. In plaats van voor het communicatieplan ‘Bouwen aan een gezond leven’ koos de jury voor het Groninger astro-team, dat middelbare scholieren kennis laat maken met de onzichtbare kant van het heelal. Zij ontvangen 100.000 euro om hun plannen uit te voeren. Onder leiding van Willem van Mechelen, hoogleraar sociale geneeskunde bij het emgo instituut, was VUmc doorgedrongen tot de laatste fase, waarin elf genomineerde universitaire teams het tegen elkaar moesten opnemen. De Academische Jaarprijs is een initiatief van nrc Handelsblad, met steun van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (knaw) en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (nwo). De prijs is bestemd voor de beste vertaling van wetenschappelijk onderzoek naar een breed publiek. De opzet van VU medisch centrum was gebaseerd op twee onderzoeken: Foodsteps, een onderzoek naar het effect van omgevingsveranderingen op bewegen en voeding in een werkomgeving, en De Gezonde Wijk, onderzoek naar de relatie tussen de woonomgeving en gezond gedrag. Het was de bedoeling lespakketten te ontwikkelen voor de basisschool. Kinderen zouden tijdens een projectweek meer te weten komen over hun woonen schoolomgeving en vervolgens zelf een plan maken om die te verbeteren. Deze plannen zouden meedingen naar een prijs: het winnende plan zou realiseerbaar worden gemaakt door architecten en mogelijk zelfs worden uitgevoerd. Van Mechelen hoopt nu een andere subsidieverlener te vinden om zijn plannen te verwezenlijken. n MK

Volop plannen met miljoenensubsidie

foto: Mark van den Brink

Op zoek naar methoden om Alzheimer sneller te diagnosticeren

Een PET-scan is een nucleair geneeskundig onderzoek, waarbij veranderingen in de stofwisseling van cellen in beeld worden gebracht. Dit gebeurt met behulp van een kleine hoeveelheid radioactieve stof en een speciale scanner, legt Bart van Berckel uit

Onlangs ontving Bart van Berckel, samen met Mark van Buchem van het Academisch Ziekenhuis Leiden, een grote subsidie van het Center for Translational Moleculair Medicine (CTMM). Ze zijn beide co-principal investigator van deze subsidie. Wat beweegt Bart van Berckel? En wat gaat hij doen met ‘zijn’ twee miljoen? n Annemarie van den Hoven

Op het moment van het interview wordt er juist een pet-scan gemaakt van een Alzheimerpatiënt die als vrijwilliger aan een onderzoek deelneemt. “In de hersenen van Alzheimerpatiënten ontstaan eiwitstapelingen”, licht van Berckel toe. “Bij deze patiënt kijken we naar de activiteit van een pomp in de bloed-hersenbarrière. Die pomp transporteert het eiwit vanuit de

hersenen naar het bloed. Hoe functioneert die pomp? En als hij niet zo goed werkt, is dat misschien een verklaring voor de stapeling?” Hij loopt op en neer van de onderzoeksruimte naar het kamertje waar monitoren met hersenbeelden staan. En passant stelt hij de arts-onderzoeker Daniëlle van Assema die het onderzoek uitvoert voor. “Kijk nu wordt zijn hoofd in de camera geschoven en straks worden er kortlevende radio-isotopen ingespoten. Het is best een pittig onderzoek; om te controleren hoeveel radioactieve stof de hersenen daadwerkelijk bereikt, wordt er straks een aantal cc’s bloed afgetapt, rechtstreeks uit de slagader.”

Ideale plek Van Berckels fascinatie voor pet-scans dateert van zijn promotieonderzoek naar schizofrenie aan het umc Utrecht. “Met pet kun je naar stofwisselingsprocessen in de hersenen kijken. De scans geven antwoorden op vragen die met geen andere techniek te

geven zijn.” Na zijn promotie volgde hij de opleiding tot nucleair geneeskundige aan VUmc. Nu werkt hij als coördinator Neuropet op de afdeling nucleaire geneeskunde & petresearch. Voor zijn onderzoek naar Alzheimer een ideale plek: “VUmc kent de unieke combinatie van top Alzheimer onderzoek en top pet-onderzoek. Arts-onderzoekers trekken gezamenlijk op, we bespreken samen patiënten en voeren researchoverleg. Dat heeft een enorme toegevoegde waarde.” Wereldwijd lijden zo’n 24 miljoen mensen aan Alzheimer. In vergrijzend Nederland neemt het aantal patiënten alleen maar toe. Van Berckel: “Als de eerst symptomen van de ziekte zich manifesteren, is de eiwitstapeling al tientallen jaren aan de gang. Het zou geweldig zijn als je de ziekte al in een heel vroeg stadium zou kunnen diagnosticeren. Degenen die er niet aan lijden kun je dan snel geruststellen en wie het wel heeft, kan meteen juiste circuit in voor de meest adequate zorg. Dat bespaart uiteraard ook de nodige kosten.”

