Rapportage Kwetsbare gezinnen De Ronde Venen
Stade Advies Kwaliteit van samenleven
Stade Advies BV Rapportage: drs. I. Horstik A. Veuger Februari 2012
Inhoudsopgave 1
Samenvatting..............................................................................................................................................3
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
Inleiding ......................................................................................................................................................5 De aanleiding: drie transities .................................................................................... 5 De gemeente De Ronde Venen................................................................................. 5 Aanpak onderzoek door Stade Advies ......................................................................... 6 Uitvoering onderzoek ............................................................................................. 6 Opbouw rapportage ............................................................................................... 6
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Gemeente De Ronde Venen ......................................................................................................................7 Nieuwe gemeente ................................................................................................. 7 Beleidskader ....................................................................................................... 7 Beleidsuitgangspunten gemeente De Ronde Venen ........................................................ 9 Cijfers over De Ronde Venen ................................................................................... 9 Het veld ............................................................................................................10
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
Casuïstiek ................................................................................................................................................. 11 Definitie en dynamiek sociaal kwetsbaar .....................................................................11 Identificatie gezinnen ............................................................................................11 Selectie gezinnen ................................................................................................12 Casussen ..........................................................................................................12 Problemen van gezinnen........................................................................................13 Hoeveel hulpverleners zijn bij de gezinnen betrokken .....................................................14 Welke interventies hebben er plaats gevonden (wat is geslaagd en wat niet)? ........................14 Kosten gezinnen..................................................................................................17
3
4
5
Optimaliseren van de zorg rondkwetsbare gezinnen ................................................................................ 18 5.1 Input ................................................................................................................18 5.2 Resultaten vragenlijst ............................................................................................18 5.3 Integrale aanpak..................................................................................................18 5.3.1 Integrale plannen .......................................................................................18 5.3.2 Regie ........................................................................................................19 5.3.3 Informatiedeling ........................................................................................20 5.3.4 Transactiekosten (bemiddelingskosten).........................................................20 5.4 Preventie...........................................................................................................21 5.5 Thema Eigen kracht .............................................................................................21 5.6 Thema Inzet sociale omgeving: ................................................................................22
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7
Bijlagen ..................................................................................................................................................... 24 Bijlage Gesprekspartners .......................................................................................25 Bijlage Integrale overleggen De Ronde Venen ..............................................................26 Bijlage Kosten van interventies/voorzieningen en middelen:..............................................27 Bijlage Vragenlijst ................................................................................................29 Bijlage Factsheets................................................................................................31 Bijlage Vrijwilligers activiteiten/initiatieven in De Ronde Venen (volgt nog).............................33 Bijlage Gebruikte documenten o.a.: ...........................................................................34
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 2
1 Samenvatting Gemeenten worden de komende jaren geconfronteerd met drie grote systeemwijzigingen binnen het sociaal domein. De transitie van de jeugdzorg, de overheveling van de begeleiding uit de ABWZ en de Wet werken naar vermogen. De gemeenten krijgen weliswaar ruim 9 miljard, maar ook een enorme verantwoordelijkheid: de totale ondersteuning aan kwetsbare burgers, met uitzondering van medische zorg. Het gaat om mensen met zware beperkingen, die nieuw zijn voor gemeenten. De gemeente De Ronde Venen bereidt zich voor op deze nieuwe taken rondom kwetsbare burgers. Het college vindt het van groot belang dat ook de meest kwetsbare inwoners van De Ronde Venen mee kunnen blijven doen. Dit is een grote opgave omdat de gemeentelijke inkomsten structureel afnemen en de gemeentelijk begroting nu al niet sluit. De gemeente De Ronde Venen wil, met het oog op de zorg voor de meest kwetsbaren, een dringend doen beroep op haar burgers. Inwoners, ondernemers en organisaties worden nadrukkelijk aangesproken op hun eigen kracht. Voor zichzelf ziet de gemeente een regisserende rol weggelegd waarbij op outcome gestuurd gaat worden. Er is oog voor wat werkt en niet werkt. Om er voor te zorgen dat kwetsbare inwoners mee kunnen blijven doen, heeft de gemeente aan Stade Advies gevraagd een integraal onderzoek te doen naar kwetsbare gezinnen in de gemeente om zo meer zicht te krijgen op de aanpak en kosten. Stade Advies heeft het integrale onderzoek in direct overleg met partners in het veld aangepakt. Instellingen en organisaties hebben de casussen van kwetsbare gezinnen aangedragen die nader in beeld zijn gebracht. Samen met professionals heeft een reconstructie plaatsgevonden van de zorg en hulpverlening die de geselecteerde gezinnen de afgelopen 2 jaar hebben ontvangen en welke kosten daar aan verbonden zijn. De professionals hebben daarnaast meegedacht over de wijze waarop de zorg en dienstverlening anders en beter kan en hoe er meer aangesloten kan worden bij de eigen kracht. Dit heeft er mede toe bijgedragen dat Stade Advies nu een rapport kan neerleggen dat praktische aanbevelingen bevat die de zorg voor kwetsbare huishoudens beter en goedkoper maakt. Waarvoor dank.
Belangrijke conclusies uit het rapport 1. De reconstructie van de zorg en dienstverlening aan de kwetsbare gezinnen laat een uiterst complexe werkelijkheid zien die de noodzaak van een toekomstige integrale aanpak scherp illustreert. 2. In de geselecteerde casussen spelen (provinciale) jeugdzorg, sector Licht Verstandelijk Gehandicapten (LVG) en Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) problematiek een belangrijke rol; hiermee zijn vaak aanzienlijke kosten gemoeid die nu uit de Algemene Wet Bijzondere Ziekte Kosten (ABWZ) betaald worden of via de provincie. Kennis van deze doelgroepen zit ook vooral bij regionale organisaties die een lokale inbedding missen. 3. Gemiddeld bedragen de kosten per gezin 40.000 euro op jaarbasis. De spreiding in kosten varieert per casus tussen 22.000 euro per jaar tot 68.000 euro per jaar. Daarvan moet bedacht worden dat in de selectie niet per definitie de meest kwetsbare gezinnen zijn opgenomen. Hele prijzige zaken zoals een uithuisplaatsing waarvan de kosten 40.000 euro per kind bedragen, komen niet in de selectie voor. Bij de berekeningen gaat het bovendien om indicatieve bedragen omdat niet alle kosten nauwkeurig zijn toe te rekenen. 4. Er is op basis van de casusreconstructie geen uitspraak mogelijk over de effectiviteit van de interventies. Het denken hierover staat nog in de kinderschoenen. 5. De optimalisatie van de zorg rondom kwetsbare gezinnen moet vooral gezocht worden in: - een integrale benadering (één huishouden, één plan, één regisseur). Hier valt een wereld te winnen omdat in de praktijk nog nauwelijks op die manier gewerkt wordt, zeker niet over
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 3
-
-
-
de volle breedte. In de geselecteerde casussen waren gemiddeld 11 instellingen betrokken; het aantal hulpverleners is vaak nog groter. Daarbij komt dat instellingen vaak van elkaar niet weten welke hulpverlening op een gezin zit, of informatie niet terugkoppelen waardoor er geen of onvoldoende afstemming plaats vindt. Het huishouden zelf wordt daar moe van en ziet bij voorkeur minder hulpverleners. een grotere rol toekennen aan oplossingen die de kwetsbare huishoudens zelf zien en die faciliteren. In de gesprekken met deze huishoudens bleken zij zelf met goede oplossingen te komen, die nu vaak niet mogelijk zijn vanwege regelgeving. Dit ondermijnt de eigen kracht van (kwetsbare) burgers. het benutten van het “niet pluis” gevoel. Preventie werkers (consultatiebureaus, scholen) hebben in de praktijk een goed oog voor een verhoogd risico op kwetsbaarheid. Deze kennis wordt niet of onvoldoende benut, mede door afgebakende taakopvattingen en financieringsstromen. Hierdoor ontstaan onnodige veel problemen met navenante kosten. initiatieven in het informele circuit die een bijdrage kunnen leveren aan kwetsbare huishoudens zijn bijvoorbeeld: boodschappenservice, vrijwillige thuishulp, Plusbus, Handje helpen, etc. Het Servicepunt, wonen welzijn en zorg heeft een centrale rol in De Ronde Venen. Vanuit haar huidige positie kan zij een rol vervullen in het verbinden van de formele en informele zorg.
