P R O G R A M B E G R O T I N G

PROGRAMBEGROTING 2008

Voorwoord bij begroting 2008 Onze ambitieuze plannen en de uitvoering van het gewenste bestaande beleid krijgen hun vertaling in de begroting. In de voorjaarsnota is de weg aangegeven hoe de vertaalslag tot stand komt. Voortdurend worden (lopende) plannen kritisch beoordeeld en zonodig bijgesteld. Dat gebeurt met een ondernemende aanpak: “Ondernemend en Sociaal”. Risico’s worden ingeschat en zij worden -binnen de gegeven kaders- niet uit de weg gegaan. Winwin-mogelijkheden worden opgezocht. “Ja, tenzij” is en blijft het parool. De voorjaarsnota keek vooruit naar de verdere toekomst, rekening houdend met de bekende cijfers. De ambities van de coalitie zijn vertaald in financieel haalbare kaders. Daarmee is de opmaat gegeven voor de begrotingen. Nu dus de begroting 2008. Er is zo veel te doen. Het college wil eigenlijk alles tegelijk. De praktijk is echter weerbarstig. Er is aanvullende deskundigheid en ondersteuning nodig. Dat gebeurt, maar kost uiteraard tijd. Belanghebbenden mogen niet overvallen worden, maar moeten betrokken worden in de besluitvorming. Zij vragen terecht extra tijd voor hun meedenken en doen. De begroting is opgezet volgens de voorschriften van het ‘Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten’ van de minister van Binnenlandse Zaken. De beleidsveldenopzet die afgelopen jaren in Heusden wordt gehanteerd is nog niet omgezet in programma’s die recht doen aan de Heusdense Manier van Werken (burger centraal, door op innovatieve wijze integraal en flexibel te werken). Zie toelichting onder ‘Opzet begroting’. Het college wil volgend jaar een aanzet maken voor een begroting die meer zicht geeft in (integrale) programma’s zoals de parallelstructuren / diverse verkeersknelpunten / A59, herinrichting de Schroef, brede scholen / MFA’s, herstructurering Oudheusden, centrumplan Vlijmen, herstructurering Vliedberg, bedrijventerreinen en -verplaatsingen, wijkgerichte manier van werken, Heusdense Manier van Werken. Het college vraagt uw raad ruim baan te geven om de vele plannen verder uit te werken en uit te voeren.

INHOUDSOPGAVE PROGRAMBEGROTING 2008 Blz. Vanwege het weglaten van enkele blanco pagina's in deze digitale versie zal de nummering van de pagina's niet aansluiten bij de inhoudsopgave. DEEL A: DE AANBIEDING 1 2 3 4 5

Inleiding Opzet begroting Totstandkoming Ontwikkelingen/wijzigingen in bestaand beleid Verband met andere stukken

9 9 10 10 13

DEEL B: DE BELEIDSBEGROTING 1 Beleidsvelden 1 Bestuur en communicatie 2 Burgerdiensten 3 Openbare orde en veiligheid 4 Verkeer en vervoer 5 Gebouwenbeheer en eigendommen 6 Economische zaken 7 Onderwijs 8 Cultuur en toerisme 9 Sport 10 Beheer groen en vesting Heusden 11 Werk en inkomen 12 Zorg en welzijn 13 Milieu en afval 14 Bouwen en wonen 15 Financiering en belastingen

17 19 21 23 25 28 29 31 33 35 36 37 38 40 42 44

2 Paragrafen 1 Lokale heffingen 2 Weerstandsvermogen 3 Onderhoud kapitaalgoederen 4 Financiering 5 Bedrijfsvoering 6 Verbonden partijen 7 Grondbeleid 8 Rechtmatigheid Matrix beleidsvelden met bijbehorende producten

45 47 54 59 62 65 68 70 75 76

DEEL C: DE FINANCIËLE BEGROTING 1 2 3 4 5 6 7 8

Uitgangspunten begroting 2008 en meerjarenbegroting 81 Meerjarenbegroting 2008-2011 84 1 Analyse begroting 2008 met gewijzigde begroting 2007 85 2 Analyse verschillen kostenplaatsen 89 Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 92 Uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting 94 Financiën per beleidsveld, met verklaring van de grote 96 verschillen t.o.v. gewijzigde begroting 2007, met daarbij de toevoegingen aan en onttrekkingen uit reserves Nieuw beleid en in gang gezet beleid per beleidsveld 113 Vervangingsinvesteringen per beleidsveld 123

Deel A

GEMEENTE HEUSDEN 2008

AANBIEDINGSBRIEF

1. Inleiding De grondslagen voor de activiteiten van ons college zijn aangegeven in de “Ambities Raad Heusden 2006-2010” als vastgesteld in de raadsvergadering van 19 september 2006. In onze aanbiedingsbrief van de Voorjaarsnota 2007-2011 hebben we u op de hoogte gesteld van onze voornemens en ambities. Voor de grote projecten zijn de dekkingsmogelijkheden aangereikt. Zoals in het ambitieakkoord staat, wordt continu ingespeeld op de doorlopend veranderende maatschappij en kunnen in de loop der tijd accenten verlegd worden. Samen met de raad, belanghebbenden, belangstellenden en deskundigen wordt invulling gegeven aan nieuw noodzakelijk beleid en gaan wij de uitvoering versterken en versnellen. Hierbij wordt het goede uit het verleden beschermd, maar krijgen verbetering en vernieuwing ruim baan. Daarbij wordt zoveel als mogelijk is “oud” beleid voor nieuw beleid ingeruild.

2. Opzet begroting Wettelijk vereiste Wettelijk is in artikel 7 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) voorgeschreven hoe de begroting moet worden ingericht. De begroting bestaat ten minste uit de beleidsbegroting en de financiële begroting. De beleidsbegroting bestaat ten minste uit het programmaplan en de paragrafen. De financiële begroting bestaat ten minste uit het overzicht van baten en lasten en de toelichting en daarnaast de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting. Het programmaplan bevat de te realiseren programma's, het overzicht van algemene dekkingsmiddelen en het bedrag voor onvoorzien. Een programma is een samenhangend geheel van activiteiten. Het programmaplan bevat per programma de doelstelling, in het bijzonder de beoogde maatschappelijke effecten, de wijze waarop ernaar gestreefd zal worden die effecten te bereiken en de raming van baten en lasten. Het overzicht algemene dekkingsmiddelen bevat ten minste de lokale heffingen waarvan de besteding niet gebonden is, de algemene uitkeringen, het dividend, het saldo van de financieringsfunctie, het saldo tussen de compensabele BTW en de uitkering uit het BTWcompensatiefonds en de overige algemene dekkingsmiddelen. In de begroting worden in afzonderlijke paragrafen de beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot relevante beheersmatige aspecten, alsmede tot de lokale heffingen. De begroting bevat ten minste de volgende paragrafen: lokale heffingen, weerstandsvermogen, onderhoud kapitaalgoederen, financiering, bedrijfsvoering, verbonden partijen, grondbeleid. Het bedrag voor onvoorzien wordt geraamd voor de begroting in zijn geheel of per programma Heusdense aanpak Vooralsnog zijn in onze gemeente vanaf 2004 vanuit de vroegere functionele beleidsvelden 15 programma’s benoemd, te weten: Bestuur en communicatie, Burgerdiensten, Openbare orde en veiligheid, Verkeer en vervoer, Gebouwenbeheer en eigendommen, Economische zaken, Onderwijs, Cultuur en toerisme, Sport, Beheer groen en vesting Heusden, Werk en inkomen, Zorg en welzijn, Milieu en afval, Bouwen en wonen, Financiering en belastingen. Als voordelen zag men vooral in de vergelijkbaarheid met de voorgaande jaren en het gemakkelijker kunnen aanleveren van de vereiste gegevens aan de provincie. Bovendien paste het bij de indeling van de portefeuilles, maar ook bij de inrichting van de organisatie.

Echter, deze indeling versnippert het inzicht in de programma’s die bij uitstek een integrale manier van werken noodzaken, zoals de aanpak van de A59 problematiek, het wijkgericht werken, het tot stand brengen van multifunctionele gebouwen, de renovatie van Oudheusden, het centrumplan Vlijmen, de wijk Vliedberg, Sportpark De Schroef, Voorste Venne, Heusdense Manier van Werken. Het college wil dan ook komen tot een programmaplan dat een beleid op hoofdlijnen mogelijk maakt en dus echt inzicht kan geven in de in de BVV genoemde “beoogde maatschappelijke effecten, de wijze waarop ernaar gestreefd zal worden die effecten te bereiken en de raming van baten en lasten”!

3. Totstandkoming De voorjaarsnota 2007 is het vertrekpunt voor de samenstelling van deze begroting. In de voorjaarsnota zijn onze nieuwe beleidsvoornemens opgenomen en budgettair verwerkt, maar is wat betreft het bestaande beleid uitgegaan van de ramingen in de begroting 2007. De ontwikkelingen die zich ten opzichte van 2007 in het bestaand beleid hebben voorgedaan, zijn thans in de begroting/meerjarenraming verwerkt. Voor wat betreft de besluitvorming door de raad betreft dit de tot en met de raadvergadering van juni/ juli 2007 genomen besluiten. Een en ander leidt tot het volgende begrotingsbeeld. (bedragen x € 1.000,--)

(+ is voordeel - is nadeel) Meerjarenperspectief Voorjaarsnota 2007 Ontwikkelingen in bestaand beleid Saldo meerjarenbegroting

2008

2009

2010

2011

-1.322

-302

+58

+33

233

262

-200

3

-1.089

-40

-142

36

Wij hebben onze focus gericht op een positief meerjarenbeeld. Gelet op de saldi van de voorliggende conceptbegroting zijn we daarin geslaagd. Eventuele nadelige saldi in de eerste jaren van de meerjarenbegroting worden ten laste van de algemene reserve gebracht.

4. Ontwikkelingen/ wijzigingen in bestaand beleid De onder 3. vermelde ontwikkelingen en wijzigingen in het bestaande beleid betreffen: (bedragen x € 1.000,--)

(+ is voordeel - is nadeel)

2008

2009

2010

2011

–

Algemene uitkering uit het gemeentefonds

–

Belastingopbrengsten

1.392

1.486

1.131

1.466

38

38

38

38

–

Doorbelasting van kostenplaatsen

-1.094

-1.072

-1.066

-1.082

–

Overige salariskosten

–

Kapitaallasten

-140

-140

-140

-140

41

42

44

161

–

Aanleg kunstgras voetbalvelden

–

Vervallen stelpost parallelstructuur

-55

-40

-25

-10

68

68

68

68

–

Energiekosten

-141

-91

-91

-91

–

Uitvoering WMO

-116

-116

-116

-116

–

Bijdrage ISD

-67

-67

-67

-67

– – – –

Indexering subsidies Afschrijving investeringen met economisch nut en maatschappelijk belang ten laste van reserve Renteresultaat

-84

-84

-84

-84

250 -56

230 -56

210 -56

190 -156

–

Onderuitputting

–

Calculatorische BTW

607

417

311

221

-113

-113

-113

-113

(+ is voordeel - is nadeel)

2008

2009

2010

2011

–

Post voor structureel onvoorzien

–

Rentetoevoeging aan reserves

-54

–

Afname beschikking reserve BCF

-18

–

Overige geringere ontwikkelingen per saldo

Totaal

-30

-297

-240

-244

-180

233

262

-200

3

Wij lichten de ontwikkelingen onderstaan kort toe. Algemene uitkering uit het gemeentefonds De algemene uitkering is geraamd op basis van de junicirculaire 2007 en van het daarin opgenomen meerjarenperspectief. De toename van de algemene uitkering is grotendeels het gevolg van de compensatie via de algemene uitkering van loonen prijsstijgingen en van beschikbaarstelling via de algemene uitkering van gelden voor nieuwe taken of uitbreiding van bestaande taken. Hiertegenover staan hogere kosten voor de gemeente. Per saldo resteert voor 2008 en 2009 een relatief kleine reële toename van de algemene uitkering. In 2010 en 2011 is het verschil tussen de toename van de algemene uitkering en de toename van de daaruit te compenseren kosten negatief. De oorzaak hiervan is dat in 2010 de tijdelijke toevoeging aan de algemene uitkering van gelden ten behoeve van veiligheid, wordt beëindigd. Belastingopbrengsten Dit betreft de verhoging van de onroerende-zaakbelastingen met de inflatiecorrectie van 1%. Doorbelasting van kostenplaatsen De toename van de doorberekening van de kostenplaatsen wordt veroorzaakt door de toename van de salariskosten als gevolg van algemene salarismaatregelen. Wij verwijzen ook naar de toelichting bij de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Overige salariskosten De salariskosten van het bestuur (raad en college) nemen toe met € 103.000,--. Dit is het gevolg van algemene salarismaatregelen, een aanpassing van de salarisschalen van de wethouders en van het raadsbesluit tot toekenning van een vergoeding aan fractieondersteuners. De resterende toename ad € 37.000,-- heeft betrekking op de vergoedingen aan vrijwilligers van de brandweer en op de kosten van voormalig personeel. Kapitaallasten Bij de jaarrekening 2006 zijn een aantal kredieten afgesloten. Per saldo is op deze kredieten minder besteed dan het geraamde kredietbedrag. Dit leidt tot een lagere raming voor kapitaallasten. De toename in de jaarschijf 2011 betreft de vrijval van kapitaallasten in 2011. Aanleg kunstgras voetbalvelden Door de fasegewijze invoering van de huurverhoging voor de kunstgras voetbalvelden van RKDVC en Haarsteeg, ontstaat ten opzichte van de voorjaarsnota een nadeel. Vervallen stelpost parallelstructuur In de voorgaande begrotingen is er van uitgegaan dat de kosten van de aanleg van de parallelstructuur gedeeltelijk zouden worden geactiveerd. In verband hiermee was een stelpost voor kapitaallasten van € 68.000,-- geraamd. Door een meevallende aanbesteding van fase 1b en de rijksbijdrage voor de rotonde bij de Onsenoortsestraat, kan de activering die eerder noodzakelijk vervallen. Hierdoor vervalt ook de stelpost.

Energiekosten Twee jaren gelden is een nieuw contract afgesloten met een andere energieleverancier. Dit is gebeurd in samenwerking met enkele andere gemeenten en met behulp van de Nederlandse Inkoopcombinatie (NIC). Ingaande het jaar 2007 worden op grond van het contract de zogenaamde vaste prijzen gehanteerd. Dit leidt tot een verhoging van kosten voor zowel de openbare verlichting als voor diverse (met name sport)accommodaties. Ingaande 2009 zal een nieuw contract worden afgesloten. Er wordt van uit gegaan dat dit tot een besparing leidt van € 50.000,--. Uitvoering WMO De budgetten voor uitvoering van de WMO zijn verhoogd met de bedragen die hiervoor via de algemene uitkering uit het gemeentefonds zijn ontvangen. Bijdrage ISD De gemeentelijke bijdrage aan de ISD neemt in 2008 ten opzichte van het in 2007 na de eerste bestuursrapportage geraamde bedrag met € 67.000,-- toe. Indexering subsidies De subsidies aan een aantal instellingen worden jaarlijks geïndexeerd. Hiervoor is een bedrag van € 84.000,-- benodigd. Afschrijving investeringen met economisch nut en maatschappelijk belang ten laste van reserve Bij de voorjaarsnota is reeds melding gemaakt van het beleidsvoornemen om een aantal nieuwe investeringen met economisch nut en een maatschappelijk belang te dekken uit een hiervoor te vormen bestemmingsreserve. Wij willen deze methode in 2008 ook hanteren voor reeds bestaande investeringen, die niet op korte termijn aan vervanging toe zijn. Op basis van een (restant)investeringsbedrag van € 5 miljoen en een gemiddelde afschrijvingsduur van 20 jaar, leidt dit tot een lastenvermindering van € 250.000,--. Renteresultaat Het renteresultaat wordt door aanpassingen die voortvloeien uit de jaarrekening 2006 € 56.000,-- lager geraamd. In 2011 is de raming, zoals ook in vorige jaren gebruikelijk, verlaagd met € 100.000,-- in verband met de verwachte aanwending van reserves en de mogelijke terugloop van de rentetoerekening aan de grondexploitatie. Onderuitputting Mede op aandringen van uw raad is de tot nu toe gehanteerde methode voor de berekening van de onderuitputting tegen het licht gehouden. Dit leidt tot een hogere raming van de onderuitputting. Calculatorische BTW Als gevolg van de invoering van het BTW-compensatiefonds heeft een korting plaatsgevonden op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. De wetgeving staat daarom de gemeenten toe om de over de “inkopen” betaalde omzetbelasting fictief mee te nemen bij de tariefberekening. Het gaat dan met name over de afvalstoffenheffing en het rioolrecht. Door afname van de kosten in 2008, mag ook minder fictieve omzetbelasting worden verrekend. Dit leidt tot een budgettair nadeel van € 113.000,--. Post voor structureel onvoorzien Rentetoevoeging aan reserves Afname beschikking reserve BCF Deze mutaties vloeien voort uit de toevoeging aan de meerjarenraming van de jaarschijf 2011.

5. Verband met andere stukken 5.1 De programbegroting ten opzichte van de productenraming en de bijlagen De autorisatie door de raad aan het college vindt plaats op programmaniveau. De autorisatie betreft het begrotingsjaar 2008 en behelst mede de in de begroting 2008 geraamde onttrekkingen en toevoegingen aan reserves en voorzieningen, alsmede de geraamde kredieten (zie de bijlage). Voor de jaarschijven 2009 t/m 2011 wordt instemming van de raad gevraagd. De productenraming met bijlagen is een onderbouwing van de programbegroting en wordt vastgesteld door het college. Dit boekwerk bevat uitvoeringsinformatie en kan dan ook door de raad gezien worden als naslagwerk. 5.2 Paragraaf grondbeleid ten opzichte van de grondnota Voor 2008 is geen aparte grondnota gemaakt. In de paragraaf grondbeleid zijn de hoofdlijnen van het grondbeleid opgenomen. Daarnaast wordt ingegaan op de huidige stand van zaken van de verschillende exploitaties. De grondexploitatienota, waarin uitgebreider en breder ingegaan wordt op alle beleidsaspecten met betrekking tot gronden, wordt voor een aantal jaren vastgesteld. Een voorstel hiertoe wordt eind 2007 aan de raad aangeboden. 5.3 Paragraaf lokale heffingen ten opzichte van belastingvoorstellen De paragraaf lokale heffingen is bedoeld als een overzicht op hoofdlijnen met betrekking tot de heffingen. In de belastingvoorstellen wordt dieper ingegaan op de wijzigingen in de diverse belastingen en retributies. Om het beleid, zoals dat in de begroting is verwerkt uit te kunnen voeren, is vaststelling van de betreffende verordeningen noodzakelijk. Behandeling van en besluitvorming over de belastingvoorstellen met bijbehorende verordeningen dient apart van de begroting plaats te vinden.

Het college van Heusden,

de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven

de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems

Deel B


BELEIDSBEGROTING

B.1

De beleidsvelden

1. Bestuur en communicatie 2. Burgerdiensten 3. Openbare orde en veiligheid 4. Verkeer en vervoer 5. Gebouwenbeheer en eigendommen 6. Economische zaken 7. Onderwijs 8. Cultuur en toerisme 9. Sport 10. Beheer groen en vesting Heusden 11. Werk en inkomen 12. Zorg en welzijn 13. Milieu en afval 14. Bouwen en wonen 15. Financiering en belastingen

BELEIDSVELD 1: Bestuur en communicatie Beschrijving

Bij Bestuur gaat het om de activiteiten van de bestuursorganen, de raad en het college. Deze bestuursorganen krijgen ambtelijk advies en ondersteuning. Communicatie met de inwoners, publieksgroepen, instellingen en bedrijven is een belangrijke taak van het bestuur.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Wijkgericht werken/burgerparticipatie In het ambitieakkoord krijgen de burgerparticipatie en het wijkgericht werken een prominente rol. Een plan van aanpak is in voorbereiding. Prioriteit wordt gegeven aan de leefbaarheid in wijken en buurten. Het wijkgericht werken krijgt in 2008 verder gestalte. De wijkbezoeken en wijkpanels worden meer planmatig ingericht, om passender in te spelen op de behoefte van de wijkbewoners. Een concrete rol krijgt daarbij onze buitendienst. Voor Oudheusden is een pilotrol voorzien. Periodieke bevolkingsenquêtes Eind 2007 wordt de koers bepaald voor het houden van periodieke bevolkingsenquêtes, enerzijds om de tevredenheid van klanten periodiek te monitoren, anderzijds om de mening van doelgroepen bij beleidsvorming of actuele onderwerpen te peilen. In 2008 wordt gestart met het feitelijk houden van de enquêtes. De enquêteresultaten vormen belangrijke input om de dienstverlening aan de klant continu te kunnen verbeteren en worden gebruikt bij de implementatie van het wijkgericht werken. Transparantere financiën/besturingscyclus In het kader van de verbetering van planning en control staat voor de komende jaren de verdere ontwikkeling van de besturingscyclus op de rol. Het gaat hierbij om een continu proces ter verbetering van de kwaliteit van de begroting/jaarrekening en verslag/rapportages qua indeling, transparantie en kwaliteit van de sturingsinformatie. In 2008 wordt, in samenspraak met de raad, in dit proces een volgende stap gezet. Dualistisch bestuur Het traject tot verbetering van de informatievoorziening aan de raad wordt verder vorm gegeven in de vorm van een portal voor raadsinformatie, een monitoringsysteem voor bestuurlijke acties en formatie-uitbreiding bij de griffie. Samen met de raadswerkgroep Vernieuwend Vergaderen worden, vanuit ieders verantwoordelijkheid, maatregelen bedacht en uitgevoerd om burgers meer te betrekken bij de raadsbesluitvorming en om de vergaderstructuur verder te verbeteren. Deregulering In 2006 is gestart met enkele experimenten op het gebied van deregulering, ontbureaucratisering en vermindering van de administratieve lasten. Inmiddels is een project dereguleren gestart. In een deelproject krijgt deregulering voor 40 producten een substantieel vervolg. Het is onze ambitie om te komen tot een structurele consequente aandacht voor deregulering, ontbureaucratisering en vermindering van de administratieve lasten.

Beleidsvoornemens

Otjiwarongo De samenwerking met Otjiwarongo wordt gecontinueerd, met een accentverschuiving van bestuurders naar inwoners. Positionering gemeente Heusden In het najaar van 2007 wordt een communicatiebeleidsplan in het college vastgesteld. Hierin wordt aangegeven hoe de communicatie op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau geoptimaliseerd kan worden. Het plan gaat in op de interactieve communicatie met de inwoners en de profilering van het gemeente(bestuur). Monitoren bestuurlijke afspraken Eind 2007 wordt een nieuw planning- en monitoringsysteem van alle bestuurlijke afspraken in gebruik genomen: BABS (Bestuurlijke Activiteiten Bewakingssysteem). In dit systeem kan de voortgang worden bewaakt van de beleidsvoornemens uit het coalitieprogramma, voornemens uit de begroting en van moties, amendementen, projecten, opdrachten, afspraken en toezeggingen. In 2008 worden, in overleg met raadsfracties, de toepassingsmogelijkheden van BABS verder verfijnd. HMW De Heusdense Manier van Werken (HMW) is al jaren een begrip in gemeenteland. Het uitgangspunt hierbij is "de burger centraal" door innovatief, integraal en flexibel te werken. Momenteel wordt dit concept tegen het licht gehouden met de bedoeling het goede te behouden en daar waar nodig of gewenst het concept te verbeteren. Bij de verdere implementatie van de HMW speelt het beschikbaar en toegankelijk maken van informatie en de daarbij behorende automatisering een essentiële rol. Dankbaar wordt daarbij gebruik gemaakt van de landelijke projecten en standaarden zoals deze binnen het e-overheidsprogramma (bijv. EGEM) worden ontwikkeld. De komende jaren zal naar verwachting een doorbraak gemaakt worden met vooral het digitaal toegankelijk maken van informatie op een gebruikersvriendelijke wijze. Uiteraard komt dit vooral onze burgers ten goede.

Financiën (x € 1.000) Lasten Baten Saldo

Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 4.056 3.729 4.029 0 4 0 -4.056 -3.725 -4.029

Meerjarenraming 2009 2010 2011 4.029 4.029 4.029 0 0 0 -4.029 -4.029 -4.029

BELEIDSVELD 2: Burgerdiensten Beschrijving

De gemeente Heusden brengt de dienstverlening dichter bij de inwoners door op drie locaties diensten aan te bieden in de frontoffice. Voor de locaties Drunen en Vlijmen is dit het hele pakket aan gemeentelijke diensten. In de vesting Heusden gaat het om een beperkt pakket aan diensten. Zo moest in verband met de veiligheidseisen besloten worden om per 2 april 2007 geen reisdocumenten en rijbewijzen meer uit te geven vanaf het servicepunt in het bezoekerscentrum. In de backoffice van burgerdiensten gaat het om zaken zoals het uitvoeren van de gemeentelijke basisadministratie (GBA), het beheren van de basisregistraties objecten, natuurlijke en niet-natuurlijke personen, burgerlijke stand, naturalisaties, vreemdelingenloket, de organisatie van de verkiezingen voor bestuursorganen en de uitvoering van autonome taken (opstellen statistieken, verzorgen huisnummering en straatnaamgeving).

Ontwikkelingen

BurgerServiceNummer (BSN) In het najaar van 2007 of het eerste kwartaal van 2008 wordt het burgerservicenummer (BSN) ingevoerd. Het BSN is een uniek identificerend nummer voor iedereen die een relatie heeft met de Nederlandse overheid. Met dit nummer kan men bij elk (digitaal) loket in de publieke sector terecht. Het BSN heeft binnen de gegevenshuishouding van de overheid een spilfunctie. Met dit persoonsnummer kunnen persoonsgebonden gegevens doelmatig en betrouwbaar uitgewisseld worden binnen de totale overheid en tussen de overheid en burgers. Authentieke registraties Onder de naam Andere Overheid heeft de centrale overheid het initiatief genomen om landelijk eenheid te krijgen in de verschillende registraties van inwoners en adressen. Dit is een meerjarenproject dat door onze gemeente voortvarend is opgepakt. Een van de doelstellingen van het project is de burger meer inzicht te verschaffen in zogenoemde publiekrechtelijke beperkingen. Voorbeelden hiervan zijn bestemmingsplannen en recht van overpad. In 2008 wordt hiertoe gestart met het mogelijk maken van het via de website raadplegen van (gedigitaliseerde) bestemmingsplannen.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Relatiebeheer De gemeente heeft de afgelopen jaren gewerkt met accountmanagers/ relatiebeheerders voor Economische Zaken (bedrijven) en voor sportverenigingen. Dit zal in 2008 worden verbreed naar andere doelgroepen zoals toeristisch-recreatieve instellingen en burgers via wijken buurtgericht werken. Locatie gemeentelijk servicepunt Bij de wijziging in de dienstverlening in verband met de veiligheidseisen bij de reisdocumenten en rijbewijzen is aangekondigd dat in januari 2008 deze wijziging in dienstverlening wordt geëvalueerd om daarna eventueel met nieuwe vormen van dienstverlening te gaan experimenteren. Daarbij kan worden gedacht aan andere mogelijkheden op het gebied van samenwerking met externe partijen en aan het verbeteren van de digitale dienstverlening. Hierbij kan de vraag in hoeverre er nog een fysiek gemeentelijk servicepunt nodig is in de Vesting Heusden, niet buiten beschouwing blijven.




