Voorwoord Welkom in Linter,
Ten oosten van Leuven schittert het groene Hageland. Linter ligt middenin de Getevallei. Neem rustig de tijd om Linter te ontdekken. U merkt dat ons platteland een rijk cultureel-historisch erfgoed heeft en ontspanning biedt in een rustige en groene omgeving. Wandel- en fietstochten zijn ideaal om kennis te maken met Linter. Daarenboven verbindt het fietsknooppuntennetwerk momenteel onze gemeente met de provincies Antwerpen en Limburg en eveneens met Wallonië. Een ruim aanbod aan streekproducten maken wandel- en fietstochten nog gesmaakter. De nabijheid van de kennisregio Leuven en de goede verbindingen maken dat werken, wonen en leven in Linter combineerbaar en aantrekkelijk zijn. Ons platteland heeft een sterke identiteit en vormt een tegengewicht voor vervlakking en uniformiteit, wat onze streek uniek en uitzonderlijk maakt. We hopen dat deze rijk geïllustreerde brochure een leidraad voor u mag zijn om nog meer van deze en andere onbekende ‘schatten’ van onze gemeente Linter te ontdekken. U kunt Linter al fietsend of al wandelend verkennen. Wij wensen u alvast een aangename tocht toe…
Namens het gemeentebestuur,
Marc Wynants Burgemeester
2
www.linter.be
André Vanherwegen Schepen van Toerisme
Algemene Schets
Algemeen De gemeente Linter ontstond in 1971 als een fusie tussen Neer- en Drieslinter. In datzelfde jaar werd ook Groot-Orsmaal gevormd. Dit was een fusie tussen OrsmaalGussenhoven, Overhespen, Neerhespen en Melkwezer. Onze gemeente zoals we ze vandaag de dag kennen, telt 7038 inwoners en zag in 1977 het levenslicht door Groot-Orsmaal, het toenmalige Linter en Wommersom samen te voegen. De gemeentenaam Linter betekent volgens naamkundigen ‘de nederzetting bij de Lintara’. De Lintara was de vroegere benaming van de Genovevabeek, die in Tienen ontspringt. De zeven deelgemeenten van Linter zijn: Wommersom, Drieslinter, Neerlinter, Orsmaal-Gussenhoven, Overhespen, Melkwezer en Neerhespen.
Toeristisch In het Zuiden van het Hageland gaan de heuvelruggen, typisch kenmerk van het Noorden, langzaam over in de zachtere glooiingen van Haspengouw. Kennen we noordelijk veel zandbodems, naarmate we meer zuidwaarts gaan, wordt de grond eerst lemig zand en zandleem om vervolgens over te gaan in de vruchtbare löss (een eolische afzeting van silt) van het Brabants leemplateau. De Gete vormt in het zuidoosten de "denkbeeldige grens van het Hageland. Historisch Hageland (volgens de kaarten van Ferraris, anno 1777) reikt zuidelijk tot aan de Velpe, een zijrivier van de Gete. De verschillende deelgemeenten van Linter bevinden zich in de komgronden van de Getevallei. Deze landelijke gemeente gaat prat op een door de landbouw gedomineerd landschap, verschillende historische plaatsen en natuurgebieden. Een dicht wandel- en fietsnet, een paradijs voor zachte recreatie, ontsluiten de geheimen van deze sympathieke gemeente. Statistische gegevens oppervlakte in ha: 3.637 bevolkingsdichtheid per vierkante kilometer: 180 aantal inwoners: 7.038 aantal kilometer wegen: 213
www.linter.be
3
Linterse wandelroutes De Hespensche wandeling Lengte: 7 kilometer door dorpsstraten langs verkavelingswegen Startpunt: kerkplein Overhespen met voldoende parkeerruimte Beschrijving: Aan de buitenkant van het koor van de Overhespense SintSulpitiuskerk hangt een gekruisigde Christusfiguur. Opvallend is dat dit beeld met de armen omhoog en de voeten naast elkaar hangt, wat een verwijzing is naar de Jansenistische leer uit de 15e eeuw. Op de inmiddels bebouwde terreinen aan de linkerkant van het kerkpad, tussen het kerkplein en de Brouwersstraat, werd bij archeologische opgravingen een Frankisch grafveld ontdekt. Achter het Dorp (Neerhespen) zie je een gewezen militair domein, dat vandaag de dag de dienst Hondensteun van de federale politie herbergt. Een vijftigtal herdershonden leren er de kneepjes van het politievak. Aan de achterkant van dit trainingsdomein, langs de Laarweg, tref je een gedenksteen ter ere van het allereerste Belgische militair oorlogsslachtoffer uit de Tweede Wereldoorlog: kapitein Dethier. Na een korte passage door Wange (Landen) kom je Overhespen terug binnen. Langs de Romeinse steenweg, een stuk Romeinse heirbaan tussen het traject Tienen Tongeren, kan je genieten van een vergezicht van Overhespen. Aan het eind van deze weg zie je (rechts) het kasteeltje van Overhespen, oorspronkelijk een jachtpaviljoen dat in 1848 werd gebouwd.
