Pedagogisch werken met plezier
’s oktober 2014
Speel- & Leerbrief
Samen eten Wat thuis niet altijd meer lukt, gebeurt in de opvang nog standaard: gezamenlijk aan tafel eten. Het is onbetwist een zinvol ritueel. De maaltijd, maar ook het fruithapje, biedt een moment van samen zijn dat voor diverse doeleinden te gebruiken is, zoals het bijsturen van eetgedrag, maar ook het samen praten. Niet vaak zijn er momenten op een dag dat je met de hele groep zo geconcentreerd bij elkaar zit. Maak daar gebruik van! Stimuleer het gesprek en stel vragen. Rituelen bij het eten en drinken zijn voor jonge kinderen belangrijke en aantrekkelijke herkenningspunten. Want wie zingt er niet het liedje ‘Smakelijk eten’ of bedacht hierop een variant? In deze PIPPO vind je verhaaltjes en woordplaatjes die over eten gaan. In deze Speel- & Leerbrief staan spel- en knutseltips. Voldoende om van het onderwerp eten eens een thema te maken.
Ik wens jullie met deze Speel- & Leerbrief veel pedagogisch lees- en eetplezier!
Marja Baeten
redactie PIPPO
Leestip
In het midden van PIPPO vind je PIPPO Plus met een interview met psycholoog Vera van Haren. Zij schreef een boek met eenvoudige, originele recepten: Easy Peasy. Het boek is vooral bedoeld om alle peuters weer aan tafel te krijgen!
Speel- & Leerbrief
Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar De Speel- en Leerbrief verwijst regelmatig naar het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Dit boek is een naslagwerk en inspiratiebron voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang.
oktober 2014
1
Aapje Pippo heeft e!ee! id ide ee enen Je kunt dit verhaaltje op twee bladzijden meteen helemaal lezen. Je kunt ook de rechterbladzijde nog even afdekken. Lees aan de kinderen voor en laat ze meedenken over het probleem dat aapje Pippo heeft: hoe lost hij dat op? Als er een paar suggesties besproken zijn (dragen, een tas gaan halen) bekijk en lees je samen de volgende bladzijde. Wat vinden de kinderen: is dit echt een goed idee van aapje Pippo? Of krijgt hij nu misschien buikpijn?
Activiteit Speel het na Dit verhaaltje van aapje Pippo kun je met de kinderen naspelen. Leg op de tafel of op de grond een aantal ballen of andere, ongeveer even grote, voorwerpen. Het doel: de voorwerpen moeten naar de andere kant van de ruimte worden gebracht. Het idee: laat elk kind bedenken hoe hij/zij dat wil doen. En laat het ze ook zelf uitvoeren. De kinderen kijken naar elkaars oplossing en laten zich daardoor waarschijnlijk inspireren. Niet alle kinderen zullen meteen hun idee durven te uiten. Stimuleer ze daarbij. Doe bijvoorbeeld zelf iets voor. En met de meer terughoudende kinderen kun je ook samen een idee bedenken en dat uitvoeren. Start: zeg met z’n allen: (naam van het kind) … heeft een idee! Slot: steeds als alle voorwerpen weer aan de overkant zijn, klinkt er applaus.
Speel- & Leerbrief
oktober 2014
2
Beertje Bruin eet spaghetti
Het aanleren van goede (eet)manieren is een rol van de ouders, maar in de opvang kun je dat aanleren ook oefenen. Het is goed om te weten wat de gebruiken thuis zijn. Ook moet je aan ouders laten weten wat jullie gebruiken zijn en waarom je dat op die manier doet. Culturele verschillen komen nu waarschijnlijk ook aan bod. Laat de kinderen kennismaken met verschillende gewoonten en onbekend eten. Vaak zijn de ouders bereid om hapjes te maken uit hun eigen cultuur.
Lees het verhaaltje van Beertje Bruin voor en zorg dat alle kinderen die luisteren de plaatjes goed kunnen zien. Tijdens het lezen wijs je alle voorwerpen op de illustratie aan die in de tekst worden genoemd. Een verhaaltje over eten en over de manier van eten vraagt om de inbreng van eigen ervaringen. Stel de kinderen vragen als: - Eet je altijd aan tafel? Waar eet je ook wel eens? - Vind jij spaghetti eten ook moeilijk? - Hoe eet jij spaghetti? Zoals Mama Beer of zoals Beertje Bruin?
Speel- & Leerbrief
oktober 2014
3
Plaatjes en woord jes
Wijs de afbeeldingen aan op blz. 8 en benoem het woord dat erbij staat. Zeg het duidelijk hardop. Sommige kinderen kennen het woord al, anderen zullen het proberen na te zeggen. Als ze dat doen, herhaal je het woord zelf nog een keer. De jongste kinderen kunnen nog geen woorden nazeggen, maar het is zinvol dat ook zij luisteren en kijken. Door een woord te zeggen en tegelijkertijd de afbeelding aan te wijzen, leren ze het verband kennen tussen afbeelding en woord.
Achtergrond
Tips voor taalontwikkeling Als een kind antwoordt in losse woordjes of zinsdelen, kun je daar het beste zelf een volledige zin van maken. Dat horen de kinderen die erbij zijn ook en daar leren ze van. Door met kinderen te praten over één onderwerp werk je doelgericht aan de uitbreiding van hun woordenschat. Bij het praten over eten, leren kinderen dat er ook andere woorden zijn voor eten, zoals voedsel. Kinderen leren ook woorden die bij eten horen: mes, lepel, vork, bord, kom, opscheplepel, broodmand, fruitmesje.