BELEIDSVELD 3: Openbare orde en veiligheid Beschrijving

Openbare orde en veiligheid richt zich vooral op het tegengaan van criminaliteit, gevoelens van onveiligheid en overlast. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de gevaren van branden, ongevallen en rampen. De gemeente subsidieert het regionale Halt-project voor jeugdigen. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) zijn veel bepalingen opgenomen ter bescherming van de openbare orde en veiligheid en ter voorkoming van overlast. Het college is verantwoordelijk voor de uitvoering van de APV en voor de vergunningverlening op basis van een aantal bijzondere wetten, zoals de Drank- en Horecawet.

Ontwikkelingen

Regionale brandweer Op dit moment vindt onderzoek plaats naar de wijze waarop lokale commandanten vóór 1 juli 2008 in regionale dienst zouden kunnen zijn. De unanieme voorkeur van het algemeen bestuur is uitgesproken voor districtsgewijze samenwerking, met op termijn mogelijk een doorontwikkeling naar één regionale brandweer.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Intensieve samenwerking van betrokken instanties als politie, justitie, opbouwwerk, zorg en gemeente, wordt transparant uitgewerkt. Ook onze inwoners moeten beter weten waar ze aan toe zijn. Initiatieven uit de buurt of wijk, die kunnen bijdragen aan de leefbaarheid en veiligheid van de eigen omgeving, worden gestimuleerd. Overige beleidsvoornemens Beleidsplan brandweer In de afgelopen jaren zijn veel randvoorwaarden voor het beleidsplan Brandveiligheid en Hulpverlening 2005-2009 gerealiseerd. In 2008 wordt de personele capaciteit verder uitgebreid. Rampbestrijding Komend jaar zal binnen de regio aandacht besteed worden aan de opbouw van expertise binnen de rampbestrijdingsteams en mogelijke aanpassingen van de gemeentelijke rampbestrijdingsprocessen. De rampbestrijdingsteams bieden regiobreed extra ondersteuning aan de gemeentelijke processen ten tijde van een calamiteit. De gemeentelijke rampbestrijdingsprocessen worden verder doorontwikkeld. Project “Veiligheidsbureau” Er is een start gemaakt met het gemeentelijk project “Veiligheidsbureau”. Doelstelling van dit project is te komen tot een integrale advisering aan het bestuur en de ambtelijke organisatie. De zaken die in eerste instantie zullen integreren in het veiligheidsbureau zijn het beheer van de risicokaart, rampbestrijding, externe veiligheid en preventiebeleid.

Beleidsvoornemens

Handhaving Het handhavingsbeleidsplan heeft een vierjarige looptijd tot 2009. In 2008 zal daarom een nieuw beleidsplan worden voorbereid voor de planperiode vanaf 2009. Het handhavingsbeleid ziet toe op de leefomgeving (met name ruimtelijke ordening, bouwen, illegaal grondgebruik, milieu, (brand)veiligheid en de APV). Uiteraard dienen om alle overtredingen te handhaven ook in dit nieuwe beleidsplan prioriteiten worden bepaald. Daarbij zullen de ervaringen uit de huidige planperiode c.q. de uitkomsten van de tussentijdse evaluatie (2007) worden betrokken. Aansluiting “”Veiligheidshuis” Onze gemeente wil zich aansluiten bij het “Veiligheidshuis”, dat al bij andere gemeenten actief is. Diverse items zoals o.a. huiselijk geweld en hennepteelt krijgen in dit kader bijzondere aandacht.




BELEIDSVELD 4: Verkeer en vervoer Beschrijving

Dit beleidsveld omvat het beleid met betrekking tot de verkeersstructuur, verkeersveiligheid, parkeren, openbaar vervoer en inrichting van de openbare ruimte, zoals bijvoorbeeld straatverlichting. Beleidsmatig is een en ander vastgelegd in het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan (GVVP), welke ook in lijn zal worden gebracht met de structuurvisie en in meer specifieke beleidsplannen (onder andere straatverlichting). Het onderhoud en beheer van de openbare ruimte vindt planmatig plaats op basis van meerjarige beheersplannen.

Ontwikkelingen

Uitvoering van verkeers- en vervoerprojecten Sinds 2005 wordt door de provincie per regio jaarlijks subsidie beschikbaar gesteld voor verkeers- en vervoersprojecten. Daarna vindt verdeling naar de gemeentelijke projecten plaats, op basis van een regionale beleidsagenda. Dat betekent dat de gemeente Heusden subsidie kan ontvangen en ook daadwerkelijk toegekend krijgt voor projecten die aansluiten op de thema’s van de regionale beleidsagenda (inrichting 60 km/h gebieden/parallelstructuur). Ontwikkelingen hoofdwegennet In de periode 2006/2007 is de reconstructie van het viaduct A59 ter hoogte van de Wolput van belang geweest. De hierbij gerealiseerde rotonde heeft een grote impact op de verkeersafwikkeling op de A59 zelf en het verkeer van en naar Vlijmen/Nieuwkuijk. Een vervolg, o.a. uitgewerkt in de Corridorstudie, bestaat nu uit een herbezinning op het aantal af- en toeritten van de A59. Belangrijk hierbij is het zoeken naar mogelijkheden die de ecologische verbindingszones versterken. In de komende jaren zullen met name de werkzaamheden op de A2 en de knooppunten van de A2 rond ’s-Hertogenbosch een weerslag hebben op het regionale verkeersbeeld. Rijkswaterstaat zoekt met de wegbeheerders naar mogelijkheden om de toevoer van verkeer naar de knooppunten van de A2 enigszins terug te dringen, bijvoorbeeld in de vorm van extra inzet van openbaar vervoer of aanleg van tijdelijke carpoolterreinen.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Geluidshinder A59 Het verminderen van de geluidshinder van de A59 is gekoppeld aan de ontwikkelingen rond de A59. Dit is reeds hierboven genoemd bij de ontwikkelingen hoofdwegennet. Met Rijkswaterstaat worden afspraken gemaakt over de te nemen maatregelen. Doortrekken parallelstructuur De zuidelijke parallelstructuur is een onderdeel van het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan en is ook opgenomen in de Corridorstudie. Het eerste onderdeel ter hoogte van Nieuwkuijk is gerealiseerd inclusief een rotonde en een nieuwe aansluiting op de A59. De verdere realisatie van deze parallelstructuur dient gelijk op te lopen met de realisatie/reconstructie van de andere aansluitingen op de A59 binnen de gemeente Heusden.

Beleidsvoornemens

Actualisatie verkeers- en vervoersbeleid (GVVP) Ontwikkelingen buiten de gemeente, zoals een gewijzigd rijks- en provinciaal beleid met andere accenten als bijvoorbeeld luchtkwaliteit, maar ook interne ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente, maken een actualisatie van het gemeentelijke verkeers- en vervoersbeleid noodzakelijk. Dit zal als resultaat uiterlijk in 2008 een herijkt gemeentelijk verkeers- en vervoersplan betekenen. Kruising Dillenburgstraat/herinrichting Admiraalsweg De eerdere wijziging van het kruispunt van de Dillenburgstraat/Grotestraat/ Admiraalsweg heeft in 2007 een vervolg gekregen in de vorm van een reconstructie van de Dillenburgstraat. De Dillenburgstraat is inmiddels uitgevoerd als een 30 km/uurverbinding. Met het oog op het intensieve fietsgebruik van de straat is aan de schoolzijde een vrijliggend fietspad gerealiseerd. De reconstructie van het noordelijke deel van de Admiraalsweg krijgt in 2008 zijn beslag als een vervolg op de besluitvorming van december 2006. Kruising Parklaan/ Wolfshoek De tijdelijke verkeersmaatregelen op de kruising Parklaan/Wolfshoek, zoals deze begin 2007 zijn ingesteld, zullen worden gecontinueerd tot het moment dat een complete aansluiting ter hoogte van het zogenoemde Ei van Drunen is gerealiseerd. Na de realisatie van de toekomstige zuidelijke aansluiting op het Ei van Drunen zal de aansluiting Drunen/Elshout op de A59 worden opgeheven en kunnen de tijdelijke verkeersmaatregelen op de Parklaan/Wolfshoek komen te vervallen. Parkeren Hugo de Grootstraat In het voorjaar van 2007 is aan de inwoners in het algemeen en belanghebbenden in het bijzonder gevraagd inspraakreacties te geven op een voorstel voor een andere verkeerscirculatiestructuur binnen het centrum van Drunen. Een andere verkeerscirculatiestructuur biedt ook perspectief op een andere inrichting van parkeren op de deelring Joost van den Vondellaan en Hugo de Grootstraat. Mede op basis van de inspraakreacties wordt het voorstel van een gewijzigde verkeerscirculatie nog in 2007 uitgewerkt.

Moties

Rioleringsprojecten Van Ruijsdaelstraat en Brakenstraat Binnen de wijk Braken Oost te Drunen zijn diverse delen van de wijk aangewezen voor reconstructie van de openbare ruimte. Fase 1, gedeelte Brakenstraat en omgeving, en fase 2, Dillenburgstraat, zijn al uitgevoerd. Voor 2008 staat de herinrichting van de Prinses Irenestraat, Prinses Beatrixstraat, Prinses Margrietplein en Koning Willem II plein gepland. Hiervoor zal in samenwerking met de bewoners een inrichtingsplan worden opgesteld. In 2008 zal eveneens, in samenwerking met Woonveste, de Van Ruijsdaelstraat worden aangepakt. Naulandseweg Op korte termijn worden onderhoudsmaatregelen genomen om de verkeersveiligheid van de Naulandseweg te vergroten. Op langere termijn is een reconstructie voorzien. Hiervoor wordt in 2007 een voorstel aangeboden. Renoveren Moerputten-Venkantbrug Het project Moerputten-Venkantbrug is een deelproject uit het project “Groene Delta” van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Projectdoel is de renovatie van de brug waarbij de kosten gedragen worden door rijk, provincie (in de vorm van subsidie) en de gemeenten Heusden en ’s-Hertogenbosch. In het voorjaar van 2008 zal aan de gemeenteraad een voorstel worden aangeboden over onder andere de financiering. Nu het er naar uit ziet dat de provincie er geld in wil steken kan het nodig zijn om nog in het najaar een beslissing te nemen over de Venkantbrug.




BELEIDSVELD 5: Gebouwenbeheer en eigendommen Beschrijving

De gemeente heeft een groot areaal cultuurgronden in eigendom, dat voor een belangrijk deel in pacht is uitgegeven. Daarnaast is de gemeente eigenaar van een diversiteit aan gebouwen en sportaccommodaties, die deels bij derden in gebruik zijn. Het bezit en de ingebruikgeving van deze eigendommen vereisen beleidsmatige en beheersmatige kaders. Hierbij is een zo doelmatig mogelijk beheer van de eigendommen een belangrijke doelstelling.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Voormalig streekarchief/Gouverneurshuis Een van de burgerinitiatieven dat zich binnen de gemeente aandient is het streven van Stichting het Gouverneurshuis om een geregistreerd museum te worden. De gemeente ondersteunt deze ontwikkeling. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de voorwaarden die, in de gebouwelijke sfeer nodig zijn om een volwaardig museum te ontwikkelen. Accommodatiebeleid Een integraal vastgoedbeleid wordt opgemaakt. Daarbinnen past een grondige inventarisatie van de gemeentelijke accommodaties De inventarisatie is bijna afgerond. In de loop van 2008 worden de kaders voor het accommodatiebeleid vastgesteld. Geanalyseerd wordt hoe de situatie op dit moment is en aan welke eisen accommodaties moeten voldoen zowel vanuit de gemeente als vanuit de gebruikers. Op basis daarvan kan vervolgens het specifieke sectoraal beleid (sport, onderwijs, welzijn, etc.) daarop inspelen.

Moties

Inkomsten gemeentelijk eigendommen In een motie is gevraagd naar een onderzoek naar de mogelijkheden om meer inkomsten te verwerven uit de gemeentelijke eigendommen c.q. om bepaalde gebouwen kostendekkend te exploiteren. Dit onderzoek wordt betrokken bij de actualisering van het gemeentelijk accommodatiebeleid. Reservering bedrag voor sportvoorzieningen Besloten is om een bedrag van € 200.000 uit de algemene reserve te bestemmen voor aanpassing en/of uitbreiding van sportvoorzieningen nadat de accommodatienota door de raad is goedgekeurd. De motie wordt verwerkt in het te actualiseren gemeentelijk accommodatiebeleid.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 548 582 598 883 447 1.448 335 -135 850

Meerjarenraming 2009 2010 2011 597 597 597 1.448 1.448 1.448 851 851 851

BELEIDSVELD 6: Economische zaken Beschrijving

De economische ontwikkeling wordt gestimuleerd door bedrijvigheid te bevorderen (creëren van een goed ondernemingsklimaat) en zodoende de werkgelegenheid positief te beïnvloeden. Binnen de gemeente Heusden wordt Economische Zaken vormgegeven door middel van accountmanagement en beleidsontwikkeling. Kerntaken zijn het stroomlijnen van de dienstverlening aan de bedrijven en de ontwikkeling van het sociaal-economisch beleid. Onder dit beleidsveld valt ook de organisatie van markten en kermissen.

Ontwikkelingen

Bedrijfslocaties In de gemeente is er een zekere mismatch tussen de vraag naar en het aanbod van bedrijfslocaties ontstaan. Met name de behoefte aan kleine bedrijfslocaties van minder dan 2000 m2 neemt toe. Bedrijvenpark Het Hoog kan vanwege het regionale karakter maar in beperkte mate voorzien in deze behoefte. Werkgelegenheid De gemeente Heusden zet zich in om werkgelegenheid te stimuleren en werkloosheid tegen te gaan. Op nationaal niveau is de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van werkloosheid bij de gemeente gelegd. Dit vereist samenwerking op regionaal niveau. Kermissen De kermissen in onze gemeente ondervinden steeds meer concurrentie. Enerzijds van pretparken en anderzijds van grotere kermissen in de regio. Daarnaast worden de organisatiekosten steeds hoger. Wel heeft de kermis een belangrijke plaatselijke culturele functie. Daarom houden we vast aan zeven kermissen per jaar, in zeven kernen. In 2007 is de organisatie van de kermissen binnen onze gemeente voor de eerste keer uitbesteed. Hoogstwaarschijnlijk zal deze werkwijze voor 2008 worden gecontinueerd. De definitieve keuze zal door ons college gemaakt worden op basis van de ervaringen in 2007. Markten Binnen onze gemeente zijn drie vaste weekmarkten. De markten in Vlijmen en Drunen lopen al langere tijd terug in bezetting. De gemeente wil voorkomen dat de markten ophouden te bestaan, en daarom zal, samen met de marktkooplui, naar oplossingen voor de toekomst gezocht gaan worden.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Sociaal-economisch plan In 2008 wordt het sociaal-economisch plan 2007-2011 verder uitgewerkt in actieplannen en acties. De volgende initiatieven zijn daarin voor 2008 het meest prominent: • Alternatieve vestigingslocaties voor bedrijven Eind 2006 zijn op of grenzend aan de bestaande bedrijventerreinen nieuwe bedrijfslocaties geïnventariseerd. In 2007 is gestart met de voorbereidingen om deze locaties tot ontwikkeling te brengen. De ontwikkeling van de locaties zal in 2008 zijn beslag of vervolg krijgen.

Beleidsvoornemens

• Herstructurering bedrijventerreinen Om op de bestaande bedrijventerreinen ruimte te creëren voor nieuwe bedrijvigheid en daarnaast de kwaliteit van deze terreinen te verbeteren zal in 2008 gestart worden met de uitvoering van de herstructureringsplannen voor enkele bedrijventerreinen zoals Nieuwkuijk en Groenewoud. In het verlengde hiervan worden acties geformuleerd om de maak(metaal)industrie voor onze gemeente te behouden (‘Metal Valley’). • Arbeidsmarktbeleid De nota arbeidsmarktbeleid zal in december 2007 aan de raad worden voorgelegd. Hierin komt onder meer aan de orde: • de samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en de gemeente.; • de samenwerking in de keten van Intergemeentelijke Sociale Dienst – Centrum voor Werk en Inkomen – Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (ISDCWI-UWV).


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 248 210 1.197 39 44 41 -209 -166 -1.156


BELEIDSVELD 7: Onderwijs Beschrijving

Dit beleidsveld omvat het geven van uitvoering aan de Wet op het primair onderwijs en de Verordening huisvesting onderwijs, op het gebied van openbaar basisonderwijs, bijzonder basisonderwijs, bijzonder speciaal onderwijs en bijzonder voortgezet onderwijs. Daarnaast voert de gemeente het beleid uit met betrekking tot nieuwe ontwikkelingen op het gebied van primair en voortgezet onderwijs.

Ontwikkelingen

Leerplicht Om schooluitval van 16- tot 18-jarigen terug te dringen is in de Leerplichtwet in 2007 de zogenaamde kwalificatieplicht toegevoegd. De kwalificatieplicht verplicht alle jongeren die na de volledige leerplicht (tot 16 jaar) nog geen startkwalificatie hebben, een volledig programma van onderwijs te volgen totdat zij een startkwalificatie hebben gehaald.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Ontwikkeling visie op de Brede School De visie op de ontwikkeling van brede scholen in onze gemeente kenmerkt zich door een kerngerichte aanpak. De behoefte van de betreffende wijk moet zich vertalen in de aard en functie van de betreffende brede school. De ontwikkeling van de brede school in de wijk Vliedberg is vergevorderd. Gestreefd wordt naar een start van de bouw in de loop van 2008. De ontwikkeling van de brede school in de wijk Venne-West 3 bevindt zich in de planvormingfase met externe partners. In de wijk Oudheusden wordt de ontwikkeling van een brede school afgestemd op de totale revitalisering van de wijk. In het najaar 2007 wordt het plan van aanpak opgesteld. Naar verwachting zal de bouwfase op zijn vroegst in de loop van 2009 plaats kunnen vinden. Schoolloopbaan De invoering van de kwalificatieplicht betekent een uitbreiding van het takenpakket op het gebied van leerplicht. In 2007 is een start gemaakt met een goede registratie van de kwalificatieplichtigen zodat in 2008 een accuraat beeld is verkregen over aard en omvang van de doelgroep en mogelijke acties om de doelgroep naar een kwalificatie te leiden. Leerlingenvervoer Gezien de steeds verder toenemende kosten voor leerlingenvervoer zal onderzocht worden of herijking van de bestaande Verordening leerlingenvervoer zinvol is. Hierbij doet zich de vraag voor of het huidige criterium voor het recht op vervoer, de kilometergrens, aangepast moet worden.

Beleidsvoornemens

Lokale educatieve agenda 2007-2009 De nieuwe Wet 0nderwijsachterstandenbeleid heeft geleid tot een herdefiniëring van de verantwoordelijkheden van scholen, gemeenten en rijk. Een groot deel van het voormalig gemeentelijk budget gaat nu rechtstreeks naar de scholen. Bij de gemeente ligt de uitdaging om in de nieuwe verhouding samen met schoolbesturen en overige partners te zorgen voor een sterke sociale infrastructuur voor de jeugd. Hiertoe wordt een lokale educatieve agenda opgesteld waarin thema’s waarvoor de gezamenlijke partijen zich de komende jaren willen inzetten aan de orde zullen komen. Gedacht moet worden aan thema’s als voor- en vroegschoolse educatie, ondersteuning schoolloopbaan, schoolmaatschappelijk werk e.d.. Overige beleidsvoornemens Integraal huisvestingsplan (IHP) Het huidige IHP is gedateerd. Momenteel wordt daarom een nieuw IHP voorbereid waarin een visie wordt gegeven op de behoefte aan onderwijshuisvesting voor de komende decennia. Hierbij wordt een relatie gelegd met de behoefte aan overige maatschappelijke huisvesting, zoals buitenschoolse opvang.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 4.842 5.155 5.259 1.040 851 855 -3.802 -4.304 -4.404


BELEIDSVELD 8: Cultuur en toerisme Beschrijving

De gemeente ontwikkelt in samenwerking met andere partijen het toeristisch-recreatief beleid voor inwoners en bezoekers van de gemeente Heusden en geeft mede uitvoering aan dit beleid. Zij subsidieert daarnaast het lokale Heusdens Buro voor Toerisme. De gemeente houdt de openbare bibliotheek in stand in de kernen Drunen, Vlijmen en Oudheusden. Daarnaast maakt de gemeente beleid en geeft zij uitvoering aan maatregelen gericht op het instandhouden van culturele activiteiten en voorzieningen.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Recreatie en toerisme Op basis van het huidige beleidsplan recreatie en toerisme wordt een actieplan opgesteld. Nota kampeerbeleid Het huidige vergunningenstelsel voor (kleinschalig) kamperen, dat gebaseerd is op de Wet op de openluchtrecreatie, vervalt op 1 januari 2008. Dit betekent dat gemeenten vanaf dat moment op een andere manier moeten hebben vastgelegd hoe ze met het kamperen in hun gemeente om willen gaan. Dit gebeurt via een nota kampeerbeleid Deze nota wordt uiterlijk het eerste kwartaal 2008 aan de raad voorgelegd. Vertaling van het geformuleerde beleid vindt plaats via (facet)bestemmingsplannen en indien nodig wordt ook de APV aangepast. Nota cultuur In het najaar 2007 of uiterlijk het eerste kwartaal 2008 wordt een cultuurnota vastgesteld. In de cultuurnota worden speerpunten voor cultuur in brede zin benoemd. In 2008 worden verder uitwerkingsplannen opgesteld. Instellen cultuurplatform In de cultuurnota wordt het onderwerp cultuurplatform meegenomen. Muziek- en kunstonderwijs In het derde kwartaal van 2007 wordt aan de raad voorgesteld te komen tot een lokaal kunstencentrum. Afhankelijk van de besluitvorming hierover wordt in 2008 vorm en inhoud gegeven aan de realisatie van een lokaal kunstencentrum. Uitgangspunt hierbij is dat dit lokaal kunstencentrum met ingang van het cursusseizoen 2008-2009 operationeel is.

Moties

Herinrichting Voorste Venne In een motie is gevraagd naar een haalbaarheidsonderzoek naar herinrichting van de Voorste Venne (eventueel in combinatie met sporthal Onder de Bogen). Dit onderzoek is inmiddels gestart. Eind 2007 zal de stand van zaken hieromtrent aan de raad kenbaar gemaakt worden. Onderzoeken van mogelijkheden huisvesting van HTR in MFA Vliedberg Op basis van het te ontwikkelen mediabeleid wordt nader bezien of de gemeente zou moeten voorzien in huisvesting van lokale media. In het derde kwartaal van 2007 zal een eerste discussie starten met de gemeenteraad over het mediabeleid. Het beleid wordt in 2008 vastgesteld.

Moties

Herstructurering muziekonderwijs De motie over de herstructurering van het muziekonderwijs wordt meegenomen bij het voorstel over het lokaal kunstencentrum.




BELEIDSVELD 9: Sport Beschrijving

Het beleidsveld sport omvat het ontwikkelen en uitvoeren van het sportbeleid voor de inwoners van de gemeente Heusden. De uitvoering van het sportbeleid heeft als hoofddoel het stimuleren van sport(beoefening) in de gemeente Heusden.

Ontwikkelingen

Door het uitbreiden van het aantal woningen in Oudheusden wordt het noodzakelijk de voetbalaccommodatie van S.V. Heusden te verplaatsen. Voorbereidende gesprekken om de verplaatsing te realiseren zijn in 2007 opgestart.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Privatisering accommodaties Onderzocht wordt of het privatiseren van accommodaties win-win-situaties oplevert voor de betrokken organisaties én het gemeentebestuur. Sporthal Onder de Bogen De situatie van sporthal Onder de Bogen zal opnieuw bezien worden. De ideeënfase is inmiddels gestart, concrete plannen volgen in 2008. Hierbij wordt bekeken of een (ver)nieuw(d)e sportaccommodatie in Drunen kan worden gerealiseerd in samenspraak met andere partners. Sportnota In 2007 is de kadernota sport in de raad behandeld. Deze zal in 2008 uitgewerkt worden.

Moties

Sportvelden RKDVC en VV Haarsteeg De capaciteitsproblemen bij de velden van RKDVC en VV Haarsteeg zijn in 2007 opgelost door het aanleggen van een viertal kunstgrasvelden. In 2008 zullen de capaciteitsproblemen bij de kleedaccommodaties worden aangepakt.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 4.184 4.204 4.690 1.594 1.648 1.735 -2.590 -2.556 -2.955

Meerjarenraming 2009 2010 2011 4.611 4.564 4.504 1.745 1.755 1.764 -2.866 -2.809 2.740

BELEIDSVELD 10: Beheer groen en vesting Heusden Beschrijving

Dit beleidsveld omvat het beheer van het openbaar groen, bos, landschapselementen, bermen en waterpartijen/vijvers binnen de gemeente en het beheer van de totale openbare ruimte van de vesting. Hiertoe zijn beleidsplannen opgesteld, welke ten behoeve van de uitvoering zijn uitgewerkt in beheerplannen.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Openbare ruimte Vesting Heusden De raad heeft op 26 juni 2007 het uitvoeringsplan Openbare ruimte Vesting Heusden vastgesteld. Dit plan heeft een looptijd tot en met 2015. In 2007 wordt een start gemaakt met uitvoering. Voor de Vismarkt komt nog een afzonderlijk voorstel. In het najaar van 2007 wordt met diverse belanghebbenden gesproken met het doel te komen tot een goed gedragen oplossing. Centrale ecologische verbindingszone De centrale ecologische verbindingszone is een zone waarin toerisme en natuurontwikkeling wordt gecombineerd. Hiermee wordt de Vesting met de Loonse en Drunense Duinen verbonden (bijvoorbeeld door middel van fietspaden en/of wandelpaden). De ideevorming rond de centrale ecologische verbindingszone vindt plaats in het najaar van 2007 en het voorjaar van 2008. Publiek-private initiatieven (verwerven 'betaalbaar groen') Het aankopen van landbouwgronden voor natuurontwikkeling vindt momenteel plaats op basis van lopende projecten zoals de aankoop en inrichting van ecologische verbindingszones en waterbergingsgebieden rond Den Bosch (Howabo). Om in de toekomst gericht gronden aan te kunnen kopen voor natuurontwikkeling is het gewenst dit aspect te koppelen aan de op te stellen ontwikkelingsvisie buitengebied.