Eiwitstapelingen zichtbaar maken Met het geldt van de subsidie gaan Van Berckel en zijn mede-onderzoekers een techniek ontwikkelen voor vroegdiagnostiek bij Alzheimer. “We gaan dat doen door de eiwitstapelingen zichtbaar te maken met behulp van pet, mri en door de bestudering van het Alzheimer-eiwit in het ruggenmergvocht.” Daarnaast worden de effecten van het eiwit op de activiteiten van zenuwcellen bestudeerd. “Op de neurotransmitter glutamaat, om precies te zijn, die speelt een belangrijke rol bij het leren en het geheugen. We hebben de ambitie speciale tracers ontwikkelen die deze neurotransmitter in beeld kunnen brengen. Als dat ons lukt, zijn we de eerst in de wereld!”

VUmc-ers in het nieuws

‘Sommige mensen zijn moeilijk te slaan. Dat komt bijvoorbeeld doordat ze dikke knieën hebben of dat er vocht in zit.’ Neuroloog-in-opleiding Ton van Mierlo over de reflexhamer. Volkskrant Banen, 3 juni. ‘U moet zich realiseren dat ongeveer 25% van de jonge sporters die plotseling komen te overlijden, deze hartspierziekte als onderliggende oorzaak hebben.’ Cardioloog en promovendus Tjeerd Germans licht zijn onderzoek toe, waaruit blijkt dat hypertrofische cardiomyopathie (hcm), een van de belangrijkste oorzaken van de plotse dood van jonge sporters, veroorzaakt wordt door een genverandering die leidt tot een verminderde functie van de hartspier. Bij deze gendragers ontdekte hij met behulp van mri nog niet eerder geziene inkepingen in het tussenschot van de hartspier. Radio 1, 5 juni. ‘Het is net zo goed een sociaalcultureel en stedenbouwkundig probleem. Als je kijkt naar de grote successen op het gebied van volksgezondheid, zie je dat die allemaal verbonden zijn aan de regelgeving van de overheid.’ Hoogleraar sociale geneeskunde Willem van Mechelen over dat de juiste aanpassingen in de dagelijkse woonomgeving gezond gedrag kunnen sturen. De Volkskrant, 7 juni. ‘Maar als je ernstig ziek bent, reageer je net zo angstig en ongeduldig als ieder ander, ook al ben je zelf arts. En wat mij natuurlijk voortdurend bezig hield was: waar doe ik het allemaal voor? Kom ik weer terug op mijn oude functioneringsniveau.’ Internist Ton Schneider over hoe het is om als arts zelf ziek te worden. Het Parool, 7 juni. ‘In de meeste landen zijn harten vaatziekten en kanker de belangrijkste doodsoorzaken. Hoewel er overvloedig bewijs is dat voeding daar direct of indirect een rol bij speelt, is er amper bewijs dat specifieke voedingsstoffen bijdragen aan het voorkomen van hart- en vaatziekten en kanker.’ Hoogleraar Hans Brug, directeur emgo instituut, over de veelheid aan voedingsmiddelen met claims over ingrediënten en supplementen die goed zouden zijn voor de gezondheid. Limburgs Dagblad, 11 juni. ‘Tenminste voor macrovasculaire kwalen als hart- en vaatziekten. Uit diezelfde studie blijkt ook dat intensief behandelde patiënten 20 procent minder last hebben van nierfalen, een van die microvasculaire aandoeningen. Mogelijk manifesteren zich positieve effecten van zo’n intensieve behandeling pas op lange termijn.’ Internist Michaela Diamant over de uitkomst van drie megastudies dat intensief behandelen van diabetes type 2 patiënten met pillen en zonodig insuline het risico op hart- en vaatziekten niet verder doet afnemen. De Volkskrant, 14 juni.

Farmaceutische industrie Het onderzoek is cruciaal voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. “De farmaceutische industrie ontwikkelt middelen om de stapeling van eiwitten en de verstoring van het glutamaatsysteem tegen te gaan. Uiteraard willen zij heel nauwkeurig kunnen bekijken of die middelen werken. Wij kunnen de stapelingen in beeld brengen en - nog belangrijker - kwantificeren. Er is dan ook veel belangstelling voor ons onderzoek.”

Tr ac er – 19 juni 2008 – N ieu w s – On d er w ijs – On d e r z o e k – P a ti ë n te n z o r g – O r g a n i s a t i e – M e d e d e l i n g e n – V a catures –

9

rondkijken Koffiepauze, een overleg, een afscheidsborrel of een verjaardagsfeestje. Er zijn veel momenten om als collega’s ff bij elkaar te komen. Tracer legt ze vast.

