1 ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 25 juni 2009
OPSTELLER VOORSTEL: H.Pilat AFDELING: Financiën PORTEFEUILLEHOUDER: M. Waanders
Agendapunt: No. /'05 Dokkum, 26 mei 2009
ONDERWERP: Perspectiefnota 2009 ; kiezen voor een koers.
Aan de gemeenteraad,
INHOUDELIJKE TOELICHTING Huidige stand van zaken. In de begroting 2009 – 2012 en in de notitie “de hand aan de ploeg” hebben wij u inzicht geboden in het toen geldende financieel perspectief en in de toen geldende vraag naar middelen in relatie tot het bestaand beleid, het kapitaalgoederenbeheer en het nieuwe beleid. De totale structurele in het meerjarenperspectief oplopende vraag naar middelen bedroeg op dat moment € 3,6 miljoen in het jaar 2012. De vraag naar éénmalige dekkingsmiddelen voor de drie genoemde doeleinden was toen ongeveer € 5,5 miljoen. Dankzij de verwachte en in de meerjarenbegroting ingeboekte resultaten van de 10% bezuinigingsoperatie op de ambtelijke formatie was op dat moment sprake van een positief structureel begrotingssaldo van ongeveer € 1 miljoen in het jaar 2012. Er was op dat moment sprake van een zeer beperkte overwaarde van de algemene reserve t.b.v. ongeveer € 300.000 ter mogelijke aanwending in relatie tot de gevraagde éénmalige middelen. Gezien de grote krapte aan beschikbare middelen deden wij u bij de begroting 2009 op basis van variant 3 van de perspectiefnota 2008 een voorstel met een ruimtescheppend karakter waarbij werd uitgegaan van drie sporen : 1/ Een gefaseerde verhoging van de OZB voor eigenaren van woningen. 2/ Een gefaseerde verhoging van de parkeergelden. 3/ Een operatie “oud voor nieuw” die ertoe moest leiden dat werd bezuinigd op de bestaande taken. In de raadsvergadering van 6 november 2008 heeft u ingestemd met uitvoering van de eerste twee genoemde ruimtescheppende maatregelen. Ten aanzien van het derde spoor heeft u besloten een “open” takendiscussie te willen voeren en deze takendiscussie niet op voorhand te willen verbinden aan een taakstellende bezuiniging. De twee ruimtescheppende maatregelen leidden tot de verruiming van de structurele ruimte in het jaar 2012 met ruim € 1 miljoen tot ongeveer € 2 miljoen.
2
In november 2008 zijn geen besluiten genomen voor wat betreft de bestemming van middelen voor bestaand beleid, nieuw beleid en het kapitaalgoederenbeheer. U heeft ons toen gevraagd op korte termijn met een voorstel te komen voor wat betreft de te maken keuzes in relatie tot de voorstellen voor bestaand beleid. In de raadsvergadering van december 2008 heeft u besloten een deel van de wensen in het kader van het bestaand beleid te honoreren en daarvoor middelen beschikbaar te stellen. Het ging hierbij om een structureel beslag op middelen ten bedrage van € 211.000 in het jaar 2012 (zie bijlage 1). Ten aanzien van het kapitaalgoederenbeheer heeft u ons in de begrotingsraad gevraagd een beleidsnotitie op te stellen waarin specifiek zou worden ingegaan op eventuele nadere daarin te maken keuzes. Deze notitie is inmiddels ook aan u aangeboden en behandeld in de raadsvergadering van 23 april jl. Ontwikkelingen in het financieel perspectief. In dit voorjaar hebben zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan die van belang zijn voor ons gemeentelijke structurele financiële perspectief. De belangrijkste ontwikkeling is de economische recessie die een belangrijk effect heeft op de ontwikkeling van de algemene uitkering van het Rijk, maar ook op de ontwikkeling van het aantal uitkeringsgerechtigden, de grondexploitatie en de gemeentelijke inkomsten uit bouwleges. Daarnaast zijn afspraken gemaakt met de gemeente Dantumadeel over een aanpassing in de verdeling van uitvoeringskosten en overheadkosten voor WIZ die leiden tot een hoger beslag op de gemeentelijke middelen. Ook zijn