Aanbevelingen 1. Doe de komende 2 jaar in pilots ervaring op met de integrale –gebiedsgerichte- aanpak en met de aansluiting tussen formele en informele zorg. Formuleer per pilot doelen en monitor deze. Koppel daar ook financiële doelstellingen aan, bijvoorbeeld door uit te gaan van 25% budget (jaarbasis) dan te doen gebruikelijk. 2. Onderzoek de mogelijkheden van een lokale verankering van kennis ten aanzien van Jeugdzorg, Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) en sector Licht Verstandelijk Gehandicapten (LVG). Rust ook andere uitvoerende professionals toe op het signaleren van problematiek. 3. Bezuinig niet op de basisinfrastructuur, maar gebruik deze om expliciet in te zetten op het voorkomen van erger en bespaar daarmee onnodige kosten. Landelijk wordt bijvoorbeeld gesproken om 30% van het budget Jeugdzorg te investeren in de lokale basisinfrastructuur (denk aan zorg in en om de school, in de thuissituatie, etc.). 4. Stel als voorwaarde dat er alleen nog plannen in samenspraak met het gezin worden gemaakt. Geef professionals daarbij de ruimte om onorthodox te werk te gaan, met een focus op participatie en eigen kracht. Durf als gemeente verschil te maken door maatwerk per gezin toe te staan. 5. Onderzoek op welke wijze de informatie uitwisseling tussen professionals beter vorm gegeven kan worden, zodat direct inzichtelijk is of een gezin/huishouden bekend is en wie er bij betrokken is. (beschikbare software, privacy, convenanten) 6. Richt een meldpunt in waar burgers belemmeringen in regelgeving kunnen melden die de eigen kracht ondermijnen en werk aan het wegwerken ervan (taskforce). Gebruik de pilots ook om meer zicht te krijgen op de infrastructuur die nodig is om burgers en ondernemers hun rol te laten pakken. Stimuleer wederkerigheid. Interessante projecten in den lande zijn bijvoorbeeld website tijd voor elkaar, een wijkdienstenbedrijf voor en door bewoners.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 4
2 Inleiding 2.1
De aanleiding: drie transities
Gemeenten worden de komende jaren geconfronteerd met drie grote systeemwijzigingen binnen het sociaal domein. De transitie van de jeugdzorg, de overheveling van de begeleiding uit de ABWZ en de Wet werken naar vermogen. De gemeenten krijgen weliswaar ruim 9 miljard, maar ook een enorme verantwoordelijkheid: de totale ondersteuning aan kwetsbare burgers, met uitzondering van medische zorg. Het gaat om mensen met zware beperkingen, die nieuw zijn voor gemeenten. Denk aan bijvoorbeeld: - mensen met zware fysieke of psychiatrische handicap; - jeugdigen in intramurale jeugdinrichtingen; - jeugdigen die met kindermishandeling te maken hebben; - jeugdigen met veel beperkingen die nu in de jonggehandicaptenregeling vallen. De overdracht van taken naar gemeenten gebeurt gefaseerd, de transitie jeugdzorg is voorzien in 2015. De overheveling van begeleiding en de wet werken naar vermogen in 2013.De overheveling van taken naar gemeenten vindt plaats met een enorme korting. Ondanks deze kortingen is de verwachting dat in de toekomst ongeveer 30 tot 40% van de gemeentebegroting met zorgkosten voor kwetsbare inwoners is gemoeid. De transities maken dat alle gemeenten in Nederland druk bezig zijn zich hierop voor te bereiden. Er wordt nagedacht over de vraag hoe de transities samenhangen, hoe de uitvoering zo integraal mogelijk vorm kan krijgen en hoe een en ander zo effectief en efficiënt mogelijk zijn beslag kan krijgen. Dat is ook nodig, want kenmerkend voor een transitie is dat het gaat om majeure veranderingen, die veel verder reiken dan aanpassingen van een organisatie aan veranderde omstandigheden. Bij een transitie is de verandering zo wezenlijk dat alle andere aspecten over een langere periode mee veranderen.
2.2
De gemeente De Ronde Venen
Ook de gemeente De Ronde Venen bereidt zich voor op deze nieuwe taken rondom kwetsbare burgers. Het college vindt het van groot belang dat ook de meest kwetsbare inwoners van De Ronde Venen mee kunnen blijven doen. Tegen deze achtergrond heeft de gemeente aan Stade Advies gevraagd een integraal onderzoek te doen naar kwetsbare gezinnen in de gemeente om zo meer zicht te krijgen op de aanpak en kosten. De vragen die de gemeente beantwoord wil zien, zijn: - Wat zijn de problemen waar de gezinnen mee te maken hebben?; - Hoeveel hulpverleners e.a. zijn er bij de gezinnen betrokken (denk hierbij aan de leefgebieden werk, wonen, jeugdhulpverlening, maatschappelijk werk, schuldhulpverlening, uitkering, etc.)?; - Welke interventies hebben er plaats gevonden (wat is geslaagd en wat niet)?; - Wat zijn de kosten die gemoeid zijn met deze gezinnen en door wie worden die betaald (AWBZ, WMO, sociale zaken, provinciale jeugdzorg, etc.)?; - Hoe kan de zorg rondom deze gezinnen worden geoptimaliseerd door een integrale aanpak en gebruik te maken van de eigen kracht van het gezin en de omgeving? - Wat zijn nieuwe en bestaande initiatieven in het informele circuit die een bijdrage kunnen leveren aan deze kwetsbare gezinnen (denk aan initiatieven van kerken, ondernemers, buren, etc.).
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 5
2.3
Aanpak onderzoek door Stade Advies
Stade Advies heeft het integrale onderzoek naar kwetsbare gezinnen in direct overleg met gemeente en partners in het veld als volgt aangepakt. - Inlezen in beleid gemeente De Ronde Venen, kennis nemen van de sociale kaart van De Ronde Venen en inventariseren van nieuwe initiatieven; - Informeren van instanties die te maken hebben met kwetsbare gezinnen en vragen om hun medewerking aan het onderzoek (aanleveren casussen en deelname bijeenkomst); - Selectie van 10 kwetsbare gezinnen en verzamelen informatie over deze gezinnen in termen van interventies, kosten, eigen kracht en effectiviteit en efficiency over een periode van 2 jaar; - 2 bijeenkomsten met uitvoerende professionals die bij de hulpverlening aan deze gezinnen betrokken zijn; - Gesprekken met enkele gezinnen en vrijwilligers (organisaties) om o.a. zicht te krijgen op: de eigen kracht van mensen, bijdrage van de eigen omgeving en het informele netwerk en hoe de formele zorg en de informele zorg samenwerkt; - Schrijven eindrapport.
2.4
Uitvoering onderzoek
De lokale bereidheid om aan het onderzoek mee te werken is zeer groot geweest. In bijlage 1 vindt u een overzicht van alle gesprekspartners. In De Ronde Venen zijn 2 bijeenkomsten georganiseerd waaraan ruim 20 meest uitvoerende hulpverleners hebben deelgenomen. De bijeenkomsten werden als zeer waardevol ervaren. Er is informatie uitgewisseld, genetwerkt en er zijn tal van suggesties gedaan hoe de zorg- en dienstverlening beter en goedkoper zou kunnen. Naast de input van de deelnemers heeft Stade Advies gesproken met enkele gezinnen. Ook is informatie verzameld over voorbeeldprojecten elders in Nederland. Veel van deze informatie kunt u terugvinden in de bijlagen Stade Advies heeft in Woerden een soortgelijk onderzoek uitgevoerd dat soortgelijke uitkomsten laat zien.
2.5
Opbouw rapportage
In paragraaf 3 gaan we in op de situatie in De Ronde Venen, in paragraaf 4 bespreken we de casuïstiek van de 10 geselecteerde gezinnen, in paragraaf 5 doen we suggesties en aanbevelingen om de zorg rond kwetsbare gezinnen te optimaliseren en daarbij gebruik te maken van de eigen kracht en het netwerk. Ook komen hier nieuwe en bestaande initiatieven aan bod uit het informele circuit die een bijdrage kunnen leveren aan kwetsbare gezinnen (denk aan initiatieven van kerken, ondernemers, buren, etc.). In de bijlagen treft u informatie aan over onder meer de gesprekspartners, integrale overleggen, vrijwilligers activiteiten, etc.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 6
3 Gemeente De Ronde Venen 3.1
Nieuwe gemeente
De nieuwe gemeente De Ronde Venen is op 1 januari 2011 ontstaan na het samengaan van de voormalige gemeenten Abcoude en De Ronde Venen. Tot de gemeente behoren de volgende kernen: Abcoude, Amstelhoek, Baambrugge, De Hoef, Mijdrecht, Vinkeveen, Waverveen en Wilnis. In de gemeente wonen in 2011 circa 43.000 inwoners. Voor een gemeente van deze omvang met een gemeentebegroting van circa 87 miljoen betekenen de drie transities naar schatting een verhoging van de gemeentebegroting met 30 miljoen, dat is 1/3 deel van de gemeentebegroting. De komende jaren wordt daarvan steeds een deel toegevoegd aan het gemeentefonds. Pas in 2015 zullen alle gelden in het gemeentefonds gestort worden. Een van de grote opgaven waar de gemeente de komende jaren voor staat is de gemeente weer financieel gezond te maken en het vasthouden van een goed voorzieningenniveau. Dit weegt, zeker in het geval van De Ronde Venen, waar de vergrijzing bovengemiddeld toeslaat zwaar. Resultaatgerichte, efficiënte inkoop is een middel om dit te realiseren; dat geldt ook voor goede en mogelijk nieuwe samenwerkingsvormen met de partnerorganisaties.
3.2
Beleidskader
College Het College beleidsplan 2011-2014 met als titel Kernachtig verbinden, benadrukt het belang van een financieel gezonde gemeente: “Nederland wordt getroffen door een forse economische tegenwind. Ook onze nieuwe gemeente De Ronde Venen wordt daardoor geraakt. Onze begroting sluit niet en onze reserves verminderen. De komende jaren nemen de gemeentelijke inkomsten structureel af en de onzekerheid over toekomstige baten toe. Daarnaast verwachten wij een toename van het aantal taken als gevolg van nieuwe wettelijke verplichtingen. Het College geeft daarom de hoogste prioriteit aan het weer gezond maken van de financiële positie van onze gemeente. Realiteitszin over onze financiële positie betekent dat de gemeente niet meer alles op zich kan nemen. Wij gaan onze inwoners, ondernemers en organisaties nadrukkelijk aanspreken op hun eigen kracht. De gemeente vraagt van haar burgers een actievere houding en een participerende of risicodragende rol op te pakken in de samenleving. (..) Daarbij, zo stelt de gemeente is het beleid is erop gericht dat iedereen aan de samenleving kan meedoen, ook kwetsbare inwoners. (..) Belangrijk is dat problemen tijdig worden herkend, kwetsbare mensen melden zich niet altijd uit zichzelf aan voor hulp. De uitdaging is een sluitend vangnet rondom inwoners te organiseren, waardoor zorgmijders tijdig worden opgespoord, dit alles met oog voor de autonomie van mensen, maar ook voor de verhouding tussen hun draagkracht en de last die zij dragen. Transities Het College heeft de hoofddoelstellingen voor de komende 3 jaar vastgesteld. Hierin staan veel acties die met het oog op de transities van belang zijn. Voor de 3 transities en het passend e onderwijs (soms aangeduid als 4 transitie) geven we de doelstellingen hieronder weer. -
Transitie Overheveling taken ABWZ naar WMO: Hiervan stelt de gemeente dat :” De grootste besparings- en verbetermogelijkheden zijn te bereiken door (waar mogelijk) de zorg meer in samenhang te organiseren met andere gemeentelijke - voorzieningen en een groter beroep te doen op collectieve oplossingen en sociale netwerken en de eigen kracht van burgers. Dergelijke oplossingen moeten deels door
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 7
zorgaanbieders worden ontwikkeld, maar ook moet samenwerking worden gezocht met bijvoorbeeld welzijnsinstellingen en woningcorporaties. Het is daarbij zeer belangrijk dat wordt aangesloten bij (kennis over) de aard van hulpvragen. Daarnaast meent de gemeente dat, voor wat betreft de transitie van de AWBZ-begeleiding , een coalitie met professionele organisaties op het gebied van de psychiatrie en zorg voor verstandelijk beperkten in de nabije toekomst waarschijnlijk onontbeerlijk wordt. -
Wet Werken naar Vermogen: Naar verwachting wordt de wet ingevoerd per 1-1-2013. In 2012 wordt in de gemeente beleid ontwikkeld om de wet te kunnen implementeren en worden voorbereidende maatregelen getroffen om straks een goede invulling te geven aan de Wet Werken naar Vermogen. Van belang is de grotere doelgroep en de belangrijke rol die werkgeversbenadering in het geheel krijgt.