BELEIDSVELD 11: Werk en inkomen Beschrijving

De gemeente heeft als taak om (bepaalde) doelgroepen te ondersteunen in het zoeken naar en vinden van passend werk. Een en ander is vastgelegd in de Wet werk en bijstand. Om deze taak goed uit te kunnen voeren is de gemeente ook actief om gezamenlijk met derden werkgevers te benaderen. Ter uitvoering van (rijks)wetten voert de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat (ISD ML) een (re)ïntegratiebeleid dat gericht is op het ondersteunen van: - personen die een gemeentelijke uitkering ontvangen; - personen met een uitkering op grond van de Algemene nabestaandenwet; - niet-uitkeringsgerechtigden bij arbeidsinschakeling; indien noodzakelijk het bepalen en aanbieden van een voorziening, waaronder sociale activering, gericht op arbeidsinschakeling

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Samenwerking Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD) De samenwerking, zoals die momenteel met de ISD plaatsvindt, wordt ten aanzien van diverse beleidsterreinen herijkt. Daarbij wordt gestreefd naar voordelen door samenwerking op het gebied van de Wet werk en bijstand (WWB) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Armoedebestrijding/ welzijnsfonds. In de loop van 2008 zal een nota armoedebeleid worden vastgesteld. Hierin wordt aangegeven op welke wijze kwetsbare burgers zullen worden ondersteund om te participeren in de samenleving. Het welzijnsfonds wordt in het armoedebeleid meegenomen. WSW /Arbeidsmarkt De modernisering van de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) speelt zich af in een bredere context op het snijvlak van sociaal beleid en arbeidsmarktbeleid. Een beroep op de zelfredzaamheid van de burger en de participatie van mensen met een beperking en/of een afstand tot de arbeidsmarkt staan centraal. Daarbij gaat het om de beweging van binnen naar buiten, dat wil zeggen van beschut werk binnen een SWbedrijf naar regulier werk. De gemeente krijgt hierbij heel nadrukkelijk de regierol. Dit vereist een visie ten aanzien van arbeidsmartkbeleid en de plaats van de sociale werkvoorziening hierin. Momenteel wordt gewerkt aan het opstellen van een nota arbeidsmarktbeleid. Samenwerking WML De relatie met de WML wordt, mede in relatie tot de modernisering van de WSW, herijkt.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 9.225 2.219 8.626 7.353 6.156 -1.872 -2.219 -2.470

Meerjarenraming 2009 2010 2011 8.626 8.626 8.626 6.156 6.156 6.156 -2.470 -2.470 -2.470

BELEIDSVELD 12: Zorg en welzijn Beschrijving

De gemeente formuleert beleid en voert de regie ten aanzien van het sociaal-cultureel werk, het opbouwwerk, het integraal jeugdbeleid, het ouderenbeleid en de algemene gezondheidszorg. Uitvoering van deze werkvormen vindt plaats door diverse instellingen, die daartoe door de gemeente worden gesubsidieerd. In een aantal gevallen maken de betreffende instellingen gebruik van accommodaties die eigendom zijn van de gemeente. Daarnaast maakt de gemeente beleid voor en geeft zij uitvoering aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO).

Ontwikkelingen

Met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is een deel van de rijkstaken in het kader van de Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz) onder gemeentelijke verantwoordelijkheid gebracht. Naar verwachting zullen nog meer huidige rijkstaken in de komende jaren onder gemeentelijke verantwoordelijkheid worden gebracht.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Integraal jeugdbeleid Het integraal jeugdbeleid wordt meegenomen in de Lokale Educatieve Agenda. In het eerste kwartaal van 2008 wordt een stand-van-zaken-notitie aan de gemeenteraad aangeboden inzake het integraal jeugdbeleid. Op basis van de evaluatie kunnen nieuwe projecten worden geïnitieerd. Maatschappelijke ondersteuning Het meerjarenbeleidsplan maatschappelijke ondersteuning wordt eind 2007 vastgesteld. Vanaf 2008 wordt invulling gegeven aan het plan van aanpak dat voortvloeit uit dit beleidsplan. Op basis hiervan zal in de loop van 2008 onder meer een evaluatie plaatsvinden van het huidige beleid op het gebied van de individuele voorzieningen, moet formalisering van de Wmo-raad plaatsvinden via een door de gemeenteraad vast te stellen verordening en wordt invulling gegeven aan de lokale versterking van de mantelzorg. Het plan van aanpak wordt vervolgens jaarlijks geëvalueerd. Doorontwikkeling loket maatschappelijke ondersteuning In het verlengde van het hiervoor genoemde beleidsplan maatschappelijke ondersteuning zal in de loop van 2008 ook aandacht worden besteed aan de doorontwikkeling van het loket maatschappelijke ondersteuning. Het successievelijk invoeren van interactieve digitale dienstverlening en het maken van sluitende afspraken met relevante backofficeorganisaties uit het maatschappelijk veld ten behoeve van een verbreding en verdieping van de dienstverlening zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Welzijnsorganisaties De relatie tussen de gemeente en enkele grote welzijnsorganisaties zal worden herijkt. Inburgering Voor de opvang en begeleiding van vluchtelingen is (in verband met de invoering van de Wet inburgering) recent een beleid vastgesteld.

Beleidsvoornemens

Overige beleidsvoornemens Integratiebeleid In de raadsvergadering van 22 mei 2007 is een intiatiefvoorstel aangenomen inzake integratiebeleid. Het college wordt hierin opgedragen een kaderstellende discussie met de raad over dit onderwerp voor te bereiden. Dit zal in het voorjaar van 2008 zijn beslag krijgen. Professionalisering ouderenwerk Vanaf 2007 wordt de ontvlechting van het ouderenwerk gefaseerd aangepakt. Uiteindelijk moet deze ontvlechting ertoe leiden dat alle zorgen adviestaken worden neergelegd bij de stichting ZWOH en alle sociaal-culturele activiteiten bij het welzijnswerk. Dit betekent dat tussen genoemde organisaties uitruil van activiteiten zal gaan plaatsvinden.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 7.784 9.983 10.642 1.469 873 1.186 -6.315 -9.110 -9.456


BELEIDSVELD 13: Milieu en afval Beschrijving

Het beleid van de gemeente met betrekking tot milieu en afval is gericht op het stimuleren van bewustwording en gedragsverandering ten aanzien van natuur en milieu door voorlichting, normstelling en handhaving. Mede om invulling te geven aan haar voorbeeldfunctie past de gemeente in de uitvoerende sfeer waar mogelijk methodes en hulpmiddelen toe die het milieu ontzien.

Ontwikkelingen

Chemievrije onkruidbestrijding Door een wijziging van de Provinciale milieuverordening mag er in gebieden die een betekenis hebben voor waterwinning geen chemische onkruidbestrijding meer plaatsvinden. Dit betekent dat een groot gedeelte van Nieuwkuijk en een gedeelte van de wijk Vliedberg niet meer met chemische middelen onderhouden mag worden. Daarnaast mag in locaties die afgekoppeld zijn ( = het regenwater niet wordt afgevoerd via de riolering) naar het oppervlaktewater ook geen gebruik gemaakt worden van chemische bestrijdingsmiddelen. De verwachting is dat vanuit het waterbeleid en waterregelgeving een steeds grotere druk komt om te stoppen met chemische onkruidbestrijding. Een algeheel verbod is voor de toekomst niet uit te sluiten. Gebiedsproces Kaderrichtlijn Water Vanuit de Kaderrichtlijn Water (KRW) wordt een beroep gedaan op gemeenten voor het vaststellen van de ecologische doelen, het ecologische potentieel of toestand van waterlichamen. Dit is een belangrijke slag omdat dit de basis vormt voor de resultaatverplichting waarop Europa waterbeheerders gaat “afrekenen”. In de loop van 2007 en 2008 is gewerkt aan het stroomgebiedsbeheersplan, een plan met maatregelen dat uitgevoerd moet worden om tot een goede waterkwaliteit te komen. Dit plan moet in 2008 vastgesteld worden en vormt de basis voor de eerdergenoemde resultaatsverplichting. Waterplan Heusden Op het gebied van water is er veel gaande. Zo zijn er de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Implementatiewet Kaderrichtlijn Water, Waterbeheer 21e eeuw en het Nationaal Bestuursakkoord Water. Met het waterplan heeft de gemeente Heusden het beleid op het gebied van water voor de komende jaren beschreven. Onderwerpen waar binnen het waterplan en het uitvoeringsprogramma acties op ondernomen worden zijn o.a: stedelijke wateropgave, watertoets, waterberging/afkoppelen, baggeren watergangen, overloopgebieden en gevolgen KRW.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Tariefsdifferentiatie (Diftar) Diftar is in 2007 als proef ingevoerd. Vanaf januari 2008 worden de kosten van de inzameling op basis van een tarief per lediging van de containers aan de aan de bewoners doorberekend.

Beleidsvoornemens

Gifvrije onkruidbestrijding In 2006 en 2007 zijn goede ervaringen opgedaan met de chemievrije onkruidbestrijding op verhardingen d.m.v. de Wave-methode (selectief spuiten met heet water). Het betrof delen van de gemeente waar chemische bestrijding niet is toegestaan. Omdat het beleid gericht is op vermindering van het gebruik van chemische middelen zal in 2008 25% van de verharding op deze wijze worden behandeld. In 2007 was dit 10%. Het college streeft ernaar om in deze collegeperiode tot een totaal chemievrije onkruidbestrijding te komen.

Moties

Kosten van extra inzameling Na de invoering van Diftar moet blijken of het noodzakelijk en gewenst is om in de (warme) zomermaanden wekelijks het afval in te zamelen. In het najaar van 2007 wordt bekeken wat de kosten zijn van een extra inzamelronde en hoe deze gedekt gaan worden. Daarna zal worden bepaald of moet worden overgegaan tot extra inzamelrondes.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 8.435 9.089 8.346 7.028 7.371 6.945 -1.407 -1.718 -1.401


BELEIDSVELD 14: Bouwen en wonen Beschrijving

De gemeente zorgt voor een goed klimaat om te wonen, werken en recreëren door de ruimte te ordenen via beleidsvisies, bestemmingsplannen, uitvoeringsplannen en wijzigingsplannen. Zij staat een doelmatige voorziening in de plaatselijke behoefte aan woningen en bedrijfslocaties voor en wil de inwoners en bedrijven hierover informeren. Daarnaast vervult zij een toetsende rol met betrekking tot aspecten van planologische, esthetische, milieuhygiënische en bouwen woningtechnische aard. De gemeente Heusden voert een gemeentelijk grondbeleid, in zowel actieve als passieve vorm, waardoor de bouw van woningen en bedrijfsruimten tot stand kan komen.

Ontwikkelingen

Wet Ruimtelijke Ordening In juli 2008 gaat de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (nWro) van kracht. Dit leidt tot een andere werkwijze voor de bestemmingsplannen, maar ook voor de grondexploitatie. Ten aanzien van de grondexploitatie biedt de nieuwe wet ruimere mogelijkheden voor kostenverhaal bij particuliere initiatieven. En om niet voor een voldongen feit te staan op de datum dat de wet ingaat maken wij deel uit van de ‘proeftuin’ van de provincie om ervaring op te doen met de veranderingen die op ons afkomen door de invoering van de nWro.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Grondbeleid Een evaluatie van het grondbeleid, die mogelijk tot een nieuwe grondpolitiek kan leiden, vindt begin 2008 plaats. Hierin wordt een link gelegd met volkshuisvesting. Ook komen daarbij de gevolgen die de inwerkingtreding per 1 juli 2008 van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening op de grondexploitatie heeft, aan de orde. Daarnaast wordt ingegaan op onderwerpen als wachtlijsten, gedifferentieerde grondprijzen, doelgroepenbenadering, verkoop van cultuurgronden, kavelruil en het toepassen van de Wet voorkeursrecht gemeente. Actualisatie bestemmingsplannen In 2008 zullen naar verwachting geactualiseerde bestemmingsplannen voor VlijmenVliedberg, Drunen-Noord en het reparatieplan Elshout ter vaststelling worden aangeboden. Daarnaast is het onze ambitie om ontwerpen van de volgende te actualiseren bestemmingsplannen ter inzage te leggen: Drunen-Zuid, Buitengebied, Centrumgebieden, Centrumplan Vlijmen, Kleine kernen, Bedrijventerreinen, HeusdenVesting en Oudheusden. Bovendien zullen mogelijk nog bestemmingsplannen in procedure worden genomen naar aanleiding van concrete ontwikkelingen (projecten).

Beleidsvoornemens

Woningbouw Meerdere woningbouwlocaties bevinden zich in de planvormings- of uitvoeringsfase. De nog door de raad vast te stellen nota volkshuisvesting 2030, waarin de woonvisie uit 2004 wordt geactualiseerd en bijgesteld, geeft aan waar specifiek behoefte aan is en welke doelgroepen extra aandacht behoeven. Dit dient als leidraad voor de woningdifferentiatie op de diverse woningbouwlocaties. Dit is terug te zien in de verkavelingsstudies, die vertaald worden in de bestemmingsplannen, passend binnen de StructuurvisiePlus. Duurzaam bouwen Om duurzaam bouwen goed in de gemeente Heusden te verankeren wordt de duurzaamheid op een gestructureerde manier in ruimtelijke ontwikkelingsprojecten verankerd. Geerpark wordt als startproject gebruikt. De gemeente gaat de burgers adviseren over de voordelen van duurzaam bouwen. Hiermee worden burgers gestimuleerd duurzaam(duurzamer) te bouwen. Dit gebeurt door een Checklist Duurzaam Bouwen toe te voegen aan de formulieren voor bouwvergunningen en op de website te plaatsen. Vereenvoudiging welstandsbeleid Het welstandsbeleid wordt vereenvoudigd om burgers in hun bouwplannen meer vrijheid te geven in hoe ze willen (ver)bouwen. Daartoe worden de sneltoetscriteria herzien en waar mogelijk verruimd. Daarbij wordt omzichtig omgegaan met gebieden die door de kwaliteit van de gebouwde omgeving substantieel bijdragen aan de ruimtelijke identiteit van de gemeente.

Moties

Landschapsfonds Het landschapsfonds betreft de rood-voor-groengelden die vrijkomen uit grondexploitaties. Er wordt voor gekozen om deze in te zetten bij het uitvoeringsprogramma buitengebied. Het college zal hierover in 2007 nog een besluit nemen.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 11.701 23.726 2.731 10.100 22.471 8.279 -1.601 -1.255 5.548

Meerjarenraming 2009 2010 2011 3.181 3.031 3.031 11.479 980 3.980 8.298 -2.051 949

BELEIDSVELD 15: Financiering en belastingen Beschrijving

De gemeente beschikt over twee belangrijke inkomstenbronnen. De belangrijkste inkomstenbron van de gemeente is de uitkering uit het gemeentefonds. Daarnaast heft de gemeente belastingen en rechten. De rechten zijn onder de betreffende beleidsvelden/ programma’s opgenomen. De inkomsten uit eigen belastingen bedragen ongeveer 14% van de totale inkomsten van de gemeente. Onder dit beleidsveld worden tevens de resultaten uit beleggingen en deelnemingen, het renteresultaat en de onderuitputting verantwoord.

Beleidsvoornemens

Coalitieprogramma Er zijn geen voornemens uit het coalitieprogramma. Overige beleidsvoornemens Invoering toeristenbelasting In het kader van de vaststelling van de begroting 2008 wordt aan de raad voorgesteld om met ingang van 2008 toeristenbelasting en woonforensenbelasting in te voeren. Inzet van reserves voor het afschrijven van investeringen Bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2007 is aangegeven, dat een aantal nieuwe investeringen met economisch nut, maar met een maatschappelijk belang zal worden afgeschreven met behulp van een nieuwe reserve, de reserve ter dekking van investeringen met economisch nut en een maatschappelijk belang. Ons college wil in 2008 dezelfde methode gebruiken om een aantal bestaande investeringen af te schrijven. Dit levert € 250.000 aan structurele middelen op. Het eigen vermogen neemt dan wel af met € 5 miljoen. Verhoging OZB Op basis van de uitgangspunten uit de voorjaarsnota 2007 wordt bij de tariefbepaling rekening gehouden met een jaarlijkse opbrengststijging van 5% boven het inflatiepercentage (1%). Met deze verhoging worden de extra inspanningen mogelijk gemaakt om de lasten voor de burger te beperken, de deregulering fors aan te pakken, de alternatieve bedrijfslocaties voor kleinere bedrijven te ontwikkelen en de herstructurering van bedrijventerreinen een impuls te geven.

Moties

Hondenbelasting In de begrotingsvergadering wordt aan de raad een voorstel voorgelegd voor de tarieven van de diverse belastingen en heffingen in 2008. In dit voorstel wordt het uitgangspunt gehanteerd dat de tarieven voor hondenbelasting worden bevroren zolang het dekkingspercentage meer dan 100% is.


Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008 690 1.907 17.176 36.868 40.224 52.037 36.178 38.317 34.861

Meerjarenraming 2009 2010 2011 23.849 6.536 13.460 60.053 49.838 53.534 36.238 43.302 40.074

B.2 Verplichte paragrafen Titel 2.3 van het besluit Begroting en Verantwoording, dat ingaande de begroting 2004 van kracht is geworden, schrijft een aantal paragrafen voor. Het doel van de paragrafen is om inzicht te verschaffen in de financiële positie van de gemeente. Zij bevatten de beleidsuitgangspunten van beheermatige activiteiten en de lokale heffingen. Via de paragrafen kan de raad hier ook zelf de beleidsuitgangspunten vaststellen. 1

- Lokale heffingen

2

- Weerstandsvermogen

3

- Onderhoud kapitaalgoederen

4

- Financiering

5

- Bedrijfsvoering

6

- Verbonden partijen

7

- Grondbeleid

8

- Rechtmatigheid

B.2.1 Lokale heffingen 1. Inleiding De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op de belastingen en op de heffingen in het jaar 2008. De paragraaf bevat de beleidsvoornemens ten aanzien van de lokale lasten en een overzicht op hoofdlijnen van de diverse belastingen en heffingen. De belastingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten van gemeenten en daardoor een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. Een overzicht van de lokale lasten is daarom van belang voor de raad. Een aanduiding van de lokale lastendruk is van belang voor de integrale afweging tussen beleid en inkomsten. In het hierna volgende zal achtereenvolgens worden ingegaan op het wettelijk kader, de ontwikkelingen op het gebied van de lokale heffingen, het tarievenbeleid voor 2008, de opbrengsten in 2008 en de kwijtschelding.

2. Wettelijk kader De gemeente Heusden kent een aantal heffingen welke worden opgelegd op basis van een belastingverordening die door de gemeenteraad is vastgesteld. In deze is een onderscheid te maken in belastingen en retributies. − Belastingen zijn heffingen waarvan de aanwending van de opbrengst vrij is. Tot deze groep behoren onroerende-zaakbelastingen, hondenbelasting en toeristenbelasting. De gemeenteraad is vrij om de hoogte van de tarieven te bepalen. − Retributies zijn heffingen waarbij een bepaalde vergoeding wordt betaald voor specifieke door de gemeente verleende dienst(en). Tot de retributies behoren de reinigingsheffingen, rioolrecht, leges, marktgeld, lijkbezorgingsrechten, brandweerrechten en parkeerbelasting. Bij retributies mogen de geraamde inkomsten niet boven de geraamde uitgaven van een dienst uitkomen: met andere woorden winst maken is niet toegestaan. Bij sommige diensten gelden wettelijk vastgelegde landelijk geldende tarieven. Dit is bijvoorbeeld het geval bij leges voor het opmaken van aktes van de burgerlijke stand en voor het behandelen van naturalisatieverzoeken. In bepaalde gevallen zijn in hogere wetgeving maximumtarieven opgenomen. Voorbeelden hiervan zijn de leges voor de afgifte van paspoorten en identiteitskaarten.

3. Ontwikkelingen De waarden, welke als basis dienen voor de onroerende zaakbelastingen (WOZwaarden), worden met ingang van 1 januari 2008 opnieuw vastgesteld. Vanaf het jaar 2007 worden de waarden jaarlijks opnieuw vastgesteld op basis van gerealiseerde verkopen rond 1 januari van het jaar voorafgaande aan de datum van ingang van de nieuwe waarden. Voor de waarde 2008 wordt de waarde vastgesteld, rekening houdend met gerealiseerde verkoopcijfers rond de waardepeildatum 1 januari 2007. De vorige waardepeildatum lag nog op 1 januari 2005. De exacte waardestijging is op dit moment nog niet bekend, zodat de vaststelling van de tarieven voor de heffing van de onroerende-zaakbelastingen is uitgesteld tot de vergadering van de gemeenteraad in december.

Wij gaan aan de gemeenteraad voorstellen om ingaande het jaar 2008 de toeristen- en/ of forensenbelasting in te voeren. In de begroting is ingaande 2008 een stelpost ad € 25.000,-- als (netto)opbrengst opgenomen. Vanaf het jaar 2008 wordt het systeem van diftar ingevoerd. In de loop van het jaar 2007 zijn hiertoe voorlopige tarieven vastgesteld. De afvalstoffenheffing wordt hierbij afhankelijk gesteld van de gezinsgrootte, één- of meerpersoonshuishoudens, en het aantal malen dat de afvalcontainer ter lediging wordt aangeboden. Voor de woningen waarvoor bovengrondse verzamelcontainers beschikbaar zijn gesteld, appartementen, geldt enkel een tarief voor één- of meerpersoonshuishoudens. Hierbij is het niet mogelijk het tarief afhankelijk te stellen van de hoeveelheid afval dat wordt aangeboden. Het vaste tarief voor deze bewoners is afgeleid van het standaard aantal ledigingen waarvan bij de invoering van diftar is uitgegaan, namelijk het vaste tarief en 17 ledigingen voor het restafval en 9 ledigingen voor groenafval.

4. Tarievenbeleid 2008 4.1 Algemeen Voor de hoogte van tarieven en leges gelden de volgende algemene beleidsuitgangspunten: 1. Voortzetten van reeds eerder gemaakte keuzen; 2. Streven naar kostendekkendheid van tarieven en leges; 3. Jaarlijkse aanpassing van de tarieven aan de ontwikkeling van de inflatie (voor 2008 wordt uitgegaan van een loonen prijsontwikkeling van 1%). 4.2 Onroerende-zaakbelasting Op basis van de uitgangspunten uit de voorjaarsnota 2007 wordt bij de tariefbepaling rekening gehouden met een jaarlijkse opbrengststijging van 5% boven het inflatiepercentage (1%). Met deze verhoging worden de extra inspanningen mogelijk gemaakt om de lasten voor de burger te beperken, de deregulering fors aan te pakken, de alternatieve bedrijfslocaties voor kleinere bedrijven te ontwikkelen en de herstructurering van bedrijventerreinen een impuls te geven. De onroerende-zaakbelastingen (ozb) zijn onderverdeeld in een heffing op het gebruik en een heffing op het zakelijk recht (eigendom) van onroerende zaken. Het gebruik van woningen is sinds 1 januari 2006 van de heffing uitgezonderd. De basis voor de heffing is de in het kader van de Wet Waardering Onroerende Zaken (Wet WOZ) vastgestelde waarde. Zoals reeds vermeld, worden deze waarden met ingang van 1 januari 2008 opnieuw vastgesteld. De tarieven van de ozb worden geheven per eenheid die van de vastgestelde waarde berekend wordt. Hiertoe wordt de vastgestelde waarde gedeeld door € 2.500. De uitkomst wordt afgerond naar beneden op hele eenheden en vervolgens vermenigvuldigd met het tarief. Zoals reeds is aangegeven zullen de tarieven voor 2008, omdat de waardestijging als gevolg van de hernieuwde waardevaststelling nog niet bekend is, in de raadsvergadering van december worden vastgesteld. Hierbij zal, op basis van de in het verleden vastgestelde beleidsuitgangspunten worden uitgegaan van een opbrengststijging met 6%, zijnde 1% voor prijscompensatie en 5% ten behoeve

van de uitvoering van in gang gezet en nieuw beleid. Op basis van deze opbrengststijging wordt de totale opbrengst van de onroerende zaakbelastingen voor 2008 geraamd op € 4.105.000,--. 4.3 Hondenbelasting Hoewel de hondenbelasting een algemene heffing is wordt de opbrengst aangewend als dekkingsmiddel van de kosten van uitvoering van het hondenbeleid. Belangrijkste uitgangspunt van dit beleid is het bestrijden van overlast door honden. De grondslag voor de heffing is het aantal honden. Bij het doen van aangifte van het houden van een hond verstrekt de gemeente een hondenpenning die door de hond gedragen moet worden als deze op de openbare weg komt. De penning is een bewijs van aangifte, niet van betaling van hondenbelasting. Omdat de kosten van uitvoering van het hondenbeleid en de kosten van invordering van de belasting ruimschoots gedekt worden uit de opbrengst hondenbelasting heeft uw raad bij de begrotingsbehandeling 2007 bepaald dat de tarieven op het niveau van het jaar 2006 bevroren worden. Wanneer er weer een onderdekking ontstaat worden de tarieven opnieuw bezien. De belasting bedraagt per belastingjaar: a. voor een eerste hond € 58,80 b. voor een tweede hond € 86,28 c. voor een derde hond € 103,68 In afwijking in zoverre van de voorgaande leden bedraagt de belasting voor honden a. gehouden in kennels die zijn geregistreerd bij de Raad van Beheer op kynologisch gebied in Nederland en b. welke aanwezig zijn in een door burgemeester en wethouders als zodanig erkend dierenpension per jaar € 293,76 Op basis van de bestaande tarieven en het aantal geregistreerde honden wordt de opbrengst voor het jaar 2008 geraamd op een totaalbedrag van € 247.500,--. 4.4 Afvalstoffenheffing en reinigingsrechten Reinigingsrecht kan geheven worden voor de inzameling en verwerking van niethuishoudelijke afvalstoffen. Bij de invoering van het systeem van diftar is besloten de inzameling van bedrijfsafval te stoppen, omdat dit geen kerntaak is voor de gemeente. Daardoor is de aanpassing van de verordening reinigingsrechten en verhoging van de tarieven niet meer nodig . Afvalstoffenheffing is een specifieke heffing bedoeld om de kosten van afvalverwijdering en –verwerking te dekken. De afvalstoffenheffing wordt geheven voor het feitelijk gebruik van een perceel waarvoor krachtens de Wet milieubeheer een verplichting tot het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen geldt. Bij de bepaling van de tarieven voor de afvalstoffenheffing en de tarieven milieustraat wordt een volledige dekking van de kosten van afvalverwijdering en verwerking nagestreefd. Wanneer er door een verschuiving in het aangeboden afval alsnog een dekkingstekort of -overschot ontstaat, wordt dit onttrokken, respectievelijk toegevoegd aan de daartoe ingestelde egalisatiereserve.