er een aantal ontwikkelingen te zien die leiden tot budgettaire voordelen. Het gaat hier om een verwacht lager beslag op de middelen voor de WMO en een voordeel doordat meer uitvoeringskosten van WIZ kunnen worden toegerekend aan het WWB werkdeel. U bent enige tijd geleden geïnformeerd over deze ontwikkelingen en het verwachte effect van deze ontwikkelingen op het financiële perspectief. Er kon toen worden geconstateerd dat deze ontwikkelingen per saldo resulteren in een structureel financieel perspectief dat somberder uitvalt dan tijdens de begrotingsbehandeling 2009. Beleidsakkoord voor de financiële verhoudingen. Op 17 april jl. hebben Rijk en VNG bestuurlijke afspraken gemaakt over de ontwikkeling van de gemeentefondsaccressen in de jaren 2009 – 2011. Het gaat om een tijdelijke aanpassing van de eerder overeengekomen normeringssystematiek van het gemeentefonds. Het samen de trap op en samen de trap af principe wordt tijdelijk verlaten, waardoor de uitkeringen uit het gemeentefonds nu niet meestijgen met de hogere uitgaven van het Rijk in 2009 en 2010 die samenhangen met de bestrijding van de economische crisis. De VNG acht dit verdedigbaar omdat de gemeenten rechtstreeks een meer dan evenredig aandeel krijgen in de middelen van het stimuleringspakket. Tegelijkertijd deelt het gemeentefonds volgens de VNG beperkt mee in de bezuinigingen die voor 2011 zijn aangekondigd. Omdat de accressen voor de jaren 2009 en 2011 zijn vastgesteld en er geen nacalculatie zal plaatsvinden biedt het akkoord de gemeenten voor deze jaren financiële zekerheid. In de mei/juni circulaire over het gemeentefonds verwachten wij nadere informatie over de effecten van dit beleidsakkoord op de algemene uitkering. Vooruitlopend daarop hebben wij de verwachte uitkomsten doorgerekend op basis van een door veel gemeenten gebruikt berekeningsmodel. De uitkomsten daarvan en het effect op het gemeentelijke financieel perspectief treft u aan in bijlage 1. In de commissie MAZ vergadering van 11 juni zal een toelichting worden gegeven op het gewijzigde financieel perspectief en zult u – indien de circulaire tijdig verschijnt – ook worden geïnformeerd over de uitkomsten van de mei/juni circulaire. De VNG ledenbrief ligt voor u ter inzage bij de stukken. Enige tijd geleden hebben wij u tevens een herziene stand gepresenteerd van de algemene reserve van waaruit de overwaarde kon worden berekend. In het kader van de vaststelling van de jaarrekening stellen wij u voor een bedrag van € 1.611.000 toe te voegen aan de algemene reserve met rentebijschrijving. Dit bedrag is verwerkt in bijlage 1.
3
Uit bijlage 1 kan de conclusie worden getrokken dat de structureel beschikbare begrotingsruimte in het jaar 2012 naar huidige verwachting € 1.188.000 zal bedragen. De actuele overwaarde van de algemene reserve uitgaande van een buffer voor risico’s ten bedrage van 5% van de omzet kan worden becijferd op € 2.071.000. Vraag naar middelen in relatie tot het kapitaalgoederenbeheer. Er hebben zich een aantal wijzigingen voorgedaan voor wat betreft de structurele vraag naar middelen voor het kapitaalgoederenbeheer. Deze wijzigingen hebben een relatie met raadsbesluiten m.b.t. de vervanging van materieel van de buitendienst en de overdracht van stedelijk water aan Wetterskip Fryslân. Een actueel overzicht van de voor het kapitaalgoederenbeheer gevraagde structurele middelen treft u aan in bijlage 2. Naast een structurele budgetuitzetting is ook de inzet van éénmalige middelen vereist ter uitvoering van het achterstallig onderhoud. Uit bijlage 2 blijkt dat de vraag naar structurele middelen in het meerjarenperspectief oploopt tot een bedrag van € 1.948.000 in het jaar 2012. Er is sprake van een vraag naar éénmalige middelen van € 3.145.000. Wij vinden het van