Jachtpaviljoen
De Kempinne wandeling Lengte: 11 kilometer door dorpsstraten langs verkavelingswegen Startpunt: tegenover de Sint-Mauritiuskerk ;parking op het pleintje over de pastorie Beschrijving: In het midden van de gevel aan de straatkant van de SintMauritiuskerk kan je een ingemetselde kanonskogel zien. Het is een projectiel van de slag om Neerwinden uit maart 1793. Vlakbij deze kerk, met een uniek XXII-eeuwse doopvont, staat het kasteel van Neerhespen (Pastoorstraat). Oorspronkelijk was dit de vroegere pastorie, maar deze werd in 1700 verkocht en daarna aanzienlijk uitgebreid.
4
www.linter.be
Wat verder in de Langstraat zie je een vierkantshoeve waar ooit een brouwerij gevestigd was. Langs bos, wilgendreef en akkers passeer je een waterkerswinning gevoed door een dorpsbron. Op je pad tref je ook de kapel 't Eikske, die in 1713 gebouwd werd en waar al veel vroeger een Mariabeeldje aan een eik vereerd werd.
XXII-eeuwse doopvont
Na een korte passage langs Neerwinden (Landen) kom je inmiddels terug in Neerhespen en vind je halverwege de Bareelstraat een imposante vierkantshoeve waar de familie Kempeneers woonde; zij leverden meer dan 100 jaar burgemeesters van Neerhespen.
De Kleine Getewandeling Lengte: 8,5 kilometer door dorpsstraten langs verkavelingswegen Startpunt: gemeentehuis van Linter (met ruime parking) Beschrijving: Tijdens de Eerste Wereldoorlog bij de slag van de Kleine Gete deed het gemeentehuis dienst als hoofdkwartier en veldinfirmerie van het 3de Regiment lansiers. Vlakbij in een geklasseerd dorpsgezicht liggen de Sint-Pieterskerk, die uit 1765 dateert, en het Hof Ten Steen. Deze versterkte burcht beheerste de omgeving sinds de 14e eeuw en brandde in 1868 bijna volledig af. Het vernielde slot maakte later dan ook plaats voor de monumentale kasteelhoeve zoals we ze nu kennen. Via verkavelingswegen kom je in Melkwezer aan. Het Waterhof was vroeger een prestigieus omgracht riddersslot dat in de 16e eeuw gesloopt werd. In de 17e eeuw bouwde men er het Waterhofcomplex, brouwerij incluis. Uiteindelijk bleef enkel de stal over. Het Waterhof Met de Kleine Gete als trouwe metgezel wandel je via Helen-Bos, terug Orsmaal binnen, waar je onder andere hoeve Halleux, opgetrokken in de 18e eeuw uit bak-en zandsteen, en een monument passeert dat de gesneuvelde soldaten van het 3de Regiment lansiers herdenkt. In augustus 1914 verdedigden ze er de stellingen; er vielen 57 Belgische slachtoffers.
www.linter.be
5
De Grote Getewandeling Lengte: 9,5 kilometer door dorpsstraten langs verkavelingswegen Startpunt: Sint-Pancratiuskerk van Melkwezer; voldoende parking op het dorpsplein Beschrijving: Naast het vertrekpunt ligt het ‘S Hertogenhof, dat van 1747 dateert en een groot complex met stallingen en een wijnhuis was.