-
Transitie Jeugdzorg In de optiek van de gemeente is hier de opgave , om lokaal, in regionale afstemming, nieuwe structuren, werkwijzen en sturingsinstrumenten te organiseren die leiden tot goede ondersteuning van de jongeren en gezinnen die dit nodig hebben. Maar de opgave gaat verder. Het groeiend beroep op gespecialiseerde zorg moet ingeperkt worden door te gaan werken vanuit een andere benadering; er dient een kanteling plaats te vinden. De jeugdzorg moet anders en beter. Daarom moet aan de stelselherziening een denkkader ten grondslag liggen dat gericht is op vermindering van de jeugdzorg en toename van de inzet van de pedagogische civil society. En op het accepteren van verschillen tussen mensen. Oftewel “ontzorgen en normaliseren”, zoals de RMO dat noemt (Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, Adviesbrief 2011)
-
Transitie Passend Onderwijs We citeren: “Scholen krijgen een zorgplicht waardoor leerlingen een zo goed mogelijk passend onderwijsaanbod krijgen op de school van aanmelding of een andere school in de regio. Leerlingen met een beperking of een extra zorgbehoefte volgen op deze wijze het onderwijs dat zo veel mogelijk bij hen past, zodat zij later ook een passende plek in de samenleving kunnen vinden. Speciaal onderwijs blijft bestaan, met voldoende capaciteit voor bijna 70.000 kinderen. Om de zorgplicht op het niveau van de school waar te kunnen maken, moeten onderwijs en andere jeugdvoorzieningen nog hechter samenwerken. Voor de extra zorg zal ook afstemming met de gemeente plaats moeten vinden. Die wordt immers verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Op het niveau van het samenwerkingsverband geldt dat het zorgplan moet worden afgestemd met de betrokken gemeenten. Daarnaast geldt dat het schoolbestuur bij het opstellen van het ontwikkelingsperspectief voor een leerling met een extra ondersteuningsbehoefte ook afstemt met gemeente en/of (jeugd-)zorg over de mogelijkheden voor opvoed- en opgroeiondersteuning. Per saldo betekent dit dat onderwijs en gemeente samen en in samenhang passend onderwijs en passende opvoed- en opgroeiondersteuning bieden voor het kind en het gezin. Spiegelbeeldig wordt in de Wet zorg voor jeugd de opdracht aan gemeenten geformuleerd om zorg te dragen voor passende opvoed- en opgroeiondersteuning en afstemming hierover met het samenwerkingsverband.”
Regie De gemeente spreekt zich ook uit over haar eigen rol in de transities. “We doen dit vanuit een regisserende rol, met sterke inzet op de sociale structuur, integraal en wijkgericht. Uitgangspunt hierbij is meer sturen op outcome; met oog voor wat werkt en wat niet (evaluatie).(..) Met het oog
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 8
hierop zijn ook voor de verschillende onderdelen kernindicatoren voorgesteld. Indicator voor de jeugdzorg is bijvoorbeeld schatting geleverde zorg per gezin in euro’s door instellingen voor jeugd en opvoedhulp. Voor de Wajong zijn dat de door de UWV uitgekeerde uitkeringsbedragen. de In het visiedocument stelt de gemeente dat “een goed uitgevoerde kanteling voor gemeenten een manier is om kosten te beheersen in economisch moeilijke tijden, waarbij zorg op velerlei terreinen wordt gedecentraliseerd naar gemeenten.
3.3
Beleidsuitgangspunten gemeente De Ronde Venen
Op basis van bovenstaande documenten kunnen we de beleidsuitgangspunten die voor de gemeente van belang zijn met het oog op de aanstaande transities als volgt samenvatten - Inwoners lossen zelf de problemen op. De gemeente is het sluitstuk (vangnet) van een keten waarin aanbod geregeld is; - De gemeente kiest voor een integrale benadering van transities; - De gemeente faciliteert het eigen initiatief van burgers door wijkgericht werken; - De gemeente biedt een vangnet voor de meest kwetsbare burgers; - Vanuit de regiefunctie wil de gemeente sturen op het terugdringen van het gebruik van het vangnet (financieel en vanuit eigen kracht);
3.4
Cijfers over De Ronde Venen
Het is niet precies bekend hoeveel gezinnen in de gemeente De Ronde Venen als kwetsbaar kunnen worden aangemerkt. Landelijk wordt door het SCP een percentage van 5% genoemd. Voor de gemeente De Ronde Venen zou dit neerkomen op circa 500 gezinnen. Volgens Peter Cuijvers, projectleider Transitie Jeugdzorg VNG is deze schatting wat aan de hoge kant en zou het eerder gaan om tussen de 300-400 gezinnen. Met het oog op de transities zijn door de gemeente op de verschillende deelgebieden wel cijfers op een rijtje gezet van mensen die een beroep op zorg- en gemeenschapsgelden. Niet werkende werkzoekende Bijstanduitkering Gebruik minima regeling Schuldhulpverlening Wa-jongeren WSW-ers BJZ indicatie Melding Advies & Meldpunt Kindermishandeling Hulp bij huishouden Rolstoel CIZ indicatie vervoer Woonvoorziening Indicatie AWBZ begeleiding Leerplicht – meldingen signaalverzuim (waarvan 8x proces verbaal en 7x Halt afdoening) Verder: 10x vrijstelling, 51x advies en 21x bemiddeling Wmo collectief: o.a. de activiteiten van de welzijnsorganisatie de Baat, Servicepunt wonen zorg en welzijn, ZUWE zorg.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
380 220
165 325 87
De
Ronde
Venen
Pagina 9
3.5
Het veld
Op dit moment onderhoudt de gemeente relaties met meer dan veel instellingen en organisaties op het gebied van vrijwillige en professionele inzet op het gebied van zorg en welzijn. Met een deel van deze organisaties en instellingen onderhoudt de gemeente een subsidie relatie. Als de organisaties die nu geld krijgen uit de transities die nog moeten plaatsvinden, daaraan zou toevoegen, dan gaat het om een veelheid van organisaties. Ter illustratie, de gemeente Lopik, een veel kleinere gemeente als De Ronde Venen, heeft berekend dat zij dan met 90 organisaties te maken heeft. Dit is zeer veel, zeker met het oog op een integrale benadering: de integraliteit zal in alle afspraken moeten zitten.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 10
4 Casuïstiek 4.1
Definitie en dynamiek sociaal kwetsbaar
In dit onderzoek is sociaal kwetsbaar gedefinieerd als een gezin van minimaal één ouder en één kind dat langdurig kampt met een combinatie van sociaal economische en psychsociale problemen. Het gaat om gezinnen waarin naast problemen met de kinderen ook andere problemen spelen waarvoor ze hulp nodig hebben. In de gezinnen kunnen zich problemen voordoen op 5 leefgebieden, waarbij de ernst van de problemen per gebied kan verschillen: 1. Werk, inkomen en schulden 2. Onderwijs /jeugd (opvoeden & opgroeien) 3. Basis op orde (o.a. huisvesting) 4. Sociaalpsychologische vraagstukken/verslaving/huiselijk geweld 5. Criminaliteit/geweld/openbare orde We realiseren ons dat dit nog een behoorlijk grofmazige indeling is, die in de toekomst verfijning behoeft om meer zicht te krijgen op de sociaal kwetsbare groep. Ter illustratie: De gemeente Utrecht hanteert een meer fijnmazige indeling en onderscheidt problemen op de leefgebieden lichamelijke gezondheid, psychosociale gezondheid, coping, zorgbehoefte, leefstijl overgewicht/ voeding/ beweging, leefstijl middelengebruik, fysieke omgeving, sociale omgeving, dagbesteding, financiële situatie, opleiding. De groep sociaal kwetsbaren heeft dan tenminste problemen op 7 tot11 leefgebieden. In een onderzoek naar Multiproblematiek bij cliënten in opdracht van het ministerie van SoZaWe van juli 2010 beschrijven de auteurs op basis van casestudies de dynamiek van multiproblematiek. Juist die dynamiek is belangrijk omdat zij gevolgen kan hebben voor de inrichting van de hulp- en dienstverlening. De auteurs signaleren voor alle groepen eenzelfde dynamiek, bestaande uit: 1. De onderliggende problematiek (laag opleidingsniveau, culturele belemmeringen, psychische en lichamelijke beperkingen) leidt vaak tot het niet kunnen vinden en behouden van werk; 2. Het ontbreken van werk en de onderliggende problematiek leiden vaak tot financiële problemen en na verloop van tijd tot sociale uitsluiting; 3. Sociale uitsluiting leidt vaak tot psychosociale (gedrags)problematiek, die de sociale uitsluiting versterkt; 4. De psychosociale problematiek vormt bij cliënten met multiproblematiek na verloop van tijd de primaire belemmering voor de overgang naar werk. Eén van de conclusies in het onderzoek is dat er relatief weinig voorbeelden zijn waarin de belemmeringen op de arbeidsmarkt als gevolg van multiproblematiek een belangrijk onderwerp van aandacht waren.
