Startbijeenkomst 21 januari 2015 VERSLAG

Startbijeenkomst 21 januari 2015 VERSLAG 2015 is uitgeroepen tot het Europese Jaar van het Industrieel Erfgoed. In 2015 zet provincie Noord-Holland in op het thema industriecultuur en vergroot zo het draagvlak voor behoud, ontwikkeling en herbestemming van het rijke industriële erfgoed van de Zaanstreek en het Noordzeekanaalgebied. Een perfecte aanleiding om het eerste Festival Industrie Cultuur te organiseren in het Noordzeekanaalgebied. Provincie Noord-Holland, gemeentes van het Noordzeekanaalgebied, Stichting Zaanse Industrie Cultuur als initiatiefnemer en medeorganisator, erfgoedbeheerders, culturele instellingen en andere partijen werken hierin samen om vanaf mei tot en met oktober 2015 activiteiten te organiseren. Tijdens de startbijeenkomst op 21 januari 2015 deelden provincie Noord-Holland en Stichting Zaanse Industrie Cultuur met de deelnemers de plannen die er tot nu met name binnen de Zaanstreek zijn ontwikkeld. Vervolgens bespraken de deelnemers per Noordzeekanaalgebied-regio hoe zij vanuit hun rol/instelling eigen initiatieven in aansluiting aan het Europees Jaar van het Industrieel Erfgoed kunnen ontwikkelen. Hierbij een kort verslag van de presentaties en de eerste ideeën voor samenwerkingen, projecten en openstellingen die tijdens deze inspirerende middag door de deelnemers zijn ontwikkeld.

www.festivalindustriecultuur.nl

1

1.

PRESENTATIES

Robert te Beest, wethouder gemeente Velsen, heet de deelnemers welkom in het net heropende Witte Theater. Architect Van Loghem, in Nederland en in het buitenland welbekend, heeft het in 1904 gebouwde karakteristieke gebouw als centrale voor de K.E.M. (Kennemer Electriciteits Maatschappij) ontworpen. In 1917 nam het Provinciaal Electriciteits Bedrijf (overheidsbedrijf) de stroomvoorziening en daarmee de centrale over. In 1931 liet de P.E.N. een nieuwe centrale bouwen in Velsen-Noord, waardoor dit gebouw niet meer als centrale fungeerde. Het heeft daarna verschillende functies vervuld, onder andere als conservenfabriek en jongerencentrum, totdat in 1970 het “Witte Tejater” in het gebouw gevestigd werd. Velsen heeft veel te bieden op het gebied van industrieel erfgoed, Tata Steel (voormalige Hoogovens) en de sluizen van het Noordzeekanaalgebied springen bijzonder in het oog. 2015 is voor het Noordzeekanaalgebied een bijzonder jaar. De havens van IJmuiden vormen deze zomer het startpunt van SAIL Amsterdam, samen met het Havenfestival IJmuiden. Volgens Te Beest een “prachtige gelegenheid om nautisch en industrieel erfgoed met elkaar te verbinden. Dat het maar een mooi jaar mag worden waarin industrie cultuur een centrale rol in kan nemen!” Hildebrand de Boer, directeur Stichting HollandRoute en verbonden aan ERIH (European Route of Industrial Heritage) neemt de deelnemers mee op tijdsreis en beschrijft hoe industrieel erfgoed iets is dat wij met heel Europa delen. In het Noordzeekanaalgebied zijn talrijke sporen van industrieel erfgoed te beleven. Stichting HollandRoute ontsluit Nederlandse erfgoedlocaties van handel, nijverheid, techniek, industrie, waterbeheersing en infrastructuur binnen de Metropoolregio Amsterdam. Als rode draad verbindt een bewegwijzerde hoofdroute van het HollandRoute erfgoednetwerk de vele fascinerende erfgoedattracties die allemaal op deze website en in de HollandRoute smartphone app worden beschreven. In het kader van het Festival Industrie Cultuur wil HollandRoute Huis de Nacht van de Industriecultuur en de internationale ERIH conferentie (mede) organiseren. Ferdinand Vreugdenhil, voorzitter Stichting Zaanse Industrie Cultuur, omschrijft de ambitie van de stichting als ‘het tot stand brengen van een nieuwe, creatieve verbintenis tussen het industrieel erfgoed, de maakindustrie en de Zaanse samenleving’. In co-creatie met bewoners, ondernemers, organisaties, culturele instellingen, bedrijven en gemeenste Zaanstad wil Stichting Zaanse Industrie Cultuur van april tot en met oktober 2015 een festivalprogramma neerzetten met focus op Industrie Cultuur en de hedendaagse creatieve industrie en. Het programma voor de Zaanse versie van Festival Industrie Cultuur in het kort:  Opening Festival Industrie Cultuur 2015 (heel Noordzeekanaalgebied) op 18 april 2015,  Varende Verhalenbank  Zaansafari’s  Kunstexposities en muziekfestivals op industriële locaties  Nacht van de Zaanse Industrie  Industriële routes & bedrijfsbezoeken  Verlichting bijzondere gebouwen/objecten  Hedendaagse Zaanse scheepsbouw in beeld  Open Stadslab ‘Nieuw Nederland’ in Zaanstad  Cacao maand