‘S Hertogenhof
Tussen akkers en weiden heb je wat later een zicht hebt op de brede vallei van de Grote Gete. Op een heuvel staat de Walsbergenhoeve, vroeger bezit van de Ridders van Malta. Het huidige kasteel van Wommersom is een landhuis. De vierkantshoeve ernaast behoort eveneens tot het kasteelpatrimonium. Een voetpad leid je naar de kapel van ‘t Serclaes, gebouwd in 1855 ter ere van Maria Onbevlekte Ontvangenis. Vanaf nu geldt de sterk meanderende Grote Gete als je wandelcompagnon. Het landschap blijft bepaald door weiden, hagen en rijen populieren, af en toe duikt de kerk van Neerlinter in het gezichtsveld op. Vlakbij tref je de watermolen van Drieslinter, waar het malen in 1976 werd stopgezet (en de zijarm van de Grote Gete gedempt werd). Vervolgens kom je bij de 's Hertogengracht. Deze gracht, die van Wommersom tot Budingen loopt, waar ze in de Grote Gete uitmondt, zou in de eerste helft van de 13de eeuw aangelegd zijn in opdracht van de Brabantse hertog Hendrik I.
De Maltezerwandeling Lengte: 10,5 kilometer door dorpsstraten langs verkavelingswegen Startpunt: kerkplein van Wommersom met ruime parkeermogelijkheid Beschrijving: De bouw van de SintQuintinuskerk startte in 1863. Wapenschilden van de familie Serclaes sieren de sacristie van deze kerk. De begraafplaats van deze familie bepaalt ook het uitzicht van dit kerkhof. Het kasteel van Wommersom, gebouwd in 1880, zou reeds het derde op rij zijn. Langs de Walsbergenhoeve, oorspronkeWalsbergenhoeve
6
www.linter.be
lijk een Maltezerklooster uit 1248 kom je in het natuurgebied Walsbergen aan. Daarna kom je een jongere versie van de Kapellekensboom tegen, de originele populier zou 180 jaar oud geworden zijn. In de Hakendoverstraat ligt de Baanskapel met bovenop een wereldbol met ijzeren kruis, een symbool voor wereldlijke macht en zege. Wat verderop ligt het Hof Boydens; de Beinshoeve, en was oorspronkelijk een klooster opgetrokken uit hout. Het mooie zicht op het Wissebos inspireerde Julia Tulkens tot een gedicht over dit bos. In “Huize Wissebos” in de Bergdriesstraat woonde de dichteres een aanzienlijke tijd van haar leven en schreef er heel wat prachtige gedichten.
De Linterse wandeling Lengte: 10,5 kilometer door Dries– en Neerlinter Startpunt: voormalig station Drieslinter; parking op stationsplein Beschrijving: De wandeling start langs de oude spoorweg, die beter gekend is als de fietsroute IJzerenweg. Daarna wandel je langs het burgemeestershuis, waar de familie Leva-Vaes in 1794 de toestemming kreeg om bier te brouwen. Het natuurgebied Doysbroek, een aaneenschakeling van weilanden, wordt door afwateringsgrachten doorsneden. Het station van Neerlinter en het eerder vernoemde station van Drieslinter zijn in dezelfde stijl gebouwd. Op het dorpsplein vind je een standbeeld van de patroonheilige Sint-Foillanus boven een waterpomp, in 1860 geïnstalleerd, en wat verder het oorlogsmonument van de hand van kunstenaar Eugeen Arnauts, geboren in Neerlinter. De Sint-Foillanuskerk zelf is het resultaat van verschillende bouwcampagnes.
Waterpomp
Ongeveer halfweg kom je het kasteel van Neerlinter tegen. Dit kasteel op een omgracht domein werd in 1693 volledig vernield en daarna weer opgebouwd. In het Sint-Luciakapelletje in Heide-Linter, dat tussen 1696 en 1717 werd gebouwd, kan je rustig tot de heilige Lucia om genezing bidden. Langs open veld, via de Heirbaan, beland je terug in de dorpskern van Drieslinter. De neogotische O.L.V. van het H.Hartkerk dateert uit 1910 en bezit een driezijdig koor. Meer informatie over deze wandelingen? De boekjes ‘Op stap in het Hageland: 12 wandelingen’ & ‘Wandelnetwerk Getevallei’ zijn te koop in het gemeentehuis van Linter (dienst bevolking).
www.linter.be
7
Linterse fietsroutes ...bij ons kan je lekker doortrappen... De Bietenroute, een fietstocht van 42 kilometer tussen Tienen, Linter, Landen en Zoutleeuw (verkort 26,5 kilometer) langs tal van bietenvelden, met als vertrekpunt natuurdomein “Het Vinne” in Zoutleeuw.