4.2
Identificatie gezinnen
Voor de identificatie van sociaal kwetsbare huishoudens heeft Stade Advies de medewerking van hulp- en dienstverlenende instanties gezocht. Van verschillende organisaties, zoals Sociale Zaken en WMO, Servicepunt, het Algemeen Maatschappelijke werk, leerplicht en het Veiligheidshuis, MEE, Bureau Jeugdzorg, Centrum voor Jeugd & Gezin, en thuisbegeleiding, hebben we op deze manier ruim 60 huishoudens aangedragen gekregen.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 11
4.3
Selectie gezinnen
Uit deze lijst zijn 10 gezinnen geselecteerd die in het verdere onderzoek zijn betrokken. Criteria waren: - Binnen het gezin/huishouden zijn ook kinderen betrokken - Het gezin heeft te maken met verschillende financieringsbronnen en instanties (uitkering, schuldhulpverlening, jeugdzorg, AWBZ, etc.) - Het gezin moet een langere tijd te maken hebben met hulp, uitkeringen, langdurige zorg, etc. (bij voorkeur minimaal een jaar) - Het moet om gezinnen gaan die met name met kosten te hebben waar de gemeenten invloed op hebben of krijg in de nabije toekomst - Diversiteit in organisaties die bij de gezinnen betrokken zijn - Spreiding over de kernen van de gemeente Wat opviel in de selectie is dat: - In de selectie bleken weinig allochtone gezinnen betrokken te zijn. In de bijeenkomsten is dit punt besproken met deelnemers. Gezegd werd dat er wel degelijk kwetsbare allochtone gezinnen zijn. Deze worden vooral opgevangen door het servicepunt (vaak is de ingang formulieren en vragen op gebied van wonen, welzijn of zorg). Volgens de deelnemers gaat het in die situaties vaak om gedragsmatige moeilijke kinderen die lastig zijn door te verwijzen. Culturele opvattingen over opvoeden maken dit moeilijker, deze kinderen worden nu vaak opgevangen door de gemeenschap. De allochtone vrouwen komen onderling wel bij elkaar. Binnen de allochtone gezinnen is het hebben van een gehandicapt kinderen ook moeilijk bespreekbaar. Moeders hebben maar beperkte mogelijkheden. Ook Somalische gezinnen zijn, volgens deelnemers, moeilijk bereikbaar. Als deze gezinnen problemen hebben, dan verdwijnen ze vaak. Door Sociale Zaken is aangegeven dat het opvallend is dat Poolse gezinnen geen beroep doen op de bijstand en/of minimabeleid. Ook deze groep verdwijnt dan. Onder Poolse kinderen komt meer (school)verzuim voor. Verder is gezegd dat er De Ronde Venen veel (getraumatiseerde) asielzoekers wonen, waarvan de kinderen regelmatig met agressie te maken krijgen. Deze gezinnen staan vaak onder behandeling van de stichting 4045. - In de selectie zijn geen gezinnen uit Abcoude opgenomen. Op de vraag of deze ook niet voorkomen in Abcoude, zeggen deelnemers dat ze er wel zijn. Het jeugd en jongerenwerk zou bij 1 gezin betrokken zijn. Door Sociale Zaken is opgemerkt dat Abcoude een kleine bijstandsgemeente is. - Jeugdigen uit de selecteerde gezinnen waren niet opgenomen in de verwijsindex risico jeugd (VIR). Relatief weinig organisaties werken nog met dit instrument en men kan geen gezinnen opgeven, waardoor er geen koppelingen tot stand komen.
4.4
Casussen
In onderstaande tabel geven we een overzicht van de 10 casussen. We geven de samenstelling van het huishouden weer, het aantal probleemgebieden waarop het huishouden in kwestie problemen ervaart, het aantal betrokken instellingen in de afgelopen 1½ - 2 jaar, het aantal interventies dat is ingezet, wie de regie heeft en of er sprake is (geweest) van eigen en de inzet van de omgeving. Tenslotte vindt u een overzicht aan van de globale kosten per huishouden per jaar.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 12
Samenstelling gezin
Probleem Gebieden
Echtpaar met 3 kinderen
5
Moeder gescheiden 3 kinderen Echtpaar met 3 kinderen Moeder gescheiden, 3 kinderen Moeder gescheiden, 1 kind Moeder gescheiden en vriend, 2 kinderen Echtpaar 3 kinderen Moeder gescheiden, 4 kinderen Echtpaar, 1 kind Echtpaar, 4 kinderen
Betrokken aantal instellingen 12
Interventies
Eigen kracht en omgeving onbekend
Kosten
4 openbare orde niet Complexe zorg 5
14
14
Thuisbegeleiding deels regie Voogd
Vrijwillige inzet
66.000
7
9
Ouders
48.000
Voogd
Vrijwillige inzet onbekend
11
11
5
10
10
Onbekend
moeder
31.000
5
6
9
Voogd
onbekend
68.000
5
16
15
AMW in begin, nu CJG
Vrijwillige inzet
42.000
4 Openbare orde niet 4 openbare orde niet 5
14
13
Thuisbegeleidi ng en voogd
Familie
44.000
10
10
WMO
Familie
31.000
16
18
AMW
Familie, kerk, handje helpen
44.000
11
Regie
22.000
49.000
Tabel 3.1
4.5
Problemen van gezinnen
Op basis van bovenstaande tabel zien we dat de meeste gezinnen problemen hebben op tenminste 4 van de 5 probleemgebieden. In bijna alle huishoudens is sprake van schulden. Alleen problemen op het gebied van criminaliteit/geweld en openbare orde, komen niet altijd voor. Van een casus werd gezegd dat het hier niet ging om de kwetsbare doelgroep maar om complexe zorg. Zie ook paragraaf 3.7 voor interventies. Wat verder opvalt is dat: - Professionals vinden dat er veel partijen bij de gezinnen betrokken zijn, meer dan gedacht en dat er veel complexere problematiek is waarbij meerdere leden van het gezin hulp nodig hebben; - Het servicepunt speelt een centrale rol in De Ronde Venen. Ze voeren deels WMO taken uit en zaken voor de corporatie en de CJG functie. Ze zitten een overleg voor van alle
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 13
e
-
4.6
vrijwilligersorganisaties en een 1 lijn overleg met de professionele organisaties. Ze vervullen een rol in de koppeling van de informele en formele zorg of zouden die kunnen verzorgen. Het servicepunt ziet alle aanvragen in De Ronde Venen langskomen en kan dus goed signaleren. Wat nu nog gemist wordt is dat medewerkers minder bekend zijn met zaken als verslavingszorg en psychiatrische problematiek waardoor het moeilijk is dit bespreekbaar te maken in de contacten met klanten. Die kennis zit vooral bij de regionale organisaties, maar zou meer lokaal verankerd dienen te zijn. Scholing van medewerkers van het servicepunt op deze terrein zou dit (deels) kunnen ondervangen.
Hoeveel hulpverleners zijn bij de gezinnen betrokken
Het aantal hulpverleners dat bij de gezinnen betrokken is, varieert. In alle door ons geselecteerde casussen zijn minimaal 5 instellingen betrokken (selectiecriterium) maar dit aantal kan oplopen tot meer dan 16 instellingen. Het aantal betrokken hulpverleners is vaak nog groter. In de reconstructie van de hulpverlening aan deze gezinnen, bleek het vaak moeilijk om een volledig beeld te krijgen van alle betrokkenen. Ook in de dagelijkse praktijk is dit een lastig punt waar veel tijd mee verloren gaat. Volgens de professionals is het nu heel moeilijk om een compleet beeld te krijgen van wie er nu allemaal bij een gezin zijn betrokken. Verder valt op: - De zorg kant en de inkomens kant hebben niet automatisch contact. Sociale zaken heeft contact met AMW (privacy speelt in de contacten soms een rol). Deelnemers geven aan dat tijd een probleem is om contact op te nemen. Dat gebeurt wel als er een echte aanleiding is. Ook moeten klanten instemmen, wil de ene organisatie contact kunnen opnemen met de andere, en dat willen niet alle klanten. - Veel partijen hebben een toeleidende functie en zijn maar beperkt bij een gezin betrokken (bieden zelf geen hulpverlening of maar heel beperkt: denk aan jeugdgezondheidszorg, MEE, Bureau Jeugdzorg) - Daarnaast hebben veel andere organisaties informatie over een specifieke groep zoals het Veiligheidshuis, Sociale zaken en de zorginstellingen, maar de informatie is niet gekoppeld. Over werk, inkomen, uitkering, schuldhulpverlening en re-integratie is het heel normaal om allerlei formele informatie te geven zoals BSN nummer, etc. Zorg instellingen hebben over het algemeen minder harde informatie. - Thuisbegeleiding is regelmatig de partij die het meest bij het gezin thuiskomt, maar andere organisaties hebben niet snel de neiging informatie terug te koppelen naar de medewerker thuisbegeleiding (geen erkende regisseur, geldt in mindere mate ook voor andere organisaties. - In de lokale infrastructuur zitten veel generalisten (actief bij verschillende organisaties) terwijl regionaal vooral specialisten werkzaam zijn. - De hulpverleners van de organisaties uit de sectoren LVB, (J)GGZ en Jeugdzorg zijn veel minder verweven met de lokale organisaties
4.7
Welke interventies hebben er plaats gevonden (wat is geslaagd en wat niet)?
