Relatie Mens-Dier en Dierenmishandeling
Dr.Nienke Endenburg GZ psycholoog Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht 1
Vandaag • Relatie Mens-Dier – Waarom hebben mensen gezelschapsdieren
• Dierenmishandeling – Wat ligt eraan ten grondslag – Wie doet dat – Relatie met huiselijk geweld
2
Relatie Mens-Dier
3
Huisdieren • 30 miljoen in Nederland • 55% van de huishoudens heeft één of meer huisdieren; • 80% ziet huisdier als lid van het gezin – Als vriend – Als kind – Als partner
• Wordt 3 miljard aan uitgegeven.
Onderzoek • Sinds de 60-er jaren wordt onderzoek gedaan naar de invloed van huisdieren, mn. honden, op mensen. – Lichamelijke gezondheid • Bloeddruk, hartslag
– Stress reductie – Geestelijke gezondheid • Sociaal-emotionele ontwikkeling • Sociale ondersteuning (social support)
Sociale ondersteuning • Directe – Verhaal kwijt – Verklappen je geheim niet – Geen geheime agenda – Accepteren je zoals je bent
• Indirecte – Met huisdieren meer sociale contacten
Effecten van huisdieren • Socialiserende effecten – met een dier niet alleen – meer sociale contacten – minder sociale isolatie= minder depressie
• Aanraking, tactiel contact • Minder vaak naar huisarts • Minder medicijngebruik
Wetenschappelijk onderzoek • Oxytocine – Toename sociale interactie – Minder agressie – Toename concentratievermogen – Minder stress • Toename zelfwaardering
De slachtoffers
Fysieke mishandeling (NAI)
(Munro &
Thrusfield, 2001; Munro&Munro, 2008)
• Non accidental injuries = niet door ongeluk maar door opzet veroorzaakt • • • • • • • • •
Schoppen Stompen Gooien Rond zwaaien Schotwonden Verdrinking Verbranding Verstikking Vergiftiging 14
NAI • A socially unacceptable behaviour that intentionally causes unnecessary pain, suffering, or distress to and/or the death of an animal (onnodig of kwaadwillig toebrengen van pijn of letsel aan het dier en/of het verwaarlozen daarvan (Ascione, 1993).
15
Sexueel misbruik
(Munro & Thrusfield, 2001; Munro &
Munro, 2008)
• Dier wordt gebruikt voor sexuele voldoening • Betreft verwonding of misbruik van anus, rectum en/of genitalieen • Inbrengen van diverse voorwerpen in vagina of rectum
16
Verwaarlozing • Onthouding van basale levensbehoeften (voeding, water, beschutting, medische verzorging, en affectie).
• Emotionele mishandeling – Gemis aan aandacht, verlating – Verbale kwelling en bedreigend gedrag door persoon. 17
Hoarding • Het “verzamelen” van dieren • 75% tussen 50 en 100 dieren • Honden, katten, konijnen, vogels, geiten, etc. • OCD • In alle lagen van de bevolking • Zelfverwaarlozing, hygiëneproblemen 18
19
Hoarding of animals • • • • •
Weinig onderzoek Voornamelijk alleenstaande vrouwen Verzamelen of “fokken” Overlast, mn. vervuiling, dode dieren Gemeld door buren en familie
20
Munchausen by Proxy
(Miller & Zawistowski,
2004)
• Opzettelijk toebrengen van letsel of vergiftigen • Aandacht krijgen • Herhaaldelijk terugkeren met onverklaarbare problemen • Verschillende d‘artsen om niet op te vallen en toch aandacht te krijgen 21
Welke dieren lopen meeste kans op mishandeling • • • •
Jonge en mannelijke dieren Gedragsproblemen Continue onder supervisie Onzindelijke dieren
22
22
Welke dieren lopen meeste kans op mishandeling • Ongehoorzaam, luidruchtig, destructief, agressief • Jonge mannelijke dieren en bepaalde honden zoals Pitbulls, Rottweilers, Doberman en waakhonden (mensen denken dat valse honden beter waken)
23
23
Waarschuwingstekens • • • • • • • • • • •
(Munro & Munro, 2008)