2

2.

OUTPUT WORKSHOPS

De deelnemers gingen in vier workshopgroepen uiteen om per regio te brainstormen over welke bestaande activiteiten aan het Festival Industrie Cultuur aan kunnen haken en welke nieuwe arrangementen en producten (gezamenlijk) kunnen worden ontwikkeld.

2.1. Output workshop Amsterdam / Haarlem / Haarlemmerliede (groep 1) Deelnemers Naam

Voornaam

Organisatie

Arts

Lucas

HollandRoute

Gonçalves Honing

João Arjan

Gassan Diamonds Gemeente Amsterdam

Hoogendoorn

Jurgen

Gemeente Amsterdam

Melis, van Nielen Pirenne Visser, de

Elise Chrétienne Louise Henk

Weigl

Florian

Westerman

W.E.

Museum De Cruquius Projectbureau NZKG Gemeente Amsterdam WZNH Stichting NDSM-Werf/Stichting NDSM-herleeft Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

Smit

Mauro

HollandRoute

Functie Marketing & Sales Manager Regie & Advies (ZaanIJ, NDSM, Honig) Directeur Cultureel Aanjager Beleidscoördinator Programmamaker Wethouder Communicatie & Marketing/Gespreksleider

Ideeën workshop Amsterdam / Haarlem / Haarlemmerliede (groep 1)            

iAmsterdam en Pakhuis de Zwijger aansluiten (contact via Jurgen Hoogendoorn mogelijk) Nieuwe industrie (bv chocolademakers) benaderen en betrekken Goed voorbeeld: ‘Jaar van de Mijnen’ www.m2015.nl in Heerlen (contact via Jurgen Hoogendoorn mogelijk) Captains of Industry, bijvoorbeeld directeur van Shipdocks (contact via Louise Pirenne en Chrétienne Nielen): koppeling tussen erfgoed en hedendaags (shipdocks) maken Projectbureau Noordzeekanaalgebied organiseert in oktober 2015 een congres, goed voor Festival Industriecultuur om aan te sluiten Projectbureau Noordzeekanaalgebied organiseert fotowedstrijd, dit jaar zou men deze het thema ‘industrieel erfgoed’ mee kunnen geven. Museum De Cruquius kan bijeenkomsten van ‘Captains of Industry’ eventueel faciliteren in Cruquius-ruimtes Arjan Jong heeft ingang bij Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI), zij zouden zeer veel interesse kunnen hebben in de activiteiten van dit festival. Naast bestaande festivals ook nieuwe activiteiten organiseren, is sterker dan alleen bestaande activiteiten. Denk ook aan vervoer als je arrangementen plant, extra transport in de zomer speciaal voor festival. Bijvoorbeeld draagvleugelboot inzetten voor toeristische routes Daan Roosegaarde uitnodigen voor Nacht van de Industrie Cultuur, creatieve industrie is zeer populair Neem locaties zoals Sugar City mee in programma