De interventies die hebben plaatsgevonden verschillen per casus. In onderstaande tabel hebben we de interventies gescoord. Het totale aantal interventies bedraagt 120. Veel voorkomende interventies zijn een bijstandsuitkering, schuldhulpverlening, bureau jeugdzorg, leerplicht en gezinsbegeleiding. Verder zien we zien dat de jeugdgezondheidszorg met veel gezinnen bekend is. Ook is het opvallend dat er veel sociaal psychologische problematiek is.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 14
Probleemgebied Werk, inkomen, schulden
Onderwijs/kinderen
Basis op orde
Sociaal psychologisch
Rapportage
Interventies Bijstand uitkering WIA/WAO uitkering /Wajong Schuldhulpverlening Inkomensbeheer Minimabeleid Re-integratie Sociaal raadslieden bewindvoerder Leerplicht Leerlingenvervoer Bureau jeugdzorg/zorgmelding MEE begeleiding/Abrona Speciaal onderwijs Schoolmaatschappelijk werk Ambulante begeleiding Jeugdgezondheidszorg (arts en/of verpleegkundige) Pedagogisch bureau Raadsonderzoek Raad voor de Kinderbescherming Centrum voor Jeugd & Gezin voogd Onder Toezichtstelling Ziekenhuis Dagbesteding CCE (landelijk) Buitenschoolse opvang Uithuisplaatsing Onderwijsconsulent Gezinssondersteuning en/of Thuisbegeleiding en/of homecoaching Opvoedingsondersteuning/ speltherapie Short stay woning/logeeropvang Wmo Fysiotherapie Woningaanpassing Servicepunt Handje helpen Dreigende ontruiming Psycholoog, psychiater RPC (psychiatrie) Opvang AMW Ambulante begeleiding Altrecht Vluchtelingenwerk Verslavingszorg
Kwetsbare
gezinnen
De
Frequentie 8 2 7 2 3 2 3 1 6 2 10 4 2 1 2 5 1 1 2 1 3 1 1 1 1 1 1 1 6
1 1 4 1 1 4 2 1 1 2 1 5 1 1 1
Ronde
Venen
Pagina 15
Criminaliteit/openbare orde Geweld
Veiligheidshuis Politie OM (straf en civiel traject) Reclassering AMK Jeugdbescherming
Totaal
2 2 1 2 1 1 120 interventies
Tabel 3.2
Noot bij tabel: - Interventies zoals een huisarts en ziekenhuis zijn in sommige gevallen wel in de tabel opgenomen, maar de kosten daarvan zijn niet in de berekeningen opgenomen. De scope voor het opstellen van de tabel is geweest: de 3 transities, passend onderwijs en gemeentelijke kosten (WMO, sociale zaken). Het is niet goed mogelijk gebleken om een oordeel te vellen over de effectiviteit van interventies. Redenen zijn o.a. - Niet alle interventies zijn afgerond waardoor effecten niet duidelijk zijn - Er wordt (nog) niet of onvoldoende gekeken naar effecten van interventies. De indruk is dat het nu begint te komen. Ook de opdrachtgever –gemeenten- staan daar nog aan het begin. - Professionals beoordelen de situatie verschillend. Het gebeurt regelmatig dat professionals anders oordelen over de situatie in een gezin waardoor een interventie kan worden afgerond omdat het volgens de betreffende instantie goed gaat terwijl andere instanties in de veronderstelling zijn dat een interventie nog loopt omdat het volgens hen helemaal niet goed gaat met de jeugdige of het gezin. - In de bijeenkomsten is voorts gewezen op het onderscheid tussen vrijwillige en onvrijwillige zorg, waarbij vrijwillige zorg uitgaat van instemming van betrokkenen. Dit maakt dat mensen zich kunnen terugtrekken, ook al is de interventie nog niet afgerond. In de door ons geselecteerde casussen overheerst vrijwillige zorg. - De effectiviteit wordt eveneens beïnvloed door de huidige regels. Bijvoorbeeld: voor een UWV uitkering moet je naar Amstelveen, maar daar gaan mensen niet naar toe omdat ze het vervoer financieel niet rondkrijgen. Veel mensen uit de doelgroep hebben immers financiële problemen en eigen vervoer mag niet. In dit voorbeeld zou Amsterdam dichter bij zijn en makkelijker te organiseren, maar dat mag dan weer niet omdat ze dit vanuit de CIZ niet vergoed krijgen. Toch naar Amstelveen gaan vergt dan veel –onnodig veel- van de motivatie van de cliënt. Een ander voorbeeld komt van Leerplicht. Zij zien jongeren die nu niet naar hun ouders luisteren maar wel naar een peergroep, maar dit is niet te organiseren vanwege privacy regelgeving. Het organiseren van een peergroep kan alleen als de jongere dat zelf doen, maar dat is dan weer een brug te ver. In het kader van dit onderzoek is met een aantal gezinnen gesproken. Hier zijn ook diverse opmerkingen gemaakt over de effectiviteit van interventies en belemmerende regels: - Iemand had gratis een auto gekregen van de familie, maar mocht deze in het kader van de schuldenregeling niet houden, maar heeft dan wel recht op reisvergoeding en dat kost de samenleving meer. - Iemand zonder werk, met veel schulden stopt de behandeling in de GGZ omdat men de eigen bijdrage niet kan betalen, maar door niet aan de gezondheidsproblemen te werken komt deze persoon ook niet aan het werk - Mensen krijgen regelmatig te horen dat de regels zo zijn terwijl ze zelf met oplossingen komen die goedkoper zijn of die hen sneller in een betere situatie brengen. - Betrokken mensen geven aan dat ze soms stress krijgen van al de verschillende hulp- en dienstverleners waar ze mee te maken krijgen.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 16
-
4.8
Men vindt het vaak vervelend dat men steeds met nieuwe andere mensen te maken krijgt. Men wil graag zelf betrokken worden bij het opstellen van een plan hoe hun totaal situatie verbeterd kan worden.
Kosten gezinnen
Voor de 10 gezinnen zijn de kosten globaal in kaart gebracht. Gemiddeld bedragen de kosten rond de 40.000 euro op jaarbasis. Het zijn globale kosten omdat nog niet alle kosten duidelijk zijn. De kosten verschillen ook omdat binnen een periode bijvoorbeeld meerdere indicaties voor hetzelfde worden afgegeven. Bijvoorbeeld: thuisbegeleiding start in een gezin met een indicatie van 5,2 uur per week en dat wordt na een halfjaar 3,6 uur per week. Sociale zaken werkt met een participatiebudget waarbij afhankelijk van de cliënt kosten gemaakt worden. Deze kosten zijn voorgelegd aan het Volledig Ontschotte GezinsOndersteuningsproject (VOLG), een project in opdracht van het ministerie van VWS naar de kosten van 250 kwetsbare gezinnen. Voor een gedetailleerde prijsopgave is bronnenonderzoek op basis van factureringen nodig. VOLG ziet de verzamelde informatie als mooi materiaal voor een logistieke analyse van de geleverde zorg en kan de kosten van gezinnen bijvoorbeeld van een pilot door de tijd ook gaan monitoren. Zie verder voor gebruikte bronnen voor de kosten ook bijlage 4.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 17
5 Optimaliseren van de zorg rondkwetsbare gezinnen 5.1
Input
In het onderzoek zijn 2 bijeenkomsten georganiseerd met uitvoerende werkers en is een gesprek gevoerd met de gezinnen zelf en met vrijwillige organisaties. In deze bijeenkomsten hebben deelnemers en wijzelf thema’s aan de orde gesteld die belangrijk zijn om te bespreken in het kader van het optimaliseren van de zorg. Een kanttekening is hier op zijn plaats omdat instellingen en de gezinnen zelf vanuit verschillende perspectieven naar optimalisatie van de zorg kijken. Efficiency vanuit de positie van de zorginstelling is een andere dan vanuit het perspectief van de cliënt. Vanuit de organisatie dient de zorg efficiënt te zijn, gericht op heldere problemen en doelstellingen en uit te monden in doeltreffende scherp begrensde interventies. Vanuit het perspectief van de cliënt is 1 efficiency eerder een gevolg van goed werken en niet de voorwaarde vooraf
5.2
Resultaten vragenlijst
Tijdens de bijeenkomsten hebben de deelnemers een vragenlijst ingevuld met veelvoorkomende belemmeringen die een optimaal functioneren van de zorg in de weg staan. Voor deze vragenlijst is gebruik gemaakt van het artikel Cirkel van onmacht, mechanismen in hulpverlening. De vragenlijst is door 21 deelnemers ingevuld. Deelnemers zijn gevraagd de stellingen te scoren op herkenbaarheid en urgentie. De top 5 aan problemen (meest herkenbaar en meest urgent) is: 1. Iedere organisatie heeft zijn eigen intake; het ontbreekt aan een gezamenlijke analyse van de complete gezinsproblematiek (13, 16) 2. Voor sociaal kwetsbare huishoudens voldoen de standaardwerkprocessen niet, die zijn te kort (10, 13) 3. Te veel hulpverleners in een gezin ondergraaft het vertrouwen van het gezin omdat iedereen zo zijn eigen eisen stelt (11, 12) 4. Het ontbreekt aan terugkoppeling; wel informatie geven maar niet terug horen wat ermee gedaan is (10, 7). 5. De verbinding met informele zorg ontbreekt waardoor de effecten van interventies niet duurzaam zijn. (8. 8)
5.3
Integrale aanpak
5.3.1
Integrale plannen Conclusie: Er zijn geen integrale gezinsplannen voor alle leefgebieden, wel af en toe een zorgplannen op deelgebieden voor een of enkele gezinsleden.
Bevindingen We zijn geen totaal plannen tegen gekomen. Een integrale manier van werken wordt ook tegengegaan door een versnippering van het aanbod en te ver doorgevoerde specialismen en het gebrek aan tijd. Integraal werken wordt ook belemmerd door financieringsstromen Het perspectief van de gemeente is hier een andere dan dat van de instelling: daar waar instellingen deelaspecten kunnen beoordelen blijft de zorg van de gemeente voor het totale gezin dat onderdeel uitmaakt van de gemeenschap. 1
Buigzame zorg in een onbuigzame wereld, A. Baart blz. 74
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 18
Het idee van een gebiedsteam spreekt de deelnemers aan en gaat er ook komen. Het is belangrijk om het vanuit de kracht van een gebied/kern te organiseren. Opgemerkt is dat organisaties ook moeten kantelen. Binnen het gebiedsteam zou de intake gedaan moeten worden door een generalist. Hier moet je geen vrijwilliger maar juist je beste mensen opzetten. Deelnemers pleiten voor 1 intakeformulier voor de hele gemeente en het loslaten van tijdsindicaties per gezin. Aanbevelingen -
-
-
-
-
Kies voor een gebiedsgerichte aanpak, vanuit de kracht van een gebied/kern/wijk. Werk aan een totaalplan voor het gezin (niet alleen een zorgplan). Zet je beste mensen in het gebiedsteam Een experiment met een gebiedsteam of (integrale) aanpak rondom kwetsbare gezinnen kan goed aan het Servicepunt worden gekoppeld. Zij hebben goed zicht op de informele en formele zorg en spelen een rol deze te verbinden, maar dat zou nog meer kunnen gebeuren. Kies voor meer outputgerichte financieringsgrondslagen (maatschappelijke effecten) op grond van duurzaam behaalde resultaten. Let daarbij expliciet op de aansluiting tussen inkomen/werk aan de ene kant en zorg aan de andere kant. Ga er vanuit dat er verschillende voordeuren zijn (start van de vragen is heel divers) maar sluit deze informatie direct achter de voordeur van de loketten kort (koppeling bestanden). De GGZ instroom verloopt voor 80% via de huisarts, daar moet ook iets mee geregeld worden. Betrek organisaties die in de toekomst belangrijk zijn (jeugdzorg psychiatrie, verstandelijke beperkingen) bij de voorbereiding en implementatie van de veranderingen. Dit is de toegang tot de andere wereld die de gemeente nog niet zo goed kent.