Activiteit
Samen de tafel dekken Voorbereiding: verzamel vooraf de voorwerpen die je nodig hebt om de tafel te dekken. Bekijk samen nog eens de tekening op blz. 9. Hoe dekken jullie de tafel in de opvang? Wat heb je ervoor nodig? Maak met elkaar een opsomming. Begin bij het begin. Wat moet je eerst hebben? (een kleed, placemats) En wat daarna? (bordjes, kopjes of bekers en misschien een lepel, een vork en een mes?) Telkens als de kinderen een voorwerp noemen, pak je het echte voorwerp erbij of je laat een kind het pakken. Zo dek je samen de tafel.
Activiteit
Eetliedje Waarschijnlijk zingen jullie al een liedje voor jullie gaan eten. Misschien is dit een mogelijke variant, of het liedje dat je zingt bij het hapje tussendoor. Op de wijs van ‘Twee handjes op de tafel’. ...’ In plaats van het woord yoghurt kun je De plantjes krijgen water, een woord zingen dat beter past in jouw situatie. de visjes krijgen voer.
Bijvoorbeeld een boterham of fruit. De kindjes krijgen yoghurt,
Maak tijdens het zingen bewegingen bij het liedje. Bekijk het filmpje op de website kinderliedjes.nl dan worden ze sterk en stoer!
Speel- & Leerbrief
oktober 2014
4
Muisje Meisje maakt iets lekkers
Dit is een speelverhaaltje: terwijl je het vertelt, trippel je met de figuurtjes Muisje Meisje en Hansje Hond over de bladzijden. Haal blz. 12-13 uit PIPPO en plak alle onderdelen op de juiste plek. Tip: lamineer Muisje Meisje en Hansje Hond. Dan kunnen de kinderen langer met ze spelen.
Activiteit Zelf iets lekkers maken Meisje Muisje bakt een taart. Het is een appel-perentaart. Naar aanleiding van dit verhaal kun je ook zelf met de kinderen iets lekkers gaan maken. Bijvoorbeeld de muffins van Muisje Meisje die staan op blz. 5 van PIPPO Plus.
Speel- & Leerbrief
oktober 2014
5
De avonturen van Max Max is met opa in de moestuin. Ze plukken een krop sla die ze vandaag nog zullen opeten. Of niet, want Max vindt in de sla een slak! Lees het verhaal voor en laat de kinderen meekijken naar elke illustratie. Helemaal afhankelijk waar de opvang gevestigd is, zullen er meer of minder kinderen zijn die bekend zijn met een moestuin. Een mooi moment om het daar eens met ze over te hebben. Wat weten de kinderen over de herkomst van eten? Praat er eens over met elkaar: - Waar komen aardappels vandaan? En bloemkool en boontjes?
Modder tussen je vingers, wachten met het plukken van aardbeien tot ze rood zijn en zaadjes zien groeien tot grote planten waar je van kunt eten. Van een moestuin kunnen kinderen heel veel leren. Het schijnt zelfs zo te zijn dat kinderen beter eten als ze weten hoe groente groeit. Maar als kinderopvang heb je misschien niet direct de kennis in huis om een moestuin te maken. We helpen je een handje, want het is echt 1-2-3 geregeld! www.kinderopvang.org/blog/moestuin-kinderopvang-kindermoestuin/
Speel- & Leerbrief
oktober 2014
6
Kleurplaat taart
Deze taart is van …
Ook te vinden op http://www.pippo.nl/kleurplaten-printen/
Maak bord jes met lekkers! Knutseltip
Speltip
Voorbereiding Koop witte kartonnen bordjes en verzamel reclamefolders van supermarkten en van tijdschriften waarin foto’s staan van eten. Praat met de kinderen over eten: wat vinden ze lekker en wat lusten ze minder graag of helemaal niet?
Een voelspelletje Maak van een ondiepe kartonnen doos een voeldoos. Een diepe doos vinden kinderen soms eng om hun hand in te steken. Leg over de doos een kartonnen plaat met daarin vier ronde gaten. De handen van de kinderen moeten goed door de gaten heen kunnen. Laat vooraf zien wat je in de doos legt: een appel, een mandarijn, een sinaasappel, een banaan of een peer. Van elke fruitsoort neem je er twee. Laat de kinderen het fruit voelen en bespreek met elkaar: hoe voelt een appel? (groot, rond, glad, met een steeltje) en hoe voelt een sinaasappel? (bobbelig). Voor de woordenschatontwikkeling is het goed als kinderen echt proberen om hun voelervaring in eigen woorden uit te drukken. Leg nu al het fruit in de doos en leg de plaat eroverheen. Laat de kinderen om de beurt voelen en raden wat ze in hun hand hebben. Je kunt ze ook een opdracht geven: pak een appel. Of pak een appel en een mandarijn. De leeftijd van de kinderen bepaalt welke opdracht je ze geeft.
Doen Elk kind krijgt een kartonnen bord. Ga nu samen op zoek naar plaatjes van eten dat zij lekker vinden. De oudere kinderen kunnen de plaatjes uitknippen of -scheuren. De jongste kinderen help je een handje. Klaar? Plak de eetplaatjes op elk bord. Teken er met viltstift nog meer eten bij, als je wilt. Schrijf de naam van elk kind op het bord. Presentatie Zorg voor een papieren tafelkleed. Plak of niet de eetbordjes erop vast. Hang het tafelkleed dan aan de muur. Voor kinderen, leidsters en ouders een uitnodigende plek om met elkaar over het onderwerp te praten.
Speel- & Leerbrief
Teksten: Marja Baeten. Adviezen voorlezen: Sardes. Adviezen activiteiten baby’s en dreumesen: Kjille Soeting.
oktober 2014
8