belang te vermelden dat dit achterstallig onderhoud zal oplopen naarmate het meer tijd kost tot een structurele verhoging van de budgetten te komen. Bij de bespreking van de budgettaire positie in april van dit jaar en bij de behandeling van de beleidsnotitie over het kapitaalgoederenbeheer hebben wij u geïnformeerd over de noodzakelijke verhoging van de budgetten voor het kapitaalgoederenbeheer. De provincie heeft aangegeven in het kader van het begrotingstoezicht te zullen toezien op een in de tijd toenemende structurele dekking van de gevraagde middelen in het meerjarenperspectief en op het oplossen van de problematiek van het achterstallige onderhoud. Vraag naar middelen voor nieuw beleid. Ten behoeve van de perspectiefnota 2009 is een nieuwe inventarisatie gemaakt van gewenste middelen in relatie tot het nieuwe beleid. Voor een belangrijk deel gaat het hier om een actualisatie van gegevens van al bij de begroting 2009 ingebrachte investeringsvoorstellen. In bijlage 3 (bovenste gedeelte) treft u een overzicht aan van het gewenste nieuwe beleid met daarop volgend een korte inhoudelijke toelichting. Voor een deel gaat het om globale ramingen die in een later stadium nog moeten worden geconcretiseerd. Het structurele beslag op middelen bedraagt € 500.000 in het jaar 2010 en loopt op tot een bedrag van ruim € 1,4 miljoen in het jaar 2013. Van belang te vermelden is dat de kapitaals- en onderhoudslasten van investeringen samenhangend met de Súd Ie en de opvaarten van de Súd Ie daarin niet zijn opgenomen. Er zijn geen aanvragen voor nieuw beleid die een aanspraak doen op éénmalige middelen. Vraag naar middelen voor bestaand beleid. Ten behoeve van de perspectiefnota 2009 is een nieuwe inventarisatie gemaakt van gewenste middelen in relatie tot het bestaand beleid. Een overzicht hiervan treft u eveneens aan in bijlage 3 (onderste gedeelte). Het structurele beslag op middelen voortkomend uit investeringen bedraagt € 103.000 in het jaar 2010 en loopt op tot een bedrag van € 452.000 in het jaar 2013. Het structurele beslag op de exploitatie bedraagt € 564.000 in het jaar 2010 en loopt op tot een bedrag van € 567.000 in het jaar 2013. Er zijn geen aanvragen voor bestaand beleid die een aanspraak doen op éénmalige middelen. Overzicht structurele middelen. Het actuele inzicht in de beschikbare structurele middelen en de actuele vraag naar middelen voor kapitaalgoederenbeheer, bestaand beleid en nieuw beleid leiden tot het volgende vergelijkende overzicht. Hierbij wordt er vanuit gegaan dat het begrotingssaldo in 2013 ongewijzigd blijft t.o.v. het jaar 2012. Begrotingssaldo 2009-2013 Gevraagd voor kapitaalgoederenbeheer
2009 2010 2011 2012 2013 969 1.088 790 1.188 1.188 1.559 1.615 1.929 1.948 1.948
4
Gevraagd voor nieuw beleid (lasten invest.) 500 799 1.096 1.404 Gevraagd voor best. beleid (lasten invest.) 103 103 452 452 Gevraagd voor bestaand beleid (exploitatie) 565 546 561 567 Totale vraag naar middelen 1.559 2.783 3.377 4.057 4.371 Bedragen x € 1000,Conclusie uit dit overzicht is dat de vraag naar structurele middelen in het jaar 2012 ten opzichte van de situatie bij de begroting 2009 is gestegen van € 3,6 miljoen naar € 4,057 miljoen. Het verwachte begrotingssaldo – het aanbod van middelen - daarentegen is gedaald van € 2,035 miljoen naar € 1,188 miljoen in het jaar 2012. Deze conclusie maakt eens te meer duidelijk dat het steeds urgenter wordt om keuzes te maken in het nieuwe beleid in relatie tot het bestaande beleid (taken) en het belastingbeleid. Overzicht éénmalige middelen. Eenzelfde vergelijking kan worden gemaakt voor de éénmalige middelen. De actuele overwaarde van de algemene reserve bedraagt : De vraag naar eenmalige middelen is : voor kapitaalgoederenbeheer voor nieuw en bestaand beleid De totale vraag bedraagt :