5.3.2
Regie Conclusie: Uitvoeringsregie ontbreekt nu grotendeels, er is geen sprake van 1 regisseur(persoon)
Bevindingen Zelden is er rondom een gezin sprake van een overall regie (is ook geen opdracht en wordt ook niet door iedere partij geaccepteerd). In de praktijk is het eerder zo dat verschillende instellingen stukjes regie op zich nemen en zich daar dan voor verantwoordelijk voelen. Vaak op eigen initiatief omdat zij bijvoorbeeld heel veel in een gezin aanwezig zijn (thuisbegeleiding). In een aantal gevallen neemt BJZ de regie, maar deze organisatie is weinig ingebed in de lokale situatie. Ook het CJG voert regie. Van een hele brede regie (wonen, welzijn, zorg en inkomen) is geen sprake. De deelnemers zijn van mening dat De Ronde Venen sterke hulpverleners heeft, maar dat er nog niet altijd voldoende uitwisseling plaatsvindt. Op het niveau van het gezin werkt het ontbreken van regie negatief uit: sommige gezinnen krijgen stress van het aantal hulpverleners die over de vloer komen en die allemaal iets willen van het gezin. En door het ontbreken van regie blijven er zaken liggen en andere dingen worden dubbel gedaan. Deelnemers zien veel in het aanstellen van een casemanager (expert van het gewone leven) die de regie voert. Gesteld dat deze casemanager onafhankelijk dient te zijn en ondergebracht moet worden bij 1 punt. Gepleit is ook voor het samen met de klant opstellen van een plan, dit voorkomt dat er later privacy problemen gaan optreden. Het stagneert bovendien de zorg en dienstverlening als de klant er niet zelf bij is.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 19
Aanbevelingen -
Maak een duidelijk onderscheid tussen regie op bestuurs-, beleids- en uitvoeringsniveau. bestuursniveau Uitvoeringsregie: geef 1 onafhankelijke persoon de regie, inclusief de benodigde mandaten en opschalingsmogelijkheden. Lever maatwerk, maak verschil in wat mensen nodig hebben. Stel samen met de klant/cliënt een plan op
5.3.3
Informatiedeling Conclusie informatie wordt onvoldoende met elkaar gedeeld, zeker de terugkoppeling kan veel beter
Bevindingen Het feit dat elke instelling zijn eigen intake heeft, laat zien dat er weinig (basis) informatie wordt gedeeld. Daarbovenop komt dat instellingen veelal een eigen privacy protocol (bovenop een algemeen protocol) hebben wat de uitwisseling van gegevens bemoeilijkt. In de bijeenkomsten is tevens aangegeven dat de terugkoppeling van informatie volstrekt onvoldoende is. Professionals worden op die manier niet gestimuleerd om informatie te delen. Thuisbegeleiding geeft aan dat zij altijd contact opnemen met anderen maar dat ze zelf nooit worden gebeld. De VIR wordt nu nog onvoldoende gebruikt. Wil het gaan werken dan moeten Sociale Zaken en de WMO ook op de VIR worden aangesloten. Landelijk wordt er nu wel nagedacht over de uitbreiding van de VIR tot op het niveau van het gezin, waardoor signalen op gezinsniveau bij elkaar komen.. De deelnemers zijn voorstander van de 1 loket gedachte, hoe dit gerealiseerd kan worden in minder duidelijk omdat er altijd meerdere voordeuren zullen blijven. Aanbevelingen -
Werk met 1 intake formulier binnen de gemeente Maak afspraken over informatie uitwisseling en het omgaan met privacy. Gebruik daarbij de voorbeelden van diverse gemeenten in Nederland Stimuleer het gebruik van informatiesystemen als de VIR (signalering) mits uitbreiding naar het gezin plaatsvindt, en zorg dat de gehele lokale infrastructuur is aangesloten. Werk de 1 loket gedachte verder uit
5.3.4
Transactiekosten (bemiddelingskosten) Conclusie: De huidige transactiekosten in de zorg bedragen circa 30% van het totale budget
Bevindingen Er is gewezen op veel bureaucratie die onnodige kosten met zich meebrengt en weinig klantvriendelijk is. Voorbeelden daarvan zijn: elke instelling doet zijn eigen intake (volgens de deelnemers heeft dit prioriteit), ingewikkelde formulieren die mensen met een beperking niet zelfstandig kunnen invullen, onnodig veel tijd die gaat zitten in het registreren in plaats van in de uitvoering. Beperk het aantal netwerken waar cliënten worden besproken en leg het accent op de uitvoering. Hecht meer waarde aan het oordeel van thuisbegeleiding (de goedkoopste hulp) zij zijn vaak het meest bij het gezin aanwezig en zien wat er nodig is.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 20
Aanbevelingen -
-
5.4
Verminder de transactiekosten door een algemeen formulier Bedenk als gemeente of je inde toekomst ook nog met indicaties wilt werken Verminder het aantal overleggen waarin kwetsbare gezinnen worden besproken en leg meer de nadruk op uitvoering (van zorgadvies teams naar zorguitvoering teams) en besprekingen in aanwezigheid van het gezin Probeer de huidige transactiekosten in de zorg terug te dringen (minder intakes en minder bureaucratie) Wanneer je een pilot start probeer dan de precieze totale kosten van kwetsbare gezinnen in beeld te brengen en probeer deze terug te dringen (monitor dit bijv. via VOLG systematiek). Verantwoord alleen wat je wel doet en niet wat je niet doet Zorg voor zo min mogelijk professionals in een gezin Zorg voor onafhankelijke monitoring
Preventie Conclusie Bezuinig niet op preventie, versterk de basisinfrastructuur
Bevindingen Er liggen veel kansen op het gebied van preventie. Dat kan een aanzienlijke kostenbesparing met zich meebrengen. Veel vragen die nu op het spreekuur bij het CJG komen, kun je ook al eerder op het schoolplein beantwoorden als je daar spreekuren organiseert. In dat verband moet je ook kijken naar “de opbrengsten” van activiteiten. Er zijn activiteiten die nu worden wegbezuinigd (6 weken babygroepen) omdat ze niet vraaggericht zijn, maar ze geven je wel een ingang waardoor je een vinger aan de pols kan houden. Een ander voorbeeld is dat de jeugdgezondheidszorg al in een vroeg stadium ziet waar het mogelijk misgaat met gezinnen en waar met een intensievere inzet veel problemen kunnen worden voorkomen. De ruimte om daar tijd en aandacht aan te besteden, is er vaak niet, zeker niet als er verder bezuinigd wordt. Aanbevelingen -
5.5
Geef prioriteit aan preventie en zet dit aan tegen de basisinfrastructuur op scholen en consultatiebureaus. Houdt spreekuren op scholen. Landelijk is de suggestie gedaan om minimaal 30% van de gelden die in de toekomst naar gemeenten gaan voor jeugdzorg te bestemmen voor preventie activiteiten of activiteiten die worden uitgevoerd tegen de basisvoorzieningen aan. De preventieve opvatting van voorlichten en screenen verschuift dan meer naar een opvatting over preventie die de betekenis krijgt van bijstaan, erbij blijven en organiseren van goede zorg als dat nodig is.
Thema Eigen kracht Conclusie: Het aanspreken van de eigen kracht is iets wat al wel gebeurd maar nog wel meer kan. Dit veronderstelt ook een cultuuromslag bij de klant en de professional.
Bevindingen Professionals vinden het belangrijk om de eigen kracht van klanten aan te spreken. Dat kan uiteraard meer en beter gebeuren. Er zal ook een cultuuromslag nodig zijn voordat klanten het normaal vinden dat er gekeken wordt naar hun eigen kracht. Nu stellen sommige klanten zich op het standpunt dat ze er recht op hebben.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 21
In de praktijk zien professionals veel regels die de eigen kracht ondermijnen. Uit de gesprekken met de gezinnen blijkt dat verschillende mensen het niet vreemd vinden dat ze meer op eigen kracht worden aangesproken, maar tegelijkertijd willen ze dan ook graag meer invloed hebben hoe zaken geregeld worden. Men snapt in de huidige situatie vaak niet waarom iets niet anders kan (regelgeving). Regelmatig kunnen ze zaken bedenken die voor hen zelf beter zouden zijn en de samenleving minder zou kosten, maar toch kan het dan niet (voorbeeld men wil een kleine aanpassing aan de rolstoel, maar dat mag niet er kan alleen een nieuwe rolstoel komen). Aanbevelingen -
-
-
Richt een meldpunt in waar burgers regels kunnen melden die de eigen kracht ondermijnen en onderzoek actief hoe dit kan worden tegengegaan. Gebruik zo nodig opschalingsmogelijkheden Heb het niet over kwetsbare gezinnen maar spreek over gezinnen in een (tijdelijk) kwetsbare positie, dit doet meer recht aan de intenties van het beleid Stel samen met het gezin een plan op, ga uit van wat mensen kunnen en sluit daarbij aan en bouw daarop verder (methode zesala= zelf doen, samen doen, laten doen) Zet vooral in op participatie (betaald, vrijwillig) en minder op zorg om de eigen kracht en verantwoordelijkheid van mensen te bevorderen. Leg de regie zoveel mogelijk bij mensen zelf Verken de mogelijkheden van het instrument eigenkracht centrale maar verabsoluteer deze niet, er zijn ook andere (effectieve) methoden om de eigen kracht te stimuleren, neem deze ook op in het instrumentarium. Besteedt aandacht aan de condities waaronder de eigen kracht en de inzet van de omgeving kunnen floreren. Ruim institutionele struikelblokken op. bijvoorbeeld rond bereikbaarheid en vervoer
5.6
Thema Inzet sociale omgeving: Conclusie: het belang van steun vanuit de (sociale) omgeving wordt alom erkend. Wil de sociale omgeving meer dan nu worden ingezet dan is er meer structuur nodig om een goede en realistische match te bewerkstelligen
Bevindingen Het belang van het netwerk wordt alom erkend; als de directe omgeving er niet achter staat, dan werkt dat vroeg of laat door in het gedrag en het handelen van de klant. Ook uit onderzoek blijkt dat 2 interventies alleen effectief zijn als deze gesteund worden door betekenisvolle anderen . Het leggen van verbindingen met het informele netwerk is iets wat een deel van de aanwezige organisaties wel probeert, maar nu nog moeizaam op gang komt. Het is vaak moeilijk volgens de deelnemers om het netwerk in te zetten, deels omdat hulpverlenende organisaties niet lokaal verankerd zijn. Voor een ander deel omdat mensen in een sociaal kwetsbare positie vaak een sociaal zwakke omgeving hebben. Bepaalde groepen maken meer gebruik van hun netwerk dan anderen. Onder Poolse inwoners zien de deelnemers dat zij hun eigen sociale netwerk gebruiken als er iets aan de hand, terwijl voor Turkse en Marokkaanse inwoners de moskee een rol speelt. Dit neemt niet weg dat professionals ook veel mensen zien zonder netwerk of mensen die hun netwerk al behoorlijk/teveel hebben aangesproken. Veel (autochtone) hulpvragers kloppen pas aan bij de hulpverlening als ze echt geen andere oplossingen meer zien, het liefst willen ze het zelf doen, zelfstandig blijven.
