Pedagogisch werken met plezier
’s
Speel- & Leerbrief
APRIL 2015
‘NATUURLIJK’ SPELEN Met kinderen in de natuur bezig zijn, stimuleert verschillende onderdelen van hun ontwikkeling. Terwijl ze je helpen in de tuin, verwonderen dreumesen en peuters zich over een boomstam, een veertje of een mier. Als ze hun verbazing delen, prikkelen ze elkaar om nog beter te gaan kijken. Bij de verhalen in PIPPO doe je eigenlijk hetzelfde. Als je samen leest, illustraties bekijkt en daarover praat, wissel je voortdurend ervaringen uit. Kunnen de kinderen ook een bloem redden, zoals aapje Pippo? Misschien kunnen jullie iets planten zoals Beertje Bruin of iets oogsten met Muisje Meisje. Ik wens jullie veel pedagogisch lees- en speelplezier met deze Speel- & Leerbrief!
redactie PIPPO
Marja Baeten
LEESTIP
Tuintips in PIPPO Plus Midden in Pippo lees je waarom het omgaan met de natuur voor kinderen belangrijk is. Iets zaaien en oogsten zorgt dat kinderen gaan snappen waar eten vandaan komt. Lees hier ook hoe je radijsjes zaait en oogst!
Speel- & Leerbrief
Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar De Speel- en Leerbrief verwijst regelmatig naar het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Dit boek is een naslagwerk en inspiratiebron voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang.
APRIL 2015
1
Aapje Pippo en! idee! e efntid e e e e e h
Bekijk samen bladzijde 2 van aapje Pippo. Dek bladzijde 3 nog even af. Bekijk de foto en stel vragen: ● Hoe kijkt aapje Pippo? Is hij blij? Is hij verdrietig? Is hij verbaasd? ● Kun jij ook zo kijken? Probeer maar eens. ● Waarom kijkt aapje Pippo zo, denk je? Lees nu de tekst voor en geef kinderen de kans om na te denken over de vraag: Wat doe je, aapje Pippo? Bespreek de verschillende antwoorden met elkaar. Bekijk daarna bladzijde 3. Lees de tekst en leg uit dat planten levend zijn en dat ze daarom moeten eten en drinken. Anders worden ze ziek en gaan ze dood. Je kunt dit zelf ook uitproberen samen met de kinderen . Zet bloeiende plantjes in de vensterbank en zie wat er gebeurt als ze niet genoeg water krijgen.
Activiteit Maak een themahoek over de tuin Een themahoek zorgt ervoor dat er een duidelijke plek in de opvang is waar je de aandacht van kinderen kunt richten op het thema. Probeer de hoek zo in te richten dat kinderen er ook zelfstandig kunnen spelen. Hier zijn een paar suggesties: ● Een deel van deze themahoek kun je het beste buiten inrichten. Zoek een stukje aarde dat kinderen met schepjes kunnen omspitten en met harkjes kunnen aanharken. ● Plant of zaai iets in deze themahoek. Lees in PIPPO Plus hoe je radijsjes zaait. ● Als er onvoldoende buitenruimte is, gebruik je een grote bloembak binnen. Misschien kun je er de zand- en/of watertafel voor gebruiken. ● Kinderen vinden het ook leuk om binnen een eigen minituintje te maken. Gebruik daarvoor een afwasteiltje of een groentekistje. Leg een laagje aarde op de bodem. Kinderen zetten er takjes in en plantjes. Ze leggen een paadje van steentjes en bouwen een hekje of een tuinhuisje. Ze kunnen er ook plastic diertje en poppetjes in zetten. ● Verzamel boeken die over de natuur gaan. Lees regelmatig uit de boeken voor. In PIPPO Plus staat een aantal boeken die je daarvoor kunt gebruiken.
Speel- & Leerbrief
Geef kinderen een taak Als je planten in de groep haalt, geef kinderen dan een taak in de verzorging. Zo’n taak heeft verschillende functies. Het draagt bij aan het verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen en het respect voor de natuur. Maar het is ook goed voor hun zelfvertrouwen. Je geeft kinderen het gevoel dat ze ertoe doen en er mogen zijn. Uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.
APRIL 2015
2
Beertje Bruin in de tuin Lees het verhaal voor van Beertje Bruin die samen met zijn opa slaplantjes in de tuin zet. Zorg dat de kinderen de tekeningen goed kunnen zien. Wijs steeds op de illustratie de woorden aan die in de tekst worden genoemd: Beertje Bruin, opa, slaplantje enzovoort. Heel jonge kinderen leren zo het verband te zien tussen tekst en beeld. In het verhaal worden verschillende tuingereedschappen gebruikt. Benoem die stuk voor stuk. Dat zorgt voor een uitbreiding van de woordschat.
Activiteit
Van pit tot plant
● Vul een potje met potgrond en duw zaadjes van cherrytomaten net onder de grond. ● Zet het potje op de vensterbank en geef het water. Na ongeveer een week moeten de zaadjes uitkomen. ● Als het plantje goed gegroeid is, zet je het voorzichtig in een grotere pot. ● Geef plantenvoedsel, hou de aarde vochtig en wacht op bloemen. ● Als je (gele) bloemen ziet, weet je dat de tomaten eraan komen. Na een paar weken zijn de tomaten rijp. Pluk ze en eet ze op.
Activiteit Tips om zelf een moestuintje te maken Het verhaaltje van Beertje Bruin kan kinderen enthousiast maken om ook plantjes in een tuintje te zetten. Plantjes zien groeien tot grote planten waar je van kunt eten, of wachten met plukken tot een aardbei rood is. Van een moestuin leren kinderen een heleboel. Het schijnt zelfs zo te zijn dat kinderen beter eten als ze weten hoe groente groeit. Wil je met de kinderen een moestuintje maken? Kijk dan op de volgende site voor praktische tips hoe je dat het beste aanpakt. Voor de kinderopvang met weinig buitenruimte, lees je hoe je een verticale moestuin maakt met een pallet. Maar je kunt ook een kruidenzak neerleggen.