De IJzerenweg, een fietspad dat Tienen, Zoutleeuw en Diest met elkaar verbindt, verwijst naar de spoorwegbedding waarop het pad werd aangelegd. Via deze weg is er ook een verbinding met Wallonië. De fietsroute Stenen vertellen het oorlogsverleden van Linter telt 29 kilometer en doet alle deelgemeenten van Linter aan. Meer informatie over deze fietsroutes? De brochures ‘Fietsknooppuntennetwerk Hageland’ & ‘Stenen vertellen het oorlogsverleden’zijn te koop in het gemeentehuis van Linter (dienst bevolking).
Overnachten ...slaap er bij ons een nachtje over... Het Leeuwerikkenveld; een gastenverblijf met 3 twee persoonskamers en 1 drie persoonskamer. Er is ook een kampeerplaats voor trekkers. Adres: Ransbergstraat 26 te Neerlinter – tel: 011/78.40.40 – fax 011/48.58.35 – website: http://www.leeuwerikenveld.be ’t Koetshuis; in deze gerenoveerde karaktervolle vakantiewoning kunnen vijf personen overnachten. Adres: Kasteelstraat 44 te Neerlinter – tel: 016/77.15.71 – fax: 016/77.15.71 – website: http://www.tkoetshuis.be Arconaty; hotel met vijf slaapkamers met zowel familiaal als zakelijk karakter. Adres: Sint-Truidensesteenweg 61 te Orsmaal – tel: 016/78.85.02 – fax: 016/78.85.01
8
www.linter.be
Natuur ...genieten van het groen... In onze gemeente vind je een aantal idyllische natuurgebieden terug, waar je kan relaxen en terug één worden met de natuur. Omgeven door de prachtige fauna en flora kan je er op pad trekken!
Walsbergen Ligging: langs de baan van Wommersom naar Melkwezer, tegenover de Walsbergenhoeve. Het gebied bestaat uit oud eiken-beukenbos (westen) en grazige vegetaties. De westelijke graslandpercelen ontstonden na omvorming van een voormalige akker. De noordelijk graslanden zijn het resultaat van de omvorming van een voedselrijk grasland. Ten zuiden hiervan bevindt zich het met struiken begroeide zeer waardevolle veldrus (wilde plant) perceel.
Walsbergen
Doysbroek Ligging: tussen 's Hertogengracht en de rechteroever van de Grote Gete, ten zuiden van Neerlinter. Dit gebied bestaat voornamelijk uit riviergraslanden met houtkanten en is doorspekt met loofbosjes. Het is vrij toegankelijk op de paden. Doysbroek bevat twee deelgebieden; met name het Doysbroek zelf (14 ha) en het Viskot (3 ha). Ze zijn ongeveer 2.5 km van elkaar verwijderd. In het Doysbroek bevinden zich 3 poelen. De westelijke poel is de belangrijkste en werd in de loop van 1998 uitgegraven. De noordelijke poel ontstond door verbreding Doysbroek en uitdieping van een afwateringsgracht. De zuidelijke poel betreft een oude min of meer verlangde veedrinkpoel. De poel in het Viskot is waarschijnlijk een restant van een voormalige visvijver. Van fauna en flora vind je er onder andere terug: Amandelwilg, Watertorkruid en Veldrus. Ornithologisch is de omgeving belangrijk voor broedvogels zoals Wulp, Roodborsttapuit, Sprinkhaanrietzanger en Blauwborst. De poel in het Viskot herbergt een belangrijke populatie van de Kamsalamander.