2
E-boek Aan de slag achter de voordeur
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 22
Qua vrijwillige inzet zijn er best veel organisaties in De Ronde Venen actief, zoals de vrijwilligersprojecten van de welzijnsorganisatie de Baat en Timpaan, Kerken, de Zonnebloem, Rode Kruis, de Servicepunten wonen zorg welzijn, Kringloop. In Abcoude zie je dat rijk goed voor arm zorgt. Door de ontwikkelingen ontstaan er bovendien allerlei nieuwe organisaties en nieuwe vormen. De meer traditionele (zorg)organisaties kunnen daar nog niet goed mee omgaan, waardoor deze organisaties niet worden gevonden. Daarbij komt dat het vaak een zoektocht is de juiste vrijwilliger te vinden. De organisaties die vrijwilligers leveren stellen op hun beurt ook de nodige eisen. In de praktijk blijkt het moeilijk om de juiste match te vinden. Dit kost heel veel tijd, die er niet is. Professionals zijn van mening dat er meer structuur nodig is. Het servicepunt kan nog nadrukkelijker een rol krijgen in het verbinden van de informele zorg met de formele zorg. Professionals weten vaak nog te weinig wat er allemaal gedaan wordt en gedaan kan worden via de informele zorg. Uit gesprekken met vrijwilligers die met kwetsbare gezinnen werken kwam naar voren dat men regelmatig te maken heeft van onbegrip of tegenwerking van gemeentelijke diensten of geïnstitutionaliseerde organisatie in het helpen van mensen. Sommigen vrijwilligers gaven aan als dat te veel gebeurt gaat je de lust om je in te zetten voor mensen wel weg. Andere krijgen daardoor juist extra impuls om door te gaan, maar regelmatig voelt men zich niet serieus genomen. Voor wat betreft het inschakelen van de sociale omgeving wordt een onderscheid gemaakt tussen de inzet van familie en kennissen enerzijds en vrijwilligers anderzijds. Professionals waarschuwen wel dat de verwachtingen niet te hoog moeten zijn. Er zijn er veel die het op den duur niet trekken en afhaken. Daarnaast is de invloed van het netwerk lang niet altijd positief (afhankelijkheid en machtsmisbruik) of voor. Aanbevelingen -
-
Investeer nog nadrukkelijker in de aansluiting van formele en informele zorg bijvoorbeeld door deze taak bij een instelling te beleggen, die kan fungeren als een makelaarspunt tussen vraag en aanbod. Waardeer vrijwilligers en ga regelmatig bij hen te rade om te horen wat er anders of beter kan. Maak mensen niet eenzijdig afhankelijk van hun eigen omgeving maar stimuleer wederkerigheid. Doe bewust een beroep op solidariteit (verbinden rijk en arm) als het gaat om de inzet van de sociale omgeving.
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 23
6 Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Gesprekspartners Integrale overleggen rondom casuïstiek in de Ronde Venen Kosten Vragenlijst Factsheet Integrale aanpak sociaal kwetsbare gezinnen Overzicht van vrijwilligersinitiatieven in De Ronde Venen Gebruikte documenten
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 24
6.1
Bijlage Gesprekspartners
Algemeen: - Peter Cuyvers, projectleider CJG/transitie jeugdzorg van VNG - Agnes van Wijnen – Crossover – kennis- en innovatiecentrum voor mensen met een beperking (zij doen o.a. pilot onder mensen die veel met voorzieningen te maken hebben om te horen hoe ze het liefst geholpen willen worden). - Eelco de Winter, aanpak volledig ontschotte gezinsondersteuning VOLG - Annemiek de Klein, buurtzorg Jong Specifiek voor De Ronde Venen: - Petra Verschoor – (gedelegeerd) opdrachtgever, beleidsmedewerker Jeugd - Karin van Dijk, Sociale zaken & Werk en Inkomen - Sharon Blijleve, logopedie - Peter Hoogenboom, beleidsmedewerker Onderwijs - Judith Maljaars, Veiligheidshuis – informatiemakelaar voor regio Utrecht West - Veenland college Jannetje ter Punt - Pim Limburg, aanpak huiselijk geweld en OGGZ-aanpak - Sonja van Beek CJG manager - Thea Kok, manager ZUWE Algemeen Maatschappelijk Werk - Marit Veenstra, ZUWE manager thuisbegeleiding - Mieke Telder, directeur de Baat, 0297-230280 - Hans Attema, hoofd jeugd GGZ Altrecht - Marcella Oviedo Nunez, Kwintes, geestelijke gezondheidszorg - bemoeizorg Deelnemers bijeenkomsten - Aletta Bruggink, jeugdgezondheidszorg - Annemiek de Boer, proces coördinator CJG & GGD verpleegkundige - Lia Goud, Mee Utrecht, - Karin Faber Mee Utrecht. - Nardy Duchêne, klantmanager sociale zaken - Arletta Nagel, klantmanager sociale zaken - Ankie Bots, leerplicht - Masja Loa, schuldhulpverlening Daniels en Dekker - Marijke Kleine, maatschappelijk werk en CJG - Annie Meinetten, ZUWE thuisbegeleiding - Heleen Boot, WMO consulent/ De kanteling - Bertien Tweehuijsen, servicepunt - Marga Kraaijkamp pedagogisch bureau Zuwe zorg en CJG - Sander Koster, maatschappelijk werk Mijdrecht en CJG en ZAT - Saskia Moorthamer, leerplicht - Leontien Koops, bureau jeugdzorg Utrecht - Martha Ramdas, jeugdarts, deelnemer Zorg Advies Teams onderwijs - Marga Roozendaal jeugdverpleegkundige 0-4 jaar - Annette Looman, jeugdverpleegkundige - Jenny Heuseveldt, Zuwe thuisbegeleiding - Ria Regales, Zuwe thuisbegeleiding - Kees Kuyper, AMW Abcoude
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 25
6.2
Bijlage Integrale overleggen De Ronde Venen
Centrum voor Jeugd & Gezin: - Lokaal Casus Overleg - Multidisciplinair Overleg (voor Woerden, Montfoort en Oudewater) Onderwijs: - Bovenschools Zorg Adviesteam primair onderwijs (van samenwerkingsverband Passenderwijs) - Permanente Commissie Leerlingzorg primair onderwijs van het samenwerkingsverband - Zorg Advies Teams op de scholen voor Voorgezet Onderwijs Veiligheid en openbare ruimte: - Jeugd & Openbare ruimte (overlast van jeugd op straat) - Districtsoverleg Huiselijk geweld - Justitie Casusoverleg (onderdeel van Veiligheidshuis) Overig: - Servicepunt organiseert overleg met vrijwilligersorganisaties Netwerk zorg & zorgvrijwilligers e - Servicepunt organiseert 1 lijn samenwerking - Meldpunt zorg en overlast (servicepunt)
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 26
6.3
Bijlage Kosten van interventies/voorzieningen en middelen:
Soorten kosten: - Inkomens/uitkeringskosten (bijstand, re-integratie, schuldhulp, etc.) - Zorgkosten (Jeugdzorg, LVG, GGZ, thuisbegeleiding, AMW, etc.) - Lokale ondersteuningskosten (leerplicht, jeugdgezondheidszorg) - Transactiekosten (indicaties, intakes, overdracht, etc.) Bronnen: - Project VOLG monitor (Volledig Ontschotte Gezinsbegeleiding) pilot van VNG en ministerie van VWS - Nederlandse Zorgautoriteit (prijzen zorgzwaartepakketten) - Kengetallen Jeugdzorg (VWS) - Uitkerings- en inkomenstabellen - PGB 2011 (overzicht van Per Saldo) Inkomens/uitkeringskosten (bijstand, re-integratie, schuldhulp, etc.) Werk & Inkomen: - Bijstandsuitkering (per jaar 16.000 gezin, een ouder + kind 11.200, alleenstaande 8.016 – toeslag max. 3.204) - Re-integratie traject – diverse trajecten tussen 2. 000 en 20.000 (?) - Wa-jong (75% van minimumloon max. 12.915) - WSW (zie loonschalen tussen 5.000 en 50.000 op jaarbasis) Sociale zaken/schuldhulpverlening: - Langdurigheidstoeslag (per persoon 350 per jaar en 450 per jaar voor een gezin) - Bewindvoerders (50 per maand) - Bijzondere bijstand - WSNP - (kosten van de medewerkers van schuldhulpverlening en sociale zaken) Zorgkosten (Jeugdzorg, LVG, GGZ, thuisbegeleiding, AMW, etc.) - Overzicht met kengetallen Jeugdzorg (kosten interventies jeugdzorg) - Nederlandse Zorgautoriteit (prijzen zorgzwaartepakketten – geldt voor o.a. alle CIZ indicaties zoals thuisbegeleiding, GGZ, LVG, etc.) - PGB 2011 (overzicht van Per Saldo) - AMW (gemeente 688 gemiddeld per casus - regelmatig wordt meer ingezet) - Schoolmaatschappelijk werk (gemeente 688 per casus ) - MEE (verschillende klassen, maar zo’n 3.000 gezins-/cliëntbegeleiding) - Gezondheidskosten (logopedie, fysiotherapie, huisartsen, ziekenhuis, revalidatiezorg, etc.) - WMO middelen – aanpassingen en de collectieve voorzieningen - Raadsonderzoek 3.333 Lokale preventie en ondersteuningskosten: - Centrum voor Jeugd & Gezin - Jeugdgezondheidszorg 0 – 4 jaar (onderdeel CJG) - Jeugdgezondheidszorg 4 – 19 jaar (onderdeel CJG) - Leerplicht & Leerlingenvervoer
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 27
Transactiekosten: - Multi Disciplinair Overleg (onderdeel CJG) - Centraal Indicatieorgaan Zorg (CIZ) - Bureau Jeugdzorg (indicatiestelling) - Veiligheidshuis (inzet informatiemakelaar per cliënt) - Overleg Huiselijk Geweld
