23-3-2013
Scheiden van wonen en zorg in de praktijk
Veenstaete: zelfstandig wonen, zorg dichtbij Welmoet Gerritsen Extramurale zorg, groepswonen en verhuur
1
23-3-2013
Huize Brugchelen – ‘s-Graveland
Oudergaard - Kortenhoef
2
23-3-2013
Verhuizing 1 • B Bewoners Oudergaard O d d verhuizen h i naar tijdelijke tijd lijk huisvesting • Sloop Oudergaard • En bouw Veenstaete
Tijdelijke huisvesting Oudergaard - Kortenhoef
3
23-3-2013
Veenstaete • • • •
Seniorencomplex S i l mett 137 appartementen t t 2 groepswoningen PG ieder 7 bewoners Services o.a.: Brasserie (café restaurant) – Winkel – Kapsalon/pedicure – Activiteitenruimte – Gym/Fitness en Fysiotherapie – Huisarts, prikpost, spreekuur apotheek
Transitie weer zelfstandig wonen • Vroeg g stadium: bijeenkomsten j hoe komt het er in Veenstaete uit te zien (modelwoning) • Per bewoner familiegesprekken, individuele bespreking wensen en twijfels (bellers) • Groepsbespreking financiële consequenties en individuele berekeningen financieel adviseur • Later stadium: locatiebijeenkomsten praktische zaken • Krijgt mijn moeder wel voldoende zorg thuis?
4
23-3-2013
Reuring • G Gemeente t Wijdemeren Wijd (G (Gooi) i) iin rep en roer • Actief lid Anbo en gepensioneerd accountant zag grote financiële beren op de weg • Emoties alom: dat doe je die oudjes die hun leven hard gewerkt hebben toch niet aan, Inovum….
Ondertussen ……………… transitie medewerkers • Van VZHS naar groepswonen • Van VZHZ naar thuiszorg • Informatie, keuze en per groep trainingstraject • Enkele facilitaire medewerkers herplaatsen – Receptie/linnenkamer/restaurant • Na 1 jaar: meeste knelpunten bij Huishoudelijke hulpen en medewerkers Brasserie
5
23-3-2013
Veenstaete - Kortenhoef
Verhuizing 2 • • • •
Professionele P f i l ondersteuning d t i En gespecialiseerd verhuisbedrijf 60 mensen verhuizen naar Veenstaete 30 mensen eerder overleden, tussentijds naar verpleeghuis, dichterbij kinderen en 1 p terug g naar eigen g boerderijj echtpaar
6
23-3-2013
Communicatie • • • •
IIntensief t i f contact t t mett betrokken b t kk CR Medewerkers en cliënten in projectgroepen Professionele communicatieadviseur Nieuwsbrieven per doelgroep, lokale gemeenschap via weekbladen, inspraakavonden p Gemeente,, gesprekken g p wethouder, ambtenaren en voorzitters lokale partijen, naast afspraken met families ook spreekuren, afstemming huisartsen en apotheek etc.
Ondersteuning eigen kracht • • • • • • •
Welzijn en services (85 vrijwilligers) Lokale clubs actief in Veenstaete (kerk) 1e verantwoordelijke goed bereikbaar Thuiszorg 4 leefdomeinen Bundelen van krachten Personenalarmering Conclusie: mensen waarderen autonomie en doen veel meer zelf dan voorheen!
7
23-3-2013
Lessons learned • T Techniek, h i k netwerk t k en apparatuur: t uitbesteden itb t d aan professionele partijen: wij hebben aanvankelijk teveel zelf willen doen • Begeleiding zorgmedewerkers uitstekend verlopen, medewerkers huishoudelijke zorg en Brasserie hadden meer begeleiding nodig • Professionele begeleiding seniorenverhuizers en dito verhuisbedrijf: altijd doen! • Communicatieadviseur heeft haar geld overduidelijk opgebracht!
Opening Veenstaete 30-06-2012
8
23-3-2013
Hartelijk dank voor uw aandacht! Vragen?
9
Scheiden wonen en zorg in de praktijk HUISVESTING
SCHEIDEN WONEN & ZORG HUISVESTING VERZORGINGSHUIZEN THUISZORG MANTELZORG KOSTER¸ AAD INOVUM
808 0
‘We zien hier dat het kan, dit is de toekomst’, concludeert Aad Koster, directeur van ActiZ, bij de opening van Veenstaete op 30 juni 2012 in Kortenhoef. Veertig bewoners van voormalige verzorgingshuizen wonen er zelfstandig in een van de 137 huurappartementen. Ook 55-plussers van elders betrokken er een levensloopbestendig appartement. Wonen en zorg zijn in Veenstaete gescheiden.