De aard van de verwonding/letsel past niet bij anamnese Anamnese is onsamenhangend en niet eenduidig Eigenaar toont geen zorgen of emotie om het dier Gedrag eigenaar en/of dier wekt zorgen Dier heeft herhaaldelijk (ernstige) verwondingen, inclusief nooit behandelde verwondingen. Tegenzin eigenaar voor nazorg Dier heeft meervoudige breuken, of heeft wonden in verschillende fasen van genezing In verleden ook andere dieren onverklaarbare verwondingen of op onverklaarbare wijze overleden Eigenaar gaat naar meerdere dierenartsen Duidelijke tekenen van verwaarlozing, ingegroeide halsband, dof haar Bepaalde categorieën verwondingen Vaak aanrijding of val 24
Cirkel van Geweld Dierenarts - dierenmishandeling: hoe vaak? Ernstig geweld: jaarlijks: 110.000 daders en 200.000 slachtoffers # huishoudens 7,5 miljoen vergelijkbaar huisdierbezit + bezoek dierenarts 1,5% van onze klanten DAP met 20 klanten/dag en 5 dagen/week 5 bezoeken per maand (Politiegegevens, van der Veen & Bogaerts 2010, DeViney 1983, CBS) 25
Cirkel van Geweld Signalen patiënt duidend op verwaarlozing • • • •
lichamelijke conditie: uitmergeling huid, haar, nagels, parasieten gebit halsband
(Yoffe-Sharp 2009, Miller 2010)
26
Cirkel van Geweld Signalen patiënt duidend op verwaarlozing • halsband
27
Cirkel van Geweld
28
Cirkel van Geweld
neergeschoten kat
29
Cirkel van Geweld Signalen patiënt duidend op mishandeling Verwondingen weke delen: • brand- /steek- /schotwonden • schaafwonden, kneuzingen (huid, longen) • laceraties (huid sc, lever, milt) • bijtwonden (Yoffe-Sharp 2009, Miller 2010, Reisman 2011) 30
Cirkel van Geweld Signalen patiënt duidend op mishandeling Verwondingen benige delen: • vaak meerdere fracturen • NAI’s: ribben, schedel • gebit (Yoffe-Sharp 2009, Miller 2010, Reisman 2011) 31
Beweegredenen
(Kellert en Felthous, 1985; Ascione,
Thompson en Black, 1997)
• • • • • • • • • • • • •
Controle Straffen Dier te leren geweldadig tegen anderen te zijn Anderen te imponeren of te chanteren Mensen te shockeren voor eigen vermaak Wraak nemen op andere mensen door hun dier iets aan te doen Verschuiving van geweld (van kind naar dier) Sadisme, plezier ontlenen aan lijden van anderen Nieuwsgierigheid of ontdekking Sociale druk, erbij willen horen Agressievermindering Seksuele bevrediging Gedwongen door anderen 32
Cirkel van geweld • Grote samenhang tussen dierenmishandeling en huiselijk geweld • “Power and control” zowel bij dierenmishandeling als bij huiselijk geweld • Meestal mannen
33
Huiselijk geweld • Huiselijk geweld wordt gepleegd door iemand uit de ‘huiselijke kring’ van het slachtoffer • Gezinsleden • Familieleden • (Ex)partners • Huisvrienden 34
Aard van het geweld • Aantasting van de persoonlijke integriteit • Fysiek • Psychisch • Seksueel
35
Wie mishandelen er dieren? • 70% ook veroordelingen voor geweldsmisdrijven, drugs, eigendomsvernietiging; • Kinderen die huiselijk geweld en/of dierenmishandeling mee maken; • Volwassenen die in hun jeugd (<18jr) al begonnen zijn (31%); • Antisociale persoonlijkheidsstoornis, gebrek aan impulscontrole en empathie; • Alcohol of drugs.
36
36
Cirkel van geweld • • • • • •
Houdt het “landschap van angst” in stand Toont de macht van de mishandelaar Waarschuwt haar dat zij de volgende kan zijn Neemt haar bron van troost weg Vrouwen blijven vaak want waar moet het dier blijven Vrouwen kunnen partner afschermen uit angst voor eigen mishandeling of die van kinderen (dierenarts wordt even vaak bezocht als “normale” populatie) • Bevestigd dat er voor haar (en de kinderen) geen veilige plek is
37
37
VRAGEN
38
Cirkel van Geweld Gezondheids- en welzijnswet voor dieren: Het is verboden om zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van een dier te benadelen. (Wet dieren, art 2.1) 39
Cirkel van Geweld Risico factoren voor mishandeling • gedrag als probleemgedrag ervaren • intensieve verzorging (jong, ziek) • jonge reuen dominant ras (Yoffe-Sharp 2009, Miller 2010)
40
41
Cirkel van Geweld Conclusie: Signalen van mishandeling zijn geen afzonderlijke signalen, maar een combinatie van patient- en klantsignalen. 42
VRAGEN
43