3

2.2. Output workshop Velsen (groep 2) Deelnemers Naam

Voornaam

Organisatie

Functie

Baerveldt Beest, te

A.V. Robert

Gemeente Velsen Gemeente Velsen

Braam-Scholten

Michael

Provincie Noord-Holland

Delft, van

Daniella

Dieke

Frenk

Buurthuis de Brulboei Holland Media Combinatie/Noordhollands Dagblad

Wethouder Wethouder Beleidsmedewerker Cultuur & Cultuurhistorie/Gespreksleider Cultureel werkster

Joossen

Annemijn

Uit in IJmond

Jumelet

Adriaan

IJmuidense Rondvaart

Kloosterman

Hans

Gemeente Velsen

Mellies

Ron

Havenfestival IJmond

Olivier

Thea

Gemeente Velsen

Ravesteijn, van

Petra

Uit in IJmond

Reitsma

Miranda

WZNH

Schrijver Schuurman Slabbers

Marlenne Karin Rick

Project BeLeef Oud-IJmuiden Gemeente Velsen Forteiland IJmuiden

Struijs-Krom

Netty

Havenfestival IJmond

Vermeij Vliet, van

Joop Pauline

Historische Kring Velsen Stichting Kist

Projectmanager boekenuitgeverij Medewerker Educatie & Publieksactiviteiten Directeur Senior beleidsmedewerker ruimtelijke ontwikkeling Projectleider Havenfestival/PreSail IJmond Beleidsmedewerker econom. zaken Medewerker Educatie & Publieksactiviteiten Voorzitter, Commissie Stedelijk Schoon Velsen Senior beleidsmedewerker Voorzitter projectgroep Havenfestival/PreSail IJmond Commissie Monumenten

Ideeën workshop Velsen (groep 2) 

       

Velsen heeft veel initiatieven activiteiten in planning voor 2015:  Havenfestival IJmuiden  PreSail  Bunkermuseum  Uitgave boek van Vereniging Beleef Oud IJmuiden (verhalen van Oud IJmuidenaren over leven en werken van vroeger)  Zee- en Havenmuseum  Motorendraaidag  Open dagen Tata Steel Open dag met rondleidingen organiseren, openstellingen in havengebied Oud IJmuiden Rondvaarten met Jumelet inpassen in te plannen activiteiten Landschapsdag Stichting Kist is bezig met film “Graven naar het verleden van het Noordzeekanaal” (film in 2016 gereed) Avondrondvaart met verlichting van panden aan het water Historische Kring Velsen heeft veel gepubliceerd over de geschiedenis van Velsens industrieel erfgoed Belangrijk om marketing goed te organiseren De groep blijft per mail met elkaar in contact, zij spreken tevens af om de samenwerking verder uit te werken

4

2.3.

Output workshop Zaanstreek (groep 3)

Deelnemers Naam

Voornaam

Organisatie

Functie

Berg, van den Elzenga

Cynthia Henk

Beleidsmedewerker

Floris

Rien

Hofland Hollemand Hovers

Carel Ellen Jan

Kingma

Jur

Pielkenrood Verhoek Verschuren Vooren Wandel

Ed Marjorie Addy Rob Hester

Weijer, van de

Daantje

Gemeente Zaanstad Zaans Erfgoed Holland Media Combinatie/Noordhollands Dagblad Museum Zaanse Tijd Stichting Zaanse Industriecultuur Zaans Museum & Verkade Paviljoen Nederlandse Stichting Erfgoed Kranen Stichting Zaanse Industriecultuur Gemeente Zaanstad Gemeente Zaanstad Varen op de Zaan Zaans Museum & Verkade Paviljoen Zaans Museum & Verkade Paviljoen

Verslaggever

Directeur

Gespreksleider Netwerkontwikkelaar Erfgoed Wethouder Conservator Communicatie & marketing

Ideeën workshop Zaanstreek (groep 3)        