€ 2.071.000 (bijlage 1) € 3.145.000 (bijlage 2) 0 (bijlage 3) € 3.145.000
Bij de begroting 2009 was er nog sprake van een overwaarde van de algemene reserve van € 300.000 en een vraag naar middelen van € 5,5 miljoen. Dit leidt dus tot de conclusie dat de éénmalige begrotingspositie sterk is verbeterd. Dit wordt deels veroorzaakt door het positieve jaarrekeningsaldo 2008, maar deels ook omdat bij de begrotingsbehandeling geen besluiten zijn genomen over het beschikbaar stellen van middelen voor kapitaalgoederenbeheer en nieuw beleid. Takendiscussie. In het begin van deze perspectiefnota is al gememoreerd dat u ervoor heeft gekozen een open takendiscussie te voeren en deze takendiscussie niet te willen verbinden aan een taakstellende bezuiniging. In de begrotingsvergadering van 6 november 2008 heeft u ons gevraagd deze takendiscussie voor te bereiden en u daar de vereiste informatie voor te verstrekken. In de afgelopen maanden is daarvoor veel werk verricht binnen de ambtelijke organisatie hetgeen heeft geresulteerd in het bijgaande overzicht “takendiscussie 2009” (zie bijlage 4a) van producten in de begroting 2009 die zich naar onze mening lenen voor het voeren van een takendiscussie. Op het overzicht is onder meer aangegeven wat het karakter van deze producten is (wettelijk/niet wettelijk), welke kosten worden gemaakt, wat het kostendekkingspercentage is en of de producten c.q. taken betrokken zijn geweest bij een eerdere bezuiniging. De producten zijn in bijlage 4 opgenomen indien zij geen wettelijk karakter hebben en/of indien zij zouden kunnen worden uitgevoerd op een lager kwaliteitsniveau. U ontvangt tevens een vertrouwelijk overzicht (bijlage 4b) waarop op volgorde van de programma’s in de begroting alle producten zijn vermeld. Daarnaast ontvangt u een vertrouwelijk overzicht (bijlage 4c) waarin per product/taak kritische vragen worden gesteld over de wijze waarop deze taak wordt uitgevoerd, het huidige kwaliteitsniveau of het kostenniveau van uitvoering in vergelijking met andere vergelijkbare gemeenten. In de afgelopen periode hebben wij samen met u geconstateerd dat een takendiscussie – gezien het gewijzigde financieel perspectief en de grote vraag naar middelen - geen vrijblijvend karakter kan dragen. De bovenvermelde informatie over de taken vinden wij van groot belang voor de door u te maken keuzes. Onvermijdbare en onuitstelbare investeringen. In de voorbereiding van de perspectiefnota hebben wij de afdelingen gevraagd alleen voorstellen in te dienen met een zekere urgentie. De lijst met voorstellen voor nieuw beleid en bestaand beleid (bijlage 3) is daarvan de resultante. Kijkend naar de lijst en tevens kijkende
5
naar de problematiek van het kapitaalgoederenbeheer zijn we als college tot de conclusie gekomen dat de volgende investeringen met een structureel budgettair karakter onvermijdbaar en onuitstelbaar zijn. In onze visie zullen daartoe de onderstaande structurele middelen beschikbaar moeten worden gesteld. Kapitaalgoederenbeheer * Bouw nieuwe sporthal ** Onderwijshuisvesting *** Anti discriminatievoorzieningen Tumba Onkruidbestrijding Salarisstijgingen brandweer Hulpverleningsdienst Fryslan Buitenonderhoud basisscholen Tractiemateriaal brandweer Totaal :
2010 600 10 80 16 104 22 5 837
2011 900 300 50 10 80 16 123 33 5 1517
2012 1200 300 300 10 80 16 130 44 5 2085
2013 1500 300 300 10 80 16 133 44 5 2388