Kleurplaat Beertje Bruin Op de volgende pagina staat een kleurplaat van Beertje Bruin. Maak een kopie voor elk kind. Geef de kleurplaat mee naar huis. Op die manier weten ouders met welk thema je bezig bent. Je kunt de ingekleurde platen later ophangen bij de themahoek van de tuin.
Kijk voor meer informatie op: www.kinderopvang.org/blog/ moestuin-kinderopvang-kindermoestuin
Speel- & Leerbrief
APRIL 2015
3
Deze kleurplaat is van ..... Speel- & Leerbrief
APRIL 2015
4
s Plaatjes en woord je van groenten Deze rubriek zorgt voor een uitbreiding van de woordenschat. Kinderen leren de betekenis van een woord eerder en beter kennen als het deel uitmaakt van een groter geheel: een verhaal bijvoorbeeld of een thema dat behandeld wordt. ● Wijs de groenten stuk voor stuk aan. Bij de jongste kinderen benoem je het woord. Sommige kinderen zullen proberen om het woord na te zeggen. Stimuleer dat en herhaal het tot slot zelf nog een keer. ● Bij iets oudere kinderen wijs je alleen het plaatje aan en nodig je ze uit om zelf te zeggen welke groente dit is. ● Vraag de kinderen om de groenten op bladzijde 8 te zoeken in de winkel op bladzijde 9. ● Waar liggen de worteltjes? Wegen kinderen ook weleens groenten in een winkel? Laat ze vertellen over hun eigen ervaringen.
Activiteit Rollenspel: boodschappen doen Peuters houden van rollenspel, zoals winkeltje spelen. Gebruik hiervoor als uitgangspunt PLAATJES en WOORDJES en ook de uitklapplaat over de markt, achteraan in PIPPO. Vaak is rollenspel geen letterlijke imitatie, maar speelt een kind zijn of haar beleving. Het verbeelden van de werkelijkheid is voor een kind een grote stap in de ontwikkeling. Het vergroot het sociaal inzicht en de sociale vaardigheden. Rollenspel vergroot ook de greep op de werkelijkheid door opeenvolgende handelingen na te spelen. Bijvoorbeeld: groenten kiezen, wegen, kopen en betalen. Tijdens het spel moeten kinderen hun gedrag op elkaar afstemmen en met elkaar overleggen. Daardoor leren ze met taal te onderhandelen over hun rollen: ‘Jij was de moeder, ik was de vader.’ Met het inrichten van een thematafel of een themahoek, stimuleer je het rollenspel. Je kunt bij de thematafel over de tuin ook een groentewinkel inrichten. Het leukste is dan om echte groenten te gebruiken. Verlegen kinderen en heel jonge kinderen help je door af en toe zelf een rol te spelen.
Speel- & Leerbrief
APRIL 2015
5
Muisje Meisje in de tuin
Met Muisje Meisje in de tuin
Op ontdekkingstocht in de tuin
Naar aanleiding van het verhaaltje van Muisje Meisje kun je met de kinderen ook op ontdekkingstocht gaan in de tuin of in een park.
Druk bij dit speelverhaaltje eerst de onderdelen uit op blz. 12 en 14. Plak alles op de juiste plek en trippel dan met Muisje Meisje door het verhaal. Dit verhaaltje is heel interactief. Dat zorgt ervoor dat kinderen de inhoud persoonlijker beleven. Voor veel PIPPO-lezers is Muisje Meisje de lieveling. Om die reden wordt het figuurtje vaak geplastificeerd. Steeds als kinderen het verhaaltje naspelen, doen ze dat met andere woorden. Dat is prima voor de taalvaardigheid.
Activiteit 1. Elk kind krijgt een halve eierdoos die ze eventueel kunnen beschilderen. 2. In deze eierdoos verzamelen kinderen zelf gevon den ‘schatten’ zoals zand, steentjes, veertjes en blaadjes. 3. De ‘schatdozen’ worden uitgestald in de thema- hoek. De komende dagen kan elk kind zijn of haar schatdoos nog aanvullen. 4. Bekijk met elkaar de schatten die de kinderen von den en laat ze erover vertellen. 5. Maak gebruik van de mogelijkheid om de gevon den materialen te ordenen en te vergelijken: leg de steentjes in een rij van groot naar klein. Of sor teer dingen op kleur.
Baby’s in de tuin * Leg een baby (beschermd tegen de zon) onder een boom in een kinderwagen of op een kleed. Zo kan hij door de takken en de bladeren naar de lucht kijken. * Kriebel met een grasspriet over het lichaam van een baby. Begin met de armen en de benen. Het gezicht is misschien te direct. * Rij met een baby in de kinderwagen rondjes over een plein of grasveld. De baby voelt de wind langs het gezicht en ervaart de verschillende hoeken van waaruit de wind komt. Uit: Babysignalen door Kjille Soeting.
Speel- & Leerbrief
Achtergrond Spelenderwijs leren Met het vergelijken en ordenen van natuurlijke materialen, leggen de kinderen de basis voor het latere rekenen. Maar dat leerdoel moet niet het uitgangspunt zijn. Dat hoeft ook niet, want kinderen vergelijken en meten de dingen uit zichzelf. En dat is niet voor niets, want daardoor wordt de wereld overzichtelijker voor hen. Uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.
Teksten: Marja Baeten. Adviezen voorlezen: Sardes. Adviezen activiteiten baby’s en dreumesen: Kjille Soeting.
APRIL 2015
6