www.linter.be
9
Bezienswaardigheden ...even stilstaan en genieten…. Neerlinter : St.Foillanuskerk, pomp met beeld St. Foillanus, oude jongensschool, voormalig gemeentehuis en meisjesschool (dorpsplein), oude station/seinhuisje (Oude Spoorweg), pastorie van Neerlinter, kasteel van Neerlinter en Villa Delacroix (Kasteelstraat), St.Luciakapel (Heidestraat), Natuurreservaat Doysbroek (Doysbroeckweg) Drieslinter : O.L.Vrouw van het Heilig Hart kerk, pastorie, klooster; verblijf zusters en Villa ‘De vrede’ (Grote Steenweg), Watermolen (Molenstraat), Stationsplein, seinhuisje (Stationsbaan), Kapel van O.L.V. der armen, Heirbaan, Viskot (Viskotstraat) Melkwezer : De St. Pancratiuskerk, ‘s Hertogenhof; vroegere pastorij, beeld van het H.Hart, De Engeling; groot herenhuis met boerderij (Dorpsstraat), Kasteel van de Hazenberg (Stationsstraat) , overblijfselen van het Waterhof; schuur, Kemphof; boerderij (Waterhofstraat), oud gemeentehuis (dorpsplein). Wommersom : De Walsbergenhoeve en natuurreservaat Walsbergen (Broekstraat) , kasteel van Wommersom en jachtverblijf (Melkwezerstraat), kapel van de Onbevlekte ontvangenis (Kasteeldreef), Kapel de Notre Dame de Bon Secours (nabij Bijnshoeve ), St. Quintinuskerk, Pastorie ( kerkplein ), graftombe familie ’t Serclaes (kerkhof), Bijnshoeve (Hakendoverstraat), Huize Wissebos; woning van dichteres Julia Tulkens (Bergdriesstraat), voormalig gemeentehuis en huidige basisschool (Zandstraat), kapellekensboom (Negenbunderweg) Orsmaal –Gussenhoven : Portaal vroegere St. Lambertuskerk en het beeld van de H. Michael (Oude kerkstraat ), Gemeentehuis, Witte kapel, hoeve Halleux en kasteelhoeve ’t Hof ten Steen (HelenBosstraat), Sint-Pieterskerk, pastorie en kerkhof (3e Regiment Lansiersstraat), tolhuis (of vuurmolen), brouwerij Roumieux en home Levenslust ( St.Truidensesteenweg ) Neerhespen : De Sint Mauritiuskerk; met kanonskogel in gevel, Oude pastorie, Heilig Kruiskapel, Kasteel van Neerhespen, voormalig gemeentehuis en schoolhuis, hoeve Lammens, oeve Grené en huis Vangoitsenhoven (Langstraat), Sint-Annakapel (hoek Langstraat ), St. Rochuskapel (Achter het Dorp), Kapel van het H.Hart (Kempeneersstraat), Hoeve Kempeneers (Bareelstraat), gedenksteen kapitein Dethier en trainingsschool voor politiehonden (Laarweg) Overhespen : De tramstatie (St.Truidensesteenweg), de Sint Sulpitiuskerk , pastorie, voormalig gemeentehuis en het jachtpaviljoen van de familie Goossens (Geldenakenstraat), Kapel O.L.Vrouw van Bijstand (Hekstraat), Romeinse heirweg (Oude Tiense baan)
10
www.linter.be
Enkele unieke plekjes ...kom bij ons tot rust…. Hof ten Steen (Orsmaal): vlakbij het gemeentehuis en de Sint-Pieterskerk ligt deze hoeveburcht die oorspronkelijk vier torens telde en waarvan al sprake was in de 14e eeuw. Ideale plek om tot rust te komen en van de groene omgeving te genieten. Langs de dijk van de Grote Gete (bereikbaar via Getestraat, Neerlinter) kan je uren wandelen en kuieren. Geniet er van de rustige omgeving, met zijn typische fauna en flora, langs het kabbelende water. Ideaal om te ontspannen en ontstressen!
De veldkapel Kapellekensboom, (gelegen langs Bonastraat, Wommersom) wordt nog steeds versierd met kransen en aangeplant met berketakken; een symbool van vruchtbaarheid en kracht. Langs een authentieke kasseiweg ligt het Walsbergenbos op wandelafstand.
Het kasteel van Wommersom, gelegen aan het einde van de Melkwezerstraat, werd in 1880 gebouwd en is reeds het derde kasteel gebouwd op dezelfde grondvesten van twee voorgaande kastelen, die aanzienlijk groter waren. Oorspronkelijk was het enkel toegankelijk via een ophaalbrug.
Het kappelletje ‘t Eikske bevindt zich op de grens met Neerlanden en Dormaal in het zuiden van Neerhespen(te bereiken via de Langstraat). Vanaf hier heb je een panoramisch vergezicht over Linter. Ideaal voor wandelaars, fietsers en picknickers.
‘S hertogenhof, gebouwd in 1747, herbergde ooit een wijnhandel en deed dienst als pastorie. Momenteel is het hof een ontmoetingscentrum met vergaderzalen, jeugdlocatie en cafetaria.
Bezoek onze gemeente en ontdek nog meer rustgevende plekjes!