Zaans Museum kan rol spelen in het betrekken van het onderwijs Spreek de zintuigen aan! Zaanstreek is ruiken (voedingsindustrie), dit maakt de Zaanstreek karakteristiek. ‘Zaans Parfum’ is reeds gedistilleerd, weer naar boven halen Communicatie: hoe kunnen we alle Zaankanters ambassadeur maken, de organisatie met de bewoners verbinden? Hier ligt een rol voor Marketing Zaanstreek/Rodi Media/NHD/ UitdeZaanstreek (blad)/Varen op de Zaan (blad) Ontwikkel pakketten (aantrekkelijke programmacombinaties) om mensen vanuit het hele Noordzeekanaalgebied en van daarbuiten te trekken en te verleiden om deel te nemen. Stichting Zaanse Industrie Cultuur praat nu met drie wethouders, benoem één tot wethouder Festival Industrie Cultuur Openstellingen van en rondleidingen in fabrieken, waar bezoekers anders nooit niet binnen mogen. Wereldwijd opererende fabriek die apparatuur voor kippenslacht maakt zit bijvoorbeeld in Oostzaan Samenwerking met historische afdeling van Albert Heijn waar oud werknemers de historie van Albert Heijn vastleggen Bereikbaarheid: zorgen voor goede verbinding tussen de festivallocaties. Bijvoorbeeld samenwerking met ZaanHopper

5

2.4.

Output workshop Noordzeekanaalgebied (groep 4)

Deelnemers Naam

Voornaam

Organisatie

Berkelbach

Janneke

LinkerOever

Connor

Wesley

Oneindig Noord-Holland

Klaus

Ellen

Cultuurcompagnie NH

Kleerebezem

Helmig

Klein Schiphorst

Léon

Koudijs

Jan-Derk

Marcuse

Peter

Mühren

Jef

Nijhof

Peter

Teeuwisse Tol, van Visser, de

Jos Marcel Henk

Functie Communicatie adviseur | Webmaster Programmamanager/ Gespreksleider

Nederlandse Stichting Erfgoed Bestuurslid Kranen Stichting Cornelis Corneliszoon / Bestuurslid Oer-IJ Vlaams-Nederlands tijdschrift voor Industriecultuur WZNH Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed Oer-IJ WZNH

Redactielied Directeur Specialist industrieel en militair erfgoed Bestuurslid Beleid coördinator

Ideeën workshop Noordzeekanaalgebied (groep 4)           

In 1996 was industrieel erfgoed een onbekend fenomeen, er was bij gemeentes en organisaties zoals Rijkswaterstaat nog geen draagvlak. Dit is inmiddels positief veranderd. Nieuwe opgave: industrieel erfgoed onder aandacht brengen van allochtone Nederlanders voor wie waardering van industrieel erfgoed niet vanzelfsprekend is. ‘Erfgoed Deventer’ is hiervoor voorbeeld stellend Zaanstreek is als industriële regio bij uitstek vereeuwigd in vorm van beelden, portretten en fotografie die nu nog op directiekamers verborgen hangen. Spoor deze schatten op en stel ze tentoon! Kijk niet alleen naar gebouwen maar betrek ook het landschap in de omgeving van de panden, het Noordzeekanaal is ook erfgoed Rijkswaterstaat heeft enkele jaren geleden samen met Utrechts Nieuwsblad een uitgave uitgebracht over bewoners en gebruikers van het Amsterdam Rijnkanaal Samenwerking met Nederlandse Stichting van Erfgoed Kranen: Nederland is op het gebied van kranenbouw heel belangrijk, de kennis hierover is sschaars. Heel actueel en hip: aandacht voor hijskranen. Voorbeeld van hotel in kraan in Amsterdam. LinkerOever is bezig met opstart campagne ‘Meer hierover’, erfgoedinformatie op locatie: op monumenten worden zogenaamde beacons aangebracht, met de mobiele telefoon te scannen. E Bike routes: routes hebben we al via HollandRoute (te fietsen en wandelen: er zijn als 50 routes, plus 10 varende routes) ‘Gemaakt in Gelderland’: provincie breed erfgoedfestival 2015. Met onder andere oude hoogovens langs de IJssel, metaalindustrie met zeer geavanceerde machines. Gelders festival legt juist accent op wat er nu gemaakt wordt. Dit is ook een goede tip voor hets Festival Industrie Cultuur, zo leg je de link met het bedrijfsleven. Kijk dus niet alleen naar het verleden, maar ook naar het heden en de toekomst.

6