Rekening houdend met de investering die gedaan is voor de invoering van het nieuwe inzamelingsysteem en de kosten van inzameling en verwerking van de huishoudelijke afvalstoffen wordt voorgesteld de voorlopige tarieven te handhaven. De tarieven worden als volgt voorgesteld: 1.1 De belasting bedraagt per perceel per belastingjaar 1.1.1 Voor een eénpersoonshuishouden 1.1.2 Voor een meerpersoonshuishouden 1.1.3 De belasting genoemd onder 1.1.1 of 1.1.2 wordt per belastingjaar vermeerderd voor het in bruikleen hebben van een extra container ongeacht het volume met een bedrag 1.2 Onverminderd het bepaalde in hoofdstuk 1.1 bedraagt de belasting per lediging van: 1.2.1 een minicontainer bestemd voor groente-, fruit en tuinafval met een inhoud van 140 liter 1.2.2 een minicontainer bestemd voor groente-, fruit en tuinafval met een inhoud van 240 liter 1.2.3 een minicontainer bestemd voor overige huishoudelijke afvalstoffen met een inhoud van 140 liter 1.2.4 een minicontainer bestemd voor overige huishoudelijke afvalstoffen met een inhoud van 240 liter 1.3 Onverminderd het bepaalde in hoofdstuk 1.1 bedraagt de belasting voor het gebruik van een ondergrondse verzamelcontainer een bedrag per inworp van 1.4 De belasting bedraagt voor het gebruik van een bovengrondse verzamelcontainer: 1.4.1 voor een meerpersoonshuishouden 1.4.2 voor een éénpersoonshuishouden

€ 102,96 € 128,76

€ 60,00

€

2,30

€

3,94

€

3,61

€

6,19

€

1,48

€ 254,64 € 185,04

Rekening houdend met bovenstaande tarieven worden de totale opbrengst van de afvalstoffenheffing, inclusief de milieustraat geraamd op een bedrag van € 4.781.000. 4.5 Rioolrecht Het rioolrecht is een specifieke heffing met het doel de kosten van afvoer en verwerking van afvalwater te kunnen dekken. Rioolrecht wordt geheven van de gebruiker van een eigendom van waaruit afvalwater direct of indirect op de gemeentelijke riolering wordt afgevoerd. Uitgangspunt bij de heffing is volledige kostendekking binnen het kader van het meerjarige Gemeentelijk rioleringsplan (GRP). De grondslag voor de heffing is het waterverbruik. Ter compensatie van de gestegen prijzen worden de tarieven voor het jaar 2008 met 1% verhoogd. De tarieven bedragen: 2007 voorstel 2008 a. bij een afvoer van 1 tot en met 299 m³ afvalwater € 120,60 € 121,80 b. bij een afvoer van 300 tot en met 599 m³ afvalwater € 224,40 € 226,68 c. bij een afvoer van 600 tot en met 899 m³ afvalwater € 336,36 € 339,72 d. bij een afvoer van 900 tot en met 1199 m³ afvalwater € 454,68 € 459,24

e. f.

bij een afvoer van 1200 tot en met 1499 m³ afvalwater € 568,92 bij een afvoer van 1500 en meer m³ afvalwater € 568,92 vermeerderd met een bedrag van € 0,31 per kubieke meter boven 1500 m³ afvalwater.

€ 574,56 € 574,56 € 0,31

Op basis van deze verhoging wordt de opbrengst van het rioolrecht geraamd op een bedrag van € 2.196.000,--. 4.6 Parkeerbelasting De parkeerbelasting is in onze gemeente ingevoerd om de parkeerdruk in de vesting beter te kunnen reguleren. De belasting bedraagt momenteel € 0,20 per tijdseenheid van twaalf minuten (€ 1,00 per uur). In de vesting zijn 88 betaalde parkeerplaatsen ingericht. In de verordening zijn bedragen opgenomen voor: - de parkeerbelasting - de kosten waarmee een naheffingsaanslag wordt verhoogd - de kosten van een parkeervergunning Het maximale bedrag van de kosten die bij een naheffingsaanslag in rekening gebracht mogen worden, is wettelijk bepaald op € 49. De gemeente mag het bedrag van de kosten van een naheffingsaanslag niet hoger vaststellen dan de werkelijke kosten van controle en inning zijn. Gezien de kosten van controle, heffen en invorderen van de naheffingsaanslagen wordt voorgesteld het tarief van € 49 te heffen. De tarieven voor parkeervergunningen worden verhoogd met de inflatiecorrectie. De opbrengsten worden voor het jaar 2008 als volgt geraamd: parkeerbelasting parkeerboetes parkeervergunningen

€ 67.600,-€ 8.300,-€ 36.425,--

-

De opbrengsten wordt aangewend ter dekking van de kosten van onderhoud en controle van de apparatuur voor betaald parkeren en de kosten van de controle op het fout en onbetaald parkeren. 4.7 Begrafenisrechten Op basis van de verordening begrafenisrechten worden rechten geheven voor het gebruik van de begraafplaats, voor het gebruik van de aula op de begraafplaats en voor het door of vanwege de gemeente verlenen van diensten in verband met het gebruik van de begraafplaats of de aula. De heffing dient ter dekking van de kosten van aanleg en onderhoud van de algemene begraafplaatsen in onze gemeente. De tarieven worden voor het jaar 2008 aangepast met de inflatiecorrectie van 1%. De geraamde opbrengst bedraagt € 223.000,--. 4.8 Brandweerrechten Door middel van de verordening brandweerrechten heeft de gemeente de mogelijkheid kosten van inzet van de brandweer voor uitvoering van een niet specifieke

brandweertaak te verhalen op degene die de inzet van de brandweer noodzakelijk maakt of die speciaal om de actie verzocht heeft. De tarieven zijn gebaseerd op de gemiddelde kosten van inzet van een brandweerman. De tarieven voor de inzet van materieel zijn gebaseerd op de kosten van onderhoud en gebruik. De tarieven worden jaarlijks verhoogd met het inflatiepercentage, in casu 1%. 4.9 Toeristenbelasting Zoals eerder vermeld hebben wij het voornemen de raad voor te stellen per 1 januari 2008 een toeristen- en/of forensenbelasting in te voeren. In de begroting is ingaande 2008 een stelpost ad € 25.000,-- als inkomst opgenomen. 4.10 Leges Onder de naam ‘leges’ worden rechten geheven ter zake van het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten. De belastbare feiten, zoals het sluiten van een huwelijk, het aanvragen van paspoorten en rijbewijzen, het behandelen van aanvragen voor een bouwvergunning en allerlei overige vergunningen en verzoeken tot vrijstelling en ontheffing en de daarbij behorende tarieven zijn opgenomen in de bij de legesverordening behorende tarieventabel. Bij de heffing van leges wordt zoveel mogelijk volledige kostendekking nagestreefd. Niet alle tarieven kunnen echter vrij worden vastgesteld. Met name de tarieven voor de zogenaamde reisdocumenten worden van rijkswege bepaald. Omdat het bij leges over retributies gaat, mogen slechts de kosten worden verhaald en is het maken van winst niet toegestaan. Dit wordt overigens getoetst voor het totaal van de leges en niet voor iedere specifieke dienst. In het algemeen wordt bij legeskosten jaarlijks het inflatiepercentage gecorrigeerd.

5. Totaal overzicht Onderstaand worden de in 2008 geraamde opbrengsten van de belastingen en de geraamde opbrengsten en kosten en het daaruit voortvloeiende dekkingspercentage van de retributies, weergegeven. Geraamde kosten Geraamde 2008 opbrengsten 2008

Belastingen Onroerendezaakbelastingen Hondenbelasting Toeristenbelasting Retributies Afvalstoffenheffing Rioolrecht Parkeerbelasting

Dekkingspercentage

€ 4.105.000 € 247.500 € 25.000 € 4.270.720 € 2.344.380 € 139.364

€ 4.263.018 € 2.276.086 € 113.325 (incl boetes)

99,92% 97,09% 81,32%

Begrafenisrechten Brandweerrechten Leges

€

321.748

€ 223.000 € 500 € 1.292.360

69,31%

6. Kwijtschelding gemeentelijke heffingen De kwijtschelding van gemeentelijke heffingen is vastgelegd in een door de gemeenteraad op basis van de Leidraad Invordering vastgestelde kwijtscheldingsregeling. Kwijtschelding van betaling kan alleen worden aangevraagd door natuurlijke personen voor de volgende heffingen: 1. Hondenbelasting kwijtschelding mogelijk tot maximaal 50% van de belasting voor een eerste hond. 2. Rioolrecht kwijtschelding mogelijk tot maximaal 75% van het verschuldigde belastingbedrag. 3. Afvalstoffenheffing kwijtschelding mogelijk tot maximaal 75% van het verschuldigde belastingbedrag. Jaarlijks wordt door ongeveer 400 personen van de kwijtscheldingsregeling gebruik gemaakt. Voor het jaar 2008 moet de kwijtscheldingsregeling nog worden aangepast op de gewijzigde heffing van afvalstoffenheffing.

B.2.2 Weerstandsvermogen 1. Inleiding De paragraaf weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de begroting is. Dit is van belang wanneer er zich een financiële tegenvaller voordoet. Door aandacht voor het weerstandsvermogen kan worden voorkomen, dat elke financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen. We onderscheiden de incidentele weerstandscapaciteit (voor opvang van incidentele financiële tegenvallers) en de structurele weerstandscapaciteit (voor de opvang van structurele financiële tegenvallers). Voor het beoordelen van de robuustheid van de begroting is inzicht nodig in de omvang en in de achtergronden van de risico’s en in de aanwezige weerstandscapaciteit.

2. Weerstandscapaciteit Middels de nota Reserves en voorzieningen heeft uw raad een beleidslijn omtrent de incidentele en structurele weerstandscapaciteit vastgesteld. Onderstaand wordt ingegaan op deze beleidslijn in relatie tot de begroting 2008. 2.1 Incidentele weerstandscapaciteit In de nota Reserves en voorzieningen is een deel van de algemene reserve ter grootte van € 10 miljoen aangewezen voor de opvang van incidentele risico’s. Dit deel fungeert daardoor als algemene risicoreserve. Daarnaast is nog een deel van de algemene reserve tot een bedrag van € 500.000 aangewezen als buffer in relatie tot de gedeeltelijke inzet in de begroting van de behoedzaamheidsreserve uit de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Specifiek voor de risico’s uit de grondexploitatie is een algemene reserve bouwgrondexploitatie gevormd, waarvan de minimale en de maximale hoogte zijn vastgesteld op respectievelijk € 2 miljoen en € 4 miljoen. Per 1 januari 2008 beloopt deze reserve naar raming het maximale bedrag van € 4 miljoen. Tenslotte behoort tot de incidentele weerstandscapaciteit de in de begroting 2008 geraamde post voor incidentele onvoorziene uitgaven. Deze bedraagt € 200.000. Ten opzichte van de situatie ten tijde van de vaststelling van de nota Reserves en voorzieningen hebben zich geen wijzigingen voorgedaan in de voor de incidentele weerstandscapaciteit relevante risico’s, die noodzaken tot aanpassing van de vastgestelde beleidslijn. 2.2 Structurele weerstandscapaciteit De structurele weerstandscapaciteit werd gevormd door het totaal van de onbenutte belastingcapaciteit en van de in de begroting geraamde post voor structurele onvoorziene uitgaven. De onbenutte belastingcapaciteit was het verschil tussen de door het rijk vastgestelde norm voor de gemeentelijke belastingheffing en de feitelijke belastingheffing door de gemeente. Door het rijk zijn voor het jaar 2008 géén maximaal toegestane tarieven voor de ozb vastgesteld. Wel is met de Vereniging van Nederlandse gemeenten afgesproken, dat als (macro gezien) de stijging een nog nader vast te stellen grens overschrijdt, een korting zal plaatsvinden op het Gemeentefonds. Om u toch een indicatie te geven is gerekend met de verrekentarieven, die het rijk hanteert bij de kortingen op de uitkering uit het Gemeentefonds. Deze berekening geeft

een bedrag te zien van bijna € 6,1 miljoen. De geraamde opbrengst 2008 is € 4,1 miljoen. Omdat voor dienstverleningen het uitgangspunt van kostendekkende heffingen geldt, zit de belastingcapaciteit met name in de onroerende zaakbelastingen (ozb), te weten € 2 miljoen. Voor structurele onvoorziene uitgaven is in de begroting 2008 € 30.000 geraamd. Wij achten de beschikbare structurele weerstandscapaciteit ruim voldoende in relatie tot de risico’s.

3. Risico’s De risico’s die relevant zijn voor de weerstandscapaciteit zijn de risico’s die niet anderszins zijn ondervangen. Reguliere risico’s (risico’s die zich regelmatig voordoen en die veelal vrij goed meetbaar zijn) maken geen deel uit van de risico’s in de paragraaf weerstandsvermogen. Hiervoor kunnen immers verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. Onderstaand zijn de risico’s die wij in dit kader relevant achten opgesomd. Wij hebben daarbij een onderscheid gemaakt tussen de risico’s die gerelateerd zijn aan de incidentele weerstandscapaciteit en de risico’s die zijn gerelateerd aan de structurele weerstandscapaciteit.

3.1.1 Risico’s gerelateerd aan de incidentele weerstandscapaciteit 3.1.1 Grondexploitatie De gemeente tracht door strategische aankopen van grond in de toekomstige bouwlocaties een goede grondpositie te verwerven, waardoor optimale sturing en beheersing van de toekomstige ontwikkelingen mogelijk is. De keerzijde van deze positie is, dat in een vroegtijdig stadium investeringen worden gedaan, die door de rentebijschrijving verder oplopen, waardoor op den duur de boekwaarde hoger kan worden dan de economische waarde. De risico’s in deze dienen te worden bezien tegen de achtergrond van de bouwprognoses op middellange en lange termijn. Voor deze risico’s is een afzonderlijke reserve (algemene reserve bouwgrondexploitatie) gevormd. 3.1.2 Toerekening exploitatiekosten aan investeringen/Grondbedrijf In de begroting worden apparaatskosten toegerekend aan investeringen en aan de grondexploitatie. Deze berekening is gebaseerd op de in de beleidsplanning voorgenomen activiteiten. Bij een substantiële afname van de activiteiten voor investeringen en grondexploitatie kunnen minder apparaatskosten aan die activiteiten worden toegerekend, wat tijdelijk tot een hogere toerekening aan de jaarlijkse exploitatie kan leiden. Dit is het geval wanneer de vermindering van de personele capaciteit die door de afname van de activiteiten mogelijk is, niet onmiddellijk kan worden gerealiseerd. Er is dan dus sprake van tijdelijke frictiekosten. 3.1.3 Gemeente-eigendommen De gemeente beheert een aantal gebouwen en openbare voorzieningen (wegen, rioleringen etc.). Het onderhoud en beheer hiervan geschiedt op basis van beheerplannen. Voor de kosten van de uitvoering van de beheerplannen zijn

voorzieningen getroffen. Het risico is aanwezig dat calamiteiten ontstaan die kosten met zich meebrengen die niet uit de voorzieningen kunnen worden bestreden. 3.1.4 Uitvoering werken Inherent aan het uitvoeren van publieke taken is dat er risico’s zijn bij die uitvoering. Hieruit kunnen o.a. door een toenemend claimbewustzijn bij burgers claims en rechtsgedingen voortvloeien, waarvan de eventuele financiële consequenties niet altijd door een verzekering (kunnen) worden gedekt. 3.1.5 Bodemvervuilingen Voor de thans bekende saneringsgevallen inzake bodemvervuiling is het treffen van een voorziening niet noodzakelijk. Er zit echter altijd een onzekerheid in de inschatting van de omvang van de vervuiling. Daarnaast blijkt soms dat saneringen nodig zijn op niet geprogrammeerde plaatsen. 3.1.6 Planschadevergoedingen Op 1 juli 2005 is een wetswijziging inzake planschadevergoedingen in werking getreden. Deze wijziging behelst onder andere dat de gemeente de bevoegdheid heeft gekregen tot het sluiten van planschadevergoedingsovereenkomsten. Ook geldt voortaan een verjaringstermijn van 5 jaar voor het indienen van planschadeclaims en moet bij het indienen van een verzoek tot planschade een bedrag van € 300 (dat wordt gerestitueerd als de aanvraag geheel of gedeeltelijk wordt gehonoreerd), worden betaald. Door deze bepalingen wordt het risico dat de gemeente loopt uit hoofde van planschadeclaims beperkt. 3.1.7 Centrumplan Vlijmen Momenteel wordt gewerkt aan een realisatieovereenkomst tussen de gemeente en de ontwikkelaar voor het centrum van Vlijmen. Het is reëel er rekening mee te houden dat de gemeente zal moeten investeren in met name de herinrichting van de openbare ruimte. In verband hiermee is een reserve gevormd, die per 1 januari 2008 een bedrag van € 4.074.000 beloopt. Op dit moment is nog niet aan te geven in hoeverre de reservevorming toereikend zal zijn. 3.1.8 Stadsgewest ‘s-Hertogenbosch Door de raden van de deelnemende gemeenten is in 1997 besloten de samenwerking op basis van de gemeenschappelijke regeling Stadsgewest ‘s-Hertogenbosch per 1 januari 1999 te beëindigen. Het Stadsgewest blijft tot het moment van overdracht van de voormalige vuilnisstortplaats De Vlagheide aan de provincie (waarschijnlijk per 1 januari 2011) verantwoordelijk voor de financiële administratie, de begroting, de jaarrekening en de nazorg daarvan. In dit kader meldt het bestuur van het Gewest een risico. Er dient een doelvermogen beschikbaar te zijn waaruit de kosten van de nazorg gedurende een periode van 300 jaar (= eeuwigdurend) betaald kunnen worden. De provincie heeft berekend dat hiervoor in 2010 een doelvermogen beschikbaar moet zijn van € 18,7 miljoen. Het Stadsgewest gaat op basis van een reële inschatting uit van maximaal € 14 miljoen. Voor het verschil is geen voorziening gevormd.

3.1.9 Omzetbelasting Complexiteit van de BTW-wetgeving zorgt voor financiële risico`s. Ook de invoering van het BTW-compensatiefonds brengt onzekerheden met zich mee. Voor deze algemene risico`s van de omzetbelasting is geen voorziening getroffen. Hoewel er jaarlijks diverse controles op de juistheid van de BTW-afdracht en declaraties bij het BTWcompensatiefonds plaatsvinden, kan een boekenonderzoek altijd tot naheffingsaanslagen leiden.

3.1.2 Risico’s gerelateerd aan de structurele weerstandscapaciteit 3.2.1 Renterisico In de begroting is uitgegaan van een rentepercentage voor aan te gane langlopende geldleningen van 5%. Hierdoor is al een veiligheidsmarge ingebouwd ten opzichte van de huidige marktrente. Er is een (gering) risico dat ten tijde van het afsluiten van een vaste geldlening de marktrente hoger is dan 5%. 3.2.2 Beleid van de rijksoverheid De gemeente wordt voortdurend geconfronteerd met de effecten van het gevoerde rijksbeleid. De belangrijkste risico’s die daarbij aan de orde zijn betreffen: - bijstelling gemeentefonds De hoogte van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds is mede afhankelijk van de toe- of afname van de rijksuitgaven (trap-op/trap-af). Afhankelijk van de economische ontwikkeling kunnen daarom extra kortingen en/of toevoegingen aan de algemene uitkering plaatsvinden. - huisvesting onderwijs Vanaf 1 januari 1997 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de huisvesting van onderwijsinstellingen. De vergoeding hiervoor is opgenomen in de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. De huisvesting bevat drie onderdelen, te weten de bouw en uitbreiding van scholen, het (buiten)onderhoud van de scholen en de klassenverkleining. De toekomst zal uitwijzen of de door het rijk beschikbaar gestelde middelen voldoende zullen zijn. - open-eindregelingen Voor een aantal door het rijk aan de gemeenten overgedragen overheidstaken ontvangt de gemeente middelen via de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De gemeente is bij de uitvoering van die taken gebonden aan regelgeving van het rijk en heeft daardoor slechts in beperkte mate greep op de omvang van de uitgaven. Dit speelt onder meer bij: de kosten van bijstandsverlening; onderwijs. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Per 1 januari 2007 is de eerste tranche van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in werkinggetreden. Deze tranche omvat de huidige taken, zoals die zijn opgenomen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Voor de kosten van uitvoering van de WMO worden door het rijk via het gemeentefonds middelen beschikbaar gesteld. Er is nog geen inzicht in de toereikendheid van deze middelen. Het open-eind karakter van de WMO speelt hierbij ook een rol.

3.2.3 Verkoop gemeente-eigendommen Bij de vaststelling van de Voorjaarsnota 2007 is uitgegaan van de verkoop van gemeentelijke eigendommen tot een bedrag van € 1 miljoen per jaar. Het is nog niet zeker of opbrengst van deze verkopen ook geheel wordt gerealiseerd. Voorts is bij de berekening van de lasten die voortvloeien uit de realisering van de nieuwe gemeentewerf rekening gehouden met een bedrag van in totaal € 3,2 miljoen wegens opbrengst van de verkoop van de (ondergrond van) de gemeentewerven in Heesbeen en Vlijmen. De lastenvermindering door deze verkoopopbrengst wordt gerealiseerd door het extra afschrijven van investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte. De verkoop van de gemeentewerf in Heesbeen is inmiddels gerealiseerd, waarbij de ingerekende opbrengst is gehaald. De verkoop van de gemeentewerf in Vlijmen moet nog plaatsvinden, waarbij het (overigens kleine) risico bestaat dat de ingerekende opbrengst –en daardoor de geraamde lastenverminderingniet wordt gehaald.

B.2.3. Onderhoud kapitaalgoederen

1. Inleiding De gemeente heeft kapitaalgoederen in bezit. De belangrijkste daarvan zijn wegen (inclusief civieltechnische kunstwerken), riolering (inclusief rioolgemalen en bergbezinkbassins), water, groen- en sportvoorzieningen en gebouwen. Deze kapitaalgoederen moeten worden onderhouden om de kwaliteit op niveau te houden en de waarde in stand te houden. De lasten van het onderhoud komen op diverse programma’s in de begroting voor. Met het onderhoud van de kapitaalgoederen is een substantieel gedeelte van de begroting gemoeid. Een helder overzicht is daarom van belang voor een goed inzicht in de financiële positie. In deze paragraaf worden het beleidskader omtrent het onderhoud van kapitaalgoederen en de vertaling daarvan weergegeven.

2. Beleidsuitgangspunten Het beleidskader voor het onderhoud van de kapitaalgoederen wordt gevormd door beleidsplannen. In deze beleidsplannen zijn de uitgangspunten welke bij het onderhoud worden gehanteerd, vastgelegd. In essentie gaat het daarbij om een afweging tussen de na te streven kwaliteit en de beschikbare c.q. in te zetten middelen. Er zijn beleidsplannen beschikbaar voor: wegen, openbare verlichting, overige voorzieningen aan wegen (verkeersvoorzieningen en straatmeubilair), riolering, groen, gebouwen en de openbare ruimte Vesting Heusden Een tweetal beleidsplannen is in voorbereiding: - Beleidsplan onderhoud en beheer van buitensportaccommodaties (voorziene vaststelling door de raad eind 2007) - Beleidsplan Civieltechnische kunstwerken (afronding gepland in 2008)

3. Vertaling van het beleidskader in de begroting 3.1 Algemeen Ten behoeve van de feitelijke uitvoering van het onderhoud worden de beleidsplannen vertaald in beheerplannen, waarin per jaar de uit te voeren onderhoudsmaatregelen en de daaraan verbonden kosten zijn weergegeven. Voor wegen, openbare verlichting, overige voorzieningen aan wegen en gebouwen zijn onderhoudsvoorzieningen gevormd, die jaarlijks (op basis van de gemiddelde onderhoudskosten zoals die uit het beheerplan blijken) worden gevoed ten laste van de exploitatie en waaraan de werkelijke onderhoudskosten worden onttrokken, zodat budgettair gezien een egalisatie van de onderhoudskosten wordt bereikt. Het dient dan te gaan over verplichtingen, samenhangend met het in de tijd onregelmatig gespreid zijn van kosten. Dit betekent dat de voorziening alleen betrekking dient te hebben op groot onderhoud en rehabilitatie en dat het dagelijks onderhoud ten laste van de exploitatie gebracht moet worden. In de begroting 2008 is deze methodiek bij het

onderhoud van wegen en straatverlichting ook daadwerkelijk toegepast. Voor de gebouwen zal dit gaan gebeuren ingaande het begrotingsjaar 2009. Het onderhoud van de riolering wordt ten laste van de exploitatie gebracht. De budgettaire egalisatie, die ook van belang is om schommelingen in het tarief van het rioolrecht te voorkomen, wordt hier bereikt door middel van een egalisatiereserve. 3.2 Wegen In december 2005 is een geactualiseerd beleidsplan wegen vastgesteld. Dit beleidsplan is toegesneden op de Heusdense situatie waarin een relatief gering gedeelte (circa 20% en vooral doorgaande wegen met een hoge verkeersintensiteit) van de wegen wordt gerehabiliteerd (vervanging van de verharding met inbegrip van de fundering) en de overige wegen (woonstraten en verblijfsgebieden) in stand worden gehouden door het uitvoeren van groot onderhoud. Het beleidsplan richt zich op de eerste plaats op het voorkómen van wegen met een slechte kwaliteit. Voorts is het uitgangspunt van beleid om vrijliggende fietspaden op een hoger kwaliteitsniveau te brengen en te houden. De beheermaatregelen die voortvloeien uit het beleidsplan zijn nader uitgewerkt in het beheerplan wegen 2006-2010. Openbare verlichting Het beleidsplan openbare verlichting is vastgesteld in februari 2005 en heeft een looptijd van 2005 t/m 2014. In het beleidsplan wordt gestreefd naar een éénduidig beheer en onderhoud voor de complete openbare verlichting. Ingaande de begroting 2007 is een toevoeging aan de voorziening voor vervanging van lichtmasten/armaturen van € 187.000,-- geraamd. Voor onderhoudskosten is een bedrag van € 116.000,-beschikbaar. De in het leven geroepen voorziening heeft de functie van een kostenegalisatievoorziening en betreft geen onderhoudsvoorziening. Civiele Kunstwerken In 2008 zal het beleidsplan civiele kunstwerken ter vaststelling worden aangeboden. In dit plan zullen uitgangspunten voor het beheer en onderhoud van de civiele kunstwerken worden geformuleerd. Ook de financiële consequenties zullen in beeld gebracht worden. Het gaat hier onder meer om vaste en beweegbare bruggen, kademuren en vlonders. 3.3 Riolering Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP-3 2004-2008) geeft aan op welke wijze de gemeente haar zorgplicht voor een doelmatige inzameling en transport van het binnen de gemeente Heusden vrijkomende afvalwater gedurende de looptijd van het plan zal gaan invullen. Dit gebeurt o.a. door het opheffen van ongezuiverde lozingen, het terugdringen van vuiluitworp uit de overstorten en het doelmatig beheren en onderhouden van de riolering. Als uitvloeisel van het beleidsplan wordt momenteel een beheerplan opgesteld. In dit plan wordt het beleid vertaald naar programma’s voor onderhoud, waarbij worden onderscheiden preventief/periodiek onderhoud, inspectie en monitoring alsmede correctief onderhoud. Het beheerplan zal naar verwachting in december 2007 kunnen worden vastgesteld.

3.4 Water De gemeente is op dit moment bezig met het opstellen van een waterplan. Het waterplan geeft de gemeentelijke visie weer op het water en alles wat daarmee te maken heeft. Daarnaast worden in het uitvoeringsprogramma de waterprojecten opgenomen die voor de korte en middellange termijn noodzakelijk zijn. Het waterplan zal gereed zijn in 2007 en 1e kwartaal 2008 vastgesteld worden. Naast het waterplan is de implementatie van de KaderRichtlijn Water (KRW) in volle gang. De gemeenten zijn daarvoor nu aan zet om maatregelen en doelen te bepalen die in 2015 gerealiseerd moeten zijn. Het is van groot belang om dit goed op te pakken omdat er sprake is van een resultaatsverplichting waarop de Europese unie gaat handhaven. De gemeente neemt deel in het KRW-proces en koppelt dit, waar mogelijk, aan het waterplan. In 2008 zullen de gevolgen van de KRW in beeld gebracht worden. 3.5 Groen- en sportvoorzieningen De gemeente beschikt voor alle kernen over een groenstructuurplan en een groenbeheerplan. In het groenbeheerplan is onder meer het nagestreefde onderhoudsniveau vastgelegd. Om genoemde plannen te plaatsen binnen een beleidskader en om de samenhang tussen de plannen te waarborgen, is in oktober 2004 een groenbeleidsplan vastgesteld. In de begroting zijn de middelen om uitvoering te geven aan het groenbeheerplan geraamd. De totstandkoming van het beleidsplan voor beheer en onderhoud van de buitensportaccommodaties bevindt zich momenteel in een vergevorderd stadium. Naar verwachting kan het beleidsplan eind 2007 aan de raad worden aangeboden. 3.6 Gebouwen Het Beleidsplan beheer en onderhoud gemeentelijke gebouwen omvat het onderhoud van een 130-tal gemeentelijke gebouwen. De uitgangspunten voor het beheer en het onderhoud van de gebouwen, zoals die in het beleidsplan omschreven zijn, betreffen: de instandhouding van de bruikbaarheid de veiligheid en de gezondheid van de gebruikers de representativiteit toekomstgericht beleid kostenbewust en verantwoord onderhouden en beheren nivelleren van de onderhoudskosten door middel van onderhoudsvoorzieningen Op basis van het beleidsplan zijn in de begroting toevoegingen aan de onderhoudsvoorzieningen geraamd, gebaseerd op het 10 jaarlijks gemiddelde van de onderhoudskosten.

B.2.4 Financiering De voornaamste doelstellingen van de financieringsfunctie zijn het beperken van financiële risico`s en het verbeteren van het renteresultaat. In de financieringsparagraaf is aangegeven op welke wijze hier invulling aan wordt gegeven. De paragraaf beschrijft achtereenvolgens de financiële ontwikkeling in meerjarenperspectief, de verwachte rente-ontwikkeling en het financieringsbeleid en de daaraan verbonden risico`s. Afsluitend is aangegeven welke algemene ontwikkelingen op financieringsgebied er worden verwacht.

1. Financiële ontwikkeling In 2007 heeft de gemeente voor het eerst sinds enkele jaren weer een liquiditeitsoverschot. Dit overschot is vooral toe te schrijven aan de gronduitgifte van een tweetal bouwgrondexploitaties. Het overschot van 2007 is in 2008 naar verwachting volledig verdampt. Een financieringsbehoefte van circa € 16,5 miljoen zorgt er zelfs voor, dat de gemeente in 2008 weer geld aan moet trekken. Ook na 2008 is er sprake van een financieringsbehoefte.

2. Rentevisie De korte rente is het afgelopen anderhalf jaar gestegen van 2,25% in december 2005 tot 4% in juni 2007. Ondanks de malaise op de kredietmarkt wordt er verwacht dat deze ontwikkeling zich voorlopig nog zal doorzetten. De Europese Centrale Bank (ECB) zal de korte rente eind 2007 naar verwachting verhogen tot 4,25%. In de loop van 2008 wordt nog een opwaartse stap verwacht, waardoor de korte rente eind 2008 naar verwachting 4,5% is. De ECB baseert haar rentebeleid hoofdzakelijk op de inflatie-ontwikkeling. De bank heeft echter aangegeven zijn beleid de komende tijd ook af te stemmen op het functioneren van de geldmarkt. Als de geldmarkt onrustig blijft, kunnen de voornoemde rentestappen uitblijven. Ondanks gunstige economische ontwikkelingen is de lange rente in 2007 slechts licht gestegen tot 4,3% in augustus 2007. Naar verwachting zal hier tot begin 2008 weinig verandering in komen. Omdat de economische vooruitzichten voor 2008 nog altijd goed zijn, wordt rekening gehouden met een stijging van de lange rente naar 4,5% à 5%. In de begroting 2008 is voor de rente van kort geld uitgegaan van 4%. De rente voor langlopende geldleningen is geraamd op 5%. De gewogen gemiddelde rente zal in 2008 stijgen van 3,79% tot circa 3,91%. Dit komt enerzijds doordat goedkope leningen sneller afgelost worden dan dure leningen. Anderzijds moet in 2008 een lening aangetrokken worden tegen een verwacht rentepercentage van circa 4,70%. Aan de boekwaarde van de activa en de boekwaarde van de grondexploitaties wordt rente toegerekend via een rekenrente. Deze rekenrente is een intern afgesproken rentepercentage dat bij de begroting wordt bepaald. Het doel van het hanteren van een rekenrente is het voorkomen van ongewenste schommelingen in de lasten van de activa en daardoor in eventueel daarmee samenhangende tarieven. Aanpassing van het percentage van de rekenrente vindt plaats als het verschil met het geraamde rentepercentage voor langlopende geldleningen groter is dan 2%.

3. Financieringsbeleid In 2008 zal de gemeente Heusden naar verwachting één geldlening afsluiten. In september is een financiering van € 4 miljoen nodig ter aanvulling van de lopende rekening. Ook na 2008 zal de gemeente geldleningen aan moeten trekken ter aanvulling van liquiditeitstekorten. Per saldo zal de leningenportefeuille door reguliere aflossingen tot 2011 licht afnemen. In onderstaande figuur is te zien hoe de leningenportefeuille zich met de huidige inzichten zal ontwikkelen. Ontwikkeling leningenportefeuille

55.000.000 45.000.000 35.000.000 25.000.000 in EUR

2007

2008

2009

2010

2011

58.716.667

38.683.333

41.316.667

35.950.000

32.383.333

Naast de lening van € 4 miljoen wordt ook rekening gehouden met het herfinancieren van de lening die is aangetrokken voor de aankoop van de gronden van Innoseeds. Dit is volledig afhankelijk van de wijze waarop de onderhandelingen hierover verlopen. Het renteresultaat is het verschil tussen de toegerekende rente en de werkelijke rente. Het renteresultaat wordt voor 2008 geraamd op € 4,4 miljoen.

4. Risico`s Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet voor gemeenten is in de wet FIDO bepaald op 8,5% van het totaalbedrag van de begroting. Op basis van dit percentage bedraagt de kasgeldlimiet voor 2008 circa € 6,9 miljoen. De kasgeldlimiet zal in 2008 naar verwachting niet worden overschreden. Renterisiconorm De renterisiconorm op de vaste schuld heeft tot doel te bepalen of de gemeente in enig jaar grote risico’s loopt door herfinanciering van leningen of renteherziening van leningen. Bij een gelijkmatige opbouw van de leningenportefeuille wordt het renterisico op de vaste schuld over meerdere jaren gespreid. Zo wordt vermeden dat in enig jaar een onevenredig groot deel van de leningenportefeuille moet worden geherfinancierd of aan renteherziening onderhevig is. Onderstaande tabel is een prognose van het renterisico voor de periode 2008-2011. In de figuur is te zien dat er in 2009 weinig ruimte ten opzichte van de norm is. Dit komt doordat er in dat jaar een aanzienlijke financieringsbehoefte van circa € 10 miljoen is.

Renterisico op vaste schuld 1a. Renteherziening op vaste schuld o/g 1b. Renteherziening op vaste schuld u/g 2. Netto renteherziening op vaste schuld (1a - 1b) 3a. Nieuw aangetrokken vaste schuld (o/g) 3b. Nieuw verstrekte lange leningen (u/g) 4. Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b) 5. Betaalde aflossingen 6. Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7. Renterisico op vaste schuld (2 + 6) Renterisiconorm 8. Stand van de vaste schuld per 1 januari 9. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 10. Renterisiconorm Toets Renterisiconorm 10. Renterisiconorm 7. Renterisico op vaste schuld 11. Ruimte(+) / Overschrijding(-) (10 - 7)

(Bedragen x EUR 1.000) 2007 2008 2009 2010 2011 budget budget budget budget budget 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18.000 4.000 10.000 2.000 3.000 0 0 0 0 0 18.000 4.000 10.000 2.000 3.000 6.033 42.033 7.367 7.367 6.567 6.033 4.000 7.367 2.000 3.000 6.033 4.000 7.367 2.000 3.000

46.750 20% 9.350

58.717 20% 11.743

38.683 20% 7.737

41.317 20% 8.263

35.950 20% 7.190

9.350 6.033 3.317

11.743 4.000 7.743

7.737 7.367 370

8.263 2.000 6.263

7.190 3.000 4.190

5. Algemene ontwikkelingen Prognoses over de liquiditeits- en leningbehoefte zijn gebaseerd op de meerjarige liquiditeitsplanning. Deze wordt gevuld met informatie uit de organisatie. Om een betrouwbaar meerjarenbeeld te krijgen, is het belangrijk dat deze informatie tijdig en juist aangeleverd wordt. In 2008 zal gewerkt worden aan verbetering van deze informatiestroom.

B.2.5 Bedrijfsvoering 1. Voorgeschiedenis Na afronding van de gemeentelijke herindeling bleef de organisatie in beweging. Met de Heusdense Manier van Werken zijn begin 2002 een werkwijze en werkomgeving geïntroduceerd, die de dienstverlening aan de klanten beter dan daarvoor faciliteerde. In 2005 zijn de organisatiemissie, -visie en dienstverleningsnormen vastgesteld. Ook zijn kernwaarden en ordenings- en besturingsprincipes bepaald. Sinds eind 2005 kent de organisatie een nieuwe, ‘plattere’ structuur.

2. Klantgerichte organisatie Personeels- en organisatiebeleid In 2008 wordt een leeftijdsbewust personeelsbeleid vastgesteld, dat ervoor zorgt dat in alle fases van het werkleven (20-ers, 30-er, e.v.) aandacht wordt besteed aan de inzetbaarheid, zodat uiteindelijk gezond de eindstreep wordt bereikt. Per 1 januari 2007 is de Arbowet gewijzigd. Als gevolg hiervan zal de VNG voor gemeenten een Arbocatalogus ontwikkelen. De vertaling naar de Heusdense organisatie en vaststelling hiervan zal door de gemeente Heusden in 2008 gaan plaatsvinden. In het najaar van 2007 vindt er een werkbelevingsonderzoek plaats; de uitwerking van de resultaten wordt meegenomen in 2008. In 2008 wordt het functiebeschrijvingstraject afgerond en wordt met competentiemanagement gestart. Het personeelsinformatiesysteem wordt verder geprofessionaliseerd waardoor een verbetering van de managementinformatie (loonkostenontwikkeling, ziekteverzuim) wordt bereikt. Ook wordt het HRM-instrumentarium doorontwikkeld om een meer resultaatgerichte organisatie te krijgen waar medewerkers met grote inzet en met plezier werken. De managementinformatie wordt verdergaand verbeterd. Het frontoffice Het frontoffice neemt in de organisatie een centrale positie in. De klant komt hier “binnen”; telefonisch, aan de balie of digitaal. Het managen van klantencontacten en integrale dienstverlening door het frontoffice krijgt steeds meer gestalte. Het frontoffice voert de regie over de klantcontacten door afspraken te maken met de backoffice over de uit te voeren werkzaamheden en deze op elkaar af te stemmen en de termijnen te bewaken. In 2008 komt daar ook de regie over vergunningentrajecten, wijkgericht werken en recreatie en toerisme te liggen. Deregulering Burgers en bedrijven hebben van de gemeente verschillende vergunningen of ontheffingen nodig die informatieverplichtingen met zich meebrengen. Dat kost hen veel tijd en geld. Daarnaast hebben burgers en bedrijven veelvuldig te maken met de problemen die vooral irritatie teweegbrengen zoals lange aanvraagtijden, slechte

dienstverlening, veel benodigde bewijsstukken en slechte beschikbaarheid van informatie. Door deregulering, ontbureaucratisering en vermindering van de administratieve lasten wordt de dienstverlening van de gemeente aanzienlijk verbeterd. Het gestarte project deregulering beoogt uiteindelijk de deregulering een vaste plaats in het werk te geven. Steeds zal bij het bedenken van nieuw beleid en regelgeving nagedacht moeten worden over het bestaansrecht ervan. Voorkomen wordt zo dat over enkele jaren opnieuw een project deregulering nodig is. Klanttevredenheidsonderzoek In 2005 is voor het laatst een breed klanttevredenheidsonderzoek gehouden waarbij de waardering van de klant ten aanzien van klantprocessen (bijvoorbeeld bereikbaarheid gemeente, vergunningen en belastingen) is gemeten. De resultaten zijn afgelopen jaren vertaald in acties ter verbetering van de klanttevredenheid. Begin 2008 wordt een leefbaarheidsonderzoek uitgevoerd voor de gehele gemeente, met specificaties per wijk. Deze informatie wordt gebruikt bij de voorbereiding op de kernbezoeken van het college.

3. Planning en control Bij planning en control wordt gewaarborgd dat als een verbetering wordt bedacht en uitgevoerd ook een evaluatie en nieuwe verbetering volgt. Dit is nodig om meer grip te krijgen op processen en projecten en deze te verbeteren. 3.1 Procesgericht werken en informatievoorziening Procesgericht werken Het procesgericht werken bevordert de kwaliteit van het afhandelen van vereiste of afgesproken zaken. Tevens wordt daarmee de digitalisering van het werk mogelijk en biedt het de burger kansen om elektronisch zaken met de gemeente te doen. In 2008 zetten we in op de verbetering van de (elektronische) informatievoorziening. In maart 2007 is via het workflow management-systeem (WFM) een digitaal bestuurlijk besluitvormingsproces in gebruik genomen. Dit proces omvat de hele keten van het opstellen van voorstellen tot en met besluitvorming door de raad, het college, de burgemeester en de directie. Hiermee zijn we in staat om informatie over bestuurlijke besluiten sneller en transparanter voor de klant beschikbaar te stellen op onze website. Informatievoorziening In 2007 heeft het projectteam informatievoorziening de huidige informatiehuishouding in kaart gebracht en verbeterpunten geïnventariseerd op het gebied van cultuur, organisatie en techniek. Verbetering van de beschikbaarheid en toegankelijkheid van informatie heeft de hoogste prioriteit voor het komende jaar. In dat kader wordt een nieuwe impuls gegeven aan het digitaliseren van processen en projecten. Binnen onze gemeente is, onder het principe van ‘eenmalig vastleggen, meermalig gebruik’, een start gemaakt met het stroomlijnen van de verschillende registraties. De Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) moet voor 1 juli 2009 gereed zijn. De invoering van de authentieke registratie personen zal naar alle waarschijnlijkheid gelijk oplopen met de modernisering van de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) (eind 2008). Aansluiting met de landelijke voorziening is gepland voor maart 2009.

De bestemmingsplangegevens moeten volgens de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen in 2012 gereed te zijn. Het ontsluiten van de gegevens gebeurt via gecodeerde, gedigitaliseerde bestemmingsplannen. De voorbereidingen zijn inmiddels van start gegaan. Het eerste bestemmingsplan dat op deze wijze ontsloten gaat worden is “Vlijmen-Vliedberg”. Dit zal eind 2008 voor burger en bedrijf via het internet beschikbaar komen. De vastgoedgegevens worden opgenomen en toegankelijk gemaakt in een geoinformatiesysteem. Vanaf eind 2007 en het gehele jaar 2008 wordt de beschikbare informatie (luchtfoto’s, kadastrale kaart, cycloramafoto’s, gemeentelijke eigendommen, basisscholen, e.d.) in dit systeem gebracht en ontsloten. De gemeentelijke eigendommen gaan ook centraal beheerd worden. Eind 2007 wordt een inventarisatie opgeleverd van al onze accommodaties, waarin o.a. de volgende gegevens worden bijgehouden: verzekeringen, exploitatiekosten, contracten, huurders, boekwaarde, opstal e.d.. In het eerste kwartaal van 2008 zal dit ook voor alle gronden opgeleverd worden. Onderzoeken doelmatigheid en doeltreffendheid Met de systematisch onderzoeken naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid en bedrijfsvoering versterken wij de verantwoording die wij afleggen over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering. Daarnaast bereiken wij een leerproces ter verbetering van het gemeentelijk handelen. In het programma doelmatig- en doeltreffendheidsonderzoeken 2007 zijn 4 onderzoeken vermeld. Het programma 2008 wordt in het derde kwartaal 2007 opgesteld. Over de stand van zaken van de uitvoering van de aanbevelingen wordt gerapporteerd in de jaarrekening aan de raad. 3.2 Projectmatig werken De afgelopen jaren is de structuur van het projectmatig werken opgezet. In 2006 is het projectmatig werken geëvalueerd en zijn er verbeterpunten geformuleerd in relatie tot de aansturing van de projecten. In 2007 is gestart met het verkrijgen van inzicht in het capaciteitsbeslag van het werken in projecten, met als doel om ambitie en capaciteit meer in evenwicht te brengen. In 2008 staat de bewaking van dit evenwicht tussen ambitie en capaciteit centraal, zodat de looptijd van de projecten in de toekomst verkort wordt.

4. Risicomanagement Het risicomanagement is in 2005 opgepakt en loopt door in 2008 en volgende jaren. Bij het risicomanagement worden niet alleen de financiële, maar ook de overige risico’s bekeken. Het is van belang dat op systematische wijze interne en externe bedreigingen van de gemeentelijke doelstellingen transparant en beheersbaar worden. De jaren erna zal dit steeds verder vormgegeven worden. Het eerste onderdeel van het risicomanagement is het opstellen geweest in 2005 van het interne controleplan. Voor de jaarrekening 2006 zijn de belangrijkste processen gecontroleerd op getrouwheid en rechtmatigheid, door een beoordeling van het controleproces binnen het totaalproces en een steekproef. De aanbevelingen uit de rapportages zullen onderdeel zijn van een totaalinventarisatie van de risico’s, dit in het jaar 2008 opgesteld gaat worden.

B.2.6 Verbonden partijen 1. Inleiding In het Besluit Begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt onder verbonden partij verstaan een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Bij een bestuurlijk belang is er sprake van zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur, hetzij uit hoofde van stemrecht. Onder een financieel belang wordt verstaan een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is wanneer de verbonden partij failliet gaat, danwel het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat wanneer de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. De paragraaf verbonden partijen geeft de visie op deze partijen in relatie tot de uitvoering van de doelstellingen, zoals opgenomen in de programbegroting. De relatie met verbonden partijen, die altijd is gebaseerd op het publiek belang, is een manier om een bepaald beleidsvoornemen uit te voeren. Gezien het financiële en bestuurlijke belang van de verbonden partijen, dient voor het inzicht van de raad de relatie tussen verbonden partijen en het publieke belang te worden aan gegeven.

2. Gemeenschappelijke regelingen De gemeente Heusden neemt deel aan een aantal gemeenschappelijke regelingen. Deze samenwerkingsverbanden met andere gemeenten en/of provincies voeren namens de gemeente bepaalde beleidstaken uit. De gemeente is dan ook, samen met de andere deelnemers bestuurlijk en financieel bij de gemeenschappelijke regeling betrokken en heeft invloed op het beleid van de regeling. De gemeenschappelijke regelingen waarin wordt geparticipeerd, zijn:

Intergemeentelijke Samenwerking Regio ’sHertogenbosch (bestaande uit 7 portefeuillehoudersoverleggen) GGD, inzake Regionale ambulancevoorziening GGD, Hart voor Brabant Veiligheidsregio(gem. reg. Brandweer, GHOR en GMC) Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden-Langstraat (WML) Centrum Muziek en Dans Midden-Langstraat Welstandszorg Noord-Brabant Streekarchief Land van Heusden en Altena ISD (intergemeentelijke sociale dienst)

Geraamde bijdrage 2007 € 16.000

Geraamde bijdrage 2008 € 16.000

€ 66.400 € 593.518 € 365.522 €0

€ 91.810 € 575.549 € 360.316 €0

€ 292.283 € 37.500 € 275.961 € 1.731.000

€ 296.294 € 31.500 € 274.139 € 1.758.000

De relatie van deze gemeenschappelijke regelingen met het publieke belang spreekt naar onze mening voor zich.

3. Deelnemingen Een deelneming is een participatie in een naamloze of besloten vennootschap, waarin de gemeente aandelen heeft. De belangrijkste deelnemingen van de gemeente betreffen: • Bank Nederlandse Gemeenten • Brabant Water N.V. • Intergas N.V. Bank Nederlandse Gemeenten De N.V. Bank Nederlandse Gemeenten is gevestigd in Den Haag. Dit is een bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde financiële dienstverleningen draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten voor de burger. De gemeente Heusden heeft zeggenschap in de BNG via het stemrecht op de aandelen die zij bezit. Het aantal aandelen ad € 2,50 van de gemeente Heusden bedraagt 44.499. Brabant Water N.V. Brabant Water N.V. is gevestigd in ’s-Hertogenbosch. Heusden bezit 41.239 aandelen in Brabant Water N.V. Naar onze mening behoeft de relatie met het publieke belang geen toelichting. Conform bestendig beleid keert Brabant Water geen dividend uit aan zijn aandeelhouders. Intergas N.V. Intergas N.V. is gevestigd in Oosterhout. Heusden bezit 315 aandelen. Naar onze mening behoeft de relatie met het publieke belang geen toelichting. Oprichting Coöperatieve vereniging Dimpact U.A. In 2006 is de gemeente Heusden voor de verdere ontwikkeling van het digitaal loket een samenwerkingsovereenkomst aan gegaan met de gemeenten Enschede, Zwolle, Oldenzaal en Hellendoorn. De gekozen samenwerkingsvorm is een coöperatieve vereniging Dimpact U.A.. Dit is een privaatrechtelijke rechtspersoon; een speciale vorm van een vereniging die een onderneming voert. De onderneming heeft tot doel om in de stoffelijke behoeften van de aangesloten leden te voorzien. Die stoffelijke behoeften bestaan uit het opbouwen, uitbouwen en ontwikkelen van een digitaal loket en andere elektronische dienstverlening in gezamenlijkheid. De bijdrage 2008 bedraagt € 51.600,--.

4. Risico’s Het algemene risico bij gemeenschappelijke regelingen is dat tariefsverhogingen slechts beperkt door de gemeente Heusden te beïnvloeden zijn. Het streven is om de stijging van de bijdragen te beperken tot de jaarlijkse indexering en soms zelfs de nullijn. Het risico bij de deelnemingen is beperkt, omdat het veelal (semi) overheidsinstanties zijn en het totaalbedrag relatief laag is.

B.2.7 Grondbeleid 1. Inleiding Het gemeentelijk grondbeleid heeft raakvlakken met verschillende andere beleidsterreinen van de gemeente en is daarnaast een beleidsterrein met een aanzienlijk financieel belang, met de daaraan verbonden financiële risico’s. Met het oog hierop is in artikel 16 van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bepaald dat de begroting van de gemeente een paragraaf grondbeleid dient te bevatten, waarin het grondbeleid en de financiële aspecten daarvan worden toegelicht. In artikel 22 van de Financiële verordening gemeente Heusden is het bepaalde in het BBV verder uitgewerkt. Uw raad heeft in dit artikel bepaald dat het college tenminste eens in de vier jaar een nota grondbeleid ter behandeling en vaststelling aan de raad aanbiedt en dat jaarlijks bij de begroting en de jaarstukken middels de paragraaf grondbeleid verslag gedaan wordt van met name de financiële stand van zaken van de grondexploitatie. Het grondbeleid voor onze gemeente is laatstelijk vastgelegd in de Grondnota 2005, die op 2 november 2004 door uw raad is vastgesteld. Deze nota is een verdere uitwerking van en complementair aan de Nota grondbeleid deel 2 uit 2000, waarin een aantal beleidsuitgangspunten voor de bouwgrondexploitatie werd vastgelegd. Het beleid met betrekking tot de verpachting en ingebruikgeving van gronden valt buiten het kader van deze paragraaf. Het beleid hierover ligt vast in de Nota grondbeleid deel 1. De planning is om in 2008 de nota’s grondbeleid te evalueren en opnieuw aan uw raad ter vaststelling aan te bieden. In het vervolg van deze paragraaf wordt regelmatig gesproken over de algemene reserve en de algemene reserve bouwgrondexploitatie. Misschien ten overvloede hierop een toelichting. De gemeente kent twee algemene reserves: - de algemene reserve: deze reserve heeft deels de functie van algemene risicoreserve en is deels vrij besteedbaar; - de algemene reserve bouwgrondexploitatie: deze reserve is specifiek bestemd voor de risico’s uit de grondexploitatie.

2. Raakvlakken met de verschillende beleidsterreinen Het grondbeleid heeft raakvlakken met diverse beleidsterreinen van de gemeente. Te noemen zijn:

ruimtelijke ordening, gebaseerd op de structuurvisie en uitgewerkt in bestemmingsplannen; woningbouw, beleidsmatig vastgelegd in de Nota “Volkshuisvesting 2030”. Belangrijk zijn ook de prestatieafspraken met de Stichting Woonveste; economische zaken (bedrijventerreinen); verkeer en vervoer, met als beleidskader het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoers Plan (GVVP); diverse gemeenschapsvoorzieningen (zoals sportaccommodaties, schoolgebouwen, sociaal-culturele accommodaties, natuurontwikkeling); financiën. De opgave is om het instrumentarium van het grondbeleid (aankopen, PPS’en, exploitatieovereenkomsten, Wet voorkeursrecht gemeenten, onteigening, gronduitgifte e.d.) zodanig in te zetten, dat dit optimaal bijdraagt aan de realisering van de doelstellingen van de bovenstaande beleidsterreinen. -

3. Hoofdlijnen van het grondbeleid In de eerder genoemde nota’s grondbeleid zijn als belangrijkste uitgangspunten van het grondbeleid geformuleerd: in exploitatiegebieden wordt in beginsel een actieve grondpolitiek gevoerd, dat wil zeggen het voor rekening en risico van de gemeente verwerven, bewerken en uitgeven van bouwgrond. Ook wanneer grond benodigd is voor verkeersdoeleinden of andere gemeenschapsvoorzieningen vindt actieve verwerving plaats; in exploitatiegebieden waar sprake is van grote financiële risico’s kan gekozen worden voor een faciliterende (passieve) grondpolitiek. Het financiële risico voor de ontwikkeling wordt daarbij gedragen door een marktpartij. Wel behoudt de gemeente in deze gevallen uitdrukkelijk de regierol; ook een mengvorm van bovenstaande werkwijzen is mogelijk, bijvoorbeeld in plannen waarin zowel de gemeente als marktpartijen een grondpositie verworven hebben. Er is dan sprake van een Publiek Private Samenwerking (PPS); er wordt primair ingezet op het verwerven van gronden op basis van minnelijke overeenstemming. Als dit niet mogelijk blijkt en ook geen exploitatieovereenkomst kan worden gesloten, wordt een onteigeningsprocedure opgestart; in de gebieden waar dit gewenst en mogelijk is, wordt het voorkeursrecht op grond van de Wet voorkeursrecht gemeenten gevestigd; uitgifte van gronden door middel van verkoop. Derhalve geen uitgifte via erfpachtcontracten; een marktgerichte benadering bij de vaststelling van de uitgifteprijs voor bouwgrond en bij PPS-overeenkomsten.

4. Ontwikkelingen De StructuurvisiePlus wordt aangepast. In deze structuurvisie worden de ambities van de gemeente in de komende 10-15 jaar op het gebied van wonen, werken, verkeer/vervoer, landbouw, recreatie enz. ruimtelijk vertaald. In die zin vormt de structuurvisie een belangrijke pijler onder het grondbeleid.

Voor het bestemmingsplan Uitbreidingsplan Heesbeen is slechts gedeeltelijke uitgifte mogelijk in verband met een bezwaarprocedure. Het uitbreidingsplan Geerpark is het volgende plan dat na Venne West III opgepakt wordt. Uitgifte zal hier naar verwachting in 2009/2010 plaatsvinden.

5. Financiële positie 5.1 Grondslagen voor waardering Bij de waardering van gronden wordt een onderscheid gemaakt tussen complexen die in exploitatie zijn en complexen die nog niet in exploitatie zijn genomen. Complexen in exploitatie De gronden bij complexen die in exploitatie zijn worden op de balans opgenomen tegen de daaraan bestede kosten, inclusief de bijgeschreven rente en verminderd met de opbrengst van de gerealiseerde grondverkopen. Tussentijds berekende winst of verlies worden op de boekwaarde gemuteerd ten gunste of ten laste van de algemene reserve bouwgrondexploitatie. Complexen die nog niet in exploitatie zijn genomen Gronden bij complexen die nog niet in exploitatie zijn genomen, worden gewaardeerd tegen de daaraan bestede kosten, inclusief de bijgeschreven rente en verminderd met de opbrengst van gerealiseerde verkopen, dan wel tegen de lagere marktwaarde. In 2007 is € 18.000.000 besteed voor de aankoop van gronden (Innoseeds) in het toekomstig plangebied Vijfhoeven IV. 5.2 Grondslagen voor de methode van resultaatbepaling Grondslagen voor de resultaatbepaling zijn het zogenaamde ‘prospectief resultaat’ en het ontstaan van verlies of winst. 5.2.1 Prospectief resultaat Het prospectief resultaat van de grondexploitatie is het totaal van de verwachte eindresultaten van de in exploitatie genomen complexen. Daarbij wordt rekening gehouden met alle op het moment van berekening bekende omstandigheden en met zo goed mogelijke aannames over de toekomstige baten en lasten. Op het aldus berekende resultaat worden de in de toekomst noodzakelijke afwaarderingen bij nog niet in exploitatie genomen complexen in mindering gebracht. 5.2.2 Verlies- en winstneming Als uit de kostprijsberekening blijkt dat er een verlies op een complex ontstaat, wordt hiervoor een voorziening getroffen, die direct ten laste van de algemene reserve bouwgrondexploitatie wordt gebracht. Winstneming vindt bij kleinere woningbouwlocaties (minder dan 100 wooneenheden) plaats op het moment dat de laatste bouwkavel in een complex is uitgegeven. Bij grotere woningbouwlocaties (100 wooneenheden en meer) en bij bedrijventerreinen wordt na uitgifte van 75% van de uitgeefbare grond, 50% van de verwachte winst genomen. De resterende winst wordt genomen na uitgifte van de laatste bouwkavel. De winst komt ten gunste van de algemene reserve bouwgrondexploitatie, voorzover deze het in de nota reserves en voorzieningen bepaalde maximum van € 4 miljoen nog

niet heeft bereikt. Bij overschrijding van het maximum wordt de winst toegevoegd aan de algemene reserve. Deze toevoeging biedt mogelijkheden om de gemaakte winst, door middel van aanwending van de reserve, in te zetten voor de dekking ineens van investeringen met maatschappelijk nut, waarbij met name valt te denken aan investeringen in de infrastructuur. Ook kan op een dergelijke manier de winst worden ingezet voor compensatie van exploitatietekorten in moeilijk exploiteerbare gebieden, zoals inbreidingslocaties en centrumgebieden. In 2007 is 75% van de grond in Venne West III uitgegeven en kan dus conform beleid 50% van de geraamde winst van bijna € 11 mln. worden genomen en gestort in de algemene reserve bouwgrondexploitatie. In 2008 kan dan de resterende winst van € 5,5 mln. worden genomen en gestort in de algemene reserve bouwgrondexploitatie. Bedrijvenpark ’t Hoog is bij de jaarrekening 2006 opgesplitst in ’t Hoog I en ’t Hoog II. Voor ‘t Hoog I zal winstname (voor een geraamd bedrag van ruim € 7,2 mln.), conform het beleid in 2009, gelijktijdig bij de verwachte uitgifte van de laatste bouwkavel plaatsvinden. Voor ’t Hoog II zal gelijktijdig met het vaststellen van het bestemmingsplan een exploitatieberekening worden opgesteld en voorgelegd. 5.2.3 Centrumplannen Bij de centrumplannen voor Drunen en Vlijmen is feitelijk meer sprake van een dorpsvernieuwingsproject dan van een bouwgrondexploitatie. Bij deze plannen is niet primair het uitgangspunt een sluitende exploitatie te bereiken. Om deze reden zijn voor de dekking van deze plannen afzonderlijke reserves gevormd. Het centrumplan Drunen laat een minder groot verwacht nadelig saldo zien dan tot op heden graamd. Er is echter nog een aantal onzekerheden (onder andere resultaat aanbesteding nog uit te voeren civieltechnische werken, voorbereidings- en toezichtskosten), reden waarom vooralsnog de reserve die voor dit project is gevormd niet wordt verlaagd. Naar verwachting zal er nog in 2007 dan wel in 2008 voldoende duidelijkheid over het eindresultaat zijn, zodat vanuit het voorzichtigheidsbeginsel pas alsdan een eventueel voordeel definitief ingerekend zal worden. Ultimo 2006 is gerekend op een voordelig resultaat van € 1.669.000,--. Momenteel wordt gewerkt aan een samenwerkings-/realisatieovereenkomst tussen de gemeente en de ontwikkelaar voor het centrum van Vlijmen. Het is reëel er rekening mee te houden dat de gemeente zal moeten investeren in de herinrichting van met name de openbare ruimte. In verband hiermee is een reserve gevormd, die per 1 januari 2008 een bedrag van € 4.075.000 zal belopen. Op dit moment is nog niet aan te geven in hoeverre de reservevorming toereikend zal zijn. 5.3 Huidige financiële positie van de grondexploitatie Op basis van de genoemde grondslagen kunnen de boekwaarde, het geprognosticeerde resultaat en de standen van de reserves van de grondexploitatie worden bepaald. Dat gebeurt op basis van geactualiseerde exploitatieberekeningen en de werkelijke uitgaven en inkomsten. Meest recent is de financiële positie van de grondexploitatie bepaald bij het opstellen van de jaarrekening 2006. Tenzij er zich na het opstellen van deze jaarrekening nog ingrijpende mutaties hebben voorgedaan, worden hierna de cijfers van de jaarrekening 2006 gehanteerd.

5.3.1 Resultaat grondexploitatie Het gecalculeerde resultaat van de in exploitatie zijnde complexen die door de gemeente worden geëxploiteerd bedraagt afgerond € 21.300.000 positief. Dit bedrag is als volgt samengesteld: -

complex Elshout IV centrumplan Drunen bedrijvenpark ’t Hoog I complex Venne west 3 complex Uitbreidingsplan Heesbeen

€ € € € € €

800.000 1.800.000 7.200.000 11.000.000 500.000 21.300.000

positief positief positief positief positief

5.3.2 Reservepositie Voor de afdekking van niet voorzienbare risico’s uit de grondexploitatie is de algemene reserve bouwgrondexploitatie beschikbaar. Het gaat dan met name om risico’s die samenhangen met conjuncturele ontwikkelingen, die tot gevolg hebben dat de gronduitgifte stagneert. In de nota reserves en voorzieningen zijn de minimale en maximale omvang van de algemene reserve bouwgrondexploitatie vastgesteld op respectievelijk € 2 miljoen en € 4 miljoen. In 2007 zal het maximale bedrag van € 4 miljoen worden overschreden, waardoor in 2007 vanuit de algemene reserve bouwgrondexploitatie zal worden gestort in de algemene reserve.

B.2.8 Rechtmatigheid De raad heeft het normenkader voor de financiële rechtmatigheid vastgesteld. Voor het normenkader zijn de interne verordeningen en regelingen geïnventariseerd en is bepaald welke verordeningen en regelingen onder het normenkader vallen aan de hand van het financiële risico. Eveneens zijn foutmarges vastgesteld. Voor het toetsingskader zijn de vereisten in de verordeningen en regelingen van het normenkader geïnventariseerd met betrekking tot de duur, hoogte en recht. Het normenkader is in de raad van 14 februari 2006 vastgesteld. Het toetsingskader is vastgesteld door het college. Dit toetsingskader is in 2006 uitgewerkt in controleplannen voor de 22 belangrijkste processen. Van deze processen is de getrouwheid en de financiële rechtmatigheid (duur, hoogte en recht) gecontroleerd. De controle heeft plaatsgevonden door onafhankelijke functionarissen. Bij de jaarrekeningcontrole over 2006 heeft de gemeente voor het eerst een goedkeurende rechtmatigheidsverklaring van de accountant ontvangen. Dit betekent dat de taken volgens de wetten en verordeningen uitgevoerd zijn. Over 2005 was er nog een oordeelsonthouding afgegeven. Naast de goedkeurende verklaring heeft de accountant nog een aantal aanbevelingen geformuleerd. Wij zijn inmiddels voortvarend gestart om deze aanbevelingen uit te voeren. Vooral de aanbevelingen voor het inkoopbeleid krijgen veel aandacht. In 2008 gaan we de interne controle verder versterken en verankeren in de vakteams.

Matrix beleidsvelden en bijbehorende producten veld 1 1 1 1 2 2 2 3 3 4 4 4 4 5 6 7 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 9 9 10 10 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 13 13 13 13 13

oms.veld Bestuur en communicatie Bestuur en communicatie Bestuur en communicatie Bestuur en communicatie Burgerdiensten Burgerdiensten Burgerdiensten Openbare orde en veiligheid Openbare orde en veiligheid Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Gebouwenbeheer en eigendommen Economische zaken Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Cultuur en toerisme Cultuur en toerisme Cultuur en toerisme Beheer groen en Vesting Heusden Cultuur en toerisme Cultuur en toerisme Sport Sport Beheer groen en Vesting Heusden Beheer groen en Vesting Heusden Werk en inkomen Werk en inkomen Werk en inkomen Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Zorg en Welzijn Milieu en afval Milieu en afval Milieu en afval Milieu en afval Milieu en afval

product 001 002 005 006 003 004 724 120 140 210 211 214 215 913.2 310 421 423 433 443 480 482 510 540 541.1 541.2 560.2 580 530 531 541.3 560.1 610 611 614 620 621 622 630 641 650 652 714 715 716 721 722 723 725 726

oms product Bestuursorganen Bestuursondersteuning college B&W Bestuurlijke samenwerking Bestuursonderst raad en rekenkamer Burgerzaken Baten secretarieleges burgerzaken Lijkbezorging Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Parkeren Baten parkeerbelasting Beheer gemeentelijke eigendommen Handel en ambacht Openbaar basisonderwijs, huisv Bijzonder basisonderwijs, huisv Bijzonder speciaal onderwijs, huisv Bijzonder voortgezet onderwijs, huisv Gemeesch.baten en lasten onderwijs Volwasseneneducatie Openbaar bibliotheekwerk Kunst Monumentenzorg Oudheidkunde/musea Toerisme Overige recreatieve voorzieningen Sport Groene sportvelden en terreinen Vesting Heusden Groen en recreatie Bijstandsverlening Werkgelegenheid Gemeentelijk minimabeleid Maatsch.begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Sociaal-cultureel werk Ouderenbeleid Kinderdagopvang Voorzieningen gehandicapten Openbare gezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg uniformdeel Jeugdgezondheidszorg maatwerkdeel Afvalverwerking en -verwijdering Riolering en waterzuivering Milieubeheer Baten reinigingsrechten en afvalstoffenh Baten rioolrechten

veld 14 14 14 14 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15

oms.veld Bouwen en wonen Bouwen en wonen Bouwen en wonen Bouwen en wonen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen Financiering en belastingen

product 810 822 823 830 913.1 914 921 922 930 931 932 937 940 960 980 990

oms product Ruimtelijke Ordening Overige volkshuisvesting Bouwvergunningen Bouwgrondexploitatie Beleggingen Geldleningen en uitzett. > 1 jaar Algemene uitkering gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitvoering Wet WOZ Baten OZB gebruikers Baten OZB eigenaren Baten hondenbelasting Lasten heffingen invordering gem. bel. Saldo van kostenplaatsen Mutaties reserves functie 0 t/m 9 Saldo rekening na bestemming

Deel C


FINANCIËLE BEGROTING

C.1

Uitgangspunten begroting 2008 en meerjarenbegroting

Algemeen De jaarrekening 2006, de begroting 2007 ,de eerste bestuursrapportage 2007/meerjarenbeeld 2007-2011 en vanzelfsprekend de voorjaarsnota 2007 hebben als basis gediend voor de begroting 2008. De begrotingswijzigingen tot en met de raadsvergadering van juni/juli 2007 zijn hierin verwerkt. Aantallen inwoners en woningen In de meerjarenbegroting is geen rekening gehouden met de consequenties van de toename van het inwonertal en de mutaties in het woonruimtebestand. In het schematisch overzicht van de uitgangspunten zijn de aantallen vermeld, zoals deze thans zijn bijgesteld op 43.100 inwoners en 17.000 woonruimten. Afschrijving ineens De nieuwe begrotings- en verantwoordingsvoorschriften gaan ervan uit, dat investeringen met een maatschappelijk nut niet geactiveerd worden. Alle investeringen met een dergelijk karakter zijn in 2005 vervroegd afgeschreven ten laste van de algemene reserve. Ingaande het jaar 2006 zijn dergelijke investeringen ten laste van de daarvoor gevormde reserve gebracht. Indien de onderhavige bestemmingsreserve niet toereikend is, zal wederom een beroep op de algemene reserve worden gedaan. Het spreekt vanzelf, dat rekening wordt gehouden met het door uw raad voorgeschreven minimum weerstandsvermogen van € 10 miljoen, alsmede met een bedrag van € 500.000, omdat een deel van de behoedzaamheidreserve is ingezet als structureel dekkingsmiddel. Rente financieringsmiddelen In de begroting 2007 is rekening gehouden met 5% voor het aantrekken van vaste geldleningen, indien de financieringsbehoefte groter is dan de kasgeldnorm van ongeveer € 4.000.000. Gezien de meest recente ontwikkelingen op de kapitaalmarkt achten wij het gewenst dit percentage ook in het jaar 2008 te gebruiken. Tot het bedrag van de kasgeldnorm wordt gewerkt met dag- of kasgeld. Wij gaan er van uit, dat de vergoeding voor dit korte geld gemiddeld 4% zal bedragen. Zoals bekend wordt het verschil tussen de doorberekende rente van 6% en de te betalen rente vermeld als algemeen dekkingsmiddel in de begroting. Onderuitputting Conform wettelijk voorschrift worden de kapitaallasten tot het volle bedrag in de begroting opgenomen. Op hoofdfunctie 9 is onder de post “onderuitputting” een correctie geraamd, omdat de meeste investeringen niet in het begrotingsjaar plaatsvinden en het jaar daarop slechts gedeeltelijk. De onderuitputting is als volgt berekend: - lopende investeringen worden over twee jaren verdeeld. De kapitaallasten worden in het lopend jaar voor 60% en in het tweede jaar voor 40% als onderuitputting geraamd. In de volgende jaren wordt geen onderuitputting geraamd. - nieuwe investeringen worden over drie jaren verdeeld. De kapitaallasten worden in het eerste (lopende) jaar voor 100%, in het tweede jaar voor 50% en in het derde jaar voor 25% als onderuitputting geraamd. In de volgende jaren wordt geen onderuitputting geraamd. Prijscompensatie/salarisstijging. Voor de berekening van de salariskosten 2008 is eerst uitgegaan van een verhoging van 1,75% toen opzichte van de lonen per maart 2007 voor het jaar 2007. Deze salariskosten zijn gecorrigeerd met de aanwezige vacatures en reeds bekende mutaties. Daarnaast is een salarisverhoging toegepast van 3,75% voor het jaar 2008. Dit is gebaseerd op de loonstijging

van 3,75% conform de junicirculaire in het kader van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. In de begroting 2008 is geen rekening gehouden met prijscompensatie. Bij het ramen van het totaalbudget voor de subsidies op grond van de Subsidienota is voor de budgetsubsidies uitgegaan van 40% bureau- en uitvoeringskosten en 60% salariskosten (gewogen stijging subsidies derhalve 2,25% boven de situatie 1 januari 2007). Dit is berekend als volgt: 60% van 3,75% vermeerderd met 40% van 0% = 2,25%. Ten behoeve van de te verwachten stijging van de budgetsubsidies is een afzonderlijke stelpost opgenomen in de begroting 2008 en volgende jaren. Voor de genormeerde subsidies geldt dat deze gedurende de looptijd van de subsidienota in principe gelijk blijven. Hetgeen betekent dat in de begroting 2008 de ramingen van de genormeerde subsidies in beginsel hetzelfde zijn als in de begroting 2007. De accommodatiesubsidies zijn verhoogd met 1% als gevolg van de huurstijging. De ramingen, die zijn te beschouwen als een doorbetaling aan derden en waartegenover een doeluitkering staat worden buiten de prijscompensatie gehouden. Tarievenbeleid Bij de dienstverleningen, zoals afvalstoffenheffing, het rioolrecht, de leges, rechten, de hondenbelasting en de marktgelden streeft de gemeente naar een kostendekkend niveau. Ten aanzien van de hondenbelasting, de leges, marktgelden en de brandweerrechten is in het jaar 2007 het te verwachten inflatiepercentage toegepast, te weten 1%. In het jaar 2008 is eveneens aanpassing met het inflatiepercentage (1%) noodzakelijk om de hogere uitgaven als gevolg van prijsstijgingen in 2008 te kunnen compenseren. Voor de Onroerende zaakbelastingen zal ook het inflatiepercentage (1%) worden toegepast, verhoogd met de eerder afgesproken 5% vanwege de maatregelen tot het sluitend maken van de meerjarenbegrotingen.

SCHEMATISCH OVERZICHT UITGANGSPUNTEN BEGROTING 2007 1.

Aantal inwoners:

1 januari 2008:

43.100

2.

Aantal woningen: Aantal recreatiewoningen: Aantal bijzondere woongebouwen:

1 januari 2008:

17.000 5

Capaciteit institutionele huishoudens:

309 6

3.

Rente-percentage voor nieuwe investeringen :

4.

Rente financieringsmiddelen

Tot de kasgeldlimiet

4,0%

Boven de kasgeldlimiet

5,0%

Onderuitputting kapitaallasten

- 1e jaar lopende investeringen (begrotingsjaar)

60%

- 2e jaar

40%

- 1e jaar van nieuwe kredieten

100%

5.

6.

- 2e jaar

50%

- 3e jaar

25%

Loon- en prijscompensatie budgetten:

prijsstijging 2008: loonkosten 2008 (alg.uitkering): incidentele verhogingen

0% 3,75% 0,00%

Voor gesubsidieerde instellingen gelden de verhogingen loon/prijscompensatie in de verhouding 60/40. Het percentage wordt dan 2,25. 7.

Tarieven

-

Rechten, zoals afvalstoffen, riool, hondenbelasting en leges in beginsel kostendekkend;

-

Hondenbelasting

0,0%

-

Leges

1,0%

-

Onroerende zaakbelastingen

-

6%

C.2

Meerjarenbegroting (x € 1.000) 2008 Baten

Beleidsveld

Lasten

Saldo

Lasten

1 Bestuur en communicatie

4.029

0

-4.029

4.029

2 Burgerdiensten

1.879

677

-1.202

1.908

3 Openbare orde en veiligheid

2.880

12

-2.868

4 Verkeer en vervoer

5.513

181

598

6 Economische zaken

2009 Baten

Saldo

Lasten

-4.029

4.029

677

-1.231

1.904

2.900

8

-2.892

-5.332

8.561

180

1.448

850

597

1.197

41

-1.156

7 Onderwijs

5.259

855

8 Cultuur en toerisme

4.132

9 Sport

2010 Baten

Saldo

Lasten

2011 Baten

Saldo

-4.029

4.029

682

-1.222

1.904

677

-1.227

2.918

8

-2.910

2.913

8

-2.905

-8.381

5.327

181

-5.146

5.321

181

-5.140

1.448

851

597

1.448

851

597

1.448

851

1.197

41

-1.156

1.197

41

-1.156

1.197

41

-1.156

-4.404

5.203

855

-4.348

5.256

855

-4.401

5.243

855

-4.388

499

-3.633

4.151

501

-3.650

3.910

502

-3.408

3.888

505

-3.383

4.690

1.735

-2.955

4.611

1.745

-2.866

4.564

1.755

-2.809

4.504

1.764

-2.740

10 Beheer groen en vesting Heusden

3.623

122

-3.501

3.623

123

-3.500

3.923

123

-3.800

3.703

123

-3.580

11 Werk en inkomen

8.626

6.156

-2.470

8.626

6.156

-2.470

8.626

6.156

-2.470

8.626

6.156

-2.470

12 Zorg en welzijn

10.642

1.186

-9.456

10.614

1.187

-9.427

10.636

1.187

-9.449

10.609

1.189

-9.420

13 Milieu en afval

8.346

6.945

-1.401

8.372

6.868

-1.504

8.452

6.921

-1.531

8.400

6.955

-1.445

14 Bouwen en wonen

2.731

8.279

5.548

3.181

11.479

8.298

3.031

980

-2.051

3.031

3.980

949

40.494 40.057

717

41.651 40.934

663

41.869 41.206

784

5 Gebouwenbeheer en eigendommen

15 Financiering en belastingen

437

-4.029

42.121 41.337

Begrotingsresultaat vóór bestemming

64.582

68.630

4.048

68.290

72.919

4.629

65.033

62.708

-2.325

64.749

66.003

1.254

Mutaties in reserves

16.739

11.602

-5.137

23.132

18.463

-4.669

5.873

8.056

2.183

12.676

11.458

-1.218

C.2

Meerjarenbegroting (x € 1.000)

Beleidsveld Begrotingsresultaat ná bestemming

2008 Lasten Baten Saldo 81.321 80.232 -1.089

2009 Lasten Baten Saldo 91.422 91.382 -40

2010 Lasten Baten Saldo 70.906 70.764 -142

2011 Lasten Baten Saldo 77.425 77.461 36

C.3.1 Analyse verschillen begroting 2008 met begroting 2007 In deze analyse worden de verschillen weergegeven op hoofdlijnen. Het betreft een vergelijking van 2008 ten opzichte van de gewijzigde begroting 2007. Hierbij zijn verschillen die wegvallen tegen onttrekkingen aan of stortingen in reserves weggelaten. Ook verschillen die anderszins budgettair neutraal verlopen zijn weggelaten. (bedragen x € 1.000) Uitkomst 2007 (1e bestuursrapportage 2007)

-387

Uitkomst begroting 2008

-1.089 -702

Nadeel 2008 ten opzichte van 2007

Voordeel Algemeen - De kostenplaatsen/ uren doorberekening aan de exploitatie In totaliteit wordt de exploitatie met € 1.508.000,-- extra belast vanuit de kostenplaatsen. Hiervan valt € 400.000,-- weg tegen andere posten (riolering, afval, stelposten en reserves). Bovendien valt ongeveer € 700.000,-- van deze extra last weg tegen verhoging van de algemene uitkering. Daarin worden namelijk ook loonen prijsstijgingen gecompenseerd.

Nadeel 400

Voor een verklaring van de extra last wordt verwezen naar de toelichting van de kostenplaatsen. - onderuitputting, renteresultaat en kapitaallasten In verband met onderuitputting ontstaat een negatief effect van € 331.000,-- ten opzichte van 2007. Hierbij moet worden opgemerkt, dat onderuitputting incidenteel van karakter is. Er is per saldo sprake van een positief renteresultaat van € 38.000,--. In verband met afschrijving valt in 2008 € 190.000,-- aan kapitaallasten vrij. Bestuur en communicatie - De salariskosten van het college van burgemeester en wethouders zijn € 72.000,-- hoger, waarvan een bedrag van € 38.000,-- betrekking heeft op aanpassing van de salarisschalen van de wethouders, die gecompenseerd wordt door verhoging van de algemene uitkering. - In 2007 is bij de 1e Berap een eenmalig budget van € 40.000,-- geraamd voor de viering van het 10-jarig bestaan van de gemeente Heusden. Hierdoor ontstaat in 2008 een positief effect ten opzichte van 2007 Openbare orde en veiligheid - Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 39.000,-opgenomen voor toezicht op grond van het Besluit Risico’s Zware Ongevallen. - In 2007 is bij de 1e Berap een bedrag van € 23.000,-- geraamd voor incidentele opleidingskosten in het kader van het brandweerbeleidsplan. Hierdoor ontstaat in 2008 een positief effect ten opzichte van 2007 Verkeer en vervoer - Vanwege de forse prijsstijgingen voor energie worden de energiekosten van de openbare verlichting € 100.000,-- hoger geraamd.