* Kapitaalgoederenbeheer : De vraag naar middelen bedraagt € 1,948 structureel in het jaar 2013. Wij stellen voor dit structurele tekort in de komende vier jaar voor 77% te dichten door daartoe fasegewijs meer middelen beschikbaar te stellen. **Bouw nieuwe sporthal : Zoals u weet moet sporthal de Trimmer worden vervangen. De intentie was om dit te doen in combinatie met een centralisatie van sportvoorzieningen. Uit het financieel perspectief blijkt dat deze centralisatie op dit moment onhaalbaar is. Wij stellen dan ook voor alleen de nieuwbouw van sporthal de Trimmer door te laten gaan. ***Onderwijshuisvesting : Er is wederom een grote vraag naar middelen voor de onderwijshuisvesting waarin prioriteiten moeten worden gesteld. Ons voorstel is het beslag op middelen tot en met het jaar 2013 te budgetteren op maximaal € 300.000 structureel en uitgaande van dat budget prioriteiten te stellen. De realisatie van een gymnastieklokaal bij de JJ Boumanschool heeft voor ons de hoogste prioriteit. Ook voor wat betreft het beslag op incidentele middelen hebben wij beoordeeld in hoeverre er posten zijn die een onvermijdbaar en onuitstelbaar karakter dragen. Het gaat in onze visie om de volgende zaken : Kapitaalgoederenbeheer * Aanpassen publieksbalies Drainage kaatsveld Morra Deelname aan veiligheidsmonitor Digitalisering van bestemmingsplannen** Instellen van een fonds voor economische ontwikkeling*** Instellen van een fonds voor de toeristisch recreatieve ontwikkeling**** Instellen van een knelpuntenpot voor de dorpen***** Totaal :
700.000 55.000 35.000 6.000 P.M. 150.000 150.000 100.000 1.196.000
* Er is een vraag van € 3.145.000 naar éénmalige middelen in relatie tot het achterstallig onderhoud aan kapitaalgoederen. Doordat nog geen keuzes zijn gemaakt om extra middelen voor dit doel beschikbaar te stellen dreigt deze problematiek een jaar door te worden geschoven. Dit is de reden dat wij u voorstellen een bedrag van € 700.000 uit de algemene reserve beschikbaar te stellen. Aanvullend daaraan stellen wij voor uit het begrotingsoverschot 2009 (van € 969.000) een bedrag van € 500.000 beschikbaar te stellen zodat er in totaal een budget van € 1,2 miljoen beschikbaar komt voor het aanpakken van het achterstallig onderhoud. ** In bijlage 3 wordt een bedrag van € 30.000 structureel gevraagd voor de digitalisering van de bestemmingsplannen. Wij hebben de intentie dit met eigen personeel uit te voeren. *** Instellen van een fonds van € 150.000 voor de economische ontwikkeling. Wij vinden dat de economische ontwikkeling van onze gemeente hoog op de agenda moet staan. Wij hebben de intentie u in het najaar een economisch programma aan te bieden. Het in te stellen fonds kan
6
voor kansrijke initiatieven uit dit programma worden aangesproken, bijvoorbeeld door ondernemers in bepaalde situaties te faciliteren bij het realiseren van hun plannen. Het gevraagd beslag op structurele middelen (zie bijlage 3) kan hiermee vervallen. **** Instellen van een fonds van € 150.000 voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling. Een specifiek voor onze gemeente kansrijk deelgebied in relatie tot de economische ontwikkeling is toerisme en recreatie. Wij stellen voor hiervoor een fonds in te stellen wat voor kansrijke projecten binnen het door u vastgestelde uitvoeringsprogramma kan worden aangesproken. Het gevraagd beslag op structurele middelen (bijlage 3) kan hiermee vervallen. ***** Wij stellen u voor een knelpuntenpot voor de dorpen in te stellen ten bedrage van € 100.000 waaruit kleine investeringen kunnen worden gedaan die van belang zijn voor de lokale leefbaarheid. Deze knelpuntenpot is van belang omdat de bestemmingsreserve dorpen en wijken volledig is bestemd en uit die reserve geen middelen meer voorhanden zijn voor dit doel. Het is overigens niet onze bedoeling dat deze knelpuntenpot wordt gebruikt voor investeringen die een relatie hebben met het gemeentelijk kapitaalgoederenbeheer. Dekking van de onuitstelbare en onvermijdbare investeringen. Uit het onderstaande overzicht blijkt dat er onvoldoende structurele dekking is voor de voorgestelde investeringen. Gedeeltelijke