Zorgorganisatie Inovum sloot onlangs twee verzorgingshuizen ‘oude stijl’ in het Gooi. Met Veenstaete heeft Inovum de stap gezet naar zelfstandig wonen met zorg dichtbij. Een ontwikkeling die in 2013 ook elders zal plaatsvinden. Wim Schimmel, voorzitter raad van bestuur van Inovum. ‘Een ruimte zo groot als een garage past niet bij deze tijd. Ouderen willen uiteindelijk graag zo lang mogelijk zelfstandig wonen met de nodige en gewenste voorzieningen bij de hand. Dat kan in Veenstaete: zelf je huisvesting regelen en zelf bepalen voor wie je de deur opendoet. En dus bepaal je ook zelf waaraan je je geld uitgeeft. Het is als een menukaart in een restaurant.’ Zorg, welzijn, services Wat staat er op de menukaart? Hoe zijn zorg, welzijn en services in Veenstaete geregeld? Welmoet Gerritsen, manager extramurale zorg van Inovum: ‘In Veenstaete is 7x24 uur thuiszorg van Inovum voorhanden, met behulp van een alarmtoestel waar huurders een abonnement op kunnen nemen. Thuiszorg van Inovum is zorg afgestemd op de vraag van de persoon en de mantelzorger, ter ondersteuning van de zelfstandigheid. Dit kan op meerdere momenten per dag. Ook de huishoudelijke hulp kan de beschikbare uren in de week gespreid aanbieden. Bij de intake en regelmatige evaluaties nemen we de vier leefdomeinen als uitgangspunt, want zorg is meer dan wassen, plassen en pillen. Het welzijn is geborgd door de grote groep van 85 vrijwilligers
en de uitstekende samenwerking met onder meer Welzijnsorganisatie Versa. De Vrienden van Veenstaete organiseren bovendien leuke optredens. We mobiliseren zo voldoende mensen voor activiteiten als een happy hour, bingo, handwerken, koersbal... En voor wie dat wil is er de koffieclub. Voor 10 euro per maand kunnen bewoners ’s morgens gezamenlijk koffiedrinken in onze Brasserie. Vrijwilligers brengen geplande gezelligheidsbezoekjes bij de mensen thuis. Met onze verschillende services kunnen huurders het zichzelf makkelijk maken. Huurders kunnen een abonnement afsluiten op maaltijden in onze Brasserie, eventueel met roomservice. Zijn huurders ziek en kunnen zij niet zelf in onze winkel boodschappen halen, dan worden deze door vrijwilligers gratis in het appartement bezorgd. Ook hebben we een wasservice. Zelf wassen kan natuurlijk ook, eventueel met hulp van de huishoudelijk hulp. Het is aan de huurders zelf wat zij willen.’ Communicatie onontbeerlijk Voor de voormalige bewoners van de verzorgingshuizen heeft Inovum de overgang naar het nieuwe ‘zelf kiezen’ goed begeleid. ‘Voor zo’n traject is advies en ondersteuning van een communicatiedeskundige onontbeerlijk. We begonnen met heldere schriftelijke uitleg in combinatie met persoonlijke gesprekken met bewoners en hun contactpersoon. We inventariseerden de behoeften: Wil de bewoner graag meeverhuizen naar Veenstaete? Welk type appartement is wenselijk? Is de zorgbehoefte om te zetten in zorgafspraken op gezette tijden? Hoe staan de bewoner en familie tegenover de consequenties? De consequente en planmatige communicatie werd zeer gewaardeerd. Veel bewoners maakten daarna gebruik van ons aanbod om de individuele financiële consequenties door te rekenen met een gratis financieel adviseur. Voor de minder draagkrachtigen met alleen AOW was het, ook met huurtoeslag en een klein pensioen, puzzelen. We hebben goed samengewerkt met de gemeente Wijdemeren en waar mogelijk aanvragen voor bijzondere bijstand en de Wet maatschappelijke ondersteuning gecoördineerd.’ Lokale gemeenschap De voorbereidingen op de verhuizing werden door de lokale gemeenschap en politici kritisch gevolgd. Gevreesd werd dat niet alle bewoners van de verzorgingshuizen konden meeverhuizen. Hoe is Inovum hiermee omgegaan? Gerritsen vertelt: ‘We informeerden de lokale gemeenschap stap voor stap via een huis-aan-huisblad over de aanpak, de gratis hulp van een financieel adviseur en hoe we maatwerk nastreefden. Want voor iedereen is de situatie weer anders.’ Belangstellenden uit de verzorgingshuizen kregen voorrang bij de keuze van een appartement ten opzichte van andere belangstellenden. Met de verantwoordelijke wethouder werden meerdere gesprekken gevoerd. Toen er vragen kwamen, heeft Inovum toelichting gegeven in vergaderingen van de gemeenteraad. ‘Deze aanpak heeft goed gewerkt’, concludeert Welmoet Gerritsen. ‘Er wordt veel gepraat in het dorp en er kan snel onrust ontstaan door spookverhalen. Door continu actief en transparant te communiceren op alle niveaus, open te staan voor de