Wat hangt er aan de muur op PK 5X

Datum en tijdstip foto: dinsdag 3 juni Afdeling: oogheelkunde Locatie: Slot Zuylen Adres: Tournooiveld 1, Oud-Zuilen Uitzicht: een fraai aangelegde tuin Gelegenheid: jaarlijkse uitje Met 68 collega’s vertrok optometrist Gabriëlle Janssen op 3 juni naar Oud-Zuilen voor het jaarlijkse dagje uit. Op het programma een bezoek aan museum Slot Zuylen, gevolgd door een wandeling in de omgeving van het dorpje aan de Vecht. Om het bezoek aan het museum extra schwung te geven, bedachten organisatoren Nathalie Janse (links) en Gabriëlle dat de deelnemers zich als prinsen en prinsessen dienden te verkleden. Onder toeziend oog van Peter Ringens gaven ze zelf het goede voorbeeld. Slot Zuylen is een schilderachtige landgoed. Een rondgang door het museum brengt je honderden jaren terug in de tijd. Sommige kamers lijken maar net door de bewoners te zijn verlaten. Het middagprogramma bestond uit klootschieten, een Oudnederlands balspel, waarbij teams proberen met zo min mogelijk

Aan de muur - Wat hebben VUmc medewerkers op hun werkplek aan de muur hangen? Waarom hebben zij voor dat schilderij of die foto gekozen? En heeft het een speciale betekenis?

• Hamamelis van Gerard Pouw n Ursula Wopereis

worpen van de kloot (een bal) een parcours af te leggen. De teams moesten daarbij ook nog een vragenlijst beantwoorden. Afgesproken was dat de verliezer het

afdelingsuitje van volgend jaar moet organiseren. Oogheelkunde kan gerust zijn: Gabriëlle verloor en zal dus volgend jaar opnieuw in de feestcommissie zitten. n MK

Het is al weer de vierde afdelingstentoonstelling op pk 5x. Pikant detail: voor exposant Gerard Pouw is dit zijn tweede keer. Twee keer dezelfde kunstenaar op een totaal van vier? Regina Knoester, assistent divisiebureau v en hovon centraal bureau en mede-organisator: “Ik ben een echte fan van Gerard, maar de beslissing is democratisch genomen. We zitten hier met drie disciplines op één gang en hebben voor onze afdelingsexposities een speciaal gangcomité opgericht. Al gaat het grotendeels op gevoel, we nemen ons selectiebeleid wel serieus. Het werk moet echt niveau hebben.” Pouw werkte zo’n twee jaar aan de hamamelisserie. “De hamamelis of toverhazelaar bloeit als alles nog kaal is. De bloemen zijn knalgeel, ik zie ze als een teken van hoop en een voorbode van nieuw leven. Dat knal-

VUmc kleurt oranje

foto: Mark van den Brink

Het voetbalfestijn van 9 juni was een groot succes. Zo’n 250 medewerkers, patiënten en bezoekers maakten de overwinning op Italië in de foyer mee. In het personeelsrestaurant werden 421 Oranjemaaltijden uitgegeven. Ook in Kinderstad was het een geslaagde avond. De komende weken kunnen patiënten en medewerkers alle wedstrijden waaraan Nederland deelneemt op het grote scherm in Kinderstad bekijken.



10

Lorenzo

Tracer – 19 ju ni 2 0 0 8 – N i e u w s – O n d e r w i j s – O n d e r z o e k – P a t i ë n t e n z o r g – O r g a n i s a t i e – M e d e d e l i n g en – Vacatures –

lende geel en een gedicht dat ik heb geschreven vormden de leidraad voor deze serie. Ik heb net een minicatalogus met referentiebeelden gemaakt, daarin staat eigenlijk alles wat je over de schilderijen moet weten. Het moet alleen nog gedrukt worden.” De inhoud heeft bij Pouw altijd betekenis. “Ik werk vanuit een bepaald uitgangspunt en verwerk al het materiaal dat ik kan gebruiken: was, lapjes, touwtjes, verpakkingsmateriaal, noem maar op. Maar uiteindelijk gaat het vooral over verf.” Die brengt Pouw laag voor laag aan, met kwast, paletmes of ruitenwisser, tot een pasteus en bijna abstract eindresultaat. “Erg mooi”, vindt Knoester. “Anders hadden we hem ook geen tweede keer gevraagd! Het leuke is dat de openingen van de tentoonstellingen steeds meer vorm krijgen en steeds beter worden bezocht. We nodigen altijd iedereen uit. Gerard heeft dit keer een gedicht voorgedragen en over de schilderijen verteld. En iedereen krijgt de gelegenheid om kennis te maken met de kunstenaar. Dat is weer eens wat anders dan een doorsnee medewerkersborrel.” www.gerardpouw.nl