dekking kan plaatsvinden door de onroerende zaak belasting voor eigenaren van woningen de komende jaren te verhogen met respectievelijk 20, 20 en 16% voor de jaren 2010, 2011 en 2012 in plaats van de bij de begroting 2009 voor die jaren vastgestelde verhoging met respectievelijk 10, 10 en 10%. Met deze verhoging wordt het lokale lastenniveau in onze gemeente in vier jaren tijd verhoogd tot het gemiddelde lokale lastenniveau van de NOFA gemeenten in het jaar 2008. Het overige deel van de dekking zal moeten worden verkregen door gefaseerd een bedrag van € 800.000 te bezuinigen op de taken. Dit is naar onze mening de enige nog resterende weg omdat in eerdere begrotingsjaren via de kaasschaafmethode al veel budgetten zijn teruggebracht tot het daarvoor geldende minimumniveau en omdat naar onze stellige overtuiging zonder een verdere takendiscussie niet meer kan worden bezuinigd op de ambtelijke formatie. De focus operatie waarbij in vier jaar tijd 10% moet worden bezuinigd op de ambtelijke formatie is immers in volle gang. Dit leidt tot het volgende structureel sluitende dekkingsplaatje : Verwacht begrotingssaldo Af : middelen voor O.O. investeringen Bij : dekking uit verhoging o.z.b. Bij : bezuinigingen op de taken Bijgesteld begrotingssaldo
2010 1.088 -/- 837 150 401
2011 790 -/- 1.517 300 400 -/27
2012 1.188 -/- 2.085 400 600 103
2013 1.188 -/- 2.388 400 800 0
De dekking van éénmalige investeringen kan plaatsvinden uit de overwaarde van de algemene reserve. De actuele overwaarde bedraagt € 2.071.000. Deze overwaarde kan € 182.000 lager uitvallen indien in het kader van de jaarrekening van Oostergo door de gemeenten wordt besloten tot het instellen van een risicoreserve voor Oostergo. Er wordt een bedrag van € 1.196.000 aan éénmalige middelen gevraagd. Dit betekent dat als overwaarde boven de risicoreserve van 5% van de omzet nog een bedrag van € 693.000 ( € 2.071.000 -/- € 182.000 -/- € 1.196.000) resteert. Wij vinden het van belang dit bedrag te reserveren voor tussentijdse éénmalige uitgaven met een onvoorzien, onuitstelbaar en onvermijdbaar karakter.
Het sociaal - economische scenario. In de aanloop naar deze perspectiefnota heeft u besloten de discussie in het kader van de perspectiefnota 2009 over investeringen in nieuw beleid, bestaand beleid en kapitaalgoederenbeheer in samenhang met de noodzakelijke bezuinigingen op de bestaande taken en het belastingbeleid te willen voeren aan de hand van een aantal scenario’s. Het voordeel van scenario’s is dat voorstellen voor nieuw beleid met een bepaald karakter kunnen worden afgezet tegen de daartoe noodzakelijke bezuinigingen op de taken. Op deze wijze kunt u bij de behandeling van de perspectiefnota een richtinggevende uitspraak doen t.a.v. de in het
7
najaar vast te stellen begroting. Het nadeel van deze aanpak is dat het risico zich voordoet dat er geen discussie wordt gevoerd over concrete voorstellen voor nieuw beleid tegenover concrete bezuinigingen op de taken en dat dat leidt tot het verder doorschuiven van de te maken keuzes en tot het naar onze overtuiging ongewenst verder divergeren van vraag naar middelen en aanbod van middelen. Dit is ook de reden waarom deze perspectiefnota onder de titel “kiezen voor een koers” aan u wordt aangeboden. Naar onze mening is het niet verantwoord de te maken keuzes verder uit te stellen. Te meer omdat wij vinden dat geen voorstellen voor nieuw beleid aan u kunnen worden gedaan zonder dat sprake is van een deugdelijke dekking. Het “zoet” kan binnen onze financiële situatie nu éénmaal niet zonder het “zuur”. De uitwerking van en de discussie over de scenario’s leidde binnen het college tot scherpte over de te kiezen koers. Er resteert naar onze overtuiging maar één scenario. Wij stellen u onverkort voor te