103

34

40

39

23

100

- In 2007 zijn bij de 1 e Berap bedragen geraamd van per saldo € 35.000,-voor de herinrichting van de Dillenburgstraat, € 33.000,-- voor de corridorstudie van de A59 en € 5.000,-- voor het onderhoud van abri’s. Hierdoor ontstaat in 2008 een positief effect ten opzichte van 2007. Onderwijs - Als gevolg van het huisvestingsprogramma 2008 wordt de stelpost met € 50.000,-- verhoogd, welk bedrag verband houdt met o.a. de verplaatsing van basisschool de Nieuwenrooij, aanpassingen aan basisschool de e e Bolster, het 13 lokaal bij basisschool de Bussel en het 13 lokaal bij de Lambertusschool. Cultuur en toerisme - Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 25.000,-opgenomen voor muziek- en kunstonderwijs. - In 2007 is het budget voor cultuureducatie van € 16.000,-- omgezet in een personeelsbudget en is een extra incidenteel subsidie van € 5.000,-ontvangen, waardoor op dit beleidsveld in 2008 ten opzichte van 2007 een negatief effect optreedt van € 21.000,--. Sport - In 2007 zijn bij de 1 e Berap incidentele bedragen geraamd van € 10.000,--

73

50

25 21

27

voor onderzoeks- en voorbereidingskosten van kunstgrasvelden op de sportparken Haarsteeg en RKDVC en € 17.000,-- als aanvullend budget voor renovatiewerkzaamheden op het sportpark Nieuwkuijk. Hierdoor ontstaat in 2008 een positief effect ten opzichte van 2007 - Conform de voorjaarsnota 2007 zijn de hogere kapitaallasten, lagere onderhoudskosten, minder accommodatiesubsidie en structureel hogere huurinkomsten in verband met de aanleg van kunstgrasvelden op de sportparken Haarsteeg en RKDVC per saldo € 109.000,-- hoger geraamd. Omdat de structureel hogere huurinkomsten fasegewijs zullen worden ingevoerd, leiden de incidenteel verlaagde huurinkomsten in 2008 nog tot een nadeel van € 55.000,--. - Door o.a. de sterke stijging van de energiekosten en uitbesteding van schoonmaakwerkzaamheden zijn de exploitatiekosten van de sportaccommodaties met € 54.000,-- gestegen. Beheer groen en vesting Heusden - In 2008 is een incidentele stelpost opgenomen van € 50.000,-- voor een grote verbeteractie openbaar groen. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 50.000,-- opgenomen voor gifvrije onkruidbestrijding. - In 2007 zijn bij de 1 e Berap incidentele bedragen geraamd van € 15.000,-voor de kosten van een externe deskundige voor de waterbergingsproblematiek rond ’s-Hertogenbosch en € 50.000,-- voor een externe deskundige voor werkzaamheden ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water en het Stroomgebiedbeheersplan. Hierdoor ontstaat in 2008 een positief effect ten opzichte van 2007. Werk en inkomen - In 2007 is in de 1 e Berap een incidentele bijdrage van € 52.000,-geraamd aan de WML ten behoeve van het verkorten van de wachtlijsten van de Wet Sociale Werkvoorziening. Hierdoor ontstaat in 2008 een positief effect ten opzichte van 2007.

164

54

100

65

52

- De bijdrage aan de ISD wordt bepaald op basis van het aantal inwoners en het aantal uitkeringsgerechtigden. De lasten 2008 worden € 67.000,hoger geraamd dan in 2007. Zorg en welzijn - In 2007 is bij de 1 e Berap het budget voor de uitvoering van de kinderopvang incidenteel met een bedrag van € 45.000,-- verlaagd, waardoor in 2008 een negatief effect optreedt. - Conform de voorjaarsnota 2007 zijn stelposten van resp. € 50.000,--, 25.000,-- en € 25.000,-- opgenomen voor integraal jeugdbeleid, professionalisering van het ouderenwerk en opvang en begeleiding van vluchtelingen. - In het kader van de legionellabestrijding wordt in 2008 volgens een 2jaarlijkse cyclus voor een bedrag van € 25.000,-- een risico-analyse gemaakt. - Er wordt een bedrag van € 33.000,-- minder geraamd voor onderhoud aan het gebouw Frans Halslaan. Milieu en afval - De kosten van milieubeheer nemen af met een bedrag van € 20.000,-vanwege een te ontvangen structurele rijksbijdrage voor externe veiligheid vanaf 2008. Bouwen en wonen - In 2007 is bij de 1 e Berap de opbrengst bouwleges incidenteel met een bedrag van € 100.000,-- verhoogd. Hierdoor ontstaat in 2008 per saldo een negatief effect ten opzichte van 2007. Algemene dekkingsmiddelen - De algemene uitkering uit het gemeentefonds is fors hoger door stijging van het accres, Dit komt door de stijging van de uitgaven van het rijk, waaraan wij gekoppeld zijn. In de stijging van de uitkering zitten ook loonen prijsstijgingen ten opzichte van 2007. De netto stijging is € 710.000,ten opzichte van de gewijzigde begroting 2007. - De opbrengst aan calculatorische BTW is € 115.000,-- lager als gevolg van de invoering van Diftar. - De BNG heeft in 2007 € 400.000,- extra dividend aan de gemeente Heusden uitgekeerd. Omdat in 2008 geen extra uitkering plaats vindt, ontstaat hierdoor een negatief effect. Het dividend van Intergas wordt in 2008 bovendien € 24.000,-- lager. - Door de lasten van investeringen met economisch nut ten laste te brengen van de bestemmingsreserve kapitaallasten ontstaat een positief effect van € 250.000,--. Belastingen - De opbrengst OZB is in totaliteit € 231.000,-- hoger dan in 2007. Hiervan heeft een bedrag van € 193.000,-- betrekking op de extra tariefsverhoging conform de voorjaarsnota 2007. De overige stijging is het gevolg van inflatiecorrectie en stijging van het aantal objecten. - In 2008 zal een toeristenbelasting worden ingevoerd, waarvoor een opbrengst van € 25.000,-- is geraamd. Onvoorzien - In 2008 zijn weer posten onvoorzien beschikbaar, namelijk € 30.000,structureel en € 200.000,- incidenteel Reserves

67

45

100

25

33

20

100

710

115 424

250

231

25

230

- De reserves geven per saldo een nadeel van € 73.000,-- vanwege een lagere onttrekking aan de reserve BCF van € 28.000,-- en en een hogere rentebijschrijving van € 45.000,-Overige kleine posten

73

18

totaal

1.567

per saldo nadeel

-702

2.269

C.3.2 Analyse verschillen op de kostenplaatsen Verdeelsystematiek Op de kostenplaatsen worden (indirecte) kosten verzameld, die vervolgens worden verdeeld over de producten en investeringen/projecten. De verdeling van de kosten vindt plaats op basis van de verdeelsystematiek volgens de begroting, waarbij in hoofdlijnen de volgende uitgangspunten zijn gehanteerd: De verdeling van de hulpkostenplaatsen naar de hoofdkostenplaatsen vindt plaats op basis van de begrote bedragen uit de primitieve begroting (voorcalculatorisch). De verdeling naar de producten en de investeringen/projecten vindt plaats op basis van de werkelijk verantwoorde uren tegen het in de primaire begroting geraamde tarief (voorcalculatorisch) en in enkele gevallen tegen het werkelijke tarief (nacalculatorisch). a. Verschillen op de kostenplaatsen 2008 ten opzichte van de begroting 2007. Uit een nadere analyse blijkt dat sprake is van de volgende (afgeronde) verschillen in de lasten: •

•

•

Personeelskosten: - hogere salarislasten als gevolg van 4,25% salariskostenstijging in 2008: - hogere salarislasten als gevolg van salarisverhoging e.d. in 2007 (in de begroting 2007 was uitgegaan van 1,75%) : - uitbreiding met 6,67 FTE, waarvoor in de meerjarenbegroting 2007 grotendeels stelposten waren opgenomen of anderszins dekking aanwezig is zoals WMO, brandweerbeleidsplan, leerplicht e.d. - overige stijging van salariskosten en kosten van personeelsbeheer: Stelposten: Toename stelposten voor kapitaallasten van vervangingsinvesteringen: Stelposten voor ICT conform de voorjaarsnota 2007, waarvan een bedrag van € 150.000,-- wordt gedekt door beschikking over reserves Stelpost voor besparingen één gemeentehuis conform voorjaarsnota 2007: Per saldo: Overige exploitatiekosten: Hogere exploitatiekosten sportbedrijf vanwege o.a. schoonmaakkosten: Hogere exploitatiekosten buitendienst/gemeentewerven vanwege o.a. meer onderhoudskosten overige tractiemiddelen en terrein gemeentewerf Hogere exploitatiekosten gemeentehuizen (o.a. energiekosten): Hogere administratiekosten (o.a. telefoon, porti, copieerkosten, catering, abonnementen en lidmaatschappen): Hogere automatiseringskosten vanwege o.a. hogere onderhouds- en advieskosten en lagere kosten van verbindingen: Lagere opbrengst aanmaningen en dwangbevelen vanwege vervallen gebruikersheffing OZB: Overige meerkosten:

€

667.000-

€

334.000-

€ 291.000€ 42.000€ 1.334.000€

80.000-

€ € €

365.00050.000 395.000-

€

10.000-

€ €

19.00018.000-

€

29.000-

€

34.000-

€ € €

15.0006.000131.000-

Totaal van de verschillen:

€ 1.860.000-

b. Verschil in doorbelasting 2008 ten opzichte van 2007 De toerekening van de apparaatskosten aan de producten vindt plaats door de uren voor een product te vermenigvuldigen met de voorcalculatorische uurtarieven. De hogere doorbelasting vindt in hoofdlijnen plaats door: - lagere doorbelasting aan investeringen/projecten: - hogere doorbelasting aan de bouwgrondexploitatie - hogere doorbelasting aan de overige producten van de exploitatie totaal

€ -

224.000 576.0001.508.000€ 1.860.000-

Mede als gevolg van de gewijzigde voorschriften dienen steeds meer uren te worden toegerekend aan de exploitatie, welke voorheen aan investeringen/projecten werden doorberekend, bijvoorbeeld uren in het kader van onderhoudsvervangingen. c. Gevolgen doorbelasting voor de exploitatie De hogere doorbelasting aan de exploitatie bedraagt: Hogere doorbelasting aan afval en riolering. Het nadeel op de producten Afval en riolering wordt opgevangen via de egalisatiereserves afval en riolering. Voor de exploitatie is dit budgettair neutraal. Per saldo nadeel voor de exploitatie:

€ 1.508.000€ 50.000€ 1.458.000-

De belangrijkste/ grootste verschillen in doorbelasting zijn: Veld

Omschrijving veld en onderliggende producten

1

Bestuur en communicatie 002 Bestuursondersteuning

Bedrag x € 1.000 -172 -172

2

Burgerdiensten 003 Burgerzaken

-132 -132

3

Openbare orde en veiligheid 120 Brandweer en rampenbestrijding 140 Openbare orde en veiligheid

-202 -136 -338

4

5 6

Verkeer en vervoer 210 Wegen, straten en pleinen 211 Verkeersmaatregelen te land Gebouwenbeheer en eigendommen Economische zaken

30 -39 -9 -12

310 Handel en ambacht

13 13

7

Onderwijs 421/443 Openbaar en bijzonder onderwijs 480 Gemeenschappelijke baten en lasten onderwijs 482 Basiseducatie en alfabetisering

-42 -85 -16 -143

8

Cultuur en toerisme 510 Openbaar bibliotheekwerk 540 Kunst e.d. 580 Overige recreatieve voorzieningen

-18 25 32 39

9

Sport 530 Sport 531 Groene sportvelden en -terreinen

-161 -41 -202

10

11 12

Beheer groen en Vesting Heusden 541.3 Vesting Heusden 560.1 Groen en recreatie Werk en inkomen Zorg en Welzijn 622 Wet Maatschappelijke Ondersteuning 630.01 Sociaal cultureel werk 630.02 Jeugd- en jongerenwerk 641 Ouderenbeleid 652 Voorzieningen gehandicapten 714 Openbare gezondheidszorg

-145 207 62 -48 -127 -32 24 -12 63 -15 -99

13

Milieu en afval 721 Afvalverwerking en –verwijdering 723 Milieubeheer

-59 15 -44

14

Bouwen en wonen 810 Ruimtelijke ordening 822 Overige volkshuisvesting

-81 -266 -347

15

afr

Financiering en belastingen 930 Uitvoering Wet WOZ 960 Verschillen op kostenplaatsen afrondingsverschil/ overige kleinere posten per saldo saldo hogere doorbelasting (= nadeel) aan de exploitatie

-26 -51 -77 1 -1.508

C.4 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Algemene dekkingsmiddelen (x € 1.000) Lokale middelen, waarvan de besteding niet gebonden is: - onroerende zaakbelasting gebruikers - onroerende zaakbelasting eigenaren - hondenbelasting - toeristenbelasting Algemene uitkering uit het gemeentefonds

Begroting 2008

515 3.591 248 25 30.106

Dividend Saldo van de financieringsfunctie

374 4.382

Compensabele BTW versus uitkering uit BTWcompensatiefonds Overige algemene dekkingsmiddelen: - beheer gemeentelijke eigendommen

Onvoorzien (x € 1.000)

807

-149 39.899 Begroting 2008

Geraamde post voor structurele onvoorziene uitgaven Geraamde post voor incidentele onvoorziene uitgaven

30 200

Totaal

230

Toelichting algemene dekkingsmiddelen: Lokale middelen Voor een toelichting op de gemeentelijke belastingen wordt verwezen naar de paragraaf ‘lokale heffingen’, waarin wordt ingegaan op de beleidsuitgangspunten, belastingvoorstellen, kwijtscheldingsbeleid en landelijke ontwikkelingen. De omvang van deze paragraaf is breder, omdat hierin ook de reinigingsheffingen, de riool- en andere rechten zijn opgenomen. Laatstgenoemde heffingen zijn onder de betreffende functies of producten opgenomen, omdat deze niet onder de algemene dekkingsmiddelen vallen. Algemene uitkering uit het gemeentefonds Voor een toelichting op de algemene uitkering wordt verwezen naar de berekening van de algemene uitkering, opgenomen in de bijlagen van de productenraming.

Dividend De dividendopbrengst kan worden gespecificeerd als volgt: - Dividend BNG € 97.000 - Winstuitkering HNG € 210.000 - Dividend Intergas € 66.000 - overige € 1.000 totaal: € 374.000 In 2009 zal naar verwachting een extra dividend van de Bank voor Nederlandse Gemeenten ad € 160.000 worden uitgekeerd. Saldo van de financieringsfunctie Het saldo van de financieringsfunctie wordt voornamelijk gevormd door het renteresultaat ad € 4.382.000. Overige algemene dekkingsmiddelen Het beheer van de gemeentelijke eigendommen kan worden gespecificeerd als volgt: - huren, pachten e.d. € 447.000 - belastingen, verzekeringen, onderhoud e.d. € 112.000- kapitaallasten € 259.000- toerekening kostenplaatsen (personeelskosten): € 225.000totaal: € 149.000-

C.5 Uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting Inleiding Ingevolge artikel 20 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten is bepaald dat de uiteenzetting van de financiële positie een raming voor het begrotingsjaar bevat van de financiële gevolgen van het bestaande en het nieuwe beleid dat in de programma’s is opgenomen. Deze raming is verwerkt in het onderdeel I.C.6 van de financiële begroting: Financiën per beleidsveld. Daarnaast bepaalt artikel 20 dat afzonderlijk aandacht wordt besteed aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen, aan investeringen, financiering, reserves en voorzieningen. Op deze onderwerpen wordt onderstaand ingegaan.

Jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume Zowel in de begroting als in de meerjarenraming zijn de aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen (met name vakantiegeld) geraamd. Dit is conform het Besluit begroting en verantwoording dat bepaalt dat de jaarlijks terugkerende, arbeidskosten gerelateerde verplichtingen, niet op de balans in de jaarrekening worden vermeld.

Investeringen met maatschappelijk en economisch nut Investeringen met een economisch nut zijn investeringen die ertoe bijdragen middelen te verwerven en/of die verhandelbaar zijn. Investeringen met een economisch nut moeten worden geactiveerd (als actief op de balans opgenomen worden) en er moet over worden afgeschreven gedurende de economische levensduur. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut, zoals de aanleg van wegen en openbaar groen, worden rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht. Het is echter toegestaan deze investeringen te activeren en af te schrijven. Ook is het toegestaan om reserves in te zetten om de lasten die uit deze investeringen voortkomen te verminderen. De totale boekwaarde van de geactiveerde investeringen wordt per 1 januari 2008 geraamd op € 126.783.000. Dit bedrag bestaat voor € 122.332.000 uit investeringen met een economisch nut en voor € 1.072.000 uit investeringen met een maatschappelijk nut. Daarnaast is er sprake van financiële activa voor een bedrag van € 2.345.783 en immateriele activa voor een bedrag van € 475.416. De relatief lage boekwaarde van de investeringen met maatschappelijk nut vloeit voort uit het feit dat in de jaarrekening 2005 en 2006 de boekwaarde van alle daarvoor in aanmerking komende investeringen met maatschappelijk nut ten laste van de algemene reserve zijn gebracht.

Financiering Het saldo van externe financiële middelen beloopt per 1 januari 2008 een bedrag van € 58,7 miljoen. Het financieringstekort (het verschil tussen de boekwaarde van de investeringen enerzijds en het saldo van aangegane langlopende geldleningen en de beschikbare reserves anderzijds) wordt geraamd op € 18,4 miljoen. De financieringsbehoefte in 2008 zal worden gedekt met een deel kort geld en voor een deel zullen langlopende geldleningen worden afgesloten.

Stand en verloop van de reserves Onderstaand volgt een overzicht van het geraamde verloop van de reserves in de periode 2008 t/m 2011. Hierbij is rekening gehouden met de onttrekkingen die bij het nieuw en in gang gezet beleid zijn geraamd. Bedragen x € 1.000 Omschrijving

Beginstand Mutaties Beginstand Mutaties Beginstand Mutaties Beginstand Mutaties Beginstand 01-01-2008 in 2008 01-01-2009 in 2009 01-01-2010 in 2010 01-01-2011 in 2011 01-01-2012

Algemene reserve Algemene reserve bouwgrondexploitatie

15.548

4.245

19.793

6.210

26.003

-2.690

23.313

-3.440

19.873

4.000

0

4.000

0

4.000

0

4.000

0

4.000

Algemene reserves

19.548

4.245

23.793

6.210

30.003

-2.690

27.313

-3.440

23.873

16

0

16

0

16

0

16

0

16

Reserve omvorming groen Reserve realisatie Giersbergen-De Margriet Reserve egalisatie afvalstoffenheffing Reserve volkshuisvesting Reserve aandeel verkoopsom HNG

18

0

18

0

18

0

18

0

18

469 295 914

-9 0 -98

461 295 815

6 0 -104

467 295 711

20 0 -111

486 295 601

44 0 -117

530 295 483

Reserve parallelstructuur Reserve Centrumplan Vlijmen Reserve onderhoud riolering Reserve BCF Reserve centrumplan Drunen Reserve ISD Bestemmingsreserve kapitaallasten

2.242 4.075 7.912 1.987 5.417 115 0

0 244 361 -317 325 -115 500

2.242 4.319 8.274 1.670 5.742 0 500

-2.000 259 266 -289 345 0 -25

242 4.578 8.540 1.381 6.087 0 475

0 275 242 -261 365 0 -25

242 4.853 8.781 1.120 6.452 0 450

0 291 317 -243 387 0 3.975

242 5.144 9.098 877 6.839 0 4.425

23.461 43.009

892 5.137

24.353 48.146

-1.543 4.667

22.810 52.814

505 -2.185

23.315 50.628

4.654 1.214

27.969 51.842

Bestemmingsreserves Totaal reserves

Stand en verloop van de voorzieningen Het verloop van de voorzieningen wordt in de periode 2008 t/m 2011 als volgt geraamd: Omschrijving

Beginstand Mutaties Beginstand Mutaties Beginstand Mutaties Beginstand Mutaties 01-01-2008

Voorziening erfenis Weimar instandhouding museum Voorziening herstel kerkgebouw voormalige gem. Heusden

44

in 2008

01-01-2009 in 2009 01-01-2010 in 2010 01-01-2011 in 2011 0

44

0

44

0

44

Eindstand 31-12-2011

0

44

81

0

81

0

81

0

81

0

81

Voorziening onderhoud van wegen

465

192

658

-58

600

152

753

-749

4

Voorziening onderh. openbare gebouwen

458

126

584

23

607

-140

467

243

711

39

-31

8

-22

-14

-14

-28

0

-28

512

43

555

18

573

-108

465

-64

401 126

Voorziening wachtgelden Voorziening onderhoud sportbedrijf Voorziening afwikkeling plannen bouwgrondexploitatie Voorziening buitenonderhoud scholen Voorziening dubieuze debiteuren

126

0

126

0

126

0

126

0

1.003

-133

870

106

976

-979

-3

0

-3

136

0

136

0

136

0

136

0

136

Voorziening automatisering ISD

264

50

314

50

363

0

363

0

363

Voorziening vervanging lichtmasten

202

-38

164

-38

126

-116

9

0

9

356

-150

206

-136

70

-70

0

0

0

3.687

64

3.751

-57

3694

-1.275

2419

-569

1.709

Voorziening wachtgelden voormalige wethouders Voorzieningen

C.6 Financiën per beleidsveld, met een verklaring van grote verschillen t.o.v. gewijzigde begroting 2007 In deze toelichting worden de verschillen tussen de begroting 2007 na wijziging en de begroting 2008 per beleidsveld toegelicht.

Beleidsveld 1: Bestuur en communicatie

Begroting incl. wijzigingen

Begroting

2006 4.056 0 -4.056

2007 3.769 4 -3.765

2008 4.029 0 -4.029

145 909 764 -3.292

145 145 -3.620

150 150 -3.879

Jaarrekening

Financiën ( x € 1.000) Lasten Baten Saldo Mutaties eigen vermogen: Toevoegingen Beschikkingen Per saldo mutaties eigen vermogen Saldo incl. mutaties eigen vermogen

De vergoedingen aan de raadsleden zijn € 20.000,-- hoger. De vergoedingen aan fractie-ondersteuners zijn € 10.000,-- hoger geraamd dan de vergoedingen voorheen aan commissieleden, niet-raadslid zijnde. De salariskosten van het college van burgemeester en wethouders zijn € 72.000,-- hoger, voornamelijk vanwege aanpassing van de salarisschalen van de wethouders. De uitkeringen aan voormalig wethouders zijn € 10.000,-- hoger. De kosten van externe kosten voor communicatie zijn € 10.000,-- hoger. In 2007 is bij de 1e Berap een eenmalig budget van € 40.000,-- geraamd voor de viering van het 10-jarig bestaan van de gemeente Heusden. In 2008 is de urentoerekening € 172.000,-- hoger. Zie de toelichting op de kostenplaatsen.

Beleidsveld 2: Burgerdiensten

Jaarrekening Financiën ( x € 1.000)

Lasten Baten Saldo Mutaties eigen vermogen: Toevoegingen Beschikkingen Per saldo mutaties eigen vermogen Saldo incl. mutaties eigen vermogen

2006 1.774 768 -1.006


Begroting

2007 1.797 702 -1.095

2008 1.879 677 -1.201

6 6 -1.089

-1.201

6

-1.012

In 2008 worden geen verkiezingen gehouden, wat een eenmalig voordeel oplevert van € 28.000,-. De uitbreiding van de voorlichting over rij- en reisdocumenten vanaf 2008 wordt geraamd op € 10.000,--. In 2007 is bij de 1e Berap een eenmalig budget van € 10.000,-- geraamd voor de aanschaf van toga’s voor de ambtenaren van de burgerlijke stand en de aanvulling van de voorraad trouwboekjes. De overgang van het vreemdelingenloket naar de Immigratie- en Naturalisatiedienst betekent per saldo een lagere legesopbrengst van 10.000,--. De opbrengst van de huwelijksleges wordt op basis van ervaringscijfers € 8.000,-- lager geraamd. In 2007 is conform de jaarrekening 2006 een budgetoverheveling geraamd van € 6.000,-- voor een monument voor levenloze kinderen, waardoor de lasten in 2007 incidenteel zijn verhoogd. Aan de producten, die onder burgerdiensten vallen, wordt voor een bedrag van € 132.000,-- meer aan interne uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 3: Openbare orde en veiligheid



Begroting

2006 2.271 28 -2.243

2007 2.490 16 -2.474

2008 2.880 12 -2.868

-2.243

-2.474

-2.868

Jaarrekening

De stelpost voor vervangingsinvesteringen van de brandweer wordt € 18.000,-- lager. De vergoedingen aan de vrijwilligers van de brandweer worden op grond van de algemene salarisstijgingen € 15.000,-- hoger geraamd. In 2007 is bij de 1e Berap een bedrag van € 23.000,-- geraamd voor incidentele opleidingskosten in het kader van het brandweerbeleidsplan. Conform de voorjaarsnota 2007 is in 2008 een stelpost van € 39.000,-- opgenomen voor toezicht op grond van het Besluit Risico’s Zware Ongevallen. Voor de meerkosten van bestrijdig van huiselijk geweld en de aansluiting bij het Veiligheidshuis vanaf 1-1-2008 is € 37.000,-- geraamd. Aan openbare orde en veiligheid worden voor een bedrag van € 338.000,-- meer uren besteed, voornamelijk aan rampenbestrijding als uitvloeisel van het brandweerbeleidsplan en aan de uitvoering van de APV. Overigens wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 4: Verkeer en vervoer



Begroting

2006 3.608 214 -3.394

2007 3.847 166 -3.681

2008 5.513 181 -5.332

161 368 207 -3.187

161 161 -3.520

1.790 1.790 -3.542

Jaarrekening

In 2007 zijn bij de 1e Berap bedragen geraamd van per saldo € 35.000,-- voor de herinrichting van de Dillenburgstraat, € 33.000,-- voor de corridorstudie van de A59 en € 5.000,-- voor het onderhoud van abri’s. In 2007 zijn conform de jaarrekening 2006 budgetoverhevelingen geraamd van € 5.000,-- voor de aansluitingen van de A59, € 100.000,-- voor de reconstructie van de Ruijsdaelstraat, € 48.000,-voor de reconstructie van de Brakenstraat en ruim € 7.000,-- voor de vitalisering van het centrum Vlijmen, waardoor de lasten in 2007 incidenteel zijn verhoogd. Conform de voorjaarsnota 2007 zijn in 2008 stelposten opgenomen van € 1.000.000,-- voor de A59 en parallelstructuren, € 750.000,-- voor de aanpassing van diverse straten en wegen en € 40.000,-- voor de innovatie van de openbare verlichting, welke bedragen ten laste komen van incidentele baten en/of reserves. Vanwege de forse prijsstijgingen voor energie worden de energiekosten van de openbare verlichting € 100.000,-- hoger geraamd. Door uitvoering van het vervangingsschema van de lichtmasten worden de onderhoudskosten van de openbare verlichting € 27.000,-- lager. De te ontvangen vergoedingen voor het leggen van kabels en leidingen worden op basis van ervaringscijfers € 18.000,-- hoger geraamd. De kapitaallasten van verkeersvoorzieningen worden € 24.000,-- hoger. De uitvoering van het parkeertoezicht wordt € 12.000,-- hoger.

Beleidsveld 5: Gebouwenbeheer en eigendommen


Jaarrekening 2006 548 883 335


Begroting

2007 582 447 -135

2008 598 1.448 850

333 -333 2

1.000

-135

-1.000 -150

Conform de voorjaarsnota 2007 is een bedrag van € 1.000.000,-- opgenomen als opbrengst van de verkoop van gemeente-eigendommen, die in de algemene reserve wordt gestort. Aan dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 12.000,-- meer uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 6: Economische zaken



2006 248 39 -209

-209


Begroting

2007 210 44 -166

2008 1.197 41 -1.156

-166

1.000 1.000 -156

Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost opgenomen van € 1.000.000,-- voor bedrijven en bedrijfsverplaatsingen, welk bedrag ten laste komt van incidentele baten en/of reserves. Aan dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 13.000,-- minder uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 7: Onderwijs


Begroting

2006 4.842 1.040 -3.802

2007 5.116 807 -4.309

2008 5.259 855 -4.404

44 28 -16 -3.818

44 44 -4.265

-4.404



Als gevolg van het huisvestingsprogramma 2008 wordt de stelpost met € 50.000,-- verhoogd, welk bedrag verband houdt met o.a. de verplaatsing van basisschool de Nieuwenrooij, aanpassingen aan basisschool de Bolster, het 13e lokaal bij basisschool de Bussel en het 13e lokaal bij de Lambertusschool. De kosten van het speciaal basisonderwijs zijn € 11.000,-- lager vanwege een eenmalig budget voor verwijdering tijdelijke huisvesting in 2007. Door vrijval zijn de kapitaallasten € 59.000,-- lager. Mede als gevolg van uitbreidingen zijn de kosten van verzekeringen met € 10.000,-toegenomen. De bijdrage aan de onderwijsbegeleiding is vanwege een incidentele budgetuitbreiding in 2007 € 18.000,-- lager. De kosten van het schoolmaatschappelijk werk ad € 10.000,-- zijn overgeheveld naar maatschappelijk werk onder beleidsveld 12. Aan dit beleidsveld werden voor een bedrag van € 143.000,-- meer uren besteed, wat voor € 70.000,-- voornamelijk het gevolg is van de intensivering van de leerplicht. Overigens wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 8: Cultuur en toerisme



2006 3.528 495 -3.033

8 8 -3.025


Begroting

2007 3.616 500 -3.116

2008 4.132 499 -3.633

-3.116

500 500 -3.133

Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 25.000,-- opgenomen voor muziek- en kunstonderwijs. De kosten van de subsidiëring van het muziekonderwijs zijn met € 12.000,-- gestegen. In 2007 is het budget voor cultuureducatie van € 16.000,-- omgezet in een personeelsbudget en is een extra incidenteel subsidie van € 5.000,-- ontvangen, waardoor op dit beleidsveld in 2008 ten opzichte van 2007 een negatief effect optreedt van € 21.000,--. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 500.000,-- opgenomen voor recreatie en toerisme, welk bedrag ten laste komt van incidentele baten en/of reserves. Door vrijval zijn de kapitaallasten € 12.000,-- lager. Aan dit beleidsveld zijn voor een bedrag van € 37.000,-- minder uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 9: Sport



2006 4.184 1.594 -2.590


Begroting

2007 4.269 1.653 -2.616

2008 4.690 1.735 -2.955

20 20 -2.596

-2.955

20 -20 -2.610

In 2007 zijn bij de 1e Berap incidentele bedragen geraamd van € 10.000,-- voor onderzoeks- en voorbereidingskosten van kunstgrasvelden op de sportparken Haarsteeg en RKDVC en € 17.000,-- als aanvullend budget voor renovatiewerkzaamheden op het sportpark Nieuwkuijk. Conform de voorjaarsnota 2007 zijn de hogere kapitaallasten, lagere onderhoudskosten, minder accommodatiesubsidie en structureel hogere huurinkomsten in verband met de aanleg van kunstgrasvelden op de sportparken Haarsteeg en RKDVC per saldo € 109.000,-- hoger geraamd. Omdat de structureel hogere huurinkomsten fasegewijs zullen worden ingevoerd, leiden de incidenteel verlaagde huurinkomsten in 2008 nog tot een nadeel van € 55.000,--. Door vrijval e.d. zijn de kapitaallasten € 50.000,-- lager. Door de sterke stijging van de tarieven zijn de energiekosten van de zwembaden, sporthallen en sportzalen in totaliteit met € 24.000,-- gestegen. Door meer uitbesteding van de schoonmaakwerkzaamheden zijn de kosten van de zwembaden, sporthallen en sportzalen in totaliteit met € 19.000,-- gestegen. De energie- en onderhoudskosten bij recreatiepark de Schroef zijn eveneens met € 11.000,-gestegen. Aan dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 202.000,-- meer uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 10: Beheer groen en vesting Heusden



Begroting

2006 3.618 150 -3.468

2007 3.752 154 -3.598

2008 3.623 122 -3.501

125 148 23 -3.445

125 125 -3.473

60 60 -3.441

Jaarrekening

In 2007 zijn conform de jaarrekening 2006 budgetoverhevelingen geraamd van ongeveer € 119.000,-- voor de kosten van baggerwerkzaamheden en van ongeveer € 6.000,-- voor een voetgangersbrug over de Loonse vaart, waardoor de lasten in 2007 incidenteel zijn verhoogd. In 2007 zijn bij de 1e Berap incidentele bedragen geraamd van € 15.000,-- voor de kosten van een externe deskundige voor de waterbergingsproblematiek rond ’s-Hertogenbosch en € 50.000,- voor een externe deskundige voor werkzaamheden ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water en het Stroomgebiedbeheersplan. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 60.000,-- opgenomen voor de revitalisering van het landelijk gebied, welk bedrag ten laste komt van incidentele baten en/of reserves. In 2008 is een incidentele stelpost opgenomen van € 50.000,-- voor een grote verbeteractie openbaar groen. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 50.000,-- opgenomen voor gifvrije onkruidbestrijding. Door o.a. minder afvoerkosten van plantsoenafval zijn de onderhoudskosten van openbaar groen met € 18.000,-- afgenomen. De rijksvergoeding in het kader van natuur en landschap is met € 10.000,-- gestegen. Door uitbesteding van de exploitatie van de kermissen zijn de kosten van derden met € 23.000,-gestegen, maar zijn daarentegen de intern bestede uren met € 45.000,-- gedaald. Aan dit beleidsveld werden voor een bedrag van € 57.000,-- minder uren besteed, waarvan € 45.000,-- betrekking heeft op de kermissen (zie hierboven). Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 11: Werk en inkomen


Begroting

2006 9.225 7.353 -1.872

2007 8.498 6.156 -2.342

2008 8.626 6.156 -2.470

64 64 -1.808

20 20 -2.322

20 20 -2.450



In 2007 is in de 1e Berap een incidentele bijdrage van € 52.000,-- geraamd aan de WML ten behoeve van het verkorten van de wachtlijsten van de Wet Sociale Werkvoorziening. Op basis van de algemene uitkering wordt een bedrag van € 45.000,-- geraamd voor controle in het kader van de Algemene Bijstands Wet. De bijdrage aan de ISD is met € 67.000,-- gestegen. Door het gewijzigde kwijtscheldingsbeleid worden de kosten op basis van ervaringscijfers met een bedrag van € 21.000,-- hoger geraamd. Aan dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 48.000,-- meer uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 12: Zorg en welzijn



2006 7.784 1.469 -6.315


Begroting

2007 10.288 1.164 -9.124

2008 10.642 1.186 -9.456

34 34 -9.090

-9.456

34 -34 -6.349

De kosten van schoolmaatschappelijk werk ad € 10.000,-- zijn vanaf 2008 overgeheveld van onderwijs onder beleidsveld 7. Het subsidie voor maatschappelijk werk is met € 10.000,-- gestegen. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 25.000,-- opgenomen voor de opvang en begeleiding van vluchtelingen. In de algemene uitkering is een hogere bijdrage van € 94.000,-- ontvangen voor WMO-subsidies, waarvan de hogere kosten op dit beleidsveld worden geraamd. In 2007 is conform de jaarrekening 2006 een budgetoverheveling van € 25.000,-- geraamd voor de invoeringskosten van de WMO, waardoor de lasten in 2007 incidenteel zijn verhoogd. De kosten van jeugdparticipatie en integraal jeugdbeleid zijn met € 10.000,-- gestegen, waarvan een bedrag van € 7.000,-- voor het tienerproject is overgeheveld van onderwijs onder beleidsveld 7. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 50.000,-- opgenomen voor integraal jeugdbeleid. Er wordt een bedrag van € 33.000,-- minder geraamd voor het gebouw Frans Halslaan, omdat aan dit gebouw in 2007 eenmalige aanpassingen hebben plaats gevonden. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 25.000,-- opgenomen voor de professionalisering van het ouderenwerk. Overigens zijn de kosten van het ouderenwerk € 9.000,-- lager. In 2007 is bij de 1e Berap het budget voor de uitvoering van de kinderopvang incidenteel met een bedrag van € 45.000,-- verlaagd, waardoor in 2008 een negatief effect optreedt. In het kader van de legionellabestrijding wordt in 2008 volgens een 2-jaarlijkse cyclus voor een bedrag van € 25.000,-- een risico-analyse gemaakt.

De bijdrage voor het Regionale Ambulance Vervoer wordt € 25.000,-- hoger, terwijl de bijdrage aan de GGD met € 18.000,-- wordt verlaagd. Aan dit beleidsveld wordt voor een bedrag van € 102.000,-- meer uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 13: Milieu en afval



Begroting

2006 8.435 7.028 -1.407

2007 9.415 7.587 -1.828

2008 8.346 6.945 -1.401

503 338 -165 -1.572

462 544 82 -1.746

475 105 -370 -1.726

Jaarrekening

Door de invoering van Diftar worden de kosten van het ophalen en verwerken van afval met een bedrag van € 728.000,-- verlaagd, waarvan een bedrag van € 130.000,-- betrekking heeft op de calculatorische BTW en daardoor leidt tot een afname van de daartegenover staande baat onder beleidsveld 15. De invoering van Diftar leidt naar verwachting eveneens tot een verlaging van de opbrengst van de afvalstoffenheffing van € 518.000,--. De exploitatiekosten van de riolering nemen af met een bedrag van € 118.000,--, voornamelijk vanwege een lagere stelpost voor het GRP en vanwege een incidentele extra afschrijving van het krediet riolering Putterstraat met een bedrag van € 68.000,-- ten laste van de reserve riolering in 2007. De opbrengst van het rioolrecht wordt door toename van het aantal aansluitingen en toepassing van de inflatiecorrectie € 80.000,-- hoger. De kosten van milieubeheer nemen af met een bedrag van € 63.000,-- vanwege o.a. een incidenteel budget in het kader van de budgetoverheveling conform de jaarrekening 2006 van € 42.000,-- voor bestrijding van illegaal grondgebruik in 2007 en een te ontvangen structurele rijksbijdrage van € 20.000,-- voor externe veiligheid vanaf 2008. Aan dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 35.000,-- meer uren besteed. Ter nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 14: Bouwen en wonen



Begroting

2006 11.701 10.100 -1.601

2007 23.893 22.708 -1.185

2008 2.731 8.279 5.548

567 531 -36 -1.637

538 30 -508 -1.693

7.869 150 -7.719 -2.171

Jaarrekening

In 2007 is bij de 1e Berap een incidenteel bedrag van € 30.000,-- geraamd voor deelname aan het regionaal woningbehoefte-onderzoek, dat ten laste van de reserve volkshuisvesting wordt gebracht en is de opbrengst bouwleges incidenteel met een bedrag van € 100.000,-- verhoogd. Conform de voorjaarsnota 2007 is een stelpost van € 150.000,-- opgenomen voor de actualisatie van bestemmingsplannen, welk bedrag ten laste komt van incidentele baten en/of reserves. Conform de voorjaarsnota 2007 is als batig resultaat van de grondexploitaties een bedrag van € 7.300.000,-- opgenomen. Aan de bouwgrondexploitatie worden voor een bedrag van € 576.000,-- meer uren besteed, welk bedrag gedekt wordt door de opbrengsten van de bouwgrondexploitatie. Aan de overige producten van dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 346.000,-- meer uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen.

Beleidsveld 15: Financiering en belastingen

Financiën ( x € 1.000) Beleidsveld 15, exclusief resultaatbestemming Lasten, excl. fnc 980 Baten, excl. fnc 980 Saldo Mutaties eigen vermogen: Toevoegingen Beschikkingen Per saldo mutaties eigen vermogen Saldo incl. mutaties eigen vermogen Beleidsveld 15, resultaatbestemming Lasten, fnc 980 Baten, fnc 980 Saldo

Jaarrekening


Begroting

2006

2007

2008

690 36.868 36.178

295 38.756 38.461

437 40.493 40.056

461 461 36.639

583 583 39.044

415 415 40.431

1.938 2.855 917

999 1.566 567

16.739 11.602 -5.137

Het dividend van Intergas wordt € 24.000,-- lager. In 2008 vindt geen extra dividend-uitkering van de BNG plaats, waardoor ten opzichte van 2007 een nadeel van € 400.000,-- ontstaat. Er is per saldo sprake van een hoger renteresultaat van € 38.000,--. De algemene uitkering uit het gemeentefonds is € 2.151.000,-- hoger, waarvan een bedrag van ongeveer € 1.440.000,-- budgettair neutraal is. De raming is gebaseerd op de junicirculaire 2007. De opbrengst aan calculatorische BTW is € 115.000,-- lager als gevolg van de invoering van Diftar. Voor onderuitputting is per saldo een nadelig effect van € 331.000,-- ten opzichte van 2007. De kosten van voormalig personeel stijgen met € 23.000,-- door een hogere premie voor FPU gemeenten. Voor incidentele en structurele onvoorziene uitgaven zijn bedragen opgenomen van respectievelijk € 200.000,-- en € 30.000,--. Ten opzichte van 2007 veroorzaken de stelposten onvoorzien een negatief effect van € 350.000,--. Door de lasten van investeringen met economisch nut ten laste te brengen van de bestemmingsreserve kapitaallasten ontstaat een positief effect van € 250.000,--. De opbrengst WOZ gaat met € 11.000,-- omhoog. De opbrengst OZB is in totaliteit € 231.000,-- hoger dan in 2007, waarvan een bedrag van € 193.000,-- betrekking heeft op de extra tariefsverhoging conform de voorjaarsnota 2007.

In 2008 zal een toeristenbelasting worden ingevoerd, waarvoor een opbrengst van € 25.000,-- is geraamd. Aan dit beleidsveld worden voor een bedrag van € 24.000,-- meer uren besteed. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de algemene toelichting bij de kostenplaatsen. Als gevolg van wijzigingen van doorbelasting vanuit de kostenplaatsen in 2007 ontstaat ten opzichte van dat jaar een positief effect van € 152.000,--, wat o.a. wordt veroorzaakt doordat in 2007 incidentele budgetten via de budgetoverheveling conform de jaarrekening 2006 beschikbaar zijn gekomen voor project woonwagenwerk en management-development van in totaliteit € 145.000,--.

C.7

Nieuw en in gang gezet beleid


C.7 Stelposten voor nieuw en in gang gezet beleid Nummer

€ Invest.

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

€

2008

2009

€

€

2010

2011

Beleidsveld 1 (kostenplaatsen) kpl13

Besparingen 1 gemeentehuis

Totaal kpl13 kpl 16

Omgevingsvergunning, software

2007

3

-100.000

-150.000

-150.000

-100.000

-150.000

-150.000 40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

Heusdense Manier van Werken

50.000

50.000

50.000

50.000

50.000

Informatisering en automatisering

50.000

50.000

50.000

50.000

50.000

Vastgoedinformatie

50.000

50.000

50.000

50.000

50.000

Digitalisering website-producten

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

Heusdense manier van werken (inhaalslag)

150.000

150.000

200.000

Vastgoedinformatie (inhaalslag)

150.000

Digitaliseren (website)produkten (inhaalslag)

150.000 365.000

415.000

215.000

215.000

Totaal kpl16

100.000

-50.000 -50.000

665.000

Beleidsveld 1 001.01

Kernbezoeken Betrokkenheid van bewoners bij hun woon- en leefomgeving wordt o.a. gestimuleerd door meer wijkgericht werken. Het planmatig en regelmatig houden van wijkbezoeken en wijkpanels, gevolgd door terugkoppeling en terugkomdagen, levert een goede bijdrage aan het versterken van deze betrokkenheid.

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

001.01

Klanttevredenheidsonderzoeken

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

Totaal 001.01


€ Invest.

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

€

2008

2009

€

€

2010

2011


Begraafplaats Heusden De capaciteit op deze begraafplaats is ontoereikend. Ook dient de begraafplaats opgeknapt te worden. De totale investering wordt geraamd op € 215.000. In 2005 werd een voorbereidingskrediet van € 43.673 beschikbaar gesteld. De restant-investering bedraagt:

Totaal 724.01

171.327

20

18.846 18.846

18.332 18.332

17.818 17.818

17.304 17.304

16.790 16.790

Beleidsveld 3

140.02

Risico's zware ongevallen

17.000

39.000

39.000

39.000

39.000

Uit het BRZO volgt als wettelijke primaire overheidstaak het jaarlijkse toezicht op de naleving van de regels opgenomen in dit besluit. Dit toezicht wordt gezamenlijk uitgevoerd met de Arbeidsinspectie en de Regionale Brandweer. Totaal 120.01 140.02

17.000 Stadswachten

39.000

39.000

39.000

39.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

De proef met stadswachten in Drunen en Vlijmen is goed verlopen. Er zijn voorzichtige successen geboekt die vragen om een voortzetting. Vooral de aanwezigheid van de stadswachten heeft een positief effect op het naleefgedrag in de centra. Vanaf 2007 is hiervoor € 25.000,-opgenomen. Totaal 140.02


€ Invest.

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

€

€

2009

2010

2011

2.000.000

1.000.000

1.000.000

€

2008


Parallelstructuur nieuwe opzet: A59 en parallelstructuren

1.000.000

deel 1c Vimmerik-Parklaan

2.000.000

ten laste van reserves Duurzaam veilig 2005

244.000

2006

25

23.814

23.229

22.643

22.058

21.472

2006

260.000

2006

25

25.376

24.752

24.128

23.504

22.880

2007

260.000

2007

25

26.000

25.376

24.752

24.128

23.504

75.190

1.073.357

4.071.523

1.069.690

1.067.856

1.000.000

750.000

750.000

500.000

500.000

750.000

500.000

500.000

130.000

130.000

130.000

130.000

130.000

130.000

Totaal 210.01 210.02

Aanpassing diverse huidige straten en wegen ten laste van reserves

210.02

Innovatieve verlichting

Totaal 210.02

211.01 Totaal 211.01

40.000 1.000.000

790.000

Actualisering GVVP 0

0


€ Invest.

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

2008

€ 2009

€

€

2010

2011


Voormalig streekarchief/gouverneurshuis

500.000

500.000

ten laste van reserve Totaal 541.02

0

500.000

0

0

0

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

1.000.000

865.678 2008 40 170.170 geen afschrijving 106.000 2008 40

73.583 10.210 3.725

72.284 10.210 4.121

70.986 10.210 4.519

69.687 10.210 4.915

112.000

2008

15

14.156

13.709

13.262

12.815

112.000

2008

15

14.156

13.709

13.262

12.815

115.830

114.034

112.239

110.443


Bedrijventerreinen en bedrijfsverplaatsingen ten laste van reserves

Totaal 310.02

Beleidsveld 7 Onderwijshuisvesting 423.01 Nieuwbouw en uitbreiding basisonderwijs: Basisschool Nieuwenrooij verplaatsen naar Romeroschool benodigde grond MFA 770 m2 Venne West 3 Aanpassingen de Bolster De Bussel tijdelijke uitbreiding met 15e lokaal + inrichting en meubilair Lambertusschool Haarsteeg Tijdelijke Uitbreiding met 13e lokaal + inrichting en meubilair Totaal 423.01

-


€ Invest.

480.04

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

€

2008

2009

€

€

2010

2011

Voorbereiding Multifunctionele accommodatie Oudheusden

150.000

Onderuitputting 1e jaar

150.000-

Multifunctionele accommodatie Palet Vliedberg De raad heeft op basis van een risiconemend scenario voor de bouw van een Multifunctionele accommodatie inclusief een kleine sportzaal een budget beschikbaar gesteld van € 6.741.000. Er worden overeenkomsten opgesteld omdat dit complex wordt gerealiseerd/gebouwd door Woonveste. De gemeente huurt het gebouw terug. Inrichting gymzaal Vliedberg

50.000

15

205.000

205.000

205.000

205.000

205.000

6.000

6.000

6.000

6.000

6.000

150.000

150.000

150.000

Brede School Venne West Onderuitputting 1e jaar Totaal 480.04

510.01

UIT-punt bibliotheken in stand houden

Totaal 510.01 540.03

Herijking muziek- en kunstonderwijs

Totaal 540.03 540.04

Cultuureducatie continueren

Totaal 540.04

150.000211.000

37.500-

211.000

211.000

11.000

11.000

11.000

11.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

0

323.500

0

361.000

0

9.000

9.000

9.000

9.000

-

-

-

500.000

500.000

250.000

250.000

500.000

500.000

250.000

250.000


Recreatie en toerisme ten laste van reserve

Totaal 560.07

-


€ Invest.

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

€

2008

2009

€

€

2010

2011


Investeringen sporthal Onder de Bogen

4.000.000

200.000

2011

Dit voorstel wordt betrokken bij de besluitvorming over recreatiepark De Schroef. Voor investeringen t.b.v. sporthal Onder de Bogen wordt voorlopig uitgegaan van € 200.000,-- (kapitaal)lasten.

Totaal 530.03

0

0

0

0

200.000

85.000

85.000

85.000

85.000

85.000

85.000

85.000

85.000

85.000

85.000

0

0

0

0

Sportaccommodaties 531.01

Onderhoud sportaccommodaties Het beleids- en beheersplan buitensportaccommodaties zal binnenkort gereed zijn. Op basis van dit plan kan een storting in een te vormen onderhoudsvoorziening worden geraamd. Overigens is de verwachting, dat als we de komende 10 jaar het onderhoud / vervangingsinvesteringen aan de buitensport-accommodaties goed willen uitvoeren extra middelen nodig zullen zijn. Hiervoor zal nog een voorstel volgen. Het thans geraamde bedrag is gebaseerd op de gereserveerde lasten volgens het huidige vervangingsschema.

Totaal 530.05

Beleidsveld 10 542

Totaal 542

Herstel tuinmuren vesting Heusden Om voorlopig de meest urgente muren te herstellen en om een goed overzicht te laten maken voor een brede aanpak van alle gemeentelijke tuinmuren in de vesting, wordt voorshands een bedrag van € 100.000 noodzakelijk geacht.

100.000

100.000


€ Invest.

560.01

Termijn Jaar

jaren

€ 2007

€ 2008

€ 2009

€

€

2010

2011

50.000

Verbeteractie groenaanplant In 2008 wordt een verbeteractie doorgevoerd in de aanplant van groen. De impuls betreft vooral de verbetering van het onderhoud in de centra, alsmede van markante plaatsen, waaronder het openbaar groen rond de invalswegen van de grote kernen. Revitalisering landelijk gebied

Totaal 560.01 560.02

Groenverbetering en chemievrije onkruidbestrijding

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

110.000

60.000

60.000

60.000

160.000

210.000

250.000

60.000

110.000

Waterwerken Zeedijk Elshout/Doeveren Totaal 560.02

250.000 60.000

110.000

160.000

460.000

250.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

50.000 75.000

50.000 75.000

50.000 75.000

50.000 75.000


Opvang en begeleiding vluchtelingen

Totaal 621.01 630.01

Extra impuls jeugdwerk Om de uitvoering van het Jeugdbeleid te intensiveren zullen extra middelen ingezet worden. Mogelijke aandachtspunten hierbij zijn het voortijdig schoolverlaten en de jongeren die overlast veroorzaken.

Welzijnsorganisaties

10.000

Aanpassing Integraal jeugdbeleid Totaal 630.01

35.000


€ Invest.

641.01

Termijn Jaar

jaren

2007

20

€

€

2007

2008

€ 2009

€

€

2010

2011

Implementatie Lokaal Zorgloket In samenwerking met de betrokken organisaties is gestart met de daadwerkelijke realisering van het zorgloket. Dit heeft tot nu toe geresulteerd een digitaal zorgloket . De verdere ontwikkeling van het huidige zorgloket in de richting van een breder loket op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zal binnen het kader van de lokale implementatie van de Wmo verder gestalte worden gegeven.Ten behoeve van de exploitatiekosten wordt een bedrag van € 29.412,- geraamd. Voor de huisvesting van het zorgloket wordt geraamd:

125.000

29.412 13.375

29.412 13.000

29.412 12.625

29.412 12.250

29.412 12.251

25.000

25.000

25.000

25.000

42.787

67.412

67.037

66.662

66.663

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

137.000

137.000

137.000

137.000

Professionalisering ouderenwerk Totaal 641.01 650.01

Professionalisering peuterspeelzalen Voor de vereiste professionaliteit op de peuterspeelzalen worden extra middelen beschikbaar gesteld.

Totaal 650.01


Totaal 722.01

Investeringen conform Gemeentelijk Riolerings Plan 2004 2.103.000

2008

40/60

653.000

2009

40/60

1.626.000

2010

40/60

1.681.000

2011

40/60

40.000

40.000

40.000

105.000

105.000 108.000

-

137.000

177.000

282.000

390.000


€ Invest.

Termijn Jaar

jaren

€

€

2007

€

2008

2009

€

€

2010

2011


Actualisatie bestemmingsplannen

Totaal 810.01 822.02

Project woonwagenzaken

Totaal 822.02 822.06

150.000

150.000

150.000

150.000

-

-

-

-

-

-

500.000

500.000

500.000

500.000

500.000

500.000

231.000-

434.000-

647.000-

-871000

231.000-

434.000-

647.000-

871.000-

25.000-

25.000-

25.000-

25.000-

25.000-

25.000-

25.000-

25.000-

15.000 15.000

Verbeterslag Oudheusden ten laste van reserves

Totaal 822.06

-

-


Verhoging OZB Op basis van in het verleden vastgestelde beleidsuitgangspunten wordt bij de tariefbepaling rekening gehouden met een jaarlijkse opbrengststijging van 3% boven het inflatiepercentage vanwege uitvoering van in gang gezet beleid.

Totaal 931 936.01

Invoering toeristenbelasting Het voornemen is om toeristen- en of forensenbelasting in te voeren vanaf 2008. Er worden voorbereidingen getroffen om in de raad van december 2007 een verordening vast te stellen. -

C.8 Stelposten voor vervangingsinvesteringen Nummer

€ Invest.

Jaar

Termijn

€

€

€

€

jaren

2007

2008

2009

2010

€ 2011

Beleidsveld 1 Kpl. 6/7-

Vervangingsinvesteringen buitendienst/tractiemiddelen Specificatie aanwezig.

Totaal Kpl. 6/7 Kpl. 16

Vervangingsinvesteringen automatisering Specificatie aanwezig.

Totaal Kpl. 16

29.100 -

47.409 17.124 6.400

70.703 23.022 6.160

95.651 51.053 5.920

136.898 52.369 27.750 5.680

29.100

70.933

99.885

152.624

222.697

44.437 44.437

92.500 92.500

171.000 171.000

225.000 225.000

221.700 221.700

47.138 47.138

28.213 28.213

56.427 56.427

83.720 83.720

86.287 86.287

-

-

16.647 16.647

16.031 16.031

15.414 15.414


Vervangingsinvesteringen brandweer Specificatie is aanwezig.

Totaal 120.01

Beleidsveld 4 Vervangingsinvesteringen buitendienst/tractiemiddelen 210.04 Totaal 210.04

Specificatie aanwezig.

0

0

C.8

Vervangingsinvesteringen


P R O G R A M B E G R O T I N G

Recommend Documents