dialoog en spreekuren te houden voor betrokkenen, hebben we dit in goede banen geleid. In het hele proces is de continue afstemming met de Cliëntenraad en bewonerscommissie, ook heel belangrijk geweest. Zij leverden een positieve bijdrage.’ De eerste ervaringen Eind januari 2012 vond de verhuizing naar het nieuwe Veenstaete plaats. Hoe kijkt Welmoet Gerritsen op de transitie terug? ‘Het is goed verlopen. Uiteindelijk tekenden in totaal veertig bewoners een huurcontract voor een zelfstandig appartement. Veertien bewoners van de voormalige verzorgingshuizen verhuisden naar een groepswoning in Veenstaete voor ouderen met dementie. Voor ongeveer vijftien bewoners van de voormalige verzorgingshuizen was de sluiting aanleiding elders te gaan wonen, bijvoorbeeld dichter bij de familie. In het jaar voor de verhuizing zijn natuurlijk ook mensen overleden. Maar de oudste bewoners van beide verzorgingshuizen, 98 en 99 jaar, zijn meeverhuisd naar een appartement in Veenstaete. Zij moesten wennen, maar maken het naar omstandigheden goed. Voor sommige echtparen is de combinatie zelfstandig wonen en de twee groepswoningen voor ouderen met dementie, onder het zelfde dak, een uitkomst. Voor hen is het living apart together; dagelijks komen ze bij elkaar. Maar het omgekeerde kan ook. In Veenstaete is een echtpaar dat al 60 jaar is getrouwd, na drie jaar gescheiden wonen herenigd in een nieuw appartement (zie de foto bij dit artikel, red.). Mevrouw krijgt nu intensieve thuiszorg. Bij de opening van Veenstaete straalden ze.’ Waaraan moeten voormalige bewoners van de verzorgingshuizen in de dagelijkse praktijk het meest wennen? ‘Bijvoorbeeld tussendoor bellen “zuster, waar is m’n bril” is er met zorg op afspraak niet meer bij. De medewerkers maken wel extra zorgafspraken als er behoefte is aan een controlemoment. En de bewoners zagen aanvankelijk erg op tegen het uitblijven van de dagelijkse koffierondes. Maar uit een enquête blijkt dat inmiddels vrijwel iedereen eraan gewend is zelf voor een drankje te zorgen of naar de koffieclub te gaan.’ En de financiële consequenties voor huurders met alleen AOW en eventueel een aanvullend klein pensioen?’ De vrij besteedbare ruimte knelt, zo blijkt ook uit recent onderzoek van het Nibud. Maar soms zijn familieleden bereid bij te springen. ‘Ach, dan betalen wij toch gewoon die nieuwe jurk’, was een van de reacties. Verschillende huurders zien kans om samen met familie het bestedingspatroon zo aan te passen dat het net past.’ Veerkracht Kunnen ouderen op zeer hoge leeftijd zo’n grote verandering aan? Wim Schimmel, voorzitter raad van bestuur van Inovum, vindt van wel. ‘Veel ouderen hebben meer veerkracht dan we denken. Meer aan hen overlaten, minder redderen, doet ook recht aan hun levenservaring. Neem een voormalige bewoner van 93 jaar van ons verzorgingshuis Brugchelen. Hij ondertekende als eerste een huurcontract. Alle informatie over de verhuizing en veranderingen las hij wél drie keer. “Want ik wil goed op
de hoogte zijn”, zei hij. Maar vervolgens was het: “Het huurcontract is in orde. Waar kan ik tekenen?” Van hem kunnen we veel leren.’ Maar verhuizen en wennen aan een nieuwe woonvorm heeft toch impact op ouderen? Gerritsen: ‘Zeker, maar door goed overleg, ook met families die nog zo hun twijfels hadden, en te vragen wat mensen individueel aan ondersteuning nodig hebben, kun je samen een veilige, nieuwe woonomgeving creëren.’ Conclusie Bij de opening van Veenstaete concludeerde Aad Koster, directeur van ActiZ: ‘We zullen in Nederland meer van dit soort woonvormen gaan bieden, waar mensen zelf de dingen doen, samen met directe omgeving, familie en mantelzorgers. We kunnen zo in de toekomst garanderen dat er voldoende zorg voorhanden blijft voor mensen die niet zonder kunnen.’ Wieneke Wolthuis, freelance communicatieadviseur Zie ook Bekijk het filmpje van de opening met toespraak van Aad Koster door Berber Bast 13 aug 2012
http://www.zorgvisie.nl/Huisvesting/Verdieping/2012/8/Scheiden‐wonen‐en‐zorg‐in‐de‐praktijk‐ ZVS014570W/?dossier=4750&widgetid=0