kiezen voor het sociaal-economische scenario. In deze perspectiefnota gaan wij in op de argumentatie voor en de inhoud van dit specifieke scenario. De uitwerking van een drietal andere scenario’s treft u aan in bijlage 5. Uitgangspunt van het sociaal economische scenario. Versterking van de sociaal-economische ontwikkeling van Dongeradeel met de regiostad Dokkum als economische motor. De ontwikkeling van de sociaal-economische structuur is van groot belang voor de inwoners van onze gemeente en werd ook in het collegeprogramma al gezien als beleidsveld met een hoge prioriteit. In onze gemeente hebben we te maken met een lage sociaal economische status. Er wonen t.o.v. landelijk en Fryslân als geheel relatief veel mensen met een laag inkomen en laag opleidingsniveau en er zitten ook relatief veel mensen in een uitkeringspositie. De gemeente heeft te maken met een jarenlang voortschrijdend proces van daling van de werkgelegenheid in de historisch sterk vertegenwoordigde sectoren landbouw, bouw en industrie. Er is sprake van een kwetsbare sociaal-economische situatie hetgeen wordt versterkt door de effecten van de economische crisis op de regionale werkgelegenheid en de werkloosheid onder de beroepsbevolking van onze gemeente. Het is juist in deze situatie van groot belang dat de lokale overheid de zich voordoende groei- en ontwikkelingsmogelijkheden faciliteert en stimuleert. Dit zijn bijvoorbeeld ontwikkelingen die zich voordoen op het gebied van toerisme en recreatie. Maar het kunnen ook andere economische ontwikkelingen zijn zoals ontwikkelingen die te maken hebben met de centrumfunctie en status van Dokkum als regiostad. Groei- c.q. behoud van werkgelegenheid leidt vervolgens ook tot verbetering c.q. behoud van het sociaal-economisch klimaat. Door groei of behoud van de regionale werkgelegenheid is het bijvoorbeeld aantrekkelijk in onze gemeente te (blijven) wonen, waarmee wij hopen een antwoord te kunnen geven op de krimp en waarmee ook het draagvlak voor de in onze gemeente aanwezige voorzieningen zoveel mogelijk kan worden behouden. Het faciliteren van sociaal economische groei kunnen we als gemeente realiseren door tijdig te voorzien in nieuwe bedrijfsterreinen, door het opwaarderen van bestaande bedrijfsterreinen, door het aanleggen van ontsluitende infrastructuur zoals de westelijke rondweg, door het ondersteunen van initiatieven van het lokale bedrijfsleven etc. De keerzijde van dit scenario is dat de komende jaren tot een bedrag van € 1,5 miljoen structureel moet worden bezuinigd op de huidige taken. Wat gaan we doen:
Investeren in de sociaal-economische ontwikkeling van Dongeradeel in het algemeen en de regiostad Dokkum in het bijzonder. Wij stellen voor hiervoor in de meerjarenbegroting 20102013 een structurele budgettaire ruimte van € 700.000 vrij te maken. Met de provincie zijn wij in samenwerking met de andere Nofa + gemeenten in gesprek over de ontwikkeling van een regionaal economisch masterplan. Een samenhangend pakket aan maatregelen, waarin ook structuurversterkende projecten zoals de westelijke rondweg, uitbreiding en
8
herinrichting van Betterwird, het bevaarbaar maken van de Sud Ie en de nieuwe Bolwerken deel van uit maken. Aan de hand van dit masterplan kunnen in een later stadium nadere keuzes worden gemaakt die mede afhankelijk zijn van bijdrages van derden. We zijn als college van plan daarbij in te zetten op een substantiële bijdrage van derden. Uitvoeren van de kadernota toerisme en recreatie (€150.000 éénmalig budget) Uitvoering van het economisch programma (€ 150.000 éénmalig budget)
Wat gaan we niet doen:
Concentreren van sportvoorzieningen Er worden geen middelen gereserveerd voor de uitvoering van het Masterplan Leefbaarheid. Het proces van visievorming gaat wel door.