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 28
6.4
Bijlage Vragenlijst
Er is veel geschreven over de hulpverlening aan sociaal kwetsbare gezinnen met meerdere problemen. Dat gaat niet altijd goed. Hieronder treft u een aantal problemen aan die daar debet aan kunnen zijn. We vragen u om voor De Ronde Venen: a. aan te geven of u deze problemen ook in uw praktijk tegenkomt. b. per probleem vervolgens aan te geven of de aanpak ervan wat u betreft een lage of hoge prioriteit heeft 1. Voor sociaal kwetsbare huishoudens voldoen de standaard werkprocessen niet, die zijn te kort. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
2. Gebrek aan vooruitgang zorgt er voor dat hulpverleners zich vastbijten in standaardwerkwijzen die op zichzelf geen oplossing zijn. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
3. Werkprocessen worden mede gestuurd door financiering (evaluatie van het resultaat speelt zelden een rol. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
4. De cliënt is onvoldoende te motiveren en daarom wordt de interventie afgesloten. Heel herkenbaar
Komt soms voor
Niet herkenbaar
Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
5. Te veel hulpverleners in een gezin ondergraaft het vertrouwen van het gezin omdat iedereen zo zijn eigen eisen stelt. Heel herkenbaar
Komt soms voor
Niet herkenbaar
Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
6. Hulpverleners stellen zich te weinig verplichtend op naar cliënten: het ontbreekt aan grenzen. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
7. Het opstapelen van interventies maakt dat er lange wachttijden kunnen ontstaan of dingen niet lukken omdat die interventies daar niet tot stand komen. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 29
Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
8. Het ontbreekt aan terugkoppeling (wel informatie geven maar niet terug horen wat er mee gebeurd is). Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
9. Iedere instelling heeft zijn eigen intake, het ontbreekt aan een gezamenlijke analyse van de complete gezinsproblematiek. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
10. Het ontbreekt in de dossiers aan informatie over de geschiedenis van cliënten (alleen feiten die geen informatie geven over het handelingsperspectief). Heel herkenbaar
Komt soms voor
Niet herkenbaar
Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
11. In De Ronde Venen vinden sommige instellingen elkaar sneller dan anderen en daar werken ze dan ook makkelijker en sneller mee samen. Heel herkenbaar
Komt soms voor
Niet herkenbaar
Hoge urgentie
Middel urgentie
Geen urgentie
12. De verbinding leggen met informele zorg (netwerken familie) ontbreekt waardoor de effecten van interventies niet duurzaam zijn. Heel herkenbaar Komt soms voor Niet herkenbaar Hoge urgentie
Rapportage
Middel urgentie
Kwetsbare
gezinnen
Geen urgentie
De
Ronde
Venen
Pagina 30
6.5
Bijlage Factsheets
Integrale aanpak sociaal kwetsbare gezinnen Integraal Methode
Problemen worden in samenhang en vanuit de eigen kracht van een gezin of huishouden aangepakt. Een gezin, een plan, een regisseur
Taken regisseur
Maakt een gezinsdiagnose en stelt een plan op en regelt nazorg. Doet dit op basis van informatie gezin en betrokken instanties. Stelt plan samen met gezin op Bewaakt de uitvoering en voortgang
Mandaat regisseur
Kan zelfstandig een diagnose maken en handelingsplan opstellen en nazorg regelen, hoeft niet af te stemmen met andere instellingen, kan voor uitvoering plan wel de hulp inroepen van instellingen (of team) Kan partijen aanspreken als zij zich niet aan de afspraak houden Kan opschalen als dat nodig is en zo integrale werkwijze afdwingen Kan zelf besluiten over tijd en ruimte om hulpverlening aan het gezin te kunnen indelen, verantwoordt dit achteraf Beschikt over eigen budget Heeft duidelijke bevoegdheden op het terrein van informatie uitwisseling Basis is een multidisciplinair team van regisseurs Zorgen voor een leeromgeving voor team Projectleider verbindt partijen op beleidsniveau en zorgt voor verantwoording www.privacywegwijzer.nl protocol Amsterdam over informatieve uitwisseling privacy is ook een argument om niet mee te willen werken Organisaties financieren multi-disciplinair team, afspraken maken in kader van subsidiebeschikking Maak partijen verantwoordelijk voor de organisatie van een goede samenwerking Regel budget voor regisseur Motivatie van het gezin om greep te krijgen op het leven is uitgangspunt voor het plan Opbouwen van een vertrouwensrelatie: grenzen stellen en empathie zijn voorwaarden om met het gezin zo’n plan te maken Eigen kracht principe is belangrijk uitgangspunt maar werkt alleen als de sociale omgeving dit ondersteunt. Voor duurzame resultaten is een brug nodig tussen professionele hulp en informele steunsystemen. Langdurige monitoring is nodig om terugval te voorkomen
Team
Privacy wet en regelgeving Financiering
Succesfactoren in de methodiek
Plan
Rapportage
Verschillende soorten plannen mogelijk - herstelplan gericht op stabilisatie - plan gericht op vergroten welzijn - plan gericht op sociale stijging
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 31
Competenties regisseurs Commitment
Rapportage
Brede professionals die ook handelingsmandaat kan opeisen generalist bij bewoners en specialist in het team outreachend, vraaggericht, kunnen werken vanuit empowerment Convenant Draagvlak voor de aanpak op meerdere niveaus in de organisatie is noodzakelijk je moet ook commitment hebben in de praktijk
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 32
6.6
Bijlage Vrijwilligers activiteiten/initiatieven in De Ronde Venen
In de gemeente De Ronde Venen is een groot scala aan vrijwillige en particuliere initiatieven van mensen en organisaties ten behoeve van o.a. kwetsbare gezinnen. Hieronder vindt u een aantal van de initiatieven (meer informatie is te krijgen bij het www.servicepuntderondevenen.nl. Zij beheren een sociale kaart en hebben ruim 300 werkprocessen beschreven om vragen te kunnen beantwoorden. Daarnaast gebeurt er ook veel aan niet georganiseerde spontane (buren) hulp.
Voorbeelden: - Plusbus (begeleidingsdienst voor 55+) - Handje helpen (vrijwillige thuishulp voor kinderen/volwassen met beperking) - Thuishulp project Nederlandse Patienten Vereniging - Wensstichting De Oppepper (vervullen van ultieme wensen chronisch zieken) - Steunpunt vrijwilligerswerk - Repair cafe - Buurtkamer - Zonnebloem - Rode Kruis (oppashulp, huisbezoek, activiteiten, telefooncirkel, etc.) - Kerken - Stichting Jongeren Actief - Mantelzorg - Internetcafé en koffie uurtje in servicepunt - Boodschappenservice - Maatje voor Twee - Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg - Service diensten Graag Gedaan (Abcoude): klussendienst, vervoersdienst, computerondersteuning, etc. - Beursvloer (vraag en aanbod koppelen)
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 33
6.7
Bijlage Gebruikte documenten o.a.:
Algemeen: - Cirkel van Onmacht, mechanismen in hulpverlening, Amsterdam, 2008 - Vakmanschap aan zet, Amsterdam 2009 - Gebundelde krachten, 4 veelbelovende voorbeelden van zorg voor multiprobleemgezinnen, Conclusion, 2011 - Wijkcoaches Enschede (site wijkcoaches.nl) - MPH-aanpak in Amsterdam - Afsprakenkader Multi-Probleem Gezinsaanpak – stadsregio Amsterdam - CIZ Begeleiding in Beeld – toelichting - Typologie voor strategische aanpak multiprobleemgezinnen in Rotterdam - De Rotonde van Hamed, maatwerk voor mensen met meerdere problemen, Nicis, 2007. - Buigzame zorg in een onbuigzame wereld, 2011 - Multiproblematiek bij cliënten, verslag van een verkenning in relatie tot (arbeids)participatie. Onderzoek in opdracht van het ministerie SoZaWe door Meccano en AStri Specifiek over De Ronde Venen: - College programma De Ronde Venen - Uitgangspuntennotitie maatschappelijke ondersteuning in de gemeente - Jaarverslag 2010 Servicepunt (wonen, zorg, welzijn), voor jong en oud, behulpzaam en gastvrij de weg wijzen - Hoe gezond is en leeft de jeugd in De Ronde Venen, bevindingen Jeugdgezondheidszorg en Schoolkracht – uitgave GGD Midden Nederland - CIZ, Begeleiding in beeld, feiten en cijfers over cliënten met een indicatie van het CIZ, gemeente De Ronde Venen, 1 juli 2011 - Jaarverslag Leerplicht gemeente De Ronde Venen 2010 - 2011
Rapportage
Kwetsbare
gezinnen
De
Ronde
Venen
Pagina 34