Wat gaan we meer doen?
Vergroten beleidscapaciteit op het gebied van economie, innovatie en regiomarketing Samenwerken met strategische partners op het terrein van zorg, onderwijs en bedrijfsleven op het gebied van innovatie en scholing
Wat gaan we minder doen (zie bijlage 4) : In totaal voor € 1,5 miljoen structureel bezuinigen op de lasten voor : de culturele voorzieningen de groenvoorzieningen de categorie diversen de jeugd- en onderwijsvoorzieningen de maatschappelijke voorzieningen de sportvoorzieningen de werk- en inkomensvoorzieningen Wat kost dit scenario: De uitvoering van dit scenario, waarbij er van uit wordt gegaan dat er ook middelen nodig zijn om de onvermijdelijke en onuitstelbare investeringen te doen betekent dat: De OZB moet worden opgetrokken tot het gemiddelde van de NOFA-gemeenten (opbrengst € 400.000) Er bezuinigd moet worden op bestaande taken tot een bedrag van € 1,5 miljoen
Wij adviseren u unaniem te kiezen voor een sociaal-economische koers. De reden hiervoor is dat de ontwikkeling van de sociaal economische structuur (werkgelegenheid in onze regio) van groot belang is voor de inwoners van onze gemeente, waarin wij te maken hebben met een relatief laag inkomensniveau en een daling van de werkgelegenheid in de historisch sterk vertegenwoordigde sectoren landbouw, bouw en industrie. Wij zien ontwikkelingskansen en vinden dat we als lokale overheid deze ontwikkelingen zoveel mogelijk moeten faciliteren en stimuleren.
Voorstel : Wij stellen u voor in het kader van deze perspectiefnota 2009 te kiezen voor een richtinggevende sociaal-economische koers ten behoeve van de begroting 2010-2013 en daarbij de volgende uitgangspunten te hanteren.
-
Een sluitende meerjarenbegroting 2010 – 2013 en voldoende weerstandsvermogen in de algemene reserve. In vier jaren tijd komen tot een dekkingspercentage van 77% waar het gaat om de extra noodzakelijke structurele middelen voor het kapitaalgoederenbeheer.
9
-
Niet eerder besluiten tot het doen van nieuwe investeringen en het uitvoeren van nieuw beleid dan dat realistische doelen zijn gesteld t.a.v. de bezuinigingen die daarvoor als dekking dienen. Uitzondering daarop is wat ons betreft het toenemende achterstallig onderhoud aan het kapitaalgoederenbeheer. Wij vinden het van belang dat al tijdens de behandeling van de perspectiefnota het besluit wordt genomen om hiervoor een bedrag van € 1,2 miljoen beschikbaar te stellen.
Van u horen wij graag of u zich kunt vinden in deze door ons voorgestelde sociaal-economische koers inclusief de daaraan verbonden bezuiniging op de taken van € 1,5 miljoen structureel. Indien u zich kunt vinden in deze sociaal-economische koers willen we u vragen zoveel mogelijk richting te geven aan de invulling van de bezuinigingen op de taken. FINANCIELE CONSEQUENTIES Een budget van € 1,2 miljoen beschikbaar te stellen voor het achterstallig onderhoud aan kapitaalgoederen. Te dekken uit het begrotingssaldo 2009 t.b.v. € 500.000 en het andere deel uit de algemene reserve met rentebijschrijving t.b.v. € 700.000. Ter inzage bij deze perspectiefnota 2009 : Coelo atlas van de lokale lasten 2009.
INSPRAAK
ADVISERING RAADSCOMMISSIE De raad van de gemeente Dongeradeel; overwegende, ; gelezen het voorstel van ; gelet op het bepaalde in ;
besluit:
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Dongeradeel van De griffier,
De voorzitter,
A.J. Folbert
M.C.M. Waanders
10
Datum afkondiging: Datum inwerkingtreding besluit:
